Projectmanagement. Deel 1 van 1 : Hoofdstuk 1 t/m 12. Bronvermelding:

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Projectmanagement. Deel 1 van 1 : Hoofdstuk 1 t/m 12. Bronvermelding:"

Transcriptie

1 Projectmanagement Deel 1 van 1 : Hoofdstuk 1 t/m 12 Bronvermelding: Titel: Projectmanagement Vierde druk Auteur: Roel Grit Uitgever: Wolters-Noordhoff ISBN: Aantal pagina s boek: 154 Aantal hoofdstukken boek: 12 De inhoud van dit uittreksel is met de grootste zorg samengesteld. Incidentele onjuistheden kunnen niettemin voorkomen. Je dient niet aan te nemen dat de informatie die Students Only B.V. biedt foutloos is, hoewel Students Only B.V. dat wel nastreeft. Dit uittreksel is voor persoonlijk gebruik en is bedoeld als wegwijzer bij het originele boek. Wij raden altijd aan het bijbehorende studieboek erbij te kopen en dit uittreksel als naslagwerk erbij te houden. In dit uittreksel worden diverse verwijzingen gemaakt naar het studieboek op basis waarvan dit uittreksel is gemaakt. Dit uittreksel is een uitgave van Students Only B.V. Copyright 2005 StudentsOnly B.V. Alle rechten voorbehouden. De uitgever van het studieboek is op generlei wijze betrokken bij het vervaardigen van dit uittreksel. Voor vragen kan je je wenden per aan info@studentsonly.nl.

2 Inhoudsopgave Deel 1 Praktische theorie pag.4 Hoofdstuk 1 Het project pag.4 Hoofdstuk 2 Mensen en projecten pag.5 Hoofdstuk 3 Het project van begin tot eind pag.6 Hoofdstuk 4 De planning pag.8 Deel 2 Het handboek pag.10 Hoofdstuk 5 Plan van aanpak maken pag.10 Hoofdstuk 6 Vergaderen pag.13 Hoofdstuk 7 Een interview afnemen pag.14 Hoofdstuk 8 Een brief schrijven pag.15 Hoofdstuk 9 Een rapport schrijven pag.16 Hoofdstuk 10 Een presentatie houden pag.17 Hoofdstuk 11 Een managementsamenvatting maken pag.18 Hoofdstuk 12 Een offerte maken pag.19 2

3 Deel 1 Praktische theorie Hoofdstuk 1 Het project 1.1. Soorten werkzaamheden In een organisatie wordt: - Geïmproviseerd; ad-hoc beslissingen - Routinematig gewerkt; regels en procedures voor standaard werkzaamheden. - Projectmatig gewerkt; tussen routine en improvisatie in, tijdelijk van aard. Zie ook tabel 1.1. hfst.1 ; blz.19 ; Projectmanagement; Roel Grit Voorbeelden van projecten Zie hiervoor hfst.1 ; blz.19 ; Projectmanagement; Roel Grit Wat is een project? Een project is: een tijdelijk werkverband van een aantal mensen (meestal interdisciplinair) die een vooraf gesteld doel in een bepaalde tijd met een bepaald budget bereiken Kenmerken van een project zijn: - er is een plan van aanpak voor nodig structuur - het gaat niet vanzelf - er is projectorganisatie nodig - vaak meerdere disciplines (vakgebieden) binnen een projectgroep - vast budget waar men van af kan wijken indien nodig - er is een opdrachtgever - het is éénmalig - er is een duidelijk startpunt 1.4. Van improvisatie via projectmatig naar routinematig Een project is tijdelijk maar kan ook overgaan in een vast onderdeel van de organisatie, van improvisatie via project naar routine dus. Zie ook figuur 1.1. hfst.1 ; blz.21 ; Projectmanagement; Roel Grit Soorten projecten We kennen: 1. Technische projecten; realisatie van een gebouw o.i.d. 2. Sociale projecten; bv. herinrichting van een organisatie of collectief ontslag 3. Gemengde projecten 1.6. Wanneer een project? Als werk tussen routine en improvisatie inzit. Dat kan bv.: - als iets vrij nieuw is - als er beperkte tijd of middelen beschikbaar zijn - als er een goede persoon is om als projectmanager op te treden - etc Aandachtspunten bij projectmatig werken Een aantal zaken is van belang bij projectmatig werken: - Voorbereidingstijd; deze moet opgeëist worden bij de opdrachtgever, er moet voldoende tijd zijn om een plan op te stellen. In grote organisaties kan dit lang duren. 3

4 - Zorg voor voldoende overleg met de betrokkenen; dit verkleint de foutkans (o.a. door iets te doen wat achteraf niet had gehoeven). - Werk top-down d.w.z. begin met de grote lijnen en werk dit uit naar details. - Denk na, zowel vooruit als achteruit. - Besef dat aan elk verhaal twee kanten zitten Faseren Grote projecten zijn vaak moeilijk te beheersen. Het gaat dan vooral om tijd en geld; denk aan de realisatie van de Betuwelijn, die én veel duurder is geworden, én veel later klaar was dan gepland. Om dit in te perken is een plan van aanpak noodzakelijk. Verder is een verdeling in fasen van groot belang. Die fasen zijn: 1. Initiatief, het idee; nadenken over de haalbaarheid. 2. Definitie, het einddoel. Nadenken over wensen en eisen. 3. Ontwerp, de vorm. Brainstormen, vormen van een prototype. 4. Voorbereiding. Plan van aanpak, budgetteren. 5. Realisatie. Implementeren en converteren van idee naar werkelijkheid. 6. Nazorg. Zie ook figuur 1.3. hfst.1 ; blz.25 ; Projectmanagement; Roel Grit Doel van fasering De fasering is van belang omdat het iets zegt over wanneer beslissingen genomen moeten worden. Globaal: doorgaan, aanpassen of stoppen. 4

5 1.10. Voorbeeld van fasering Zie hiervoor hfst.1 ; blz ; Projectmanagement; Roel Grit Projectdoelen moeten SMART zijn SMART betekent: - Specifiek, het doel moet specifiek omschreven zijn. - Meetbaar, het moet meetbaar zijn bv in tijd en geld. - Acceptabel, er moet draagvlak voor zijn, niet in strijd met de wet, etc. - Realistisch, haalbaar en uitvoerbaar. - Tijdsgebonden. Duidelijk binnen een bepaalde periode afgerond. 5

6 Hoofdstuk 2 Mensen en projecten 2.1.Projectorganisatie Voor een project wordt vaak een projectgroep in het leven geroepen. In die groep kennen we: de projectleiding, het secretariaat, natuurlijk ook leden en soms adviseurs. Er bestaat ook een opdrachtgever en soms een stuurgroep. Ook anderen kunnen betrokken zijn bij het project. Zie ook figuur 2.1. hfst.2 ; blz.35 ; Projectmanagement; Roel Grit. 2.2.Gebruikers Het eindproduct van een project wordt door gebruikers in ontvangst genomen. Het is van belang dat zij het accepteren. 2.3.Projectleider Een projectleider moet over veel capaciteiten beschikken. Hij moet visie hebben, anderen enthousiast maken, overzicht hebben, communicatief vaardig zijn, etc. De projectleider heeft gedelegeerde verantwoordelijkheid ontvangen voor een project, en zal in die hoedanigheid operationeel verantwoordelijk zijn. Hij neemt dus de alledaagse beslissingen. Hij moet ook kunnen onderhandelen. 2.4.Projectleden De projectleden zijn de opdrachtnemers. Zij doen mee aan het inhoudelijk uitwerken van het project. Zij moeten hun taken correct en op tijd uitvoeren. 2.5.Opdrachtgever De opdrachtgever is de klant van de projectnemer(s). Hij is verantwoordelijk voor het helder maken van wat hij wil en het blijvend sturen daarvan. Hij is ook betrokken bij de beheersing. 2.6.Taakgericht en mensgericht leiderschap De projectleider kan heel erg op de taken gericht zijn, maar ook op de mensen. Hij is dus inhoudelijk of juist meer op het proces betrokken. Een leider die wegrent en dingen laat gaan is laisser faire, een leider kan ook autoritair zijn. 2.7.Werken in een project Bij het werken in een project is van belang een goede sfeer te hebben in het team. De taken moeten duidelijk verdeeld zijn, dit kan middels een plan van aanpak geregeld worden. Een projectmedewerker kan met een rolconflict komen te zitten. Zie figuur 2.3. hfst.2 ; blz.41 ; Projectmanagement; Roel Grit. Brainstormen is van belang bij het project. 2.8.Teamrollen volgens Belbin Belbin heeft teamrollen opgesteld om te beschrijven hoe mensen in teamverband werken. Zie voor meer uitleg en de test zelf, Een project uitbesteden Soms kan een bedrijf besluiten een project uit te besteden. Dat kan door iemand te laten detacheren. 6

