Gemeentelijk Klimaatactieplan

Transcriptie

1 Gemeentelijk Klimaatactieplan Pagina 1 van 45

2 COLOFON Redactie: Interleuven, Eindredactie: Gemeente Huldenberg Inspiratie: Provincie Limburg, Model gemeentelijk klimaatactieplan (of Sustainable Energy Action Plan - SEAP) Dit model is opgesteld in het kader van 'Vlaams-Brabant Klimaatneutraal' en de samenwerking met de gemeenten, en past in het Europese Burgemeestersconvenant. De provincie Vlaams-Brabant en Interleuven zijn door de EU erkend als coördinator voor het Burgemeestersconvenant. Ze ondersteunen de Vlaams-Brabantse gemeentebesturen. Het volledige ondersteuningsaanbod kan je bekijken op de Alfresco-site en Meer info: Interleuven, milieu@interleuven.be Provincie Vlaams-Brabant, klimaatneutraal@vlaamsbrabant.be Pagina 2 van 45

3 Voorwoord Samen met 53 Vlaams-Brabantse burgemeesters, ondertekende ik in Diegem op 4 oktober 2013 het klimaatengagement voor Huldenberg. Op 25 juni 2014 kwamen er nog 3 gemeenten bij om het uiteindelijke Burgemeesterconvenant te ondertekenen. Samen met de provincie hebben we als gemeente een ambitieus plan ondertekend. Dit klimaat(actie)plan is een actief plan en niet een document dat dode letter wordt in de gemeentelijke archieven. We engageren ons om de uitstoot van CO2 met 20% te reduceren tegen In 2008 tekenden de regeringsleiders de Europese klimaatdoelstellingen uit, ook wel de doelstellingen genoemd. De lidstaten legden zichzelf daarmee een duidelijke opdracht op: samen zullen ze o.a. de uitstoot van broeikasgassen met minstens 20% terugdringen tegen het jaar Europa besefte snel dat hiervoor de medewerking van iedereen nodig is en betrok daarom, voor de eerste maal in de geschiedenis, rechtstreeks de lokale besturen. Dit leidde tot The Convenant Of Mayors, het Burgemeesterconvenant. Huldenberg draagt met dit plan bij tot een betere leefwereld met concrete acties op maat van Huldenberg en haar inwoners. Danny Vangoidtsenhoven Burgemeester Pagina 3 van 45

4 Inhoud 1. Kader: Burgemeestersconvenant Doel Algemene uitgangspunten Ambitie en visie van de gemeente Algemene strategie Huidige situatie Algemeen Gemeentelijke nulmeting Inventarisatie bestaande werking en projecten Maatregelentool en Business as Usual-scenario 2020 (BAU 2020) Gemeentelijk klimaatactieplan Organisatorisch Intern Extern Participatieve aanpak Financieel Geplande acties en maatregelen Gebouwen, installaties en voorzieningen Mobiliteit Hernieuwbare energie Natuur en biodiversiteit Landbouw Industrie Rapportering en monitoring Contacten Pagina 4 van 45

5 1. KADER: BURGEMEESTERSCONVENANT Liefst 80% van het energiegebruik en de CO 2-uitstoot is het gevolg van menselijke activiteiten, en CO 2 is met voorsprong het belangrijkste broeikasgas. Lokale overheden staan dicht bij de bevolking en spelen daarom een cruciale rol bij het afremmen van de klimaatverandering. Hét instrument hiervoor is het Covenant of Mayors of het Burgemeestersconvenant. Gemeenten en steden die dit convenant ondertekenen, engageren zich om concrete maatregelen te nemen om hun CO 2-uitstoot tegen 2020 met minstens 20% terug te dringen. Europa werkte hiervoor een stappenplan uit dat elke gemeente kan gebruiken. De provincie Vlaams-Brabant en Interleuven treden op als Coördinator van het Convenant en staan de gemeenten bij. Stap 1: Nulmeting Om te weten hoeveel CO 2 er bespaard moet worden, moet de gemeente eerst een nulmeting uitvoeren. Deze nulmeting gaat voor verschillende sectoren - huishoudens, transport, industrie, openbare verlichting - na hoeveel CO 2 ze uitstoten. Het basisjaar voor de nulmeting is VITO, de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek, werkte in opdracht van de Vlaamse Overheid een handige Excel-tool uit die de gemeente met eigen gegevens kan aanvullen. Stap 2: Opstellen klimaatactieplan De gemeente moet na de ondertekening een klimaatactieplan opstellen en indienen bij de Europese Commissie. Dit klimaatactieplan bevat een opsomming van de maatregelen die de gemeente zal nemen om de CO 2-reductie (20% of meer) te bereiken. Stap 3: Uitvoering De maatregelen worden omgezet in de praktijk. Stap 4: Rapportering en monitoring Elke twee jaar na het indienen van het klimaatactieplan dient de gemeente een implementatierapport in bij de Europese Commissie met daarin een stand van zaken en tussentijdse resultaten. Elke 4 jaar moet een nieuwe CO 2-meting (monitoring) gebeuren. De gemeente kan hiervoor beroep doen op de cijfers die worden aangeleverd door VITO en de Vlaamse overheid. Pagina 5 van 45

6 2. DOEL 2.1. Algemene uitgangspunten De gemeente zet zowel in op korte termijnwinsten als op lange termijnacties. De Trias Energetica is daarbij het uitgangspunt: de gemeente onderneemt stappen om de energievraag te verminderen (stap 1), om duurzame energie op te wekken en te gebruiken (stap 2) en om aan de resterende (fossiele) energievraag te voldoen met efficiënte, schone technieken (stap 3). Figuur 1: model Trias Energetica Daarbij hanteert de gemeente drie belangrijke principes: 1) De gemeente geeft het goede voorbeeld De gemeente speelt op verschillende vlakken een voorbeeldrol: als consument, dienstverlener, planner, adviseur, initiator, 2) Samen aan de slag De gemeente betrekt bedrijven, organisaties, burgers en kennisinstellingen bij de opmaak en de uitvoering van het gemeentelijk klimaatbeleid. En ze neemt deel aan initiatieven die worden georganiseerd in het kader van Vlaams-Brabant klimaatneutraal. 3) Klimaatbeleid is dynamisch beleid Kennis over klimaat is in volle evolutie. Ook het gemeentelijk klimaatplan is geen vaststaand gegeven, maar kan steeds bijgestuurd worden. Een gemeentelijk klimaatbeleid gaat verder dan het verminderen van het energieverbruik en de CO 2-uitstoot alleen. De economische en sociale aspecten, binnen het breder kader van Pagina 6 van 45

