BrandID Centrum Informatiebeveiliging en Privacybescherming (CIP)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "BrandID Centrum Informatiebeveiliging en Privacybescherming (CIP)"

Transcriptie

1 VERANDEREN IS GEEN KUNST VERBETEREN WEL Een onderzoek onder de deelnemers aan de CIP Voorjaarsconferentie 2014 Renee van Beckhoven Inez de Fluiter BrandID Centrum Informatiebeveiliging en Privacybescherming (CIP) Mei 2014 Centrum voor Informatiebeveiliging en Privacybescherming. Voort dit werk geldt een Creative Commons Naamsvermelding GelijkDelen 4.0 Internationaal-licentie verleend door het CIP. Zie

2 OVER HET CIP Informatiebeveiliging is een belangrijk maatschappelijk onderwerp. Het is van belang dat diensten van overheden en bedrijven goed beveiligd zijn om te voorkomen dat kwaadwillenden misbruik maken van gegevens van burgers, bedrijfsleven en overheid. Dit heeft geleid tot meerdere initiatieven vanuit de overheid om het bewustzijn onder bestuurders op het terrein van informatiebeveiliging te verhogen en daarnaast ook de samenwerking tussen overheden onderling te bevorderen, daarbij ook gebruik makend van kennis van marktpartijen. Het Centrum voor Informatiebeveiliging en Privacybescherming (CIP) is een expertisecentrum voor en door overheidsorganisaties en begin 2012 gestart. Het CIP is opgericht door vier grote uitvoeringsorganisaties en ZBO s die uitkeringen doen aan burgers: Belastingdienst, DUO, SVB en UWV, waarbij de laatste als trekker optreedt. Op deze manier bundelen de aangesloten overheidsorganisaties de krachten, kunnen van elkaars oplossingen en werkwijzen leren, samen afspraken maken over normen en zullen op deze wijze de dienstverlening naar burgers en naar elkaar veiliger en betrouwbaarder maken. Het CIP ontwikkelt een gezamenlijk beveiligingsnormenkader en helpt bij de implementatie hiervan. Daarnaast is er door CIP een methode ontwikkeld waarmee software al bij de bouw veilig gemaakt wordt. Ook is er aandacht voor beveiliging van ketens. Veel diensten worden immers door meerdere overheidspartijen aan burgers geleverd. Tot slot heeft CIP ook een platform opgericht waarin kennis en kunde wordt uitgewisseld op tactisch niveau en waar de onderlinge samenwerking zo concreet mogelijk wordt gemaakt. AANLEIDING VOOR DIT ONDERZOEK Op het programma van de voorjaarsconferentie van het CIP op 22 mei 2014 stonden lezingen en workshops over bovenstaande onderwerpen. Kennispartners BrandID werd gevraagd om een parallelsessie op deze conferentie te organiseren over het onderwerp implementeren vereist soft skills. Het maken van goede standaarden, methoden en technieken is vakwerk, maar het daadwerkelijk zorgen dat de gewenste verbetering post vat in houding en gedrag van managers en medewerkers is dat net zo zeer. En dat realiseren de professionals die ermee aan de slag gaan zich niet altijd. De parallelsesie was bedoeld om over dit onderwerp met de deelnemers van de conferentie de dialoog aan te gaan. Ter voorbereiding is er een onderzoek verricht naar de mening over de menselijke factor bij het implementeren van normenkaders, methoden en processen onder de 200 deelnemers. INLEIDING Het CIP stelt zich tot doel samenwerking tussen overheidsorganisaties te bereiken op het gebied van informatiebeveiliging. Daarbij is het van groot belang dat er meer uniformiteit ontstaat in de manier van werken van deze organisaties. Het CIP stimuleert daarom bijvoorbeeld het gebruik van één procesmodel voor Secure Software Development (SSD) waarmee tijdens het ontwerp beveiliging al wordt ingebouwd. 1

3 Daarnaast heeft het CIP een rol in het bereiken van uniformiteit in normenkaders door ZBO s en uitvoeringsorganisaties te ondersteunen bij het implementeren van de VIR/BIR (Voorschrift en Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst). Ook de PIA (Privacy Impact Assessment) is een van de aandachtsgebieden van het CIP. Een richtsnoer om te bezien of als overheidsorganisatie wordt voldaan aan de privacy wetgeving en eventuele maatregelen te identificeren die geïmplementeerd zouden moeten worden. Implementeren van deze kaders en richtlijnen is niet eenvoudig. Aangeven wat er moet veranderen is een eerste stap. Maar succesvol verbeteren en de hele organisatie in de gewenste richting bewegen is een heel traject dat niet onderschat moet worden. Een verandering in een organisatie is pas een verbetering als de gewenste strategische doelen zichtbaar zijn in houding en gedrag. Het systeem op zich mag nooit het doel zijn; het faciliteert de verbeteringen en ondersteunt het gedrag. Dit veranderen is echter het moeilijkste wat er is. Mensen die niet samen willen of kunnen werken in de gewenste richting, veroorzaken fouten en omissies, of helpen ze in ieder geval niet te voorkomen, waarmee tijd en geld verloren gaat, of erger nog de organisatie extra kwetsbaar is voor informatiebeveiligingsrisico s. Tijdens de parallelsessie en in het onderzoek is aandacht besteed aan vier belangrijke aspecten van de menselijke factor voor een succesvol implementatietraject: De mate van duidelijkheid en gedetailleerdheid van de richtlijnen en regels en het effect daarvan op menselijk gedrag Het effect van de manier waarop er wordt gecommuniceerd over de gewenste verbetering Voorbeeldgedrag (On)duidelijkheid over het te bereiken einddoel AANPAK ONDERZOEK Aan de 200 deelnemers aan de CIP voorjaarsconferentie 2014 is een lijst met 12 stellingen voorgelegd. Hieronder de inleiding naar de lijst met stellingen. Men kon kiezen uit een waarde op de schaal van 1 tot, waarbij 1 stond voor volledig mee en voor volledig mee eens. 64 deelnemers hebben deze lijst ingevuld, wat dus neerkomt op ruim een derde van de deelnemers. De vragenlijst werd als volgt ingeleid: Implementeren van nieuwe werkwijzen, normenkaders, processen en procedures om zo verbeteringen in de organisatie tot stand te brengen is niet eenvoudig. Er kunnen zich daarbij allerlei knelpunten voordoen, ook op de factor mens. Ter voorbereiding op de parallelsessies op de voorjaarsconferentie zouden we u willen vragen een paar minuten de tijd te nemen om onderstaande vragen te beantwoorden. Zo kunnen we beter inspelen op de behoeften. Alvast dank! Hieronder vindt u een overzicht van de uitkomsten en de aanbevelingen die wij aan de bevindingen ontlenen. 2