7 Hoofdstuk 3 Het project van begin tot eind 3.1.Organiseren van een project Hoe komt een project tot stand? Dat gaan we nu behandelen: 1. intakegesprek met de opdrachtgever, eventueel onderhandelen over de prijs en inhoud 2. opzetten van het project a. let op haalbaarheid b. zorg voor een duidelijk go-beslissing c. stel een plan van aanpak op d. stel een projectgroep samen 3. arrangeer een opstartvergadering met de projectgroep, hierin gaat het om a. kennismaking b. doelen van het project c. plan van aanpak hoe gaan we het doen d. vaststellen van activiteiten e. maken van afspraken f. afspreken van bevoegdheden g. verdelen vaan de taken 4. uitvoeren van het project a. maken van een planning b. vaststellen van hoe men het project gaat beheersen 5. afsluiting a. eindrapportage b. vervolgafspraken c. evaluatie d. nacalculatie 3.2.Beheersen van projecten Bij het beheersen (in hand houden) van een project let men op: 1. Tijd; van tevoren plannen; bewaken van de voortgang; aanpassen van de planning. 2. Geld; bewaken van het budget; maken van een financiële planning. 3. Kwaliteit; zorgen dat resultaten meetbaar zijn; specificeren van producten. 4. Informatie; archiveren van informatie; aanleggen projectarchief. 5. Organisatie; bewaken van het doel en de gerichtheid daarop; bijhouden van wijzigingen in de koers; in kaart brengen van de consequenties daarvan. In de gaten houden welke risico s bedreigend zijn voor het project. Zie ook figuur 3.1. hfst.3 ; blz.51 ; Projectmanagement; Roel Grit. 3.3.Waarom projecten mislukken Projecten mislukken vaak door: - slechte planning - te optimistische planning - te laat beginnen met een activiteit - trage besluitvorming - onvoldoende bekwaamheid - tegenwerking van buitenaf - veranderingen in de omgeving - onduidelijk doel - etc. 7

8 Hoofdstuk 4 De planning 4.1.Waarom plannen? Plannen is van belang om de totale duur van het project in kaart te brengen. Ook de gevolgen van vertraging kan men in beeld brengen. Tijd is geld, dus het zegt iets over de kosten. Verder kan men er de werkzaamheden op baseren en de verdeling van de taken. Tot slot is het een hulpmiddel om de voortgang te bewaken. 4.2.Begrippen We moeten een aantal begrippen noemen voor we kunnen gaan plannen: - Activiteit of taak; hoeveelheid werk - Doorlooptijd; totale tijd van punt tot punt - Benodigde werktijd; het aantal uren dat men nodig heeft voor een taak - Mijlpaal; belangrijk tussentijds ijkpunt - Afhankelijke activiteit; kan niet uitgevoerd worden zonder dat een ander afgerond is - Kritische activiteit; hierdoor kan het hele project niet verder als het niet uitgevoerd is - Kritieke pad; opeenvolging van kritische activiteiten - Speling; speelruimte in de planning Verder wordt in een planning soms een aantal hulpbronnen vermeldt. We kennen verschillende planningstechnieken, die in de volgende twee paragrafen behandeld worden. 4.3.Strokenplanning Een strokenplanning wordt ook wel balkenplanning genoemd. Men zet bij een strokenplanning activiteiten, speling en afhankelijkheid tegen elkaar af in schema. Er ontstaat een tijdspad per activiteit. Zie ook figuur 4.1., 4.2. en tabel 4.1. hfst.4 ; blz ; Projectmanagement; Roel Grit. 4.4.Netwerkplanning Bij een netwerkplanning worden de activiteiten vanaf de start in hun onderlinge afhankelijkheid in kaart gebracht. Zie ook figuur 4.3, 4.4. en tabel 4.2. hfst.4 ; blz ; Projectmanagement; Roel Grit. 4.5.Strokenplanning uit netwerkplanning Men kan van een netwerkplanning ook een strokenplanning maken. 4.6.Bijstelling van een planning In het project moet iemand aangewezen worden die de planning bewaakt. De voortgang kan van cruciaal belang zijn, met name voor de kritische activiteiten. We spreken ook wel van voortgangsrapportage als het gaat om het uitbrengen van een update. Een planning kan dynamisch zijn door het veranderlijke karakter ervan. Een planning moet zo realistisch mogelijk zijn, dan is er minder bij te stellen. 4.7.Welke activiteiten zijn nodig? Om activiteiten op te sporen kan men: - Een Work Breakdown Structure maken, hierin behandelt men allerlei zaken vanaf het hoofdonderwerp naar de details toe. Zie ook figuur 4.6. hfst.4 ; blz.70 ; Projectmanagement; Roel Grit. - Overleggen met de opdrachtgever - Interview houden met een ervaren projectmanager 8

9 - Overleggen met de projectleden - Literatuur raadplegen - Zelf zoveel mogelijk activiteiten bedenken. 4.8.Planningssoftware Er bestaat ook software om te plannen. Men kan een spreadsheet maken, of een apart programma gebruiken. Het aantal voordelen is teveel om op te noemen. Het komt er op neer dat men in een computer ook een kalender heeft en dit is weer makkelijk; een programma heeft vaak een kalender per medewerker, voor het hele project en voor het bedrijf. Zie ook hfst.4 ; blz.71 ; Projectmanagement; Roel Grit. 4.9.Planningssoftware in de praktijk Zie voor de handleiding hfst.4 ; blz ; Projectmanagement; Roel Grit Plannen van een groot project met fasen Voor het plannen van een groot project kennen we het fasenmodel. Zie hiervoor figuur 4.8. hfst.4 ; blz.77 ; Projectmanagement; Roel Grit Timemanagement Timemanagement is een belangrijk onderwerp voor mensen die in een project werken, men heeft immers geen standaardtaken maar meer afwisseling e.d. Een aantal tips om slim met je tijd om te gaan zijn: - handel nieuwe actiepunten zo snel mogelijk af, laat ze niet liggen - plan taken per dag en zorg dat ze ook echt in die dag af kunnen komen - begin de dag met een things to do lijst - probeer zo min mogelijk fouten te maken - houdt contacten met collega s kort als het druk is - lees alleen wat de moeite waard is - selecteer waar u bij moet zijn en waar niet (vergaderingen) - noteer hierbij hoe belangrijk die taak is in verhouding - noteer actiepunten voor de toekomst in uw agenda - voorkom problemen - zorg voor een nette opgeruimde werkplek - gebruik waar mogelijk maar waar niet nodig niet - ontspan genoeg - zorg ervoor niet altijd bereikbaar te zijn - wees positief in de benadering van anderen Minicursus MS Project Zie hiervoor 9

10 Deel 2 Het handboek Hoofdstuk 5 Plan van aanpak maken 5.1.Plan van aanpak Een plan van aanpak is een hoofddocument en wordt vastgesteld samen met de opdrachtgever. Deskundigen en betrokkenen worden geraadpleegd. Men zorgt dat het onderwerp voldoende in kaart gebracht is om hier voldoende inhoudelijk op in te kunnen gaan. Er staat een duidelijk fasering van het project in. 5.2.Hoofdstukken van het plan van aanpak Een pva bestaat uit 10 hoofdstukken, hiervóór vinden we voorblad en inhoudsopgave. Afsluitend zijn er eventueel bijlagen te vinden. De 10 hoofdstukken zijn: 1. achtergronden van het project 2. projectopdracht 3. projectactiviteiten 4. projectgrenzen 5. producten 6. kwaliteit 7. projectorganisatie 8. planning 9. kosten en baten 10. risico s Zie ook figuur 5.1. hfst.5 ; blz.91 ; Projectmanagement; Roel Grit 5.3.Achtergronden Bij achtergronden draait het om de aanleiding tot het project. Het is eigenlijk een inleiding op het pva. Het is hier belangrijk: - het project een heldere, pakkende naam te geven - duidelijk te stellen wie opdrachtgever is - duidelijk te stellen wie opdrachtnemer is Verder geeft men uitleg over het bedrijf waar het project plaatsvindt, toelichting op de verdere opbouw van het pva, etc. Zie ook figuur 5.2. hfst.5 ; blz.93 ; Projectmanagement; Roel Grit 5.4.Projectopdracht In het hoofdstuk over de projectopdracht komt het volgende aan de orde: - Het doel van het project; het waarom van het project - Als er sprake is van een onderzoek: de probleemstelling. - Beschrijving van de opdracht; het wat van het project. Zie ook voorbeeld 5.1. t/m 5.4. hfst.5 ; blz.95 ; Projectmanagement; Roel Grit 5.5.Projectactiviteiten Bij het beschrijven van de projectactiviteiten kan men gebruik maken van de Work Breakdown Structure (paragraaf 4.7.). Verder zijn de volgende punten van belang: - breng zo goed mogelijk de activiteiten en kosten daarvan in beeld 10

11 - neem in de lijst van activiteiten ook de voorbereiding op, dit kost namelijk ook tijd en geld - zorg dat de activiteiten op hetzelfde niveau staan Zie ook voorbeeld 5.5. hfst.5 ; blz.96 ; Projectmanagement; Roel Grit 5.6.Projectgrenzen en randvoorwaarden In dit hoofdstuk gaat het om de vraag hoever men gaat in het project. Men bakent de lengte, breedte en diepte van het project af. Verder worden de mijlpalen in kaart gebracht, ook wel het kritieke pad genoemd in de planning. Zie ook figuur 5.3. hfst.5 ; blz.97 ; Projectmanagement; Roel Grit Ook worden de randvoorwaarden geformuleerd, waar het project tenminste aan moet voldoen. 5.7.Producten De producten komen voort uit de activiteiten. Die moeten geleverd worden, het proces tussen activiteiten en producten is het proces van leveren. Zie ook voorbeeld 5.7. en figuur 5.4. hfst.5 ; blz.98 ; Projectmanagement; Roel Grit 5.8.Kwaliteitsbewaking Hier gaat het om de manier waarop men wil zorgen dat het project van goed kwaliteit is. Hierbij gaat het om de kwaliteit van eindproduct, tussenproducten. Men waarborgt kwaliteit door tussencontroles, terugkoppeling van tussentijdse resultaten. Verder wordt het project getoetst aan normen en technieken. Bij afwijking van zo n norm moet uitleg gegeven worden. 5.9.Beschrijving van de projectorganisatie Hier gaat het om hoe het project ingericht is. Wie doet wat, hoe zijn de leden te bereiken, wie rapporteert aan wie, wie is bevoegd waartoe, wie doet welke taken, vervult welke functies. Soms, bij grote projecten is er een projectbureau. Verder draait het in dit hoofdstuk om informatie. Sommige grote projecten werken met een PR-manager. Ook is het van belang te beschrijven hoe de samenwerking zal verlopen. Die moet gecoördineerd worden. Er moet vergaderd worden, er moeten verslagen gemaakt worden, de tijd moet verantwoord worden. Er moet een projectarchief aangelegd worden Planning Hier staat de planning afgebeeld. Zie ook hoofdstuk 4 van dit uittreksel Kosten-/batenoverzicht Hier vindt men een overzicht van de investeringen in het project en wat het project opbrengt voor de opdrachtgever. Denk hierbij aan mensuren, hulpmiddelen, kosten van het invoeren van de verandering ná het project, onvoorziene uitgaven. De opbrengsten zijn bv. besparingen. Zie ook figuur 5.5. hfst.5 ; blz.103 ; Projectmanagement; Roel Grit Risicoanalyse Bij de risicoanalyse draait het om interne risico s; de kans dat het faalt, dat er onvoldoende draagvlak is, of zelfs tegenwerking, etc. Bij externe risico s valt te denken aan onvoldoende tijd, onduidelijkheid over de projectgrenzen, wijziging in de samenstelling van de projectgroep, etc. 11

