Roken en psychiatrie: een paar apart?
|
|
- Lotte Jonker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Roken en psychiatrie: een paar apart? Ellen Excelmans, psycholoog-tabakoloog Verbonden aan de VRGT Probleemstelling De prevalentie van tabaksgebruik ligt bij patiënten met een psychiatrische aandoening (55.3%) hoger dan in de algemene populatie (39.1%) (Lasser et al., 2000). Ze roken ook meer sigaretten (26.2) dan patiënten zonder een psychiatrische aandoening (22.6). Dit betekent dat er meer tabaksgerelateerde aandoeningen voorkomen bij deze patiënten en dat er een hogere mortaliteit ten gevolge van roken geobserveerd wordt. Eveneens bestaat er een grotere blootstelling aan omgevingsrook binnen psychiatrische instellingen en diensten; dit zowel voor personeel als voor patiënten. Daarnaast weten we vanuit de literatuur dat rokers meer psychiatrische symptomen vertonen dan niet-rokers (Montoya et al., 2005). Zo is de kans op suïcide en suïcidaal gedrag groter bij rokers dan bij niet rokers (Miller et al., 2000 & Breslau et al., 2005). Rookbeleid in psychiatrische instellingen en diensten is vaak gebaseerd op mythen die vertellen dat patiënten niet willen en kunnen stoppen met roken; dat hun problematiek verergert met rookstop en dat de implementatie van een optimaal rookvrij beleid onmogelijk is binnen psychiatrische instellingen en diensten. Nicotineafhankelijkheid wordt vaak stiefmoederlijk behandeld. Het colloquium Roken en Psychiatrie: een paar apart? wou weerwerk bieden aan deze mythen. Recente bevindingen en nieuwe initiatieven op het gebied van rookstopbeleid binnen psychiatrische instellingen en diensten werden hier samengebracht. Binnen- en buitenlandse sprekers die expertise op dit gebied verworven hebben, werden hiertoe aangetrokken. 1
2 Mythen in psychiatrische instellingen en diensten weerlegd Prof. dr. Aubin wist meteen de belangrijkste mythen met betrekking tot rookstop bij psychiatrische patiënten te ontkrachten. Patiënten met een psychiatrische aandoening zijn wel degelijk gemotiveerd om te stoppen met roken. Hij gebruikte hiervoor het onderzoek van Siru et al (2009). Ook het mini-onderzoek binnen P.C. Sint Camillus te Bierbeek bevestigt deze stelling: 36% van een chronisch psychiatrische populatie uit de wens te willen stoppen met roken. Patiënten met een psychiatrische aandoening zijn ook in staat tot rookstop. De succesratio s ligger er wel lager dan in de algemene populatie (Madden et al., 1997). Het ontwenningssyndroom bij deze patiënten zou echter groter zijn dan in de algemene populatie. Dit verklaart mede de lagere succesratio s. Rookstop leidt niet noodzakelijk tot een toename van de psychopathologie. Patiënten die gestopt zijn met roken rapporteren een daling van hun stressniveau. Het welzijn blijft stabiel (Shahab & West, 2009 & Yong et al., 2010). Deze resultaten zijn vooral na de ontwenningsperiode vast te stellen. Aanbevelingen voor rookstop bij psychiatrische patiënten Klassieke rookstopprogramma s zijn vaak ontoereikend bij patiënten met een psychiatrische aandoening. Fagerstörm en Aubin (2009) stellen bijgevolg dat er nood is aan een specifieke aanpak bij psychiatrische patiënten; patiënten dienen ook langer opgevolgd te worden met een multidisciplinaire benadering. Soms is er ook een aanpassing van de psychofarmaca nodig. Tabaksrook zorgt namelijk voor de inductie van het cytochroon P450 (1A1, 1A2, 2 E 1): een enzym dat verantwoordelijk is voor de afbraak van geneesmiddelen. Bij rookstop valt deze invloed weg. Op de interactie tussen tabak en psychofarmaca ging dr. Lustygier dieper in. We zetten enkele bijzonderheden op een rij: 2
3 a) Angststoornissen Het angst- en stressniveau daalt na ontwenning van tabak (West & Hajek, 1997). Dr. Lustygier stelt daarom voor om te profiteren van een opname in psychiatrie om werk te maken van een rookstoppoging. b) Stemmingsstoornissen Tabaksrook kan in wezen als een antidepressivum beschouwd worden. Sommige antidepressiva zijn namelijk MAO-remmers en we weten dat tabaksrook de mono-amine oxidase activiteit vermindert. In die zin kan rookstop een herval in een depressieve episode betekenen. Hughes (2007) vond namelijk een toename van depressieve gevoelens bij patiënten die gestopt waren met roken; dit tot 30 dagen na de rookstop. Covey et al (2006) nuanceerde dit door de vaststelling dat dit vooral bij die patiënten optreedt met een voorgeschiedenis van majeure depressie. Voorstel is dan ook 3 weken voor rookstop antidepressiva op te starten bij patiënten met een voorgeschiedenis van depressieve episodes. Het gebruik van nicotinesubstitutie en bupropion in combinatie met psychotherapie kan de rookstop effectief ondersteunen (Ziedonis et al, 2008). Onderzoek naar het effect van varenicline is in ontwikkeling. c) Psychotische stoornissen Hier zijn de resultaten onduidelijk. In sommige studies leidt rookstop tot een toename van de psychiatrische symptomen; in andere niet. Dr. Lustygier stelt daarom voor om liever niet te starten met rookstop in een acute episode. De behandelend psychiater moet ook betrokken worden in de rookstopbegeleiding. De dosage van sommige antipsychotica zoals olanzapine en clozapine moet namelijk aangepast worden. 3
