Ervaringen met hulp bij zelfdoding/euthanasie in de psychiatrie. Factcongres 17 september 2015

Transcriptie

1 Ervaringen met hulp bij zelfdoding/euthanasie in de psychiatrie Factcongres 17 september 2015

2 Programma Euthanasie/hulp bij zelfdoding in de psychiatrie Paulan Stärcke Ervaringen vanuit verschillende perspectieven Familie en euthanasie Agaath Drost Mijn ervaring als psychiater Jorge Moctezuma Geestelijke verzorging Gerline de Jong Vragen en gesprek

3 Euthanasie/hulp bij zelfdoding in de psychiatrie Paulan Stärcke Psychiater (waarnemend geneesheer-directeur) GGZ ingeest

4 Opbouw presentatie Wettelijke criteria Richtlijn NVVP Protocol GGZ ingeest Knelpunten Stellingen Casus

5 Wettelijke criteria Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (12 april 2001): vrijwillig en weloverwogen verzoek uitzichtloos en ondraaglijk lijden goede voorlichting geen redelijke andere oplossing onafhankelijke second opinion zorgvuldige uitvoering

6 Richtlijn NVvP 1 e versie in 1998, herzien in 2004 en opnieuw in 2009, vanaf 2009 openbaar toegankelijk HbZ is geen recht, er is geen verwijsplicht Nee tenzij Grote zorgvuldigheid bij psychiatrie en extra behoedzaamheid bij persoonlijkheidsproblematiek Redelijk behandelperspectief: zicht op verbetering binnen overzienbare termijn met een redelijke verhouding tussen de te verwachten resultaten en de belasting voor de patiënt

7 Protocol GGZ ingeest Gebaseerd op wet en richtlijn Uitgangspunt is dat bij een verzoek tot HbZ vanwege ondraaglijk en uitzichtloos lijden door psychiatrische aandoening, de beslissing tot euthanasie genomen wordt door een psychiater Routing bij euthanasie-verzoek wordt beschreven Psychiatrisch gefundeerd verzoek wordt met uitvoerige toelichting voorgelegd aan de GD Na fiat GD kan het toetsingstraject ingegaan worden Onafhankelijk psychiater binnen GGZ ingeest, uit ander team/deel organisatie, daarna SCEN-arts

8 Mogelijkheid van coaching bij traject en uitvoering door o.g. Verwijzing naar collega bij principiële of persoonlijke bezwaren is ingeest-beleid O.g. kan als co-behandelaar invoegen in bovengenoemde situatie, als er geen andere psychiater bereid wordt gevonden NB richtlijn multidisciplinaire samenwerking in traject rond euthanasie zeer zinvol:

9 Enkele knelpunten (bij psychiater) Misverstanden over of onbekendheid met wettelijke uitgangspunten ( groen licht bijv.) Onbekendheid en onzekerheid over bekwaamheid t.a.v. uitvoering Taboe-sfeer en onvoldoende zicht op eigen (on- )bewuste motieven Onderscheid tussen suïcidaliteit en serieuze doodswens blijft lastig Wanneer is iemand uitbehandeld, wat is redelijk behandelperspectief?

10 Stellingen Open staan voor de euthanasie-thematiek is suïcidepreventie! Dood hoort bij het leven Sterven doe je niet alleen Het proces naar een gehonoreerde wens tot hulp bij zelfdoding kan voor nabestaanden helend zijn en ondersteunt bij de rouw-verwerking Onderzoek van eigen motieven blijft hoe dan ook belangrijk

11 Ellen i.v.m. privacy-bescherming niet beschikbaar

12 Biografische aanvulling i.v.m. privacy-bescherming niet beschikbaar

13 Ziektegeschiedenis i.v.m. privacy-bescherming niet beschikbaar

14 Laatste episode i.v.m. privacy-bescherming niet beschikbaar

15 Beloop psychische gesteldheid i.v.m. privacy-bescherming niet beschikbaar

16 Familie en euthanasie Agaath Drost, geestelijk verzorger GGZinGeest psycholoog Prezens BasisGGZ

17 Familie en euthanasie Verschillen Verbinding Veerkracht

18 Verschillen Beleving -euthanasie en rouwproces Vormgeven van het afscheid -dierbare en uitvaart Omgang met de omgeving -betrekken en informeren

