WERKINGSVERSLAG STEUNPUNT JEUGDHULP 2016

Transcriptie

1 WERKINGSVERSLAG STEUNPUNT JEUGDHULP 2016

2

3

4 VOORWOORD 2016 Met fierheid leggen we u het jaarverslag van Steunpunt Jeugdhulp voor 2016 voor. Het voorbije jaar werd veel gerealiseerd dat rechtstreeks vruchten afwerpt voor het werkveld en de gebruikers van de voorzieningen voor Jeugdhulp. Het registratiesysteem BINC werd in Dialoog, Reflectie en Actiegroepen met telkens verschillende organisatietypes (Bijzondere Jeugdzorg en Crisishulp aan Huis, diensten voor Pleegzorg, Centra Integrale Gezinsbegeleiding en OOOC s) besproken en bijgesteld. Er volgden een eerste BINC cijferrapport met intersectorale data en verdere uitbreidingen van het systeem. De Helpdesk volgde de vele vragen bij de nieuwe toepassingen snel en deskundig op. Tegelijk zette Steunpunt Jeugdhulp sterk in op het uitwerken en aanbieden van een vormingsprogramma aan jeugdhulpverleners uit de sectoren Integrale Jeugdhulp. Deze vormingen werden uitgewerkt i.s.m. het Steunpunt Expertise Netwerken en Steunpunt Algemeen Welzijnswerk. De thema s van de casustafels waren: verontrusting en maatschappelijke noodzaak (in samenwerking met de gemandateerde voorzieningen), omgaan met gedeeld beroepsgeheim en alternatieven voor het werken met wachtlijsten. Tevens werden studiedagen opgezet over de kracht en implementatie van werken met netwerken. Ook het jaarthema Culturele diversiteit in de Jeugdhulp ontvouwde zich in nauwe samenwerking met de belangrijkste stakeholders: vanuit een focusgroep werden thema s voorgesteld die aansluitend in maandelijkse e-zines op Sociaal.net en in een afsluitende studiedag vorm kregen. Thema s waren o.a. Hoe worden jongeren wie ze zijn? Identiteit in een diverse wereld en: Jonge vluchtelingen zoeken naar balans. Cultuur-sensitieve groepssessies helpen. De realisatie van het jaarthema werd mogelijk door de intense samenwerking met Helen Blow van het Steunpunt Algemeen welzijnswerk. De juridische helpdesk van Steunpunt Jeugdhulp kreeg opnieuw veel vragen te verwerken. Vooral vanuit de ruime sector Jongerenwelzijn (voorzieningen, consulenten, Agentschap, diensten voor pleegzorg). Maar ook bijvoorbeeld vanuit VAPH en AWW. Vragen betreffen vooral: beroepsgeheim en privacy, werking van de jeugdhulpverlening, pleegzorg en vragen over ouderschap. Terwijl Steunpunt Jeugdhulp deze dienstverlening opnam, werd hard gewerkt aan de fusie met de steunpunten: Algemeen welzijnswerk, SEN, Samenlevingsopbouw Vlaanderen en Schuldenlast. In een hoog vergadertempo werden zowel de inhoudelijke als de functionele synergiën gezocht die tot het decreet van oprichting van de nieuwe eengemaakte organisatie leidden. In stakeholdersdagen, medewerkersdagen, in vele directievergaderingen en fusieraadsessies werd aan het DNA van de toekomstige organisatie gewerkt, die in juni 2017 van start gaat. De medewerkers van Steunpunt Jeugdhulp engageren zich om ook de komende jaren in het nieuwe steunpunt de belangen van jongeren in een intersectorale krachtenbundeling ten volle ter harte te nemen. We zien ernaar uit u in die context te ontmoeten. Joris Dewispelaere Voorzitter

5 INHOUD Inhoud 1 Algemene inleiding 3 1. Werkdomeinen 3 Registratie 3 Juridische ondersteuning 3 Informatie 4 Afstemming steunpunten domein Welzijn 4 Integrale Jeugdhulp 4 Aanbod op maat 4 2. Algemene Vergadering en de Raad van Bestuur 5 3. Stuurgroepen en werkoverleg 5 4. Organogram Steunpunt Jeugdhulp 6 5. Samenstelling van het team 6 6. Netwerken 9 Hoofdstuk I - Binc Verwerking Ontwikkeling Binc-HCA Webservice Helpdesk Communicatie Stuurgroep BINC 12 Hoofdstuk II - Juridische ondersteuning Websites met juridische informatie Juridische helpdesk Vormingen en advies (betalend aanbod) Andere juridische publicaties Deelname aan externe stuurgroepen, werkgroepen, redactieraden en externe vormingen en publicaties Besluit 26 Hoofdstuk III - Informatie Websites E-zines Het geschreven woord 30 Hoofdstuk IV - Steunpuntenbeleid Welzijn 32 Hoofdstuk V - Vorming Jeugdhulp Casustafels in West-Vlaanderen Infodag en casustafels in Oost-Vlaanderen Twee studiedagen over werken met netwerken 35 1 Steunpunt Jeugdhulp

6 4. Bekendmaking en communicatie Verder verzamelen van good practices 37 Hoofdstuk VI Jaarthema Culturele Diversiteit Het proces De output Vergaderingen en studiedagen Artikelenreeks op Sociaal.Net Afsluitende studiedag Borging 41 Hoofdstuk VII - Op vraag 42 Gezonde Gasten en Gezonde Goesting 42 NokNok 42 Co-creatie in beeld. Een ontmoeting tussen professionals en ervaringswerkers in drie zorgsectoren 42 Bijlage I - Activiteitenoverzicht 44 Bijlage II - Overzicht betalend aanbod 53 Bijlage III - verslag event jaarthema 9 december Steunpunt Jeugdhulp 2

7 ALGEMENE INLEIDING 1. Werkdomeinen Steunpunt Jeugdhulp was in 2016 vooral actief op volgende domeinen. Registratie De eerste helft van 2016 stond helemaal in het teken van de verwerking van cijfermateriaal en de bespreking ervan op de Dialoog, Reflectie en Actiegroepen. Het eerste Binc-cijferrapport werd in juli gepubliceerd. Ook de technische ontwikkeling van Binc gaat verder. Er waren releases op 24 maart, 23 juni en 22 november. Deze releases werden eerst grondig door ons getest, en de handleiding werd telkens aangepast. De veranderingen werden met de gebruikers besproken en afgeklopt op de feedbackgroep van 30 september. In 2016 gebeurde de technische analyse van Binc-HCA. Tegen juni 2017 wordt gestart met de bouw van de toepassing. Tegen december 2017 zou deze online kunnen gaan, zodat vanaf 2018 alle nieuwe HCA dossiers ook in Binc 2.0 kunnen worden geregistreerd. De systemen van Regas en Care4 hebben de eerste testen gedaan met de Binc webservice. Vanaf nu kunnen zij dossiers die aangemaakt zijn in het eigen systeem doorsturen naar Binc. Gek genoeg maken de voorzieningen die werken met Regas of Care4 hier nog geen gebruik van. Er moet uitgezocht worden wat hiervoor de reden is en welke investeringen nog nodig zijn om hen zover te krijgen. Helpdesk Iedereen is aan de slag, maar we blijven regelmatig vragen krijgen via de helpdesk. In totaal 451 vragen, waarvan 67% via mail en 33% telefonisch. De eerste helft van het jaar waren dat er een 40-tal per maand. Veel vragen hadden toen te maken met het corrigeren van de kwartaalstaten van Daarvoor hoeven we ondertussen vanuit Steunpunt Jeugdhulp geen beroep meer te doen op de medewerkers van Jongerenwelzijn, maar hebben we zelf toegang gekregen als dossierbehandelaar. De tweede helft van het jaar nam het aantal vragen af tot een 25-tal vragen per maand met een uitschieter in september. Die had te maken met een wijziging op de inlogpagina (niet Binc) waardoor de meeste gebruikers niet meer ingelogd raakten. De Binc-stuurgroep onder leiding van het Agentschap Jongerenwelzijn kwam in maal samen. Juridische ondersteuning Steunpunt Jeugdhulp verzorgt een juridische helpdesk voor jeugdhulpverleners en beheert een juridische databank waarin ook de meest voorkomende vragen in een juridische FAQ rubriek verwerkt worden. Steunpunt Jeugdhulp neemt de hoofdredactie en het beheer op van het praktijk e-zine van het Tijdschrift voor Jeugd en Kinderrechten (uitgeverij Larcier), en de databank De praktijkartikels die hierin verschijnen worden telkens na een jaar vrijgegeven op Jeugdrecht.be. 3 Steunpunt Jeugdhulp

8 In 2016 registreerden we 445 juridische helpdeskvragen (gemiddeld 36 vragen per maand), t.o.v. 434 in Informatie Websites en e-zine: Steunpunt Jeugdhulp ontsluit op informatie over de jeugdhulp voor een breed publiek. In 2016 werd de inhoud van onze website volledig overgezet naar kennisplein.be. Dit kennisdelingsplatform biedt informatie over meer dat 50 thema s voor hulpverleners die mensen in kwetsbare situaties ondersteunen. Kennisplein heeft een eigen e-zine (op maat van de gebruiker) dat de nieuwsbrieven van Steunpunt Jeugdhulp vervangt. Ook Jeugdrecht.be werd overgezet naar dit nieuwe platform, maar behield een eigen look en URL. Alle juridische info (artikels, FAQ en helpdesk) zijn nu samen te vinden op deze vernieuwde website. Het jaarthema voor 2016 was Culturele diversiteit in de jeugdhulp. Lees de artikelenreeks in dit verband op Sociaal.net, waarrond op 9 december 2016 het worldcafé doorging met de auteurs als gespreksleiders. Afstemming steunpunten domein Welzijn De meerjarenconvenant met Jongerenwelzijn gaf als expliciete opdracht om mee te werken aan afstemming en samenwerking tussen de steunpunten en expertisecentra binnen het beleidsdomein WVG. In 2016 werd in de stuurgroep onder leiding van het departement WVG gewerkt aan het decreet houdende regeling tot erkenning en subsidiëring van een Vlaamse organisatie ter ondersteuning van welzijnsbevordering en samenlevingsopbouw. Het decreet van 17 februari 2017 werd in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd op 21 maart De datum van inwerkingtreding moet worden bepaald door de Vlaamse Regering. De 5 vzw s werkten intensief samen in verschillende trajecten, met de hulp van een procesbegeleider en deskundig advies van een zakelijk procesbegeleider. Integrale Jeugdhulp Steunpunt Jeugdhulp organiseerde in 2016 het vervolg van reeks 3 van het implementatietraject van het decreet Integrale Jeugdhulp, in opdracht van het departement WVG. In de periode januari-juni 2016 werd ingezet op herhaling van de verdiepingsdagen Niet jij of ik maar wij in de jeugdhulpverlening, en op herhaling van casustafels en dialoogmomenten in samenwerking met regionale partners met nog meer verdieping. Er werd toegespitst op specifieke thema s en subregio s. Ook het in kaart brengen van aangebrachte good practices werd afgerond. Deze initiatieven brachten de jeugdhulpverleners bij elkaar rond het nieuwe kader waarin zij werken. Het vormingstraject werd afgesloten met deze derde reeks op 30 juni Steunpunt Jeugdhulp maakt ook deel uit van de stuurgroep gebruikersrechten in de jeugdhulp o.l.v. het departement WVG. Steunpunt Jeugdhulp werkte intensief mee aan een nota van deze stuurgroep rond beroepsgeheim en rond instemming met de jeugdhulp. Aanbod op maat Steunpunt Jeugdhulp biedt vorming of ondersteuning bij diverse projecten. Een extra project in het kader van het convenant met Jongerenwelzijn in 2016 zet in op het Vigez-project Gezonde Gasten. Het overzicht van betalende vormingen voor 2016 vind je in bijlage II bij dit jaarverslag. Steunpunt Jeugdhulp 4

9 2. Algemene Vergadering en de Raad van Bestuur De Algemene Vergadering gaf op 3 december, in bijzondere meerderheid aanwezig, het groene licht voor de wijziging van de maatschappelijke zetel naar Antwerpen-Berchem, en gaf mandaat aan de Raad van Bestuur om het fusieproces verder te doorlopen. Rudy Dobbelaere (Binnenstad vzw) nam op deze AV ontslag als lid. De AV keurde op 10 juni 2016 de jaarrekening en de budgetten goed. Anne Vercauteren (Ghapro vzw) nam ontslag als lid. Dit bracht het ledenaantal op 35. Naar goede gewoonte mocht ook het personeel de AV bijwonen. In de Raad van Bestuur zetelde Anne Vercauteren tot aan de AV van juni. Zij nam ontslag als bestuurder. Joris Dewispelaere bleef voorzitter. Jozef Corveleyn, Maarten De Gendt, Bart D Hooghe, Roel Gerits,Valerie Carette en Johan Vanderfaeillie bleven in de Raad van Bestuur. Min Berghmans nam als directeur deel aan de vergaderingen. Alyakot Afennas, administratief verantwoordelijke, verzorgde samen met de directie de verslaggeving. De 4 data van samenkomst waren: 25 februari, 19 mei, 22 september en 16 december 2016 Het belangrijkste agendapunt op de Raad van Bestuur was telkens de voortgang van het fusieproces met de andere 4 steunpunten. De voorzitter werd afgevaardigd in een fusieraad om verder vorm te geven aan de totstandkoming van het nieuwe steunpunt. De fusieraad werd ook opgevolgd door de directies, en voorbereid door de 5 directies in een directieoverleg. De Raad van Bestuur boog zich ook over: De verhouding met het Agentschap Jongerenwelzijn, werkoverleg en stuurgroepen; nieuwe bijlage convenant Ontslag en aanwerving personeel Financieel beleid Opvolging van het algemeen beleid 3. Stuurgroepen en werkoverleg De contacten met het subsidiërende Agentschap Jongerenwelzijn worden geconcretiseerd in 2 soorten overleg. 3.1 In de stuurgroep staat de opvolging van het project Ondersteuning van de Bijzondere Jeugdzorg centraal, en dit zowel wat betreft de planning als wat betreft de opvolging. Deze stuurgroep ging door op 16 november Deze vergadering was samengesteld vanuit het Agentschap Jongerenwelzijn uit David Debrouwere, afdelingshoofd voorzieningenbeleid en Geert Michiels, verantwoordelijke projecten. Vanuit Steunpunt Jeugdhulp namen Roel Gerits en Bart D Hooghe en Joris Dewispelaere deel als (afgevaardigde) leden van de Raad van Bestuur, samen met de directeur. Specifiek voor de opvolging van het registratieproject BinC gaat er regelmatig een aparte stuurgroep door, onder voorzitterschap van Afdelingshoofd David Debrouwere. Hierover lees je meer in hoofdstuk I in dit jaarverslag. Naast deze stuurgroepen is er ook een extra werkoverleg/verantwoording wat betreft de andere opdrachten. Dit ging door op 27 juli Hier worden de algemene convenantopdrachten overlopen tussen Geert Michiels, verantwoordelijke voor de projecten bij de afdeling voorzieningenbeleid van het Agentschap Jongerenwelzijn, en Min Berghmans, directeur Steunpunt Jeugdhulp. 5 Steunpunt Jeugdhulp

10 3.2 De opvolging en aansturing van de samenwerkingsopdracht tussen de steunpunten gebeurde door een stuurgroep samengesteld uit vertegenwoordigers van Steunpunt Jeugdhulp (Joris Dewispelaere en Min Berghmans), van Steunpunt Algemeen Welzijnswerk (Jan Steyaert en Ludo Serrien), van Steunpunt Expertisenetwerken (Jef Breda, Inne Vandeven), van Samenlevingsopbouw Vlaanderen (Veerle Opstaele, Chris Truyens), van het Vlaams Centrum Schuldenlast (Peter Hardy, Mohamed El Omari), en van het beleidsondersteuningsteam WVG (Patrick Bedert). Vanaf 2016 werden ook de vertegenwoordigers van de huidige subsidiërende afdelingen en agentschappen betrokken in de aansturing van het fusieproces, voor Steunpunt Jeugdhulp is dit David Debrouwere van het IVA Jongerenwelzijn. 3.3 Opvolging en aansturing vorming Integrale Jeugdhulp reeks 3 Een vormingsprogramma werd uitgewerkt conform het Besluit tot toekenning van een (project)subsidie aan het Steunpunt Jeugdhulp voor het uitwerken en aanbieden van een vormings- en trainingsprogramma aan jeugdhulpverleners uit de sectoren Integrale Jeugdhulp van december 2014, concreet vormingsvoorstel ingediend op 30 januari en goedgekeurd op 6 februari verder Vormingstraject 3 genoemd. Het trainings- en vormingsprogramma moet plaatsvinden in de periode april 2015-juni Steunpunt Jeugdhulp werd aangeduid als subsidiehouder. De aansturende overheid is het departement WVG, beleidsondersteuningsteam, en met name Martine Puttaert, Annick Deblauwe en Linda Aerts. Alle activiteiten werden afgerond in juni Het werkings- en financieel verslag over het derde vormingstraject werd ingediend op eind juli 2016 bij Integrale Jeugdhulp. 4. Organogram Steunpunt Jeugdhulp AV RvB Directeur Projectmedewerkers subteam A (Binc) Projectmedewerkers subteam B (informatie) Ondersteuning administratie Projectmedewerkers subteam C (juridisch) Projectmedewerkers Vorming Jeugdhulp 5. Samenstelling van het team We geven een overzicht van het personeelsbestand. Tussen januari 2016 en december 2016 werd de opvolging van de website opgenomen door Karin De Groof in een 35% tewerkstelling. Karin coördineert de ontwikkeling van Kennisplein.be en werd hiervoor ook voor Steunpunt Jeugdhulp 6

11 65% tewerkgesteld door het Steunpunt Algemeen Welzijnswerk. Helen Blow, stafmedewerker bij Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, stond Steunpunt Jeugdhulp bij voor het jaarthema Diversiteit. Vanaf 22 december 2016 werd Karin De Groof volledig overgenomen door SAW. Een gedeelde huisvesting maakt samenwerking makkelijk Sinds 1 december 2016 kwam Kristien Cremie ons vervoegen, voor een 60% tewerkstelling. De totale tewerkstelling bij Steunpunt Jeugdhulp bedraagt op dit moment 4,15 FTE, maar dit vermindert opnieuw vanaf mei tot 3,55 FTE. Dit is bijzonder krap om alle opdrachten die op ons afkomen, waar te maken. Gelukkig konden we in het najaar 2016, na een zeer geslaagde stage in het voorjaar, gedurende 50 dagen een beroep doen op de studentenarbeid van Margo Cuveele, criminologiestudente, voor de technische ondersteuning van de juridische taken. Margo kreeg in 2017 opnieuw een studentencontract om ons tussen februari en juni gedurende 475 uren te helpen. Op 1 januari 2017 bestaat het team van het Steunpunt Jeugdhulp uit de volgende personen. Alyakot Afennas (verantwoordelijke administratie - 50%) Lieve Balcaen (BINC, herstelrecht en jeugddelinquentie, kinderrechten - 50%) Min Berghmans (directeur, fusie, pleegzorg, juridisch - 100%) Wederik De Meersman (eindverantwoordelijke BINC, informatieontsluiting - 75%) Annemie Van Looveren (juridisch stafmedewerker vormingen - 80%) Kristien Cremie (informatieontsluiting, pleegzorg, kinderrechten 60% tot 31/05/2017) Margo Cuveele (registreren helpdeskvragen, technische ondersteuning juristen 475 uren tot juni 2017) Dankzij occasionele betalende vormingen en de subsidie vorming IJH reeks 3 konden we in 2016 de totale loonkost dragen en voor 2017 tijdelijk ook een bijkomende stafmedewerker aanwerven. In 2016 werd de tewerkstelling van Alya en Annemie ook enkele maanden tijdelijk uitgebreid in het kader van het vormingstraject IJH. Organisatiestructuur in 2016 Algemeen Team (tweewekelijks) Intern Overleg Ad hoc projecten Vorming Jeugdhulp BinC (maandelijks) Subteams Jeugdrecht (tweemaandelijks) Administratie (maandelijks) 7 Steunpunt Jeugdhulp