4 Een intensieve rookstopbegeleiding bij schizofrene patiënten is zeker effectief (Aguiar et al., 2009). Heidi et al. (2009) beklemtoont hierin het belang van motiverende gespreksvoering. Het gebruik van nicotinesubstitutie en bupropion moet overwogen worden bij patiënten waarbij de rookstop moeizaam verloopt. Beiden blijken namelijk effectief, vooral bij atypische antipsychotica (Ziedonis et al., 2008 & Tsoi et al., 2010). Studies met varenicline zijn in ontwikkeling. d) Alcoholmisbruik Alcoholgebruik en roken gaan vaak samen. Roken kan leiden tot craving naar alcohol bij patiënten met een alcoholprobleem. Andersom, doet de consumptie van alcohol de frequentie en intensiteit van craving naar tabak stijgen (Piasecki et al., 2008). In die zin is het niet verwonderlijk dat de succesratio van rookstop stijgt, als het alcoholgebruik tegelijkertijd of op voorhand gestaakt wordt (Hughes et al., 2006). Voorstel is dan ook om zowel het alcohol- als het tabaksgebruik aan te pakken bij patiënten met een alcoholprobleem. Rookstopbeleid in Vlaanderen Desondanks staat het rookstopbeleid binnen de psychiatrie in Vlaanderen nog in de kinderschoenen. Dit blijkt uit een bevraging van de VRGT binnen het Netwerk Rookvrije Ziekenhuizen. Het Netwerk Rookvrije Ziekenhuizen is een koepelorgaan voor gezondheidszorginstellingen die werken maken van een optimaal rookbeleid binnen hun instellingen. Dit gaat verder dan enkel het naleven van de wettelijke bepalingen. Het Netwerk Rookvrije Ziekenhuis telt momenteel 43 leden. 91 gezondheidswerkers van 10 instellingen vulden een vragenlijst m.b.t. het rookbeleid binnen psychiatrie in. Zes aspecten van het rookbeleid werden hierin bevraagd: 1) het engagement tot het 4
5 opstellen van een rookbeleid; 2) de aanwezigheid van een duidelijk rookbeleid; 3) het bestaan van een rookvrije omgeving; 4) een duidelijke communicatie over het rookbeleid; 5) de vorming van het personeel in roken en rookstop; en 6) het aanbod van rookstophulp. De participanten moesten antwoorden op een schaal van 0 tot en met 5 waarbij 0 staat voor helemaal niet aanwezig en 5 voor heel sterk aanwezig. Onderstaande figuur geeft de samenvattende gegevens van de tien instellingen weer. De gemiddelde totaalscore bedraagt 3.04 op 5 wat een licht positieve score is. Voor de verschillende subschalen bedraagt de gemiddelde score: 3.42 voor Engagement; 3.45 voor Rookstopbeleid; 3.53 voor Rookvrije Omgeving; 3.01 voor Communicatie; 1.99 voor Vorming van het Personeel; en 2.87 voor Rookstophulp. Dit zijn geen al te positieve cijfers. Zeker als men in het achterhoofd houdt dat deze cijfers verzameld zijn binnen de leden van het Netwerk Rookvrije Ziekenhuizen: instellingen waarbij roken en rookstop al een beleidsthema zijn. Totaalscore Rookstophulp Vorming van het personeel Communicatie Rookvrije omgeving Rookstopbeleid Engagement Figuur 1: Gemiddelde scores van de 10 instellingen van het Netwerk Rookvrije Ziekenhuizen op de vragenlijst rookbeleid in de psychiatrie Er waren wel verschillen tussen de instellingen onderling. Vooral voor Vorming van het Personeel en Rookstophulp zijn er grote verschillen tussen de instellingen (std = resp en 0.62). 5
6 In die zin lieten we twee instellingen die veelbelovend werk verricht hebben op het gebied van rookbeleid aan het woord: U.P.C. Sint-Kamillus - Bierbeek en HNP Saint- Martin - Dave. Zij brachten een boeiend verhaal over hun groei naar een rookvrije psychiatrie. Mevr. Christiaens van U.P.C. Sint-Kamillus benadrukte hierbij het belang om op 3 niveaus te werken: het beleidsniveau het niveau van het personeel het niveau van de patiënten. Op alle niveaus dienen acties te geschieden ter sensibilisatie van het belang van rookstop bij psychiatrische patiënten. Het is immers zeer moeilijk een rookbeleid te implementeren als het niet gedragen wordt door de verschillende niveaus. Het patiëntentraject binnen U.P.C. Sint-Kamillus ziet er namelijk als volgt uit: verpleegkundigen sensibiliseren hun patiënten over het belang en de mogelijkheden van rookstop; indien patiënten een duidelijke rookstopwens uiten, volgt er een consult bij de psychiater en eerste gesprek bij de tabakoloog. Op basis hiervan kan een rookstopbegeleiding opgestart worden. Dit kan individueel of in kleine groepjes. Nicotinesubstitutie wordt aangeboden ter ondersteuning. De resultaten zijn alvast bemoedigend: het gemiddeld aantal rookvrije dagen bedraagt 207. Patiënten reageren overwegend positief op het aanbod. De reacties van het personeel daarentegen zijn wisselend: sommige personeelsleden zijn zeer tevreden met het aanbod, terwijl andere het helemaal geen prioriteit vinden. Dit is ook niet zo verwonderlijk, want een mentaliteitswijziging m.b.t. rookstop bij psychiatrische patiënten kost tijd. Er is dus m.a.w. nog werk aan de winkel! Referenties Aguiar et al. (2009). Four years follow up at a smoking cessation clinic. Revista Portuguesa de Pneumologia, 15(2), Breslau, N. et al. (2005). Smoking and the Risk of Suicidal Behavior. Archives of General Psychiatry, 62,
