U Aan de leden van de Verenigde Vergadering van het Waterschap Hollandse Delta Postbus GC RIDDERKERK. Geachte leden, Aanleiding

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "U1209163. Aan de leden van de Verenigde Vergadering van het Waterschap Hollandse Delta Postbus 4103 2980 GC RIDDERKERK. Geachte leden, Aanleiding"

Transcriptie

1 DATUM VERZONDEN 2 8 NOV. 2012c ONTACTPERSOON N. van Eck UW BRIEF VAN DOORKIESNUMMER 088" UW KENMERK ADRES ONS KENMERK U AANTAL BIJLAGEN "3" INGEKOMEN NR. ONDERWERP Aanbieding rapport prioritering en realisering projecten U Aan de leden van de Verenigde Vergadering van het Waterschap Hollandse Delta Postbus GC RIDDERKERK Geachte leden, Aanleiding Naar aanleiding van een gesprek begin dit jaar met vertegenwoordigers van de fracties van de VV over het onderzoeksprogramma van de RKC is bij de rekenkamercommissie (RKC) van het waterschap Hollandse Delta gerede twijfel ontstaan over de kwaliteit van de informatie die door de organisatie WSHD aan de Verenigde Vergadering (VV) wordt verstrekt ten aanzien van de prioritering, keuzes en de voortgang van projecten. Op deze basis heeft de RKC de probleemstelling en de onderzoeksvragen geformuleerd. Na de uitvoering van het onderzoek door het bureau Hiemstra en de Vries heeft de RKC de conclusies en aanbevelingen vastgesteld. Oorspronkelijke onderzoeksvragen Door de rekenkamercommissie zijn voor de start van het onderzoek de volgende onderzoeksvragen geformuleerd:» Is het gehanteerde afwegingskader voor de prioritering van projecten voldoende toegankelijk?» Wordt de VV op een goede manier geïnformeerd over keuzes en aanpassingen in de prioritering? Waarom een keuze voor het ene project wel en het andere niet?» Voldoet het huidige afwegingskader en is dit voldoende toekomstbestendig om nu en in de toekomst de juiste keuzes te maken?» Worden verschillen tussen raming en realisatie voldoende verklaard in de informatieverstrekking aan de VV? Extern bureau De rekenkamercommissie (RKC) van het Waterschap Hollandse Delta (WSHD) heeft Hiemstra 81 De Vries gevraagd onderzoek te doen naar de manier waarop het waterschap keuzes maakt in de uit te voeren projecten en de manier waarop zij prioriteiten stelt.j3aarbij heeft de RKC aangegeven dat ook toetsing aan de uitvoeringspraktijk van vier casussen moest plaatsvinden. Ook heeft de RKC opdracht gegeven tot het uitvoeren van een verkenning van de wijze van prioritering en projectsturing bij het waterschap Rivierenland. In de zomer van 2013 zijn de onderzoeksvragen en de probleemstelling van het onderzoek met leden van de VV doorgesproken. De bevindingen van het bureau zijn in de bijlage opgenomen.

2 DATUM ONDERWERP Aanbieding rapport prioritering en realisering projecten PAGINA 2 van 7 Vraag achter de vraag Het onderzoek door het bureau heeft geleid tot meer inzicht in de werking en toepassing van het afwegingskader. In de loop van het onderzoek is in wezen geconstateerd dat de oorspronkelijke vragen van de RKC en VV voortkomen uit zorgen over de doelrealisatie, sturing van projecten en de invulling die gegeven wordt aan de bestuurlijke wens alleen wettelijke taken uit te voeren. De leden van de RKC herkenden 'de vraag achter de vraag'. Vervolgens heeft de RKC besloten de onderzoeksvraag te verbreden en niet alleen te kijken naar de toegankelijkheid en toepassing van het afwegingskader. Nadere focus De bijstelling van de onderzoeksvraag heeft geleid tot een focus op: «het realiseren van projecten» de ontwikkelingen en de sturing op projectniveau» de communicatie met de VV In het navolgende zijn de conclusies beschreven die de RKC trekt uit de bevindingen van de onderzoekers. Conclusies over het prioriteren en realiseren van projecten in de tijd Binnen WSHD was er een duidelijke behoefte om scherper te prioriteiten in het totaal van projecten. Wateroverlast, gecombineerd met een stapeling van projecten van rechtsvoorgangers zijn hier de oorzaken van. Het opstellen van een afwegingskader heeft duidelijk geholpen grip te krijgen op de projectenportefeuille. Naast de introductie van het afwegingskader heeft de ambtelijke organisatie maatregelen getroffen om de sturing op projecten aan te scherpen. Het instellen van een projectenbureau en de projectenmethodiek PRINCE2 zijn de belangrijkste voorbeelden. De eerste resultaten van de scherpere sturing zijn zichtbaar. Hiervoor past waardering. De bestuurlijke keuze om - met instemming van de VV - scherper te prioriteren op wettelijke taken en bestuurlijke afspraken, beperkt in relatieve termen de bestuurlijke ruimte in de kaderstelling door de VV. De controlerende rol van de VV blijft echter echter ongewijzigd. Gecombineerd met de inhoudelijke inperking van de kaderstellende rol betekent dit dat het belang van goede verantwoordingsinformatie toeneemt. De informatie die richting de VV gaat over de voortgang van projecten is afgelopen jaren uitgebreid. De aangeboden informatie is echter naar het oordeel van een deel van de VV nog niet voldoende inzichtelijk en neemt de twijfels over de daadwerkelijke realisatie van projecten en bestuurlijke doelen vaak niet weg. Liggen we op schema of niet, zo vragen sommige leden van uw VV zich af. Conclusies over het prioriteren en realiseren in de praktijk Het afwegingskader dat ten grondslag ligt aan het onderzoek heeft een belangrijke rol vervuld in het beheersbaar krijgen van de projectenportefeuille. Door zorgvuldig af te wegen welke projecten er wel en niet behoren tot de

3 DATUM ONDERWERP Aanbieding rapport prioritering en realisering projecten PAGINA 3 van 7 wettelijke taken en/of bestuurlijke afspraken, is er ruimte en meer overzicht over de projectenportefeuille ontstaan. Ook is het aantal projecten verminderd. Een opvallende uitkomst is dat het afgesproken afwegingskader als zodanig, althans op het niveau van de keuze voor de uitvoering van individuele projecten, door uitvoerend projectleiders niet altijd expliciet wordt herkend of gebruikt. Wat men wel scherp voor ogen heeft zijn de wettelijke normen en afspraken op het eigen domein, die onderdeel vormen van het afwegingskader. waterschap Hollandse Delta Zoals eerder opgemerkt heeft het waterschap recent verschillende maatregelen genomen om scherpere sturing op projecten te bevorderen. Dat leidt merkbaar en zichtbaar tot veranderingen, waarbij het werken met de PRINCE2 methodiek het meeste effect heeft. Het draagt bij aan professioneler opdrachtgever- en opdrachtnemerschap. Nieuwe instrumenten alleen zijn echter niet genoeg. Het echt scherper sturen vraagt om blijvende aandacht en verdere ontwikkeling in feitelijk gedrag en cultuur. Het meest problematisch in termen van realisatie zijn de projecten in het watersysteem. De complexiteit van projecten in dit deel van de taken van het waterschap is weliswaar groot, maar er is ruimte om hier beter op in te spelen door bewuster en beter portfolio- en programmamanagement. Projecten in het watersysteem vragen een andere werkwijze dan bijvoorbeeld dijkversterkingsprojecten. Door onzekerheden, beperkte bevoegdheden, samenwerkingsrelaties en opties om tussen gebieden en projecten te 'schakelen', is programmamanagement een meer geschikte sturingsvorm. Bij programmamanagement staat het hoofddoel van het programma voorop en wisseling van in het programma opgenomen projecten is mogelijk zolang deze een bijdrage leveren aan de bovenliggende programmadoelstelling. Het onderzoek van de casus ecologische verbindingzone 69 (zie rapport) wijst uit dat de sturing in dit programma niet anders is dan bijvoorbeeld de sturing in het kader van een wettelijke taak. De niet passende wijze van sturing kan een oorzaak zijn van 'achterblijvende' resultaten. Conclusies over de communicatie met de VV De informatie aan de VV over de prioritering en voortgang van projecten is - zoals eerder opgemerkt- de laatste jaren uitgebreid. De leden die deel hebben genomen aan het onderzoek ervaren deze informatie echter nog niet als voldoende inzichtelijk. Het beoordelen van de invloed van aangepaste planningen op de uiteindelijke doelrealisatie, het achterblijven van de realisatie in het watersysteem en het verbinden van informatie uit verschillende bronnen is lastig. Het ontbeert het overzicht over het grotere geheel. De informatie die de VV ontvangt is vooral procesmatig. Hierdoor is het voor de VV minder inzichtelijk wat de inhoudelijke betekenis is van voortgangsinformatie en welke consequenties achterblijvende realisaties hebben voor het behalen van de uiteindelijke doelen. De ambtelijke organisatie informeert de VV op een 'traditionele' wijze met nadruk op papier en formats. Er zijn veel (gedetailleerde) rapportages, maar die geven individuele leden toch onvoldoende inhoudelijk inzicht in de voortgang van projecten. Het is lastig de projecten in te kaderen in het geheel der doelen. Daar ligt een taak voor zowel de ambtelijke organisatie om nog beter informatie inzichtelijk en toegankelijk te maken als voor de VV zelf om door te vragen.

4 ONDERWERP Aanbieding rapport prioritering en realisering projecten PAGINA 4 van 7 Lessen uit Rivierenland De RKC heeft het onderzoeksbureau ook gevraagd om in het onderzoek hoe bij het waterschap Rivierenland de sturing en prioritering van projecten plaatsvindt. Het blijkt dat de werkwijze van Rivierenland verschilt van de werkwijze van WSHD door een sterkere sturing op het niveau van de programma's (het totaal van projecten). Het dagelijks bestuur stuurt op het realiseren van de doelen van het coalitieakkoord en de landelijke afspraken. Het algemeen bestuur stelt vooraf kaders en controleert of de afgesproken doelen zijn gerealiseerd. Welke projecten er nodig zijn om deze doelen te halen, is geen bestuurlijk onderwerp van gesprek. Deze afweging vindt in de ambtelijke organisatie plaats. waterschap Hollandse Delta Voor het afwegen van projecten bestaat er geen aparte systematiek die vergelijkbaar is met het afwegingskader van WSHD. Er is ook geen behoefte aan een dergelijke systematiek. Het gesprek met de VV richt zich op het inzichtelijk maken van de doelen, op de uitgevoerde activiteiten en de realisatiegraad voor het totaal aan projecten (programmaniveau). Samenvattende conclusie De RKC stelt vast de afgelopen jaren de sturing op projecten een grote verbeterslag heeft gemaakt. Vooral de invoering van projectmanagementmethoden hebben hiertoe bijgedragen. Verdere verbeteringen zijn mogelijk. Zo kan het opdrachtgeverschap van de projecten duidelijker worden ingevuld en kan de inzichtelijkheid van de verantwoordigsinformatie voor de VV worden vergroot. Het is de leden van de VV blijkens het onderzoek niet altijd duidelijk waarom projecten vervallen en andere daarvoor in de plaats komen. Vooral bij projecten die horen bij het watersysteem komt dit voor. In dit verband is het wenselijk dat de realisatie van projecten in een breder verband wordt geplaatst en de doelrealisatie voorop staat. Individuele projecten kunnen voor een ander in de plaats komen als de doelrealisatie daarmee niet in gevaar komt. Programmasturing in plaats van projectsturing kan dit bredere perspectief van doelrealisatie ondersteunen. Op basis van de (samenvattende) conclusies uit voorgaande hoofdstukken heeft de RKC de volgende aanbevelingen. Aanbevelingen l.verbeter de communicatie tussen de organisatie en de VV De belangrijkste aanbeveling die volgt uit het onderzoek is het verbeteren van de communicatie tussen de ambtelijke organisatie en de VV. Er is en wordt vooruitgang geboekt in het prioriteren en realiseren van projecten, maar de aangeboden schriftelijke en mondelinge communicatie maakt dit in ieder geval (voor een deel) van de VV nog onvoldoende inzichtelijk. Daarmee ontbreekt het bij hen aan voldoende vertrouwen in het bereiken van de realisatie van projecten conform de planning, met name in het watersysteem. Men ontbeert het zicht op het totaal van de te realiseren en gerealiseerde doelen in meerjarig perspectief. De VV krijgt veel informatie over individuele projecten. Dat kan het zicht of de sturing op doelrealisatie van het totale programma 'vertroebelen'. Voor de W is het - bij het uitvoeren van haar controlerende taak - essentieel om alle informatie te (kunnen) koppelen aan het beoogde totale resultaat. Voor het

