SLIM 3.0. Sluit Nederland aan op Internationale Metadatastandaarden. Eindrapportage t.b.v. de opdrachtgever Stuurgroep GII.

Transcriptie

1 SLIM 3.0 Sluit Nederland aan op Internationale Metadatastandaarden 20 februari 2013 Vervolg op het project SLIM (Sluit Nederland aan op Internationale Metadatastandaarden), 2011 en het Advies aan de FOBID Commissie Ontsluiting over de toepassing van RDA in Nederland, 2011 Eindrapportage t.b.v. de opdrachtgever Stuurgroep GII Opstellers: Daniel van Spanje (Senior Product Manager OCLC) en Joke Webbink (Programmamanager SLIM 3.0 / Bibliotheek Wageningen UR) Opdrachtgevers: Anja Smit (Bibliothecaris Universiteit Utrecht) namens Stuurgroep GII, Marjolein Nieboer (Bibliothecaris Universiteit Groningen) namens FOBID

2 Leeswijzer De eindrapportage van SLIM 3.0 is het verslag van werkzaamheden en de resultaten van twee projecten: Invoering MARC 21 als uitwisselingsformaat in Nederland en Invoering van RDA als de nieuwe richtlijnen voor catalogiseren in Nederland. Voor uitleg en argumentatie wordt verwezen naar de twee bijgevoegde documenten (SLIM 3.0_MARC pdf en SLIM 3.0_RDA 2013.pdf). Deze documenten bevatten verschillende notities, waarvan de titels te vinden zijn in bijlage 2. Dank Aan de projecten van SLIM 3.0 is door een groot aantal mensen met veel enthousiasme gewerkt. Wij willen iedereen daar hartelijk voor bedanken. Met name noemen we de deelnemers aan de werkgroepen: Yvonne van den Broek, Marianne Brouwer, Frits de Goojer, Frank Koper, Ben Landsbergen, Karin Lodder, Linda de Man, Marjolein Nieboer, Jos Odekerken, Laura Peters, Hans van der Ruijt, Peter Schouten, Martie Severt, Anja Smit, Jacques Spaapen en Yvonne van der Steen. Hartelijk dank! Daniel van Spanje en Joke Webbink 8 februari

3 Inhoudsopgave INLEIDING INVOERING MARC 21 ALS UITWISSELINGSFORMAAT IN NEDERLAND Werkzaamheden en resultaten MARC 21 Tabelwerkgroep INVOERING VAN RDA ALS DE NIEUWE RICHTLIJNEN VOOR CATALOGISEREN IN NEDERLAND Werkzaamheden en resultaten Projectgroep RDA Werkzaamheden en resultaten Werkgroep Richtlijnen RDA Alternatives en Options binnen de RDA regelgeving Verschillen in RDA ten opzichte van de Regels voor de titelbeschrijving (RT) Indexen op paragrafen uit RT/NS en RT/S IMPLEMENTATIE- EN VERVOLGSTAPPEN AANBEVELINGEN BIJLAGE 1. SAMENSTELLING VAN DE GROEPEN BIJLAGE 2. BIJGEVOEGDE DOCUMENTEN BIJLAGE 3. FINANCIËLE VERANTWOORDING SLIM 3.0 MAART 2012 JANUARI