7 duurzame ontwikkeling, mogen hierbij niet uit het oog verloren worden. Een sterk klimaatbeleid zal bovendien plaats moeten krijgen in alle beleidsdomeinen (bouwen en wonen, integraal waterbeheer, ruimtelijke ordening, mobiliteit, biodiversiteit, kansarmoede, ) Ambitie en visie van de gemeente Met dit klimaatplan engageert de gemeente zich om tegen 2020 de CO2-uitstoot te verminderen met minstens 20%. Ze doet dat door energie te besparen, energie-efficiëntie te verhogen en het inzetten van duurzame energiebronnen. Reeds eerder werd gesteld dat de inspanningen van de gemeente gestoeld zijn op 3 peilers. De voorbeeldfunctie, participatie van verschillende actoren en de dynamiek die onlosmakelijk met klimaatbeleid verbonden is. De voorbeeldfunctie van de gemeente is primordiaal. Een gemeentelijke overheid kan alleen een wervend klimaatbeleid voeren als eigen acties - groot of klein - getoetst worden aan de klimaatdoelstellingen. Dit vereist de inbedding van het klimaatbeleid in alle andere beleidsdomeinen. Wie de nulmeting bestudeert, kan berekenen dat met inspanningen door de gemeente alleen nooit een CO2-uitstootreductie van 20% kan behaald worden. Participatie van inwoners, verenigingen, (landbouw)bedrijven, is dus onontbeerlijk om de gestelde doelen te behalen. Het laatste item, een dynamisch beleid, kan men op twee afzonderlijke manieren bekijken. 1) Het voeren van een gemeentelijk beleid is ten dele opgebouwd uit het behandelen van onvoorziene omstandigheden, opportuniteiten of initiatieven van buitenaf (inwoners, organisaties, bedrijven, hogere overheden, ). Hoewel men deze omstandigheden niet op voorhand kan beschrijven, scheppen deze beleidsdaden wel degelijk heel wat kansen om gemeentelijk klimaatbeleid te voeren. Voorbeelden: het herstellen van schade op een duurzame en klimaatvriendelijke manier; vergunningenbeleid; nieuwe subsidiemogelijkheden, veranderende fiscaliteit, Men moet als het ware elke beleidsdaad toetsen aan de klimaatdoelstellingen. Dat vereist een scherpe aandacht voor het klimaat-thema. 2) Ook andere overheden, organisaties en burgers spelen een rol in het klimaatbeleid. Zo is te verwachten dat bvb. de Federale en Vlaamse overheid ook tot de uitvoering van klimaatacties zullen komen, o.a. ook in het regelgevend kader of subsidieregelingen. Alleen met een gezamenlijk engagement, ieder op het eigen beleidsniveau, kan er tot resultaten worden gekomen. Pagina 7 van 45

8 3. ALGEMENE STRATEGIE Dit klimaatactieplan is een belangrijk document dat toont hoe de gemeente Huldenberg haar engagement tegen 2020 wil bereiken. Het maakt gebruik van de resultaten van de nulmeting om de meest geschikte acties te vinden voor de CO 2-reductie. Dit plan stelt hiervoor concrete maatregelen voor, samen met de nodige budgetten, verantwoordelijke uitvoerders en timing. Beschouw het klimaatactieplan niet als een strak document: omstandigheden veranderen en het is aangewezen om het plan geregeld te herzien. De maatregelen in het klimaatactieplan moeten de CO 2-uitstoot en het energieverbruik door eindgebruikers verminderen. De engagementen hebben betrekking op het gehele Huldenbergs grondgebied van de gemeente of de stad. Daarom bevat het plan acties voor zowel de publieke als de private sector (bedrijven, burgers, middenveld, scholen ). De rol van de gemeente is dat zij het voorbeeld geeft, duidelijke maatregelen neemt en haar inwoners stimuleert om zelf actie te ondernemen. Het streefjaar is Daarom bevat het plan een duidelijke schets van de acties die de gemeente zal ondernemen om haar streefdoel in 2020 te bereiken. Maar een langetermijnstrategie en -visie is ook belangrijk. Om de gemeentelijke visie concreet te maken en zo hanteerbaar mogelijk te houden, wordt hieronder een toetsingskader uitgewerkt aan de hand van slagzinnen en typevoorbeelden. Huldenberg zet met voorkeur in op acties waarbij echte, meetbare winst kan gerealiseerd worden. Waar met andere woorden de actie rechtstreeks kan vertaald worden in een verminderde CO 2-uitstoot uitgedrukt in ton of ton/jaar. Een no-nonsense aanpak dus. Typevoorbeeld: het doven van de openbare verlichting Het principe van het economisch-ecologisch optimum wordt gehanteerd. Acties waarbij de fiscaliteit, het subsidiestelsel of verminderde kosten tot een zinnige terugverdientijd leiden, staan bovenaan de TO DO lijst. Typevoorbeeld: energiescan van gemeentelijke gebouwen, plaatsen PV-panelen op alle openbare gebouwen Symbolische acties, dus diegene die minder of niet vertaalbaar zijn naar een meetbare verminderde CO 2-uitstoot, hebben waarde voor zover de voorbeeldfunctie van de gemeente maximaal kan uitgespeeld worden. Typevoorbeeld: aankoop elektrisch dienstvoertuig Klimaatacties waarvoor subsidieregelingen bestaan, zijn acties die passen in een strategie van hogere overheden. Om dat draagvlak en het effect te vergroten kan dit ondersteund worden via de eigen gemeentelijke acties. Typevoorbeeld: premie voor plaatsen van isolatie Pagina 8 van 45

9 Participatie van inwoners, bedrijven, organisaties, is belangrijk voor het welslagen van het klimaatbeleid. Acties die de participatie in belangrijke mate mee ondersteunen, zijn belangrijk. Ook omgekeerd: acties die aangereikt werden via het participatietraject, genieten bijzondere aandacht. Het draagvlak hiervoor is immers aanwezig. Typevoorbeeld: groepsaankoop van isolatiemateriaal of elektrische fietsen. Tenslotte trachten we acties ter vermijden waarvan het overduidelijk is dat de gemeentelijke impact of stuurmogelijkheid onbestaande is. Het zou een klimaatplan op gemeentelijke niveau, niet in het minst het ambitieniveau, onrealistisch beïnvloeden zowel positief als negatief. Ieder bestuursniveau heeft haar sterktes, middelen en visie, en dat respecteren we. Samengevat toetsingskader voor klimaatacties in de gemeente Huldenberg: Meetbare winst, uitgedrukt in verminderde CO 2-uitstoot Ecologisch-economisch optimum beoordelen Voorbeeldfunctie van de gemeente Acties stroomlijnen met andere overheden, (buur)gemeenten en organisaties Participatie van bewoners, bedrijven, organisaties, Pagina 9 van 45