5 ONDERWERP Aanbieding rapport prioritering en realisering projecten PAGINA 5 van 7 geven van inzicht in het meerjarig perspectief kan de ambtelijke organisatie de VV daarbij ondersteunen door de informatievoorziening daar beter op in te richten. Daarmee wordt ook voorkomen dat men al te zeer blijft hangen in details over een concreet project. waterschap Hollandse Delta Wat de ambtelijke organistie van WSHD kan doen is het verbeteren van de kwaliteit van de schriftelijke communicatie met de VV. De leesbaarheid, volledigheid en toegankelijkheid van rapportages en voorstellen die naar de VV gaan kan beter. Eerdere initiatieven hebben nog niet voldoende effect. Het is belangrijk daarin steeds de verbinding te leggen met de doelrealisatie op langere termijn. De aanbeveling is om, in interactie met de VV, een verbeterings- en vereenvoudigingsslag te maken in de reguliere informatie die naar de VV gaat en in de informatieverstrekking het totale kader van de te realiseren doelen als uitgangspunt te nemen. Een praktische manier is om voorafgaand aan de presentatie van een rapportage vroegtijdig met de VV het contact te zoeken over de vorm en inhoud en daarbij met voorbeelden te werken. Wat een positief effect heeft en aanbeveling verdient om voort te zetten is het organiseren van bijeenkomsten over bijzondere onderwerpen en projecten. Voorbeelden zijn de bijeenkomsten die dit voorjaar zijn georganiseerd over het opnieuw formuleren van de (meerjarige) doelen en toelichten van voortgangsinformatie. De VV kan zelf -uitzonderingen van individuele leden daargelaten- duidelijker aangeven wanneer aangeleverde informatie niet voldoet om hun kaderstellende en controlerende rol waar te kunnen maken. Er moet geen genoegen worden genomen met schimmige procedurele antwoorden. 2. Toets als VV selectief de voortgang van de realisatie van projecten Het WSHD heeft de afgelopen periode veel energie gestoken in het beheersbaar krijgen van de projectenportfolio. Dit is in belangrijke mate gelukt. Het is daarom nu de uitdaging om de maatregelen die 'gekozen zijn' verder uit te bouwen, zodat de doelen van het waterschap ook daadwerkelijk worden behaald. Het onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat de sturing op projecten is verbeterd, maar blijvende aandacht nodig heeft. De VV kan hierin een rol vervullen door periodiek en steekproefsgewijs een project te kiezen, waarover de VV zich in een bijeenkomst diepgaander laat informeren over het projectmanagement en de gevolgen voor de realisatie. De werkwijze die is gehanteerd bij het rekenkameronderzoek kan daarbij als voorbeeld worden gehanteerd. Voor het kiezen van de casussen voor nader onderzoek heeft de RKC criteria opgesteld zoals de representativiteit van de verschillende beleidsvelden en een substantiële financiële omvang. Daarna heeft de casusselectie plaatsgevonden. 3. Focus op het verbeteren van de doelrealisatie De diverse programma's van het waterschap vragen om verschillende vormen van sturing. De aard van de noodzakelijke werkzaamheden moet leidend zijn bij de keuze voor de sturing. Omdat het WSHD in bijvoorbeeld het programma dijkversterking wettelijk verplicht is alle dijkvakken die niet voldoen aan de norm aan te pakken, is het 'schakelen' tussen projecten om de totale doelstelling te realiseren niet mogelijk. Dit kan wel in het programma

6 ONDERWERP Aanbieding rapport prioritering en realisering projecten PAGINA 6 van 7 watersysteem op orde. Wanneer daar een project vertraging oploopt doordat bijvoorbeeld gemeenten zich terugtrekken, kan een ander project voor een gelijke mate bijdragen aan de doelrealisatie. waterschap Hollandse Delta Het WSHD dient daartoe duidelijk onderscheid te maken tussen lijnsturing (regulier werk), projectmanagement, programmamanagement en gebiedsmanagement. Lijnmanagement kan goed worden ingezet bij het realiseren van regulier werk (bijvoorbeeld beheer en onderhoud van gemalen). Projectmanagement is geschikt voor het versterken van dijkvakken. Programmamanagement kan worden ingezet om de waterkwaliteit te verhogen. Gebiedsmanagement is nuttig wanneer het WSHD meerdere projecten in één gebied wil aanpakken. Dit zorgt ervoor dat een gebied niet meerdere malen 'open' moet om werk te verrichten. WSHD kan net als collega-waterschappen nu al doen, beter gebruik maken van het zogenaamd 'programmamanagement'. Dit sturingsmechanisme gaat er vanuit dat de optelsom van alle projecten in een programma groter is dan de beoogde doelstelling. Door ruimte te creëren in de keuze voor projecten, is het mogelijk voor de programmamanager te schuiven als niet-beinvloedbare factoren zorgen voor vertraging. Deze manier van sturen vraagt om een gedifferentieerde 'scope' van bestuurlijke aansturing. Verantwoording vindt niet plaats op projectniveau maar op programmaniveau (doelrealisatie). Het is namelijk goed mogelijk dat een groot deel van de individuele projecten niet gerealiseerd worden terwijl het overkoepelende doel binnen de gestelde kaders wel gerealiseerd wordt. Zoals gezegd dient ook de informatievoorziening aan de VV hierop gericht te zijn. Reactie bestuurlijk wederhoor Het college van Dijkgraaf en Heemraden geeft in de bestuurlijke reactie aan op hoofdlijnen te kunnen instemmen met de conclusies en aanbevelingen van de RKC. Het bestuur schetst in de reactie vier elementen die centraal staan in het managen en prioriteren van projecten: het door de VV vastgestelde uitvoeringsprogramma WaterBeheerPlan, de methodiek Prince II, duidelijk belegde verantwoordelijkheden in de organisatie en de invoering van portfoliomanagement. Met de laatste wordt bedoeld dat bij een veranderend geheel aan activiteiten de doelrealisatie van een afzonderlijk project centraal komt te staan. Ten aanzien van de aanbeveling om de communicatie tussen de organisatie en de VV te verbeteren, geeft het bestuur aan nog kritischer te zullen kijken naar de kwaliteit van stukken en aangeboden informatie. Ook zullen er bijeenkomsten georganiseerd blijven worden over bijzondere onderwerpen en projecten. Om deze aanbeveling verder tot ontwikkeling te brengen, is er ook een taak weggegelegd voor uw VV, namelijk: duidelijk blijven aangeven wat de informatiewensen zijn, niet te snel tevreden zijn met gegeven antwoorden en daar waar nodig om een bijzonder onderwerp agenderen. Zo kan er bij voorbeeld duidelijker worden gevraagd waarom projecten zijn beëindigd of afgevoerd. Over het selectief toetsen van de voortgang van de realisatieprojecten geeft het bestuur te willen meewerken aan audits over de uitvoering van projecten. Hierbij adviseert de RKC om bij de behandeling van het RKC-rapport concrete procesafspraken met het bestuur. De RKC stelt voor dat er jaarlijks door de VV twee projecten worden gekozen die onafhankelijk door middel van een projectaudit worden getoetst. De audits zullen er duidelijk op gericht moeten zijn om het reeds ingezette verbetertraject

7 DATUM ONDERWERP Aanbieding rapport prioritering en realisering projecten PAGINA 7 van 7 nog verder te ondersteunen en de informatieverstrekking aan de VV verder te verbeteren. Denkbaar is dat de controller jaarlijks voor de audits een voordracht doet aan de VV. Voor de verdere verbetering van de doelrealisatie geeft het bestuur aan portfoliomanagement te zullen invoeren. De RKC verstaat onder portfoliomanagement dat in een dynamische projectenportefeuille toch met een juiste mix van afzonderlijke doelstellingen en projecten de strategische doelstellingen van de organisatie zullen worden behaald. De RKC adviseert de VV bij de behandeling van het RKC-rapport aan het bestuur te vragen hoe de methodiek concreet wordt gemaakt, wat dit betekent voor de doelrealisatie in het meerjarig perspectief en wat de invoering van het portfoliomanagement betekent voor de informatieverstrekking aan de VV. Advies behandeling Gelet op de inhoud van het onderzoek en de aanbevelingen die zich vooral richten op de informatieverstrekking over de projecten met betrekking tot het watersysteem adviseert de RKC het RKC-rapport te behandelen in de Commissie Water. Hoogachtend, namens de Rekenkamercommissie, Mr. N. van Eek Voorzitter Bijlage: Onderzoeksrapport Hiemstra ík de Vries: Van prioriteren naar realiseren van projecten, bestuurlijke reactie, nawoord RKC

8 HIEMSTRA Bí DE VRIES BV ORGANISATIE-ADVIESBUREAU T +31 (0) HIEMSTRA Cf DE VRIES Ramstraat HD Utrecht Van prioriteren naar het realiseren van projecten Onderzoek Rekenkamercommissie Waterschap Hollandse Delta 2012/055/ar/yr Utrecht, 12 oktober 2012 Hiemstra S De Vries B.V. is gevestigd te Utrecht en ingeschreven bij de Kamer van Koophandel aldaar onder nummer

9 HIEMSTRA (ļ DE VRIES Inhoud Inleiding 3 1 Veel stappen gezet en ook verbeterpotentieel 5 2 Prioriteren en realiseren van projecten in perspectief 6 Grip krijgen op de projectenportefeuille met het afwegingskader 6 Het afwegingskader nader bekeken 6 Scherpere prioritering leidt tot minder bestuurlijke ruimte 8 Verantwoordingsinformatie uitgebreid, maar nog niet inzichtelijk genoeg 9 3 Prioriteren en realiseren in de praktijk 10 Het afwegingskader heeft zijn functie vervuld 10 Blijvende aandacht voor scherpere sturing op projectrealisatie nodig 12 4 Communicatie met de VV 15 Informatie over projecten uitgebreid, maar nog niet voldoende inzichtelijk 15 Informatie gericht op proces en papier 16 5 Lessen van Rivierenland 18 Bijlage A Over het onderzoek 20 Bijlage B Detailinformatie afwegingskader 22 2