7 Covey, L.S., Bomback, A. & Yan, G.W. (2006). History of depression and smoking cessation: a rejoinder. Nicotine & Tobacco Research, 8(2), Fagerstörm, K. & Aubin, H.J. (2009). Management of smoking cessation in patients with psychiatric disorders. Current Medical Research and Opinion, 25(2), Heidi, S., Crockfortd, D., White, W.D. & Currie, S. (2009). Cigarette Smoking, Nicotine Dependence and Motivation for Smoking Cessation in Psychiatric Inpatients. Canadian Journal of Psychiatry, Hughes, J.R. & Kalman, D. (2006). Do smokers with alcohol problems have more difficulty quitting? Drug and Alcohol Dependence, 82(2), Hughes, J. (2007). Depression during tobacco abstinence. Nicotine & Tobacco Research, 9(4), Lasser, K. et al. (2000). Smoking and Mental Illness: a population-based prevalence study. Journal of the American Medical Association, 284(20): Madden, P.A. et al. (1997). Nicotine Withdrawal in women. Addiction, 92(7), Miller, M., Hemenway, D., & Rimm, E. (2000). Cigarettes and Suicide: a prospective Study in men. American Journal of Public Health, 90, Montoya, I.D., Herbeck, D.M., Svikis, D.S. & Pincus, H.A. (2005). Identification and Treatment of Patients with Nicotine Problems in Routine Clinical Psychiatry Practice. American Journal on Addictions, 14(5), Piasecki, T.M., McCarthy, D.E., Fiore, M.C. & Baker, T.B. (2008). Alcohol consumption, smoking urge and the reinforcing effects of cigarettes: an ecological study. Psychology of Addictive Behaviors, 22(2),
8 Shahab, L. & West, R. (2009). Do ex-smokers report feeling happier following cessation? Evidence from a cross-sectional survey. Nicotine & Tobacco Research, 11(5), Siru, R., Hulse, G.K. & Tait, R.J. (2009). Assessing motivation to quit smoking in people with mental illness: a review. Addiction, 104, Sullivan, M.A. & Covey, L.S. (2002). Current perspectives on smoking cessation among substance abusers. Current Psychiatry Reports, 4(5), Tsoi, D. (2010). Efficacy and safety of Bupropion for smoking cessation and reduction in schizophrenia: systematic review and meta-analysis. Journal of Psychiatry, 196, British West, R. & Hajek, P. (1997). What happens to anxiety levels on giving up smoking? American Journal of Psychiatry, 154(11), Yong, H., Borland, R., Cooper, J. & Cummings, M. (2010). Postquitting experiences and expectations of adult smokers and their association with subsequent relapse: Findings from the International Tobacco Control (ITC) Four Country Survey. Nicotine & Tobacco Research, 2010, 12(1). Ziedonis, D., Hitsman, B., Beckham, J.C., Zvolensky, M., Adler, L.E., Audrain- McGovern, J., Breslau, N., Brown, R.A., George, T.P., Williams, J., Calhoun, P.S. & Riley, W.T. (2008). Tobacco use and cessation in psychiatric disorders: National Institute of Mental Health Report. Nicotine & Tobacco Research, 10(12),
Dagen van de tabakologie
Het tabakspreventieteam van de VRGT nodigt u uit op de eerste editie Dagen van de tabakologie 26 en 27 november 2012 Antwerp Expo De voorbije twintig jaar bouwde het tabakspreventieteam van de VRGT aan
Nadere informatieRookbeleid binnen psychiatrie Stand van zaken binnen Vlaanderen. Ellen Excelmans Klinisch psycholoog en tabakoloog verbonden aan de VRGT
Rookbeleid binnen psychiatrie Stand van zaken binnen Vlaanderen Ellen Excelmans Klinisch psycholoog en tabakoloog verbonden aan de VRGT Bedenking vooraf Stand van zaken binnen het NRZ Netwerk Rookvrije
Nadere informatieDRAAIBOEK ROOKSTOPBEGELEIDING IN DE PSYCHIATRIE HILDE CHRISTIAENS EN ELLEN EXCELMANS
DRAAIBOEK ROOKSTOPBEGELEIDING IN DE PSYCHIATRIE HILDE CHRISTIAENS EN ELLEN EXCELMANS ISBN-NUMMER : 9789081620659 EAN : 9789081620659 Aanvraagnummer : 00030447 Datum : 16/04/2013 Hoofdtitel : Draaiboek
Nadere informatieRoken en psychiatrie: Een paar apart?
Roken en psychiatrie: Een paar apart? Ellen Excelmans Klinisch psycholoog en tabakoloog Verbonden aan de VRGT Ellen.excelmans@vrgt.be Waar of niet waar? Psychiatrische patiënten willen niet stoppen met
Nadere informatieAls een lopend vuurtje: rookstop in de alcohol- en drughulpverlening
Als een lopend vuurtje: rookstop in de alcohol- en drughulpverlening Onderzoek naar de houding van alcohol- en drughulpverleners over roken: vergelijking 2001-2012 1. Onderzoeksopzet Eind 20 e eeuw: onderzoek
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieEen praktijkvoorbeeld: Rookstopbegeleiding in U.P.C. Sint-Kamillus Bierbeek. Hilde Christiaens Psychologe, tabacologe
Een praktijkvoorbeeld: Rookstopbegeleiding in U.P.C. Sint-Kamillus Bierbeek Hilde Christiaens Psychologe, tabacologe Korte kennismaking: Wie leeft er in Sint Kamillus? En wie rookt er? Wat hebben we gedaan
Nadere informatie12/11/2014. Rookkarakteristieken bij psychiatrische patiënten. Rookstop bij psychiatrische patiënten
WAAROM ROOKSTOP BIJ PATIENTEN MET PSYCHIATRISCHE DIAGNOSE/SYMPTOMATOLOGIE? Gereduceerde levensverwachting (10 25 jaar) (oa tgv roken) Verhoogde prevalentie van rookgerelateerde aandoeningen (COPD, hypertensie),
Nadere informatieRookbeleid in de ggz; documentonderzoek en enquête
korte bijdrage Rookbeleid in de ggz; documentonderzoek en enquête P. HOPMAN, M. BLANKERS, G. DOM, R. KEET ACHTERGROND Mensen met psychische stoornissen roken meer en vaker dan gemiddeld, wat veel negatieve
Nadere informatieTabak- en alcoholgebruik Clinical Assessment Protocol (CAP) = 1
Tabak- en alcoholgebruik Clinical Assessment Protocol (CAP) = 1 De informatie over deze CAP-code wordt opgesplitst in drie delen: (I) Betekenis: De betekenis van code 1 bij de Tabak- en alcoholgebruik-cap.
