Hantering van chronische suïcidaliteit bij patiënten met een persoonlijkheidsstoornis

Transcriptie

1 Hantering van chronische suïcidaliteit bij patiënten met een persoonlijkheidsstoornis Werken vanuit de functie van suïcidaliteit Brugge, 2 juni 2017 Fanny Dumarey, psycholoog-gedragstherapeut Coördinator Zorgtraject Persoonlijkheidsstoornissen

2 Inhoud van de workshop Visie t.a.v. de behandeling van patiënten met een persoonlijkheidsstoornis Definitie van suïcidaal gedrag Functies van suïcidaal gedrag Hantering van suïcidaal gedrag Toepassen op eigen casussen Slotbeschouwingen Fanny Dumary, psycholoog - gedragstherapeut 2

3 Visie t.a.v. de behandeling van patiënten met een persoonlijkheidsstoornis De voorgestelde visie is deze die wordt gehanteerd binnen het Zorgtraject Persoonlijkheidsstoornissen Noord-West- Vlaanderen. Is gebaseerd op een gedragstherapeutisch kader, dialectische gedragstherapie (Linehan, 1993) en Schematherapie (Young,1999). Fanny Dumary, psycholoog - gedragstherapeut 3

4 Indicatiestelling Gesprekken met de patiënt op basis van leidraad Teamoverleg met beslissing naar voorstel behandelaanbod Terugkoppeling naar de patiënt Fase 1 Vaardigheidstraining Therapeutische diagnostiek Socialisering aan het model Fase 2 Nastreven structurele veranderingen in de persoonlijkheid in de therapeutische omgeving Toepassen en generaliseren van vaardigheden in een therapeutische omgeving Fase 3 Nastreven van structurele veranderingen in de persoonlijkheid in de eigen omgeving Toepassen en generaliseren van vaardigheden in de eigen omgeving Verhogen van de levenskwaliteit Voor de patiënt betekenisvolle deelname aan de maatschappij Werkhervatting, aanvang of begeleiding naar job Vrijwilligerswerk Introductie van de ankerpersoon Medisch psychiatrische opvolging Medisch psychiatrische opvolging Aanpakken/ behandeling van therapieinterfererende aspecten Medisch psychiatrische opvolging Fase 2 Toepassen en generaliseren van vaardigheden in een therapeutische omgeving Medisch psychiatrische opvolging Fase 3 Toepassen en generaliseren van vaardigheden in de eigen omgeving Verhogen van de levenskwaliteit Uitbouwen van een ondersteunend (zorg)netwerk Medisch psychiatrische opvolging Activiteitencentrum Eigen activiteiten Veiligheidsmodule Bed ter recuperatie Crisisopname Bron: Dumarey, F., Vanderheyden, H. & De Bruyne, K. (2016). Fanny Dumary, psycholoog - gedragstherapeut 4

5 Visie t.a.v. de patiënt met een persoonlijkheidsstoornis We kijken vanuit een positief mensbeeld naar de patiënt: Patiënten doen hun best Patiënten willen beter worden Patiënten moeten hard(er) werken en (beter) gemotiveerd zijn om veranderingen in hun leven door te voeren. Ook als patiënten hun problemen niet zelf hebben veroorzaakt, moeten ze deze toch zelf zien op te lossen. Het leven van suïcidale patiënten is ondraaglijk. Patiënten moeten leren hoe ze op alle vlakken van hun leven adequaat kunnen handelen. Patiënten kunnen het niet fout doen bij psychotherapie. Therapeuten die patiënten behandelen met emotionele ontregeling hebben zelf ondersteuning nodig. Fanny Dumary, psycholoog - gedragstherapeut 5

6 Definitie van suïcidaal gedrag We volgen de omschrijving die gebruikt wordt door Marsha Linehan (1993): Elk gedrag dat potentieel levensbedreigend is, ook al wordt het door de patiënt niet als dusdanig benoemd en/of (h)erkend. Dit gedrag wordt beschouwd als therapieinterfererend gedrag. Fanny Dumary, psycholoog - gedragstherapeut 6

7 Voorbeelden van suïcidaal gedrag Ernstige zelfverwonding Overmatig gebruik van middelen Risicovol gedrag, bv. in het verkeer, seksueel gedrag, in hobby s, Niet eten Verwaarlozen van essentiële zelfzorg Levensbeëindigend gedrag Fanny Dumary, psycholoog - gedragstherapeut 7

8 Chronische suïcidaliteit in de praktijk Fluctuatie van de suïcidaliteit doorheen de tijd. Het risico op suïcide is altijd latent aanwezig. Opflakkeringen kunnen snel en heftig zijn Aanleidingen voor opflakkeringen kunnen zowel interne als externe factoren zijn Beschermende en risicofactoren kunnen fluctueren doorheen de tijd Suïcidaliteit is altijd aanwezig en soms moeilijk voorspelbaar => Belang van open en niet-veroordelende communicatie. Fanny Dumary, psycholoog - gedragstherapeut 8

9 Functies van suïcidaal gedrag Communicatie met de omgeving (Disfunctionele) emotieregulatie Bestraffendheid t.a.v. zichzelf Hantering dissociatieve symptomen, terug in contact komen met de realiteit Hetzelfde gedrag kan op verschillende momenten een verschillende functie hebben! Fanny Dumary, psycholoog - gedragstherapeut 9

10 Hantering van suïcidaal gedrag 1. Couperen van het gedrag 2. Garanderen van veiligheid voor de patiënt en zijn omgeving 3. Diagnostische differentiatie 4. Problematiseren van het gedrag vanuit een oordeelsvrije houding 5. Samen detecteren van de functie van het gedrag in de specifieke situatie 6. Uitwerken van alternatieve hantering vanuit de functie 7. Coachen van de toepassing van de alternatieve hantering Fanny Dumary, psycholoog - gedragstherapeut 10

11 Eigen casuïstiek Laten we de aangereikte informatie toepassen op eigen casuïstiek. Rollenspel i.f.v. het inoefenen van de voorgestelde hantering van suïcidaal gedrag. Fanny Dumary, psycholoog - gedragstherapeut 11

12 Slotbeschouwingen Blijf steeds terugkeren naar de onderliggende visie Euthanasie kan besproken worden maar in een rustige fase, niet bij acute suïcidaliteit Zorg voor jezelf Deel de impact van suïcidaal gedrag met collega s Fanny Dumary, psycholoog - gedragstherapeut 12