10 HIEMSTRA (ļ DE VRIES Inleiding 1 De rekenkamercommissie (RKC) van het Waterschap Hollandse Delta (WSHD) heeft Hiemstra 81 De Vries gevraagd onderzoek te doen naar de manier waarop het waterschap keuzes maakt in de uit te voeren projecten en de manier waarop zij prioriteiten stelt. 2 De RKC heeft aangegeven dat:» zij het afwegingskader als technisch en daarmee minder toegankelijk ervaart» zij niet op een goede manier geïnformeerd wordt over keuzes en aanpassingen in de prioritering» zij het betwijfelt of het huidige afwegingskader kwalitatief voldoet en toekomstbestendig is om nu en in de toekomst de juiste keuzes te maken * zij zich zorgen maakt over het verschil tussen raming en realisatie 3 Het onderzoek heeft geleid tot meer inzicht in de werking en toepassing van het afwegingskader. Wij hebben ook geconstateerd dat de oorspronkelijke vragen van de RKC voortkomen uit zorgen over doelrealisatie, sturing van projecten en de invulling die gegeven wordt aan de bestuurlijke wens alleen wettelijke taken uit te voeren. De RKC herkent dit en heeft besloten de onderzoeksvraag te verbreden en niet alleen te kijken naar de toegankelijkheid en toepassing van het afwegingskader. Onderwerpen die wij in dit rapport ook belichten zijn: «het realiseren van projecten «de ontwikkeling de sturing op projectniveau» de communicatie met de W 4 Het onderzoek dat is uitgevoerd bestaat uit drie onderdelen (zie ook bijlage A): 1) documentanalyse, 2) gesprekken met de organisatie en 3) gesprek met de W. De gesprekken met de organisatie vallen uiteen in oriënterende gesprekken over de prioritering van projecten in het algemeen en vier casusbesprekingen. Door in te zoomen op casusniveau zijn 'algemene' uitspraken getoetst aan de praktijk. Omdat het onderzoek uitgaat van vier casussen (één casus per kerntaak van het waterschap) zijn wij voorzichtig met het veralgemeniseren van knelpunten en/of kansen. Wel denken wij dat de uitkomsten een goed en evenwichtig beeld geven van hoe het prioriteren en realiseren van projecten in de praktijk verloopt bij WSHD. 5 Voordat we ingaan op de feitelijke werkwijze bij prioriteren en realiseren van projecten, beschrijven we in hoofdstuk 1 de belangrijkste conclusies van het onderzoek. In de hoofdstukken 2 tot en met 4 werken we dit gedetailleerder uit. In hoofdstuk 2 schetsen we de context en het historisch perspectief. Dit doen we omdat tijdens het onderzoek bleek dat deze van belang is voor het kunnen geven van een evenwichtig oordeel over het prioriteren en realiseren van projecten anno In hoofdstuk 3 werken we de uitkomsten van het casusonderzoek uit. In hoofdstuk 4 staat de communicatie met en rol van de W centraal. In hoofdstuk 5 wordt informatie gegeven over de wijze van prioriteren en realiseren van projecten in het waterschap Rivierenland. Op verzoek van de RKC is een vergelijking op hoofdlijnen met dit waterschap onderdeel geweest van het onderzoek. 3

11 HIEMSTRA (ļ DE VRIES De bijlagen geven gedetailleerdere informatie over het onderzoek en het afwegingskader weer. 4

12 HIEMSTRA (į DE VRIES 1 Veel stappen gezet en ook verbeterpotentĩeel 101 De VV maakt zich zorgen over de manier waarop de organisatie prioriteiten stelt in de projectenportefeuille en de manier waarop zij de geprioriteerde projecten realiseert. Deze zorgen worden versterkt door het verschijnen en verdwijnen van projecten op het totaaloverzicht van projecten, een voornamelijk 'groene' stoplichtenrapportage en onderrealisatie in het watersysteem. 102 Gezien de historie van het waterschap (zie hoofdstuk 2), kunnen wij de zorg van de VV en haar behoefte aan grip en controle verklaren. Haar vraag naar een beheers- en betaalbare projectenportefeuille die in zijn volledigheid gerealiseerd wordt, is daarom begrijpelijk. 103 Om tegemoet te komen aan de wensen van de W heeft de ambtelijke organisatie in de periode 2005 tot nu veel stappen gezet. Iedereen erkent dat dit proces nog niet is afgerond, maar verbeteringen zijn zichtbaar. Het afwegingskader was onderdeel van de verbeterslag. Het kader heeft toegevoegde waarde voor het bepalen of een project bijdraagt aan het vervullen van een wettelijke taak of een bestuurlijke afspraak (zie hoofdstuk 3). 104 Doordat de projectenportefeuille - na besluitvorming door de W - kleiner en daarmee beheersbaarder is geworden, lopen zeker op het gebied van de uitvoering van wettelijke taken veel projecten nu conform planning. Dit leidt tot een rapportage die een erg positief beeld laat zien (groene stoplichten). 105 Het grootste verbeterpotentieel ligt in het realiseren van de projecten en in het goed informeren over de realisatiegraad van het watersysteem. De dynamiek en onzekerheid van projecten in het watersysteem en de uitwisselbaarheid van projecten zorgen ervoor dat niet alle projecten volgens planning verlopen en worden afgerond. Een deel van deze knelpunten die ontstaan door de dynamiek zijn op te lossen met een andere vorm van sturing (zie hoofdstuk 3). Een ander deel zal altijd blijven bestaan en daar zal de VV altijd mee geconfronteerd worden. Hoewel dit 'niet-beïnvloedbaar' is, is het erg belangrijk dat er meer aandacht uitgaat naar de manier waarop de VV over afwijkingen of tegenvallende resultaten wordt geïnformeerd (zie hoofdstuk 4). 5

13 HIEMSTRA (ļ DE VRIES 2 Prioriteren en realiseren van projecten in perspectief 201 De geschiedenis van het WSHD is van invloed op de behoefte aan betere prioritering en inzicht in de manier waarop deze tot stand komt. Een aantal jaar geleden heeft WSHD te maken gehad met wateroverlast. Dit leidde tot een groot aantal plannen en projecten om nieuwe schade te voorkomen. De projectenportefeuille groeide. Deze groei zette na de fusie aanvankelijk nog door. Projecten van rechtsvoorgangers werden één op één overgenomen wat leidde tot een 'onbeheersbare' projectenportefeuille. Er was geen overzicht van en sturing op de hoeveelheid projecten. Daarnaast werd het WSHD geconfronteerd met een financieel probleem omdat de hoeveelheid projecten niet in balans was met de beschikbare financiële middelen. 202 De onbeheersbare projectenportefeuille, het gebrek aan sturing en de druk op de financiën waren aanleiding om strakker te gaan sturen op de prioritering en realisatie van projecten. In korte tijd nam de organisatie maatregelen om de financiën op orde te krijgen en financiële tegenvallers te voorkomen. Dit knelpunt is daarmee dan ook al ruime tijd opgelost. Grip krijgen op de projecten portefeuille met het afwegingskader De organisatie heeft vanaf de fusie intensief gewerkt om grip en sturing te krijgen op de projectenportefeuille. Een belangrijke maatregel is geweest het opstellen van een afwegingskader. Het afwegingskader maakt zichtbaar of een project bijdraagt aan het realiseren van een wettelijke taak of afspraak, of voortkomt uit de eigen ambities van het waterschap (zie bijlage B). Het afwegingskader ondersteunt de ambtelijke en bestuurlijke organisatie bij het stellen van prioriteiten en voorkomt dat er projecten starten die niet of onvoldoende bijdragen aan de gestelde doelen. Het afwegingskader nader bekeken 203 Het afwegingskader maakt onderscheid tussen drie categoriën projecten:» Categorie 1: het waterschap is verplicht om de taken uit te voeren omdat hier wetgeving geldt en/of afspraken over zijn gemaakt.» Categorie 2: het waterschap kan bespreken of zij de taken wel of niet wil uitvoeren. Er is geen juridische grondslag voor de taken, maar het draagt wel bij aan het realiseren van de doelen van het waterschap.» Categorie 3: het waterschap kan de taken beter niet uitvoeren. De kosten en baten van de taken zijn niet in evenwicht. 204 In het document 'Besluitvormingsystematiek Watersysteem/Wegensysteem' van WSHD wordt aangegeven hoe het afwegingskader toegepast moet worden. Omdat de projecten in het watersysteem een andere dynamiek hebben dan de 6

14 HIEMSTRA (ļ DE VRIES projecten in de waterketen, gelden aangepaste criteria voor deze projecten: "De besluitvormingssystematiek watersysteem kent een andere opbouw en aanpak dan de systematiek bij zuiveren. In het watersysteem is er sprake van wisselende omstandigheden, is het waterschap geen eigenaar en zijn er veel (openbare) belangen op een kleine ruimte." Gezien deze kenmerken wordt er in het systeem vooral gewerkt aan deeloplossingen: niet het hele systeem kan in één keer worden aangepakt. 205 Het afwegingskader bestaat uit een procesbeschrijving en een scoretabel. Een uitgebreide beschrijving van het proces en de scoretabel is weergegeven in bijlage B. Uit de procesbeschrijving blijkt dat de volgende stappen worden doorlopen bij het prioriteren van projecten:» bepalen van de uitgangspunten of kaders» bepalen van de opgave» bepalen van de maatregel» opname in meerjarenbeleidsplan (MJBP) of begroting» projectuitvoering Uit de scoretabel blijkt dat het waterbeheer wordt getoetst aan de hand van weten regelgeving en bestuurlijke afspraken. En dat de zuivering wordt getoetst aan de hand van de afnameverplichting, de Wvo-vergunning, de Wm-vergunning en overige wet- en regelgeving. 206 In het verlengde van het afwegingskader zijn maatregelen genomen om de sturing op projecten op ambtelijk niveau te verbeteren: het sturen op projectramingen, het opstellen van business cases, de beheersing van risico's en verduidelijken van de rol- en verantwoordelijkheidsverdeling (opdrachtgeverschap en opdrachtnemerschap). 207 Een belangrijk instrument voor WSHD in het aanscherpen van projectmanagement is de introductie van de projectmethodiek PRINCE2 met ingang van 1 januari Projectleiders zijn getraind om te werken met PRINCE2. Het verduidelijken van de verantwoordelijkheidsverdeling en het vergroten van de realisatiegraad (binnen gestelde kaders) zijn belangrijke oogmerken van de nieuwe systematiek. 208 Vertegenwoordigers van de ambtelijke organisatie hebben in de gesprekken aangegeven dat de maatregelen vruchten beginnen af te werpen. Eerste opbrengsten zijn bijvoorbeeld:» Projectleiders sturen beter op de (tussen)resultaten en worden hier ook door een programmamanager of lijnmanager op aangesproken. De projectleider rapporteert periodiek de voortgang van zijn project(en) en bespreekt deze rapportages met de programmamanager of lijnmanager, en waar nodig met de heemraad. 7

15 HIEMSTRA Gį DE VRIES» De afspraken met collega-overheden worden steeds beter gedefinieerd. Waar voorheen sprake was van een afspraak, is nu meer sprake van een overeenkomst. De bijdrage van het WSHD is niet meer ongelimiteerd en de voorwaarden waar het project aan moet voldoen zijn gedefinieerd. Scherpere prioritering leidt tot minder bestuurlijke ruimte 209 De toepassing van het afwegingskader heeft er toe geleid dat het aantal projecten op de 'projectenlijst' van het WSHD is geslonken en zich beperkt tot projecten die samenhangen met wettelijke taken en bestuurlijke afspraken met collega-overheden. Voor de komende periode richten de activiteiten en projecten zich vooral op het realiseren van afspraken uit bijvoorbeeld het regeerakkoord, het hoofdlijnenakkoord, het bestuursakkoord water, het hoogwaterbeschermingsprogramma en de kaderrichtlijn water. 210 De scherpere prioritering van projecten heeft plaatsgevonden met instemming van de VV en wordt zowel bestuurlijk als ambtelijk breed gedragen. Op deze wijze heeft de VV haar kaderstellende rol vervuld, die daardoor tegelijkertijd anders is geworden: door de beperking tot projecten die voortvloeiend uit wettelijke taken en bestuurlijke afspraken, is er veel minder ruimte dan voorheen over om te kiezen welke projecten wel en niet worden uitgevoerd. 211 De kaderstelling door college en de instemming daarmee door de VV heeft geleid tot de volgende doelstellingen:» Het hoogwaterbeschermingsprogramma. Gericht op het verstevigen en ophogen van de dijken voor 1 januari 2018.» De kaderrichtlijn water. Gericht op het bieden en behouden van de juiste kwantiteit en kwaliteit van het oppervlaktewater voor 1 januari Deze doelstelling is bijgesteld naar 1 januari 2017.» De maatgevende boezemwaterstand. Gericht op een adequate waterberging. Voor 1 januari 2027 in het stedelijk gebied en 1 januari 2017 in het landelijk gebied. Naast deze doelen is er aandacht (bij voldoende capaciteit en middelen) voor het oplossen van prioritaire knelpunten. Dit kunnen bijvoorbeeld milieudoelstellingen of het terugdringen van stankoverlast zijn. 212 Door de duidelijke vastlegging van doelen die behaald moeten worden is op gebied van de uitvoering van projecten het accent verschoven van de kaderstellende rol naar de meer controlerende rol. In het geval van knelpunten (bijvoorbeeld onderrealisatie of budgetoverschrijding) is het aan de VV aan te dringen op passende maatregelen. 8