4 Inleiding In de wereld van bibliotheek en informatiebeheer wordt alom de noodzaak gevoeld van aansluiting bij internationale standaarden. Diensten en metadata worden op wereldwijde schaal geleverd en aangeboden. De bibliotheekwereld in Nederland is er daarom van overtuigd dat modernisering van de landelijke informatie infrastructuur en aansluiting bij de internationale informatie infrastructuur van het grootste belang zijn. Daarnaast streeft men vanwege krimpende middelen naar efficiencyverbetering en kostenreductie 1. Uit het Eindrapport Haalbaarheidsstudie 2 van het project SLIM (Sluit Nederland aan op Internationale Metadatastandaarden), dat eind 2011 is afgesloten, blijkt op basis van een inventarisatie dat de Nederlandse bibliotheken kiezen voor MARC 21 als standaard uitwisselingsformaat voor bibliografische gegevens. Daarnaast is in het voorjaar van 2011 door de FOBID Commissie Ontsluiting (FCO) geadviseerd om het regelwerk Resource Description and Access (RDA) als nieuwe catalogiseerstandaard in Nederland toe te passen en daarmee de Richtlijnen voor de Titelbeschrijving (RT) te vervangen 3. De RT is het op de ISBD gebaseerde regelwerk voor de titelbeschrijvers in Nederland. De afzonderlijke delen zijn vanaf een bepaald moment niet meer bijgewerkt en niet meer aangepast aan nieuwe ontwikkelingen. Het FOBID bestuur heeft het advies van de FCO overgenomen en het Consortium GII heeft zich bij de besluitvorming van de FOBID aangesloten 4. De beslissing om MARC 21 als uitwisselingsformaat voor bibliografische gegevens te gaan gebruiken hangt nauw samen met het advies om over te gaan op RDA. Gezien de samenhang tussen de richtlijnen voor het catalogiseren enerzijds en het gebruikte catalogiseerformaat anderzijds is voorgesteld de aanpak van beide onderwerpen in één programma onder te brengen. Het SLIM 3.0 programma is officieel van start gegaan in mei 2012 en liep tot eind januari Binnen het programma is tegelijkertijd gewerkt aan twee projecten: 1. Invoering MARC 21 als uitwisselingsformaat in Nederland (in de rapportage MARC 21 genoemd) en de uitwerking van de MARC 21 tabel. Deze twee onderdelen zijn uitgevoerd door de MARC 21 Tabelwerkgroep. 2. Invoering van RDA als de nieuwe richtlijnen voor catalogiseren in Nederland (in de rapportage RDA genoemd). Dit project is uitgevoerd door twee groepen, de RDA Projectgroep en de Werkgroep Richtlijnen RDA. De groepen werden begeleid en aangestuurd door een Programmacommissie. Zie voor de samenstelling van deze groepen bijlage 1. 1 De wetenschappelijke bibliotheek op weg naar the cloud. Beleidsplan Samenwerkingsverband universiteitsbibliotheken & Koninklijke Bibliotheek UKB, Project Slim (2), Eindrapport Haalbaarheidsstudie. Opstellers: Johan F. Steenbakkers (projectleider) en Erik Oltmans (projectadviseur) & projectteam SLIM. 28 januari Advies aan de Fobid Commissie Ontsluiting over de toepassing van RDA in Nederland. Door RDA Werkgroep van de Fobid Commissie Ontsluiting. 1 maart Internationale ontwikkelingen in het GGC: RDA, FRBR en MARC 21. Website van OCLC, 14 februari