10 4. HUIDIGE SITUATIE 4.1. Algemeen Om doelstellingen te formuleren en de effecten van het klimaatbeleid op te volgen, moet je de grootte en de bronnen van de huidige CO 2-uitstoot kennen. Daarom heeft de gemeente een nulmeting uitgevoerd. Deze meting geeft van elke sector het aandeel in de totale CO 2-uitstoot weer. Het referentiejaar is 2011 want vanaf dat jaar zijn volledige cijfers voor de nulmeting beschikbaar. De inventaris werd gemaakt met de generieke tool 1 die VITO ontwikkelde in opdracht van het departement Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE) van de Vlaamse overheid en aangevuld met data die specifiek zijn voor de gemeente Gemeentelijke nulmeting De nulmeting richt zich op de emissies van sleutelsectoren als: gemeentelijke gebouwen, installaties en voorzieningen tertiaire gebouwen, installaties en voorzieningen residentiële gebouwen transport: gemeentelijke vloot, openbaar transport (weg, spoor), privé en commercieel transport (weg) Daarnaast brengt de nulmeting emissiebronnen in kaart die niet verplicht gerapporteerd moeten worden, maar die wel relevant kunnen zijn voor het klimaat- en energiebeleid: via energieproductie door koude- of warmteproductie-eenheden door energiegerelateerde emissies van productie-eenheden voor elektriciteit < 20 MW landbouw: energiegerelateerde CO 2-emissies en niet-energiegerelateerde emissies zoals CH 4 door vertering en N 2O door mestopslag industrie: energiegerelateerde CO 2-emissies door niet-ets bedrijven Uit de emissie-inventaris blijkt dat in het jaar ton aan CO 2 werd uitgestoten. 1 Tool is terug te vinden op aps.vlaanderen.be/lokaal/burgemeestersconvenant/burgemeestersconvenant.htm. Pagina 10 van 45

11 Ton CO₂- emissies eigen vloot eigen openbare verlichting eigen gebouwen landbouw industrie openbaar vervoer particulier en commercieel vervoer openbare huishoudens verlichting Figuur 2: Grafiek nulmeting 0 CO2-emissies (Huldenberg) tertiair Huldenberg CO 2 -emissies per sector (2011) Huishoudens ( ton) 1,580%,325%,779%,180% 32,570% 9,677% 51,299% Tertiair (3.497 ton) Landbouw (908 ton) Industrie (390 ton) Particulier en commercieel vervoer ( ton) Openbaar vervoer (281 ton) 1,079% 2,512% Gemeentelijke gebouwen (571 ton) Openbare verlichting (117 ton) Gemeentelijke vloot (65 ton) Figuur 3: Taartdiagram gemeentelijke nulmeting Huldenberg De totale CO 2 uitstoot in 2011 voor de gemeente Huldenberg bedraagt ton. Uit bovenstaande figuur blijkt dat de sectoren met de grootste uitstoot de huishoudens en het particulier en commercieel vervoer zijn. Samen zijn zij verantwoordelijk voor 84% van de totale Pagina 11 van 45

12 CO 2-emissies. De huishoudens dragen bij voor meer dan de helft (51,3%) van de totale uitstoot. Het particulier en commercieel vervoer vertegenwoordigt 32,6% van onze CO2-emissies. Ook de tertiaire sector 2 levert met bijna 10% oftewel ton een substantiële bijdrage aan de globale uitstoot. De gemeente zal zich met haar klimaatplan dus richten op deze prioritaire sectoren: nl. huishoudens, transport en tertiaire sector. Andere sectoren zoals de industrie (niet-ets), de landbouw en het openbaar vervoer dragen in beperktere mate bij aan de totale CO 2-emissies. Samen zijn zij goed voor 4,4% van de globale uitstoot van de gemeente Huldenberg. De gemeentelijke gebouwen, openbare verlichting en wagenpark zijn slechts verantwoordelijk voor 753 ton, oftewel 2,1% van alle CO 2-emissies. Toch zal de gemeente ook acties ondernemen om de uitstoot van haar eigen gebouwen en wagenpark te verminderen. Zij vervult immers een belangrijke voorbeeldfunctie. Uit de inventaris van de jaren 2012 en 2013 blijkt dat de CO 2-uitstoot van de gemeente toeneemt. Vooral de huishoudens en mobiliteit, die al de grootste sectoren zijn, blijven groeien. Ook de CO 2-uitstoot van de tertiaire sector en industrie gaan in stijgende lijn Huishoudens Tertiair Landbouw Industrie Particulier en commercieel vervoer Openbaar vervoer Gemeentelijke gebouwen Openbare verlichting Gemeentelijke vloot Totaal Onder tertiaire sector verstaat men: kantoren en administraties, horeca, handel, gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening, andere gemeenschaps- sociale en persoonlijke dienstverlening, onderwijs, en een restcategorie Pagina 12 van 45

13 Ton CO₂- emissies eigen vloot eigen openbare verlichting eigen gebouwen landbouw industrie mobiliteit Bebouwde omgeving CO2-emissies (Huldenberg)Gemiddelde Vlaams-Brabantse gemeente Figuur 4: Grafiek vergelijking gemeente gemiddelde Vlaams-Brabantse gemeente Huldenberg heeft in vergelijking met de gemiddelde Vlaams-Brabantse gemeente een lagere CO 2-uitstoot. Voornamelijk het gedeelte mobiliteit en industrie zijn significant lager. Huldenberg heeft weinig industriële activiteit. Reden om aan te nemen dat de nulmeting hiervoor een juiste maatstaf is. Voor mobiliteit worden bovenlokale wegen zoals snel- en gewestwegen mee in de berekeningen geteld. Aangezien er op het grondgebied van Huldenberg enkel de gewestweg N253 is, kan het lager aandeel mobiliteit hiermee verklaard worden. Pagina 13 van 45

14 Het aandeel bebouwde omgeving is voor Huldenberg ook lager dan de gemiddelde gemeente. De gemiddelde gemeente is echter een wiskundig gemiddelde van alle nulmetingen van alle Vlaams-Brabantse gemeenten, herrekend naar een gelijk aantal inwoners. Dit laatste is een belangrijk gegeven voor de vergelijking. Gezien de lage bouwdichtheid, en relatief grote kavels in onze uitgestrekte gemeente, is een lager aandeel bebouwde omgeving opmerkelijk. Niettegenstaande is de uitstoot gegenereerd door de bebouwde omgeving een groot aandeel van het totaal, waardoor er hiervoor een grote marge voor zinnige klimaatacties ligt. Ook onze levensstijl is een onderdeel van bebouwde omgeving. Het energie- en elektriciteitsverbruik van de gezinnen zit mee in dit deel verrekend. Het zou dus een denkpiste kunnen zijn dat een meer ecologische levensstijl voor dit onderdeel een verminderde CO 2- uitstoot zou kunnen teweeg brengen. Voor het gedeelte landbouw is het eerlijk vast te stellen dat de hefbomen om een gemeentelijk landbouwbeleid te voeren erg beperkt zijn. Landbouwbeleid wordt grotendeels gestuurd vanuit Europa. Dit klimaatplan zal hiervoor dan ook weinig verdere acties bevatten. Tenslotte kan men vaststellen dat het gedeelte CO 2-uitstoot van de gemeente zelf, van eigen gebouwen, eigen vloot en openbare verlichting, maar een klein gedeelte van het totaal is. Hoewel inspanningen hier zinnig zijn, ondersteunt deze vaststelling de gedachte dat participatie nodig is Inventarisatie bestaande werking en projecten De resultaten van de nulmeting zijn het uitgangspunt van het klimaatactieplan. Acties en maatregelen die uitgevoerd zijn sinds referentiejaar 2011, worden mee opgenomen en kunnen al een invloed hebben op de CO 2-uitstoot. Daarom heeft de gemeente deze bestaande initiatieven geïnventariseerd. De inventarisatie gebeurde op basis van: milieujaarprogramma s omgevingsanalyse uit BBC beleidsplannen van andere gemeentelijke diensten (RO, mobiliteit, gebouwen, ) bestaande audits, studies, visieplannen: o energieaudit gemeentelijke gebouwen o mobiliteitsstudie o openbare verlichting: quickscan, lichtplannen, masterplannen o stookplaatsrenovatie / afstelling stookplaatsen o hernieuwbare energie, PV-panelen o relighting o energieboekhouding initiatieven of lange termijnprojecten die al in uitvoering zijn: o oplaadpunten voor elektrische voertuigen aan openbare gebouwen Pagina 14 van 45