16 HIEMSTRA (ļ DE VRIES 213 Door de accentverschuiving neemt het belang van goede informatie over de realisatie van projecten toe. Verantwoordingsinformatie uitgebreid, maar nog niet inzichtelijk genoeg 214 De manier waarop de ambtelijke organisatie verantwoording aflegt is afgelopen jaren uitgebreid. De VV ontvangt informatie over de voortgang van projecten aan de hand van een 'stoplichtenrapportage'. Met kleuren en smileys wordt in één oogopslag helder of het project conform planning en raming verloopt of dat bijsturing nodig is. In het laatste geval, geeft de ambtelijke organisatie ook inzicht in de manier waarop zij bijstuurt. 215 Ondanks de uitbreiding van de informatie over de voortgang van projecten, zijn er binnen de VV twijfels en vragen over de betekenis van de aangeboden informatie. Verschillende bronnen zijn moeilijk tot elkaar te herleiden, planningen worden aangepast en het zicht op het 'op koers zijn' voor de realisatie van meerjarige bestuurlijke doelen is beperkt. Dat is een belangrijke aanleiding voor het rekenkameronderzoek. 9

17 HIEMSTRA (ļ DE VRIES 3 Prioriteren en realiseren in de praktijk 301 Een belangrijk onderdeel van het onderzoek is het toetsen van de prioritering en realisatie van projecten in de praktijk. Dit is getoetst aan de hand van casusonderzoek. 302 In overleg met de RKC en ambtelijke organisatie van WSHD is gekozen voor de volgende vier casussen: 1) Ecologische verbindingszone 69 2) RWZI Dokhaven 3) Rotonde Brielseweg te Oostvoorne 4) Nieuwe Stadse Zeedijk 303 De casussen zijn een afspiegeling van de vier kerntaken van het WSHD. Het betreft zowel afgeronde als lopende projecten, projecten die variëren in grootte en complexiteit, beheer- en ontwikkelprojecten, projecten voortvloeiend uit wettelijke taken en afspraken en projecten voortvloeiend uit eigen keuzes. De belangrijkste uitkomsten van de casusbesprekingen en weging daarvan worden in dit hoofdstuk weergegeven. Per onderwerp worden eerst de algemene uitkomsten besproken en vervolgens ingezoomd op de bevindingen per casus. Het afwegingskader heeft zijn functie vervuld 304 Uit de gevoerde casusgesprekken blijkt dat het afwegingskader in het algemeen een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het samenstellen van een beheersbare projectenportefeuille. Door systematisch lijsten met projecten door te lopen en te toetsen of deze projecten daadwerkelijk bijdragen aan de doelstellingen van het waterschap, was het mogelijk om de hoeveelheid van projecten terug te brengen naar een aanvaardbaar niveau. 305 Het afwegingskader gaf directie, college van D&H en VV inzicht in welke projecten noodzakelijk waren en welke niet. Het geeft daarmee antwoord op de vraag: is het noodzakelijk of wenselijk dat het project wordt voortgezet of gestart. Nadat deze keuze is gemaakt met het afwegingskader en projecten onderdeel zijn geworden van meerjarenplannen en de meerjarenbegroting, richten de projecten programmamanagers zich op de vraag welke maatregelen genomen moeten worden om het project te realiseren. Deze 'inhoudelijke' beoordeling blijft een taak en verantwoordelijkheid van de projectleider of lijnmanager, die in de praktijk deze rol ook op zich nemen. In de uitvoeringspraktijk speelt het afwegingskader alleen op de achtergrond een rol. 306 Hoewel het onderscheid tussen wettelijke taak of niet wettelijke taak helder lijkt, is het in de praktijk soms moeilijk te bepalen. Bijvoorbeeld, in het geval van dijkversterking leidt de inhoudelijke toets tot de constatering of een dijkvak versterkt moet worden of niet. Echter, er moeten keuzes gemaakt worden over de kwaliteit van de versterking (de duurzaamheid, de wijze waarop het beheerd en onderhouden moet worden, et cetera). Naast het 'systematische kader' blijft een 10

18 HIEMSTRA (ļ DE VRIES inhoudelijke toets belangrijk. Dit geldt ook voor bijvoorbeeld de aanleg van wegen. Het waterschap is verplicht bij te dragen aan de verkeersveiligheid. Echter, of de aanleg van een fietspad in een bepaald gebied daadwerkelijk tot minder ongevallen leidt, is niet altijd vast te stellen. Een inhoudelijke onderbouwing van een project (en de goedkeuring daarvoor van D&H en VV) blijft een essentiële aanvulling. 307 Niet alle projectleiders van de geselecteerde casusprojecten kennen en gebruiken expliciet het afwegingskader voor de beoordeling van individuele projecten. Een enkeling geeft aan altijd het kader te hanteren alvorens een project voor te stellen. De anderen geven aan het kader niet expliciet te kennen en gebruiken, maar kennen wel de inhoudelijke toetspunten (voortkomend uit afspraken of landelijke richtlijnen), die voor hun project van belang zijn De ambtelijkelijke organisatie is ervan doordrongen dat het waterschap alleen wettelijke taken en bestuurlijke afspraken uit wil voeren. De belangrijkste functie van het afwegingskader is daarmee vervuld. 308 Het niet altijd expliciet kennen of gebruiken van het afwegingskader, maar wel van de relevante inhoudelijke toetspunten, geeft aan dat er een verschil is tussen 'de wereld van concernsturing' (met een afwegingskader) en 'de wereld van de uitvoering' (bekend met de wetten, taken en afspraken voor de eigen sector en het eigen project). Op het moment dat deze 'werelden' bij elkaar moeten komen, zoals bij het doorgeleiden en 'vertalen' van inhoudelijke informatie via formats van het concern naar college en W, leidt dit wel eens tot een moeizaam proces en onbevredigende 'vulling van formats'. 309 De aanleg van de ecologische verbindingszone 69 is in 2005 gestart en was onderdeel van provinciale plannen. Het waterschap wilde leidend zijn in de aanleg, omdat zij hiermee een groot deel van de behoefte aan waterbergingscapaciteit kon vervullen. De provincie was een belangrijke financier: 100 o 7o voor de droge en o voor de natte verbindingen. In 2007 is de aanleg daadwerkelijk gestart. In die tijd was het afwegingskader nog niet opgesteld en operationeel. De inhoudelijke afwegingen om te starten waren het kunnen realiseren van de eigen taken en doelstellingen (waterberging) onder gunstige financiële voorwaarden. 310 RWZI Dokhaven is geen project maar een (ondergrondse) zuiveringsinstallatie (incl. afvalverwerking). Op het gebied van zuivering is het voor het WSHD een belangrijk deel van de zuiveringsactiviteiten (40 0 7o). De werkzaamheden die aan het (transportsysteem van) RWZI worden uitgevoerd, zijn onderdeel van meerjarenafspraken met en worden inhoudelijk getrokken door de gemeente Rotterdam. Inhoudelijk is er dus een zekere afstand in het vaststellen van de prioriteiten. Wshd betaalt mee volgens een kostenverdelingsovereenkomst, die is gebaseerd op een richtlijn van UvW en VNG. Zodra Rotterdam projecten wil gaan voorbereiden vindt er overleg plaats met WSHD, waarbij de resultaten van studies worden voorgelegd. Daarnaast voert WSHD in voorkomende gevallen een technische toets op locatie uit om te kijken of voorgestelde activiteiten nuttig en nodig zijn en of er eventuele (goedkopere) alternatieven zijn. Op het operationele niveau is het meerjarenbeleidsplan en de meerjarenbegroting van het WSHD bepalend. De 11

19 H I E M S T R A Ġį DE VRIES dingen die daarin zijn opgenomen - en goedgekeurd door de W - worden gewoon uitgevoerd. Voordat een activiteit/project in het meerjarenplan en de meerjarenbegroting terecht komt, vindt een prioritering plaats conform het daarvoor geldende afwegingskader (met scores die leiden tot kwalificatie A, B, C of D). 311 De prioritering van het project Rotonde Brielseweg is relatief eenvoudig te duiden. In het verleden zijn er afspraken gemaakt tussen de provincie en een rechtsvoorganger van WSHD. Daarmee werd het een project van de belangrijkste categorie (D). 312 Het project Nieuwe Stadse Zeedijk maakt onderdeel uit van het dijkversterkingsprogramma. Het college geeft prioriteit aan de uitvoering van dit programma en het Rijk subsidieert voor een belangrijk deel. De afspraken met het rijk zijn vastgelegd in het Hoogwater Beschermingsplan en er zijn voldoende (eigen plus rľjks-)middelen om de bijbehorende projecten uit te voeren. Het werk volgt een relatief gereguleerd proces. De huidige situatie van de dijken wordt om de 6 jaar getoetst aan de landelijke normen. Wanneer een dijk of dijkvak niet voldoet, moet deze versterkt worden. In principe moet ieder vak dat niet voldoet worden aangepakt. Keuzes kunnen gemaakt worden in bijvoorbeeld 'kwaliteitsniveau', esthetische kenmerken, wel/geen aanleg van fietspaden e.d. Blijvende aandacht voor scherpere sturing op projectrealisatie nodig De initiatieven van het waterschap om de sturing op projecten aan te scherpen is voor alle betrokkenen merkbaar en zichtbaar. Het meest genoemd in de casusgesprekken is de introductie van de PRINCE2 methodiek Toch blijft het voortdurend ontwikkelen van de sturing door project- en lijnmanagers belangrijk. We constateren dat hoe langer het geleden is dat projecten zijn gestart, hoe minder sturing er was en soms nog is. Dat laat enerzijds de vooruitgang zien, anderzijds vraagt dit om een continue ontwikkeling van aandacht voor sturing.. Ook de 'oude' projecten moeten worden uitgevoerd om de vastgestelde doelen te realiseren. Zeker in projecten waar het waterschap niet de leidende partij is (bijvoorbeeld financiële bijdrage aan projecten provincie) en sturing complexer, is aandacht voor de eigen sturing belangrijk. 313 De directieraad heeft volgens de geïnterviewden recent plannen vastgesteld om het opdrachtgeverschap duidelijker in te vullen. Dit zien wij als een erkenning vanuit de ambtelijke leiding dat verdere aanscherping van de projectsturing nodig is. 314 Binnen de ambtelijke organisatie is begrip voor de behoefte aan meer grip en controle van de W. Dit lijkt vooral voort te komen uit zorgen over de achterblijvende realisatie van projecten en het daarmee achterblijven van de doelrealisatie in het programma watersysteem. De geïnterviewden hopen dat de behoefte aan meer grip en controle niet doorslaat. Het gaat om evenwicht tussen 12