12 Extern overleg Project Ondersteuning BJB Netwerking Binc Jeugdenkinderrechten.be TJK-e-zine Projecten Stuurgroep IVA Jongerenwelzijn Stuurgroep Cliëntenrechten Stuurgroep Binc TJK overkoepelende redactieraad (jaarlijks) Project Vigez: gezonde goesting - werkgroep Werkoverleg IVA Jongerenwelzijn Kinderrechtencoalitie Technische stuurgroep opvolgingsverg. Redactieraad TJK e-zine (5 maal per jaar) Vorming IJH reeks 3 stuurgroep steunpunten en koepels Fusietraject steunpunten zie apart schema Werkgroep Jeugdsanctierecht Werkgroep team Jaarthema Redactieraad Sociaal.net artikelenreeks Diversiteit in de jeugdhulp IVA JW werkgroepen jeugdrecht Stuurgroep Website kennisplein.be stuurgroep en werkgroep Kennisdelingsplatform WVG Fusie Directieoverleg (twee)wekelijks Fusieraad maandelijks Stuurgroep departement WVG fusie Medewerkersdagen Stakeholders traject communicatie intern/extern apart voorzittersoverleg opmaak decreet en BVR traject jaarplan meerjarenplan bilateraal overleg procesbegeleider traject personeel en financiën traject vakbondsoverleg bedrijfscao traject oprichting vzw Steunpunt Jeugdhulp 8

13 6. Netwerken Samenwerking realiseren vraagt om overleg. We helpen en worden geholpen door organisaties wiens werking direct of indirect betrokken is op de jeugdhulpverlening. Denk aan andere praktijksteunpunten, jeugdwerk, kinderrechtenorganisaties, gebruikersorganisaties, koepels, We delen expertise en ervaring, organiseren samen activiteiten, vorming enzovoort. De Kinderrechtencoalitie, kenniskringen, de werkgroep Jeugdsanctierecht, de adviesgroep van het Kenniscentrum Kinderrechten, overleg en samenwerking met Pleegzorg Vlaanderen, Cachet zijn hiervan slechts enkele voorbeelden. Wij werden ook gecontacteerd door de vzw Helder Recht en verkennen de mogelijkheden van een samenwerking op het vlak van juridische informatie ontsluiting. 9 Steunpunt Jeugdhulp

14 HOOFDSTUK I - BINC Doelstelling: De initiatiefnemer werkt mee aan de ontwikkeling, de implementatie, de opvolging en de evaluatie van Binc (Begeleiding in Cijfers), het registratiesysteem voor de private voorzieningen van de bijzondere jeugdbijstand. 1. Verwerking De eerste helft van 2016 stond helemaal in het teken van de verwerking van cijfermateriaal en de bespreking ervan op de Dialoog, Reflectie en Actiegroepen. Op de stuurgroep van 17 maart werd beslist de DRA-groepen te organiseren per organisatietype. Donderdag 26 mei - Organisaties voor Bijzondere Jeugdzorg en de diensten Crisishulp aan Huis. De koepels stonden in voor de samenstelling van deze groep. In totaal schreven 41 personen uit 25 organisaties zich in. Omwille van een staking was echter maar de helft aanwezig. Vrijdag 3 juni - diensten voor pleegzorg. 13 deelnemers uit alle 5 de diensten. Woensdag 8 juni - Centra Integrale Gezinsbegeleiding. 11 deelnemers uit 8 organisaties Donderdag 30 juni - OOOC's. 19 deelnemers uit 11 organisaties. Het werden telkens boeiende (en ook telkens andere) gesprekken, met bruikbare input, zowel voor de verdere ontwikkeling van Binc als voor het eerste Binc-cijferrapport. Dat cijferrapport werd in juli gepubliceerd op de websites van Steunpunt Jeugdhulp en Jongerenwelzijn. Eerder (juni) was er al de voorstelling van het eerste Intersectorale jaarverslag waarvoor ook cijfermateriaal uit Binc werd gebruikt. Tijdens de zomer werden nieuwe cijfers getrokken om na te gaan of de eerste registratiefouten er aan het uitgroeien waren. Het lijkt er op dat er iets nauwkeuriger wordt geregistreerd en dat bijvoorbeeld de optie andere minder wordt aangevinkt. Inhoudelijk zagen we meestal dezelfde verhoudingen als in 2015, al was het nog wat vroeg om deze conclusie te trekken. Uiteraard zullen de bevindingen uit de DRA s meegenomen worden in het volgende Binc-cijferrapport. Een aantal tabellen zullen worden verfijnd of worden voorzien van de nodige kanttekeningen. 2. Ontwikkeling Ondertussen blijft de ontwikkeling van Binc verdergaan. Er was een release op 24 maart met als belangrijkste onderdeel het beschikbaar maken van een groot aantal cijferrapporten voor de gebruiker. Over deze release werd gecommuniceerd door Jongerenwelzijn en in een Binc-flash. Een tweede release vond plaats op 23 juni. De rapportage werd uitgebreid, er waren wijzigingen voor de berekening van benutting en bezetting, en voor pleegzorg werd de mogelijkheid voorzien om inzet van typemodules te raadplegen. De laatste release gebeurde op 22 november. Ook nu werden wat extra rapporten toegevoegd, en werden de wijzigingen voorgesteld op de DRA s doorgevoerd. Het ging hier voornamelijk om kleine wijzigingen (extra antwoordparameter, wijzigen van de parameternaam of de contextgevoelige hulp) die er voor moeten zorgen dat er minder registratiefouten gebeuren. Deze veranderingen werden met de gebruikers besproken en afgeklopt op de feedbackgroep van 30 september. Steunpunt Jeugdhulp 10

15 Uiteraard werden al deze releases eerst grondig door ons getest. De handleiding werd ook telkens aangepast en is zowel in de toepassing zelf als op onze website te raadplegen. 3. Binc-HCA Op de stuurgroep van maart werd ook beslist te starten met de analyse van Binc-HCA. Ook deze werkvorm zal in de toekomst kunnen registreren in Binc 2.0 zodat alle cijfers van de BJB verzameld zijn in 1 toepassing (en we ook nog maar met 1 ontwikkelaar moeten samenwerken). Ondertussen is de analyse afgerond. Tegen juni 2017 wordt gestart met de bouw van de toepassing. Tegen december 2017 zou deze online kunnen gaan. De bedoeling is in elk geval dat alle nieuwe HCA dossiers vanaf 1 januari 2018 kunnen geregistreerd worden in Binc Webservice Tenslotte zijn we ook opgelucht dat zowel Regas als Care4 eindelijk de eerste testen hebben gedaan met de Binc webservice. Vanaf nu kunnen zij dossiers die aangemaakt zijn in het eigen systeem doorsturen naar Binc. Gek genoeg maken de voorzieningen die werken met Regas of Care4 hier nog geen gebruik van. Er moet uitgezocht worden wat hiervoor de reden is en welke investeringen nog nodig zijn om hen zover te krijgen. 5. Helpdesk Iedereen is ondertussen vertrouwd met Binc 2.0, maar we blijven regelmatig vragen krijgen via de helpdesk. In totaal 451 vragen, waarvan 67% via mail en 33% telefonisch. De eerste helft van het jaar waren dat er een 40-tal per maand. Veel vragen hadden toen te maken met het corrigeren van de kwartaalstaten van Daarvoor hoeven we ondertussen vanuit Steunpunt Jeugdhulp geen beroep meer te doen op de medewerkers van Jongerenwelzijn, maar hebben we zelf toegang gekregen als dossierbehandelaar. De tweede helft van het jaar nam het aantal vragen af tot een 25-tal vragen per maand met een uitschieter in september. Die had te maken met een wijziging op de inlogpagina (ehealth) waardoor de meeste gebruikers niet meer ingelogd raakten. Jammer genoeg waren we zelf niet op de hoogte van deze wijziging zodat we de gebruikers niet tijdig konden verwittigen. mail tel januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december tel mail 11 Steunpunt Jeugdhulp

16 De formule Binc on Tour, waarbij we ter plaatse gaan voor extra uitleg in de voorziening, lijkt niet echt meer nodig. In januari gingen we op bezoek bij 2 voorzieningen. In september was er een derde uitstap. 6. Communicatie De communicatie met de sector verliep in de eerste plaats via Jongerenwelzijn. Dit gebeurde bij elke grote release (brieven van 22 maart, 16 juni en 21 november), en na de DRA s (communicatie per organisatietype). In februari en april werd ook een Binc nieuwsflash verstuurd naar 476 abonnees. Zowel de communicatie van Jongerenwelzijn als de nieuwsbrieven zijn na te lezen op kennisplein.be. 7. Stuurgroep BINC De stuurgroep bewaakt de grote lijnen van het project en wordt voorgezeten door Stefaan Van Mulders, administrateur-generaal van het Agentschap Jongerenwelzijn. De stuurgroep, met vertegenwoordigers van het Agentschap Jongerenwelzijn, het kabinet Vandeurzen en Steunpunt Jeugdhulp, kwam samen op 17 maart en op 10 november Steunpunt Jeugdhulp 12

17 HOOFDSTUK II - JURIDISCHE ONDERSTEUNING Doelstelling: De initiatiefnemer verwerft, verwerkt en ontsluit relevante informatie die de jeugdhulpverleners van private en publieke organisaties in de Integrale Jeugdhulp helpt bij de optimalisering van hun opdracht. Bijzondere aandacht gaat hierbij naar de juridische aspecten van de hulpverlening in relatie tot de minderjarigen en hun (gezins)context. Actie 1. Juridische informatie voor jeugdhulpverleners wordt ontsloten op een (of meerdere) aparte website(s). Actie 2. Jeugdrecht.be: hierop plaatst de initiatiefnemer de juridische informatie met betrekking tot juridische aspecten waarmee jeugdhulpverleners in de begeleiding van minderjarigen worden geconfronteerd. De initiatiefnemer maakt hiervoor een nieuwe thematische opdeling in (een tiental) trefwoorden. Actie 3. De initiatiefnemer stelt een online juridische helpdesk ter beschikking voor de inhoudelijke ondersteuning van jeugdhulpaanbieders in het kader van Integrale Jeugdhulp. Voor sectorspecifieke informatie over de organisatie van de jeugdhulp is een randvoorwaarde (juridische en/of financiële) ondersteuning vanuit de (andere) sectorale administraties. Actie 4. De initiatiefnemer schrijft jaarlijks 6 juridische artikels en verspreidt deze via een e-zine of een papieren drager. Deze publicaties kunnen in samenwerking met een uitgever of andere organisatie worden verwezenlijkt. De ondersteuning die Steunpunt Jeugdhulp in het kader van deze opdracht opneemt is: informeren en leren omgaan met de juridische achtergrond van het handelen binnen de jeugdhulpverlening. Professionele hulpverlening kent en houdt rekening met de juridische achtergrond. Steunpunt Jeugdhulp vervult hierin een vertaalfunctie waarbij concrete vragen geduid worden binnen het regelgevend kader. De concrete ondersteuning bestaat uit: 1) Toegankelijke juridische informatie ontsluiten via kennisplein.be, Jeugdrecht.be, Die informatie is als volgt gestructureerd. - toegankelijke juridische artikels, - juridische FAQ. - links naar interessante publicaties, ondersteunende documenten, websites per thema (structuur nieuwe website Jeugdrecht.be). Op die manier kunnen hulpverleners zelf met de informatie aan de slag, en krijgen zij ook bronnen van verdieping (ondersteunende documenten, websites en publicaties). Met de helpdesk worden ze daarnaast ook ondersteund in het concreet toepassen van juridische regels in hun dagelijkse werking. 2) De juridische helpdesk is ter beschikking via mail (helpdesk@steunpuntjeugdhulp.be en info@jeugdrecht.be) en langs het vragenformulier op de websites (website kennisplein.be, website jeugdrecht.be en website jeugdenkinderrechten.be). De helpdesk is erop gericht de professionaliteit van jeugdhulpverleners te ondersteunen door het op vraag verstrekken van juridische wegwijzers in concrete situaties. Hulpverleners werkzaam in de Bijzondere Jeugdzorg, het Algemeen Welzijnswerk en pleegzorg, vormen de 13 Steunpunt Jeugdhulp

18 primaire doelgroep. Zij krijgen zo snel mogelijk antwoord en ten laatste binnen de 14 dagen. Andere jeugdhulpverleners, studenten, hulpverleners uit belendende sectoren, kunnen ook met hun vragen bij Steunpunt Jeugdhulp terecht. Ook zij krijgen zo snel mogelijk antwoord, afhankelijk van de beschikbaarheid van de helpdesk medewerkers. Particulieren worden doorverwezen naar meer gepaste kanalen. 3) Jaarlijks vertaalt Steunpunt Jeugdhulp haar kennis in een aantal juridische artikels in de eigen websites en e-zines, andere websites, tijdschriften, boeken en losbladige publicaties. Steunpunt Jeugdhulp was ook in 2016 partner in het project Tijdschrift voor Jeugd en kinderrechten van uitgeverij Larcier. Het steunpunt verzorgt de databank van de website jeugdenkinderrechten.be, publiceert 8x per jaar het TJK e-zine, en verzorgt de inhoudelijke redactie voor de praktijkartikels in het e-zine. Deze artikels verschijnen na 12 maanden ook vrij toegankelijk op jeugdrecht.be. 4) Het juridisch team biedt ook vormingen aan over juridische thema s in de jeugdhulpverlening o.a. beroepsgeheim, decreet rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp, positie van ouders, verontrusting,. Dit aanbod is gericht op alle sectoren van de jeugdhulp en betreft vormingen op maat tegen vergoeding. 5) Om deze opdrachten te kunnen vervullen is het noodzakelijk deel te nemen aan externe stuurgroepen, werkgroepen, redactieraden en externe vormingen. 1. Websites met juridische informatie Steunpunt Jeugdhulp werkt reeds geruime tijd met verschillende websites om toegankelijke juridische informatie ter beschikking te stellen van jeugdhulpverleners Kennisplein.be Het kennisplein bundelt heel wat juridische informatie onder de thema s: Jongeren en jeugdhulp, Beroepsgeheim/beroepsethiek en Jeugddelinquentie. De thema s zijn opgedeeld in rubrieken: - informatiepagina per thema - rubriek in de praktijk : toelichting van de juridische regelgeving naar de praktijk - rubriek verdieping : verdiepende documenten, o.a. de poster beroepsgeheim (ontwikkeld in 2016) - rubriek FAQ: de juridische FAQ over dat thema. De website is een gedeeld initiatief van de steunpunten Steunpunt Jeugdhulp, Steunpunt Algemeen Welzijnswerk en Steunpunt Expertisenetwerken. Tot op heden ontsluiten de twee andere in de fusie steunpunten niet specifiek juridische informatie via dit kanaal. Samenwerking staat op stapel. Zie bvb eerstehulpbijschulden.be van het Vlaams Centrum Schuldenlast Jeugdrecht.be De website Jeugdrecht.be werd vernieuwd en in 2016 in gebruik genomen. De website is opgebouwd naar het (technisch en inhoudelijk) model van Kennisplein.be. Het uitgangspunt is een open source informatiebron. Via zoekmachines komt men soms nog op de oude website terecht. Deze zal in de loop van 2017 offline gaan. De website is opgebouwd vanuit verschillende juridische thema s waarbij men onder elk thema een korte toelichting vindt, de toegankelijke artikels die hierover gepubliceerd zijn, FAQ-vragen, nuttige links Steunpunt Jeugdhulp 14

19 en ook hier de mogelijkheid om vragen voor te leggen aan de juridische helpdesk. Alle nog actuele informatie vanuit de oude website jeugdrecht.be en de juridische FAQ van de website werden hierin overgenomen in de loop van De website wordt gevoed met nieuwe FAQ op basis van de helpdeskvragen die gesteld werden, updates van artikels en ook artikels die een jaar eerder verschenen op Voor 2016 gaat het om 16 nieuwe artikels en 6 updates. De updates worden gelijktijdig ingevoerd op Jeugdrecht.be en In het kader van de meer thematische werking werd ook afstemming gezocht met externe partners om een themapagina mee inhoud te geven, bvb met Minor Ndako vzw. Hun helpdesk Manorea zal (ook) bereikbaar zijn via de themapagina rond minderjarige vreemdelingen. Met Fara vzw wordt overlegd over een samenwerking voor de thema s in verband met seksualiteit en tienerzwangerschappen Naast Jeugdrecht.be blijft ook de website voorlopig behouden. Deze website kadert in de samenwerking tussen Uitgeverij Larcier, de redactie rechtspraak (Unie Jeugdadvocaten), de wetenschappelijke redactie (Kenniscentrum kinderrechten) en de praktijkredactie (Steunpunt Jeugdhulp) met betrekking tot het Tijdschrift voor Jeugd en Kinderrechten. Steunpunt Jeugdhulp verzorgt in dit kader de hoofdredactie van de artikels die verschijnen in het TJK e-zine, de samenstelling van het TJK e-zine (8 maal per jaar) en het beheer van de database Daarnaast levert Steunpunt Jeugdhulp ook een groot aantal artikels en updates van artikels aan. Van de 24 artikels (nieuwe artikels en updates) die verschenen in 2016, lag de pen voor 13 artikels bij medewerkers van Steunpunt Jeugdhulp. De website is enkel toegankelijk voor abonnees. Een betalend abonnement verloopt via Uitgeverij Larcier en is steeds in combinatie met het papieren TJK. Hulpverleners vanuit AWW, BJB en pleegzorg kunnen zich gratis abonneren op (enkel) het e-zine via Steunpunt Jeugdhulp. Aantal abonnementen via Steunpunt Jeugdhulp: 717 (CAW s, voorzieningen en pleegouders BJB, IVA Jongerenwelzijn). Leden via SJH Leden via Larcier Totaal Inhoud in 2016 In 2016 verschenen 8 e-zines TJK. Elk e-zine kent drie rubrieken: De artikels raken vanuit een praktijkvoorbeeld telkens een actueel item aan in verband met jeugd en kinderrechten dat in een toegankelijk taal verder wordt toegelicht voor juristen en niet-juristen. De items actueel hebben altijd betrekking op thema s in regelgeving en rechtspraak. In het TJK e-zine worden geen nieuwsberichten vanuit de sectoren of aankondigingen van studiedagen, e.d. opgenomen. Voor deze zaken wordt vanuit de website doorverwezen naar de nieuwsbrief van de Kinderrechtencoalitie. 15 Steunpunt Jeugdhulp

20 De derde rubriek publicaties bevat recensies en verwijzingen naar interessante boeken, tijdschriftartikels, en korte introducties van lopend of gepubliceerd onderzoek. a) Artikels In 2016 verschenen 24 artikels. 6 artikels betroffen updates. 13 artikels werden geschreven door medewerkers Steunpunt Jeugdhulp. Steunpunt Jeugdhulp voert de hoofdredactie, verzorgt steeds nalezing met een tweede nalezing door externen, bewaakt de toegankelijkheid van de aangebrachte artikels en begeleidt de auteurs in het schrijven van hun artikel. Sinds 2016 wordt gewerkt met een meer thematische invulling voor het ezine TJK. Volgende thema s kwamen aan bod: bekwaamheid minderjarigen, domicilie en wonen, vechtscheiding en school, vechtscheiding en de stem van het kind, NBMV en verblijfsrecht, recht op onderwijs, NBMV en recht op werk/sociale rechten, de familierechtbank. De nieuwe artikels zijn gedurende 12 maanden voorbehouden aan de abonnees op Na 12 maanden verschijnen ze ook vrij toegankelijk op jeugdrecht.be (updates verschijnen onmiddellijk op beide websites). Overzicht Gedwongen huwelijk: hoe ga je hiermee om als professional? - deel 1 - Nicolas Belkacemi en Marijke Weewauters, Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen Gedwongen huwelijk: hoe ga je hiermee om als professional? - deel 2 - Nicolas Belkacemi en Marijke Weewauters, Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen Is jongensbesnijdenis toegelaten? - Min Berghmans, Steunpunt Jeugdhulp Domicilie - woonplaats - verblijfplaats van de minderjarige in de jeugdhulp. deel 1. -Lieve Balcaen, Steunpunt Jeugdhulp Eindelijk woon je alleen maar ben je ook goed verzekerd? - deel 1 -Pieter-Jan Dekoning, BV-OECO (ondersteuning van consumentenorganisaties) Eindelijk woon je alleen maar ben je ook goed verzekerd? - deel 2 -Pieter-Jan Dekoning, BV-OECO (ondersteuning van consumentenorganisaties) School en (v)echtscheiding: ouders informeren en omgaan met de verblijfsregeling. -Lily De Clercq, projectmedewerker Werkgroep HoogConflictueuze Scheiding (HCS) Deinze-Eeklo-Gent en Nele Desmet, juriste Kinderrechtswinkel vzw School en (v)echtscheiding: de inschrijving. -Nele Desmet, juriste Kinderrechtswinkel vzw en Lily De Clercq, projectmedewerker Werkgroep HoogConflictueuze Scheiding (HCS) Deinze-Eeklo-Gent Vechtscheiding en dienstverlening door kind en gezin -Lieve Krobea, juriste en beleidsmedewerker bij Kind en Gezin, afdeling preventieve gezinsondersteuning Kind in een (v)echtscheiding: waar is mijn stem? - Annemie Van Looveren, Steunpunt Jeugdhulp en Jef Geboers, Kinderrechtencoalitie Vlaanderen vzw (op basis van de Position Paper van de Kinderrechtencoalitie: Bescherming van kinderen tegen geweld in een (vecht)scheiding 2015) Steunpunt Jeugdhulp 16