15 o o trage wegen fietsroutenetwerk (gratis) duurzaam bouwadvies Uiteraard kunnen initiatieven die dateren van vóór 2011 en die een bijdrage leveren aan de reductie van de CO 2-uitstoot, ook opgenomen worden in het klimaatactieplan. Huldenberg neemt al geruime tijd deel aan de verschillende milieuconvenanten en samenwerkingsovereenkomsten milieu tussen de Vlaamse Overheid en de gemeenten. Heel wat milieu- en natuuracties werden in dit kader uitgewerkt. Aangezien de nulmeting 2011 als basisberekening voor deze klimaatacties, klimaatplannen en de burgemeestersconvenant geldt, lijkt het niet opportuun om deze oudere acties allemaal te gaan herberekenen naar verminderde CO 2-uitstoot. De focus lag dan wel bij duurzaamheid, ecologie en natuur, de omrekening naar het klimaatverhaal is quasi onmogelijk. Hierna volgt een overzicht van initiatieven die sinds 2011 genomen zijn in het kader van het Burgemeesterconvenant: Nieuwbouw school Sint-Agatha-Rode Aanpak: PV-panelen op het gebouw en warmterecuperatie van het ventilatiesysteem Gestelde doelen: Energiezuinige openbare gebouwen. Resultaat in vermindering aan CO 2-uitstoot: berekenen via as-buildplannen. Soort actie: voorbeeldfunctie, meetbare reductie, terugverdientijd. Doven openbare verlichting vanaf juli 2015 Aanpak: De openbare verlichting wordt sinds week 26 van 2015 gedoofd tussen en 5.00 uur. Gestelde doelen: vermindering CO 2-uitstoot, financiële opsteker en verminderen lichtvervuiling. Resultaat in vermindering aan CO 2-uitstoot op jaarbasis: 94,09 ton of 1,2% van de reductiedoelstelling. Soort actie: voorbeeldfunctie, meetbare reductie. 100% groene stroom Aanpak: Sinds 2005 is alle groene stroom die de gemeente aankoopt 100% groene stroom. Dit geldt dus voor alle elektrische verbruiken onder het beheer van de gemeente. Gestelde doelen: voorbeeldfunctie, maatschappelijk debat. Resultaat in vermindering aan CO 2-uitstoot op jaarbasis: 95 ton. Soort actie: Voorbeeldfunctie, sensibilisatie. Zonnepanelen op het sociaal huis Aanpak: Op het nieuw te bouwen sociaal huis wordt voor een geschatte productie van kWh/jaar aan zonnepanelen geïnstalleerd. Dat is 37% van het jaarlijkse energieverbruik. De terugverdientijd is berekend op 8 jaar. Het gebouw beantwoord aan de geldende EPB-eisen. Gestelde doelen: voorbeeldfunctie. Pagina 15 van 45

16 Resultaat in vermindering aan CO 2-uitstoot: kwh/jaar vermeden elektriciteitsproductie betekent aan de conversiefactoren geldig voor de openbare sector een uitstoot van 3,02 ton/jaar. Soort actie: voorbeeldfunctie. Papier voor de administratie Aanpak: De aanbesteding voor de aankoop van papier voor de administratie gemeente & OCMW en de scholen vermeldt een clausule klimaatneutraal welke in het bestek is opgenomen. De opdracht werd als dusdanig toegewezen. Het papier is momenteel dus carbon neutral footprint. Gestelde doelen: ecologisch verantwoorde papierkeuze, voorbeeldfunctie. Resultaat in vermindering aan CO 2-uitstoot op jaarbasis: op een verbruik van gemiddeld 15 paletten papier per jaar is de reductie kg CO 2 of afgerond 3 ton/jaar. Soort actie: Voorbeeldfunctie, sensibilisatie. Invoering van DifTar Aanpak: in het voorjaar van 2016 werd er gestart met een geautomatiseerde DifTarophaling voor restafval en GFT. Gestelde doelen: verbetering afvalophaling, automatisering. Resultaat in vermindering aan CO 2-uitstoot: aangezien de DifTar-afvalophaling een betere sorteerreflex teweeg brengt, daalt de totaal afgevoerde hoeveelheid restafval met gemiddeld 25%. Mogelijk kan de hoeveelheid restafval nog bijkomend worden verminderd door de gescheiden inzameling van een extra fractie: plastics. Restafval wordt verbrandt, en veroorzaakt dus een aanzienlijke CO 2-uitstoot. De vermindering van de ingezamelde hoeveelheid restafval is dus rechtstreeks omrekenbaar naar een verminderde CO 2-uitstoot van 142 ton op jaarbasis of 1,8% van de reductiedoelstelling. Soort actie: maatschappelijk project, CO 2-winst is bonus. Project Kronkel Aanpak: In samenwerking met Eandis (energiediensten voor lokale besturen) werd een lijst van duurzame investeringen en Quick-wins opgesteld. Dit resulteerde in de vernieuwing van de dakisolatie, een relighting en de renovatie van het sanitair warmwater systeem. Gestelde doelen: verbetering comfort, realistische terugverdientijden. Resultaat in vermindering aan CO 2-uitstoot: Het effect van deze investeringen is het beste meetbaar in een energieboekhouding op langere termijn. Voor het sanitair warmwatersysteem levert de renovatie een reductie op van 67,94 ton op 20 jaar. Dat is 3,4 ton CO 2 per jaar reductie. Soort actie: maatschappelijk project, CO 2-winst is bonus. Fietsvergoeding personeel Aanpak: Personeelsleden die met de fiets naar het werk komen krijgen hiervoor een vergoeding van 0.22 euro per km. Gestelde doelen: gezondheid van de werknemers, beperken mobiliteitsimpact. Pagina 16 van 45