4 STELLINGEN EN RESULTATEN Hieronder zijn de stellingen weergegeven die werden voorgelegd, met daarbij tevens de scores. Stelling 1: Bij het implementeren van nieuwe werkwijzen, normenkaders, processen en procedures is van groot belang dat deze zo gedetailleerd mogelijk zijn Nee, anders worden mensen niet gesfmuleerd tot zelf nadenken Nee, er moet ruimte zijn voor interpretafe Ja, want des te verder uitgewerkt, des te minder misverstanden eens De meerderheid was het hiermee eens. De meningen waren verdeeld over het belang van zelf interpreteren. Waarbij wel belangrijk wordt gevonden dat mensen zelf nadenken. Stelling 2: CommunicaUe over de te implementeren verbetering (normenkader, proces etc.) is van groot belang. Het belangrijkste hierbij is: Workshops over de verbetering bij zoveel mogelijk afdelingen houden Een communicafecampagne met heldere boodschap, posters, folders en gadgets Een duidelijke instrucfe van het management op schrih eens Hier werd het geven van workshops als allerbelangrijkst beschouwd, daarna volgde de communicatiecampagne en tot slot een duidelijke instructie van het management. 3

5 Stelling 3: Waar zou de gewenste verbetering als eerste moeten beginnen? Bij de collega's verderop/eerder in het proces Bij mezelf Bij het management eens Hier is zeer opvallend dat maar liefst 83% het er mee eens is dat de verbetering bij het management moet beginnen. Daarnaast wordt er evenveel belang gehecht aan bij jezelf beginnen als dat de anderen (collega s) met de verandering beginnen. De stelling: verbeter je wereld begin bij jezelf wordt dus niet aangehangen. Stelling 4: Bij een verandering is het nodig dat alle neuzen dezelfde kant op staan. In mijn eigen organisaue: Is het om te beginnen al onduidelijk wat he t gemeenschappelijk doel zou moeten zijn, laat staan dat men zich hiernaar richt Komt het voor dat afdelingen tegengesteld e belangen hebben Is dat geen enkel probleem, iedereen heeh hetzelfde belang eens De ondervraagden zijn het er over eens dat dit niet het geval is in hun eigen organisatie. Ook wordt door een grote groep (67%) aangegeven dat afdelingen tegengestelde belangen hebben (eens of ) als het om de implementatie van een verbetering gaat. Over het feit of de doelstelling überhaupt helder is zijn de meningen verdeeld, evenveel mensen zijn het hiermee eens als. 4

6 AANBEVELINGEN Bovenstaande uitkomsten bevestigen het belang van de menselijke factor door de ondervraagden absoluut wordt gezien. Ook ziet men in dat het niet vanzelfsprekend is dat iedereen hetzelfde belang heeft en dat je dus aandacht zal moeten besteden aan het overbrengen van de boodschap en het meenemen en in beweging krijgen richting het gewenste doel. In de dialoog in de parallelsessies op de conferentie bleek ook dat absolute waarheden niet bestaan en dat een verbetertraject, zoals de implementatie van een proces of normenkader, altijd moet aansluiten op de situatie in een organisatie en dat belangen van individuen niet over het hoofd moeten worden gezien. Hieronder een aantal aanbevelingen naar aanleiding van de resultaten uit het onderzoek en de discussie tijdens de parallelsessies. Alleen maar regels, methodes en procedures zijn niet voldoende als je een verbetering wilt realiseren. Je zult ook aandacht moeten hebben voor de grillige factor mens. Mensen willen namelijk best mee in je verbetering maar verboden en geboden alleen werken niet. Een sanctie opleggen wil nog wel eens het gewenste effect bereiken, maar uiteraard werkt intrinsieke motivatie het best. Enthousiasme onder je doelgroep over de verandering en het inzien van de ernst van ongewenst gedrag zijn goede drivers voor je verbetering. Net zoals alleen richtlijnen niet werken geldt dat ook voor schriftelijke communicatie. Zorg dat je een mix inzet van manieren van communiceren. Een vuistregel is dat de boodschap echt goed blijft hangen als mensen die vanuit drie verschillende invalshoeken hebben ontvangen. Dus bijvoorbeeld een bericht in de nieuwsbrief, een gesprek met een collega en een speech van de manager. Wat betreft de faceto face communicatie, zorg als boodschapper ervoor dat je bericht goed overkomt, check of de ontvanger het heeft begrepen. Houd ook rekening met cultuurverschillen tussen afdelingen, niet iedereen spreekt dezelfde taal. Vraag door en luister goed, let daarbij ook op alarmwoorden als: ja maar (eigenlijk nee), ik zal het proberen, ik ga er van uit dat etc. Dit zijn tekenen dat je gesprekspartner niet voor de volle 100% meegaat in jouw richting. Ga direct aan de slag met het uitvinden waarom dit het geval is zodat je adequaat kan reageren en iemand weer mee kan nemen naar het einddoel. Het goede voorbeeld geven is essentieel. Als je iets wil veranderen moet je de dingen op een andere manier gaan DOEN, en er niet alleen over praten. We hoeven vast niet uit te leggen dat het killing is voor een implementatietraject als het management zelf niet het juiste gedrag vertoont. Tegelijkertijd zal iedereen toch echt bij zichzelf moeten beginnen en niet naar elkaar of het management gaan wijzen. En we zijn allemaal mensen en maken dus wel eens fouten. Verder heb je iemand met lef nodig die de verbetering voor je opstart en koester de early adaptors, maak ze tot ambassadeurs voor je verbetering. Als je een verbetering wilt implementeren zal het doel daarvan heel helder moeten zijn en begrepen moeten worden. Besteed daarom aandacht aan het gezamenlijk formuleren daarvan. Als mensen op basis van een half woord op weg gaan omdat ze bijvoorbeeld graag een goede indruk op het management willen maken, kan iedereen wel eens een hele andere kant uitgaan. Check daarom samen de koers regelmatig. En tot slot: humor werkt. Breng je boodschap met een glimlach en gebruik humor om mensen in de juiste mindset te krijgen. Vingertje wijzen is uit den boze want zal leiden tot weerstand tegen je verbetering. Wil je meer weten over de aanpak of ben je geïnteresseerd in voorbeelden? Mail naar