20 HIEMSTRA (ļ DE VRIES deze behoefte enerzijds en de ambitie/wens meer te sturen op hoofdlijnen anderzijds. De realisatie van hoofddoelen zou centraal moeten staan. 315 Naast een aanscherping van de sturing op projecten, is voor een voortvarende realisatie van belang dat er een evenwicht is tussen het aantal projecten, de inzet van beschikbare financiële middelen en de beschikbaarheid van mensen (kwantitiatief en kwalitatief). Het scherper prioriteren dat afgelopen jaren en ook recent heeft plaatgevonden, draagt daar aan bij. Een recent voorbeeld is het vaststellen van het uitvoeringsplan voor waterbeheerprojecten in juni jl. De hoeveelheid projecten, de daarvoor benodigde capaciteit en financiële middelen is hiermee voor deze projecten beter op elkaar afgestemd. 316 De kwaliteiten van individuele projectleiders, programmamanagers en directieleden is een belangrijke factor voor succes. Hoe meer het waterschap beschikt over projectleiders, programma- en lijnmanagers die het sturen op realisatie Mn hun genen hebben', hoe meer effect de sturing vanuit het bestuur op de voortgang en realisatie van projecten heeft. Instrumenten als PRINCE2 alleen blijken daarvoor belangrijk, maar zijn niet genoeg. Voorbeeldgedrag en elkaar aanspreken is nodig, wat nog niet overal gemeengoed is. 317 Voor het verhogen van de realisatiegraad van projecten is volgens de geïnterviewden mogelijk verbetering door te voeren in portfoliomanagement. Hierbij wordt gelet op de samenhang tussen projecten, die van invloed is op de realisatie van ieder van de afzonderlijke projecten. 318 Wij hebben in de gesprekken niet gehoord dat de portefeuille van projecten die het watersysteem betreffen op andere wijze worden aangestuurd, terwijl daar in termen van realisatie winst mee te behalen zou zijn. In het waterschap Rivierenland (zie hoofdstuk 5) en andere waterschappen, worden specifieke maatregelen genomen om mogelijke vertragingen door de complexiteit binnen de perken te houden. Voorbeelden zijn het versterken van de capaciteit op het gebied van grondtransacties In de aanbevelingen werken we dit verder uit. 319 De casus Ecologische Verbindingszone 69 wijst uit dat de zorg van de VV over de realisatie van het projecten in het programma 'watersysteem op orde' grond hebben. De periode van 2008 tot nu kenmerkt zich vooral door: «Onduidelijkheid. In het proces zorgen wisselingen in personeel ervoor dat betrokkenen niet precies weten wie verantwoordelijk is voor het project en wat de bijdrage is die het project moet leveren aan het totale programma 'watersysteem op orde'. Deze wisselingen maken het het ook moeilijk om inzicht te krijgen in de voortgang van het traject en de oorzaken voor kostenstijging en vertraging.» Onzekerheid. Bij de uitvoering van het project is WSHD sterk afhankelijk van derden (bijvoorbeeld grondverwerving en afnemende beschikking subsidie) en kan daarom niet altijd gericht sturen op de voortgang van de projecten. «Hoewel externe oorzaken van invloed zijn, zien wij in de manier waarmee daar wordt omgegaan geen duidelijke sturing. 13

INITIATIEFVOORSTEL Gemeente Velsen

INITIATIEFVOORSTEL Gemeente Velsen INITIATIEFVOORSTEL Gemeente Velsen Raadsvergadering d.d. : 1 december 2011 Raadsbesluitnummer : R11.081 Carrousel d.d. : 17 november 2011 Onderwerp : Eindrapport Rekenkamercommissie kwaliteit Grondbeleid

Nadere informatie

Rekenkamercommissie Onderzoeksaanpak

Rekenkamercommissie Onderzoeksaanpak Onderzoeksaanpak Rekenkameronderzoek Feitenrelaas Ligne Status Datum Omschrijving Door Status 26 maart 15 Onderzoeksplan Ligne TH Concept, ter bespreking in RKC 31-3-15 31 maart 15 Vaststelling onderzoeksplan

Nadere informatie

Onderbesteding in de provincie Noord-Brabant; deelonderzoek bij de jaarstukken 2008

Onderbesteding in de provincie Noord-Brabant; deelonderzoek bij de jaarstukken 2008 Startnotitie Onderbesteding in de provincie Noord-Brabant; deelonderzoek bij de jaarstukken 2008 1 Aanleiding voor het onderzoek Een begrotingscyclus (van jaar t) begint met de begroting (in jaar t-1)

Nadere informatie

DATUM BEHANDELING IN D&H 21 [Tiei 2013

DATUM BEHANDELING IN D&H 21 [Tiei 2013 DATUM VERGADERING 27 juľ1i 2013 BDLAGE(N) 2 AGENDAPUNTNUMMER ļ DATUM BEHANDELING IN D&H 21 [Tiei 2013 commissie 0 Water (10 juni 2013) 0 WWV (11 juni 2013) 0 MBH (12 juni 2013) AAN DE VERENIGDE VERGADERING

Nadere informatie

Raadsvoorstel (gewijzigd) 26 september 2013 AB13.00729 RV2013-062

Raadsvoorstel (gewijzigd) 26 september 2013 AB13.00729 RV2013-062 Raadsvergadering d.d. Casenummer Raadsvoorstelnummer Raadsvoorstel (gewijzigd) 26 september 2013 AB13.00729 RV2013-062 Gemeente Bussum Besluit nemen over advies effectmeting Inkoop en inhuur van de rekenkamercommissie

Nadere informatie

Bestuurlijke Nota. Onderzoek Inkoop & Aanbestedingen. Rekenkamercommissie Waterschap Hollandse Delta. Versie VV 24 november 2016

Bestuurlijke Nota. Onderzoek Inkoop & Aanbestedingen. Rekenkamercommissie Waterschap Hollandse Delta. Versie VV 24 november 2016 Bestuurlijke Nota Onderzoek Inkoop & Aanbestedingen Rekenkamercommissie Waterschap Hollandse Delta Versie VV 24 november 2016 Zeist, 11 oktober 2016 Opdrachtgever: Rekenkamercommissie Waterschap Hollandse

Nadere informatie

Rekenkamerbrief betreffende vertaling coalitieakkoord 2007-2011 Vertrouwen verbinden versnellen in programmabegroting 2008

Rekenkamerbrief betreffende vertaling coalitieakkoord 2007-2011 Vertrouwen verbinden versnellen in programmabegroting 2008 Provincie Overijssel Luttenbergstraat 2 8012 EE Zwolle Aan: Provinciale Staten van Overijssel In kopie aan: Commissaris van de Koningin, dhr. G. Jansen Gedeputeerde Staten van Gelderland Betreft: Rekenkamerbrief

Nadere informatie

Informatieprotocol. Gemeenschappelijke regelingen gemeente Heumen

Informatieprotocol. Gemeenschappelijke regelingen gemeente Heumen Informatieprotocol Gemeenschappelijke regelingen gemeente Heumen 22 januari 2019 1. Inleiding De directe aanleiding voor dit informatieprotocol is het amendement van de gemeenteraad van Heumen bij de besluitvorming

Nadere informatie

Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der Meer)

Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der Meer) Vergadering: 11 december 2012 Agendanummer: 12 Status: Besluitvormend Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 E mail: gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der

Nadere informatie

Effectmeting van de aanbevelingen uit het rekenkameronderzoek naar de programmabegroting

Effectmeting van de aanbevelingen uit het rekenkameronderzoek naar de programmabegroting Rekenkamercommissie Alphen-Chaam / Baarle-Nassau Effectmeting van de aanbevelingen uit het rekenkameronderzoek naar de programmabegroting Rapportage Alphen-Chaam 02 juni 2009 R A P P O R T A G E E F F

Nadere informatie

Quick scan programmabegroting. Bestuurlijk rapport. Rekenkamercommissie Alphen aan den Rijn

Quick scan programmabegroting. Bestuurlijk rapport. Rekenkamercommissie Alphen aan den Rijn Quick scan programmabegroting 2016-2019 Bestuurlijk rapport Goede aansluiting om te sturen en te controleren Rekenkamercommissie Alphen aan den Rijn 1 juni 2016 1 1. Inleiding De gemeenteraad stelt kaders

Nadere informatie

KWALITEIT DIENSTVERLENING Gemeente Oirschot Onderzoeksaanpak

KWALITEIT DIENSTVERLENING Gemeente Oirschot Onderzoeksaanpak KWALITEIT DIENSTVERLENING Gemeente Oirschot Onderzoeksaanpak Rekenkamercommissie Kempengemeenten 23 september 2011 1. Achtergrond en aanleiding In 2008 heeft de gemeente Oirschot de Bestuursvisie 2002-2012

Nadere informatie

Aan de gemeenteraad. Uw brief van: Uw kenmerk: Ons kenmerk: Datum: 26 november 2015

Aan de gemeenteraad. Uw brief van: Uw kenmerk: Ons kenmerk: Datum: 26 november 2015 Postbus 54 Aan de gemeenteraad 7470 AB Goor van Hof van Twente Telefoon: (0547) 858 585 Fax: (0547) 858 586 E-mail: info@hofvantwente.nl Internet: www.hofvantwente.nl Uw brief van: Uw kenmerk: Ons kenmerk:

Nadere informatie

VOORSTEL AB AGENDAPUNT :

VOORSTEL AB AGENDAPUNT : VOORSTEL AB AGENDAPUNT : PORTEFEUILLEHOUDER : M.M. Kool AB CATEGORIE : B-STUK (Beleidsstuk) VERGADERING D.D. : 26 november 2013 NUMMER : WS/WRM/CR/JEs/7985 OPSTELLER : ing. J. Esenkbrink, 0522-276829 FUNCTIE

Nadere informatie

De rekenkamercommissie heeft voor het onderzoek offertes gevraagd aan 3 adviesbureaus en heeft de opdracht gegund aan Partners+Pröpper.

De rekenkamercommissie heeft voor het onderzoek offertes gevraagd aan 3 adviesbureaus en heeft de opdracht gegund aan Partners+Pröpper. Inleiding De gemeente Zoetermeer profileert zich al enige jaren als ICT-stad. In de samenvatting van het Plan van aanpak Kenniseconomie en innovatie 2010 staat: Kenniseconomie en innovatie zijn, naast

Nadere informatie

Checklist. Informatievoorziening. Grote Projecten

Checklist. Informatievoorziening. Grote Projecten Checklist Informatievoorziening Grote Projecten Najaar 2010 Rekenkamercommissie Berkelland, Bronckhorst, Lochem, Montferland 1. Inleiding De uitvoering van grote projecten in Nederland heeft nogal eens

Nadere informatie

Reactie college op onderzoek Jaarstukken 2017 Rekenkamercommissie

Reactie college op onderzoek Jaarstukken 2017 Rekenkamercommissie Reactie college op onderzoek Jaarstukken 2017 Rekenkamercommissie 30 mei 2018 Concerncontrol Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Aanbevelingen RKC 3 2 1. Inleiding De Rekenkamercommissie (RKC) heeft naar aanleiding

Nadere informatie

agendapunt B.04 Aan Verenigde Vergadering BELEIDSKADER DUURZAAMHEID

agendapunt B.04 Aan Verenigde Vergadering BELEIDSKADER DUURZAAMHEID agendapunt B.04 851617 Aan Verenigde Vergadering BELEIDSKADER DUURZAAMHEID Gevraagd besluit Verenigde Vergadering 28-10-2010 In te stemmen met de beleidsuitgangspunten, genoemd in hoofdstuk 5 van het Beleidskader

Nadere informatie

Onderzoeksplan. Onderbesteding in de provincies Gelderland en Overijssel

Onderzoeksplan. Onderbesteding in de provincies Gelderland en Overijssel Onderzoeksplan Onderbesteding in de provincies Gelderland en Overijssel Onderzoeksplan Onderbesteding in de provincies Gelderland en Overijssel Rekenkamer Oost-Nederland, Juni 2007 Inhoudsopgave 1. Inleiding...

