Inhoud workshop. Gedeelde besluitvorming. Inleiding op het thema. Inleiding op het thema. Aanleiding voor de workshop

Transcriptie

1 Gedeelde besluitvorming Inhoud workshop Inleiding op het thema en de workshop Wat is gedeelde besluitvorming en het verloopt het proces? Oefenen van de stappen aan de hand van een casus Nabespreken casus Beantwoording vraag van de workshop? Hoe stel je cliënt en mantelzorger ècht in staat te participeren in de besluitvorming bij het indiceren en organiseren van zorg? Monique Baas-Thijssen, verpleegkundig expert gedeelde besluitvorming Michel Kappen, docent Verpleegkunde Hogeschool Leiden / onderzoeker kenniskring Lectoraat Eigen reguie Congres De handen in één, 10 april Inleiding op het thema Inleiding op het thema 3 4 Aanleiding voor de workshop Gedeelde besluitvorming staat in de belangstelling Was o.a. het thema van de Anna Reynvaanlezing 2014 Relatie met zelfmanagement en eigen regie Platform gedeelde besluitvorming Aanspraak Wijkverpleging Zvw per Wijkverpleegkundige indiceert, organiseert, monitort en evalueert zorg (in overleg met de cliënt en zijn naasten!?) Aaneenschakeling van beslismomenten Gedeelde besluitvorming lijkt vanzelfsprekend maar hoe stel je de cliënt ècht in staat te participeren in de besluitvorming? en om wat voor een besluiten gaat het? Bundeling kennis over wijkverpleging en gedeelde besluitvorming 5 6 1

2 Beslismomenten (1) Beslismomenten (2) Stap 1 : Vertrouwen opbouwen Stap 2 : Anamnese Stap 3 : Oorzaken en gevolg uitsorteren Stap 4 : Mogelijke diagnoses voorleggen aan cliënt Stap 5 : Toetsen zelfredzaamheid Stap 6 : Diagnose vaststellen en voorleggen Stap 7 : Resultaat bepalen Stap 8 : Interventies bepalen = Indiceren Stap 9 : Toewijzen en / of verwijzen Stap 10: Zorgplan starten (formeel/informeel) Stap 11: Monitoren en evalueren Verpleegkundig proces Nieuwe zorgproces Normen voor indiceren en organiseren van verpleging en verzorging in de eigen omgeving (V&VN 2014) Norm 3: Indiceren en organiseren van zorg is gericht op het versterken van eigen regie en zelfredzaamheid van cliënten en het cliëntsysteem 7 8 Beslismomenten (3) Gedeelde besluitvorming, rol van (wijk-)verpleegkundige Whitepaper Hoe maak je een succes van persoonsgerichte zorg (Vilans, 2014) Monique Baas verpleegkundig expert Gedeelde besluitvorming 9 10 Persoonlijke achtergrond Typen beslissingen (O Connor et al, BMJ, 2003) Kwaliteit van Zorg-Instituut/Medische Beliskunde Onderzoeksmedewerker 0,5fte Alrijne Ziekenhuis Leiden Oncologieverpleegkundige 0,5fte Landelijk Platform Gedeelde Besluitvorming Bestuurslid MAGIC Programma / Ask 3 Questions Stage oktober 2014, mogelijk door Stipendium NVPO Effectieve beslissingen Algemene consensus over beste behandeling/zorg Wetenschappelijke zekerheid Duidelijk meer voordelen dan nadelen Preferentiegevoelige beslissingen Wetenschappelijke onzekerheid Beslissing hangt af van subjectieve afweging Aspirine na hartinfarct Mastectomy / Lumpectomy Voorbeelden? Screening prostaatkanker Preoperatieve radiotherapie bij rectumcarcinoom

3 Gedeelde besluitvorming: Wanneer? Zelfmanagement Individueel zorgplan Individueel zorgplan S O E P Subjectief Objectief Evaluatie Plan De Booys, Kwaliteitsinstituut, 2012 De Booys, Kwaliteitsinstituut, 2012 De Booys, Kwaliteitsinstituut, Individueel zorgplan, raamwerk Individueel zorgplan, raamwerk Een dynamische set van afspraken van de patiënt en de zorgverlener(s) over zorg en zelfmanagement [= product] die zijn gebaseerd op de individuele doelen, behoeften en situatie van de patiënt [= proces] Deze zijn de kern van de gezamenlijke besluitvorming over de individuele zorgplanning [=proces] Het generiek IZP is niet aandoeningsgericht maar integraal. Het is modulair opgebouwd en multidisciplinair te gebruiken. Een belangrijke voorwaarde is dat het IZP toegankelijk is voor de patiënt en de betrokken zorgverleners. De Booys, Kwaliteitsinstituut,