Peter Konings (Belastingdienst), Rutger Heerdink (UWV), Rene Backer (SVB), Sjoerd Weiland (RDW)

Peter Konings (Belastingdienst), Rutger Heerdink (UWV), Rene Backer (SVB), Sjoerd Weiland (RDW) Werkgroep Borging: Peter Konings (Belastingdienst), Rutger Heerdink (UWV), Rene Backer (SVB), Sjoerd Weiland (RDW) November 2013 Deze sheets bevatten achtergrondinformatie bij het plan Borging awareness

Nadere informatie

FS E. FORUM STANDAARDISATIE 13 december Advies. Agendapunt: 3E Betreft: Intake-advies voor Grip op SSD Aan:

FS E. FORUM STANDAARDISATIE 13 december Advies. Agendapunt: 3E Betreft: Intake-advies voor Grip op SSD Aan: FS 171213.3E Forum Standaardisatie www.forumstandaardisatie.nl info@forumstandaardisatie.nl Bureau Forum Standaardisatie gehuisvest bij Logius Postadres Postbus 96810 2509 JE Den Haag Bezoekadres Wilhelmina

Nadere informatie

1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule

1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule Werkboek Inhoudsopgave: 1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule 2. Het H.A.R.T. model 2.1. H.A.R.T. staat voor: 2.1.1. Mijn verhaal over oprechte communicatie 2.1.1: Hoofd Gebruik de rest van deze

Nadere informatie

?Hoe Zo! >> Werken bij de gemeente betekent je inzetten voor burgers en bedrijven. En daarbij geldt:

?Hoe Zo! >> Werken bij de gemeente betekent je inzetten voor burgers en bedrijven. En daarbij geldt: Wabo effectief ?Hoe Zo! >> Het toepassen van de Wabo is meer dan alleen de IT-structuur aanpassen, de procedures herzien en/of de processen opnieuw beschrijven en herinrichten. Het zijn de medewerkers

Nadere informatie

Jaarverslag 2013. Amsterdam, 10 januari 2014 Ad Reuijl

Jaarverslag 2013. Amsterdam, 10 januari 2014 Ad Reuijl Jaarverslag 2013 Amsterdam, 10 januari 2014 Ad Reuijl 1. Inhoud Jaarverslag 2013... 1 1. Inhoud... 2 2. Inleiding... 3 3. In 2013 opgeleverde en onderhanden producten... 3 4. Conferenties... 3 5. Overige

Nadere informatie

Vrijheidsbeperkende maatregelen. Vrijheidsbeperkende maatregelen terugdringen? in de langdurende zorg. Vilans helpt mee

Vrijheidsbeperkende maatregelen. Vrijheidsbeperkende maatregelen terugdringen? in de langdurende zorg. Vilans helpt mee Vrijheidsbeperkende maatregelen in de langdurende zorg Vrijheidsbeperkende maatregelen terugdringen? Vilans helpt mee Hoe staat je organisatie ervoor? Kom erachter hoe het staat met vrijheidsbeperking

Nadere informatie

Workshop 1: Communiceren over zelfredzaamheid: daar is mijn volggroep!

Workshop 1: Communiceren over zelfredzaamheid: daar is mijn volggroep! Workshop 1: Communiceren over zelfredzaamheid: daar is mijn volggroep! Workshopleiders: Guido Rijnja, communicatieadviseur bij de Rijksvoorlichtingsdienst Ellen van Selm, projectleider Buurtvoorlichters

Nadere informatie

Reputatiemanagement begint en eindigt met het gedrag dat het topmanagement laat zien

Reputatiemanagement begint en eindigt met het gedrag dat het topmanagement laat zien Stelling 1 Groep 1 Reputatiemanagement begint en eindigt met het gedrag dat het topmanagement laat zien Is deze stelling waar? Welk deel is wellicht minder waar? Ja, in beginsel wel. Goed gedrag doet goed

Nadere informatie

Toelichting op GAP-analyse. Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR)

Toelichting op GAP-analyse. Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR) Toelichting op GAP-analyse Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR) Colofon Onderhavig operationeel product, behorende bij de Baseline Informatiebeveiliging

Nadere informatie

Key success actors. De rol van middenmanagement bij strategische veranderingen. Onderzoek door Turner en de Rotterdam School of Management

Key success actors. De rol van middenmanagement bij strategische veranderingen. Onderzoek door Turner en de Rotterdam School of Management Key success actors De rol van middenmanagement bij strategische veranderingen Onderzoek door Turner en de Rotterdam School of Management 1 Key success actors De rol van middenmanagement bij strategische

Nadere informatie

Minicursus Verbindend Communiceren. Geschreven door: Jan van Koert

Minicursus Verbindend Communiceren. Geschreven door: Jan van Koert Minicursus Verbindend Communiceren Geschreven door: Jan van Koert Geweldloze communicatie is een wijze van communiceren die leidt tot gehoord en verstaan worden. Met helderheid, zonder beschuldigen en

Nadere informatie

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de

Nadere informatie

Het GROW-model. Deze onderdelen worden hieronder toegelicht. Per onderdeel worden er voorbeeldvragen aangegeven.