12 5.13. Plan van aanpak opstellen Het opstellen van een pva is gebeurd na het doorlopen van paragraaf 5.3. t/m Het plan wordt besproken met de opdrachtgever Projectarchief In het projectarchief wordt alle relevante informatie opgeslagen. Het kan raadzaam zijn hier een archivaris voor aan te stellen. Men kan de informatie opsplitsen in dossiers, per onderwerp of tijdsvlak. Men kan ook een logboek bijhouden; wanneer is wat gedaan met welk gevolg. Dit vormt een soort geschiedschrijving. Denk (ook) aan: - agenda s - notulen - correspondentie Naast het gewone dossier, dat inhoudelijk bedoeld is, moet men een systeemdossier bijhouden. Hierin staat inhoudelijke informatie van het project. Denk aan: - verslagen van interviews - inhoudelijke adviezen - Oude rapporten - Etc Andere projectmanagementmethoden We kennen een ander programma, Prince II, om een projectplan op te stellen. Zie ook hfst.5 ; blz.107 ; Projectmanagement; Roel Grit 12

13 Hoofdstuk 6 Vergaderen 6.1.Voorbereiding op de vergadering Bij de voorbereiding van de vergadering (met de projectgroep) is van belang: - het opsturen van een agenda en eventueel stukken die behandeld worden - vaststellen van voorzitter en notulist - opstellen van een agenda - reserveren van een ruimte en toebehoren (koffie en thee) - bepalen van plaats en tijdstip - zorg dat er toestemming is, niet overal mag en kan altijd zomaar een vergadering ingepland worden - vaststellen van het doel van de vergadering 6.2.Agenda van de vergadering Op de agenda staan tijd, plaats, tijd, wie er aanwezig zijn, wie voorzitter/notulist is, etc. De standaard opbouw is verder: 1. opening 2. notulen vorige vergadering 3. ingekomen stukken 4. mededelingen 5. hoofdonderwerpen 6. wat verder ter tafel komt 7. afspraken 8. rondvraag 9. afsluiting Zie ook figuur 6.1. hfst.6 ; blz.113 ; Projectmanagement; Roel Grit 6.3.Tijdens de vergadering De voorzitter leidt de vergadering. Hij/zij houdt de tijd in de gaten, schakelt over naar de volgende agendapunten, leidt discussie en gesprek, geeft samenvattingen en maakt duidelijke welke beslissingen en actiepunten er genomen en afgesproken zijn. Hij/zij ziet toe op wie er aan het woord is, zorgt ervoor dat iedereen evenredig mee kan doen. Ook pauzes e.d. deelt hij/zij mee. Hij/zij sluit de vergadering duidelijk af. 6.4.Na de vergadering Na de vergadering komen er notulen. Hierin staan weer tijd, plaats, tijd, wie er aanwezig waren, wie voorzitter/notulist was, etc. Verder geldt de volgende opbouw: 1. opening 2. wat er nog op te merken was over de vorige notulen 3. ingekomen stukken 4. mededelingen 5. verslag van de hoofdonderwerpen 6. besluiten die genomen zijn 7. actiepunten die afgesproken zijn met taakverdeling en deadline 8. evt. bijlagen Zie ook figuur 6.2. hfst.6 ; blz.114 ; Projectmanagement; Roel Grit 13

14 Hoofdstuk 7 Een interview afnemen 7.1.Typen interviews Een open interview is een gesprek waarin de beleving van de ondervraagde centraal staat. Het kan zowel met één persoon zijn als met een groep. Belangrijk is om niet te veel emotioneel betrokken te raken, zodat je blijft zoeken en vinden wat je nodig hebt: informatie. We kennen drie soorten open interview. 1. Ongestructureerd interview. Ook wel vrij- of diepte-interview genoemd. Vrijheid om op om het even welk onderwerp dieper in te gaan. Gevaren zijn dat het gesprek niet op gang komt, moeilijk verloopt. Men kan ook afdwalen. 2. Gestructureerd interview. Dit lijkt op een enquête maar is persoonlijker. Men kan zich goed voorbereiden en de antwoorden makkelijker verwerken. Gevaar is dat er onvoldoende informatie boven tafel komt en dat het moeilijker is de antwoorden systematisch te verwerken. Het beste is een tussenvorm: 3. Half gestructureerd interview. Vrij veel speelruimte maar wel structuur in de gespreksvoering. 7.2.De drie fasen van een interview In een interview kennen we globaal drie fasen: 1. voorbereiding op het interview a. doelen helder maken b. de juiste persoon vinden c. inleven in de ondervraagde voor goede vragen d. zorg voor contact met de te interviewen persoon e. maak een afspraak en bevestig die f. bestudeer informatie van tevoren g. stel een lijst met onderwerpen op h. maak hier vragen van i. stuur eventueel vast de vragenlijst op 2. afnemen van het interview a. zorg voor een inleiding op het onderwerp b. stel in de kern de vragen c. sluit af met conclusies en gelegenheid voor vragen, maak ook afspraken over wanneer het verslag toegestuurd wordt 3. maken van een verslag van het interview Wees op uw hoede voor teveel aannames in het verslag; ga beslist niet speculeren, bijvoorbeeld het zal wel zo zijn dat of: we denken dat dit komt omdat. 14

15 Hoofdstuk 8 Een brief schrijven 8.1.Voorbereiding voor het schrijven van een brief Het kan nodig zijn via brieven met opdrachtgever of andere betrokkenen te communiceren. Het is dat goed om te weten hoe dat moet. Het kan zijn dat de brief in de huisstijl van de opdrachtgever geschreven moet worden. We kennen de Nederlandse en de Amerikaanse indeling, we hanteren hier de Amerikaanse. Die ziet er zo uit: 1. gegevens afzender 2. plaatsnaam, datum 3. gegevens geadresseerde 4. uw/onze referentie 5. betreft 6. aanhef 7. inleidende alinea 8. kernalinea s 9. slotalinea 10. Met vriendelijke groet, 11. handtekening 12. bijlagen Zie ook figuur 8.1. hfst.8 ; blz.125 ; Projectmanagement; Roel Grit 8.2.Schrijven van een brief Verder is van het van belang: - Duidelijk structuur - De juiste titulatuur te hanteren voor degene die men schrijft - Plaatsnaam en datum voluit schrijven - Correcte spelling en taalgebruik 15

16 Hoofdstuk 9 Een rapport schrijven 9.1.Voorbereiding van het rapport Bij het schrijven van een rapport zijn de volgende zaken van belang: - Weten welke hulpmiddelen nodig zijn; inbinden, afdrukken, etc. - Denk aan de lay-out, en of er een bepaalde standaard lay-out verplicht is voor het bedrijf waar het project uitgevoerd wordt. - Kies een heldere en logische indeling. - Hou rekening met wie de lezers zijn, pas het rapport hier op aan. - Hou helder het doel van het rapport voor ogen; informeren, overtuigen, etc. - Onderwerp van het rapport moet voldoende duidelijk zijn. 9.2.Uitvoering van het rapport De uitvoering gaat in vier stappen: 1. verzamelen van materiaal, informatie e.d. 2. ordenen van de informatie 3. schrijven van rapport 4. controle van het rapport 9.3.Indeling van het rapport De indeling van het rapport is alsvolgt: 1. Omslag; titel 2. Titelblad; herhaling titel, gegevens schrijvers, opdrachtgever, etc. 3. Inhoudsopgave 4. Voorwoord (evt.) 5. Samenvatting 6. Hoofdtekst 7. Literatuurlijst; gebruikte bronnen 8. Bijlagen Zie ook figuur 9.1. hfst.9 ; blz.132 ; Projectmanagement; Roel Grit 9.4.Hoofdtekst en nawerk van het rapport Het belangrijkste deel van het rapport is in feite de hoofdtekst, hier gaat het echt puur om de inhoud van het project. In die hoofdtekst moeten de volgende zaken te vinden zijn: 1. Inleiding; waarom en hoe is het project tot stand gekomen. a. Situatieschets, kader waarbinnen het onderzoek tot stand gekomen is. b. Doelstelling c. Probleemstelling d. Opbouw van het rapport 2. Uitwerking van de probleemstelling 3. Beschrijving van de werkwijze (methodologische verantwoording) 4. Onderzoek 5. Resultaten en conclusies; wat is uit het onderzoek gebleken, wat kan men hier uit concluderen? 6. Aanbevelingen; wat kan en moet er beter, en evt. hoe? Voor de literatuurlijst geldt: auteur, titel, druk, uitgever, jaar van uitgave, pagina of hoofdstuk. 16