4 Gedeelde besluitvorming: waarom? Gedeelde besluitvorming: waarom? De aloude bekende ethische redenen: Respecteren autonomie Weldoen Niet schaden Rechtvaardigheid Maar daarnaast ook: Kennis (opties, voor- en nadelen); betrokkenheid) Ongewenste variatie ; invasieve therapie Angst; gezondheidsuitkomsten Consultduur; therapietrouw Zorgkosten? Stacey D, et al. Cochrane Library Bewustwording nodig! bij zorgverleners Bewustwording nodig! Clinicians are experts in medical options and their clinical implications, but patients are experts in terms of the impact of these decisions on their everyday living. RL Street, JCJM De Haes, Pat Educ Couns, Bewustwording nodig! bij patiënten en beslissingsondersteuning! b.v. (online) keuzehulpen

5 en beslissingsondersteuning! en beslissingsondersteuning! Bron: Desirée Hairwassers, 30 januari 2014 Based on The Health Foundation Inspiring Improvement s Magic Programme ( Gedeelde besluitvorming: stappen Gedeelde besluitvorming: stappen 1. Er is een medisch probleem waarover een besluit genomen moet worden 2. Voorleggen behandelingsopties (incl niets doen ) CHOICE 3. Bespreken opties en voor-/nadelen 4. Bespreken waarden/ideeën/zorgen/verwachtingen patiënt 5. Verken rol-voorkeur patient 6. Beslissing wordt samen genomen (of uitgesteld) OPTION Elwyn et al. (2012) J. Gen Intern Med. Stiggelbout et al. (2012) BMJ; Elwyn et al. (2012) J. Gen Intern Med. DECISION Casusbespreking in groepen 10 minuten

6 Casus Mw. Burggraaf is een kwetsbare oudere mevrouw van 79 jaar. Zij woont zelfstandig in een eengezinswoning. Haar man is een jaar geleden overleden. Mevrouw heeft 1 kind, een dochter, die bij haar in de buurt woont. De dochter doet de grote boodschappen voor/met mevrouw en Mw. Burggraaf heeft al een tijd pijnklachten in haar rechter lies en bilstreek, komt steeds moeilijker overeind uit een stoel en het lopen gaat moeizaam en is pijnlijk voor haar. Uit onderzoek in het ziekenhuis is gebleken dat mw. een versleten rechter heup heeft. De orthopeed heeft haar geadviseerd zich te laten opereren voor een totale heupprothese. Gedeelde besluitvorming: stappen 1. Er is een medisch probleem waarover een besluit genomen moet worden 2. Voorleggen behandelingsopties (incl niets doen ) CHOICE 3. Bespreken opties en voor-/nadelen 4. Bespreken waarden/ideeën/zorgen/verwachtingen patiënt De huisarts van mw. Burgraaf twijfelt of een ziekenhuisopname en een operatie wel een verstandige keus is voor mw. Mw. heeft ook diabetes type 2 en hartfalen. De huisarts is bang dat tijdens de ziekenhuisopname blijvend functieverlies zal optreden bij mw. en dat haar zelfredzaamheid na ontslag sterk verminderd zal zijn. De huisarts heeft jou als wijkverpleegkundige betrokken bij de situatie van mw. Burggraaf. Hij wil graag dat je meedenkt en in ieder geval ook een indicatie doet, omdat mw. zichzelf steeds minder goed weet te redden. 5. Verken rol-voorkeur patient 6. Beslissing wordt samen genomen (of uitgesteld) Stiggelbout et al. (2012) BMJ; Elwyn et al. (2012) J. Gen Intern Med. OPTION DECISION Gedeelde besluitvorming: stap 0 Gedeelde besluitvorming: stap 0 Bij complexe problematiek: Indien mogelijk: - Is patiënt in staat tot nemen van beslissingen? - Begrijpt patient informatie? - Kan hij zijn situatie inschatten? - Kan hij beslissing beredeneren? - Kan hij keuze onder woorden brengen? Geriatrie: - Verpleegkundige kent patiënt - Verpleegkundige informeert (mondeling / schriftelijk) patiënt over wat hij mag verwachten van het consult (in algemene zin) - Verpleegkundige in rol van besliscoach - Levensvisie? - Cognitieve problemen? Gedeelde besluitvorming: stap 1 Gedeelde besluitvorming: stap 1 Er is een medisch probleem waarover een besluit genomen moet worden Indien consult met medisch specialist: - Verpleegkundige is aanwezig bij het consult - Verpleegkundige observeert reacties van patiënt Er zal een beslissing genomen moeten worden Er is geen beste optie, uw overwegingen en voorkeur zijn belangrijk - Hand model of the brain (Daniel Siegel) - Zo nodig toepassen van Schokbrekers (Christien de Jong)