17 Resultaat in vermindering aan CO 2-uitstoot: Hoewel de gemeente ook woonwerkverkeer met het openbaar vervoer stimuleert, wordt dit niet in deze berekening opgenomen. Voor de fietsvergoeding werd er over de jaren 2012, 2013 en 2014 gemiddeld 5.469,7 fietskilometers woon-werkverkeer vergoed aan gemiddeld 135,6 gr CO 2/km (gemiddelde verbruik diesel/benzine+referentiewagen). Dit betekent een gemiddelde vermeden CO 2-uitstoot van 0,74 ton CO 2/jaar. Soort actie: voorbeeldfunctie, gezondheid. Woonwijzer Midden Brabant: Aanpak: Inwoners kunnen bij de Woonwijzer terecht voor basisinformatie omtrent wonen, rationeel energieverbruik en duurzaam (ver)bouwen. Deze dienst wordt verstrekt aan het woonloket in het gemeentehuis. De woonwijzer sensibiliseert tevens de inwoners over bovenstaande thema s via infomomenten en het regelmatig publiceren van artikels in de Infogids. Gestelde doelen: stimuleren van duurzaam bouwen. Vermindering CO 2-uitstoot: Welke adviezen en aanbevelingen die door de woonwijzer werden aangebracht en daadwerkelijk werden uitgevoerd, is onmogelijk te traceren. Het berekenen van de CO 2-reductie is niet mogelijk. Soort Actie: bewoning, reële CO 2-reductie, sensibilisatie. De Lijn Aanpak: Er wordt actief onderhandeld om de verbindingen tussen Huldenberg richting (stations van) Terhulpen, Leuven, Groenendaal en Tervuren te verbeteren. Schoolgaande jeugd en pendelaars kunnen zo gebruik maken van het openbaar vervoer. Gestelde doelen: promoten openbaar vervoer, veilig (feest)vervoer. Vermindering CO 2-uitstoot: Het aantal mensen dat omwille van de verbeterde verbindingen extra gebruik maakt van het openbaar vervoer is niet te traceren. Op langere termijn kan een tendens of gedragswijziging wel gemeten worden. Soort Actie: stimuleren openbaar vervoer. Geboorteboomactie Aanpak: De gemeente geeft voor elke geboorte in de gemeente o.a. een geboorteboom cadeau. Men kan kiezen tussen eik, linde, beuk of es. Gestelde doelen: extra aanplantstimulans voor inheemse bomen. Vermindering van CO 2-uitstoot: Elke boom capteert al groeiend CO 2. Gemiddeld worden er 35 geboortebomen per jaar bedeeld terwijl een boom per jaar gemiddeld 24kg CO 2 opneemt. Dat wil zeggen dat er via de geboortebomen 840 kg of 0,84 ton CO 2/jaar wordt vastgelegd of gereduceerd. Soort actie: CO 2 compensatie. Energiesnoeiers Aanpak: Eandis verstrekt op vrijwillige basis advies over allerlei ingrepen en gedragswijzigingen om zo tot een lager energieverbruik te komen. Spaarlampen, radiator-reflectoren, extra isolatie, zijn elementen die bekeken worden. Het Pagina 17 van 45

18 project startte in 2007 en de adviezen werden voorbehouden voor de doelgroep beschermde afnemers. In totaal werden er 293 energiescans uitgevoerd. Doel: sensibilisatie. Vermindering CO 2-uitstoot: niet berekenbaar. Het project startte ook voor 2011 en zit dus vervat in de nulmeting. Fietspadenbeleid Aanpak: Het onderhoud en de aanleg van fietspaden zit vervat in de jaarlijkse budgetten (onderhoud) en de meerjarenplanning (aanleg). Fietspaden zijn naast de recreatieve troef, een belangrijk onderdeel in het aanbieden van goede alternatieven voor het personenvervoer met de wagen. Doel: goed en veilig fietsverkeer aanbieden. Vermindering CO 2-uitstoot: de effecten van het mobiliteitsbeleid zijn slechts merkbaar op langere termijn in de algemene cijfers. EPC attesten Aanpak: In overeenstemming met de wetgeving werden voor gemeentelijke gebouwen kleiner dan 250m² een EPC-attest aangevraagd. Het EPC-attest geeft een beeld van de energieprestatie van een gebouw, een vergelijking met andere evenwaardige gebouwen en opportuniteiten inzake energiebesparing. Doel: voorbeeldfunctie, naleven wetgeving. Vermindering CO2-uitstoot: nvt. Pagina 18 van 45

19 Overzicht van de klimaatacties tussen 2011 en 2015 en reductiepotentieel Maatregel CO 2 reductie per jaar (ton) Doven openbare verlichting 94,09 Aankoop groene stroom 95 Zonnepanelen Sociaal Huis 3,2 Papier carbon neutral footprint 3 DifTar afvalophaling 142 SWW Kronkel 3,4 Fietsvergoeding personeel 0,74 Geboortebomen 0,84 TOTAAL 342,27 De klimaatmaatregelen genomen tussen 2011 en 2015 zijn goed voor een CO 2-reductie van 342,27 ton per jaar. Van de reeds gerealiseerde reductie is 199,43 ton toe te schrijven aan reducties op verbruiken in of door gemeentelijke installaties en de initiatieven van de gemeente alleen. De aankoop van 100% groene stroom, de fietsvergoeding en de geboortebomen zijn echter oudere maatregelen en mogen dus niet meegerekend worden (die zijn reeds verrekend in de nulmeting 2011). Dat maakt 102,85 ton CO 2-reductie per jaar met maatregelen van na 2011 (referentiejaar). De totale uitstoot van de gemeentelijke installaties in de nulmeting is 753 ton. Een reductie van 20% is 150,6 ton CO 2. Het principe iedereen doet een bijdrage van 20% is algemeen, ook voor de gemeente. Met maatregelen ten belope van 102,85 ton CO 2 per jaar is dus reeds 68% van de reductiedoelstelling voor haar eigen installaties gehaald. Als voorbeeldfunctie en nog 3 jaar te gaan, is dat een stap in de goede richting Maatregelentool en Business-as-Usual-scenario 2020 (BAU 2020) VITO heeft in opdracht van LNE een maatregelentool 3 opgemaakt. Die geeft voor tien voorbeeldmaatregelen een indicatie van de impact op het energieverbruik en de CO 2-uitstoot. Het gaat om acties die burgers, handelaars of bedrijven kunnen nemen. Zoals: huishoudens: muurisolatie, dakisolatie, betere beglazing, warmtepompen, zonneboilers tertiair: cluster van diverse maatregelen (zoals relighting, efficiëntere gasketels, natuurlijke ventilatie, installatie warmtepompen) om vraag en verbruik te laten dalen bij verwarming, ventilatie, koeling en verlichting transport: shift van auto naar fiets voor korte ritten, shift naar elektrische voertuigen 3 zie Pagina 19 van 45