17 Hoofdstuk 10 Een presentatie houden 10.1.Organisatie en inhoud van de presentatie Bij de organisatie van een presentatie zijn de volgende zaken van belang: - Voorzieningen: denk aan catering in elk geval aan koffie en thee. - Materialen; denk aan de benodigde materialen om er een succes van te maken. Hierbij gaat het om overheadprojector, beamer en laptop, een hand-out voor de aanwezigen. - Ruimte; zorg voor een plek om het te houden die groot genoeg is, niet te warm, etc. - Tijdstip; kies een goed moment, bij voorkeur s ochtends, dan zijn mensen doorgaans fitter dan laat op de middag. Wat betreft de inhoud van de presentatie: - Improviseren a.d.h.v. kernpunten of helemaal voorlezen? - Denk aan bij het publiek passend taalgebruik. - Leer van fouten bij eerdere presentaties. - Beschik over voldoende informatie en kennis. - Bepaal het onderwerp en de benodigde tijd. - Stel duidelijk het doel van de presentatie vast Gebruik van een overheadprojector of beamer Een overheadprojector maakt gebruik van doorzichtige vellen, sheets genoemd. Deze worden geprojecteerd op muur of bord. Tegenwoordig is een beamer meer gangbaar. Die projecteert het beeld van een laptop of pc op muur of bord (scherm). Men kan hiervoor een PowerPoint presentatie maken. Minimaal lettertype 18, anders is het niet leesbaar. Maak geen taalfouten, zorg voor een set reservesheets voor als de techniek het laat afweten. Zorg ook voor een hand-out! 10.3.Opbouw van de presentatie De opbouw van de presentatie is: 1. inleiding a. aandacht trekken door binnenkomer of door een grap b. stel uzelf voor c. geef een overzicht van wat er aan de orde komt (inhoudsopgave) 2. kern a. duidelijke structuur is belangrijk b. evt. het projectplan als uitgangspunt nemen 3. afsluiting a. samenvatting b. conclusie c. zorg voor een uitsmijter, iets dat goed blijft hangen d. gelegenheid om vragen te stellen Zie ook figuur hfst.10 ; blz.142 ; Projectmanagement; Roel Grit 10.4.Tijdens de presentatie Tijdens de presentatie zijn het eigen gedrag en de lichaamstaal van belang. T.a.v. het gedrag moet men letten op stemgebruik, taalgebruik. Men moet op tijd komen, positief zijn, etc. etc. Verder moet het verhaal ondersteund worden door lichaamstaal. Zie voor een checklist ook: hfst.10 ; blz ; Projectmanagement; Roel Grit 17

18 Hoofdstuk 11 Een managementsamenvatting maken 11.1.Nut van een managementsamenvatting Een managementsamenvatting dient om snel inzicht te geven in de resultaten van een project of onderdeel daarvan. Veel mensen hebben tegenwoordig geen tijd om een heel projectverslag door te lezen. Daarom dus een managementsamenvatting. Men moet bij het schrijven van een managementsamenvatting rekening houden met de doelgroep; voor wie is het bestemd. Zie ook figuur hfst.11 ; blz.146 ; Projectmanagement; Roel Grit 11.2.Onderdelen van een managementsamenvatting De managementsamenvatting bestaat uit: 1. titelblad 2. inhoudsopgave 3. inleiding op het onderwerp 4. uitgangspunten van het project 5. samenvatting van gang van zaken en uitkomsten 6. verantwoording van wat er gebeurd is en de wijze waarop 7. planning vervolg, of er eventueel een vervolgproject komt 8. conclusies/aanbevelingen, wat er beter kan en moet 9. beslispunten, waar nu actie gewenst is 10. bijlagen, verhelderende stukken die relevant zijn Zie ook figuur hfst.11 ; blz.147 ; Projectmanagement; Roel Grit 18

19 Hoofdstuk 12 Een offerte maken 12.1.Wat is een offerte? Wanneer het gaat om project met een interne opdrachtgever kan er iets geschreven worden over de kosten en baten van het project. Bij een externe opdrachtgever is er vaak sprake van de wens om een offerte. Dit is een aanbod van dienst of product (in dit geval project). De aanvrager van offerte de potentiële opdrachtgever kan dan: - In onderhandeling gaan met u over zowel prijs als inhoud van het project. - De offerte aannemen en schriftelijke bevestigen dat hij met u in zee wil gaan, hij gaat akkoord. - Niet akkoord gaan, vragen om een nieuwe offerte. Bij een opdrachtgever die nog niet binnen is, spreken we van een potentiële klant, ook wel prospect genoemd Voorcalculatie Een voorcalculatie is een berekening van de kosten van het project, voorafgaand aan de start ervan. Hierin komt aan de orde: - materiaal en grondstoffen - hoe opdrachtnemer zijn verkoopprijs wil bepalen (winstopslag) - soms een post onvoorziene uitgaven - aantal manuren en de tarieven per uur - de (te huren) hulpmiddelen 19

20 Bij de berekening van een project moet de opdrachtnemer in de gaten houden: - Of het rendabel en haalbaar is (zijn er genoeg mensen) - Moet de offerte goedkoop zijn, om later meer offertes binnen te halen? - Hoe duur mag het zijn, zodat het aanbod toch nog aanvaard wordt? - Hoeveel personen meedingen naar de opdracht Wat staat er in een offerte? In een offerte staat in elk geval: - ondertekening - leverdatum - geldigheidsdatum van de offerte - voorwaarden waaronder men de opdracht wil aannemen - de prijs van het te leveren project - specificatie van het project (wat levert men) - gegevens van opdrachtgever incl. contactpersoon - gegevens van opdrachtnemer (de aanbieder) incl. contactpersoon - uniek offertenummer of code - offertedatum 12.4.Afhandeling Als de offerte niet aanvaard wordt, of als er onderhandeld wordt, komt er nog een vervolgtraject. Als de offerte wel doorgaat, zullen beide partijen een overeenkomst sluiten over de verdere gang van zaken. Men maakt inhoudelijke afspraken en legt die vast. 20

Project Management. Hfst 1: Het project:

Project Management. Hfst 1: Het project: Project Management Hfst 1: Het project: 1.1: Soorten werkzaamheden: We kennen 3 soorten werkzaamheden: Improvisatie: een plotselinge reactie op een niet verwachte gebeurtenis. Hiervoor zijn geen richtlijnen.

Nadere informatie

Projectmanagement. Bronvermelding: Titel: Projectmanagement Vijfde druk, 2008 Auteur: Roel Grit Uitgever: Wolters-Noordhoff ISBN:

Projectmanagement. Bronvermelding: Titel: Projectmanagement Vijfde druk, 2008 Auteur: Roel Grit Uitgever: Wolters-Noordhoff ISBN: Projectmanagement Bronvermelding: Titel: Projectmanagement Vijfde druk, 2008 Auteur: Roel Grit Uitgever: Wolters-Noordhoff ISBN: 978-90-01-80262-2 Aantal pagina s boek: 192 Aantal hoofdstukken boek: 12

Nadere informatie

Projectmanagement. Hoofdstuk 3 en 4 Het project van begin tot eind De planning. Roel Grit

Projectmanagement. Hoofdstuk 3 en 4 Het project van begin tot eind De planning. Roel Grit Projectmanagement Hoofdstuk 3 en 4 Het project van begin tot eind De planning Roel Grit Hoofdstuk 3 Van begin tot eind 1. Project organiseren en uitvoeren 2. Projectvoorstel 3. Intakegesprek met de opdrachtgever

Nadere informatie

Projectmanagement. Hoofdstuk 1 en 2. Roel Grit. Het project Mensen en projecten

Projectmanagement. Hoofdstuk 1 en 2. Roel Grit. Het project Mensen en projecten Projectmanagement Hoofdstuk 1 en 2 Het project Mensen en projecten Roel Grit Instructie docent Er is een aantal dia s met animaties. Als je die niet wilt gebruiken vanwege afdrukken van hand-outs, kun

Nadere informatie

Projectmanagement. Hoofdstuk 1 en 2. Roel Grit. Het project Mensen en projecten

Projectmanagement. Hoofdstuk 1 en 2. Roel Grit. Het project Mensen en projecten Projectmanagement Hoofdstuk 1 en 2 Het project Mensen en projecten Roel Grit Hoofdstuk 1 Het project 1. Soorten werkzaamheden 2. Voorbeelden van projecten 3. Wat is een project? 4. Van improvisatie via

Nadere informatie

Fasering Boek: Projectmanagement Auteur: Roel Grit 1 Boek: Projectmanagement Auteur: Roel Grit 2 1

Fasering Boek: Projectmanagement Auteur: Roel Grit 1 Boek: Projectmanagement Auteur: Roel Grit 2 1 Fasering 1 2 1 Project Projectvoorstel Intakegesprek Opzetten project Project start-up-vergadering Ontwerp en voorbereiding Uitvoering van het project Afsluiting van het project 3 Beheersen van een project

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Het project 1.1 Soorten werkzaamheden Er kunnen verschillende werkzaamheden worden uitgevoerd in een organisatie. Deze zijn onderverdeeld

Hoofdstuk 1 Het project 1.1 Soorten werkzaamheden Er kunnen verschillende werkzaamheden worden uitgevoerd in een organisatie. Deze zijn onderverdeeld Hoofdstuk 1 Het project 1.1 Soorten werkzaamheden Er kunnen verschillende werkzaamheden worden uitgevoerd in een organisatie. Deze zijn onderverdeeld in: 1. Routinematige werkzaamheden: dit zijn voorspelbare