21 Voogdij over niet begeleide minderjarige vreemdelingen. -Min Berghmans, Steunpunt Jeugdhulp Minderjarige vreemdelingen: verblijfsprocedure deel 1. Asielprocedure en procedure voor subsidiair beschermde. -Lieve Balcaen, Steunpunt Jeugdhulp Verblijfsprocedure minderjarigen deel 2. Bijzondere verblijfsprocedure procedure voor slachtoffers van mensenhandel en mensensmokkel regularisatieprocedures. - Lieve Balcaen, Steunpunt Jeugdhulp Het M-decreet betreffende maatregelen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. - Inge Ranschaert, coördinator project competentieontwikkeling Katholiek Onderwijs Vlaanderen Geen plaats op school huisonderwijs als gedwongen alternatief - Hilde Timmermans, attaché studiedienst Gezinsbond Recht op OCMW-steun voor niet-begeleide minderjarige vreemdelingen -Lieve Balcaen, Steunpunt Jeugdhulp Recht op werk voor niet-begeleide minderjarige vreemdelingen - Lieve Balcaen, Steunpunt Jeugdhulp De familierechtbank, de jeugdrechtbank, de vrederechter: wie is bevoegd? - Lieve Balcaen, Steunpunt Jeugdhulp Geüpdatete artikels: Minderjarigen: euthanasie en laatste wilsbeschikking -Sophie Janssens, Steunpunt jeugdhulp Domicilie, referentie-adres en ambtelijke schrapping -Lieve Balcaen, Steunpunt Jeugdhulp Weggestuurd van school deel 1 -Karolien Billen, stafmedewerker Katholiek Onderwijs Vlaanderen Weggestuurd van school deel 2 -Karolien Billen, stafmedewerker Katholiek Onderwijs Vlaanderen Gewone voogdij: wanneer? - Lieve Balcaen, Steunpunt Jeugdhulp Ouders onbeschikbaar : (pleeg)voogdij. -Lieve Balcaen, Steunpunt Jeugdhulp b) Actueel: Deze rubriek verschijnt in het e-zine TJK en wordt verzorgd door de redactie rechtspraak. Via Christine Melkebeek wordt de informatie aangereikt aan Annemie Van Looveren en Margo Cuveele (Steunpunt Jeugdhulp) die ze vervolgens verwerken in de website en het e-zine. Januari Wetgeving Gesloten plaatsing in een open behandelcentrum toegestaan artikel 23 IVRK Nederland Grondwettelijk hof maakt komaf met vetorecht vader over familienaam 17 Steunpunt Jeugdhulp

22 Grondwettelijk hof: betwisting van de vaderlijke erkenning door het kind - artikel BW schending Recht op persoonlijk contact Februari April Mei Juni Wetgeving Grondwettelijk hof: afstamming van vaderszijde bezit van staat - betwisting kind ouder dan 22 jaar recht op eerbiediging privé en gezinsleven belang van het kind Dossier p.0167, verkrachting en aanranding minderjarigen Discreet filmen van minderjarigen geen aanranding van de eerbaarheid Raad van State: islamleerkracht mag hoofddoek dragen EHRM steunt moeder van 10 kinderen in haar strijd tegen de Portugese overheid weigering sterilisatie is geen reden tot ontzetting uit de ouderlijke macht Eenouderadoptie wettelijk vacuüm in Turkije m.b.t. erkenning voornaam van de adoptiemoeder in de plaats van de biologische moeder Verbreking familiebanden door beëindiging van het vaderschap belang van het kind schending artikel 8 EVRM Weigering adoptie onder kafala door België geen schending artikel 8 EVRM Internationale kinderontvoering schending artikel 8 EVRM Wetgeving: belaging niet langer klachtmisdrijf Grondwettelijk hof neutraliteit Franse gemeenschapsonderwijs vernietiging bepalingen handhaving van de gevolgen tot inwerkingtreding decreet Grondwettelijk hof territoriale bevoegdheid familierechtbank belang van het kind -artikel 629bis Ger. W. niet in strijd met de grondwet Minderjarige ontvoerd uit jeugdinstelling door familie na plaatsing door jeugdrechter Niet tijdige dagvaarding geen maatregelen meer mogelijk EHRM - strenge straffen en detentie voor minderjarige voor deelname aan een demonstratie van de PKK waarbij hij stenen gooide naar de politie schending artikel 11 EVRM er werd geen rekening gehouden met de jonge leeftijd van de minderjarige EVRM minderjarige geplaatst in een opvoedingsinstelling controle briefwisseling en telefoonverkeer - schending artikel 5 4 EVRM & artikel 8 EVRM geen schending artikel 5 1 EVRM Grondwettelijk hof afstamming betwisting van de vaderlijke erkenning - artikel 330 1, vierde lid BW - schending Grondwettelijk hof afstammingrecht om zijn biologische oorsprong te kennen vaststelling vaderschap - bezit van staat - onevenredige aantasting van het recht op privéleven. Rechtsplegingsvergoeding in familiezaak ongedaan maken rechtsplegingsvergoeding September Jongensbesnijdenis islamitisch recht artikel 8 EVRM Children s act Engelse rechtspraak Familierechtbank weigert vaderlijke erkenning belang van het kind biologisch vaderschap niet betwist rechterlijke controle familierechter acht erkenning kennelijk strijdig met de belangen van het kind Steunpunt Jeugdhulp 18

23 November Grondwettelijk hof afstamming vaderszijde biologische vader betwist vaderschap van de wettige vader vervaltermijn van één jaar - kind jonger dan twaalf jaar heeft zijn wettige vader nooit gekend afstamming stemt niet overeen met de werk EHRM slagen en verwondingen toegebracht aan 16-jarige Roma tijdens hechtenis op het politiebureau feiten niet bewezen geen schending artikel 3 EVRM m.b.t. vermeende slagen en verwondingen wel schending Actuele ontwikkelingen wet- en decreetgeving EHRM verkrachting - aanranding van de eerbaarheid gepleegd op een minderjarige door de stiefvader EHRM beperking contactrecht vader niet uitoefening contactrecht door vader HvCass - afstand van geding ontkenning van vaderschap Hvb Gent onenigheid over schoolkeuze Hvb Gent KI verwijzing van misdaden naar de jeugdrechtbank c) Publicaties: Ook deze rubriek wordt verzorgd door de redactie rechtspraak. Januari Februari April Mei Het belang van het kind en gezinshereniging onder artikel 8 EVRM na het arrest Jeunesse De rol van het om binnen de familiekamers in eerste aanleg en in hoger beroep na de wet van 19 oktober 2015 (wet potpourri i) De GAS-wet op het kruispunt van bestuurlijk sanctierecht en strafrecht De hardnekkigheid van ouders in een procedure tegen zorgverleners: de aanhouder wint of toch niet? Keki zwaartepunten 2.0 thematische zwaartepunten in het Vlaams kinderrechtenonderzoek van het afgelopen decennium ( ). De moeilijke oversteek wonen na een verblijf in de bijzondere jeugdzorg, gevangenis en psychiatrie. Europese lobby voor kinderen in armoede: investeer in de kinderen van Europa De ouderlijke boedelverdeling. hoe kan de wetgever de ouderlijke boedelverdeling stabieler maken door de aanvechtingsproblemen ervan te beperken. Advocaat François Koning schreef een handleiding voor het verhoor De praktijk van integrale jeugdhulp. het kan beter, eenvoudiger en sneller. Nieuwe aanpak jeugddelinquentie. Kinderrechten dagen jeugdrecht uit. Intersectorale samenwerking in de jeugdhulp. Goede praktijken wijzen de weg Onderzoek naar de mogelijkheid van overbrenging van besmettelijke ziekten ten behoeve van het slachtoffer van een misdrijf. Analyse van de wet van 20 juli Kan dit zomaar? - schoolrecht voor ouders. Artikelen: straffe scholen. De nieuwe GAS-wet. Zuurstof of stikstof? Leerlingenevaluatiegeschillen in het secundair onderwijs na de hervorming van de beroepsprocedure Raad voor betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen 19 Steunpunt Jeugdhulp

24 Juli Welke plaats hebben minderjarigen in onze samenleving? Eerste rapport over GAS-wet is een feit September Meer aandacht nodig voor burgerlijke staat van vluchtelingen. Knelpuntennota kinderrechtencommissariaat sluiting 30 Asielcentra : welke gevolgen voor niet-begeleide minderjarigen? Het belang van het kind een dialoog tussen theorie en praktijk Bedreiging via internet. Verschillen in risicofactoren tussen jongeren die online en offline bedreigen Kinderbijslag: studievoormiddag Famifed de socio-economische rol van de kinderbijslag: een instrument in de strijd tegen armoede Het handvest van de grondrechten van de Europese unie, een nieuwe speler in het vreemdelingenrecht Kinderrechten en migratie: de stand van zaken uit het jaarbericht kinderrechten 2016 De invloed van het Europese beleidskader omtrent vroegtijdig schoolverlaten op het Vlaamse onderwijsbeleid Zittenblijven Mijn kind mishandelt me November De erfrechtelijke positie van het stiefkind in de nalatenschap van de stiefouder Eu beschermt minderjarige verdachten in strafzaken Jongeren die hulp weigeren. Waar is de huiselijke warmte? Tendering bedreigt kwaliteit van sociaal werk. Vlaamse opleidingen weerleggen voordelen van marktlogica Salduz bis krijgt vorm Werking in 2016 Technische problemen Door de verouderde website worden we voortdurend geconfronteerd met technische problemen. Deze maken dat bij het samenstellen van het e-zine TJK soms vertraging wordt opgelopen waardoor het e- zine niet op het einde van de maand, maar korte tijd later verscheen. Het back end inbrengen vraagt door deze technische moeilijkheden veel meer tijd, waardoor SJH genoodzaakt was een extra kracht aan te werven om hier in te ondersteunen m.n. studente Margo Cuveele. Zij versterkt het team van september december 2016 en van februari- mei Steeds wordt gezocht naar een praktische oplossing voor de technische moeilijkheden, dit in afwachting van een nieuwe website in het kader van een nieuwe werking van TJK waarbij Uitgeverij Larcier zelf een website zal ontwikkelen. De redactieraad e-zine TJK E-zine TJK krijgt invulling vanuit een deelredactieraad Praktijk, als onderdeel van de grote redactieraad van het TJK-project. Steunpunt Jeugdhulp trekt deze deelredactieraad Praktijk. Hoofdredacteur: Min Berghmans (Steunpunt Jeugdhulp) Redactiesecretaris: Annemie van Looveren (Steunpunt Jeugdhulp) Steunpunt Jeugdhulp 20

25 Vanaf september 2016 diende Min Berghmans zich tijdelijk te verontschuldigen voor de redactieraad omwille van de fusie-werkzaamheden binnen Steunpunt Jeugdhulp. Annemie Van Looveren neemt haar taken intussen over. Redactieraad: Marjan Rom (Kinderrechtencommissariaat), Jef Geboers (Kinderrechtencoalitie), Johan Van der Auweraert (Intersectorale Toegangspoort), Joost Van Haelst (Coördinator Kinderrechten Departement CJSM), Jan Bosmans (Vlaams Welzijnsverbond), Johan Sweeckx (politie),, Christine Melkebeek (Kinderrechtencoalitie), Nele De Smet (Kinderrechtswinkel),, Christel Verhas (Gezinsbond), Jole Louwagie (vertegenwoordiger departement WVG- afdeling beleidsontwikkeling ), Lieve Krobea. De e-zine-redactie voert redactie over de artikels die verschijnen in het e-zine TJK. De rubrieken actueel en publicaties worden ingevuld vanuit de redactie rechtspraak. Steunpunt Jeugdhulp zorgt daarbij wel voor de samenstelling van het e-zine TJK (artikels, actueel en publicatie) en het beheer van de website (toegang tot de website, aanvulling website, samenstellen e- zine). De verzending gebeurt door de uitgeverij naar de Larcier-abonnees en door Steunpunt Jeugdhulp naar de leden aangemeld via Steunpunt Jeugdhulp. Naar aanleiding van het inhoudelijke debat in het najaar van 2015, hield Min Berghmans de pen vast voor het editoriaal van TJK 2016/2 namens de praktijkredactie in het papieren tijdschrift: Praktijkredactie e-zine TJK: Opvoeden volgens het eigen geloof en inbreuken op de fysieke integriteit. Enkele maanden later volgde een noot: M. Berghmans, Is jongensbesnijdenis een 'harmful practice'? Noot bij England and Wales High Court (Family Divisi on) Family Court Exeter 5 april 2016, nr. [2016] EWHC 849 (Fam), Tijdschrift voor Jeugd en Kinderrechten 2016/3. De redactieraad e-zine TJK kwam in keer samen (17 mei, 29 september, 24 november). De eerste redactieraad werd vervangen door een mailronde waarbij tussen de redactieleden werd afgestemd (maart 2016). De drie andere redactieraden werden telkens gekoppeld aan een inhoudelijk debat. Meer thematische werking Geleidelijk aan groeide de samenstelling van e-zine TJK naar een meer thematische samenstelling (zie inhoud 2016). Deze tendens wordt ook in 2017 verder gezet maar is geen dwingende voorwaarde ook een los samengesteld nummer zal nog mogelijk zijn. Wel besloot de e-zine-redactie in te zetten op meer inhoudelijk debat. In 2016 werd debat gevoerd rond: - Politie en minderjarigen ingeleid door Jef Geboers (Kinderrechtencoalitie). Dit debat leidt tot een forumtekst uitgewerkt door Robert Crivits (Kinderrechtencoalitie) in het papieren tijdschrift (gepland in 2017) - Pedagogie en grondrechten ingeleid door Lieve Balcaen (Steunpunt Jeugdhulp) met als genodigden: Dit debat zal leiden tot een edito in het papieren tijdschrift aan de hand van Lieve Balcaen (gepland juni 2017) en een aantal artikels rond zakgeld in de jeugdhulp (gepland in najaar 2017) in een samenwerking tussen Steunpunt Jeugdhulp, de Kinderrechtswinkel en het Kinderrechtencommissariaat. - Bekwaamheid van minderjarigen ingeleid door Erika Coene (Gezinsbond) en Cindy Stevelinck (SEN). De redactieraad zoekt nog hoe aan dit debat een vervolg kan worden gegeven. De redactieraad plant in bijeenkomsten. Daarbij zal 2 maal een inhoudelijk debat met eventueel externe spreker gepland worden. In mei 2017 is het thema Kinderwens en goed ouderschap. 21 Steunpunt Jeugdhulp

26 2. Juridische helpdesk Jeugdhulpverleners, leidinggevenden, teamverantwoordelijken en anderen werkzaam binnen jeugdhulpverlening kunnen via de helpdesk terecht met vragen naar advies over o.a. de positie van ouders en kinderen, gerechtelijke procedures, bekwaamheid van minderjarigen, grondrechten, misdrijven omschreven feit en beroepsgeheim. De antwoorden zijn een vertaling van de regelgeving naar een concrete casus en dit binnen een juridisch kader. Met de antwoorden trachten we de hulpverleners verder op weg te zetten. De vragen worden gesteld via het vragenformulier op de website Jeugdrecht.be. De medewerkers van Steunpunt Jeugdhulp voeren handmatig een extra registratie voor vragen die per mail of per telefoon binnenkomen. In 2016 stapten we over naar een nieuw registratiesysteem via de nieuwe website (Share point technologie). Het oude vragenformulier op de vroegere website van Steunpunt Jeugdhulp bleef achter de schermen nog in werking. Wanneer vragen via het oude systeem werden gesteld werd de hulpverlener, nadat deze feedback had gekregen op zijn vraag, ook op de hoogte gebracht van het nieuwe systeem. Via de nieuwe website kan men per thema een overzicht krijgen van relevante FAQ-vragen, artikels en links. Aantal vragen 2016 Van 1 januari tot 31 december 2016 werden er 445 vragen gesteld. Dit zijn gemiddeld 36 vragen per maand. Onderstaande grafiek geeft een overzicht van het aantal vragen die jaarlijks via de helpdesk worden geregistreerd. In deze aantallen zijn de vragen van particulieren en studenten niet mee geteld. Antwoordtermijn We streven ernaar om alle helpdeskvragen vanuit de sectoren AWW en BJB, te beantwoorden binnen de vooropgestelde tijd van 14 kalenderdagen. De gemiddelde antwoordtermijn voor de helpdeskvragen (excl. vragen van particulieren en studenten) is 5,4 dagen. Dit gemiddelde werd berekend over kalenderdagen incl. sluitingsperiodes, weekend- en Steunpunt Jeugdhulp 22

27 feestdagen. Dit gemiddelde ligt iets hoger dan 2015 (3,8 dagen), maar toch werden 31,7% van de vragen de dag zelf beantwoord en nog eens 61,8% binnen de drie dagen. Bij 36 vragen werd de termijn van 14 kalenderdagen overschreden. Dit heeft een aantal redenen. Zo was er een sluitingsperiode van de helpdesk gedurende 2 weken in de zomer. Soms vereisen vragen specifieke expertise en worden zij voorgelegd aan externe deskundigen. Hiervan worden de vraagstellers op de hoogte gebracht. Een paar vragen kwamen niet vanuit AWW of BJB. Deze worden wel beantwoord maar niet prioritair. Daarnaast zorgde de overstap naar de nieuwe helpdesk af en toe voor technische problemen, wat een ruimere termijn van antwoord tot gevolg heeft. We stellen eveneens vast dat de complexiteit van de juridische vraagstelling toeneemt, waardoor meer tijd voor (intern) overleg besteed moet worden aan het opstellen van een antwoord. Vraagstellers De meerderheid van de vragen wordt gesteld vanuit de ruime sector Jongerenwelzijn (Bijzondere Jeugdzorg en de overheid: kabinet, administratie, agentschap jongerenwelzijn, OCJ en sociale diensten JRB) en vanuit pleegzorg (begeleidende diensten, partners in pleegzorg, pleegouders). Op de helpdesk werden 189 vragen van particulieren en studenten geregistreerd. Vragen van particulieren worden oriënterend en/of doorverwijzend beantwoord. De rubriek andere betreft vragen gesteld door: advocaten, zelfstandig therapeuten, buitenlandse hulpverleners, andere overheden zoals: jeugd, justitie, OCMW, gemeenten, dienst vreemdelingenzaken, buitenlandse overheden,. Zij stelden vragen die betrekking hadden op jeugdhulpverlening en kregen als professionelen ook een antwoord vanuit de helpdesk. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het percentage vragen per sector. Sector Ruime BJB (BJB, overheidsactoren, Jongerenwelzijn) 60% 47.29% 52,8% Pleegzorg 18.72% 27.83% 31,5% CLB en onderwijs 3.08% 5.66% 2,9% AWW 3.85% 4.92% 3,8% VAPH 2.56% 3.44% 3,8% Politie en parket 1.28% 2,95% 0,2% Kind en Gezin 2.56% 0.98% 0,0% GGZ 1,28% 0,24% 0,6% Andere 6.67% 6.65% 4,3% Over de jaren heen is er een duidelijke stijging van het aantal vragen gesteld vanuit pleegzorg nl. van 73 vragen in 2014 naar 140 vragen in Steunpunt Jeugdhulp