5 Deze eindrapportage bevat het verslag van werkzaamheden en de resultaten van deze twee projecten en in bijlage 2 de financiële verantwoording van de projectleider. Naast de tabellen voor het MARC 21 uitwisselingsformaat zelf, zijn er een aantal documenten beschikbaar, die de uitgewerkte en met argumenten omklede voorstellen vanuit de projectgroepen bevatten. In deze eindrapportage wordt verwezen naar deze notities. 1. Invoering MARC 21 als uitwisselingsformaat in Nederland In de MARC 21 Tabelwerkgroep is gewerkt aan het faciliteren van het gemeenschappelijk gebruik van MARC 21 als uitwisselingsformaat in Nederland. Uitgangspunt hierbij was dat er werd aangesloten bij de definities en interpretaties van de Library of Congress en OCLC. Onder "MARC 21 als uitwisselingsformaat" wordt verstaan het standaard MARC 21 formaat waarin de Nederlandse bibliotheken en het GGC bibliografische gegevens ontlenen en aanleveren aan WorldCat. Het functioneert tevens als wederkerig uitwisselingsformaat tussen bibliotheken en het GGC. Bovendien vormt het de basis voor het formuleren van formaateisen aan de leveranciers van metadata en bibliotheeksystemen. Basis voor het MARC 21 uitwisselingsformaat is de standaard zoals die op de website van de Library of Congress 5 beschikbaar wordt gesteld, en die gemodificeerd en uitgebreid wordt met de aanvullingen van OCLC ten behoeve van het gebruik van deze standaard in WorldCat. Het formaat is dynamisch en nog voortdurend onderhevig aan ontwikkelingen Werkzaamheden en resultaten MARC 21 Tabelwerkgroep Door de Tabelwerkgroep zijn drie tabellen opgesteld. Een tabel voor het formaat van bibliografische records. Een tweede tabel voor het formaat van thesaurusrecords. En een derde tabel voor het formaat van holdingrecords. De opgestelde tabellen bieden een inventarisatie van het MARC 21 formaat tot op subveldniveau en bevatten in kolommen de volgende elementen: alle velden (tags) met bijbehorende omschrijving de indicatoren met bijbehorende omschrijving de subvelden met bijbehorende omschrijving codes voor de mate van verplichtheid voor elk veld en elk subveld opmerkingen over afwijkingen en aanvullingen van OCLC-MARC ten opzichte van LC-MARC en overige opmerkingen. Door de tabelwerkgroep is geconcludeerd dat aanvullende afspraken over de inhoud van de tabellen gewenst zijn. Deze onderwerpen zijn in kaart gebracht, voorstellen zijn opgesteld, en in een aantal gevallen zijn ter aanvulling aparte notities opgesteld. De mogelijke gebruikswijzen van MARC 21 worden daardoor geoptimaliseerd voor de praktijk van de Nederlandse bibliotheken. Daar waar besluiten nodig zijn, worden door de Tabelwerkgroep keuzes voorgesteld, zonder een Nederlands MARC 21 dialect te creëren dat door andere MARC 21 gebruikers niet begrepen wordt. In principe wordt daarbij aangesloten bij de internationale praktijk. 5 MARC 21 Format for Bibliographic Data Edition (Update No. 1 (October 2001) through Update No. 14 (April 2012). 4

6 De voorstellen van de Tabelwerkgroep vormen een belangrijke basis voor de implementatie van MARC 21 als uitwisselingsformaat. De belangrijkste voorstellen zijn opgenomen in notitie 1a. Resultaten Tabelwerkgroep en betreffen de volgende onderwerpen: De volledigheid van de beschrijving Catalogiseerregels Taal van de catalogisering (zie verder bij p. 6, 2e) Uitwisseling van gethesaureerde gegevens van auteurs Eén of twee-recordmethode Analytisch of niet-analytisch beschrijven Tekensets Meerschriftige records Structuur van persoonsnameningangen Corporatie- en congresingangen Uniforme titels Daar waar een extra toelichting voor inhoudelijk deskundigen nodig was zijn aparte notities opgesteld. Zie daarvoor de bijlage in notitie 1a. Resultaten Tabelwerkgroep Na besluitvorming zal de tabel in een vervolgtraject beschikbaar worden gesteld. Voor zover en voor zolang nodig, zal de tabel worden onderhouden door OCLC. 2. Invoering van RDA als de nieuwe richtlijnen voor catalogiseren in Nederland Het principebesluit om RDA aan te nemen als de nieuwe richtlijnen voor catalogiseren in Nederland is door de FOBID en het Consortium GII genomen. In dit project is een belangrijke vervolgstap gemaakt die de uitwerking van de overgang op RDA moet ondersteunen. Hieronder vallen o.a. voorstellen voor cursussen en training, een voorstel voor een Nederlandse workflow en het instellen van een helpdesk c.q. kenniscentrum op het gebied van RDA. Deze onderwerpen zijn uitgewerkt door de Projectgroep RDA. Daadwerkelijke invoering van RDA behoort niet tot het project. RDA is een groot en omvangrijk regelwerk dat online 6 beschikbaar is. In de Werkgroep Richtlijnen RDA zijn de belangrijkste verschillen en uitbreidingen ten opzichte van de huidige situatie geïnventariseerd Werkzaamheden en resultaten Projectgroep RDA De projectgroep heeft het strategische raamwerk voor de implementatie van RDA in Nederland vastgesteld. De projectgroep heeft zich met de volgende zes onderwerpen bezig gehouden en daarover voorstellen geformuleerd. 2a. Vertaling van RDA Toolkit naar het Nederlands. Hoewel er behoefte aan een vertaling van de RDA regelgeving (zie gesignaleerd wordt, en er zowel een Franse als Duitse vertaling op de markt zijn, is het voorstel om geen vertaling te maken van het complete regelwerk naar het Nederlands. Belangrijkste argumenten hiervoor zijn dat het Nederlandse taalgebied en het aantal catalogiseerders relatief klein is, dat het 6 Zie RDA Toolkit. Voor prijzen zie: De prijs zal liggen tussen de per jaar afhankelijk van het aantal personen dat tegelijk toegang nodig heeft. 5