Nadere informatie

Hogeschool Rotterdam Instituut voor Communicatie, Media en Informatietechnologie Communicatie Digitale Media Inleiding Communicatie

Hogeschool Rotterdam Instituut voor Communicatie, Media en Informatietechnologie Communicatie Digitale Media Inleiding Communicatie 7 september 2010 Versie 1 Opdrachtgever: School: Instituut: Opleiding: Vak: Will Goderie Hogeschool Rotterdam Instituut voor Communicatie, Media en Informatietechnologie Communicatie Digitale Media Inleiding

Nadere informatie

Instituut Broers. Plan van Aanpak. Zubin Mathoera & Tomas Berends. Zubin Mathoera Tomas Berends Maarten van Mensvoort Tim van Berkel

Instituut Broers. Plan van Aanpak. Zubin Mathoera & Tomas Berends. Zubin Mathoera Tomas Berends Maarten van Mensvoort Tim van Berkel Instituut Broers Plan van Aanpak Zubin Mathoera & Tomas Berends Zubin Mathoera Tomas Berends Maarten van Mensvoort Tim van Berkel 00-00-0000 VOORWOORD Dit plan van aanpak hebben wij volgens het boek van

Nadere informatie

Projectmanagement Samengesteld door Leon Wetzel

Projectmanagement Samengesteld door Leon Wetzel Projectmanagement Samengesteld door Leon Wetzel Het project Soorten werkzaamheden Improvisatie o Vaak bij plotselinge gebeurtenissen. o Ad hoc reageren; niet volgens plan, maar van geval tot geval beslissen.

Nadere informatie

Definitiefase fase 2

Definitiefase fase 2 Definitiefase fase 2 Nu dat jullie als projectteam de startnotitie af hebben, kunnen jullie beginnen met de volgende fase: jullie gaan de startnotitie uitbreiden tot een projectplan en jullie gaan de rollen

Nadere informatie

Plan van aanpak 2006. Door: Jeroen Corsius en Mitchell Diels. GameShop

Plan van aanpak 2006. Door: Jeroen Corsius en Mitchell Diels. GameShop Plan van aanpak 2006 Door: Jeroen Corsius en Mitchell Diels GameShop 1. Inhoudsopgave 1. Inhoudsopgave blz. 2. Achtergronden 3. Projectopdracht 4. Projectactiviteiten 5. Projectgrenzen en Randvoorwaarden

Nadere informatie

Plan van aanpak. Project: Portfolio Website. Bedrijf: InHolland Haarlem

Plan van aanpak. Project: Portfolio Website. Bedrijf: InHolland Haarlem Plan van aanpak Project: Portfolio Website Bedrijf: InHolland Haarlem Plaats, datum: Haarlem, 18-09-2013 Opgesteld door: Gerardus Vermeulen (536512), 536512@inholland.nl Plan van Aanpak project Portfolio

Nadere informatie

Nadat je projectvoorstel goedgekeurd is, kun je je projectvoorstel uitwerken in een projectplan.

Nadat je projectvoorstel goedgekeurd is, kun je je projectvoorstel uitwerken in een projectplan. Projectplan Nadat je projectvoorstel goedgekeurd is, kun je je projectvoorstel uitwerken in een projectplan. Het is van belang dat de portefeuillehouder en de projectleider gedurende het gehele project

Nadere informatie

Instituut Broers. Plan van Aanpak. Windows Server

Instituut Broers. Plan van Aanpak. Windows Server Instituut Broers Plan van Aanpak Windows Server [Zubin Mathoera, Vincent Darwinkel, Tomas Berends] 12-1-2017 VOORWOORD Dit plan van aanpak hebben wij volgens het boek van Roel Grit, Project Management,

Nadere informatie

Plan van aanpak Portfolio

Plan van aanpak Portfolio Plan van aanpak Portfolio 1 Plan van aanpak Project Portfolio Persoonlijke website Opdrachtgever: Potentiële toekomstige werkgevers Datum: Auteur(s): Projectleden: 02/09/2013 Anthony Timmers Anthony Timmers

Nadere informatie

Vergaderen. Auteur: Mark van der Lee. Plaats: Delft. Datum: 17 januari 2014. Organisatie: Haagsche Hogeschool Delft

Vergaderen. Auteur: Mark van der Lee. Plaats: Delft. Datum: 17 januari 2014. Organisatie: Haagsche Hogeschool Delft Vergaderen Auteur: Mark van der Lee Plaats: Delft Datum: 17 januari 2014 Organisatie: Haagsche Hogeschool Delft Binnen projecten is het erg belangrijk dat er communicatie is. Dit kan op verschillende manieren

Nadere informatie

Projectvoorstellen maken

Projectvoorstellen maken Projectvoorstellen maken 1. Kader 1.1. Gebruiksaanwijzing 1.2. Wat zijn de eisen aan een projectvoorstel? 2. Inleiding 2.1 Signalering 2.2 Vooronderzoek 2.3 Probleemsituatie 3. Doelstellingen en randvoorwaarden

Nadere informatie

Een project opzetten, plannen en beheren.

Een project opzetten, plannen en beheren. Een project opzetten, plannen en beheren. Stephan Ramaekers, IVLOS, Universiteit Utrecht Een project wordt opgestart, uitgevoerd en afgesloten. Dit wordt wel de levenscyclus van een project genoemd. Om

Nadere informatie

Project Verwenmorgen voor ouderen organiseren Groepen van 5 leerlingen Totaal: 560 minuten

Project Verwenmorgen voor ouderen organiseren Groepen van 5 leerlingen Totaal: 560 minuten Project Verwenmorgen voor ouderen organiseren Groepen van 5 leerlingen Totaal: 560 minuten Inleiding en werkwijze: De meeste ouderen vinden het leuk om samen met jongeren iets te doen. Op deze manier hebben

Nadere informatie

Instituut Broers. Plan van Aanpak. [Project Steam OS

Instituut Broers. Plan van Aanpak. [Project Steam OS Instituut Broers Plan van Aanpak [Project Steam OS [Zubin Mathoera, Vincent Darwinkel, Tomas Berends] 12-1-2017 VOORWOORD Dit plan van aanpak hebben wij volgens het boek van Roel Grit, Project Management,

Nadere informatie

Technisch projectmedewerker

Technisch projectmedewerker Technisch projectmedewerker Doel Bijdragen aan de uitvoering van projecten vanuit de eigen discipline, uitgaande van een projectplan en onder verantwoordelijkheid van een Projectmanager/ -leider, zodanig

Nadere informatie

Inleiding. Deze workshop is onderverdeeld in 2 gedeeltes.

Inleiding. Deze workshop is onderverdeeld in 2 gedeeltes. Inleiding. Deze workshop is onderverdeeld in 2 gedeeltes. 1) Waar moet een onderzoek aan voldoen. Let op: In jou project moet je vanaf nu hier aan voldoen. 2) Een voorbeeld van de instructies die binnen

Nadere informatie

HET PROJECTPLAN. a) Wat is een projectplan?

HET PROJECTPLAN. a) Wat is een projectplan? HET PROJECTPLAN a) Wat is een projectplan? Vrijwel elk nieuw initiatief krijgt de vorm van een project. In het begin zijn het wellicht vooral uw visie, ideeën en enthousiasme die ervoor zorgen dat de start

Nadere informatie

Handleiding Vergadertechnieken

Handleiding Vergadertechnieken Handleiding Vergadertechnieken Zelfstudie en rapporteren Bij OGO leer je niet alleen via het actief deelnemen aan groepsdiscussies, maar ook via het individueel uitvoeren van zelfstudieopdrachten (ZSO).

Nadere informatie

Plan van aanpak. Roy Roovers Carlijn van de Ruit Joël de Ruit Kelsey Schenk Daimy Schreuder 69275

Plan van aanpak. Roy Roovers Carlijn van de Ruit Joël de Ruit Kelsey Schenk Daimy Schreuder 69275 Plan van aanpak Roy Roovers 64464 Carlijn van de Ruit 68959 Joël de Ruit 64415 Kelsey Schenk 70074 Daimy Schreuder 69275 Inhoudsopgave Wat bladzijde Inhoudsopgave 2 Inleiding 3 Hoofdstuk 1 4 Hoofdstuk

Nadere informatie

Connecting Vibes Rotterdam is ook een uitgaansstad!

Connecting Vibes Rotterdam is ook een uitgaansstad! Team 5 CMD1G Robert Stomp 0852978 r.stomp@live.nl Samentha van der Weiden 0851440 sammetje155@hotmail.com Stefan Roest 0804235 stefan@roest-computers.nl Michelle van Seters 0844096 mvseters88@gmail.com

Nadere informatie

Richtlijn voor het werkoverleg

Richtlijn voor het werkoverleg Richtlijn voor het werkoverleg Nummer: 11.0000274 Versie: 0.1 Vastgesteld door het CMT 10 maart 2011 doc.: pz_alle/regelingen/werkoverleg richtlijn Inleiding Communicatie is hét sleutelbegrip als het gaat

Nadere informatie

Project. 3D-Fraggel. Plan van aanpak. Door: IH1T08 1/1

Project. 3D-Fraggel. Plan van aanpak. Door: IH1T08 1/1 Project 3D-Fraggel Plan van aanpak Door: 1/1 Project 3D-Fraggel Plan van aanpak Datum: 07-05-2001 Plaats: Enschede Opdrachtgever: Saxion Hogeschool Enschede Instituut ICT Afdeling Hogere Informatica Contactpersoon

Nadere informatie

SECTORWERKSTUK 2013-2014

SECTORWERKSTUK 2013-2014 SECTORWERKSTUK 2013-2014 1 HET SECTORWERKSTUK Het sectorwerkstuk is een verplicht onderdeel voor alle leerlingen uit het Mavo. Het maken van een sectorwerkstuk is een manier waarop je, als eindexamenkandidaat,

Nadere informatie

VERGADEREN VOOR DUMMIES

VERGADEREN VOOR DUMMIES VERGADEREN VOOR DUMMIES DE AGENDA VASTSTELLEN Er zijn verschillende soorten agendapunten: Open Bij open agendapunten zijn er nog geen plannen gemaakt, er is nog geen concreet voorstel. De discussie is

Nadere informatie

Stap 4: Indeling maken

Stap 4: Indeling maken Stap 1: Het kiezen van een onderwerp Kies een onderwerp dat je aanspreekt of waar je veel van af weet of waar je graag meer over te weten wilt komen. Klaar? Kleur vakje 1 van het stappenblad. Stap 2: Materiaal

Nadere informatie

Olde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol. Datum: dd-mm-jj

Olde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol. Datum: dd-mm-jj BUSINESS CASE: Versie Naam opdrachtgever Naam opsteller Datum: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum: LET OP: De bedragen in deze business case zijn schattingen op grond van de nu beschikbare kennis en feiten.