Nadere informatieEvidence-based stoppen met roken: kennis & knelpunten
Evidence-based stoppen met roken: kennis & knelpunten Daniel Kotz Department of General Practice School for Public Health and Primary Care (CAPHRI) Maastricht University Medical Centre The Netherlands
Nadere informatieOnderzoek naar werkzaamheid schematherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis en alcoholafhankelijkheid
Onderzoek naar werkzaamheid schematherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis en alcoholafhankelijkheid presentatie ESPRi Symposium 26-11-2015 Michiel Boog, klinisch psycholoog, psychotherapeut Titel:
Nadere informatieAMBULANTE ROOKSTOPBEGELEIDING. Valentine Lemaigre, Klinisch psychologe tabakologe Prof K. Nackaerts, IG-pneumologie
AMBULANTE ROOKSTOPBEGELEIDING Valentine Lemaigre, Klinisch psychologe tabakologe Prof K. Nackaerts, IG-pneumologie Intensieve rookstopbegeleidingn Individueel of in groep (+ en -) Medisch-gedragsmatige
Nadere informatiePsychiatrie & Psychologie bij 22q11DS
Studiedag Stichting 22Q11 19 november 2017 A.M. Fiksinski a.m.fiksinski@umcutrecht.nl Psycholoog & onderzoeker (PhD kandidaat) Department of Psychiatry, Rudolf Magnus Institute of Neuroscience, University
Nadere informatieKorte bijdrage Life events bij patiënten in de acute dienst van achttien RIAGG s
Korte bijdrage Life events bij patiënten in de acute dienst van achttien RIAGG s door B. van der Goot, R.A. van der Pol en V.M. Vladár Rivero Samenvatting In mei 1990 vond een onderzoek plaats naar de
Nadere informatieHoe werkt het? Blootstelling aan zo n 4000 toxische stoffen - waarvan meer dan 50 kankerverwekkend - voor de gebruiker en zijn omgeving.
Hoe werkt het? Het grote verschil tussen de gewone sigaret en de e-sigaret is dat de ene verbrandt en de andere verdampt. Bij de e-sigaret wordt de e-vloeistof in het verwarmingselement opgewarmd en verdampt.
Nadere informatieKunnen patiënten met een depressieve stoornis stoppen met roken?
overzichtsartikel Kunnen patiënten met een depressieve stoornis stoppen met roken? Een literatuuronderzoek m. repko, w. van den brink, j. huyser achtergrond Patiënten met een depressieve stoornis roken
Nadere informatieKetenzorg voor suïcidaliteit
Ketenzorg voor suïcidaliteit Marie Van Broeckhoven Suïcidepreventiewerking DAGG Lommel marie.vanbroeckhoven@dagg-cgg.be Meer onderzoek nodig Sterke evidentie Acties gezondheidszorg Beperking toegang tot
Nadere informatieMotivatiedeficit, onmacht of een dubbeltje op zijn kant?
Motivatiedeficit, onmacht of een dubbeltje op zijn kant? Herstel en re-integratie bij afhankelijkheid Charlotte Vanovenberghe CM KULeuven 30% Intrinsiek extrinsiek Autonomie Relationele verbondenheid
Nadere informatieHerstel en bemoeizorg bij mensen met erns0ge psychiatrische aandoeningen en verslaving. Is er sprake van een tegenstelling?
Herstel en bemoeizorg bij mensen met erns0ge psychiatrische aandoeningen en verslaving Is er sprake van een tegenstelling? Prof. Dr. C.L. Mulder, Leiden 9 nov 2012 Herstel Herstellen doen mensen zelf:
Nadere informatieHartpatiënten Stoppen met Roken De invloed van eigen effectiviteit, actieplannen en coping plannen op het stoppen met roken
1 Hartpatiënten Stoppen met Roken De invloed van eigen effectiviteit, actieplannen en coping plannen op het stoppen met roken Smoking Cessation in Cardiac Patients Esther Kers-Cappon Begeleiding door:
Nadere informatiemisverstanden en mythes
Stoppen met roken tijdens een behandeling voor alcohol- of drugsafhankelijkheid moet afgeraden worden Wencke de Wildt en Trudi Tromp-Beelen Het misverstand Roken komt veel voor onder mensen met een alcohol-
Nadere informatieTriple P (Positive Parenting Program): effectief bij gedragsproblemen?
21/11/11 Triple P (Positive Parenting Program): effectief bij gedragsproblemen? Inge Glazemakers Dirk Deboutte Inhoud Het probleem Oplossingen: de theorie Triple P Het project De eerste evaluatie - - -
Nadere informatie18/03/2016. inhoud. Zorg voor jongeren met psychiatrische problemen. jongeren populatie. jongeren populatie. jongeren populatie. jongeren populatie
inhoud Zorg voor jongeren met psychiatrische problemen Jongeren als doelgroep Burden of disease in praktijk Slot: New horizont Marijana Cvitan Sutterland psychiater OPZ Geel, Maart, 2016 Juridische grens
Nadere informatiePK Broeders Alexianen Tienen
PROGRAMMA 09u30 Ontvangst Koffie 10u00 Verwelkoming en inleiding Ivo Vanschooland Dr. H. Peuskens Getuigenis Pauze Getuigenis Herman Hacour 12u00 Aperitief en lunch 14u00 Werkgroepen begeleid door: Hacour
Nadere informatiePatiëntenbrochure Rookstop
Patiëntenbrochure Rookstop Inhoud Stoppen met roken? Een goede beslissing!... 2 Methodes... 2 De fysieke verslaving bestrijden... 2 Nicotinevervangers... 2 Andere geneesmiddelen... 2 Stoppen met roken...