28 Thema s die aanbod komen Net zoals de voorgaande jaren worden de meeste vragen gesteld over beroepsgeheim en privacy (samen 77,2%). Binnen dit thema heeft men regelmatig vragen over toegang tot het dossier, delen van informatie, verslaggeving, melding en schuldig verzuim. 14% van de vragen betreft de werking van de Jeugdhulpverlening (dagelijkse werking en procedure). Het thema pleegzorg komt in 34,3% van de vragen aanbod. Deze vragen hebben vooral betrekking op beroepsgeheim, ouderlijke gezag (onderhoudsplicht, schulden en andere financiële aspecten,..) en (pleeg)voogdij en adoptie. 3. Vormingen en advies (betalend aanbod) In 2016 werden door de juristen van Steunpunt Jeugdhulp verschillende externe vormingen gegeven. Zie daarvoor bijlage II bij dit jaarverslag. In 2016 werd ook vormingsaanbod uitgewerkt rond beroepsgeheim en beroepsethiek in samenwerking met SAW. Dit vertaalde zich in de opstart van een besloten kenniskring van experten werkzaam rond het thema beroepsgeheim; een Kick Off-event over vertrouwen en veiligheid samen op de wip ter aankondiging van een open kenniskring voor uitwisseling tussen praktijkwerkers rond beroepsgeheim en beroepsethiek; een aanbod vorming op maat met module Beroepsgeheim en beroepsethiek; en een samenwerking tussen Informant, SAW en SJH voor een 2-daagse vorming over beroepsgeheim en beroepsethiek (nov 2016-januari 2017). SJH en SAW werkten ook samen aan standpuntbepaling over de nieuwe ontwikkelingen in het beroepsgeheim (wetsvoorstellen Terwingen en Van Peel) waarover verschillende brieven werden gericht aan de Commissie Justitie in oktober en december 2016 en in januari Andere juridische publicaties Steunpunt Jeugdhulp verzorgde nog volgende publicaties: Ontwikkeling van een Poster beroepsgeheim voor jeugdhulpverleners (papieren en digitale vorm). Voorjaar 2017 zal deze poster in het kader van het jaarthema 2017 verspreid worden naar alle voorzieningen BJB. Anderen kunnen de poster tegen betaling aanvragen. Door de stuurgroep Cliëntenrechten IJH werd een tekst ontwikkeld over instemming in de jeugdhulp, gericht aan de praktijkwerkers IJH. Steunpunt Jeugdhulp gaf veel advies voor de totstandkoming van deze tekst en hield mee de pen vast. Deze tekst is beschikbaar via het Vlaams Loket Jeugdhulp en zal de basis zijn van een studiedag najaar 2017 georganiseerd door de SG Cliëntenrechten van het departement WVG. Ontwikkeling van een tekst rond beroepsgeheim naar aanleiding van bezorgdheden bij de aankondiging van artikel 75/1 Decreet IJH. Auteurs: Annemie Van Looveren (Steunpunt Jeugdhulp), Nele Desmet (Kinderrechtswinkel) en Kris Stas (SAW) i.s.m. de leden van de SG Cliëntenrechten. Deze tekst werd vanuit de SG cliëntenrechten bezorgd aan het departement WVG. Steunpunt Jeugdhulp leverde in 2015 een bijdrage aan de hoorzitting in de Commissie Justitie van de Kamer naar aanleiding van het wetsvoorstel statuut pleegzorgers (54K0697, tekst gevoegd bij verslag 005) Naar aanleiding van de stemming in eerste lezing, in aanloop naar de definitieve stemming in 2017 werden nog teksten aangeleverd samen met Pleegzorg Vlaanderen aan de initiatiefnemers van de wet. (auteur: Min Berghmans) Steunpunt Jeugdhulp 24

29 Gelet op de evoluties met betrekking tot het burgerrechtelijk statuut voor pleegzorgers, startte Steunpunt Jeugdhulp besprekingen op om in 2017 het pleegouderboek (Politeia) te actualiseren. Kristien Cremie vervoegde het team vanaf december 2016 om hierin te ondersteunen. 5. Deelname aan externe stuurgroepen, werkgroepen, redactieraden en externe vormingen en publicaties Noodzakelijk voor een goede juridische dienstverlening is het op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen een aantal juridische thema s en het inbrengen van opgebouwde expertise over deze juridische thema s op bepaalde fora. Het up to date houden van de juridische expertise gebeurt via lectuur en onderzoek, maar ook door deelname aan externe vormingen. Het juridisch team maakt in dit kader ook deel uit van verschillende werkgroepen en bracht expertise in op verschillende fora: Vlaamse werkgroep Jeugdsanctierecht, de stuurgroep cliëntenrechten, werkgroep participatieraden pleegzorg, focusgroep en adviesraad Kenniscentrum kinderrechten, Kinderrechtencoalitie ikv alternatief rapport kinderrechten, overleggroepen nieuw decreet Jeugdrecht Jongerenwelzijn, brieven gericht aan de commissie justitie m.b.t. ontwikkelingen beroepsgeheim en statuut pleegzorger -In het kader van de rapportage aan het Comité voor de rechten van het kind door de Belgische overheden, leverde Steunpunt Jeugdhulp een bijdrage als expert aan de reflectiegroep georganiseerd door de Coördinator Kinderrechten van het departement cultuur, jeugd, sport en media van de Vlaamse gemeenschap, op 9 juni Als toegetreden lid van de Kinderrechtencoalitie dragen wij bij aan het alternatief rapport en gaan hiervoor in overleg met de coalitie. -In het voorjaar werd in de commissie Justitie van de Kamer van Volksvertegenwoordigers een eerste lezing van het wetsvoorstel met betrekking tot een statuut voor pleegouders gestemd. Naar aanleiding van de vragen die hierover rezen bij het Kinderrechtencommissariaat en de Franstalige gemeenschap, ging Steunpunt Jeugdhulp, in overleg en samenwerking met Pleegzorg Vlaanderen, in gesprek met de Kinderrechtencommissaris, met de indieners en met de Franstalige pleegoudervereniging La porte ouverte. In samenwerking met Pleegzorg Vlaanderen werd advies bezorgd aan het Agentschap Jongerenwelzijn over de tekst van het voorstel. -Steunpunt Jeugdhulp nam deel aan 2 werkgroepen in het kader van de brede raadpleging voor een nieuw jeugdrecht, georganiseerd door het Agentschap Jongerenwelzijn, en aan de vergaderingen van de werkgroep Jeugdsanctierecht met betrekking tot standpuntbepaling over de besluitvorming in het kader van de werkgroepen o.l.v. het IVA Jongerenwelzijn. -Steunpunt Jeugdhulp (Lieve Balcaen) is lid van de deontologische commissie voor herstelbemiddelaars van Moderator. Herstelbemiddelaaars minderjarigen leggen hun ethische knopen hier voor. De commissie ging door op 25 april en op 7 juni Steunpunt Jeugdhulp (Min Berghmans) adviseerde ook met betrekking tot de documenten van Agentschap Jongerenwelzijn met betrekking tot minderjarigen en de media, m.b.t. pleegkinderen met precaire verblijfsrechten, m.b.t. de FAQ over voogdij en pleegzorg en de FAQ over het register van ingetrokken pleegzorgattesten. 25 Steunpunt Jeugdhulp

30 Steunpunt Jeugdhulp (Annemie Van Looveren) werkte intensief binnen de Stuurgroep Cliëntenrechten, WVG afdeling beleidsontwikkeling, mee aan een toelichtend document rond instemming met de jeugdhulpverlening. 6. Besluit Steunpunt Jeugdhulp blijft sterk inzetten op de juridische ondersteuning van de jeugdhulp. De nood aan informatie over de rechten van minderjarigen o.a. over omgaan met beroepsgeheim, jeugddelinquentie, pleegzorg, de nieuwe verhoudingen in het nieuwe jeugdhulplandschap, blijft hoog. Die informatie stroomt via verschillende kanalen door naar de jeugdhulpverleners. Centraal staan daarin de themapagina s op kennisplein.be, Jeugdrecht.be en Meer algemene thema s die de brede hulpverlening aanspreken worden opgenomen op Kennisplein.be. Onderwerpen die de rechten van kinderen en jongeren betreffen in de hulpverlening worden gebundeld op Jeugdrecht.be. Het thema beroepsgeheim en het thema pleegzorg wordt ook uitgewerkt op kennisplein.be. Vanop beide websites worden linken gelegd naar elkaar zodat de gebruiker telkens op de gezochte informatie terecht komt. De werking van de website Jeugdenkinderrechten.be zal ook in 2017 nog onveranderd blijven in afwachting van het nieuwe digitale project van Uitgeverij Larcier. Steunpunt Jeugdhulp 26

31 HOOFDSTUK III - INFORMATIE De initiatiefnemer herwerkt de bestaande website tot nieuwe (deel)website(s) met een duidelijke structuur, waar mogelijk in samenspraak met andere praktijksteunpunten binnen het domein Welzijn. Afstemming met en verwijzing naar de website van Jongerenwelzijn en waar mogelijk andere websites van Vlaamse Agentschappen of het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, is een aandachtspunt. Juridische informatie voor jeugdhulpverleners wordt ontsloten op een (of meerdere) aparte website(s) ( 1. Websites De meeste informatie van de website steunpuntjeugdhulp.be werd vorig jaar al overgezet naar kennisplein.be. Sinds oktober 2016 leidt ons vertrouwde webadres ook naar die nieuwe webstek. Dat maakt natuurlijk dat de cijfers over bezoekersaantallen er gedeeltelijk anders uitzien dan vorig jaar. Webstatistieken en Kennisplein.be heeft nog niet de grote bekendheid bij ons publiek, maar dit neemt wel stilaan toe. De verwachting is dan ook dat we volgend jaar de bezoekersaantallen van steunpuntjeugdhulp.be vlot overstijgen. 1 januari december 2016 Aantal bezoeken (sessies) SJH Aantal bezoekers (waarvan tot 1 oktober) (waarvan tot 1 oktober) 1 juni december 2016 Aantal bezoeken (sessies) kennisplein.be Aantal bezoekers Google analytics (waarvan vanaf 1 oktober) (waarvan vanaf 1 oktober) Aantal bezoeken (sessies) per maand steunpuntjeugdhulp.be kennisplein.be januari februari maart april mei juni juli augustus Steunpunt Jeugdhulp

32 september oktober november december Google Analytics Sinds we onze URL hebben geleid naar het kennisplein zien we daar een duidelijke groei. Onze bezoekers zijn ons dus gevolgd, al heeft nog niet iedereen de weg gevonden. Verkeersbronnen Kennisplein Bezoekers van kennisplein.be komen voornamelijk op dit platform via zoekmachines zoals Google. Een kwart van de bezoekers gebruikt gewoon de rechtstreekse URL, of de URL s van de kennispleinpartners zoals Steunpunt Jeugdhulp. Ook de ingang via Facebook wordt meer gebruikt dan bij onze vorige website, wat natuurlijk te maken heeft met het feit dat de Facebookpagina van kennisplein.be actiever is dan die van Steunpunt Jeugdhulp. 1. zoekmotor 52% 2. direct 24,5% 3. verwijzing 21% 4. sociaal (Facebook, LinkedIn) 2,5% Zoektermen De belangrijkste zoektermen waarmee mensen op kennisplein.be terecht komen: 1. Kennisplein 2. Binc 3. steunpunt algemeen welzijnswerk 4. Steunpunt 5. SEN 6. Vermaatschappelijking 7. reach out 8. straathoekwerk 9. steunpunt jeugdhulp 10. Echtscheiding De bedoeling van kennisplein is natuurlijk dat praktijkwerkers minder gaan zoeken op de aanbieder, dan wel op het thema. Met de fusie van de steunpunten achter kennisplein.be volgend jaar, zal dat sowieso wijzigen. Inhoud (bezochte pagina s) De meest bezochte pagina s op kennisplein.be waren Alle thema s, Vacatures, Steunpunt Jeugdhulp, Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, Steunpunt Expertisenetwerken, Publicaties, Activiteiten. Zoals hierboven vermeld, hopen we dat bezoekers veel meer de thema s gaan exploreren i.p.v. de aanbieders, maar ook nu geraken ze natuurlijk op pagina s over Binc en de Bijzondere Jeugdzorg. Op kennisplein.be worden meer pagina s geraadpleegd per sessie dan op Steunpuntjeugdhulp.be (4,46 t.o.v. 2,4) en een sessie duurt dan ook langer (3 minuten). Steunpunt Jeugdhulp 28

33 Kennisplein.be kent een erg uitgebreide kalender met voor haast elke dag één of meerdere activiteiten. Voorlopig is het aanbod vacatures nog wat beperkt, maar dat is een actiepunt voor Wekelijks verschijnen er ook verschillende nieuwsberichten in het overzicht die meestal ook worden opgenomen in de automatische nieuwsbrieven (zie verder). Facebook De Facebook-pagina van Steunpunt Jeugdhulp telde op 1 januari volgers (t.o.v. 611 vorig jaar). Via Facebook delen we regelmatig nieuws van andere organisaties of uit de pers en belichten we natuurlijk ook onze eigen acties. Sommige berichten hebben natuurlijk een groter bereik dan andere. Kennisplein.be heeft ook een eigen facebookpagina met 597 volgers. Deze groeit wekelijks nog sterk aan. 29 Steunpunt Jeugdhulp

34 2. E-zines In 2016 werden nog 7 e-zines verstuurd op de vertrouwde manier. Hiermee bereikten we 3051 abonnees (3001 vorig jaar). In deze e-zines gaven we een overzicht van de initiatieven binnen de jeugdhulp en van de projecten van Steunpunt Jeugdhulp. We besteden ook regelmatig aandacht aan interessante publicaties en websites. Afgelopen jaar werd in elke nieuwsbrief ook een stukje geweid aan het Jaarthema Culturele diversiteit (zie hoofdstuk VI). Daarnaast werd er ook nog één Binc Nieuwsflash (april) verstuurd en 8 e-zines TJK (zie hoofdstuk II). In 2016 stapten we af van het oude systeem van e-zines. We pushen niet langer maandelijks een zelf samengestelde nieuwsbrief, maar bezoekers kunnen op kennisplein.be zelf aangeven welke thema s ze willen volgen (pull principe). Deze nieuwsbrieven worden wekelijk of maandelijks, volgens eigen voorkeur, automatisch samengesteld en verzonden. Zo blijft de bezoeker steeds op de hoogte van nieuwe inhoud die op kennisplein.be is verschenen. In december telde kennisplein.be 552 bezoekers die zich geregistreerd hebben voor een nieuwsbrief. Dat aantal stijgt uiteraard nog elke maand. In 2017 zullen we deze nieuwsbrief zeker nog verder promoten als hét kanaal om op de hoogte te blijven als jeugdhulpwerker. Ook de inhoud van Jeugdrecht.be werd overgezet naar het kennisplein platform, zij het op een afgescheiden deel. Zo behoudt Jeugdrecht een eigen gezicht (met uiteraard een eigen URL) voor een eigen doelpubliek. Het contactformulier van de juridische helpdesk dat vroeger te vinden was op de website van Steunpunt Jeugdhulp is ook verhuisd naar jeugdrecht.be. Zo hebben we al onze juridische dienstverlening netjes op één plaats (artikels, FAQ en helpdesk). Jeugdrecht.be kenden tussen 1 oktober (moment van overzetten URL) en 31 december bezoeken van 4274 bezoekers. 3. Het geschreven woord Afgelopen jaar schreven kropen we wat minder in de pen. Volgende artikels of bijdragen verschenen in 2016: Datum Titel Auteur Medium Mei Editoriaal Opvoeden volgens het eigen geloof en inbreuken op de fysieke integriteit September Noot Is jongensbesnijdenis een harmful practice? M. Berghmans Tijdschrift voor Jeugd- en Kinderrechten (Larcier) M. Berghmans Tijdschrift voor Jeugd- en Kinderrechten (Larcier) Daarnaast zitten enkele stafmedewerkers in de redactieraden van Sociaal.Net, Panopticon en Agora. Steunpunt Jeugdhulp 30

35 Jaarthema culturele diversiteit Jaarlijks wordt ingezoomd op een bepaald thema. Dit kan worden uitgewerkt in de vorm van een dossier, publicatie (praktijkboek), vorming, lerend netwerk... Voor 2016 is het thema culturele diversiteit. We vonden Sociaal.Net bereid om de artikelenreeks voor ons jaarthema te publiceren en er ook de eindredactie op te doen. Het ene artikel sloeg al meer aan dan het andere, maar we hebben zo wel een ruime verspreiding kunnen garanderen. Meer informatie over het jaarthema vind je in hoofdstuk VI. Artikelenreeks op Sociaal.Net 1. Jongeren over de ideale hulpverlener, Diversiteit in de jeugdhulp. Auteurs: Rajmonda Jashanica, Ruth Kusé. Datum publicatie: Hoe worden jongeren wie ze zijn? Identiteit in een diverse wereld. Auteur: Winny Ang Datum publicatie: Jonge vluchtelingen zoeken naar balans. Cultuursensitieve groepssessies helpen. Auteur: Elke Thiers. Datum publicatie: Hoe vorm je cultuurcompetente sociale professionals? Openheid en leergierigheid zijn fundamenteel. Auteur: Hans Van Crombrugge. Datum publicatie: Elke ouder wil het beste voor zijn kind. Conflicten over opvoeding en migratie. Auteurs: Sanghmitra Bhutani, Wouter Van Bellingen. Datum publicatie: Superdiversiteit: the next level. Kunnen sociale professionals maatwerk blijven leveren? Auteur: Dirk Geldof. Datum publicatie: Steunpunt Jeugdhulp

36 HOOFDSTUK IV - STEUNPUNTENBELEID WELZIJN In het convenant werd opgenomen dat Steunpunt Jeugdhulp moet meewerken aan de concretisering en de uitvoering van de beleidsnota van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin wat betreft de afstemming en samenwerking tussen Steunpunten en Expertisecentra die actief zijn binnen het beleidsthema. In 2016 werd in de stuurgroep onder leiding van het departement WVG gewerkt aan het decreet houdende regeling tot erkenning en subsidiëring van een Vlaamse organisatie ter ondersteuning van welzijnsbevordering en samenlevingsopbouw. Het decreet van 17 februari 2017 werd in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd op 21 maart De datum van inwerkingtreding moet worden bepaald door de Vlaamse Regering. In 2016 werd ook aangevat met de tekst van het toekomstige Besluit van de Vlaamse Regering. Deze tekst moet nog worden goedgekeurd en gepubliceerd. In 2017 wordt een nieuwe vzw opgericht die moet voldoen aan de voorwaarden van het BVR om een erkenningsdossier voor 2018 in te dienen. Vanaf dan is de fusie een feit en zal vzw Steunpunt Jeugdhulp vereffend worden. Een en ander werd vastgelegd in een fusieprotocol tussen vzw Samenlevingsopbouw Vlaanderen, vzw Steunpunt Expertisenetwerken, vzw Vlaams Centrum Schuldenlast, vzw Steunpunt Algemeen Welzijnswerk en vzw Steunpunt Jeugdhulp. De plechtige ondertekening hiervan ging door op 23 september De 5 vzw s werkten intensief samen in verschillende trajecten, met de hulp van een procesbegeleider en deskundig advies van een zakelijk procesbegeleider. De werknemers maakten kennis en wisselden ideeën uit op 3 medewerkersdagen, in januari, juni en oktober. De stakeholdersdagen werden eind 2016 voorbereid en gingen begin 2017 door. Er wordt er op 4 niveaus gewerkt. Fusieraad of voorzittersoverleg : directies en voorzitters trekken het fusieproces, daarbij ondersteund door een externe consultant (Annick Van Hove). Directieoverleg : directies werken allerlei zaken verder uit. Steunpunt Jeugdhulp 32

37 Medewerkers en bestuurders zijn en worden geïnformeerd en betrokken. Dat gebeurt door de verschillende steunpunten op zich; binnen de verschillende organisaties wordt constant teruggekoppeld hoe de medewerkers en raden van bestuur staan ten opzichte van de voorstellen en ideeën m.b.t. de fusie. Klanten en stakeholders werden begin 2017 geraadpleegd. De voorbereiding hiervan ging door in De fusieraden gingen door op 25 januari, 17 februari, 21 maart, 18 april, 12 mei, 7 juni, 1 juli, 29 augustus, 23 september, 5 oktober, 26 oktober, 23 november, 14 december De 5 directies kwamen samen op 11 januari, 15 januari, 22 januari, 4 februari, 16 februari, 1 maart, 9 maart, 13 april, 10 mei, 25 mei, 7 juni, 23 juni, 29 augustus, 16 september, 5 oktober, 11 oktober, 9 november en 6 december. De stuurgroepen o.l.v. het departement WVG gingen door op 15 januari, 2 maart, 18 maart, 12 mei, 14 september. Voor het vakbondsoverleg waren er samenkomsten op 19 januari, 12 april, 8 juni, 26 augustus, 27 september, 25 oktober, 15 november, 18 november en 23 december. Voor de gezamenlijke inhoudbepaling-jaarplanning kwamen werkgroepen samen op 2 februari,15 juni, 30 juni, 22 september, 13 oktober, 25 oktober. De voorbereiding van de administratieve ondersteuning in het nieuwe steunpunt vond plaats op 29 april 2016, 2 juni, 10 november, 21 november, 2 december, 8 december. Over huisstijl ging het op 2 juni, de financiële werkgroep ging door op 24 oktober. Medewerkersdagen gingen door op 4 januari, 20 juni, 14 oktober, 6 december en 13 december. Trajecten: de directies verdeelden een aantal deelaspecten onder elkaar om hierin verder aan de slag te gaan en het nodige overleg te organiseren. Oprichting vzw (Min en Mohamed) Financiën en personeel (Marianne en Inne) Vakbondsoverleg (Min en Chris) Interne communicatie, kennismanagement en ICT en externe communicatie (Martine en Chris) Klanten en gebruikers Organisatieontwikkeling Opmaak werkplan 2017 (en daarna) en inhoudelijke uitwerking (Martine en Chris) Een en ander wordt ondersteund met de hulp van externe experten: een procesbegeleider, een zakelijk procesbegeleider, een boekhoudkantoor, Sociare, Hefboom, een organisatiedeskundige 33 Steunpunt Jeugdhulp