Nadere informatie

Handleiding Projectmatig werken. Faculteit der Letteren

Handleiding Projectmatig werken. Faculteit der Letteren Handleiding Projectmatig werken Faculteit der Letteren 1 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Inleiding... 4 1.1 Wat is een project?... 4 1.2 Kenmerken van een project... 4 2 Basisbegrippen projectmatigwerken...

Nadere informatie

Het onderzoeksverslag

Het onderzoeksverslag Het onderzoeksverslag Rian Aarts & Kitty Leuverink Onderzoeksverslag (zie ook handboek blz. 306) Titel en Titelpagina Voorwoord Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding (ook wel: Aanleiding) Probleemstelling

Nadere informatie

Een bespreking voorbereiden, notuleren en voorzitten

Een bespreking voorbereiden, notuleren en voorzitten OPDRACHTFORMULIER Een bespreking voorbereiden, notuleren en voorzitten Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met een medestudent

Nadere informatie

Project 2 Maze Driver. Plan van Aanpak TI1A

Project 2 Maze Driver. Plan van Aanpak TI1A Plan van Aanpak TI1A 1 Inhoudsopgave Achtergronden... 3 Projectopdracht... 4 Projectactiviteit... 5 Projectgrenzen... 6 Tussenresultaten... 7 Kwaliteit... 8 Projectorganisatie... 9 Planning... 10 Kosten

Nadere informatie

Inleiding 9 Voor wie is dit boek bedoeld? 10 Opbouw van dit boek 11

Inleiding 9 Voor wie is dit boek bedoeld? 10 Opbouw van dit boek 11 Inhoud Inleiding 9 Voor wie is dit boek bedoeld? 10 Opbouw van dit boek 11 1 Wat is een project? 15 Niet iedere klus is een project 16 Misverstanden rond projectmatig werken 18 Wanneer pak je iets projectmatig

Nadere informatie

Format Projectplan. Zo kan het ook! 20 juni 2013 1

Format Projectplan. Zo kan het ook! 20 juni 2013 1 Format Projectplan Onbeperkt Sportief biedt u een format voor het maken van een projectplan. Met zeven hoofdvragen krijgt u helder op papier wat uw project inhoudt. Het projectplan heeft als doel het stimuleren

Nadere informatie

ZONNESTROOM voor VvE s. Mieke Weterings adviseur duurzaam en gezond bouwen Gemeente Den Haag email mieke.weterings@denhaag.nl

ZONNESTROOM voor VvE s. Mieke Weterings adviseur duurzaam en gezond bouwen Gemeente Den Haag email mieke.weterings@denhaag.nl ZONNESTROOM voor VvE s Mieke Weterings adviseur duurzaam en gezond bouwen Gemeente Den Haag email mieke.weterings@denhaag.nl TOEKOMSTGERICHT WONEN ook met de VvE-complexen op weg naar een duurzame Zuidvleugel!!!

Nadere informatie

Plan van aanpak. Studenten Mediamanagement. Groep 9

Plan van aanpak. Studenten Mediamanagement. Groep 9 Plan van aanpak Studenten Mediamanagement Groep 9 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Achtergrond 3 Hoofdstuk 2 Projectopdracht 4 Hoofdstuk 3 Projectactiviteiten 5 Hoofdstuk 4 Projectgrenzen en randvoorwaarden 6

Nadere informatie

Plan van Aanpak. Project: Portfolio Online 18-9-2013. Jeremy de Jager INHOLLAND

Plan van Aanpak. Project: Portfolio Online 18-9-2013. Jeremy de Jager INHOLLAND 18-9-2013 Plan van Aanpak Project: Portfolio Online Jeremy de Jager INHOLLAND Pagina 1 Hoofdstukken 1. Achtergronden - Projectnaam - Opdrachtgever - Opdrachtnemer - Beschrijving organisatie - Geschiedenis

Nadere informatie

voorbeeldexamen I-Tracks Project Participation Foundation (PPF) voorbeeldexamen PPF uitgave oktober 2007

voorbeeldexamen I-Tracks Project Participation Foundation (PPF) voorbeeldexamen PPF uitgave oktober 2007 voorbeeldexamen Project Participation Foundation (PPF) I-Tracks Project Participation Foundation (PPF) voorbeeldexamen PPF uitgave oktober 2007 Inhoud inleiding 2 voorbeeldexamen 3 antwoordindicatie 12

Nadere informatie

TRAINING AUDIT. Doelen van deze training is: Leden van de auditteams trainen in het uitvoeren van een audit. Voorbereiden van de audit.

TRAINING AUDIT. Doelen van deze training is: Leden van de auditteams trainen in het uitvoeren van een audit. Voorbereiden van de audit. TRAINING Doelen van deze training is: Leden van de auditteams trainen in het uitvoeren van een audit. Voorbereiden van de audit. DAGAGENDA 09.00 09.15 uur: Inloop en koffie 09.15 09.30 uur: Kennismaking

Nadere informatie

VERGADER TIPS VOOR TEAM MEETINGS VERSIE /09/2018 SAM VERHOEVE

VERGADER TIPS VOOR TEAM MEETINGS VERSIE /09/2018 SAM VERHOEVE VERGADER TIPS VOOR TEAM MEETINGS VERSIE 3.1 23/09/2018 SAM VERHOEVE Inhoud Dé 10 tips die vergaderen simpeler maken.... 2 Gebruik 4 vaste onderwerpen: cijfers, klanten, medewerkers & werking.... 3 Cijfers...

Nadere informatie

Opdracht Weg met seksuele uitbuiting van kinderen in toerisme

Opdracht Weg met seksuele uitbuiting van kinderen in toerisme Lesmateriaal Kindersekstoerisme Opdracht Weg met seksuele uitbuiting van kinderen in toerisme Opdracht voor 4 personen HBO ECPAT Nederland ECPAT wereldwijd actief ter bescherming van kinderen tegen seksuele

Nadere informatie

!!!!!! Schoolkrant Mediacollege. Plan van aanpak. Mei 2015 - Versie 1. Organisatie: Mediakrantje +31620989804 17495@ma-web.nl

!!!!!! Schoolkrant Mediacollege. Plan van aanpak. Mei 2015 - Versie 1. Organisatie: Mediakrantje +31620989804 17495@ma-web.nl Projectleider: Opdrachtgever: Plan van aanpak Schoolkrant Mediacollege Mei 2015 - Versie 1 Noortje Jansen Organisatie: Mediakrantje +31620989804 17495@ma-web.nl Mediacollege Amsterdam +31208509500 info@ma-web.nl

Nadere informatie

Opstellen plan van aanpak

Opstellen plan van aanpak Opstellen plan van aanpak Gedurende de Masterclass HNW op het secretariaat krijg je ervaringe, ideeen, inspiratie en mogelijkheden aangereikt om de managementondersteuning in jouw eigen situatie vorm te

Nadere informatie

WORKSHOPHANDLEIDING Het Verbeterplan

WORKSHOPHANDLEIDING Het Verbeterplan 1 WORKSHOPHANDLEIDING Het Verbeterplan Doorstroomtraject BBL/BOL-PW4 Kerntaak: 3 Uitvoeren van organisatie- en professiegebonden taken Werkprocessen: 3.1 Werkt aan deskundigheidsbevordering en professionalisering

Nadere informatie

PLAN VAN AANPAK. Diepgang achter het 3D ontwerp. Opdrachtnemers: Erik Driessen en Stef Tijhaar. Klas: EKT1c Opdrachtgever: Harry Sanderink

PLAN VAN AANPAK. Diepgang achter het 3D ontwerp. Opdrachtnemers: Erik Driessen en Stef Tijhaar. Klas: EKT1c Opdrachtgever: Harry Sanderink PLAN VAN AANPAK Diepgang achter het 3D ontwerp Opdrachtnemers: Erik Driessen en Stef Tijhaar. Klas: EKT1c Opdrachtgever: Harry Sanderink Inhoudsopgave 1. Achtergronden blz. 3 2. Projectresultaten blz.