7 Gedeelde besluitvorming: stap 2 Gedeelde besluitvorming: stap 2 Voorleggen behandelingsopties (incl niets doen ) Twee opties uitleggen Structureren, ik begin bij optie 1 - Leg uit welke behandelingsmogelijkheden er zijn - Bespreek ook de mogelijkheid van niets doen - zéker in palliatieve fase - Eisende patiënt Gedurende hele consult: - Verduidelijk waar nodig - Samenvatten - Herhalen - Doorvragen Gedeelde besluitvorming: stap 3 Gedeelde besluitvorming: stap 3 Bespreken opties en voor-/nadelen - Leg per behandeling de voor- en nadelen uit - Probeer niet te veel te spiegelen Voor- en nadelen van beide opties Wees zo concreet mogelijk in betekenis van bijwerking voor dagelijks leven - Vraag naar hoe kansen gepresenteerd moeten worden - Vertel de betekenis van voor- en nadelen zo concreet en praktisch mogelijk - Check of informatie begrepen is Gedeelde besluitvorming: ná informeren Gedeelde besluitvorming: stap 4 Valkuil Passief: achterover leunen na informeren Blijf actief! Laat patiënt vertellen, tweerichtingenverkeer! Welke vragen stel je om de patiënt te helpen overwegen? Bespreken waarden / ideeën / zorgen / verwachtingen patiënt Wat vindt u van deze voor- en nadelen? Welke overwegingen spelen voor u een rol? Hoe zwaar weegt voor U? Wat is voor u belangrijk? Van Staveren, NTVG, 2011; Stiggelbout et al. BMJ

8 Gedeelde besluitvorming: stap 4 Gedeelde besluitvorming: stap 5 Verken rolvoorkeur in beslissen Gedeelde besluitvorming: stap 5 Gedeelde besluitvorming: stap 5 Sommige patiënten vinden het prettig zelf een beslissing te nemen, anderen laten dat liever over. Hoe is dat voor u? Vindt u het prettig om mee te beslissen over de behandeling of wilt u dat ik een voorstel doe - Leg uit welke beslisrollen er mogelijk zijn: - Arts beslist - Arts beslist, houdt rekening met mening patient - Arts en patient beslissen samen - Patient beslist, houdt rekening met mening arts - Patiënt beslist (Degner, 1997) The art of being neutral Dokter, wat zou u doen? - Vraag patiënt naar geprefereerde beslisrol - N.B. timing: 75% van degenen die tevoren aangaven de arts te laten beslissen, kozen na uitgebreide informatie toch zélf (Van Tol-Geerdink et al. 2006) Gedeelde besluitvorming: stap 5 Gedeelde besluitvorming: stap 6 Vragen om het overleg te bevorderen: - Wat verwacht u van een behandeling? - Denk u dat u alle informatie hebt die u nodig heeft om de behandelingsopties met elkaar te vergelijken? - Als u nadenkt over de beslissing, wat is het belangrijkste aspect om te overwegen? - Over welke aspecten van de behandeling maakt u zich de meeste zorgen? - Zijn er belangrijke mensen met wie u wilt praten voor een beslissing wordt genomen? (Stiggelbout et al (2012) BMJ) Beslissing wordt genomen (of uitgesteld) Een juiste beslissing is: een beslissing die past bij doelen / waarden / verwachtingen van patiënt

9 Gedeelde besluitvorming: stap 6 Gedeelde besluitvorming: stap 6 Beslissing wordt genomen (of uitgesteld) Afronding gesprek: samenvatten Welke opties besproken Overwegingen Voorkeur Uiteindelijke beslissing Check: klopt dit? Concreet vervolg (bijv. afspraak, recept) Gedeelde besluitvorming: stap 6 Nota bene - Partnership, niet in de steek laten! - Gedeelde Besluitvorming omvat niet alleen het uiteindelijke besluit! - Het hoeft niet allemaal in één consult! Tot slot Wat is het antwoord op de vraag? Hoe stel je cliënt en mantelzorger èchtin staat te participeren in de besluitvorming bij het indiceren en organiseren van zorg? JIJ OOK! voor informatie: baas@lumc.nl