38 HOOFDSTUK V - VORMING JEUGDHULP Ook in 2016 bleef Steunpunt Jeugdhulp opdrachthouder van een projectsubsidie voor het uitwerken en aanbieden van een vormingsprogramma aan jeugdhulpverleners uit de sectoren Integrale Jeugdhulp. Deze vormingen werden uitgewerkt i.s.m. Steunpunt Expertise Netwerken en Steunpunt Algemeen Welzijnswerk. In 2016 bouwden we verder op de casustafels. Samen met de medewerkers IJH werd gekeken in welke regio en rond welk thema nog vraag was rond het opzetten van casustafels in samenwerking met dit project Vorming Jeugdhulp. 1. Casustafels in West-Vlaanderen. In West-Vlaanderen werkten we samen met het IROJ zowel voor de inhoudelijke vormgeving als voor de organisatie. We organiseerden 6 casustafels in de verschillende subregio s. Eén bijkomende casustafel werd geannuleerd door een gebrek aan inschrijvingen. Thema1: Verontrusting en maatschappelijke noodzaak in samenwerking met de gemandateerde voorzieningen. De gemandateerde voorzieningen (OCJ en VK) zijn ondertussen anderhalf jaar operationeel. De begrippen verontrusting en maatschappelijke noodzaak zijn richtinggevend voor de plaats en de werkwijze van hun tussenkomst. Via een intervisie met praktijkmedewerkers rond casussen willen de gemandateerde voorzieningen de samenwerking met de welzijnspartners optimaliseren opdat de kinderen en jongeren sneller noodzakelijke hulp kunnen bekomen. Thema 2: Omgaan met gedeeld beroepsgeheim De verschillende organisaties en sectoren binnen integrale jeugdhulp gaan op een andere en verschillende manier om met het uitwisselen van informatie. Vragen die besproken worden: Wat houdt het gedeeld beroepsgeheim in? Wat zijn de verschillen tussen de sectoren? Waar zitten de mogelijkheden? Hoe kan er samen gewerkt worden in een gedeelde zorg rond gezinnen? Een interactieve workshop met informatie, uitwisseling van ervaringen en casusbespreking voor basiswerkers, begeleid door Johan Moreels ( Informant). Datum Subregio Thema aantal deelnemers 19/02/2016 Kortrijk Verontrusting 34 29/02/2016 Kortrijk-Roeselare-Tielt Beroepsgeheim 40 (twee halve dagen) 08/03/2016 Oostende Verontrusting 27 15/03/2016 Brugge Verontrusting 35 15/04/2016 Brugge-Oostende Beroepsgeheim 42 (twee halve dagen) 02/06/2016 Ieper Verontrusting 37 Steunpunt Jeugdhulp 34

39 2. Infodag en casustafels in Oost-Vlaanderen 18/03/2016 Aalst, Oudenaarde, Deinze- Eeklo- Gent, Waas en Dender Thema: Alternatieven voor het werken met wachtlijsten 42 deelnemers Alternatieven voor het werken met wachtlijsten De deelnemers werden uitgenodigd om te exploreren op welke manieren ze het aanbod RTJ zodanig kunnen organiseren zodat cliënten en context niet als passieve wachtenden op een lijst terecht komen, maar beter omringd en aangesproken worden in hun krachten. In de voormiddag kregen we een voorstelling van drie inspirerende praktijken. Gijs Mommerency (Kinderpsychiatrie UZ Gent) en Dirk Aelbrecht (RCGG Gent: CAPA-methodiek) Hier wordt het accent gelegd op het betrekken van de cliënt in het maken van keuzes vanaf het moment van aanmelding. Luc Vermeylen (Directeur MFC Meetjesland): Hier ligt het accent op Het MFC Meetjesland legt het accent op het creëren van een netwerk rond de cliënt. Krista Krick (De Mee-Ander, Jeugdzorg De Brug) focust op krachtgerichte assessment en vraagverheldering van zodra de cliënt aangemeld wordt. Na het plenaire gedeelte, volgde een debat per netwerk jeugdhulp. In de namiddag volgde een debat per netwerk. 3. Twee studiedagen over werken met netwerken Er was nog veel vraag naar verdere vorming rond werken met netwerken. Daarom hebben we enerzijds ingezet op een ruimere kennismaking met de verschillende bestaande methodieken. Anderzijds wilden we ook de mogelijkheid geven tot verdere verdieping door middel van de voorstelling van bestaande goede praktijken in voorzieningen en door de beproefde methodiek van de casustafels. Informatiedag met zes verschillende workshops op 13 mei in de Factorij te Schaarbeek 1. Cliëntoverleg en bemiddeling door Mia Claes (UCLL) Twee verschillende methoden om de dialoog tussen de hulpverleners en de cliënt meer mogelijk te maken in functie van de continuïteit van de hulpverlening. In het cliëntoverleg zoeken we naar verdere afstemming en coördinatie van de hulpverlening in complexe situaties; in de bemiddeling ontwarren we conflicten die de hulpverlening belasten. Beiden methoden werken met een neutrale, onafhankelijke derde! 2. Dienst Ondersteuningsplan door Roos Van Cauwenberghe (Procesbegeleidster DOP, regioteam Brussel-BrAP) en Dimitri Driesen (DOP Limburg) De dienst ondersteuningsplan gaat samen met de jongere met (vermoeden van) een beperking en mensen die voor hem belangrijk zijn op zoek naar hoe een goed leven voor hem of haar er kan uitzien. 35 Steunpunt Jeugdhulp

40 Ze vertrekken vanuit vragen, wensen, mogelijkheden en bezorgdheden en zoeken eerst samen wat de jongere en zijn gezin nodig heeft en daarna zoeken we antwoorden. 3. Columbus door Fieke Van Hauwaert en Wies Vandenbulcke In de visie van de Positieve Heroriëntering zoeken we samen naar nieuwe dynamieken met alle betrokkenen die geraakt zijn door de moeilijke interacties die zich voordoen in de context van de jongere. Die dynamiek ontstaat doordat elke betrokkene voor zichzelf op zoek gaat wat hij /zij droomt voor zijn/haar gezin. Kunnen mensen hun verlangen terugvinden en welke acties kunnen ze daartoe ondernemen? 4. LUS vzw door Eline Schmidt en Tineke Wancour Op sommige momenten of door bepaalde gebeurtenissen (ziekte, armoede, problematische opvoedingssituaties, migratie, ) komen persoonlijke netwerken van mensen onder druk te staan en zien we deze afbrokkelen, inkrimpen, vervagen of heel plots ontploffen. Op zo n momenten kunnen mensen bij LUS vzw terecht in functie van het activeren, herstellen, opbouwen en/of uitbreiden van die netwerken 5. Eigen Kracht-conferentie door Mirjam Beyers In een Eigen Kracht-conferentie komen familie en vrienden bijeen om samen een plan te bedenken. Wanneer families de kans krijgen, komen zij vaak zelf met verrassend oplossingen, die binnen een hulpverleningskader niet haalbaar zijn of nooit bij hulpverleners zouden opkomen. 6. SoNeStra door Riet Portengen De missie van SoNeStra is dat professionals vanuit een basishouding werken opdat mensen hun eigen beslissingen nemen, zelf een plan maken samen met voor hen belangrijke mensen uit hun familie of sociaal netwerk, of hun buurt, en met elkaar dit plan uitvoeren. Er waren 59 deelnemers. Verdiepingsdag Plenair gedeelte in de voormiddag Bie Melis en Mia Claes schetsen de contouren van krachtgericht werken, netwerkgericht werken en van de vermaatschappelijking van de zorg binnen de jeugdhulp. De vzw s Tonuso, Sporen, Amber, Jongerenwelzijn Vlaams-Brabant/Brussel werkten samen om netwerkgericht werken te implementeren in hun organisaties. Ze brengen een verhaal van vallen, opstaan en weer doorgaan. Dit kadert in een innovatief project waardoor ze extra middelen kregen om zich hierin te verdiepen. Samen met hogeschool Odisee koppelden ze hier ook een onderzoek aan naar de beleving van cliënten en naar de beleving van hulpverleners. (kennisplein.be en sociaal.net) Casustafels in de namiddag over hoe je netwerken kan inschakelen in de hulpverlening. Er waren 72 deelnemers. Steunpunt Jeugdhulp 36

41 4. Bekendmaking en communicatie De communicatie en inschrijvingen van de vormingen verliep via de website Hier vinden de deelnemers ook meer documentatie van voorbije infomomenten, vormingsmomenten en casustafels Andere communicatiekanalen waren: - de nieuwsbrief Integrale Jeugdhulp; - de communicatieverantwoordelijken Integrale Jeugdhulp in de verschillende sectoren, de steunpunten en koepels; - de regionale partners per netwerk; - IROJ-voorzitters en medewerkers Integrale Jeugdhulp werden gevraagd de initiatieven steeds in hun betreffende regio op de overlegplatformen te brengen en van daaruit deelname en casusinbreng te stimuleren. 5. Verder verzamelen van good practices We probeerden verder bij de vormingen good practices te verzamelen door de deelnemers een document aan te reiken waarin ze good practices konden neerschrijven maar dit bleek moeilijker dan gedacht. Mensen vonden het moeilijk om hun praktijken neer te schrijven of ze vonden dat deze praktijken nog niet voldoende ontwikkeld waren. 37 Steunpunt Jeugdhulp

42 HOOFDSTUK VI JAARTHEMA CULTURELE DIVERSITEIT Steunpunt jeugdhulp besteedde de afgelopen 4 jaar telkens aandacht aan een specifiek thema. Dit jaar stond culturele diversiteit in de jeugdhulp in de schijnwerpers. Op die manier houden we vast aan wat in tijdens het ESF-project cultuurgevoelige jeugdhulp voorzichtig werd opgebouwd. Door de zeer nauwe samenwerking in 2016 tussen de fusiepartners Steunpunt Algemeen Welzijnswerk en Steunpunt Jeugdhulp, kon dit jaarthema door Helen Blow van het Steunpunt Algemeen Welzijnswerk worden gedragen, in overleg met Min Berghmans. De vluchtelingencrisis maakte dat in 2016 heel wat organisaties aandacht besteedden aan de opvang en begeleiding van personen van niet-belgische origine. Zo was ook het jaarthema van de Kinderrechtencoalitie gewijd aan de rechten van kinderen in migratie. Steunpunt Jeugdhulp nam deel aan de werkgroepen van de coalitie in dit verband. De studiedagen Over de grenzen heen waren een samenwerking tussen het agentschap Jongerenwelzijn, Steunpunt Algemeen Welzijnswerk en Steunpunt Jeugdhulp. De studiedagen gingen door op 20 april in Brussel (132 inschrijvingen) en 17 mei in Antwerpen (148 inschrijvingen). en 1. Het proces Op kennisplein.be vond men begin 2016 bij het thema Asiel en Migratie al beperkte insteken. In het e-zine TJK (zie publiceerden we in januari alvast artikels over gedwongen huwelijken en jongensbesnijdenis. Graag wilden we met de praktijk aan de slag. We stelden een focusgroep samen waarin diverse perspectieven vertegenwoordigd waren. Voorwerp van bespreking: waarover is uitwisseling, kennisdeling, ontwikkeling het meest nodig? Hoe pakken we dat best aan? Samenstelling focusgroep: Els Nolf - BWR Erik Castermans - Straathoekwerk Antwerpen Ingrid Tiggelovend - Sesam Winny Ang - Plan B Eva Vandepoel- CAW Antwerpen jongerenonthaal/beleidsmedewerker Magda Massoels - Jongerenwelzijn Olaf Mindermann - Mentalis netwerk cultuursensitieve zorg Stijn Callewaert - UCLL Wim Bonny - Rode Kruis Ruth Kusé - Antwerps OTA Elina Van Win - SEN Eveline van Hooijdonk - Keki Lieve Lenaerts - HIVA Saar Casteels - Vivo social profit (pigmentzorg) David Lowyck - Minor Ndako Jo Van Bortel - De Touter Helen Blow en Min Berghmans - SJH Steunpunt Jeugdhulp 38

43 Op 21 april kwam de focusgroep samen in Berchem. Aanwezig waren: Winny Ang (UA), Ruth Kusé (OTA) + co-begeleiders Hattice en Belzira, Eva Van de Poel (CAW adviescentrum migratie jongerenwerking), Erik Castermans (Straathoekwerk), Olaf Mindermann (FDGG-Mentalis), Magda Massoels (Jongerenwelzijn) Verontschuldigd: Ingrid Tiggelovend, Lieve Lenaerts, Stijn Callewaert, Eveline Van Hooijdonck, Saar Casteels, Elina Vanwin, Els Nolf Agenda: Overlopen opdracht & deliverables: e-zine, kennisplein, artikels en slotevenement Vraag SJH aan deelnemers focusgroep: informatie, advies, netwerk Wat hebben we al? e-zine, kennisplein Wat missen we? Onderwerpen en auteurs Afspreken evt. volgende datum Conclusie: Er werd besloten een reeks artikelen te maken, vertrekkend van de vraag wat heeft een jonge nieuwkomer nodig van de hulpverlening? We besloten de ideale hulpverlener Sonja te noemen en na een eerste artikel over wat jongeren zoeken en hoe Sonja er voor hen zou moeten uitzien, haar vervolgens te gaan uitbouwen met een beschrijving in verdiepende artikelen. Lezen is één zaak, doen is iets anders. De focusgroep vond het heel belangrijk hier ook een stuk vorming en uitwisseling aan te koppelen. Er werd besloten om de inhoud van de artikelenreeks in dialoog te brengen met het werkveld op een afsluitende studiedag. De focusgroep kwam niet opnieuw samen, maar werd via mail op de hoogte gehouden. Verschillende focusgroep-leden waren bereid een bijdrage te leveren, hetzij aan de artikelenreeks, hetzij als begeleider op het jaarevenement, hetzij beide. We vonden Sociaal.Net bereid om onze artikelenreeks te publiceren en er ook de eindredactie op te doen. De publicatie werd gebundeld in de periode september-november. Zo konden we een vrij grote groep hulpverleners bereiken. Hieronder bij de output vindt u de exacte aantallen van bereik. Het ene artikel sloeg al meer aan dan het andere. Sociaal.Net verwees bij elk artikel uit onze reeks naar de afsluitende studiedag. Voor de afsluitende studiedag op 9 december waren de auteurs bereid om elk een worldcafé-groepje rond hun onderwerp te leiden. Dankzij de worldcafé methodiek leidde dit tot boeiende gesprekken waar zowel inleiders als deelnemers veel aan hadden. Er werd veel tijd en energie gestoken in de zoektocht naar een ster/gastspreker, maar uiteindelijk werd niemand bereid gevonden dit te doen. Er bleken ook bijzonder veel activiteiten rond culturele diversiteit te zijn in deze periode. 2. De output In de e-zines van Steunpunt Jeugdhulp en TJK werd elke maand stilgestaan bij een specifiek onderwerp uit het jaarthema: Januari: jongensbesnijdenis + gedwongen huwelijken + oproep focusgroep Februari: verslag van de studiedag door Kenniscentrum Kinderrechten Maart: Signaallijst voor leerkrachten en jeugdwerkers 39 Steunpunt Jeugdhulp

44 April: verslag studiedag Fedasil Mei: aankondiging studiedag Juni: save the date en programma studiedag 3. Vergaderingen en studiedagen 25 februari waren we op de studiedag van Keki, over kinderrechten en diversiteit in onderzoek. Hier werd verslag van gemaakt voor het e-zine. 22 juni waren we op het beleidsnetwerk diversiteit van het departement cultuur, jeugd, sport & media, team jeugd en kinderrechtenbeleid, en 8 oktober op het overleg kinderpardon van de Kinderrechtencoalitie. 4. Artikelenreeks op Sociaal.Net 1. Jongeren over de ideale hulpverlener, Diversiteit in de jeugdhulp. Auteurs: Rajmonda Jashanica, Ruth Kusé. Datum publicatie: Link: Bereikte lezers: 4485 Het Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen sprak met tien jongvolwassenen, stuk voor stuk jonge mensen met een persoonlijke ervaring in de jeugdhulp en met wortels die niet in Vlaanderen liggen. Resultaat van deze gesprekken is Sonia, de ideale hulpverlenerµ 2. Hoe worden jongeren wie ze zijn? Identiteit in een diverse wereld.. Auteur: Winny Ang. Datum publicatie: Bereikte lezers: 1425 Identiteit is een fascinerend concept. Soms geven we er veel gewicht aan, soms weinig. Identiteitsontwikkeling is voor iedereen een complex proces. Voor jongeren met migratieroots wordt het nog iets ingewikkelder. Kinder- en jeugdpsychiater Winny Ang vindt dat sociale professionals dit moeten weten. 3. Jonge vluchtelingen zoeken naar balans. Cultuursensitieve groepssessies helpen. Auteur: Elke Thiers. Datum publicatie: Bereikte lezers: 640 Beelden van vluchtelingen blijven de media beheersen. Nog steeds vluchten mensen weg uit oorlogsgebied. Opvangcentra openen en gaan weer dicht Wie staat stil bij de impact op jongeren uit Syrië, Irak of Afghanistan die hier ondertussen naar school gaan en hun eerste netwerken opbouwen? 4. Hoe vorm je cultuurcompetente sociale professionals? Openheid en leergierigheid zijn fundamenteel. Auteur: Hans Van Crombrugge. Datum publicatie: Bereikte lezers: 1362 De superdiverse samenleving zet sociaal-agogische opleidingen voor een enorme uitdaging. Hoe vorm je cultuurcompentente sociale professionals? Er is meer nodig dan een open houding, maar wat? En hoe kan het hoger onderwijs hierop inspelen? Steunpunt Jeugdhulp 40

45 5. Elke ouder wil het beste voor zijn kind. Conflicten over opvoeding en migratie. Auteurs: Sanghmitra Bhutani, Wouter Van Bellingen. Datum publicatie: Bereikte lezers: 861 Ouders met een migratie-achtergrond delen niet altijd dezelfde opvoedingswaarden als de autochtone Vlaamse ouder. Dat leidt al eens tot spanning en conflict. Enkel via dialoog kunnen we dit oplossen. En laat dan de vaststelling dat elke ouder het beste wil voor zijn kind het vertrekpunt zijn. 6. Superdiversiteit: the next level. Kunnen sociale professionals maatwerk blijven leveren? Auteur: Dirk Geldof. Datum publicatie: Bereikte lezers: 1402 Superdiversiteit is hip. Studiedagen over diversiteit, interculturele competenties, cultuur- en divers-sensitief werken, volgen elkaar in snel tempo op. De voorbije weken publiceerde Sociaal.Net een boeiende reeks over jeugdhulp in tijden van superdiversiteit. De populariteit van het concept superdiversiteit biedt kansen, maar houdt ook een risico in. Houden we de focus scherp op wat superdiversiteit verschillend maakt van de multiculturele samenleving van het einde van de 20ste eeuw? 5. Afsluitende studiedag Het Steunpunt Jeugdhulp organiseerde op 9 december een studiedag over culturele diversiteit in de jeugdhulp. Er namen 34 personen deel. Het volledige programma vindt u hier: 6. Borging De artikelenreeks is volledig terug te vinden op Sociaal.Net. Daar is het ingebed in een ruimer aanbod aan artikelen over superdiversiteit en culturele diversiteit. De reeks is ook als dusdanig terug te vinden op kennisplein.be: Jeugdhulpverlening-Artikelenreeks.aspx Voorts werd het thema Culturele diversiteit op het kennisplein aangevuld, geherstructureerd en voorzien van relevant materiaal uit het project Cultuurgevoelige Jeugdhulp Steunpunt Jeugdhulp