Nadere informatie

HoogheemTaadschapvanDelfland

HoogheemTaadschapvanDelfland U,f% HoogheemTaadschapvanDelfland Voortgang Waterbeheerplan 2006-2009 Beleidsveld: Aard voorstel: Planvorming Besluitvormend Vergaderdatum: Kenmerk VV: Aantal bijlagen: 10 mei 2007 631999 3 Aan de Verenigde

Nadere informatie

Rekenkamercommissie Beverwijk

Rekenkamercommissie Beverwijk Rekenkamercommissie Beverwijk Gemeente Beverwijk t.a.v. de leden van de gemeenteraad datum 25 maart 2014 ons kenmerk onderwerp Rekenkamerbrief Collegeprogramma bijlagen Methode voor gestructureerde opzet

Nadere informatie

Verbonden Partijen. 7 mei Postbus KA ROOSENDAAL.

Verbonden Partijen. 7 mei Postbus KA ROOSENDAAL. Verbonden Partijen Notitie naar aanleiding van onderzoek naar de aansturing van verbonden partijen in de gemeenten Bergen op Zoom, Oosterhout en Roosendaal. 7 mei 2007 Postbus 5000 4700 KA ROOSENDAAL www.rekenkamerwestbrabant.nl

Nadere informatie

Onderzoeksplan doeltreffendheid en doelmatigheid 2018

Onderzoeksplan doeltreffendheid en doelmatigheid 2018 splan doeltreffendheid en doelmatigheid 2018 Gemeente Groningen Oktober 2017-1 - 1. Algemeen Op grond van artikel 213a Gemeentewet moet ons college periodiek onderzoek doen naar de doelmatigheid en doeltreffendheid

Nadere informatie

Ons kenmerk C100/05.0016522. Aantal bijlagen 1

Ons kenmerk C100/05.0016522. Aantal bijlagen 1 Directie Bestuur & Organisatie Directie Algemeen Aan de Commissie AB Korte Nieuwstraat 6 65 PP Nijmegen Telefoon (024) 329 9 Telefax (024) 329 22 92 E-mail gemeente@nijmegen.nl Postadres Postbus 905 6500

Nadere informatie

Aandachtspunten (wijziging) programmabegroting 2008 provincie Limburg

Aandachtspunten (wijziging) programmabegroting 2008 provincie Limburg Startnotitie Aandachtspunten (wijziging) programmabegroting 2008 provincie Limburg 1 Aanleiding voor het onderzoek Jaarlijks stellen Gedeputeerde Staten (GS) in het najaar in concept de begroting op. Per

Nadere informatie

Algemene conclusie per gemeente

Algemene conclusie per gemeente Oplegnotitie bij het RSD onderzoeksrapport Deze oplegnotitie vat de belangrijkste zaken uit het RSD onderzoek samen. Deze oplegnotitie is gebaseerd op het rapport dat het onderzoeksbureau De Lokale Rekenkamer

Nadere informatie

In hoeverre is het ICT-beleid bij de gemeenten Bergen op Zoom, Drimmelen, Halderberge en Moerdijk als doeltreffend en doelmatig aan te merken?

In hoeverre is het ICT-beleid bij de gemeenten Bergen op Zoom, Drimmelen, Halderberge en Moerdijk als doeltreffend en doelmatig aan te merken? Rekenkameronderzoek ICT-beleid Betreft: Toelichting op het onderzoek ICT-beleid Inleiding De Rekenkamer West-Brabant heeft bij de voorbereiding van het onderzoeksprogramma 2015 het onderwerp ICT-beleid

Nadere informatie

I. 647.325,13 ten laste van de exploitatie te brengen, dit is reeds verwerkt bij de eerste bestuursrapportage (BURAP 1) 2012.

I. 647.325,13 ten laste van de exploitatie te brengen, dit is reeds verwerkt bij de eerste bestuursrapportage (BURAP 1) 2012. agendapunt H.10 1008366 Aan Verenigde Vergadering AFSLUITEN INVESTERINGSPLAN EN KREDIET AANVOERTRACÉ BERGING DRIEMANSPOLDER Gevraagd besluit Verenigde Vergadering 28-6-2012 1. het investeringsplan en krediet

Nadere informatie

Rekenkamercommissie Oostzaan

Rekenkamercommissie Oostzaan Rekenkamercommissie Oostzaan Jaarplan 2015 Missie Rekenkamercommissie De rekenkamer heeft de ambitie om door middel van haar onderzoeken een positieve bijdrage te leveren aan de kwaliteit van het bestuur

Nadere informatie

ALGEMENE VERGADERING. Relevante kaders - Waterwet - Verordening voor de Fysieke Leefomgeving Flevoland (VFL) Lelystad, 21 maart 2013

ALGEMENE VERGADERING. Relevante kaders - Waterwet - Verordening voor de Fysieke Leefomgeving Flevoland (VFL) Lelystad, 21 maart 2013 VERGADERDATUM 23 april 2013 SSO SECTOR/AFDELING STUKDATUM NAAM STELLER 3 april 2013 R.J.E. Peeters ALGEMENE VERGADERING AGENDAPUNT 12 Voorstel Kennisnemen van het projectplan voor Waterbeheerplan 3 waarin

Nadere informatie

Hoogheemraadschap van Delfland

Hoogheemraadschap van Delfland J^tA/ü4U^ Beleidsveld: Aard voorstel: Besluitvormend Vergaderdatum: 18 december 2008 Kenmerk VV: 710059 Aantal bijlagen: 1 Aan de verenigde vergadering van Delfland, Besluit: - het geactualiseerde normenkader

Nadere informatie

Publiekssamenvatting. 1 Ook wel doorwerkingsonderzoek genoemd

Publiekssamenvatting. 1 Ook wel doorwerkingsonderzoek genoemd Publiekssamenvatting Inleiding De Rekenkamer Zeist doet periodiek onderzoek naar de mate waarin aanbevelingen uit eerdere onderzoeken uitgevoerd zijn. In dit geval koos de rekenkamer voor een implementatieonderzoek

Nadere informatie

Voorstel aan algemeen bestuur

Voorstel aan algemeen bestuur Voorstel aan algemeen bestuur Van: Werkgroep Financiële zaken D.d.: 17 februari 2011 Betreft: Uitgangspunten, Meerjarenraming(en) en Begroting(en) 1. Voorstel De algemeen besturen wordt gevraagd in te

Nadere informatie

DATUM ONS KENMERK BEHANDELD DOOR 22 januari 2015 1400334664 B.J. van Oosten - Bronsgeest

DATUM ONS KENMERK BEHANDELD DOOR 22 januari 2015 1400334664 B.J. van Oosten - Bronsgeest POSTADRES Postbus 20 7500 AA Enschede BEZOEKADRES Hengelosestraat 51 Aan de Gemeenteraad TELEFOON 14 0 53 DATUM ONS KENMERK BEHANDELD DOOR 22 januari 2015 1400334664 B.J. van Oosten - Bronsgeest UW BRIEF

Nadere informatie

onderzoeksopzet handhaving

onderzoeksopzet handhaving onderzoeksopzet handhaving Rekenkamercommissie Onderzoeksopzet Handhaving rekenkamercommissie Oss 29 april 2009 1 Inhoudsopgave 1. AANLEIDING EN ACHTERGROND... 3 2. AFBAKENING... 4 3. DOELSTELLING EN ONDERZOEKSVRAGEN...

Nadere informatie

B. Discussie Oud voor nieuw beleid kan gekoppeld worden aan de beleidsevaluatie;

B. Discussie Oud voor nieuw beleid kan gekoppeld worden aan de beleidsevaluatie; Raadsvoorstel agendapunt Aan de raad van de gemeente IJsselstein Zaaknummer : 20531 Datum : 26 november 2013 Programma : Alle programma's Blad : 1 van 5 Cluster : Bestuur Portefeuillehouder: dhr. R. de

Nadere informatie

RKC Medemblik Opmeer

RKC Medemblik Opmeer Notitie Opzet kort onderzoek Rekenkamerbrief: Reserves, voorzieningen en begrotingsramingen 25 mei 2016 Rekenkamercommissie Medemblik - Opmeer 1 Inhoudsopgave 1 Aanleiding onderzoek 3 2 Doelstelling en

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 27 859 Modernisering Gemeentelijke Basisadministratie persoonsgegevens (GBA) Nr. 117 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 14 november

Nadere informatie

Onderwijshuisvestingsbeleid gemeente Utrecht. Onderzoeksplan

Onderwijshuisvestingsbeleid gemeente Utrecht. Onderzoeksplan Onderwijshuisvestingsbeleid gemeente Utrecht Onderzoeksplan Rekenkamer Utrecht 16 februari 2009 1 Inleiding Vanuit de raadsfracties van het CDA en de VVD kwam in 2008 de suggestie aan de Rekenkamer om

Nadere informatie

Rekenkamercommissie gemeente Bloemendaal

Rekenkamercommissie gemeente Bloemendaal Rekenkamercommissie gemeente Bloemendaal Evaluatie onderzoek Externe Inhuur Overveen, 25 januari 2018 Aanleiding De Rekenkamercommissie Bloemendaal evalueert al haar onderzoeken om na te gaan in hoeverre

Nadere informatie

Rapportage onderzoek programmamanagement. Kaders, ruimte en verantwoording?

Rapportage onderzoek programmamanagement. Kaders, ruimte en verantwoording? Rapportage onderzoek programmamanagement Kaders, ruimte en verantwoording? Rekeningcommissie Waterschap De Dommel 12-8-2010 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Samenvatting 4 3. Onderzoeksplan 6 3.1 Uitgangspunten

Nadere informatie

In D&H: 11-03-2014 Steller: E. Lodder BMZ 01-04-2014 Telefoonnummer: 5881 SKK Afdeling: Management ondersteuning In AB: Portefeuillehouder: Kromwijk

In D&H: 11-03-2014 Steller: E. Lodder BMZ 01-04-2014 Telefoonnummer: 5881 SKK Afdeling: Management ondersteuning In AB: Portefeuillehouder: Kromwijk COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HOOGHEEMRADEN COMMISSIE BMZ ALGEMEEN BESTUUR Agendapunt 5 Onderwerp: Evaluatie systeem en onderwerpen begrotingswijzigingen Nummer: 796075 In D&H: 11-03-2014 Steller: E. Lodder

Nadere informatie

Nawoord Rekenkamercommissie (rkc) op de bestuurlijke reactie.

Nawoord Rekenkamercommissie (rkc) op de bestuurlijke reactie. Nawoord Rekenkamercommissie (rkc) op de bestuurlijke reactie. De rkc heeft de reactie van het college gelezen en geeft hieronder haar reactie op de noties van het college. Dit is als volgt opgebouwd. Eerst

Nadere informatie

Onderzoek naar de werking van het coalitieprogramma

Onderzoek naar de werking van het coalitieprogramma Rekenkamer Weert Onderzoek naar de werking van het coalitieprogramma 2 april 2009 Achtergrond en aanleiding onderzoek De rekenkamer van de gemeente Weert richt zich op het perspectief leren en verbeteren.

Nadere informatie

Wij stellen de volgende data voor de oplevering van de planning en controlproducten 2010:

Wij stellen de volgende data voor de oplevering van de planning en controlproducten 2010: Planning en controlcyclus 2010 Samenvatting In dit voorstel is de planning opgenomen van de planning- en controlproducten 2010: de jaarrekening 2009, de voorjaarsnota 2010, de kadernota 2011, de programmabegroting

Nadere informatie

* * ADVIESNOTA AAN B&W. Postregistratienummer. Onderwerp en inhoud. Maatschappelijke opgaven Pact van West Friesland 19.

* * ADVIESNOTA AAN B&W. Postregistratienummer. Onderwerp en inhoud. Maatschappelijke opgaven Pact van West Friesland 19. ADVIESNOTA AAN B&W Onderwerp en inhoud Maatschappelijke opgaven Pact van West Friesland Postregistratienummer *19.0003788* 19.0003788 Vertrouwelijk Sector Afdeling Medewerk(st)er Grondgebiedzaken RO M.