Nadere informatieROM in de ouderenpsychiatrie
Improving Mental Health by Sharing Knowledge ROM in de ouderenpsychiatrie Marjolein Veerbeek Richard Oude Voshaar, Anne Margriet Pot Financier: Ministerie van VWS 2 Routine Outcome Monitoring Definitie
Nadere informatieOnderzoek naar de effectiviteit van de residentieel geïntegreerde behandeling voor patiënten met een dubbeldiagnose
Onderzoek naar de effectiviteit van de residentieel geïntegreerde behandeling voor patiënten met een dubbeldiagnose Prof. Sabbe (CAPRI UA) Malone Maureen (CAPRI UA) Overzicht Definities Onderzoeksvragen
Nadere informatieHet belang van goede slaap voor het psychisch welzijn: oorzaken en gevolgen van slaapstoornissen in de psychiatrie
Het belang van goede slaap voor het psychisch welzijn: oorzaken en gevolgen van slaapstoornissen in de psychiatrie Prof. dr. Marike Lancel / psycholoog & somnoloog / GGZ Drenthe & RuG Onderwerpen slaaponderzoek,
Nadere informatieNETWERK ROOKVRIJE ZIEKENHUIZEN
NETWERK ROOKVRIJE ZIEKENHUIZEN Wetenschappelijke conclusies en aanbevelingen voor rookstop bij patiënten die lijden aan een psychiatrische stoornis* *Op basis van de tekst Arrêt du tabac chez les patients
Nadere informatieElien Colman, Sarah Missinne & Piet Bracke
Het belang van de gepercipieerde effectiviteit van de hulpverlening voor het voorkomen van onvervulde behoeften bij personen met sociale of emotionele problemen Elien Colman, Sarah Missinne & Piet Bracke
Nadere informatieStoppen met roken. Bij rokers met COPD. Eva van Eerd DISCLOSURE BELANGEN SPREKER 16-1-2015. Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Stoppen met roken Bij rokers met COPD Eva van Eerd Arts in opleiding tot huisarts & onderzoeker Daniel Kotz Carolien van Rossem Mark Spigt Mette Bech Risør Geertjan Wesseling Onno van Schayck DISCLOSURE
Nadere informatieDisclosure belangen Dyllis van Dijk
Disclosure belangen Dyllis van Dijk (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding
Nadere informatie24 mei 2005 Jaarbeurs Utrecht. Stoppen met roken. Drs. M. de Wee Verpleegkundig hoofd Oncologie TweeSteden ziekenhuis Tilburg
24 mei 2005 Jaarbeurs Utrecht Stoppen met roken Drs. M. de Wee Verpleegkundig hoofd Oncologie TweeSteden ziekenhuis Tilburg Stoppen met roken Feiten over stoppen met roken en kanker Verpleegkundigen en
Nadere informatieE-health interventies voor stoppen met roken. Eline Meijer
E-health interventies voor stoppen met roken Eline Meijer E-health interventies 1. Waarom e-health? 2. Hoe kiezen rokers een app? 3. Aanbevelingen van de herziene richtlijn Behandeling tabaksverslaving
Nadere informatieDe verstokte roker is geen onruststoker
De verstokte roker is geen onruststoker 12 februari 2019 / Mangostraat 5, Den Haag Symposium CDP www.fivoor.nl/symposiumcdp Annette Bonebakker, klinisch neuropsycholoog Arjen Neven, psychiater Centrum
Nadere informatieMindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht
Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht Flip Kolthoff, psychiater Radboud Universitair Centrum voor Mindfulness, GGZ Noord-Holland-Noord Flip Kolthoff, VUmc, 20-01-2012 1 Inleiding Flip Kolthoff,
Nadere informatieAdvies KAGB over de Forensische Psychiatrie 26 April 2014. Em. Prof. Paul Cosyns UA Gewoon lid, Psychiatrie
Advies KAGB over de Forensische Psychiatrie 26 April 2014 Em. Prof. Paul Cosyns UA Gewoon lid, Psychiatrie KAGB 28 september 2014 1 De Forensische Psychiatrie in België Unieke en baanbrekende start begin
Nadere informatieDia 1. SPEEDPRESENTATIES Deel 3. Dia 2 MARIELLE BRENNINKMEIJER. Ik heb zo n zin in een biertje. Dia 3
Dia 1 SPEEDPRESENTATIES Deel 3 Dia 2 MARIELLE BRENNINKMEIJER Ik heb zo n zin in een biertje Dia 3 Dia 4 Ik heb zo n zin in een biertje! Real time zelf gerapporteerde craving naar alcohol tijdens de ambulante
Nadere informatie100% ONLINE CGT GOOI HET KIND NIET MET HET BADWATER WEG! DR. JEROEN RUWAARD
100% ONLINE CGT GOOI HET KIND NIET MET HET BADWATER WEG! DR. JEROEN RUWAARD ONLINE COGNITIEVE GEDRAGSTHERAPIE 2 100% Online CGT E-BOOMING? 3 100% Online CGT MIND THE GAP! 4 100% Online CGT EFFECTEN ONLINE
Nadere informatiePositieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen
Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positive, Negative and Depressive Subclinical Psychotic
Nadere informatiePsychiatrische spoedinterventies in de eerste lijn: vreemd lichaam?