20 lokale elektriciteitsproductie: PV De besparingen zijn berekend in vergelijking met het referentiejaar 2011 en het BAU -scenario in het jaar BAU staat voor Business-as-Usual en geeft een inschatting van het energieverbruik en de CO 2-emissies voor 2020 als de gemeente of stad geen specifieke maatregelen neemt. Het scenario houdt wel rekening met autonome evoluties zoals de verwachte bevolkingsgroei en de toename wegverkeer, en met het Europese beleid. Finaal energieverbruik (MWh) CO2-emissies (ton) huishoudens tertiair openbare verlichting landbouw industrie transport eigen organisatie totaal % % 12% Figuur 5: Grafiek Business-as-Usual scenario CO2-emissies (in ton) huishoudens tertiair openbare verlichting landbouw industrie transport eigen organisatie Pagina 20 van 45

21 Gebaseerd op de nulmeting van 2011 betekent de vermindering van 20% van de totale CO 2- uitstoot een reductie van 7.227,2 ton CO 2 (t.o.v. 2011) tegen Uit de maatregelentool blijkt dat indien we geen verdere specifieke acties ondernemen ( Business-as-Usual ) we in 2020 een stijging van 12% in de CO 2-emissies zullen waarnemen in Huldenberg. Voor Huldenberg geeft het BAU-scenario een stijging van de sector gebouwen (huishoudens) en transport. De CO 2-uitstoot van de andere sectoren blijft nagenoeg hetzelfde volgens het BAUscenario. Om te voldoen aan de 20% CO 2-reductiedoelstelling t.o.v. het referentiejaar 2011 binnen het Burgemeestersconvenant zal de gemeente dus extra inspanningen moeten leveren en acties opstellen om bijkomend ton CO 2 te besparen om zo een totale reductie van ,2 ton te bekomen. Pagina 21 van 45

22 5. GEMEENTELIJK KLIMAATACTIEPLAN 5.1. Organisatorisch Het is belangrijk om een groot draagvlak te creëren. De gemeente betrekt daarom zowel intern als extern zo veel mogelijk mensen en organisaties Intern Intern werd de rol als stuurgroep waargenomen door het managementteam van de gemeente, aangevuld met de schepen bevoegd voor Leefmilieu. Volgende personen en diensten zijn hier dus in vertegenwoordigd: Danny Vangoidtsenhoven burgemeester Nicole Van Weddingen schepen van Leefmilieu Caroline Peters gemeentesecretaris Hilde De Keyser financieel beheerder Mia Van Assche verantwoordelijke dienst Secretariaat en Welzijn Erica Devijver diensthoofd openbare werken, gebouwen & groen Christiaan Serrus diensthoofd Milieu & noodplanning, coördinator klimaatplanning Tijdens de opmaakfase van het klimaatactieplan hebben de stuurgroepleden deze taken op zich genomen: bespreking van de resultaten van de nulmeting opmaak inventarisatie van bestaande initiatieven (acties, projecten, studies, ) keuze maken uit de sleutelsectoren en optionele sectoren ambitieniveau bepalen: 20% opvolging participatieproces De stuurgroep komt op regelmatige basis samen en volgt het klimaatplanningsproces verder op. De interne stuurgroep heeft dus zowel een beleidsondersteunende, coördinerende, adviserende als uitvoerende rol. Deze werkwijze garandeert een grote betrokkenheid. Het klimaatbeleid moet verankerd worden binnen het bestuur en wordt daarom mee opgenomen in de meerjarenbeleidsplanning. Om de klimaatproblematiek aan te pakken, zijn traditionele beleidsconcepten en instrumenten niet genoeg. Er is aanvullend beleid nodig dat gericht is op structurele veranderingen op lange termijn Extern Extern wordt de gemeente ondersteund door een breed partnerschap, waaronder de Vlaamse overheid, VITO, de distributienetbeheerders, externe experten, Pagina 22 van 45

23 De provincie Vlaams-Brabant en Interleuven bieden in hun rol als coördinator inhoudelijke, technische en administratieve ondersteuning aan. Figuur 6: externe ondersteuning aan de gemeente Pagina 23 van 45

24 5.2. Participatieve aanpak De gemeente heeft een actief participatietraject opgezet met verschillende gemeentelijke stakeholders. Zie 5.1. voor de organisatiestructuur. Doel van dit participatieproces is om de gemeentelijke doelgroepen mee te laten nadenken over het gemeentelijk klimaatbeleid, input te krijgen voor het klimaatactieplan en de voorgestelde maatregelen te toetsen op hun haalbaarheid. Zo wil de gemeente komen tot een gedragen klimaatplan en beleid en een actieve medewerking bij de uitvoering ervan. Het participatietraject voor de opmaak van het gemeentelijk klimaatplan voor Huldenberg werd als volgt aangepakt. Een adres werd aangemaakt en aangekondigd via de website van de gemeente, de Facebook-pagina en de gemeentelijke infogids als volgt: Tegen 2020 willen we in Huldenberg 20% minder CO2 uitstoten Daarom werken we in 2015 aan een klimaatplan. Met ruimte voor jouw idee. Bezorg het ons vandaag nog! Dus Hoe zou jij het klimaatprobleem in onze gemeente aanpakken? Wat denk jij zelf te doen om de klimaatdoelstellingen te behalen? Heb je tips voor in en om het huis? Stuur je idee naar: Op een klimaatavond worden alle ingestuurde ideeën gewikt en gewogen. De beste krijgen een plaats in het gemeentelijke klimaatplan. Hou dit dus in het oog. We presenteren het op onze website, op facebook en in het infoblad. Meer weten? Op deze oproep ontvingen we een aantal reacties, welke de start vormden van een Klimaatconferentie die doorging op 21 januari In aanloop van deze klimaatavond werd er de pagina Huldenberg klimaatneutraal aan de gemeentelijke website toegevoegd met informatie voor geïnteresseerden over het klimaatengagement, de nulmeting, etc. De klimaatavond zelf bestond uit volgende onderdelen: 2 conferentierondes waarbij de ideeën en voorstellen die via klimaatneutraal@huldenberg.be werden verzameld, de start vormden van een denkproces rond zinnige, waardevolle dan wel minder opportune klimaatacties. Intermezzo: persoonlijk klimaatengagement van Dixie Dansercoer, inwoner en poolreiziger. Dixie haalt kennis en inspiratie over de klimaatproblematiek uit zijn vele poolreizen. Zijn engagement is sterk en werkt inspirerend. Pagina 24 van 45