46 HOOFDSTUK VII - OP VRAAG Gezonde Gasten en Gezonde Goesting Het project Gezonde Gasten van VIGeZ wil een settingsgerichte, integrale aanpak voor gezondheidsbevordering ontwikkelen, op maat van elke organisatievorm in de bijzondere jeugdzorg. Binnen die setting kan integraal gewerkt worden: tegelijk inzetten op meerdere gezondheidsthema s. Zo wordt niet enkel het gedrag van de mensen beïnvloed, maar ook hun omgeving. Het project liep aanvankelijk van augustus 2014 tot het najaar In eerste instantie werd deze methodiek uitgewerkt voor OVBJ s en OOOC. In 2016 werd dit uitgebreid en werd de methodiek beschikbaar voor alle jeugdhulpvoorzieningen in Vlaanderen. Steunpunt Jeugdhulp ondersteunde dit project vanuit de stuurgroep. Voor meer informatie, zie Op de stuurgroep van Gezonde gasten werd ook beslist een gezamenlijke studiedag te organiseren met alle partners die werken rond het uitbouwen van een gezondheidsbeleid (VIGeZ, Sensoa, VAD, ISB). Agentschap Jongerenwelzijn, Jo-In en Steunpunt Jeugdhulp ondersteunen bij de uitwerking en disseminatie van deze unieke studiedag. Deze gaat door op 15 maart NokNok De campagne NokNok bevordert veerkracht en mentaal welbevinden bij jongeren. NokNok bestaat uit een website met informatie en tips op maat van jongeren en groepsactiviteiten in de vrije tijd via gebruiksvriendelijke inspiratielijsten boordevol tips. Een mobiele NokNok-website speelt in op het stijgend gebruik van mobiele apparaten bij jongeren, geeft meer informatie op maat, en is 24u op 24u beschikbaar, wat het bereik van de campagne aanzienlijk kan verhogen. NokNok werd gelanceerd in 2011 en was toe aan een update. Steunpunt Jeugdhulp maakte deel uit van de nieuwe stuurgroep en dacht mee na over de lancering van de vernieuwde website. De stuurgroep kwam bijeen in maart en december 2016 Co-creatie in beeld. Een ontmoeting tussen professionals en ervaringswerkers in drie zorgsectoren De laatste jaren is er vanuit het beleid meer en meer aandacht voor het inzetten van ervaringsdeskundigheid, met een focus op innovatieve zorg en ondersteuning. Dit onderzoek gaat in op het vraagstuk van gedeelde verantwoordelijkheid tussen ervaringswerkers en professionals als voorwaarde voor kwalitatieve zorg-, hulp- en dienstverlening. Vanuit de vaststelling dat professionele kennis vaak meer wordt gewaardeerd dan ervaringskennis lijkt een gedeeld eigenaarschap tussen ervaringswerkers en professionals nog veraf. Centraal staat de vraag hoe co-creatie van kennis tussen ervaringswerkers en professionals actueel vorm krijgt en verder kan worden vorm gegeven in de hulpverlening aan mensen in maatschappelijk kwetsbare leefsituaties. Hiervoor wordt er vertrokken vanuit een aantal cases in drie zorgsectoren: de geestelijke gezondheidszorg, de verslavingszorg en de jeugdhulp. Steunpunt Jeugdhulp 42

47 Steunpunt jeugdhulp is lid van de stuurgroep van dit onderzoek en bewaakt mee de uitwerking voor de jeugdhulp. Ervaringswerkers zijn relatief ongekend in onze sector. Het zal dus een hele uitdaging zijn om de noden en behoeften van de jeugdhulpverleners in kaart te brengen. 43 Steunpunt Jeugdhulp

48 BIJLAGE I - ACTIVITEITENOVERZICHT JANUARI /01/2016 Kennismakingsdag medewerkers steunpunten 5/01/2016 Binc-HCA overleg Lieve, Wederik 5/01/2016 Vorming aan jeugdadvocaten org. Vlaamse balies Lieve 7/01/2016 Vorming aan jeugdadvocaten org. Vlaamse balies Lieve 7/01/2016 Voorbereiding vorming CAW BML Annemie 8/01/2016 Binc on Tour: De Mee-ander Wederik 11/01/2016 Conceptplanning steunpunten - directieoverleg fusie Min 12/01/2016 Binc: demo sprint + operationeel overleg Wederik 12/01/2016 Overleg project De groote oorlog De Korf Min 12/01/2016 Vorming aan jeugdadvocaten org. Vlaamse balies Lieve 14/01/2016 Overleg samenwerking beroepsgeheim/beroepsethiek SAW Annemie 15/01/2016 Stuurgroep dep WVG fusie steunpunten met agentschappen Min 15/01/2016 Directieoverleg steunpunten Min 18/01/2016 Antenne tijdschrift Agora Min 19/01/2016 Vergadering vakbondsafgevaardigden fusie Alya 19/01/2016 Binc: test benutting pleegzorg Wederik 19/01/2016 Binc: brainstorming rapportage Wederik 19/01/2016 Overleg voorbereiding vorming CAW BML Annemie 21/01/2016 Vorming aan CAW Brussel-Mechelen-Lier Annemie 21/01/2016 Vorming CGG Laken Winny Ang: Diversiteit Identiteitsontwikkeling (deelnemer) 22/01/2016 Voorstelling 'werken met netwerken' op contactcomité Brussel Lieve 22/01/2016 Directieoverleg steunpunten - financiële analyse Min 22/01/2016 Binc on Tour: Emmaus Wederik 25/01/2016 Fusietraject steunpunten fusieraad = directies en voorzitters Min 25/01/2016 Voorstelling studentenrapport Good practices IJH op KdG Hogeschool 26/01/2016 Jaarthema migratie Kinderrechtencoalitie Min Alya, Annemie, Lieve, Min, Wederik, Karin Min Annemie 26/01/2016 Binc voorbereiding volgende sprint Wederik 27/01/2016 Stuurgroep kennisplein.be Wederik, Karin 28/01/2016 Redactieraad TJK-project Larcier Annemie, Min 28/01/2016 Vorming DRM aan Zorgbedrijf Antwerpen Min 28/01/2016 Overleg eerste kubusrapport Binc Wederik 28/01/2016 Stuurgroep Kenniswijzer WVG Wederik FEBRUARI /02/2016 Behoefte analyse HCA Binc Lieve, Wederik Steunpunt Jeugdhulp 44

49 2/02/2016 Financiële analyse steunpunten door Hefboom Alya, Min 2/02/2016 Overleg steunpunten thema jongeren Annemie 2/02/2016 Binc: demo sprint + operationeel overleg Wederik 4/02/2016 Directieoverleg steunpunten Min 5/02/2016 Overleg Jaarthema culturele diversiteit Helen, Min 5/02/2016 Testen DOMINO/ Binc Wederik 10/02/2016 Opleiding door Cogn-it - Kennisplein (deelnemer) Wederik 12/02/2015 Fusieraad Min 15/02/2016 Stuurgroep project intensieve trajecten AWW Min, Margo 16/02/2016 Directieoverleg steunpunten Min 17/02/2016 Stuurgroep BINC Lieve, Min, Wederik 17/02/2016 Fusieraad Min 18/02/2016 Vorming over de juridische aspecten van drughulpverlening aan preventiewerkers Stad Brugge Lieve 23/02/2016 Binc: demo sprint + operationeel overleg Wederik 23/02/2016 Binc analyse Wederik 23/02/2016 Stuurgroep dep WVG cliëntenrechten Margo 24/02/2016 Overleg studiedag Krachtgericht Werken Lieve 24/02/2016 Alternatief rapport Kinderrechtencoalitie voorbereiden Min, Margo 25/02/2016 Raad van Bestuur SJH Alya, Min 25/02/2016 Vlaamse werkgroep jeugdsanctierecht Min 29/02/2016 Afstemming thema's beroepsgeheim/beroepsethiek met SAW: vorming op maat, kenniskringen, kick off MAART /03/2016 Directieoverleg steunpunten Min 2/03/2016 Stuurgroep dep WVG steunpunten Min Annemie 4/03/2016 Informatief overleg rond CAW profilering jongeren Annemie 8/03/2016 Analyse documentbeheer DOMINO Wederik 9/03/2016 Directieoverleg steunpunten Min 10/03/2016 Studiedag: Ervaringen van jongeren en ouders met jeugdhulp (deelnemer) 11/03/2016 SOM werkgroep jeugdhulp Min 14/03/2016 European Youth Care Platform Min 14/03/2016 Overleg good practices IJH met SEN-SAW Annemie 15/03/2016 Werkgroep jeugddelinquentie IVA JW: afstemming HV Min 15/03/2016 Stuurgroep NokNok Vigez Wederik 16/03/2016 Commissie Justitie hoorzitting Pleegouderstatuut bijdrage Min Wederik, Annemie 17/03/2016 Stuurgroep Binc Wederik, Min, Lieve 17/03/2016 Innovatieprijs Binc Wederik 18/03/2016 Stuurgroep dep WVG fusie steunpunten Min 45 Steunpunt Jeugdhulp

50 21/03/2016 Voorzitters-directie vergadering steunpunten Min 21/03/2016 Overleg samenwerking beroepsgeheim/beroepsethiek SAW: kenniskringen en events Steunpunt Jeugdhulp 46 Annemie, Karin 21/03/2016 Stuurgroep Cliëntenrechten Annemie 22/03/2016 Overleg Binc cijfers Intersectoraal jaarverslag Wederik 22/03/2016 Werkgroep jeugddelinquentie IVA JW: afstemming HV Min 22/03/2016 Studiedag: Link tussen gehechtheid en emotionele problemen bij jongeren door Guy Bosmans KU-Leuven (deelnemer) 25/03/2016 Samenwerking beroepsgeheim/beroepsethiek SAW: voorbereiding kick off 27/10 APRIL /04/2016 Voorbereiding vorming Beroepsgeheim en ethisch verantwoord hulpverlenen najaar 2016 Lieve Annemie Annemie 4/04/2016 Bespreking beleidsontwikkelingen jeugdhulpverlening Annemie 5/04/2016 Voorbereiding statuten, fusieprotocol nieuwe vzw Min 11/04/2016 Opstart kenniskring over beroepsgeheim voor SG Cliëntenrechten 12/04/2016 Kennismaking vakbond ikv fusie Min 12/04/2016 Bespreking Statuut pleegouders met kinderrechtencommissaris Min Annemie, Karin 12/04/2016 Overleg rapportage Binc Wederik 13/04/2016 Overleg directies steunpunten Min 14/04/2016 Voorbereiding tekst beroepsgeheim SG Cliëntenrechten Annemie 14/04/2016 Werkgroep jeugddelinquentie IVA JW (afstemming HV) Min 15/04/2016 Stuurgroep Cliëntenrechten Annemie 15/04/2016 Studiedag VWV - NBMV in de BJB (deelnemer) Helen 18/04/2016 Fusieraad (voorzitters en directies) Min 19/04/2016 Binc: demo sprint + operationeel overleg Wederik 20/04/2016 Studiedag Over de grenzen heen medewerking Alya, Helen 21/04/2016 Focusgroep jaarthema diversiteit in de jeugdhulp Min, Helen 21/04/2016 AV Suggnomè Lieve 22/04/2016 Overleg Pleegzorg Vlaanderen update 102 vragen Min 25/04/2016 Deelname aan deontologische commissie Suggnomè Lieve 26/04/2016 Werkgroep jeugddelinquentie IVA JW (afstemming HV) Min 26/04/2016 Binc: demo sprint + operationeel overleg Wederik 27/04/2016 Straffe koffie - Vakantieparticipatie (deelname ronde tafel) Wederik 27/04/2016 Feest 5 jaar Cachet Lieve 28/04/2016 Overleg SAW Kick Off beroepsgeheim/beroepsethiek Annemie 29/04/2016 Studiedag 30 jaar jeugdadvocatuur (deelname) Min 29/04/2016 Overleg team administratieve diensten fusie Alya 29/04/2016 Uitwisseling vormingsmedewerkers Jo-In Annemie MEI 2016

51 3/05/2016 Team jaarthema diversiteit Min, Helen 3/05/2016 Overleg Wisselleren (voorwaarden gebruik kennisplein) Min, Karin 4/05/2016 Stuurgroep kennisplein Wederik, Karin 10/05/2016 Organisatie redactieraad e-zine TJK Lieve, Annemie, Margo 10/05/2016 Directieoverleg steunpunten Min 10/05/2016 Vorming geven aan CAW BML Annemie 10/05/2016 Domino Binc - voorbereiding volgende sprint Wederik 10/05/2016 Deelname debat politie bij kinderrechtencoalitie Lieve 11/05/2016 Werknemers-werkgevers-vakbondsoverleg fusie Min, Alya 12/05/2016 Stuurgroep dep WVG fusie steunpunten Min 12/05/2016 Debriefing voorzitters steunpunten - fusieraad Min 13/05/2016 Krachtgericht werken: organisatie informatiedag i.k.v. Vorming IJH reeks 3 13/05/2016 Overleg NVA m.b.t. voorstel statuut pleegouders (samen met Pleegzorg Vlaanderen) Lieve, Alya 17/05/2016 Binc: demo sprint + operationeel overleg Wederik 17/05/2016 Redactieraad e-zine TJK organiseren Lieve, Annemie, Min 18/05/2016 Raad van Bestuur SJH Min, Alya 19/05/2016 Samenwerking beroepsgeheim/beroepsethiek SAW: vorming en kenniskringen 20/05/2016 Werkgroep jaarplan 2017 Steunpunten fusie Lieve 23/05/2016 Vorming Niet Begeleide Minderjarige door Kruispunt Migratie (deelnemer) Min Annemie, Karin Lieve, Min 24/05/2016 Afstemming SJH-SAW-SEN voorstelling op team IJH Annemie 24/05/2016 Teamoverleg JWZ Binc Wederik 24/05/2016 Overleg kinderrechtencoalitie-sjh i.v.m. jaarthema (kinderen in migratie- Diversiteit) 25/05/2016 Directieoverleg steunpunten Min Helen 26/05/2016 DRA Binc OVBJ Wederik 26/05/2016 Studiedag: Slapende honden vragen om wakkere hulpverleners (deelnemer) Annemie 26/05/2016 Evaluatie stage Margo Annemie 27/05/2016 Krachtgericht werken: begeleiden verdiepingsdag i.k.v. Vorming IJH reeks 3 Lieve 30/05/2016 Voorstelling SEN-SAW-SJH thema jongeren op team IJH Annemie 30/05/2016 Evaluatiegesprek stage Margo Annemie JUNI /06/2016 Vlaams Welzijnsverbond NBMV werkgroep Min 2/06/2016 Werkgroep fusie Administratie/personeel/boekhouding Alya 2/06/2016 Werkgroep huisstijl fusie Wederik, Karin 47 Steunpunt Jeugdhulp

52 2/06/2016 Overleg samenwerking beroepsgeheim/beroepsethiek SAW: kenniskring en vorming najaar Annemie, Karin 6/06/2017 Overleg jaarthema Diversiteit Helen, Min 7/06/2017 Vluchtelingencrisis- contactcomitee Vlaams-Brabant (deelnemer) 7/06/2016 Directieoverleg fusie Min 7/06/2016 Fusieraad (Voorzitters + directies) Min Lieve 8/06/2016 Werkgevers-werknemers-Vakbondsoverleg fusie Min, Alya 8/06/2016 DRA Binc CIG's Wederik 9/06/2016 Onthaal op FEANTSA congres Alya 9/06/2016 Binc: demo sprint + operationeel overleg Wederik 9/06/2016 Kritische bijdrage aan voorbereiding kinderrechtenrapportage Belgische overheid (afdeling CSJM) 10/06/2016 Behoefte analyse BINC HCA Wederik, Lieve 10/06/2016 Algemene Vergadering SJH Min, Alya 13/06/2016 Stuurgroep kennisplein.be Wederik, Karin 13/06/2016 Vlaamse werkgroep jeugdsanctierecht (jongerenbegeleiding) Min 14/06/2016 HoGent - beoordeling eindproeven Wederik 15/06/2016 Studiedag A-document door Kwaliteitscentrum Diagnostiek (deelnemer) Min Wederik 15/06/2016 Werkgroep werkplan 2017 Steunpunten fusie Lieve 16/06/2016 Werkgroep IJH SOM Min 16/06/2016 UCLL - ondervraging bachelorproef Wederik 20/06/2017 Deelname aan deontologische commissie herstelbemiddeling Suggnomè 20/06/2016 Medewerkersdag Steunpunten fusie Min, Alya, Lieve, Annemie, Wederik Lieve 21/06/2016 Stuurgroep project Gezonde Gasten Wederik 22/06/2016 Afsluiting Werkgroepen Jeugddelinquentie (Jongerenwelzijn) Min, Lieve 23/06/2016 Directieoverleg fusie Min 23/06/2016 Stuurgroep dep WVG cliëntenrechten Annemie 24/06/2016 Samenwerking beroepsgeheim/beroepsethiek SAW: voorbereiding vergadering besloten kenniskring + opstart digitaal forum Annemie, Karin 24/06/2016 Analyse Binc-HCA Wederik, Lieve 28/06/2016 Samenwerking beroepsgeheim/beroepsethiek SAW: voorbereiding vergadering besloten kenniskring + opstart digitaal forum Annemie, Karin 28/06/2016 Binc: demo sprint + operationeel overleg Wederik 28/06/2016 Analyse Binc-HCA Wederik, Lieve 30/06/2016 DRA Binc OOOC's Wederik Steunpunt Jeugdhulp 48

53 30/06/2016 Samenwerking beroepsgeheim/beroepsethiek SAW: voorbereiding vergadering besloten kenniskring + opstart digitaal forum 30/06/2016 Werkgroep fusie jaarplan 2017 Lieve JULI /07/2016 Fusieraad (voorzitters + directies) Min Annemie, Karin 4/07/2016 Overleg Politeia update pleegouderboek Annemie, Min 4/07/2016 Opstart Kenniskring beroepsgeheim - samenkomst deelnemers Min, Lieve, Annemie, Wederik 5/07/2016 Samenwerking beroepsgeheim/beroepsethiek SAW: verslag en planning 6/07/2016 Eurochild congres (deelnemer) Min 7/07/2016 Eurochild congres (deelnemer) Min Annemie 7/07/2016 Analyse Binc-HCA Lieve Wederik 8/07/2016 Overleg kenniskringen Kennisplein Annemie, Karin 15/07/2016 Overleg beroepsgeheim SAW: ontwikkelingen/wetsvoorstellen Annemie 19/07/2016 Binc: demo sprint + operationeel overleg Wederik 27/07/2016 Werkoverleg project ondersteuning BJB - IVA JW Geert Michiels Min AUGUSTUS /08/2016 Overleg informatie-uitwisseling in de IJH Annemie 24/08/2016 Samenwerking kenniskringen Annemie, Karin 26/08/2016 Opmaak voorstel eengemaakte arbeidsvoorwaarden bedrijfscao fusie 29/08/2016 Directieoverleg fusie Min 29/08/2016 Fusieraad Min 30/08/2016 Bilateraal overleg SJH met procesbegeleider fusie Min 30/08/2016 Binc: demo sprint + operationeel overleg Wederik 31/08/2016 Teamuitstap Annemie, Lieve, Min, Wederik SEPTEMBER /09/2016 Voorstelling Kennisplein aan Samenlevingsopbouw Vlaanderen en Vlaams Centrum Schuldenlast ikv fusie Min Wederik, Karin 2/09/2016 Binc HCA-design, conclusies gebruikersinterviews Wederik, Lieve 2/09/2016 Voorbereiding vorming beroepsgeheim en ethisch verantwoord hulpverlenen SAW najaar 2016/voorjaar /09/2016 Vorming 'schrijven voor het web' door Creatief Schrijven (deelnemer) Annemie Lieve, Min 9/09/2016 Overleg jaarthema Diversiteit met sociaal.net - auteurs Helen, Min 9/09/2016 Samenwerking beroepsgeheim/beroepsethiek SAW: vorming, kenniskring, ontwikkelingen 12/09/2016 Vlaamse werkgroep Jeugdsanctierecht (Jongerenbegeleiding) Min Annemie 13/09/2016 Vorming VAD Beroepsgeheim en morele dilemma's (deelnemer) Annemie 14/09/2016 Stuurgroep dep WVG fusie Steunpunten Min 49 Steunpunt Jeugdhulp