Het GROW-model. Deze onderdelen worden hieronder toegelicht. Per onderdeel worden er voorbeeldvragen aangegeven. Het GROW-model Een ontwikkelingsgesprek is het meest effectief als je de vragen in een bepaalde structuur stelt. Het GROW-model biedt deze structuur. (Whitmore, 1995) Het GROW model bestaat uit de volgende

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag sorganisatie Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag

Nadere informatie

Medewerker interne dienst. Persoonlijke effectiviteit: 2. Accuratesse

Medewerker interne dienst. Persoonlijke effectiviteit: 2. Accuratesse Persoonlijke effectiviteit: 2. Accuratesse Werkt gedurende langere periode nauwkeurig en zorgvuldig, met oog voor detail, gericht op het voorkómen van fouten en slordigheden, zowel in eigen als andermans

Nadere informatie

INZETBAARHEIDS ASSESSMENT

INZETBAARHEIDS ASSESSMENT INZETBAARHEIDS ASSESSMENT Hoe werkt dat? INSTRUCTIE: Vragenlijst: Dit is een vragenlijst die is gemaakt om een beeld te krijgen van je inzetbaarheid. Het is hierom belangrijk dat je de vragenlijst zo eerlijk

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

Vragenlijst: Wat vind jij van je

Vragenlijst: Wat vind jij van je Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op

Nadere informatie

Inleiding 2. Wie is Christine? 4. Tip 1: Houd het doel van feedback voor ogen 5. Tip 2: Richt feedback op gedrag, niet op de persoon 6

Inleiding 2. Wie is Christine? 4. Tip 1: Houd het doel van feedback voor ogen 5. Tip 2: Richt feedback op gedrag, niet op de persoon 6 Inhoudsopgave Inleiding 2 Wie is Christine? 4 Tip 1: Houd het doel van feedback voor ogen 5 Tip 2: Richt feedback op gedrag, niet op de persoon 6 Tip 3: Geef feedback over uw waarneming en vermijd interpretaties

Nadere informatie

MET DEZE 6 KEUZES WORDT DUURZAME INZETBAARHEID WÉL EEN SUCCES

MET DEZE 6 KEUZES WORDT DUURZAME INZETBAARHEID WÉL EEN SUCCES E-blog HR special MET DEZE 6 KEUZES WORDT DUURZAME INZETBAARHEID WÉL EEN SUCCES In duurzaam inzetbaar Door Caroline Heijmans en Teresa Boons, INLEIDING Als je medewerkers en managers vraagt wat zij doen

Nadere informatie

Uitkomsten onderzoek Controle en Vertrouwen. 7 mei 2012

Uitkomsten onderzoek Controle en Vertrouwen. 7 mei 2012 Uitkomsten onderzoek Controle en Vertrouwen 7 mei 2012 Voorwoord Onderwerp: resultaten onderzoek Controle en Vertrouwen Geachte heer, mevrouw, Hartelijk dank voor uw medewerking aan het onderzoek naar

Nadere informatie

In gesprek over digitale zorg

In gesprek over digitale zorg In gesprek over digitale zorg Ervaringen en meningen van cliënten en zorgprofessionals met digitale zorg. 2 oktober 2015 Programma Welkom Brengen en halen Wat weten we al? Wat vind jij? Nagesprek 2 cliënten

Nadere informatie

De Grote (kleine) voicemail-poll

De Grote (kleine) voicemail-poll De Grote (kleine) voicemail-poll De Grote (kleine) voicemail-poll Maken mensen tegenwoordig nog gebruik van voicemail? En hoe staat men tegenover het gebruik van voicemails in het zakelijk verkeer? Mensen

Nadere informatie

KOERSEN OP SUCCES Workshops strategische teamontwikkeling

KOERSEN OP SUCCES Workshops strategische teamontwikkeling KOERSEN OP SUCCES Workshops strategische teamontwikkeling Koersen op Succes Of het nu gaat om het verwezenlijken van plannen, het behalen van gestelde doelen, het leuker maken van een organisatie of het

Nadere informatie

Feedback. in hapklare brokken

Feedback. in hapklare brokken Feedback in hapklare brokken Jan van Baardewijk Zorgteamtrainer Op zorgteamtraining.nl is de meest recente versie van feedback gratis beschikbaar. Mocht je willen weten of je de meest recente versie hebt,

Nadere informatie

Persoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling

Persoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling PAPI PAPI Coachingsrapport Persoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling Alle rechten voorbehouden Cubiks Intellectual Property Limited 2008. De inhoud van dit document is relevant op de afnamedatum en bevat

Nadere informatie

Aan uw raad is het volgende toegezegd: Toezeggingen college van B&W in Commissies en Raad (september 2015) TCM 09 21 mei 2015

Aan uw raad is het volgende toegezegd: Toezeggingen college van B&W in Commissies en Raad (september 2015) TCM 09 21 mei 2015 Bedrijfsvoering De gemeenteraad van Bloemendaal Datum : 19 augustus 2015 Uw kenmerk : Ons kenmerk : 2015056815 Behandeld door : J. van der Hulst Doorkiesnummer : 023-522 5592 Onderwerp : Rapportage informatiebeveiliging

Nadere informatie

Samen werken = samenwerken bij De Belvertshoeve

Samen werken = samenwerken bij De Belvertshoeve Themabundel Samen werken = samenwerken bij De Belvertshoeve Assistent medewerker Dit project is mede mogelijk gemaakt met een bijdrage uit het Europees Sociaal Fonds Voorwoord Deze themabundel is bedoeld

Nadere informatie

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers nderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Goirle DIMENSUS beleidsonderzoek April 2012 Projectnummer 488 Het onderzoek De gemeente Goirle is eind april 2010

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Bewust willen en kunnen 4. Performance Support 5. Informele organisatie 5. Waarom is het zo moeilijk? 6

Inhoudsopgave. Bewust willen en kunnen 4. Performance Support 5. Informele organisatie 5. Waarom is het zo moeilijk? 6 Inleiding De afgelopen vijftien jaar hebben we veel ervaring opgedaan met het doorvoeren van operationele efficiencyverbeteringen in combinatie met ITtrajecten. Vaak waren organisaties hiertoe gedwongen

Nadere informatie

ServiceCultuur. EBOOK CultuurBarbarenspel

ServiceCultuur. EBOOK CultuurBarbarenspel ServiceCultuur EBOOK CultuurBarbarenspel EBOOK CultuurBarbarenSpel www.servicecultuur.nl Alsjeblieft. Een ebook over het CultuurBarbarenSpel. Met dit ebook leer je meer over ons spel. Fabia Hooykaas en