Nadere informatie

Plan van Aanpak Connecting Vibes

Plan van Aanpak Connecting Vibes Plan van Aanpak Connecting Vibes Gemaakt door: Renee van IJperen Ferinio Asandikromo Jasper Lammens Jurgen Schouten Ibrahim Kondu Hogeschool Rotterdam MED1F 1 Inhoudsopgave Achtergronden blz. 3 Projectopdracht

Nadere informatie

Projectmatig creëren Stappen en richtlijnen om een project mee te doorlopen

Projectmatig creëren Stappen en richtlijnen om een project mee te doorlopen Projectmatig creëren Stappen en richtlijnen om een project mee te doorlopen Inleiding Bij het doorlopen van een project komt er een hele berg informatie binnen en dat wordt verwerkt. Om dat ordelijk te

Nadere informatie

Voorblad Inhoudsopgave Inhoud

Voorblad Inhoudsopgave Inhoud Voorblad Inhoudsopgave Inhoud (INHOUD) Achtergronden We moeten een website voor een jonge catering en een party service bedrijf bouwen. Dit bedrijf is gespecialiseerd in verzorging van borrelhapjes en

Nadere informatie

Stirlingmotor project

Stirlingmotor project Stirlingmotor project Plan Van Aanpak Beroepsproduct: Groep: Plan Van Aanpak WH11B2 Periode: H1.1 Ingeleverd op: Vrijdag 2 september 2011 om 12:00 uur Projectleden: Ingeleverd door: Tutor: Luuk de Jong(10071482),

Nadere informatie

Plan Van Aanpak Cobra Art Magazine

Plan Van Aanpak Cobra Art Magazine Plan Van Aanpak Cobra Art Magazine J. Van der Laan 04-01-16 1 Inhoud Achtergronden... 3 Doelstelling... 3 Projectopdracht... 3 Projectactiviteiten... 4 Kwaliteit... 5 Planning... 6 Kosten... 7 Facebook

Nadere informatie

Format checklist bijeenkomst

Format checklist bijeenkomst Format checklist bijeenkomst Betreft : Datum : Team : Taken Projectleider/Coördinator Projectplan schrijven Bepalen en verantwoordelijk voor budget Vergoeding (reiskosten) deelnemers? Projectgroep samenstellen

Nadere informatie

WEBINAR. PROJECTCONTROL En de rol van de controller/financial. Door: Rob Schapink. Leusden, 27 september 2017

WEBINAR. PROJECTCONTROL En de rol van de controller/financial. Door: Rob Schapink. Leusden, 27 september 2017 WEBINAR PROJECTCONTROL En de rol van de controller/financial Door: Rob Schapink Leusden, 27 september 2017 Welkom! Deelnemers Webinar Projectcontrol Onderdelen Waarom is projectcontrol relevant? Wat gaat

Nadere informatie

HET ZELFSTANDIG UITVOEREN VAN EEN ONDERZOEK

HET ZELFSTANDIG UITVOEREN VAN EEN ONDERZOEK HET ZELFSTANDIG UITVOEREN VAN EEN ONDERZOEK Inleiding In de beroepspraktijk zal het geregeld voorkomen dat u een beslissing moet nemen ( moet ik dit nu wel of niet doen? ) of dat u inzicht moet krijgen

Nadere informatie

Training. Vergaderen

Training. Vergaderen Training Vergaderen Halide Temel 1-5-2014 Inhoudsopgave Inleiding 3 Doelen 4 Deelnemers 4 Werkvormen 4 Programma 4 Voorstellen & introductie 5 Opdracht Luciferspel 6 Theorie 7 Opdracht - Vergaderen 12

Nadere informatie

Plan van Aanpak IVS website: Stichting Innovision Solutions Vlietstraat 11 A 4535 HA Terneuzen KvK: 20170195 24 Oktober 2012

Plan van Aanpak IVS website: Stichting Innovision Solutions Vlietstraat 11 A 4535 HA Terneuzen KvK: 20170195 24 Oktober 2012 Plan van Aanpak IVS website: Stichting Innovision Solutions Vlietstraat 11 A 4535 HA Terneuzen KvK: 20170195 24 Oktober 2012 Inhoudsopgave 1 Projectopdracht..3 2 Deliverables 4 3 Projectgrenzen/activiteiten

Nadere informatie

PROJECTMATIG WERKEN. Luk Indesteege

PROJECTMATIG WERKEN. Luk Indesteege PROJECTMATIG WERKEN Luk Indesteege Overzicht van de inhoud 1. Verschillende manieren van werken 2. Wat is een project? 3. Fasen in een project ---------------------------- 4. Beslissingen nemen 5. Projectbeheersing/projectmanagement

Nadere informatie

Realisatiefase fase 5

Realisatiefase fase 5 Realisatiefase fase 5 Dit is de tweede doe-fase. Tijdens de realisatiefase voeren jullie de ontwerpen uit om het product te realiseren. Tijdens de voorbereidingsfase hebben jullie alles wat jullie nodig

Nadere informatie

2: vergaderen VASTE VOORZITTER EN NOTULIST

2: vergaderen VASTE VOORZITTER EN NOTULIST 2: vergaderen Als je lid bent van een studentenraad, vergader je vaak. Je hebt vergaderen met de studentenraad, maar ook vergaderingen met het College van Bestuur en de Ondernemingsraad (OR). Gemiddeld

Nadere informatie

Inhoud. Deel A Inleiding

Inhoud. Deel A Inleiding v Deel A Inleiding 1 Wat is een project? 3 1.1 Inleiding 3 1.2 Prince2 4 1.3 pico 6 1.4 Wanneer is een fase afgerond? 7 1.5 Wanneer spreek je van een geslaagd project? 8 1.6 Waarom mislukt een project?

Nadere informatie

Voorkennis: Je hebt de opdracht Introductie AV media afgerond. Je hebt de opdracht De invloed en kracht van AV media afgerond.

Voorkennis: Je hebt de opdracht Introductie AV media afgerond. Je hebt de opdracht De invloed en kracht van AV media afgerond. OPDRACHTKAART AV-03-01-01 Voorkennis: Je hebt de opdracht Introductie AV media afgerond. Je hebt de opdracht De invloed en kracht van AV media afgerond. Intro: Voordat je een AV productie gaat maken, moet

Nadere informatie

Voorbeeldprogramma werksessie communicatiekalender

Voorbeeldprogramma werksessie communicatiekalender Voorbeeldprogramma - 1 Voorbeeldprogramma Voorbeeldprogramma werksessie communicatiekalender Hier vindt u een voorbeeldprogramma voor een werksessie/trainingsmodule communicatiekalender Factor C, met een

Nadere informatie

EXIN Projectmanagement Foundation

EXIN Projectmanagement Foundation EXIN Projectmanagement Foundation Voorbeeldexamen Editie 201608 Copyright 2016 EXIN PRINCE2 is a registered trade mark of AXELOS Limited. All rights reserved. No part of this publication may be published,

Nadere informatie

ADVIESRAPPORT VOORBLAD [TITEL] [ONDERTITEL TER VERDUIDELIJKING] [NAAM AUTEUR, EVENTUEEL OOK NAAM ORGANISATIE] [PLAATS EN DATUM VAN PUBLICATIE]

ADVIESRAPPORT VOORBLAD [TITEL] [ONDERTITEL TER VERDUIDELIJKING] [NAAM AUTEUR, EVENTUEEL OOK NAAM ORGANISATIE] [PLAATS EN DATUM VAN PUBLICATIE] ADVERTENTIE [LOGO] [KOPREGEL] [EVENTUEEL: SUBKOP TER VERDUIDELIJKING] [INDIEN VAN TOEPASSING: BEELD] [HOOFDTEKST: KORTE EN BONDIGE TOELICHTING OP PRODUCT/DIENST, EVENTUEEL OOK KORTE EN BONDIGE TOELICHTING

Nadere informatie

Sectorwerkstuk. Kandinsky College. locatie Sint Jorisschool

Sectorwerkstuk. Kandinsky College. locatie Sint Jorisschool Sectorwerkstuk Kandinsky College locatie Sint Jorisschool schooljaar 2015-2016 1 Wat is het sectorwerkstuk? Het sectorwerkstuk is een werkstuk dat je maakt in klas vier over de door jou gekozen sector.

Nadere informatie

Titel Projectplan Versie: 0.0

Titel Projectplan Versie: 0.0 Titel Projectplan Versie: 0.0 Bestandsnaam: Naam opdrachtgever Contactgegevens Naam projectleider Contactgegevens Projectcode [voeg relevante afbeelding in] Datum opgesteld: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum:

Nadere informatie

HvA School voor interactie. HvA IAM Projectmanagement 9 Februari 2009

HvA School voor interactie. HvA IAM Projectmanagement 9 Februari 2009 HvA School voor interactie HvA IAM Projectmanagement 9 Februari 2009 Agenda voor vandaag Projectteam V1 project Programma PM Wat is PM en waarom PM? Projectstappen d.m.v. behandeling 2 korte cases Volgende

Nadere informatie

onvoldoende voldoende goed uitstekend 1 2 3 4 Er is een onderzoeksplan, maar de deelvragen kunnen niet leiden tot een goed antwoord op de hoofdvraag.

onvoldoende voldoende goed uitstekend 1 2 3 4 Er is een onderzoeksplan, maar de deelvragen kunnen niet leiden tot een goed antwoord op de hoofdvraag. Onderzoek Naam leerling:. Onderzoeksplan Er is een onderzoeksplan, maar de hoofdvraag is onduidelijk. Er is een onderzoeksplan, maar de deelvragen kunnen niet leiden tot een goed antwoord op de hoofdvraag.

Nadere informatie

Het profielwerkstuk. 2. Eisen en voorwaarden Het profielwerkstuk moet aan een aantal eisen en voorwaarden voldoen:

Het profielwerkstuk. 2. Eisen en voorwaarden Het profielwerkstuk moet aan een aantal eisen en voorwaarden voldoen: -1- Het profielwerkstuk 1. Inleiding Hier staat hoe u te werk gaat bij het maken van het profielwerkstuk. Ook de eisen waaraan het moet voldoen zijn opgesomd. Verder geeft het u een voorbeeld van een plan

Nadere informatie

Een vuilniszak uit een vuilnisbak krijgen geeft problemen als de vuilnisbak vol is. Of als de vuilniszak te zwaar is.