7 vertalen op zich en het onderhoud van de vertaling heel veel werk is en daardoor erg kostbaar wordt. Ingeschat is dat er in Nederland geen instantie zal zijn die deze grote taak op zich kan nemen en vertaling zal willen financieren. Zowel door de Werkgroep Richtlijnen RDA als door de Projectgroep RDA zijn er hulpmiddelen gemaakt om in korte tijd met de regelgeving vertrouwd te raken en efficient met de RDA Toolkit te kunnen werken. Zie notitie 2a. 2b. Een RDA-beschrijving in 10 stappen. Er is een beschrijving voor een algemene Nederlandse workflow voor de handmatige verwerking van materialen opgesteld. Hiervoor is als voorbeeld genomen de workflow die ontworpen is door Thomas Brenndorfer, RDA in ten easy steps. Deze workflow in het Nederlands is een handig hulpmiddel voor de Nederlandse catalogiseerder. Elke catalogiserende instelling kan dit voorbeeld als basis gebruiken om een beschrijving van het eigen werkproces van de handmatige verwerking van materialen te maken. Deze Nederlandse workflow zal als hulpmiddel in de RDA Toolkit (sectie Workflows) worden opgenomen. Zie notitie 2b. 2c. Ondersteuning en ontwikkeling van RDA. De projectgroep heeft onderzocht hoe kennisontwikkeling en ondersteuning van praktijkvragen in Nederland gewaarborgd kan worden. Het advies hierover behelst de oprichting van een RDA Helpdesk, ondergebracht bij de KB, en een ondersteunende RDA Commissie. De RDA Helpdesk reageert op praktijkvragen van catalogiserende instellingen. De RDA Commissie bewaakt de consequente toepassing van de RDA regelgeving en overlegt op nationaal en internationaal niveau over de ontwikkelingen binnen de regelgeving. Zie notitie 2c. 2d. Cursussen en trainingen. Zeker de eerste jaren, maar wellicht ook nog daarna, zal er behoefte zijn aan scholing en training in titelbeschrijven. De op dit moment bestaande cursussen moeten worden aangepast naar de nieuwe regelgeving en er zijn overgangscursussen nodig om met de verschillen tussen de huidige en de nieuwe regels te leren werken. In notitie 2d wordt een voorstel gedaan voor cursussen op basis- en verdiepingsniveau, en voor structurele bijscholing waarbij RDA in relatie tot FRBR wordt behandeld. De cursussen kunnen worden gegeven in groepsverband of op individueel niveau via online modules. Zie notitie 2d. 2e. Taal van de catalogisering De projectgroep adviseert onderstaande standpunten te hanteren bij de taal waarin de titelbeschrijving wordt opgesteld: Voorstel 1. Bibliotheken nemen in het uitwisselingsformaat de taal van catalogiseren op. Voorstel 2. Instellingen kiezen de taal die het meest geschikt is en waar zij de voorkeur aan geven. RDA legt in het algemeen de nadruk op de taal van de klant. Records die de catalogiserende instantie in een vreemde taal aangeleverd krijgt, mogen in deze taal ter beschikking gesteld worden aan de klant en hoeven niet vertaald te worden. Het verdubbelen van records om records in de eigen taal aan te bieden aan de eindgebruiker is toegestaan. Het gebruik van verschillende talen voor verschillende doelgroepen of collecties is ook toegestaan. Voorstel 3. In overeenstemming met de richtlijnen in WorldCat worden er geen hybride records, d.w.z. records met meerdere talen in een titelbeschrijving, gemaakt. Zie notitie 2e. 2f. Wanneer work records maken? RDA is gebaseerd op het FRBR-model. In dat model wordt een informatiebron of document beschouwd als het product van een intellectuele of creatieve inspanning. Dat product kan met behulp van de volgende vier entiteiten beschreven worden: als Work, als Expression, als Manifestation en als Item. Uitgangspunt van RDA is dat de relaties tussen deze vier entiteiten expliciet worden gemaakt. 6