Nadere informatie

Gemaakt door: Lysanne Wolbers Menno Akkerman Tessa Heijerman

Gemaakt door: Lysanne Wolbers Menno Akkerman Tessa Heijerman Gemaakt door: Lysanne Wolbers Menno Akkerman Tessa Heijerman FSU Oktober 2011 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Verantwoording...4 Conclusies...5 De cijfers op een rij.9 Knelpunten/oplossingen 15 Positieve punten.16

Nadere informatie

Resultaten Onderzoek September 2014

Resultaten Onderzoek September 2014 Resultaten Onderzoek Initiatiefnemer: Kennispartners: September 2014 Resultaten van onderzoek naar veranderkunde in de logistiek Samenvatting Logistiek.nl heeft samen met BLMC en VAViA onderzoek gedaan

Nadere informatie

Samenwerking in Uitvoering

Samenwerking in Uitvoering Centrum Informatiebeveiliging & Privacy Samenwerking in Uitvoering Ad Reuijl, 9 oktober 2013 Security Congres ISACA, PvIB, NOREA Onderwerpen q Aanleiding en opdracht q Opzet/Inrichting/Governance q Bestuurlijke

Nadere informatie

Effectief investeren in management

Effectief investeren in management Effectief investeren in management Veel organisaties zijn in verandering. Dat vraagt veel van de leidinggevenden/managers. Zij moeten hun medewerkers in beweging krijgen om mee te veranderen. En dat gaat

Nadere informatie

Piet Voorbeeld MIJN PROFIEL. Voornaam. Achternaam. Dienst. Schaal Tot schaal 8. Piet. Voorbeeld. Stadswerken

Piet Voorbeeld MIJN PROFIEL. Voornaam. Achternaam. Dienst. Schaal Tot schaal 8. Piet. Voorbeeld. Stadswerken MIJN PROFIEL Voornaam Piet Achternaam Voorbeeld Dienst Stadswerken Schaal Tot schaal 8 1 DIT BEN IK Wanneer heb je een goede werkdag gehad? Waarom? Als ik alles gedaan heb dat ik wilde doen en er ook onverwachte

Nadere informatie

360 GRADEN FEEDBACK. Jouw competenties centraal

360 GRADEN FEEDBACK. Jouw competenties centraal 360 GRADEN FEEDBACK Jouw competenties centraal Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Over gedrag en de... 4 3. Totaalresultaten... 5 4. Overzicht scores per competentie... 7 5. Overschatting-/onderschattinganalyse...

Nadere informatie

Rapportage tevredenheidsonderzoek onder cliënten en opdrachtgevers van. InterLuceo

Rapportage tevredenheidsonderzoek onder cliënten en opdrachtgevers van. InterLuceo Rapportage tevredenheidsonderzoek onder cliënten en opdrachtgevers van InterLuceo Juni 2008 1 Bedrijfsnaam: InterLuceo Inleiding Voor u ligt de definitieve rapportage van het tevredenheidsonderzoek van

Nadere informatie

6.1 De Net Promoter Score voor de Publieke Sector

6.1 De Net Promoter Score voor de Publieke Sector 6.1 De Net Promoter Score voor de Publieke Sector Hoe kun je dienstverleners het beste betrekken bij klantonderzoek? Ik ben de afgelopen jaren onder de indruk geraakt van een specifieke vorm van 3 e generatie

Nadere informatie

Interessen: Wat vind ik leuk?

Interessen: Wat vind ik leuk? Interessen: Wat vind ik leuk? Opdracht 1: Zet een kruisje bij de punten die je leuk vindt om te doen. Omcirkel vervolgens drie punten die je het allerleukst vindt om te doen. Ik vind het leuk om iets van

Nadere informatie

Online Training Gewenst Gedrag

Online Training Gewenst Gedrag Online Training Gewenst Gedrag www.gewenstgedrag.nl Een online training om kennis over beleid ongewenste omgangsvormen en integriteit over te dragen en op speelse wijze eigen te maken en te kunnen toepassen.

Nadere informatie

Gedragscode. Gewoon goed doen

Gedragscode. Gewoon goed doen Gedragscode Gewoon goed doen 2 Inhoudsopgave pagina 1. Missie, ambitie en kernwaarden 4 2. Gewoon goed doen 5 3. Waarom een gedragscode? 6 4. Omgaan met de patiënt/klant: respectvol en gastvrij 7 5. Professioneel

Nadere informatie

Verwachtingen HIP-dag

Verwachtingen HIP-dag 1. Aan welk types evenementen zou je deelnemen als deze werden gehouden in jouw buurt? 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Type evenementen 94,7 84,2 78,9 36,8 HIP- dag Intervisie Ledenvergadering Anders Anders: Workshops

Nadere informatie

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument

Nadere informatie

Competentiescan Klant exemplaar

Competentiescan Klant exemplaar Naam klant: Geboortedatum: Datum rapportage: Naam begeleider: Competentiescan Klant exemplaar Dit project wordt mede gefinancierd door het Europees Sociaal Fonds www.werkeenzorgminder.nl Instructie invullen

Nadere informatie

Van dromen... Finext. 72 Het Nieuwe Werken

Van dromen... Finext. 72 Het Nieuwe Werken Finext Finext is een club van hondertachtig mensen die diensten verlenen aan financiële afdelingen binnen profit en non-profit organisaties. Eén van de echte kenmerken van Finext is dat er geen regels

Nadere informatie

Acquisitie & Zakelijk netwerken

Acquisitie & Zakelijk netwerken E-boek 3 bedrijfsblogs Acquisitie & Zakelijk netwerken Nu lezen. Praktische adviezen. Morgen toepassen. Nog succesvoller ondernemen! 1. Acquisitie is veel meer dan alleen gunnen 2. Alleen met glimlach

Nadere informatie

De app wordt volwassen kansen en valkuilen. Opening en voorstelronde Overzicht CIP CIP en NORA CIP FG-enquête Ontwikkelingen app

De app wordt volwassen kansen en valkuilen. Opening en voorstelronde Overzicht CIP CIP en NORA CIP FG-enquête Ontwikkelingen app De app wordt volwassen kansen en valkuilen Opening en voorstelronde Overzicht CIP CIP en NORA CIP FG-enquête Ontwikkelingen app Introductie CIP Samen werken aan optimale informatieveiligheid en privacy

Nadere informatie

CASEBESCHRIJVING. OPDIC analyse en uitkomst

CASEBESCHRIJVING. OPDIC analyse en uitkomst CASEBESCHRIJVING OPDIC analyse en uitkomst VERTROUWELIJK W E www.implementatie-erp.nl info@implementatie-erp.nl Inleiding Dit is een voorbeeldproject, uitgevoerd door 1 of meerdere professionals van de

Nadere informatie

Meer werkplezier, meer toegevoegde waarde, meer rendement? Zorg dan voor de beste medewerkers & de juiste klanten.