Psychiatrische spoedinterventies in de eerste lijn: vreemd lichaam? Jan De Lepeleire Huisarts ACHG Kuleuven UPC Kortenberg ote beg Vreemd Lichaam Huisarts Vaak wat onwennig tov psychiatrie en geestelijke
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting De nadelige gezondheidsrisico s/gevolgen van roken en van depressie en angststoornissen zijn goed gedocumenteerd, en deze aandoeningen doen zich vaak tegelijkertijd voor. Het doel
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/25815 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25815 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Jamal, Mumtaz Title: Smoking and the course of anxiety and depression Issue Date:
Nadere informatieMind the Body. Roken...moet je ze dat ook nog afnemen? Woensdag 11 februari 2015 Ede
Roken...moet je ze dat ook nog afnemen? Mind the Body Woensdag 11 februari 2015 Ede Ronald van Gool, Verpleegkundig specialist GGz ingeest & Matthijs Blankers, wetenschappelijk medewerker Trimbos Agenda
Nadere informatieSuïcide en suïcidepreventie
Suïcide en suïcidepreventie D. Linszen, psychiater Suïcide(preventie), de rol van verpleegkundigen en verzorgenden Reehorst, Ede 2017 Amsterdam First Episode Study: Critical Period RCT (1998-2007): relapse
Nadere informatieEen hoogwaardige GGz in de vaart der volkeren
Een hoogwaardige GGz in de vaart der volkeren Aart Schene Hoogleraar Psychiatrie Radboud umc, Nijmegen Artikelen Neurowetenschappen - 1973-2012 - 2010 2000 1990 Translational Research Basic Animal Research
Nadere informatieCOGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS
COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS Gezondheidsgedrag als compensatie voor de schadelijke gevolgen van roken COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS Health behaviour as compensation for the harmful effects of smoking
Nadere informatieOntwikkeling van een methodiek voor het voorkomen en terugdringen van tabaksgebruik bij psychiatrische cliënten: Vervolgproject 2012
Ontwikkeling van een methodiek voor het voorkomen en terugdringen van tabaksgebruik bij psychiatrische cliënten: Vervolgproject 2012 Auteurs: Hilde CHRISTIAENS Katrien VANDERSTAPPEN Met de steun van: Het
Nadere informatieChapter 10 Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting Chapter 10 De laatste jaren is de mortaliteit bij patiënten met psychotische aandoeningen gestegen terwijl deze in de algemene populatie per leeftijdscategorie is gedaald. Een belangrijke
Nadere informatieScreening van gedragsproblemen en consequenties hiervan op effect van interventies. Walter Matthys
Screening van gedragsproblemen en consequenties hiervan op effect van interventies Walter Matthys Preventie en behandeling Wezenlijk verschillend? Voorbeeld: Coping Power (Minder boos en opstandig) bij
Nadere informatieRookbeleid in de GGZ. Verkenning van beleid en praktijk. Dr. Matthijs Blankers Renate Buisman MSc Dr. Margriet van Laar.
Improving Mental Health by Sharing Knowledge Rookbeleid in de GGZ Verkenning van beleid en praktijk Dr. Matthijs Blankers Renate Buisman MSc Dr. Margriet van Laar 11 februari 2015 In deze workshop: - Roken
Nadere informatieOmgaan met suïcide risico. Crisisinterventies. Jeroen Decoster, MD PhD. Psychiater - psychotherapeut MCT, spoedgevallen en EPSI-unit
Omgaan met suïcide risico Crisisinterventies Jeroen Decoster, MD PhD Psychiater - psychotherapeut MCT, spoedgevallen en EPSI-unit psychiatrische hospitalisatie = enkel een noodzakelijk middel om een
Nadere informatieFACTSHEET ROKEN EN DEPRESSIE MAART 2017 KERNPUNTEN
MAART 2017 FACTSHEET ROKEN EN DEPRESSIE KERNPUNTEN Achtergrond Bijna de helft (46%) van de mensen met een depressie rookt in Nederland. Dat zijn ongeveer 1,5 maal zoveel rokers vergeleken met de algemene
Nadere informatieSamenwerkingsinitiatief. regio Tielt
2011 Samenwerkingsinitiatief rookstop regio Tielt De huisartsenkring t Oost van West-Vlaanderen en het St. Andriesziekenhuis te Tielt slaan de handen in elkaar. De werking van het rookstopaanbod in de
Nadere informatieOnder de tafel of op de (keuken) tafel?
Onder de tafel of op de (keuken) tafel? 3 e PHAMOUS symposium 30 mei 2017 Thalia Herder Psychiater in opleiding (UCP/UMCG) Arts/seksuoloog NVVS in opleiding (UMCG) Potentiële) belangenverstrengeling Voor
Nadere informatieHet Effect van Assertive Community Treatment (ACT) op het. Sociaal Functioneren van Langdurig Psychiatrische Patiënten met. een Psychotische Stoornis.
Het Effect van Assertive Community Treatment (ACT) op het Sociaal Functioneren van Langdurig Psychiatrische Patiënten met een Psychotische Stoornis. The Effect of Assertive Community Treatment (ACT) on
Nadere informatieRoken...moet je ze dat ook nog afnemen?
Roken...moet je ze dat ook nog afnemen? 10jaarMANPCongres Donderdag 23 januari 2014 Doorn Ronald van Gool, Verpleegkundig specialist GGZ ingeest Agenda Inleiding Het probleem Oorzaak en gevolgen Wat staat
Nadere informatieOntwikkelen van een richtlijn voor het beoordelen van het risico van suïcide
Ontwikkelen van een richtlijn voor het beoordelen van het risico van suïcide Bert van Hemert Madeleine van der Velden Remco de Winter Discussiegroep Parnassia - Den Haag Bureau 24-uurszorg Crisisdienst
Nadere informatieDisclosure belangen Dyllis van Dijk
Disclosure belangen Dyllis van Dijk (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Geen Geen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële)
Nadere informatieSlaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling
Slaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling - Dr. Marike Lancel - Divisie Forensische Psychiatrie Slaapcentrum voor Psychiatrie Assen Het interactieve brein in slaap 12-10-2012 Slaapstoornissen
Nadere informatieDe psychopathologische gevolgen van pijnklachten. Eric de Heer