25 De aanwezigen lieten alle ideeën condenseren tot een hanteerbaar overzicht van mogelijke klimaatacties voor Huldenberg. Dit alles werd begeleid door een moderator. De belangrijkste conclusies uit dit participatietraject zijn samengevat in het verslag in bijlage Financieel De komende jaren zijn er extra financiële inspanningen nodig om de ambities en doelstellingen te verwezenlijken. Het budget om dit klimaatactieplan te realiseren bestaat uit: Gemeentepersoneel voor de coördinatie van gemeentelijke acties. Personeel van de ondersteunende partners. Gemeenten kunnen een beroep doen op Interleuven voor actieve ondersteuning bij het gemeentelijk klimaatbeleid. Gemeentelijke investeringen in het eigen patrimonium en het wagenpark om de voorbeeldfunctie uit te oefenen. Daarnaast investeert de gemeente ook in andere acties. Tabel 1 geeft een overzicht van de budgetten die de gemeente op dit moment in haar meerjarenbegroting hiervoor voorziet. Quickwins die de gemeente realiseert, worden opnieuw ingezet voor energie- en klimaatbeleid. Bestaand budget dat al wordt ingezet voor klimaatbeleid. Externe subsidiemogelijkheden of financiële structuren, bijvoorbeeld: o Europese subsidieprogramma o Federale subsidies o Vlaamse subsidieprogramma s (o.a. Plattelandsfonds, ) o Energy Performance Contracting (EPC) o Crowdfunding Verklaring tabel Hieronder is een overzicht vanuit de meerjarenplanning opgenomen, met de budgetten waarop weerslag via dit klimaatplan is te verwachten. Voor zover deze budgetten worden verhoogd via de uitvoering van dit klimaatplan, kan het gemeentelijk klimaatfonds deze financiële implicaties dragen. Tabel 1: overzicht van de voorziene provisie in de meerjarenbegroting Onderhoud trage wegen Herwaarderingsproject trage wegen Dienst Openbare Werken Milieu Digitaal Sociaal Huis Financiën Pagina 25 van 45

26 Woonwijzer Midden- Brabant Stimuleren van het openbaar vervoer tijdens het weekend Ruimtelijke Ordening Jeugd en Senioren Opstart e-loket Financiën Ondersteuning jeugdorganisaties Busvervoer Meivuur/Oudjaar Bouw van een nieuwe school te Sint-Agatha- Rode Aanleg voetpaden Fietspaden herstel/aanleg De promotie van de MTB, fiets- en wandelmogelijkheden door goed onderhouden trage wegen en duidelijke signalisatie Tweejaarlijks fietsevenement Melo Velo Buurthuis Loonbeek Dagelijkse herstellingen algemene en ondersteunende diensten Onderhoud gebouwen voor kinderopvang, jeugdlokalen en leegstaande gebouwen Herstellingen sportinfrastructuur, bibliotheek, cultuurzaal, loodsen Permanent onderhouden van het openbaar groen Jeugd en Senioren Openbare Werken Openbare Werken Openbare Werken Sport en Gezondheid / / Cultuur / / / Openbare Werken Openbare Werken Openbare Werken Openbare Werken Openbare werken / / / / Klimaatfonds Milieu / Pagina 26 van 45

27 5.4. Geplande acties en maatregelen Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de geplande acties en maatregelen tot De nulmeting geeft een kijk op de situatie in 2011, hoeveel van de CO 2-uitstoot er kan verminderd worden en welke de prioritaire sectoren zijn. Op basis daarvan heeft de gemeente een pakket van maatregelen samengesteld die hierop inspelen. Ruimtelijke ordening, duurzame aankopen en burgerparticipatie beschouwen we niet als afzonderlijke sectoren, maar werden geïntegreerd in de andere sectoren. Voor de selectie van maatregelen is de gemeente vertrokken van de 'Inventaris Mogelijke Klimaatacties', aangeboden door de provincie Vlaams-Brabant en Interleuven. Deze maatregelen en acties werden met de stakeholders getoetst op haalbaarheid en wenselijkheid (zie ook 5.1 en 5.4). Om het klimaatbeleid binnen de gemeentelijke administratie vorm te geven, worden een aantal acties en maatregelen gepland op beleidsniveau. Met deze acties beoogt het gemeentebestuur het klimaatbeleid te verankeren binnen de gemeentelijke werking. DOELSTELLING. KLIMAATBELEID VERANKEREN BINNEN DE GEMEENTELIJKE WERKING Nr. Maatregel Prioriteit AL 1.1. Overkoepelende klimaatcoördinator krijgt een Prioritair transversale plaats in het gemeentelijk organogram AL 1.2. Oprichting van een klimaatfonds en bijhorend reglement Prioritair AL 1.3. Opmaak van een klimaattoets waar alle gemeentelijke acties en projecten bij aanvang aan worden getoetst Strategisch Gebouwen, installaties en voorzieningen Gebouwen, installaties en voorzieningen zijn goed voor 59% van de CO 2-uitstoot in de gemeente. Deze sector is één van de belangrijkste sectoren om de broeikasgasuitstoot te doen dalen. De gemeente kiest voor duurzaam en energiezuinig bouwen. Niet alleen voor haar eigen patrimonium, maar ook voor het gebouwenpark op het grondgebied van de gemeente. Via sensibilisatie en het promoten van duurzaam (ver)bouwen, wil de gemeente ook de residentiële en tertiaire gebouwen duurzamer maken. Pagina 27 van 45

28 Duurzaam bouwen? Dat is een manier van bouwen waarbij de milieu- en gezondheidseffecten over de volledige levensduur van het bouwproject tot een minimum worden beperkt. Hierbij verliezen we het economische optimum niet uit het oog en gaan we uit van de volgende principes: Bouwen over generaties heen. Niet alleen door duurzame materialen te gebruiken, maar ook door comfortabele leefomgevingen te creëren waar mensen graag vertoeven. Efficiënt ruimtegebruik. Hoe dichter mensen bij elkaar wonen, hoe minder oppervlakte er bebouwd wordt en hoe meer natuur behouden blijft. Een dichte bebouwing beperkt de verplaatsingsafstand. Het vergemakkelijkt een efficiënte infrastructuur en openbaar vervoer. Rationeel energiegebruik, zowel tijdens het bouwproces als tijdens de levensduur van de woning. Voorwaarden hiervoor zijn compact en zuid georiënteerd bouwen, een luchtdichte afwerking, grondig isoleren, efficiënte verwarmingsinstallatie op hernieuwbare energie Het gebruik van duurzame materialen met een zo laag mogelijke milieu-impact, waarbij de volledige levenscyclus in acht wordt genomen. Een goede waterhuishouding. Deze principes passen we toe voor gemeentelijke gebouwen en openbare verlichting, maar even goed voor residentiële woningbouw, industrie- en kantoorgebouwen, zorgsector, schoolgebouwen en zo meer. Doelstellingen van de gemeente: Doelstelling CO 2-reductie 1. 8% energiebesparing door gedragsverandering bij specifieke doelgroepen 1583,92 ton 2. Aanzetten tot en uitvoeren van 3311,6 ton 4 energiebesparende maatregelen bij bestaande woningen en huurwoningen 3. Laag energiepeil nastreven bij 500 ton nieuwbouwwoningen 4. 20% reductie CO 2-uitstoot bij tertiaire 828,4 ton gebouwen 5. 8% energiebesparing door gedragsverandering bij gemeentelijk personeel en gebruikers van gemeentelijke gebouwen 45,68 ton 6. 20% besparing door energiebesparende 114,2 ton maatregelen in gemeentelijke gebouwen 7. 80% besparing op openbare verlichting 94 ton Detail doelstelling 2: 4 Deze cijfers geven enkel een idee van de reductie-impact. De CO2-besparingen berekend door de maatregelentool mogen in principe niet met elkaar worden opgeteld, aangezien de ene maatregel invloed kan uitoefenen op de andere. Pagina 28 van 45