Meer werkplezier, meer toegevoegde waarde, meer rendement? Zorg dan voor de beste medewerkers & de juiste klanten. Meer werkplezier, meer toegevoegde waarde, meer rendement? Zorg dan voor de beste medewerkers & de juiste klanten. De beste medewerkers & de juiste klanten vind je door het goede verhaal te vertellen.

Nadere informatie

Effectief investeren in mens en organisatie. Collegereeks bedrijfskunde voor HR managers

Effectief investeren in mens en organisatie. Collegereeks bedrijfskunde voor HR managers Effectief investeren in mens en organisatie Collegereeks bedrijfskunde voor HR managers Stellingen van Rob Vinke Stelling 1 De kern van de HRM-opdracht is er voor te zorgen dat de ambitie van de organisatie

Nadere informatie

Workshop Telefonisch Afspraken Maken

Workshop Telefonisch Afspraken Maken Workshop Telefonisch Afspraken Maken Alleen bellen als je wat hebt te vertellen! Waarom zijn we interessant voor elkaar? Bv gemeenschappelijke behoefte aan: - omzetvermeerdering; - inspiratie, leren van

Nadere informatie

11 Omgaan met verbale agressie

11 Omgaan met verbale agressie 11 Omgaan met verbale agressie AGRESSIE Praktijkinformatie Welke vormen zijn er? Hoe buig je opkomende verbale agressie om? Hoe en wanneer stel je je grens? EN Omgaan met verbale agressie Tip 1 Herken

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

Grip op Secure Software Development

Grip op Secure Software Development Titel Grip op Secure Software Development De opdrachtgever aan het stuur Marcel Koers 27 mei 2014 Grip op Secure Software Development 1 CIP: Netwerkorganisatie Kennispartners Participanten Vaste kern DG

Nadere informatie

Brief van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Brief van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 29689 Herziening Zorgstelsel 25424 Geestelijke gezondheidszorg Nr. 599 Brief van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den

Nadere informatie

Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen. Week 2: je bedrijf op orde Les 2: een goed businessmodel

Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen. Week 2: je bedrijf op orde Les 2: een goed businessmodel Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen Week 2: je bedrijf op orde Les 2: een goed businessmodel Pen en papier? Wat is een businessmodel? Jouw businessmodel is de manier waarop jij in business bent Twee

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

GELOOFWAARDIGHEID is de sleutel tot succesvolle interne communicatie. April 2012. Concrete tips voor effectieve interne communicatie

GELOOFWAARDIGHEID is de sleutel tot succesvolle interne communicatie. April 2012. Concrete tips voor effectieve interne communicatie GELOOFWAARDIGHEID is de sleutel tot succesvolle interne communicatie April 2012 Concrete tips voor effectieve interne communicatie Amsterdam, augustus 2012 Geloofwaardige interne communicatie Deze white

Nadere informatie

FEED BACK COMMENTAAR GEVEN EN ONTVANGEN MARIETA KOOPMANS

FEED BACK COMMENTAAR GEVEN EN ONTVANGEN MARIETA KOOPMANS FEED BACK COMMENTAAR GEVEN EN ONTVANGEN MARIETA KOOPMANS INHOUD Inleiding 7 1 Zelfonderzoek feedback geven en ontvangen 9 Checklist feedback geven en ontvangen 11 2 Communicatie en feedback 15 Waarnemen,

Nadere informatie

[ENQUETE COMMUNICATIE]

[ENQUETE COMMUNICATIE] 13 [ENQUETE COMMUNICATIE] Enquête communicatie Brederode Wonen Inleiding Brederode Wonen zet zich in voor optimale communicatie met haar huurders en goede informatievoorziening voor een ieder die daar

Nadere informatie

Eerste uitgave: maart 2015-03-14 Copyright 2015 Saskia Steur Druk: www.drukzo.nl

Eerste uitgave: maart 2015-03-14 Copyright 2015 Saskia Steur Druk: www.drukzo.nl Eerste uitgave: maart 2015-03-14 Copyright 2015 Saskia Steur Druk: www.drukzo.nl Hoewel deze uitgave met zorg is samengesteld aanvaardt de auteur geen enkele aansprakelijkheid voor schade ontstaan door

Nadere informatie

Afasie. Logopedie. Beter voor elkaar

Afasie. Logopedie. Beter voor elkaar Afasie Logopedie Beter voor elkaar Afasie In deze folder leest u wat afasie is en krijgt u adviezen hoe u de communicatie met iemand met afasie kan verbeteren. Ook staat beschreven wat de logopedist kan

Nadere informatie

1 Ben of word jij weleens gepest?

1 Ben of word jij weleens gepest? Onderzoeksresultaten TipHorstaandeMaas.nl Pesten Pesten is van alle generaties. Het kan bijna overal plaatsvinden en is daarom dichterbij dan mensen soms denken 8 1 Ben of word jij weleens gepest? 7 6

Nadere informatie

Implementatie van de gewenste cultuur m.b.v. bewegingsmonitoren. als essentieel onderdeel van uw organisatie DNA

Implementatie van de gewenste cultuur m.b.v. bewegingsmonitoren. als essentieel onderdeel van uw organisatie DNA Implementatie van de gewenste cultuur m.b.v. bewegingsmonitoren als essentieel onderdeel van uw organisatie DNA 1 Verandering naar de verscherpte cultuur: meetbaar? Binnen veel organisaties wordt er gewerkt

Nadere informatie

Luisteren en samenvatten

Luisteren en samenvatten Luisteren en samenvatten Goede communicatie, het voeren van een goed gesprek valt of staat met luisteren. Vaak denk je: Dat doe ik van nature. Maar schijn bedriegt: luisteren is meer dan horen. Vaak luister

Nadere informatie

Effectief investeren in mens en organisatie. Collegereeks bedrijfskunde voor HR managers

Effectief investeren in mens en organisatie. Collegereeks bedrijfskunde voor HR managers Effectief investeren in mens en organisatie Collegereeks bedrijfskunde voor HR managers Stellingen van Rob Vinke Stelling 1 De kern van de HRM-opdracht is er voor te zorgen dat de ambitie van de organisatie

Nadere informatie

Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden.

Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden. VOORBEELD DE KLAS ALS TEAM (LEERLINGENBOEK) INHOUDSOPGAVE Instructie voor leerlingen.. 5 Gebruik van de lesbrieven. 6 Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7 Wat wil je zijn en worden. 11 Wat wil je zijn

Nadere informatie

Waarde-volle zorg is ook nog JONG!

Waarde-volle zorg is ook nog JONG! Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal

Nadere informatie

Procesdenken en de cultuur van de organisatie

Procesdenken en de cultuur van de organisatie INLEIDING Procesmanagement dient bij te dragen aan de organisatiedoelstellingen zoals HRM en Finance bijdragen aan de organisatiedoelen. Procesmanagement, ook procesgericht werken genoemd, maakt iets bestuurbaar

Nadere informatie

MVO-Control Panel. Instrumenten voor integraal MVO-management. Intern MVO-management. Verbetering van motivatie, performance en integriteit

MVO-Control Panel. Instrumenten voor integraal MVO-management. Intern MVO-management. Verbetering van motivatie, performance en integriteit MVO-Control Panel Instrumenten voor integraal MVO-management Intern MVO-management Verbetering van motivatie, performance en integriteit Inhoudsopgave Inleiding...3 1 Regels, codes en integrale verantwoordelijkheid...4

Nadere informatie

Communicatieworkshops

Communicatieworkshops Communicatieworkshops De invulling van de zorg en de dienstverlening aan cliënten verandert en daarmee veranderen ook de taken van de begeleider en verzorgende: Van zorg in ondersteuning Van aanbodgestuurd

Nadere informatie

Door Cliënten Bekeken voor Gezondheidscentra. Vervolgmeting. Rapportage Julius Gezondheidscentrum Veldhuizen

Door Cliënten Bekeken voor Gezondheidscentra. Vervolgmeting. Rapportage Julius Gezondheidscentrum Veldhuizen Door Cliënten Bekeken voor Gezondheidscentra Vervolgmeting Rapportage Julius Gezondheidscentrum Veldhuizen ARGO BV 2015 Vervolgmeting Door Cliënten Bekeken Op vier locaties van de Stichting Leidsche Rijn

Nadere informatie

Accuraat communiceren

Accuraat communiceren Accuraat communiceren Erna Pluym Senior Trainer Consultant/ Business Development Manager erna.pluym@acerta.be 0472 92 11 66 Communicatie, waarom zo belangrijk? Communicatie, waarom zo belangrijk? Had ik

Nadere informatie

Case Medewerkerstevredenheiden betrokkenheidscan

Case Medewerkerstevredenheiden betrokkenheidscan Case Medewerkerstevredenheiden betrokkenheidscan Hoe tevreden zijn de medewerkers met en hoe betrokken zijn zij bij de organisatie en welke verbeterpunten ziet men voor de toekomst? Wat is medewerkerstevredenheid

Nadere informatie

VOOR JE VERENIGING W A T - W A A R O M - T I P S

VOOR JE VERENIGING W A T - W A A R O M - T I P S een ONLINE COMMUNITY VOOR JE VERENIGING W A T - W A A R O M - T I P S EEN ONLINE COMMUNITY VOOR JE VERENIGING Een online community, het roept om aandacht en koestering. Aandacht op een positieve manier,

Nadere informatie

Oefenvragen Management Assistent A - Communicatie

Oefenvragen Management Assistent A - Communicatie Oefenvragen Management Assistent A - Communicatie 1. De meeste mensen zijn primair: A. visueel ingesteld. B. kinesthetisch ingesteld. C. socialistisch ingesteld. D. auditief ingesteld. 2. Wat is het belangrijkste

Nadere informatie

Speel het spel. stimulansen

Speel het spel. stimulansen Speel het spel In een mix van hints, pictionary, ganzenbord en spijker slaan staan we stil bij belevingsgericht werken. In twee teams strijden we om de eer: wie is het meest belevingsgericht? Hierbij moeten

Nadere informatie

Evaluatie van het project Mantelluisteren academiejaar 2012-2013

Evaluatie van het project Mantelluisteren academiejaar 2012-2013 Evaluatie van het project Mantelluisteren academiejaar 212-21 In academiejaar 212-21 namen 5 mantelzorgers en 5 studenten 1 ste bachelor verpleegkunde (Howest, Brugge) deel aan het project Mantelluisten.

Nadere informatie

De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft)

De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft) De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft) Inleiding Veel mensen ervaren moeilijkheden om werk te vinden te behouden, of van baan / functie te veranderen. Beperkingen, bijvoorbeeld

Nadere informatie

GEVEN EN ONTVANGEN VAN FEEDBACK

GEVEN EN ONTVANGEN VAN FEEDBACK GEVEN EN ONTVANGEN VAN FEEDBACK De manier waarop je met collega s omgaat, roept effecten op bij hen. De manier waarop je je gedraagt, dingen zegt, doet of juist laat, maakt dus op anderen een bepaalde

Nadere informatie

Medewerkerbetrokkenheid. 1. Werk aan medewerkertevredenheid. Betrokkenheid uit jezelf. Waarom zou iemand het maximale inzetten voor een werkgever?