De psychopathologische gevolgen van pijnklachten Eric de Heer Psycholoog i.o. tot GZ-psycholoog Senior onderzoeker VIP (Vroege Interventie Psychose) Tilburg GGz Breburg Pijn! pijn is een stressvolle ervaring
Nadere informatiePsychische klachten als co-morbiditeit bij COPD
Psychische klachten als co-morbiditeit bij COPD Pearson Plein is een initiatief van Pearson. Pearson heeft jarenlange ervaring als educatieve uitgever van wetenschappelijk onderbouwde psychologische meetinstrumenten
Nadere informatieDe psychopathologische gevolgen van pijnklachten Eric de Heer
De psychopathologische gevolgen van pijnklachten Eric de Heer Psycholoog i.o. tot GZ-psycholoog Senior onderzoeker VIP (Vroege Interventie Psychose) Tilburg GGz Breburg Pijn! pijn is een stressvolle ervaring
Nadere informatieBack to the future: oude en nieuwe behandelingen Prof. Dr. Geert Dom, Hoogleraar, Universiteit Antwerpen (UA, CAPRI)
Back to the future: oude en nieuwe behandelingen Prof. Dr. Geert Dom, Hoogleraar, Universiteit Antwerpen (UA, CAPRI) geert.dom@uantwerpen.be Alcohol Wat komt op ons af of is er al? Drugs x 80/jaar Medicatie
Nadere informatieAuteur Bech, Rasmussen, Olsen, Noerholm, & Abildgaard. Meten van de ernst van depressie
MAJOR DEPRESSION INVENTORY (MDI) Bech, P., Rasmussen, N.A., Olsen, R., Noerholm, V., & Abildgaard, W. (2001). The sensitivity and specificity of the Major Depression Inventory, using the Present State
Nadere informatieDiagnostische instabiliteit van terugval bij angststoornissen en depressie
Diagnostische instabiliteit van terugval bij angststoornissen en depressie Willemijn Scholten NEDKAD 2015 Stelling In de DSM 6 zullen angst en depressie één stoornis zijn Achtergrond Waxing and waning
Nadere informatieSchizofrenie/psychotische stoornis: MAO-remmers bij depressie 6558 PANSS: Positive and Negative Syndrome Scale
Schizofrenie/psychotische stoornis: MAO-remmers bij depressie 6558 PANSS: Positive and Negative Syndrome Scale CONCLUSIE MAO-remmers kunnen de afbraak van dopamine remmen, waardoor er in theorie een verergering
Nadere informatieFarmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie. Critically Appraised Topic
Farmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie Critically Appraised Topic Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring
Nadere informatiePsychofarmaca in de huisartsenpraktijk in 2015: resultaten van het INTEGO netwerk
Psychofarmaca in de huisartsenpraktijk in 2015: resultaten van het INTEGO netwerk In 1994 werd het INTEGO project gestart aan het Academisch Centrum Huisartsgeneeskunde (ACHG) van de KU Leuven. De bedoeling
Nadere informatieWat doen zelfhulp en vroeghulp aan verslaving?
Wat doen zelfhulp en vroeghulp aan verslaving? Dag van de verslaving 12 oktober 2007 Gerard M. Schippers Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam Tijdschrift sinds 2005 Bohn Stafleu Van Loghum
Nadere informatieDe toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology
De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen Antidepressivum, antipsychoticum
Nadere informatieBijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen. Nikkie Aarts
Bijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen Nikkie Aarts Afdeling Epidemiologie & Inwendige Geneeskunde 3 de Lustrum Farmacovigilantie Platform Nederland Dinsdag 19 mei 2015 Promotietraject In de dagelijkse
Nadere informatieVerslavingsproblematiek
Verslavingsproblematiek Prof dr Carlo Missant Ochtendkrans anesthesie vrijdag 10 08 2012 Verslaving: definitie Addiction Dependence Substance abuse The continued use of mood-altering substances or behaviors
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nicotine en alcohol kunnen de placenta passeren en zo het risico op nadelige uitkomsten voor het ongeboren kind verhogen. Stoppen met roken en alcoholgebruik tijdens de zwangerschap lijkt vanzelfsprekend,
Nadere informatieStudie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling
Evidence tabel bij ADHD in kinderen en adolescenten (studies naar adolescenten met ADHD en ) Auteurs, Gray et al., 2011 Thurstone et al., 2010 Mate van bewijs A2 A2 Studie type Populatie Patiënten kenmerken
Nadere informatieZorgprogramma Lijf & Leven. Beter in je lijf, beter in je hoofd Herstel van psychiatrische aandoeningen door een betere lichamelijke gezondheid.
Zorgprogramma Lijf & Leven Beter in je lijf, beter in je hoofd Herstel van psychiatrische aandoeningen door een betere lichamelijke gezondheid. Levensverwachting met tot wel 20 jaar verkort 85% van patienten
Nadere informatieHet Trainen van Gezondheidsprofessionals in Stoppen-met-rokenbegeleiding: een Systematische Review
Het Trainen van Gezondheidsprofessionals in Stoppen-met-rokenbegeleiding: een Systematische Review K.V. Carson¹, M.E.A. Verbiest², M.R. Crone², M.P. Brinn¹, A.J. Esterman³, W.J.J. Assendelft², B.J.Smith
Nadere informatieROOKSTOPPROGRAMMA VOOR MENSEN IN ARMOEDE HANDLEIDINGHUISARTSEN
gerookt? ROOKSTOPPROGRAMMA VOOR MENSEN IN ARMOEDE HANDLEIDINGHUISARTSEN Colofon Met dank aan de leden van de stuurgroep: 1. APB: Isabelle De Wulf 2. Cgg VAGA: Sofie Leemans 3. Cgg VBO: Gwen Maries 4. Cgg
Nadere informatiePaniekaanvallen - Moet je daar wat mee? -
Paniekaanvallen - Moet je daar wat mee? - Neeltje Batelaan Didi Rhebergen, Ron de Graaf, Jan Spijker, Aartjan Beekman en Brenda Penninx Filmfragment College tour 2012 Een vraagje. Vraagt u tijdens anamnese
Nadere informatieEllen Vedel Maarten Merkx
Ellen Vedel Maarten Merkx Jellinek, Arkin ZZP VGCt, 12 april 2013 A) Onthouding, terugval en craving B) Tolerantie, onthouding en controleverlies C) Euforisch effect, craving en controleverlies D) Euforisch
Nadere informatieSymposium Onderzoeksresultaten
Symposium Onderzoeksresultaten 2016-2017 Frailty - Onderzoek naar kwetsbaarheid van ouderen in de GGZ zorg. Voorlopige resultaten dr. Hans Barf docent HBO Verpleegkunde, onderzoeker lectoraat Zorg & Innovatie
Nadere informatieE-sigaret, hulpmiddel of nieuw probleem?