Een vuilniszak uit een vuilnisbak krijgen geeft problemen als de vuilnisbak vol is. Of als de vuilniszak te zwaar is. Plan van aanpak Achtergrond van het project Wat is het probleem Het probleem is een vuilniszak uit een vuilnisbak krijgen. Iedereen kent het wel, in elk huishouden komt het voor. De vuilnisbak moet geleegd

Nadere informatie

Plan van aanpak. Pers ontbijt Jill Kranenburg

Plan van aanpak. Pers ontbijt Jill Kranenburg Plan van aanpak Pers ontbijt Jill Kranenburg 1 1 Plan van aanpak 1.1 Achtergronden 3 1.2 Projectopdracht 3 1.2.1 Debriefing 4 1.3 Project activiteiten 5 1.4 Projectgrenzen 6 1.5 Producten 6 1.6 Kwaliteit

Nadere informatie

Opdracht Stop kindersekstoerisme

Opdracht Stop kindersekstoerisme Opdracht Stop kindersekstoerisme Opdracht voor 4 personen MBO Toerisme ECPAT Nederland ECPAT wereldwijd actief ter bescherming van kinderen tegen seksuele uitbuiting ECPAT Nederland - Postbus 11103-2301

Nadere informatie

Beleef Côte d'or Laat je inspireren door de exotische wereld van cacao

Beleef Côte d'or Laat je inspireren door de exotische wereld van cacao Beleef Côte d'or Laat je inspireren door de exotische wereld van cacao Marketingproject periode 2 projectgroep E5 Liza Klok Ayla Teunissen Nicole Tjan Sam de Vuijst Vincent van der Zandt Inhoudsopgave

Nadere informatie

EEN ZAKELIJKE BRIEF SCHRIJVEN NEDERLANDS

EEN ZAKELIJKE BRIEF SCHRIJVEN NEDERLANDS EEN ZAKELIJKE BRIEF SCHRIJVEN NEDERLANDS 0 WAAROM BELANGRIJK? Wanneer moet je een zakelijke brief schrijven? Best vaak. De zakelijke brief wordt veel gebruikt. Vooral als je iets wilt (organiseren) of

Nadere informatie

Project Start Up Wat is het? Wie nemen er deel? Wanneer kies je voor een PSU? Hoe werkt het?

Project Start Up Wat is het? Wie nemen er deel? Wanneer kies je voor een PSU? Hoe werkt het? Project Start Up Wat is het? De Project Start Up (PSU) is een krachtige interventie bij aanvang van het project. De PSU is een workshop waarin je de belangrijke aspecten van het project met elkaar inventariseert

Nadere informatie

PeMeTRaS. Author: L.K.J. Roos. Personal Medical Tracking and recording software.

PeMeTRaS. Author: L.K.J. Roos. Personal Medical Tracking and recording software. PeMeTRaS Personal Medical Tracking and recording software. Author: L.K.J. Roos Opmerking [W1]: Raamwerk voor Word 2007: U kunt de opmerkingentekst (on)zichtbaar maken onder Controleren optie Markeringen

Nadere informatie

Beoordeling: Het belangrijkste is altijd je argumentatie. Denk ook aan bronvermelding. Daarnaast let je op je Nederlandse spelling en vormgeving.

Beoordeling: Het belangrijkste is altijd je argumentatie. Denk ook aan bronvermelding. Daarnaast let je op je Nederlandse spelling en vormgeving. Periode 1 & 2 Leerjaar: 3 Vak: Economie : In de eerste twee periodes van het 3 e studiejaar ga je tijdens het vak economie bezig met het organiseren van een relatie dag voor jou stagebedrijf. Het doel,

Nadere informatie

Voorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal.

Voorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal. & OHHUOLQJHQKDQGOHLGLQJ LQOHLGLQJ Het sectorwerkstuk staat voor de deur. Misschien heb je er al slapeloze nachten van, misschien lijkt het je de leukste opdracht van je hele opleiding. Eindelijk iets leren

Nadere informatie

BPV werkboek. Technicus elektrotechnische industriële installaties en systemen niveau 4 BBL Crebonummer: BPV-werkboek 25262/versie sept.

BPV werkboek. Technicus elektrotechnische industriële installaties en systemen niveau 4 BBL Crebonummer: BPV-werkboek 25262/versie sept. BPV werkboek Technicus elektrotechnische industriële installaties en systemen niveau 4 BBL Crebonummer: 25262 Naam student: BPV-werkboek 25262/versie sept. 16 1 Inhoudsopgave 1 Algemeen...3 1.1 Begin en

Nadere informatie

PLUS Retail. Aafke Woudstra Articulate Gebruikersdagen Utrecht, 15 & 16 november 2018

PLUS Retail. Aafke Woudstra Articulate Gebruikersdagen Utrecht, 15 & 16 november 2018 PLUS Retail Aafke Woudstra Articulate Gebruikersdagen 2018 Utrecht, 15 & 16 november 2018 Aafke Woudstra 28 jaar Enschede Nieuwegein Hardlopen 2012 Onderwijskunde Radboud Universiteit Nijmegen 2014-2017

Nadere informatie

Werkstuk of verslag. de vormvoorschriften

Werkstuk of verslag. de vormvoorschriften Werkstuk of verslag de vormvoorschriften begeleider: (naam van de docent) het vak waarvoor je het verslag maakt naam en klas van de leerling schooljaar en datum van inleveren 2 Samenvatting Elk onderzoeksverslag

Nadere informatie

Sollicitatiebrief. De 10 Stappen. Op zoek naar werk? Wij maken jou sterk!

Sollicitatiebrief. De 10 Stappen. Op zoek naar werk? Wij maken jou sterk! Sollicitatiebrief De 10 Stappen Op zoek naar werk? Wij maken jou sterk! Sollicitatiebrief: De 10 Stappen! Dit stappenplan is bestemd voor iedereen die opzoek is naar een betaalde baan/stageplek en wil

Nadere informatie

LEERACTIVITEIT Het verven van de woonkamer Ent-teach Module 6 Project management

LEERACTIVITEIT Het verven van de woonkamer Ent-teach Module 6 Project management LEERACTIVITEIT Het verven van de woonkamer Ent-teach Module 6 Project management Beschrijving van de leeractiviteit Jij en 3 vrienden besluiten om jouw woonkamer te verven. Om dit project te voltooien

Nadere informatie

LEERACTIVITEIT IJs verkopen op straat Ent-teach Module 6 Project management

LEERACTIVITEIT IJs verkopen op straat Ent-teach Module 6 Project management LEERACTIVITEIT IJs verkopen op straat Ent-teach Module 6 Project management Beschrijving van de leeractiviteit Voor de volgende opdracht zullen de studenten plannen* hoe ze gedurende een week ijs gaan

Nadere informatie

PLAN VAN AANPAK. Studentnummer: - Mario Dujic 0810258. - Rajen Gadjradj 0811931. - Meric Dagli 0795533. - Geffrey Barendregt 0813328

PLAN VAN AANPAK. Studentnummer: - Mario Dujic 0810258. - Rajen Gadjradj 0811931. - Meric Dagli 0795533. - Geffrey Barendregt 0813328 PLAN VAN AANPAK Naam: Studentnummer: - Mario Dujic 0810258 - Rajen Gadjradj 0811931 - Meric Dagli 0795533 - Geffrey Barendregt 0813328 1 Inhoudsopgave 1 ) Achtergronden blz. 3 2 ) Project opdracht blz.

Nadere informatie

Hoe geef ik een toolbox?

Hoe geef ik een toolbox? Hoe geef ik een toolbox? Dag voor de preventiemedewerker Arbouw Mirjam Kousbroek Wat is een toolboxmeeting? Periodieke bijeenkomst Doel: arbeidsveiligheid bevorderen Over een specifiek onderwerp Voorlichting

Nadere informatie

KNLTB Stappenplan. beleidsplan tennisvereniging X

KNLTB Stappenplan. beleidsplan tennisvereniging X KNLTB Stappenplan beleidsplan tennisvereniging X Inleiding Iedere verenigingsbestuurder weet in het achterhoofd dat het belangrijk is om beleidsmatig en doelgericht te werken. Toch komen de meeste verenigingsbestuurders

Nadere informatie

Plan van aanpak. Project : HINT

Plan van aanpak. Project : HINT Plan van aanpak Project : HINT Bedrijf : Hogeschool Rotterdam Plaats, datum: 20-02-2008 Opgesteld door: Jesper Monteny, Camiel Flohr, Rudolf Kromojahjo, Myrene Zuiderwijk Plan van Aanpak project HINT pagina

Nadere informatie

Contextbeschrijving. Joost van Hagen. Vonk Industrial Contracting

Contextbeschrijving. Joost van Hagen. Vonk Industrial Contracting Contextbeschrijving Vonk Industrial Contracting Joost van Hagen Opmerking [W1]: Raamwerk 2007: U kunt de opmerkingentekst (on)zichtbaar maken onder Beeld optie Opmaak. Let op! Paginanummering is al ingesteld

Nadere informatie

Handleiding whitepaper schrijven. Handig stappenplan en tips om zelf aan de slag te gaan

Handleiding whitepaper schrijven. Handig stappenplan en tips om zelf aan de slag te gaan Handleiding whitepaper schrijven Handig stappenplan en tips om zelf aan de slag te gaan Inhoud Inleiding... 3 Wat is een whitepaper?... 3 Kies het juiste onderwerp... 4 Voordat je gaat schrijven... 4 Gegevens

Nadere informatie

Lesbrief: Beroepenmagazine Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk

Lesbrief: Beroepenmagazine Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk Lesbrief: Beroepenmagazine Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding In de lesbrieven van het thema Aan het werk hebben jullie

Nadere informatie