Medewerkerbetrokkenheid. 1. Werk aan medewerkertevredenheid. Betrokkenheid uit jezelf. Waarom zou iemand het maximale inzetten voor een werkgever? Dat is de vraag! Natuurlijk is werk nog steeds vanzelfsprekend voor mensen maar het is niet meer zo vanzelfsprekend om voor de duur van het leven die ene baas te kiezen. Mensen maken enorm veel keuzes.

Nadere informatie

Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen. Week 1: denken en doen als een ondernemer Les 3: omarmen

Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen. Week 1: denken en doen als een ondernemer Les 3: omarmen Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen Week 1: denken en doen als een ondernemer Les 3: omarmen Pen en papier? Omarmen Ondernemen is een groot avontuur Onderweg op je reis kom je van alles tegen, ook

Nadere informatie

De OR competentiescan

De OR competentiescan De OR competentiescan 17 april 2012 Helen Hol Benjamin van der Waart FNV Formaat Zelfstandig trainingsbureau in Woerden 70 professionals met diverse specialiteiten: Trainers Coaches van groepen en individuen

Nadere informatie

Succesvol campagne voeren

Succesvol campagne voeren Succesvol campagne voeren Spread the word, spread the feeling! Campagne voeren: íedereen kan het! In deze toolkit vind je tips voor het campagne voeren. Dit is gegarandeerd het leukste onderdeel van jouw

Nadere informatie

Een Stap voorwaarts in Leiderschap.

Een Stap voorwaarts in Leiderschap. 5 daagse training in voorjaar van 2010 Een Stap voorwaarts in Leiderschap. Doelgroep : DA Filiaal leidsters en aankomende filiaalleidsters Lokatie : Leusden DA hoofdkantoor Dag : Maandag van 9.30u 17.00u

Nadere informatie

Zit de online burger wel online op u te wachten? Door: David Kok

Zit de online burger wel online op u te wachten? Door: David Kok Zit de online burger wel online op u te wachten? Door: David Kok Veel gemeenten zijn inmiddels actief op sociale media kanalen, zoals ook blijkt uit het onderzoek dat is beschreven in hoofdstuk 1. Maar

Nadere informatie

ContentDocument. Dit is een publicatie van: websitesvoortherapeuten.com. ContentDocument - Websites voor Therapeuten 1.0

ContentDocument. Dit is een publicatie van: websitesvoortherapeuten.com. ContentDocument - Websites voor Therapeuten 1.0 ContentDocument Een website ontwerpen zonder dat je beschikt over goede content is als het ontwerpen van een maatpak zonder de maten van de drager op te nemen. Dit is een publicatie van: websitesvoortherapeuten.com

Nadere informatie

HANDLEIDING BIJ HET INVULLEN VAN HET ZELFONDERZOEK UIT RET- jezelf

HANDLEIDING BIJ HET INVULLEN VAN HET ZELFONDERZOEK UIT RET- jezelf HANDLEIDING BIJ HET INVULLEN VAN HET ZELFONDERZOEK UIT RET- jezelf 1. Vul de uitspraken lijst in. Dit is een lijst van 67 uitspraken. Neem één situatie voor ogen, bijvoorbeeld of werk, of privé. Je kunt

Nadere informatie

Het financiële struisvogelgedrag van vrouwen. Financiële educatie aan vrouwen: hoe doe je dat?

Het financiële struisvogelgedrag van vrouwen. Financiële educatie aan vrouwen: hoe doe je dat? Het financiële struisvogelgedrag van vrouwen. Financiële educatie aan vrouwen: hoe doe je dat? Even voorstellen Lianne Bertling Onderzoeker Maatschappij en Recht Annemarie Reintjes Financieel gedragstrainer

Nadere informatie

Privacy een ICT-ding? Juist niet!

Privacy een ICT-ding? Juist niet! Privacy een ICT-ding? Juist niet! Enkele praktijkvoorbeelden Even wat statistische gegevens... 29 % 35 % Menselijk oorzaken: Oorzaken datalekken 71 % Onwetendheid 35 % Slordigheid Bewuste overtredingen/inbreuken

Nadere informatie

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij

Nadere informatie

Ontwikkeling. Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling

Ontwikkeling. Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling Ontwikkeling Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling Waarom? Ik heb het idee dat ik wel eens tekortschiet als het erom gaat anderen duidelijk te maken wat ik bedoel. Ik

Nadere informatie

E-BOOK FEEDBACK GEVEN IS EEN KUNST EXPRESS YOUR INNER POWER

E-BOOK FEEDBACK GEVEN IS EEN KUNST EXPRESS YOUR INNER POWER E-BOOK FEEDBACK GEVEN IS EEN KUNST EXPRESS YOUR INNER POWER INLEIDING Het geven van feedback is een kunst. Het is iets anders dan het uiten van kritiek. Het verschil tussen beide ligt in de intentie. Bij

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl www.facebook.com/minbzk www.twitter.com/minbzk Uw kenmerk 2016Z05065 Datum Betreft Beantwoording

Nadere informatie

WERKEN IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS? je eerste stap is HeT indicatief intakegesprek

WERKEN IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS? je eerste stap is HeT indicatief intakegesprek WERKEN IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS? je eerste stap is HeT indicatief intakegesprek Je denkt eraan om leraar te worden in het voortgezet onderwijs. Je hebt je georiënteerd, er met anderen over gesproken

Nadere informatie

Praktijkinstructie Bedrijfsoriëntatie 1 (CAL01.1/CREBO:50240)

Praktijkinstructie Bedrijfsoriëntatie 1 (CAL01.1/CREBO:50240) instructie Bedrijfsoriëntatie 1 (CAL01/CREBO:50240) pi.cal0v2 ECABO, 1 september 2003 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen, opgeslagen of gepubliceerd

Nadere informatie

WERKNEMERS EN ARBEIDSONGESCHIKTHEID

WERKNEMERS EN ARBEIDSONGESCHIKTHEID WERKNEMERS EN ARBEIDSONGESCHIKTHEID In opdracht van Delta Lloyd Maart 2015 1 Inhoudsopgave 1. Management Summary 2. Onderzoeksresultaten Verzuim Kennis en verzekeringen Communicatie Opmerkingen 3. Onderzoeksverantwoording

Nadere informatie