19 Vormgeven van het afscheid Saskia s laatste levensdag

20 Femke Omgang naaste omgeving

21 Brief met vragen en antwoorden Waarom heeft Femke hulp bij zelfdoding gevraagd? Zijn er geen behandelmogelijkheden meer; Is het echt niet te genezen? Zou verhuizen naar een zonnige plek helpen? Ongemakkelijk voelen na zo n bericht. Hoe kunt u ons helpen?

22 Verbinding Groep nabestaanden na euthanasie in de GGZ Lotgenotencontact Diepe naklank: cesuur voor/na Lange weg in de psychiatrie: Eerdere poging(en) tot zelfmoord Geprobeerd op andere gedachten te brengen Proces van ongeloof naar begrip

23 VEERkracht Eigen gevoelens vaak opzij gezet Ambivalentie over dood van dierbare Raakt aan andere life-events Sociaal isolement

24 VeerKRACHT Openheid: - over doodsoorzaak - keuze voor open begrafenis - opstellen van brief Andere keuze op belangrijke levensgebieden: - werk / vrije tijd - wonen - omgang familie en vrienden

25 Aanbevelingen vanuit de groep Familie op tijd betrekken en informeren Duidelijke info over euthanasietraject Mogelijkheid voor vragen en ondersteuning: Hulpverlener en/of Team Prezens/BasisGGz: familiespreekuur Geestelijke verzorging: afscheidsrituelen en uitvaart Groep nabestaanden na euthanasie

26 Tot slot Doorbreek het taboe Voorkom een autoloze zondag om de nabestaanden heen. (oproep van Joost Zwagerman)

27 Euthanasie perspectief van betrokken psychiater Jorge Moctezuma 1e euthanasie uitvoering binnen ingeest

28 Euthanasie traject vrijwillig en weloverwogen uitzichtloos en ondragelijk goede voorlichting onafhankelijk second opinion zorgvuldige uitvoering

29 het is genoeg geweest.

30 Euthanasie traject Wettelijke criteria Richtlijn NVvP experts mening Intervisie groep 2n, 3th, 4th opinion

31

32 Nederland 2002, niet meer alleen JAMA internal medicine, B.Lersen LCaplan risico s van euthanasie naar een nieuwe normaal In NL M. Snijdewind VU 2013: 645 verzoeken waarvan 21% met alleen psychisch lijden

33

34 Geestelijke verzorging in een euthanasietraject GERLINE DE JONG GEESTELIJK VERZORGER GGZ INGEEST

35 In het protocol van GGZ ingeest Inschakelen van de geestelijk verzorger voor de patiënt, familie, medewerkers. Aandacht voor de wijze waarop betrokken hulpverleners afscheid kunnen nemen van de patiënt. De dienst geestelijke verzorging kan worden ingeschakeld voor een afscheidsritueel met de patiënt voorafgaand aan het overlijden. Aan familie/naastbetrokkenen wordt contact met de geestelijk verzorger aangeboden.

36 De patiënt In gesprek over de doodswens zingeving en levensbeschouwing Stervensbegeleiding Afronden en verzoenen Loslaten / losmaken Aan de dood voorbij

37 Henk Gesprek Teksten Ritueel

38 Familie /naastbetrokkenen Afscheidsritueel Uitvaart Nazorg individueel ondersteuningsgroep voor nabestaanden na euthanasie in de GGZ

39 Medewerkers Het team van hulpverleners rond de patiënt maakt een verwerkingsproces door rond een keuze die ze zelf niet gemaakt hebben - dat is immers tussen de patiënt en de psychiater(s). Voldoende tijd en ruimte voor teamgesprek(ken) met: informatie over het traject en de precieze stappen ruimte voor ieders eigen beleving als zorgverlener en als mens en de waarden die voor ieder in het geding zijn

40 VRAGEN?