54 15/09/2016 Het beroepsgeheim tussen politie en hulpverleners, praktijkseminarie Politeia (Tim Opgenhaffen) (deelnemer) 16/09/2016 'Caleidoscoop van de jeugdzorg' door contactcomitee Vl-Brabant (deelnemer) 16/09/2016 Directieoverleg fusie Min 20/09/2016 Werkgroep IJH SOM Min Annemie Lieve 22/09/2016 Werkgroep Jaarplan 2017 Steunpuntenfusie Lieve, Min, Wederik 23/09/2016 Vorming geven Nieuw jeugdhulplandschap ZNA Knokke Annemie 23/09/2016 Fusieraad (voorzitters en directies) Min 26/09/2016 Kenniskring Beroepsgeheim samenkomst De Vrije Ruimte Annemie, Min 27/09/2016 Werkgevers-werknemers-vakbondsoverleg fusie Alya, Min 27/09/2016 Feedbackmoment gebruikersgroep BINC-HCA Lieve 27/09/2016 Voorbereiding vorming De Wiekslag Annemie 29/09/2016 Redactieraad e-zine TJK leiding debat pedagogie-grondrechten Lieve, Annemie 29/09/2016 Stuurgroep dep WVG cliëntenrechten Annemie 30/09/2016 Binc gebruikersgroep Wederik OKTOBER /10/2016 Overleg met zakelijk procesbegeleider fusie Min 5/10/2016 Directieoverleg fusie, gevolgd door Fusieraad Min 6/10/2016 Jaarthema Diversiteit overleg sociaal.net Helen, Min 10/10/2017 Voorbereiding Kick Off Veiligheid en vertrouwen samen op de wip! 11/10/2016 Directieoverleg fusie Min Annemie 11/10/2016 Binc: demo sprint + operationeel overleg Wederik 13/10/2016 Speerpunt kennisdeling voor jaarplan nieuwe organisatie Wederik, Karin 13/10/2016 Les geven jeugddelinquentie en jeugdhulprecht ikv Postgraduaat Forensische psychodiagnostiek en counseling Thomas More 14/10/2016 Medewerkersdag Fusie Alya, Annemie, Lieve, Min, Wederik, Karin 17/10/2016 Studiedag volgen Opnameplicht Vlaams Welzijnsverbond Min 17/10/2016 Overleg met Droits Quotidiens - Helder recht Min 19/10/2016 Kennisplein voorstellen GGZ Wederik 20/10/2016 Vorming 'Research on stage - Wifi is wijs' door Keki (deelnemer) Wederik 24/10/2016 Overleg Groene Zorg i.v.m. slotbeschouwing op hun studiedag Min 24/10/2016 Financiële werkgroep fusie Min 25/10/2016 Voorbereiding werkgevers-werknemers-vakbondsoverleg fusie Min 25/10/2016 Voorbereiding Kick Off Veiligheid en vertrouwen samen op de wip! 25/10/2016 Werkgroep jaarplan 2017 fusie Steunpunten (netwerken versterken) Min Annemie Lieve 25/10/2016 Speerpunten outreach voor jaarplan nieuwe organisatie Wederik Steunpunt Jeugdhulp 50

55 26/10/2016 Fusieraad (Voorzitters en directies) Min 27/10/2016 Afstemming beroepsgeheim/beroepsethiek SAW: gezamenlijke reactie ontwikkelingen beroepsgeheim 27/10/2016 Kick Off open kenniskring beroepsgeheim/beroepsethiek met SAW: worldcafé NOVEMBER /11/2016 Overleg Droits Quotidiens - Helder recht Min 8/11/2016 Deelname debat recht op onderwijs NBMV Kinderrechtencoalitie Annemie Annemie - Min Helen 8/11/2016 Stuurgroep studiedag Gezonde Goesting (VIGeZ) Wederik 9/11/2016 Stuurgroep project 'co-creatie in beeld' (HoGent) Wederik 9/11/2016 Directieoverleg fusie Min 10/11/2016 Voorbereiding werkgroep administratieve functies in fusie Min 10/11/2016 Stuurgroep Binc Lieve, Wederik 10/11/2016 Slotbeschouwing geven op studiedag Groene Zorg (PVF) Min 15/11/2016 Voorbereiding werkgevers-werknemers-vakbondsoverleg fusie Min 16/11/2016 Stuurgroep project OS BJB IVA Jongerenwelzijn Min 16/11/2016 Voorstelling jaarverslag Kinderrechtencommissariaat (deelnemer) 17/11/2016 Studiedag Cera Toekomst van vzw als rechtsvorm (deelnemer) Min Annemie, Lieve 18/11/2016 Werkgevers-werknemers-vakbondsoverleg fusie Alya, Min 18/11/2016 Overleg Vlaams Centrum Schuldenlast ivm Helder recht Min 21/11/2016 Werkgroep administratieve functies in fusie 'The Office' Alya, Min 23/11/2016 Coördinatorenoverleg Binc Lieve 23/11/2016 Fusieraad Min 24/11/2016 Redactieraad e-zine TJK met debat Annemie, Margo 24/11/2016 Binc: demo sprint + operationeel overleg Wederik 28/11/2016 Lid deontologische commissie herstelbemiddeling Moderator Lieve 24/11/2016 Voorbereiding werkgevers-werknemers-vakbondsoverleg fusie Min 28/11/2016 Vorming geven beroepsgeheim De Patio vzw Annemie 29/11/2016 Vorming geven beroepsgeheim Informant Annemie DECEMBER /12/2016 Vorming geven beroepsgeheim De Wiekslag Annemie 1/12/2016 Studiedag Vlaams Parlement 'Jeugdhulpverlening zonder dwang' gevolgd 2/12/2016 Studiedag volgen Wie beslist? Ethische thema s (Gezin en handicap, Antwerpen) 2/12/2016 Werkgroep ICT-functies (the Office) in fusie Min Lieve, Kristien Annemie 5/12/2015 Overleg open kenniskring beroepsgeheim/beroepsethiek SAW Annemie 5/12/2016 Overleg Helder Recht Min 6/12/2016 Directieoverleg steunpunten Min 51 Steunpunt Jeugdhulp

56 6/12/2016 Informatiesessie organisatiestructuur fusie Steunpunten voor werknemers 8/12/2016 Opleiding Clearfacts (boekhouding) ikv fusie (deelnemer) Alya, Min 8/12/2016 Analyse Binc Wederik 8/12/2016 Stuurgroep fusie departement WVG Min 9/12/2016 Jaarthema Culturele diversiteit in de jeugdhulp: worldcafé happening organiseren 12/12/2016 Afstemming gezamenlijk standpunt SAW ontwikkelingen beroepsgeheim 13/12/2016 Informatiesessie organisatiestructuur fusie Steunpunten voor werknemers Alya, Lieve, Wederik, Min Alya, Annemie, Min, Helen Annemie, Min 13/12/2016 Binc: demo sprint + operationeel overleg Wederik 14/12/2016 Fusieraad Min 16/12/2016 Stuurgroep NokNok (VIGeZ) Wederik 16/12/2016 RvB SJH Alya, Min 17/12/2016 Infomoment bijwonen over werking van ITP, OCJ en SDJ voor pleegzorgers Oost-Vlaanderen. 19/12/2016 Studievoormiddag 'Vrije tijd van jongeren' door Artesis Plantijn (deelnemer) 20/12/2016 Afstemming Agentschap Jongerenwelzijn afdeling ACT over jaarthema 2017 beroepsgeheim 20/12/2016 Workshop beroepsgeheim en pleegzorg geven iov afdeling ACT Jongerenwelzijn op Infomoment Cliëntoverleg en Bemiddeling Min Min, Kristien Wederik Annemie 21/12/2016 Overleg over project 'sorrybox' met Icoba en MPC Ter Bank Lieve 23/12/2016 Voorbereiding werkgevers-werknemers-vakbondsoverleg fusie Min Annemie, Kristien Steunpunt Jeugdhulp 52

57 BIJLAGE II - OVERZICHT BETALEND AANBOD 5/01/2016 Vorming in kader van opleiding jeugdadvocaten over HCA-werking Lieve 7/01/ 2016 Vorming in kader van opleiding jeugdadvocaten over HCA-werking Lieve 12/01/2016 Vorming in kader van opleiding jeugdadvocaten over HCA-werking Lieve 18/02/2016 Vorming over de juridische aspecten van drughulpverlening - Stad Brugge Lieve 21/01/2016 Beroepsgeheim CAW Boom-Lier Mechelen Annemie 28/01/2016 Vorming DecreetRechtspositieMinderj aan Zorgbedrijf Antwerpen Min 29/09/2016 AZ Zeno: het nieuwe jeugdhulplandschap Annemie 13/10/2016 Thomas More Antwerpen: Praktijkgerichte inleiding tot het jeugd(hulp)recht (Module 1 van het Postgraduaat Forensische psychodiagnostiek en counseling) 27/10/2016 Kick Off: open kenniskring Beroepsgeheim en beroepsethiek: Veiligheid en vertrouwen samen op de wip! Min Annemie 29/11/2016 Beroepsgeheim en ethisch verantwoord hulpverlenen - Informant Annemie 13/12/2016 Beroepsgeheim De Patio vzw Annemie 13/12/2016 Beroepsgeheim De Wiekslag vzw Annemie 20/12/2016 Beroepsgeheim in pleegzorg. Agentschap Jongerenwelzijn ACTstudiedag voorzitters cliëntoverleg en bemiddelaars in de jeugdhulp. Annemie 53 Steunpunt Jeugdhulp

58 BIJLAGE III - VERSLAG EVENT JAARTHEMA 9 DECEMBER 2016 WORLDCAFÉ TAFEL 1: WAT HEBBEN JONGEREN UIT MIGRATIE NODIG, WAT WILLEN ZIJ? WAT VINDEN ZIJ DE IDEALE HULPVERLENER? Olv Ruth Küse, OTA 1 De geïnterviewde jongeren geven aan dat hun ideale hulpverlener niet van dezelfde origine hoeft te zijn als zijzelf, maar dat ze het wel héél belangrijk vinden dat de teams een pak diverser worden en dit wat culturele achtergrond betreft, maar óók wat betreft m/v en leeftijd en ervaringsdeskundigheid in de jeugdhulp. Hoe krijgen we die diversiteit voor mekaar? - Er is niet voldoende diversiteit in de opleidingen sociaal werk en dergelijke! - Probleem start al in basisonderwijs: niet genoeg kansen geven, te snel doorverwijzen naar lagere richtingen in het middelbare onderwijs en zelfs naar Bijzonder Onderwijs - Te veel focus op taal als reden waarom jongeren met migratieachtergrond niet slagen, weinig onderzoek naar andere redenen van afhaken - Positieve discriminatie toepassen bij aanwervingen en dit bijvoorbeeld laten steunen door middel van overheidssubsidies (Tegenreactie: Roept dit geen slecht gevoel op bij de mensen waarover het gaat? Voorrang krijgen omdat je werkgever extra subsidies krijgt?) - Ervaring meer naar waarde schatten, en ervaring kan vanalles zijn: migratie-ervaring, persoonlijke ervaring in de jeugdhulp, jarenlange ervaring in de jeugdhulp - Combinatie shiftenwerk en gezin soms moeilijk organisatorisch voor vrouwen - Positieve discriminatie ja, maar. Er moet voldoende competentie zijn. De juiste mensen op de juiste plaats. - Anderzijds, kan men hier niet creatiever mee omgaan? Moeten er voor iedereen dezelfde verwachtingen zijn? Kunnen teams niet meer aanvullend zijn qua competentie? Kan ervaringsdeskundigheid niet wat tegengewicht geven aan afwezige competentie? Kan aan mensen de kans geboden worden op de werkvloer of via extra opleiding bepaalde competenties te ontwikkelen? 2 Wat zijn de specifieke kwetsbaarheden en valkuilen van zo n superdivers team? Wat is er bijgevolg nodig om het te omkaderen? - Er zijn heel wat good practices van diversiteitsbeleid, maar bijna altijd uit het bedrijfsleven. In de sociale sector is het blijkbaar moeilijker Waarom?? - In de sociale sector is er niet genoeg geld noch tijd om te kunnen investeren in de groei van mensen. Alle nodige competenties moetend dus al in grote mate aanwezig zijn bij aanwerving. - Er moet diversiteit zijn in alle lagen van de organisatie - Anonieme sollicitaties! - Ervaringsdeskundigen kunnen een coach gebruiken op de werkvloer. Op die manier ligt er ook minder druk op het team en zullen ze meer open staan voor het inbrengen van diversiteit. - In teams meer tijd maken om te praten met elkaar en zaken te durven benoemen. Eerst dus investeren in veiligheid. Steunpunt Jeugdhulp 54

59 3 Hulpverlening aan jongeren/gezinnen met migratieachtergrond is geen specialisme. Ook hier blijft de zogeheten basishouding het belangrijkste vertrekpunt. Hoe ziet die basishouding er anno 2016 uit? - Vlaamse hulpverleners hebben te weinig kennis over religie en over koran - Andere stem: Met kennis alleen ga je er niet geraken, dat is echt niet de basis - Belangrijke competentie: Voeling hebben met de leefwereld van jongeren nu bv. sociale media gebruiken in begeleiding - Vertrekken vanuit nieuwsgierigheid, durven vragen stellen, durven benoemen, niet verlegen zijn naar mekaar toe - De competentie om te beseffen dat als je als hulpverlener rond een bepaald thema geen kennis hebt of geen mandaat krijgt van je cliënt, dat je er dan iemand bij haalt bv. in geval van geloof (Islam) een imam. 4 Wat de geïnterviewde jongeren erg vonden, is geconfronteerd worden met stereotypering en vooroordelen. Hoe zeer ben je jezelf bewust van je eigen vooroordelen? Hoe ga je ermee om? Maak je vooroordelen bespreekbaar met collega s? - Het is belangrijk op regelmatige basis aan zelfreflectie te doen - Maar zelfreflectie is niet voldoende, er moet ook reflectie gebeuren in teamverband - Je kwetsbaar opstellen, niet altijd jezelf verdedigen - Collega s erop aanspreken is niet gemakkelijk, sowieso gebruik je beter de term vooroordelen niet want niemand wordt daarop graag aangesproken, iedereen vindt van zichzelf dat ze geen vooroordelen hebben. - Hulpverleners hebben soms een verborgen agenda, ze werken aan integratie 5 De jongeren hebben het gevoel dat hen weinig tijd wordt gegund, dat er snel richting oplossingen wordt gewerkt, dat er niet te lang kan stilgestaan worden bij hun migratieachtergrond, dat aanpassen en integreren heel snel moet gaan Hoeveel geduld hebben we? Hoeveel tijd zijn we bereid te investeren? - Efficiëntie en tempo lijken het hoogste doel. Dat is waarschijnlijk heel Westers? - Weing tijd maken en oplossingsgericht werken is een maatschappelijk fenomeen. Het gaat dus verder dan de jeugdzorg. - Samenleving heeft de verwachting dat iedereen zich doorsnee gedraagt - Het is belangrijk om als hulpverlener ook gewoon verbinding te zoeken met je cliënt, naast het probleem. WORLDCAFÉ TAFEL 2: IDENTITEITSONTWIKKELING Olv Winny Ang (Plan B) 1 Identiteitsontwikkeling: welke specifieke uitdagingen kunnen jongeren met migratie-achtergrond ondervinden en op welke manier kunnen wij de jongeren hierbij ondersteunen? Na migratie ontwikkelen kinderen vaak sneller dan hun ouders op vlak van taal kinderen halen hun ouders in, worden ingezet als contactpersoon, tussenpersoon, tolk, aanspreekpersoon. Dit geeft rolverwarring. 55 Steunpunt Jeugdhulp

60 Verlieservaringen: probeer uit te leggen wat er aan de hand is, haal het uit het pathologische, normaliseer. Een andere ingangspoort is het creatieve: gebruik film, muziek, tekenen, dingen doen etc. om bepaalde dingen (identiteit, verlieservaringen) te bespreken. Focus niet alleen op het verbale. 2 Welke dimensies zijn belangrijk in je identiteit en op welke manier interfereren ze met elkaar? Denk aan eigen ervaringen / voorbeelden uit de praktijk? Rode draad: volg het tempo van je cliënt, we hebben allerlei verwachtingen, maar het gaat niet sneller dan de cliënt aankan. Vaak heeft de cliënt ook maar beperkte mentale ruimte (zorgen, verlies, rouw, enz). 3 Wat zijn de voor-nadelen van een sterke sociale identiteit? Heb je voorbeelden uit je (werk)ervaringen? Groepen zijn heel belangrijk (peersupport voor de jongeren, maar ook voor hun ouders), zoek naar gelijkgestemde zielen die de client kunnen ondersteunen. Breng de factoren die een rol spelen in kaart: cultuur, migratie, trauma - leg niet teveel nadruk op cultuur. 4 Hoe kunnen jongeren steunen die bepaalde spanningen ervaren in de identiteitsontwikkeling gezien er naar jongeren toe vaak verschillende (soms met elkaar in strijd gaande) verwachtingen zijn in verschillende contexten (bv thuis/school/maatschappij/ )? Dimensies van identiteit: Winny had een spel bij dat vragen stelt (beroep, seksuele orientatie, religie, geslacht, levensfase) om het sensitief bevragen bij elkaar in te oefenen. Iedereen vond het interessant om de oefening zelf te doen en te beseffen dat je holistisch moet kijken en niet stereotyperen. De zoektocht naar identiteit bij jongeren moet je proberen te begrijpen, niet problematiseren maar ook niet alles goedkeuren. Kijken wanneer het schadelijk is voor het kind en wie beslist wanneer er moet ingegrepen worden? Hoe kun je identiteitsversterkend werken? Waarom is dat belangrijk? 5 Belang van verschillende referentiekaders die soms clashen? Metafoor van de ijsberg. De puberteit is een kwetsbare periode, ze denken zwart/wit, ze zijn op zoek naar wie ze zijn. We moeten hen ruimte geven om te exploreren, en tegelijk hen erkennen in hun verschillende dimensies, het wordt gevaarlijk als ze er één uitpikken en zich enkel daarop focussen (of door de omgeving enkel op één dimensie aangesproken worden). WORLDCAFÉ TAFEL 3: DIPLOMA-FETISCH ALS DREMPEL Olv Miek Stevens (Minor N dako) 1 Organisatorische voorwaarden : Wat zijn voor werkgevers/collega s noodzakelijke voorwaarden om een begeleider/hulpverlener ( doelgroep-medewerker ) te kunnen aanwerven die geen diploma heeft? Wat zijn belemmerende factoren daarbij? Welke uitdagingen zie je bij het aanwerven van doelgroep-medewerkers zonder diploma? Steunpunt Jeugdhulp 56

61 Afbakenen diversiteit: gaat over meer dan andere afkomst, ook leeftijd en man/vrouw. Dat is belangrijk voor een teamsamenstelling. Er zijn zoveel parameters dat er geen categorieën meer zijn, we zijn in de superdiversiteit terecht gekomen. Spanningsveld tussen noden: andere afkomst, andere taal, andere cultuur, het is belangrijk daar ervaring in te hebben, om een goed contact te maken met je doelgroep, maar je moet mensen niet aanwerven om wat ze zijn, maar om wat ze kunnen. Anders is ervaringsdeskundigheid ook stigmatiserend, betuttelend (mensen als mascotte gebruiken voelt niet juist). 2 Aanwerving: Waar leg je het accent bij het aanwerven van een goede hulpverlener/begeleider? Hoe zwaar weegt de factor diploma voor jou? Waar vinden we goede, competente hulpverleners? Welk voortraject raden we aan? Wat heb je te bieden als je niet naar diploma kijkt? Er moet een engagement tegenover staan, coaching en begeleiding, zodat er on the job kan geleerd worden. Het zou ook stigmatiserend zijn om migranten een soort traject aan vorming te laten gaan, want ook het team kan veel leren. 3 Het diploma: Wat zegt een diploma? Welke garantie biedt een diploma? Hebben we als werkgever een soort zekerheid door het diploma? Niet erkende diploma s zijn ook een indicatie voor competenties en vaardigheden. Ze kunnen een rol spelen in het aanwerven, ook als de diploma s niet formeel erkend zijn. 4 Individuele competenties: Welke competenties hebben hulpverleners/begeleiders zeker nodig? Welke ervaring moeten ze hebben (vb als tolk, mindspring-begeleider, leerkracht?) Vorming en navorming: Welke extra ondersteuning is wenselijk voor de medewerker zelf? Welke extra ondersteuning voor de rechtstreekse collega s en welke voor de organisatie? Welke VTO-beleid moet de organisatie voeren? Belangrijke competenties zijn empathie en voelsprieten voor de gevoeligheden, bekijken wat je eigen aanknopingspunten zijn, wat is er voor ons evident en waarom? Daar begint vaak de dialoog. Concept jeugdhulp: gericht op zelfstandigheid als jongvolwassenen. Op 18 alleen gaan wonen is bv iets Westers, dat doen veel andere culturen niet, daar blijf je in de grote familie wonen. De lerende organisatie is niet alleen een kwestie van personeelsbeleid, maar ook kijken naar visie en missie en het interculturaliseren en diversifiëren actief nastreven, ook in het huishoudelijk reglement, raad van bestuur, algemene vergadering, directie 5 De klant: Wat is de meerwaarde van een bepaald profiel medewerker? Wat denken/zeggen de cliënten hier zelf over? Wat zijn hun noden? Achtergrondkennis of ervaring rond sociale kaart en sector wordt verwacht. Kan geleerd worden, maar kan ook met brugfiguren verholpen worden. Wie geen diploma heeft voelt extra druk om zich te bewijzen. Normaal heb je een inwerkperiode om te kijken of het werk je ligt en of je er past. Kan enerzijds sociale wenselijkheid in de hand werken, of net tot veel stress leiden. Misschien schiet de openheid om dingen te bespreken er dan bij in. Conclusie is dat je moet fouten mogen maken en mogen leren. Sector heeft weinig ervaring in het werken met sommige doelgroepen, we moeten fouten durven maken en eruit leren en toegeven dat we zoekende zijn. 57 Steunpunt Jeugdhulp