Roken staat gelijk aan harddrugs Uitspraak Wim van den Brink, hoogleraar verslavingsgeneeskunde AMC 20-01-2015 E-sigaret, hulpmiddel of nieuw probleem? Trudi Tromp-Beelen verslavingsarts KNMG, Jellinek/Arkin
Nadere informatieResultaten voor België Psychische Gezondheid Gezondheidsenquête, België, 1997
5.7.1. Inleiding. Psychische gezondheidsproblemen, ook niet ernstige vormen, hebben een hoge belasting op het welzijn van een bevolking en op de kwaliteit van het leven. Echt psychiatrische condities zijn
Nadere informatieOPPER studie Onderzoeksprogramma Postpartum Psychose Erasmus MC, Rotterdam
Postpartum Psychose Postpartum psychose patientenvereniging opgericht! www.kraambedpsychose.nl Veerle Bergink 31 Oktober 2012 Postpartum Psychose Binnen 4 weken na de bevalling Incidentie: 1 op de 1.000
Nadere informatieRob Heerdink Universitair Hoofddocent Klinische Farmacoepidemiologie Universiteit Utrecht
Hoe vertaal ik resultaten uit de medische literatuur en richtlijnen naar de dagelijkse praktijk? Interpretatie van resultaten van geneesmiddelenonderzoek Rob Heerdink Universitair Hoofddocent Klinische
Nadere informatiePub u l b ic i at a i t e i s
Internationale publicaties (Peer ( Peer-reviewed reviewed journal articles) Castelein S, Gaag M van der, Bruggeman R, Busschbach JT van, Wiersma, D. Empowerment in People with Psychotic Disorders: A Comparison
Nadere informatieBegeleiding van psychische klachten bij revalidatie. dr. Bianca Buijck Coördinator Rotterdam Stroke Service 17 maart 2015
Begeleiding van psychische klachten bij revalidatie dr. Bianca Buijck Coördinator Rotterdam Stroke Service 17 maart 2015 Even voorstellen Psychische klachten: neuropsychiatrische symptomen (NPS) De laatste
Nadere informatieHOE VERSCHILLEN HARTVAATPATIËNTEN MET OF ZONDER PSYCHOPROBLEMATIEK VAN ELKAAR?
HOE VERSCHILLEN HARTVAATPATIËNTEN MET OF ZONDER PSYCHOPROBLEMATIEK VAN ELKAAR? Leora Maas Onderzoeksstage 1 e lijns geneeskunde INHOUDSOPGAVE Achtergrond Onderzoeksvragen Methode Resultaten Discussie Aanbevelingen
Nadere informatieTerugvalpreventie bij anorexia nervosa
Terugvalpreventie bij anorexia nervosa Tamara Berends, Verpleegkundig Specialist GGZ Altrecht Eetstoornissen Rintveld Lectoraat Zorg & Innovatie in de Psychiatrie Utrecht Research Group Eating disorders
Nadere informatiePROGRAMMATORISCHE FEDERALE OVERHEIDSDIENST WETENSCHAPSBELEID. ONDERZOEK NAAR DE EFFECTIVITEIT VAN
PROGRAMMATORISCHE FEDERALE OVERHEIDSDIENST WETENSCHAPSBELEID. ONDERZOEK NAAR DE EFFECTIVITEIT VAN BEHANDELINGSPROGRAMMA'S, SPECIFIEK VOOR PATIËNTEN MET EN DUBBELE DIAGNOSE. Promotor: Prof. Dr. B. Sabbe
Nadere informatieCAP : Tabak- en alcoholgebruik. Maart 2008 PROBLEEM
CAP : Tabak- en alcoholgebruik Maart 2008 I PROBLEEM Deze CAP handelt over het gebruik van alcohol en tabak bij ouderen. Overmatig alcoholgebruik en elke vorm van tabakgebruik worden geassocieerd met allerlei
Nadere informatiePATIËNTENPARTICIPATIECULTUUR OP MICRONIVEAU IN ALGEMENE EN PSYCHIATRISCHE ZIEKENHUIZEN
23 JANUARI 2020 PATIËNTENPARTICIPATIECULTUUR OP MICRONIVEAU IN ALGEMENE EN PSYCHIATRISCHE ZIEKENHUIZEN Presentatie: belang van het thema in het kader van: Het P4Pprogramma Het derde meerjarige programma
Nadere informatieDe invloed van curriculum-herontwerp op beeldvorming over wijkverpleegkunde en interventiekeuzen in de zorgverlening
De invloed van curriculum-herontwerp op beeldvorming over wijkverpleegkunde en interventiekeuzen in de zorgverlening Margriet van Iersel MSc m.van.iersel@hva.nl Kenniscentrum ACHIEVE, Faculteit Gezondheid,
Nadere informatieInvloed van Coping en Ziektepercepties op Depressie- en Angstsymptomen. bij Voormalige Borstkankerpatiënten
Invloed van Coping en Ziektepercepties op Depressie- en Angstsymptomen bij Voormalige Borstkankerpatiënten Influence of Coping and Illness Perceptions on Depression and Anxiety Symptoms among Former Breast
Nadere informatieCHAPTER 7. Samenvatting
CHAPTER 7 Samenvatting Samenvatting (Summary in Dutch) De interacties die depressieve patiënten hebben met anderen, in het algemeen, en de interacties van depressieve patiënten met hun partner, in het
Nadere informatiePROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee?
PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee? Prof. dr Jolanda de Vries Hoogleraar Kwaliteit van leven in de medische setting GZ-psycholoog en Medisch manager afdeling medische psychologie St Elisabeth ziekenhuis
Nadere informatieBijlagen J. Wiersma et al., Neem de regie over je depressie, DOI / , 2015 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media
Bijlagen J. Wiersma et al., Neem de regie over je depressie, DOI 10.1007/978-90-368-1003-6, 2015 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media 50 neem de regie over je depressie Bijlage 1 Beloopstabel
Nadere informatie