Nadere informatie

Raadsvoorstel Registratienummer: Portefeuillehouder: J. Boskeljon

Raadsvoorstel Registratienummer: Portefeuillehouder: J. Boskeljon gemeente Den Helder Raadsvoorstel Registratienummer: Portefeuillehouder: J. Boskeljon Van afdeling: Griffie Ter inzage gelegde stukken / bijlagen: Behandelend ambtenaar: R. De Jonge Rapport van de Rekenkamercommissie

Nadere informatie

In de organisatieverordening is met betrekking tot overschrijding van de netto kosten in de begroting het volgende opgenomen:

In de organisatieverordening is met betrekking tot overschrijding van de netto kosten in de begroting het volgende opgenomen: Aan algemeen bestuur 4 oktober 2017 VOORSTEL Portefeuillehouder B.J. van Vreeswijk Documentnr. 975673 Programma Bestuur en belasting Projectnummer -- Afdeling Bedrijfskundige Ondersteuning Bijlage(n) 1

Nadere informatie

Rekenkamercommissie Wijdemeren

Rekenkamercommissie Wijdemeren Rekenkamercommissie Wijdemeren Protocol voor het uitvoeren van onderzoek 1. Opstellen onderzoeksopdracht De in het werkprogramma beschreven onderzoeksonderwerpen worden verder uitgewerkt in de vorm van

Nadere informatie

Management. Analyse Sourcing Management

Management. Analyse Sourcing Management Management Analyse Sourcing Management Management Business Driven Management Informatie- en communicatietoepassingen zijn onmisbaar geworden in de dagelijkse praktijk van uw organisatie. Steeds meer

Nadere informatie

Een essay over de nieuwe beleidscyclus voor de Gemeente Nuth.

Een essay over de nieuwe beleidscyclus voor de Gemeente Nuth. Eind maart 2014. Eind maart 2014: de uitslag van de gemeenteraad is bekend; de samenstelling van de raad staat in de krant, de omvang van de fracties staat vast en wie met wie wil samenwerken is ook geen

Nadere informatie

Totaalbeeld rekenkameronderzoek naar de positie van de raad bij kaderstelling, sturing en controle van grote projecten Overkoepelende rapportage

Totaalbeeld rekenkameronderzoek naar de positie van de raad bij kaderstelling, sturing en controle van grote projecten Overkoepelende rapportage Totaalbeeld rekenkameronderzoek naar de positie van de raad bij kaderstelling, sturing en controle van grote projecten Overkoepelende rapportage Status: overkoepelende rapportage, vastgesteld door de rekenkamercommissies

Nadere informatie

Onderzoeksopzet De Poort van Limburg gemeente Weert

Onderzoeksopzet De Poort van Limburg gemeente Weert Onderzoeksopzet De Poort van Limburg gemeente Weert Weert, 6 september 2011. Rekenkamer Weert Inhoudsopgave 1. Achtergrond en aanleiding 2. Centrale vraagstelling 3. De wijze van onderzoek 4. Deelvragen

Nadere informatie

Reglement van orde Rekenkamercommissie Stichtse Vecht

Reglement van orde Rekenkamercommissie Stichtse Vecht REKENKAMERCOMMISSIE De rekenkamercommissie Stichtse Vecht, gelet op artikel 8 van de van de Verordening Rekenkamercommissie gemeente Stichtse Vecht; BESLUIT: vast te stellen het navolgende Reglement van

Nadere informatie

BESTUURLIJKE NOTA ONDERZOEK GROENBELEID EN GROENBEHEER REKENKAMERCOMMISSIE KATWIJK

BESTUURLIJKE NOTA ONDERZOEK GROENBELEID EN GROENBEHEER REKENKAMERCOMMISSIE KATWIJK Bestuurlijke Nota Onderzoek Groenbeleid en groenbeheer Rekenkamercommissie BESTUURLIJKE NOTA ONDERZOEK GROENBELEID EN GROENBEHEER REKENKAMERCOMMISSIE KATWIJK INHOUDSOPGAVE 1 INTRODUCTIE 4 1.1 AANLEIDING

Nadere informatie

Parafering besluit PFO Hae 06-07-2015 B Conform Geparafeerd door: Brandt, M.H.J. D&H 04-08-2015 H Conform Geparafeerd door: Maden, B.P.

Parafering besluit PFO Hae 06-07-2015 B Conform Geparafeerd door: Brandt, M.H.J. D&H 04-08-2015 H Conform Geparafeerd door: Maden, B.P. agendapunt 3.b.5 1201818 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden ARCHIEFRAPPORTAGE DELFLAND (KPI) Portefeuillehouder Haersma Buma, M.A.P. van Datum 4 augustus 2015 Aard bespreking Besluitvormend Afstemming

Nadere informatie

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR datum vergadering 17 juni 2010 auteur Daniëlle Vollering telefoon 033-43 46 133 e-mail dvollering@wve.nl afdeling Staf behandelend bestuurder drs. J.M.P. Moons onderwerp agendapunt Uitkomst en benutting

Nadere informatie

Planning & control cyclus

Planning & control cyclus Bijlage 2 behorende bij de kaderbrief 2015 Planning & control cyclus Spoorboek 1 2 Inleiding Dit spoorboek Planning & Control-cyclus dient als handvat en achtergrondinformatie voor de organisatie bij de

Nadere informatie

Onderzoek Invoering nieuwe WMO per 2015

Onderzoek Invoering nieuwe WMO per 2015 Onderzoek Invoering nieuwe WMO per 2015 Onderzoeksopzet van de Rekenkamercommissie voor Vlagtwedde en Bellingwedde Inleiding De gezamenlijke Rekenkamercommissie (RKC) van de gemeenten Vlagtwedde en Bellingwedde

Nadere informatie

Rekenkamercommissie Oostzaan

Rekenkamercommissie Oostzaan Rekenkamercommissie Oostzaan Jaarverslag 2013 Missie Rekenkamercommissie De rekenkamer heeft de ambitie om door middel van haar onderzoeken een positieve bijdrage te leveren aan de kwaliteit van het bestuur

Nadere informatie

II. De Nota risicomanagement Delfland vast te stellen met onder meer de volgende bepalingen:

II. De Nota risicomanagement Delfland vast te stellen met onder meer de volgende bepalingen: agendapunt B.05 1046082 Aan Verenigde Vergadering ONTWERP NOTA RISICOMANAGEMENT DELFLAND Gevraagd besluit Verenigde Vergadering 05-06-2014 I. De Nota risico's en weerstandsvermogen Delfland, vastgesteld

Nadere informatie

Raadsinformatieavond 19 april Gerard Bukkems lid Rekenkamer Utrecht

Raadsinformatieavond 19 april Gerard Bukkems lid Rekenkamer Utrecht Raadsinformatieavond 19 april 2011 Gerard Bukkems lid Rekenkamer Utrecht Raadsinformatieavond 19 april 2011 Programma: Aanleiding en aanpak onderzoek Conclusies Aanbevelingen Onderwijshuisvesting Taken

Nadere informatie

gemeente Bergen op Zoom.

gemeente Bergen op Zoom. Gemeente Bergen op Zoom Voorlegger Onderwerp Nummer voorstel Datum voorstel Portefeuillehouder(s) Contactpersoon Afdeling Contactpersoon Email Contactpersoon Telefoon Programmanummeren -naam : Eindrapportage

Nadere informatie

Grondbeleid en grondprijsbeleid Gemeente Weert

Grondbeleid en grondprijsbeleid Gemeente Weert Onderzoeksaanpak Grondbeleid en grondprijsbeleid Gemeente Weert september 2013 Rekenkamer Weert 1. Achtergrond en aanleiding Het grondbeleid van de gemeente Weert heeft tot doel bijdrage te leveren, met

Nadere informatie

aan kopie aan datum Afdeling Programmeren

aan kopie aan datum Afdeling Programmeren MEMO aan kopie aan datum Bestuurscommissies 21 augustus 2014 Watersysteem, Waterketen en Besturen en Organiseren Van Dagelijks Bestuur Afdeling Programmeren bijlage(n) 2 onderwerp Programmering investeringen

Nadere informatie

Aan de gemeenteraad van Achtkarspelen t.a.v. de griffier mevrouw R. van der Tempel. Geachte leden van de raad,

Aan de gemeenteraad van Achtkarspelen t.a.v. de griffier mevrouw R. van der Tempel. Geachte leden van de raad, Aan de gemeenteraad van Achtkarspelen t.a.v. de griffier mevrouw R. van der Tempel Geachte leden van de raad, Hierbij bieden wij u het eindrapport aan van het rekenkameronderzoek naar de Doeltreffendheid

Nadere informatie

Betreft: resultaten tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus. Van: De tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus

Betreft: resultaten tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus. Van: De tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus Wijk bij Duurstede, 6 maart 2012 Betreft: resultaten tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus Memo Van: De tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus Aan: Leden van de

Nadere informatie

Structuur regionale samenwerking in Regio Rivierenland

Structuur regionale samenwerking in Regio Rivierenland Structuur regionale samenwerking in Regio Rivierenland Gemeenteraden Ambitiebepaling, kaderstelling en controle op hoofdlijnen van beleid Besluiten over meerjarenprogramma s speerpunten Besluiten over

Nadere informatie

onderzoeksopzet kwaliteit dienstverlening

onderzoeksopzet kwaliteit dienstverlening onderzoeksopzet kwaliteit dienstverlening Rekenkamercommissie Onderzoeksopzet Kwaliteit dienstverlening rekenkamercommissie Oss 23 maart 2007 Inhoudsopgave 1. AANLEIDING EN ACHTERGROND...3 2. AFBAKENING...3

Nadere informatie

Rekenkamercommissie Noordoost Fryslân

Rekenkamercommissie Noordoost Fryslân Kollumerland c.a. Rekenkamercommissie Noordoost Fryslân Aan de raad van de Gemeente Kollumerland c.a. Postbus 13 9290 AA KOLLUM Afdeling : GRIF Behandeld door : P.J.A. Praat Doorkiesnummer : (0511) 548228

Nadere informatie

contactpersoon L.A. Demmendaal DOORKIESNUMMER 088 974 31 35 E-MAiuDREs i.demnnendaai@wshd.ni AANTAL BI3LAGEN 1

contactpersoon L.A. Demmendaal DOORKIESNUMMER 088 974 31 35 E-MAiuDREs i.demnnendaai@wshd.ni AANTAL BI3LAGEN 1 DATUM UW BRIEF VAN UW KF.NMERK ONS KENMERK t H API?, 2010 RKc/u 1 00 2 9 90 contactpersoon L.A. Demmendaal DOORKIESNUMMER 088 974 31 35 E-MAiuDREs i.demnnendaai@wshd.ni AANTAL BI3LAGEN 1 INGEKOMEN NR.