62 WORLDCAFÉ TAFEL 4: MINDSPRING JUNIOR Olv Elke Thiers (Mindspring cultuursensitieve zorg) 1 Als postmigratie stressoren even sterke voorspellers zijn van psychisch lijden dan premigratiestressoren: Wat kunnen we dan doen? Psycho-educatie aanbieden voor jongeren zoals in het Mind-Spring groepsaanbod in de eigen taal. Daar gebeurt ook vroeg-detectie. Wie extra zorg nodig heeft wordt naar de hulpverlening verwezen. Ook hulpverlening en psychotherapie kan mensen verder helpen. Onbevangen en milder kijken naar nieuwkomers i.p.v. etiketten te plakken, negatief kijken en op basis van vooroordelen (m.b.t. religie, huidskleur, ). Mensen lijken onderaan de maatschappelijke ladder te moeten starten, de nieuwkomer was misschien dokter, stond er financieel goed voor. Dit betekent een groot statusverlies voor vele nieuwkomers. Hoe kunnen we beter kijken naar hun krachten? Er is nood aan MAATSCHAPPELIJKE EDUCATIE naast hulpverlening: Hoe ziet het migratieproces eruit? Wat doet dat met nieuwkomers? Er zijn heel wat stressoren zoals onzekerheid om te kunnen blijven, om zich te nestelen, geen rust kunnen vinden, Nederlands te moeten leren, Kunnen we naast hen staan als hulpverlener? Maar ook: wat betekent dit voor iedereen in de samenleving? Angst, het gevoel iets vertrouwds af te geven aan de nieuwkomers? Zijn we een immigratieland? Hoe kunnen we de verwachtingen van nieuwkomers, de groepen die er al langer zijn en de autochtonen op elkaar afstemmen? Aansluiting vinden in de nieuwe samenleving is cruciaal en verbindend werken is belangrijk voor iedereen. In onze super-diverse samenleving is het belangrijk dat iedereen leert omgaan met die nieuwe realiteit. Hiervoor dient ingezet worden op onderwijs: starten in het basisonderwijs daar verloopt veel spontaan tussen kinderen, en daarna secundair onderwijs waar jongeren zoeken naar gelijkenissen en verschillen in hun identiteitsontwikkeling en kritischer worden. 2 Ervaringsdeskundigen en peersupport maken voor jongeren een wereld van verschil. Hoe kunnen we deze inzetten? Wie ben ik? Jongeren dienen een (nieuwe) identiteit vorm te geven in onze samenleving. a) Ervaringsdeskundigen Welke ervaring wensen we in te zetten als we ervaringsdeskundigen inzetten? Ervaringsdeskundigen slaan de brug tussen traditie(s) uit het thuisland en de nieuwe samenleving. Bij Mind-Spring zijn de ervaringsdeskundigen zelf vluchteling geweest en ondertussen erkend. Zelfreflectie is noodzakelijk. Het is belangrijk dat ze in staat zijn om ook los van zichzelf, ook anderen bij te staan. Aan wat ze zelf meemaakten kunnen ze woorden geven, naar hun eigen traject van zowel negatieve als positieve ervaringen kunnen ze verwijzen. Ze zijn een rolmodel! Sommige deelnemers denken eraan om bv een andere niet-begeleide minderjarige mee in te zetten in hun werking voor de jongeren die ze begeleiden. Op teamoverleg wordt ook de mening van de cliënt gevraagd bij het voorgestelde traject. Dit gaat dan eerder over cliëntenparticipatie dan ervaringsdeskundigheid. b) Peersupport Steunpunt Jeugdhulp 58

63 Ook buddy-werking is mogelijk: een jongere in begeleiding koppelen aan een Vlaamse jongere om op die manier o.a. beter wegwijs te geraken in de maatschappij, mee op zoek gaan naar vrijetijdsbesteding kan ook bijdragen aan integratie. 3 Hoe belangrijk is taal in het verwerken van ervaringen? In welke talen wordt er gewerkt en hoe werk je met tolken? We begeleiden jongeren die 1 jaar Okan gevolgd hebben en hebben gesprekken in het Nederlands voor activiteiten en hun toekomst. Maar voor de verwerking van emoties, trauma s, dromen, is het beter als de begeleiding/therapie in de moedertaal kan. Het gaat ook om kwaliteit van de taal. Idealiter kiest die persoon de taal want de persoon staat centraal in de taalkeuze. Tolken zijn belangrijk bij het spreken over emoties. Als we bezorgd zijn bij een cliënt, kan de tolk meer garanties bieden: Hebben we het (echt) goed begrepen? Tolken kunnen ingezet worden bij niet-begeleide minderjarigen en ook bij gezinnen. Door Mind-Spring aan te bieden in de moedertaal wordt vertrouwen gecreëerd en komt de motivatie voor het leren van het Nederlands. Uiteraard is het verwerven van de nieuwe taal belangrijk voor het samenleven in de maatschappij. Maar ook daar zijn grenzen. Nu ligt heel veel druk op nieuwkomers. Het is een én/én verhaal. 4 Dialoog slaat de brug tussen culturele verschillen. Hoe kan het wij-zij denken doorbroken worden? Hoe kan je met gemengde (m/v) groepen werken? Zijn gemengde groepen wel in het voordeel van de meisjes? Dialoog is DE TOOL om vooroordelen weg te werken. Door dialoog kan je waarden van anderen begrijpen en de culturele verschillen overbruggen. Deze verschillen zijn er en moeten niet ontkend worden. Vaak worden de verschillen geproblematiseerd. In de hulpverlening kan beter niet de waaromvraag gesteld worden, anders krijgen mensen het gevoel zich te moeten verantwoorden. Beter is de vraag te stellen: Wat betekent dit voor u? Hoe helpt u dat? Dit is meer onbevangen. ONGELIJKHEID is het probleem, eerder dan de culturele verschillen. De overheid zet groepen tegen elkaar op: Het wij-zij denken is sterk aanwezig en versterkt de vooroordelen. De dialoogvensters in de samenleving ontbreken. Dit is echter noodzakelijk want nu wordt te veel van de hulpverlener verwacht en dit is niet realistisch in een maatschappij die polariseert. In het onderwijs dient de basis gelegd te worden om positief te leren omgaan met verschillen. Staat dit ook in het leerplan? Daarom moet gemengd gewerkt worden, ook in de hulpverlening. Soms kan er een goede reden zijn om toch iets apart te doen voor meisjes en jongens bijvoorbeeld het geven van seksuele voorlichting. Of er kan voor een matching gezorgd worden man/vrouw voor jongen/meisje. De rol van de vrouw in onze samenleving staat voor maximale participatie en empowerment i.p.v. ongelijkheid. Dit moet valabel zijn voor alle partners in de hulpverlening: het meisje, het gezin en het plan vanuit de hulpverlening. Uitzonderlingen hiervoor zijn wanneer de veiligheid en integriteit in gevaar komen. Betrokkenheid is belangrijk. 5 De impact van de aanslagen is groot. Hoe kunnen we verbindend werken en hoe kan de onrust bij de jongeren verminderd worden? De media en politiek werkt polariserend waardoor meer mensen zich afzetten tegen de maatschappij. Dit voedt radicalisering. De islam wordt geviseerd. Jongeren ervaren dit als ben ik dan zo slecht? Ze 59 Steunpunt Jeugdhulp

64 zijn in de war: Staat in de Koran dat je ongelovigen mag/moet doden? Ze geraken in een identiteitscrisis. Een begeleider was in shock van uitspraken van jongeren na de aanslagen: ze willen stoer overkomen, stellen hun imago centraal en tieners willen opvallen. We dienen voorzichtig te zijn met woorden. Een andere insteek is die van de rationele islam die kritisch en logisch redeneren vooropstelt cfr Khaled Benhaddou zijn boek: Is dit nu islam? Hoe kunnen we verbindend werken? De angst die jongeren hebben laten zijn. In dialoog gaan, zonder vooroordelen, waarden en normen opzij zetten. Bij verontrustende uitspraken, met de jongere individueel spreken maar ook met de ouders in gesprek gaan rond identiteit. Ook in de scholen is het belangrijk dat er openheid is om te communiceren rond ieders zoektocht naar identiteit. Ook de verschillende religies dienen aan bod te komen. In de basisschool kan best al het leren omgaan met diversiteit aan bod komen. Wat nodig is zijn bruggenbouwers. Participeren aan onze maatschappij is niet zo gemakkelijk maar wel belangrijk, bijvoorbeeld aan het culturele verenigingsleven, op wijkniveau. Zo komen ze niet in een sociaal isolement. We verwachten heel veel van nieuwkomers. WORLDCAFÉ TAFEL 5: OPLEIDEN TOT CULTUURSENSITIEVE OPVOEDERS Olv Hans van Crombrugghe (HIG) Bedenking vooraf: de samenstelling van de groepen is heel bepalend voor het gesprek. 1 Hoe vormen tot competente opvoeders? Eigenlijk is de opvoeding niet wezenlijk anders, je moet soms wat meer doen wat je anders moet doen en wat bewuster. Je moet wat minder ambitieus zijn in de doelstellingen van de opvoeding, we moeten gewoon zorgen dat de jongeren op eigen benen kunnen staan in deze samenleving. In functie daarvan afvragen wat is dan nodig. 2 Wat is specifiek aan dat opvoeden? Is dat specifiek? Niet teveel focussen op allerlei cultuurverschillen, maar misschien vaker het verschil de-culturaliseren. Sommige dingen zijn afspraken en wettelijke standaarden. Meer dan vroeger is de inbreng van jongeren in de opvoeding heel belangrijk, hoe zij in de samenleving staan, het gaat uiteindelijk om hen. Daar zit een spanningsveld tussen sturen en uitleggen, maar ze moeten het uiteindelijk zelf ervaren, en dan is de vraag natuurlijk: tot hoe lang mag je ze met hun hoofd tegen de muur laten lopen, wanneer moet je ingrijpen? Een andere spanning is: je kan veel aandacht hebben, begrip opbrengen, empathie hebben, present zijn, tegemoet komen zoeken naar een compromis, mensen hebben een nadere cultuur, een ander referentiekader. Maar er zijn ook momenten dat het confronterend is, hier gelden andere regels, kledingvoorschriften versus veiligheid bv, etc. Je moet hierover blijven communiceren maar het zijn spanningen. Het is een continu leerproces, we zoeken methodieken om er mee om te gaan. 3 Vergt dat bepaalde competenties? Kennis is wel belangrijk, maar misschien is er vroeger teveel op kennis ingezet. Teveel willen weten wat referentiekaders zijn etc. Het belangrijkste is aan de houding werken (empathie, respect), en die houding is niet cultuurspecifiek maar is een houding die elke hulpverlener/zorgverstrekker/opvoeder in alle contacten nodig heeft. Steunpunt Jeugdhulp 60

65 Een ander aspect is weerbaarheid. In een diverse, multiculturele samenleving waar actief pluralisme belangrijk is - moeten mensen voor zichzelf kunnen opkomen, voor hun eigen verschil kunnen uitkomen. Wat structurele maatschappelijke machtsmechanismen in beeld doet komen. Bv het is niet dat je een migratie-achtergrond hebt dat je ook moet werken rond diversiteit. Iemand is bv een goede onderwijsdeskundige, laat die dan ook als onderwijskundige werken. Maar we stellen vast dat velen de weerbaarheid niet hebben om die taak rond diversiteit dan te weigeren. Je moet er sterk voor in je schoenen staan. 4 Wat betekent dat voor vorming & opleiding De specifieke opleiding tot die professional. Er is in de meeste opleidingen veel gesproken over diversiteit, maar er werd weinig ervaren. Dat is ondertussen wel aan het veranderen. Mensen moeten kunnen meemaken (in de praktijk) wat het betekent om aan hulpverlening/zorgverlening doen in een diverse samenleving. Mooie voorbeelden iemand van Atlas vertelde over de rijkdom van gesprekken en gaf als voorbeeld hoe ze als studenten met een groep Sudanese vrouwen een gesprek hadden over besnijdenis (VGV) en dat kwam van die vrouwen zelf, die vroegen zijn jullie ook besneden?. Dat zijn leerervaringen die je op geen enkele schoolbank leert. Dat riep ook de vraag op wat doe je met de weerstand die bestaat?. Diversiteit zou geen apart vak moeten zijn, het zou moeten ingebouwd zijn. Nu is het een apart vak, een facultatief vak nog, en het is weinig populair. Hierop volgde discussie, het zou moeten ingebouwd worden en het zou moeten verplicht zijn. Wat als tegenvraag opriep wat heb je eraan als mensen het niet willen doen? Hoe kunnen mensen hier goed in functioneren als ze er niet voor kiezen?. Het was een discussiepunt, maar de meesten vonden dat je er als opleiding niet op kunt toegeven, je moet het inbouwen en verplicht maken (niet naast kunnen kijken) en je moet er als organisatie een duidelijke visie op hebben. Het is niet alleen kwestie van lesinhouden maar de hele organisatie moet blijk geven van die visie, en dan kwam het heikel punt dat de meeste hogescholen nog altijd weinig divers zijn qua lerarenkorps. Iemand vertelde dat ze de eerste en enige was met een migratieachtergrond in een grote hogeschool en ze wordt onmiddellijk op al die functies gezet. Dat is heel herkenbaar. 5 Element religie: een hefboom of obstakel? Religie is een belangrijk element. De teneur was dat het noch hefboom noch obstakel is per definitie. De zorg/hulpverlening moet passend zijn. Je moet aansluiten bij de (eigen) kracht en religie kan voor heel wat situaties een hefboom, een kracht zijn. Een aantal deelnemers werken in religieus geïnspireerde organisaties. Je moet werken aan de gemeenschap en de relatie tussen gemeenschappen, gemeenschap/overheid, gemeenschap/cliënt. Er is veel mogelijk maar er zitten wel heel wat spanningen op. Religieuze achtergronden zijn wel vaak een krachtbron voor de hulpverlening. Betekent dat dat de levensbeschouwing gedeeld moet zijn? Terug naar verzuiling? Dat hoeft eigenlijk niet, als buitenstaander kun je ook het gesprek aangaan in respect en openheid. Soms zal je ook gemeenschappen of andere expertises kunnen inschakelen. 61 Steunpunt Jeugdhulp

66 WORLDCAFÉ TAFEL 6: IDENTITEIT, OPVOEDING & ONDERWIJS Olv Sanghmitra Bhutani (Minderhedenforum) 1 Wat zijn volgens jullie de belangrijkste uitdagingen om op te voeden en op te groeien in een migratiecontext? Paradox tussen mensen overstelpen met informatie en het feit dat veel mensen informatie missen, er worden veel inspanningen geleverd vanuit onderwijs. Gebeurt het wel in de juiste vorm (flyers, digitaal)? Ook ongeschreven regels zorgen voor drempels. Sommigen werken outreachend (JAC) anderen met sleutelfiguren in de gemeenschappen (pleegzorg). Het komt bovenop de gewone caseload en het kader dat gesubsidieerd wordt. Ouders moeten zich toch niet meteen, volledig aanpassen? Dat is toch een onrealistische vraag? Het is toch verrijkend als ze van hun eigen cultuur ook dingen kunnen doorgeven? Cultuur is iets dynamisch, we hebben toch wel hoge verwachtingen naar ouders toe. Je moet hen eigenlijk erkenning geven en vertrouwen, zodat je later ook over moeilijkere dingen kunt aanspreken. Bij conflicten tussen ouders, scheiding bv leidt er vaak toe dat ouders de schuld van zich afschuiven naar elkaar toe. Religie kan argumenten aanreiken, maar niet iedereen kan dat hanteren. Kinderen brengen nieuwe elementen van de buitenwereld in het gezin binnen en ouders zijn niet altijd mee (bv-kinderrechten, positie man/vrouw, ouders hebben niet altijd de kans om ook zo n groeiproces mee te maken (collega s, verenigingen, ) Er is veel behoefte bij ouders om van elkaar te leren en om een groeiproces mee te maken. Je moet de tijd hebben om verdiepend te werken, om verbindende communicatie te hanteren, vragen naar achterliggende redenen. Bv-ouders die hun kinderen op straat laten lopen, beseffen misschien niet dat hier andere volwassenen niet zullen corrigeren of zelfs hen onbekende kinderen aanspreken. Dan kun je met de ouder verder werken om het gedrag bij te stellen. 2 Kennen jullie voorbeelden van hoe kinderen en jongeren zoeken naar het verzoenen van de thuiscontext en de andere contexten waarin ze opgroeien (bv. school)? Hoe gaan ouders om met elementen uit de buitenwereld? Zelfs bij de derde generatie is er veel twijfel en onzekerheid. Bv de taal, als je thuis Nederlands praat gaan ze niet goed Turks meer kennen, je kunt de cultuur dan minder meegeven, zelfs het geloof. Bij de joden is de discussie van categoriaal of inclusief, zij hebben zoveel categoriale werkingen dat kinderen opgroeien in een beschermende cocon zonder conflicten met de buitenwereld. Is dat dan beter? Pubers hebben soms toch wel conflicten en dan valt een totale breuk te vermijden. De vraag van categoriaal of inclusief begint ook in andere grotere gemeenschappen te leven (Turkse, Marokkaanse, alhoewel de middelen voor eigen voorzieningen wel beperkter is), mensen vragen zich af of ze hun kinderen niet meer moeten beschermen? Kinderen willen dat de contexten waarin ze opgroeien verzoend kunnen worden. Te strenge afbakening werkt polariserend en kan schizofreen zijn, maar het gezin en de ouders moeten ook de kans hebben om hun eigen cultuur en achtergrond kunnen meegeven. Die poging wordt niet altijd naar waarde geschat door onderwijzers en hulpverleners. Nieuwkomers zijn soms heel ambitieus en leggen veel druk op hun kinderen. Tweede en derde generatie komt ook in opstand tegen de lage schoolse verwachtingen voor hun kinderen, ze willen niet meer in beroeps of technisch onderwijs geduwd worden. Vluchtelingen en gezinsherenigers hebben andere ideeën, soms kunnen verschillende kinderen met andere achtergronden elkaar ook positief beïnvloeden (bv rond kwesties als mee gaan zwemmen), Atlas heeft hier ervaring mee via de cursus maatschappelijke oriëntatie. Steunpunt Jeugdhulp 62

67 3 Hoe kunnen we kinderen en jongeren ondersteunen bij het verwerken van ervaringen van uitsluiting en/of discriminatie? Hoe kan hulpverlener een jongeren/gezin die zich afsluiten van de buitenwereld steunen? Onderwijzend personeel of hulpverleners van dezelfde origine als de doelgroep maken nog niet automatisch een klik, maar ze doorzien wel vaker sociaal wenselijke antwoorden. Meer diversiteit onder het onderwijzend personeel zou meer herkenning en erkenning geven. Hulpverleners moeten investeren in de vertrouwensband, het gebrek aan diversiteit in het onderwijs of andere sectoren is toch wel een groot probleem. Meer info voor de ouders over wat er in de lessen wordt gegeven zou meer (h)erkenning geven. Het feit dat er uitsluiting is wordt onderschat, er is wel institutionele discriminatie en voor wie het mee maakt is het heel reëel en werkt het in op hun welzijn. Probleem is de definitie van discriminatie, onderscheid tussen het juridische en de dagdagelijkse ervaring. Codes in het arbeidsreglement zijn wenselijk. Wat is er nodig om een diepgaande dialoog over opvoeding te kunnen voeren met ouders? 4 Bemiddeling door het KinderRechtenCommissariaat helpt wel, als mensen zich onrechtvaardig behandeld voelen en dan kan bemiddeling wel helpen, erkenning bieden ook. Meer investeren in bemiddeling dus! 5 Hoe kunnen diensten, voorzieningen, organisaties hun netwerken versterken met bepaalde bevolkingsgroepen? Discriminatie komt binnen bij mensen. In een witte omgeving met weinig andere lotgenoten, komt het harder aan. Doelstelling is vaak goede sociale mix, sommige ouders kiezen ook bewust voor een witte school, wat risico s inhoudt. Sluit ook aan de discussie over categoriaal en inclusief. 63 Steunpunt Jeugdhulp

68