8 RDA benoemt als core-activiteit het leggen van een relatie naar minimaal het work, of naar de expression indien er meerdere expressions zijn. RDA noemt als categorieën met speciale aandacht muziekwerken, juridische werken, religieuze werken en overheidspublicaties. Men zou hier literatuur, bewegend beeld en geluid aan kunnen toevoegen. Binnen RDA wordt niet voorgeschreven hoe de relatie naar een work wordt vastgelegd. Door het vastleggen van de relaties in één record of door het maken van een apart work record. RDA beschouwt het niet als de taak van RDA om hierover een uitspraak te doen, maar dat dit een kwestie is van implementatie van de catalogiseerregels in een specifieke catalogiseercode en een specifiek datamodel. M.a.w. RDA laat dat over aan het systeem waarin de catalogiseerder werkt of de eindgebruiker zoekt. Dit betekent dat het voor de RDA-projectgroep moeilijk is om bindende voorstellen te doen. De projectgroep adviseert aparte 'work records' te maken daar waar relaties expliciet gemaakt moeten worden, om 'work records' te maken als thesaurusrecords en die te linken aan de andere bibliografische records. De RDA projectgroep adviseert ook om die work records zoveel mogelijk automatisch te maken, en faciliteiten te ontwikkelen om daar waar het automatisch maken van work records lastig is of verkeerd gaat, dit handmatig te doen, dan wel te kunnen corrigeren. Zie notitie 2f Werkzaamheden en resultaten Werkgroep Richtlijnen RDA De Werkgroep Richtlijnen RDA heeft gewerkt aan twee onderdelen die in belangrijke mate bijdragen aan de invoering van de nieuwe catalogiseerregels in Nederland. Met het oog op de grote hoeveelheid werk enerzijds en de beperkte tijd anderzijds, zijn de volgende keuzes gemaakt: het vaststellen van het al dan niet volgen van alternatieve regels en opties die binnen RDA worden gehanteerd het vaststellen van de belangrijkste verschillen tussen de huidige en de nieuwe manier van titelbeschrijven. In verband met de beperkte tijd is dit beperkt tot manifestion & item. Hiervan is uitvoerig en gedetailleerd verslag gedaan in het bijgevoegde Rapport van Werkgroep Richtlijnen RDA Alternatives en Options binnen de RDA regelgeving Door de werkgroep is onderzocht welke alternatieven en opties die binnen RDA worden geboden door Nederland gevolgd dan wel niet gevolgd moeten worden. De RDA Toolkit bevat een aantal richtlijnen en instructies die als alternatief ( Alternative ) of als optie ( Optional Addition of Optional Omission ) zijn geformuleerd. De werkgroep heeft vanuit een internationale visie naar de alternatieven en opties gekeken. Na goedkeuring door de opdrachtgever zijn de besluiten van de Werkgroep Richtlijnen RDA leidend voor alle catalogiseerders in Nederland. Dit impliceert dat de individuele catalogiseerder of catalogiserende instelling niet zelf meer hoeft te beslissen over de alternatieven en opties. Dit is geheel in lijn met de algemeen geuite wens voor eenduidigheid en uniformiteit in het toepassen van RDA Verschillen in RDA ten opzichte van de Regels voor de titelbeschrijving (RT) Vervolgens heeft de werkgroep de punten waarin RDA afwijkt van de Regels voor de titelbeschrijving (RT) in kaart gebracht. De werkgroep heeft zich beperkt tot de volgende hoofdstukken van RDA: 7