Nadere informatie

Werkwijze Cogo 2004. abcdefgh. Cogo publicatienr. 04-03. Ad Graafland Paul Schepers. 3 maart 2004. Rijkswaterstaat

Werkwijze Cogo 2004. abcdefgh. Cogo publicatienr. 04-03. Ad Graafland Paul Schepers. 3 maart 2004. Rijkswaterstaat Werkwijze 2004 publicatienr. 04-03 Ad Graafland Paul Schepers 3 maart 2004 abcdefgh Rijkswaterstaat Werkwijze 2/16 I Inleiding Verandering In 2003 is de organisatie van de ingrijpend veranderd. Twee belangrijke

Nadere informatie

PROJECTMANAGEMENT 1 SITUATIE

PROJECTMANAGEMENT 1 SITUATIE PROJECTMANAGEMENT George van Houtem 1 SITUATIE Het werken in en het leidinggeven aan projecten is tegenwoordig eerder regel dan uitzondering voor de hedendaagse manager. In elk bedrijf of organisatie komen

Nadere informatie

De aansturing van Punt Welzijn door de gemeente Weert Door Nol van Drunen. rekenkamer 26 november 2013

De aansturing van Punt Welzijn door de gemeente Weert Door Nol van Drunen. rekenkamer 26 november 2013 De aansturing van Punt Welzijn door de gemeente Weert Door Nol van Drunen rekenkamer 26 november 2013 Introductie Historie Verzoek raad in eind 2010; Moeizaam onderzoek, veel discussie tussen onderzoeker

Nadere informatie

Bestuursrapportage 2014 waterschap Vechtstromen Versie 24 november 2015

Bestuursrapportage 2014 waterschap Vechtstromen Versie 24 november 2015 Bestuursrapportage 204 Vechtstromen Versie 24 november 205 Deze rapportage bevat een overzicht op hoofdlijnen van de voortgang van de uitvoering van het waterbeleid en dient als basis voor jaarlijks bestuurlijk

Nadere informatie

Parafering besluit D&H 16-02-2016 H Conform Geparafeerd door: Janssen, T.R.J.

Parafering besluit D&H 16-02-2016 H Conform Geparafeerd door: Janssen, T.R.J. agendapunt 3.a.1 1244544 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden STRESS TEST Portefeuillehouder Smits, M. Datum 16 februari 2016 Aard bespreking Informatief Afstemming CTL/MCTL Bijlagen 1 Zaaknummer

Nadere informatie

Verordening Auditcommissie Wetterskip Fryslân

Verordening Auditcommissie Wetterskip Fryslân Verordening Auditcommissie Wetterskip Fryslân Het algemeen bestuur van Wetterskip Fryslân, gelet op: artikel 5.1 van het reglement van orde voor de vergaderingen van het algemeen bestuur; de rol van het

Nadere informatie

Rekenkamercommissie. Onderzoeksplan subsidiebeleid

Rekenkamercommissie. Onderzoeksplan subsidiebeleid Rekenkamercommissie Onderzoeksplan subsidiebeleid gemeente Best Oktober 2015 Rekenkamercommissie gemeente Best Drs. J. J.M. van den Heuvel, Voorzitter Drs. M.A. Koster RA, Lid J.M. van Berlo (secretaris)

Nadere informatie

WATERKLIMAATPLAN PIJNACKER-NOOTDORP HELDER OVER WATER EN KLIMAAT

WATERKLIMAATPLAN PIJNACKER-NOOTDORP HELDER OVER WATER EN KLIMAAT agendapunt 3.a.1 1287996 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden WATERKLIMAATPLAN PIJNACKER-NOOTDORP 2017-2020 HELDER OVER WATER EN KLIMAAT Portefeuillehouder Houtzager, M.A. Datum 30 januari 2017 Aard

Nadere informatie

Jelly Smink/Frits van Vugt. Namens de rekenkamercommissie doe ik u deze rekenkamerbrief toekomen over sturing op subsidie aan de bibliotheek.

Jelly Smink/Frits van Vugt. Namens de rekenkamercommissie doe ik u deze rekenkamerbrief toekomen over sturing op subsidie aan de bibliotheek. Aan de gemeenteraad van Overbetuwe i.a.a. het college van burgemeester en wethouders Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk Datum Verzonden d.d. 28 februari 2017 Onderwerp: Behandeld door Telefoonnummer Bijlage(n)

Nadere informatie

Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen

Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 2 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 3 Samenwerkingsovereenkomst

Nadere informatie

Provinciale Staten van Noord-Holland. Voordracht 64

Provinciale Staten van Noord-Holland. Voordracht 64 Provinciale Staten van Noord-Holland Voordracht 64 Haarlem, 17 augustus 2004 Onderwerp: Agenda Provinciaal Waterplan Bijlagen: - ontwerpbesluit - procesplanning provinciaal waterplan - op weg naar een

Nadere informatie

Gemeente Hellendoorn. Aan de raad

Gemeente Hellendoorn. Aan de raad Punt (2 : Aanbevelingen onderzoek Rekenkamer West Twente: Onroerende zaken Gemeente Hellendoorn Aan de raad Samenvatting: De Rekenkamer West Twente heeft onderzoek gedaan naar het beleid over - en het

Nadere informatie

In de bijlage een overzicht van de openstaande aanbevelingen per 1 juni 2017.

In de bijlage een overzicht van de openstaande aanbevelingen per 1 juni 2017. Gemeente Haarlem Rekenkamercommissie Haarlem Retouradres Postbus 511, 2003PB Haarlem t.a.v. Gemeenteraad Haarlem I Datum Ons kenmerk Contactpersoon Doorkiesnummer E-mail Onderwerp 9 juni 2017 2017/266893

Nadere informatie

AGENDAPUNT 3.3 ONTWERP. Onderwerp: Ontwerp begroting 2015 Nummer: 860110. Voorstel

AGENDAPUNT 3.3 ONTWERP. Onderwerp: Ontwerp begroting 2015 Nummer: 860110. Voorstel VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR AGENDAPUNT 3.3 Onderwerp: Ontwerp begroting 2015 Nummer: 860110 ONTWERP In D&H: 30 september 2014 Steller: A Peek In Cie: BMZ 29 oktober 2014 Telefoonnummer: 6013 SKK

Nadere informatie

Plan van aanpak. Onderzoek governance van gemeentelijke samenwerkingsverbanden. Juli 2014

Plan van aanpak. Onderzoek governance van gemeentelijke samenwerkingsverbanden. Juli 2014 Plan van aanpak Onderzoek governance van gemeentelijke samenwerkingsverbanden Juli 2014 Rekenkamer Maastricht Samenstelling: Mevrouw dr. Klaartje Peters (voorzitter) De heer drs. Ton A.M.J. Dreuw RC De

Nadere informatie

agendapunt 04.B.11 Aan Commissie Waterveiligheid AANVRAAG INVESTERINGSPLAN EN KREDIET GEMAAL KERSTANJEWETERING (GEMEENTE DELFT)

agendapunt 04.B.11 Aan Commissie Waterveiligheid AANVRAAG INVESTERINGSPLAN EN KREDIET GEMAAL KERSTANJEWETERING (GEMEENTE DELFT) agendapunt 04.B.11 1066160 Aan Commissie Waterveiligheid AANVRAAG INVESTERINGSPLAN EN KREDIET GEMAAL KERSTANJEWETERING (GEMEENTE DELFT) Voorstel Commissie Waterveiligheid 04-06-2013 De VV te verzoeken:

Nadere informatie

Onderzoeksprotocol Rekenkamer West-Brabant

Onderzoeksprotocol Rekenkamer West-Brabant Onderzoeksprotocol Rekenkamer West-Brabant Vastgesteld door de Rekenkamer West-Brabant in haar vergadering van 25 oktober 2010. Dit onderzoeksprotocol vloeit voort uit het Reglement van Orde, vastgesteld

Nadere informatie

Onderwerp: Onderzoek naar de overschrijding van de raming Brandweerkazerne Cothen-Langbroek

Onderwerp: Onderzoek naar de overschrijding van de raming Brandweerkazerne Cothen-Langbroek Raadsvergadering, 22 april 2008 Voorstel aan de Raad Nr: 228 Agendapunt: 6 Datum: 9 april 2008 Onderwerp: Onderzoek naar de overschrijding van de raming Brandweerkazerne Cothen-Langbroek Onderdeel raadsprogramma:

Nadere informatie

Stelling: Planning & Control (P&C) is iets van financiën!

Stelling: Planning & Control (P&C) is iets van financiën! Stelling: Planning & Control (P&C) is iets van financiën! Doorontwikkeling P&C cyclus onderwerpen: - Actuele situatie rondom P&C - Programmasturing - Digitalisatie P&C P&C documenten -> nieuwe benamingen

Nadere informatie

SERVICECODE AMSTERDAM

SERVICECODE AMSTERDAM SERVICECODE AMSTERDAM Inleiding Stadsdeel Zuidoost heeft de ambitie om tot de top drie van stadsdelen met de beste publieke dienstverlening van Amsterdam te horen. Aan deze ambitie wil het stadsdeel vorm

Nadere informatie

REGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN

REGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN REGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN 24 november 2017 INHOUD HOOFDSTUK 1: Rol en status van het Reglement 1 HOOFDSTUK 2: Samenstelling RAC 1 HOOFDSTUK 3: Taken RAC 2 HOOFDSTUK

Nadere informatie

Onderzoeksopzet Muskusrattenbestrijding

Onderzoeksopzet Muskusrattenbestrijding Secretariaat: Postbus 4142 7320 AC Apeldoorn Tel. (055) 527 24 01 secretariaat.smo@veluwe.nl Onderzoeksopzet Muskusrattenbestrijding Datum 17 augustus 2010 Opgemaakt door Waterschap Veluwe Beheers- en

Nadere informatie

Onderzoeksprogramma April 2005

Onderzoeksprogramma April 2005 Rekenkamercommissie gemeente s- Hertogenbosch Leden: Drs. I. Caminada (extern lid en voorzitter) Mevr. Ir. S. D. Duives-Cahuzak (raadslid) R. Verdam (extern lid) Mr. M.C.J.G. van Vugt (extern lid, plv.

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 'Uil Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provinciale Staten van Flevoland Postbus 55 8200 AB LELYSTAD Datum 20 december 2013 Betreft financieel

Nadere informatie

Kader aanbesteding accountantscontrole. Rekeningencommissie gemeenteraad Hilversum September 2013

Kader aanbesteding accountantscontrole. Rekeningencommissie gemeenteraad Hilversum September 2013 Kader aanbesteding accountantscontrole Rekeningencommissie gemeenteraad Hilversum September 2013 Introductie Met ingang van boekjaar 2008 is Ernst & Young Accountants door een benoemingscommissie uit de

Nadere informatie

Plan van aanpak Rekenkameronderzoek naar (be)sturing van Gemeenschappelijke Regelingen

Plan van aanpak Rekenkameronderzoek naar (be)sturing van Gemeenschappelijke Regelingen Plan van aanpak Rekenkameronderzoek naar (be)sturing van Gemeenschappelijke Regelingen Rekenkamercommissies Edam-Volendam, Landsmeer, Oostzaan, Waterland Inleiding In de maanden mei tot en met oktober

Nadere informatie

Samen sturen. Onderzoek naar de bestuurlijke en ambtelijke aansturing van de realisatie van de Uithoflijn

Samen sturen. Onderzoek naar de bestuurlijke en ambtelijke aansturing van de realisatie van de Uithoflijn Samen sturen Onderzoek naar de bestuurlijke en ambtelijke aansturing van de realisatie van de Uithoflijn 1 Vooraf Aard bijeenkomst: besloten Zorgvuldigheid van het proces Rapport inclusief bestuurlijke

Nadere informatie

Integrale Handhaving. Opzet Quick Scan. Inhoudsopgave. 1. Achtergrond en aanleiding

Integrale Handhaving. Opzet Quick Scan. Inhoudsopgave. 1. Achtergrond en aanleiding Integrale Handhaving Opzet Quick Scan Rekenkamer Weert Oktober 2008 Inhoudsopgave 1. Achtergrond en aanleiding 2. Centrale vraagstelling 3. Deelvragen 4. Aanpak en resultaat 5. Organisatie en planning

Nadere informatie

Concretere eisen om te (kunnen) voldoen aan relevante wet- en regelgeving zijn specifiek benoemd

Concretere eisen om te (kunnen) voldoen aan relevante wet- en regelgeving zijn specifiek benoemd >>> Overgang Maatstaf 2016 Onderstaand overzicht bevat de selectie van de geheel nieuwe eisen uit de Maatstaf 2016 en de eisen waarbij extra of andere accenten zijn gelegd, inclusief een korte toelichting.

Nadere informatie