29 # Maatregel # huishoudens CO2-reductie 1. 25% van de huishoudens plaatsen dakisolatie ,78 ton 2. 20% van de huishoudens plaatsen betere beglazing ton 3. 5% van de huishoudens plaatsen muurisolatie ton 4. Plaatsen van 100 zonneboilers 19 ton 5. Plaatsen van 25 warmtepompen 105 ton 6. 10% van de huishoudens plaatsen zonnepanelen ton 7. 50% van de stookoliegebruikers schakelen over naar aardgas of hernieuwbare energie ,82 ton (aardgas) Wat doet de gemeente nu al in deze sector en zal worden voortgezet? - Doven openbare verlichting vanaf juli % groene stroom - Zonnepanelen op het sociaal huis - SWW Kronkel - Woonwijzer Midden Brabant - Energiesnoeiers - EPC attesten - Aanbieden van duurzaam bouwadvies via het woonloket Woonwijzer Midden-Brabant - Digitaal Sociaal Huis - Onderhoud schoolgebouwen - Opstart e-loket Op welke nieuwe maatregelen zal de gemeente inzetten op korte, middellange en lange termijn? DOELSTELLING 1. ENERGIEBESPARING DOOR GEDRAGSVERANDERING BIJ SPECIFIEKE DOELGROEPEN Nr. Maatregel Prioriteit GE 1.1. Communiceren en bevolking informeren omtrent REG Onmiddellijk GE 1.2. Deelname aan Vlaamse sensibiliseringsacties rond Onmiddellijk energiebesparing GE 1.3. Klimaatstraat -campagne of -wedstrijd Prioritair DOELSTELLING 2. AANZETTEN TOT EN UITVOEREN VAN ENERGIEBESPARENDE MAATREGELEN BIJ BESTAANDE WONINGEN EN HUURWONINGEN Nr. Maatregel Prioriteit Sensibilisering GE Communicatie omtrent (premies en leningen) voor energiebesparende maatregelen Prioritair GE Aanbieden van duurzaam bouwadvies via een Prioritair woonloket Pagina 29 van 45

30 GE Openstellen van de Demo-woning om gezond, Prioritair energievriendelijk en kostenbesparend te wonen in Huldenberg GE Energieverlies zichtbaar maken via thermografie om Strategisch inwoners te stimuleren om energiebesparende maatregelen te nemen GE Open-huizen/Open-gebouwen: zichtbaar maken van Strategisch een aantal concrete energiebesparende renovatiewerken GE Klimaatstraat -campagne of wedstrijd cf. GE 1.3. Ontzorgen GE Ondersteunen of organiseren van wijkrenovaties Strategisch Economische maatregelen GE Promoten en/of organiseren van groepsaankopen voor isolatiematerialen, zonneboilers, zonnepanelen, etc. Prioritair GE Gemeentelijke (aanvullende) premie voor Strategisch energiebesparende maatregelen Specifieke doelgroepen GE Promoten van sociale dakisolatieprojecten via OCMW en Onmiddellijk sociale organisaties GE Stimuleren van beschikbare tijdelijke verblijfplaatsen Strategisch tijdens energiebesparende renovaties GE Organiseren van eco-coaching voor senioren rond Onmiddellijk energiebesparing GE Promoten van gratis energiescans en begeleiding via Samenwerkingsverband Energiesnoeiers Onmiddellijk DOELSTELLING 3. LAAG ENERGIEPEIL NASTREVEN BIJ NIEUWBOUWWONINGEN Nr. Maatregel Prioriteit GE , GE , GE , GE GE 3.1. Gratis (en verplicht?) duurzaam bouwadvies bij elke Prioritair bouwvergunningsaanvraag GE 3.2. Promoten van financiële ondersteuning voor zeer Onmiddellijk energiezuinige nieuwbouw GE 3.3. Opleggen van voorwaarden omtrent duurzaamheid in stedenbouwkundige verordeningen Strategisch DOELSTELLING 4. 20% REDUCTIE CO2-UITSTOOT BIJ TERTIAIRE GEBOUWEN Nr. Maatregel Prioriteit GE 4.1. Stimuleren van energie-efficiëntie en rationeel Prioritair energiegebruik bij tertiaire gebouwen GE 4.2. Stimuleren van regelmatig onderhoud van Prioritair schoolgebouwen en hun stookinstallaties Pagina 30 van 45

31 GE 4.3. Stimuleren van energie-efficiëntie en rationeel Prioritair energiegebruik bij scholen GE 4.4. Samenwerking met energiecoöperatie voor energierenovatie Strategisch scholen (cf. Pajopower, Thinkcore) GE 4.5. Deelname aan Ecosportief Prioritair DOELSTELLING 5. 5% ENERGIEBESPARING DOOR GEDRAGSVERANDERING BIJ GEMEENTELIJK PERSONEEL EN GEBRUIKERS VAN GEMEENTELIJKE GEBOUWEN Nr. Maatregel Prioriteit GE 5.1. Stimuleer rationeel energiegebruik bij het Onmiddellijk gemeentelijk personeel en de gebruikers van gemeentelijke gebouwen DOELSTELLING 6. 15% BESPARING DOOR ENERGIEBESPARENDE MAATREGELEN IN GEMEENTELIJKE GEBOUWEN Nr. Maatregel Prioriteit GE 6.1. Uitvoeren van een quick-energiescan en toepassing Onmiddellijk van de resultaten GE 6.2. Maatregelen doorvoeren om automatisch energieefficiënt Onmiddellijk gedrag te bekomen GE 6.3. Duurzaam aankoopbeleid voor IT en elektrische Prioritair apparaten GE 6.4. Investeren in renovatie en onderhoud van de Prioritair gebouwen in functie van duurzaamheid (vb. domotica) GE 6.5. Automatische energieboekhouding Prioritair GE 6.6. Bij renovatie en nieuwbouw van gemeentelijke Strategisch gebouwen BEN-normen nastreven GE 6.7. Onderzoek bij stookplaatsrenovatie Strategisch GE 6.8. Aankoop van 100% groene stroom met aandacht voor CO 2-neutraliteit Doorlopend Doelstelling 7 werd reeds verwezenlijkt. Sinds 2015 wordt de openbare verlichting gedoofd tussen 24u en 5u. Dit levert een besparing op van 94 ton CO 2/jaar. Verwachte CO 2-reductie Met deze maatregelen verwacht de gemeente voor de sector gebouwen een CO 2-reductie van 6.773,32 ton te bereiken tegen Mobiliteit Duurzame mobiliteit zoekt het evenwicht tussen bereikbaarheid, economie, leefmilieu en klimaat. Het draagt ook bij aan een betere luchtkwaliteit (fijn stof, NO 2 ), hogere verkeersveiligheid, minder geluidsoverlast, meer beschikbare open ruimte en economische winst. Het stelt het gebruik van transport en de nood aan verplaatsing centraal eerder dan het bezit van een voertuig. Pagina 31 van 45