9 0 Introduction Section 1: Recording Attributes of Manifestation & Item 1 General guidelines on recording attributes of manifestations and items 2 Identifying manifestations and items 3 Describing carriers 4 Providing acquisition and access information Daarnaast heeft de werkgroep zich (voorlopig) beperkt tot de delen 1 en 2 van de Regels voor de titelbeschrijving: Beschrijvingsregels voor niet-seriële publikaties, kortweg RT/NS of RT1, en Beschrijvingsregels voor seriële publikaties, kortweg RT/S of RT2. Voorgesteld wordt de overige onderdelen van RDA in een vervolgtraject af te maken Indexen op paragrafen uit RT/NS en RT/S Aan het rapport zijn twee indexen toegevoegd waarin verwezen wordt vanuit paragrafen uit Beschrijvingsregels voor niet-seriële publikaties en Beschrijvingsregels voor seriële publikaties naar de verwante paragrafen in RDA. 3. Implementatie- en vervolgstappen 3.1. MARC 21 Voor de implementatie van MARC 21 zijn de volgende stappen voorzien: 1. beschikbaarstelling van de tabellen aan betrokken partijen, Daarbij ook wijzen op de regels die gelden voor de invulling van velden zoals die te vinden zijn op de websites van LC en OCLC, en op de afspraken die in het kader van SLIM 3.0 gemaakt zijn. 2. communicatie met de in de Nederlandse situatie belangijkste metadata leveranciers, zoals OCLC en NBD Biblion 3. afmaken van hetgeen nog niet gedaan is. Dit betreft de volgende twee onderwerpen: a. standaardiseren lokale velden en MARC 21 voor bijzondere collecties. b. notitie opstellen over "record linking". Voorgesteld wordt beide activiteiten uit te voeren in het kader van het GII Consortium Werkplan. Het standaardiseren van de lokale velden en MARC 21 voor Bijzondere Collecties heeft daarin al een plaats en daaraan wordt door de UB Leiden met OCLC gewerkt. De notitie "record linking" kan meegenomen worden in de beschrijving van de migratiescenario's. 4. communicatie over het gebruik van de tabel voor holdinggegevens De verwachting is dat niet alle bibliotheeksystemen het MARC 21 holdingsformaat ondersteunen. Met betrokken bibliotheken zal dit moeten worden onderzocht en eventuele alternatieven worden opgesteld RDA Algemeen De FOBID Commissie Ontsluiting heeft in het voorjaar van 2011 besloten om RDA als nieuwe catalogiseerstaandaard aan te nemen. Dit betekent dat RDA gaat gelden voor alle GII Consortium 8

10 bibliotheken die nu de RT gebruiken, met uitzondering van de UvA die nu op basis van AACR2 in WorldCat catalogiseert en het RDA beleid van WorldCat volgt. Impact op catalogiseer- en bibliotheeksysteem Het overgangsbesluit heeft gevolgen voor het catalogiseren zelf, maar ook voor het gebruikte catalogiseersysteem. Consortiumbibliotheken zullen daarom op lokaal niveau moeten bekijken welke aanpassingen voor catalogiseer- en zoek-en-vind-platformen nodig zullen zijn. Impact op het GGC Voor het GGC betekent dit concreet dat in het GGC een aantal wijzigingen gefaseerd zullen worden aangebracht. Dit heeft gevolgen voor zowel bibliotheken die online catalogiseren in het GGC als voor bibliotheken die offline aanleveren. Per 1 april 2013 worden onderstaande kenmerkcodes (kmc s) toegevoegd: Type inhoud Type medium en Type drager De wijzigingen voor bibliotheken die online in het GGC catalogiseren betekent dit dat zij de kenmerkcodes gaan toevoegen. Meer informatie hierover is te vinden op de website van OCLC. Voor bibliotheken die offline aan het GGC leveren betekent dit: Per 1 april 2013 mogen de bovenstaande kenmerkcodes aangeleverd worden. Per 1 januari 2014 wordt het aanleveren van de kenmerkcodes verplicht gesteld. Voor bibliotheken die rechtstreeks in WorldCat catalogiseren, gelden de WorldCat richtlijnen. Per 1 juli 2013 worden de volgende aanpassingen in het GGC gedaan: geen gebruik meer van latijn in de titelbeschrijvingen de regel van maximaal drie auteurs opnemen vervalt een selectie van toepassing van Core Elements uit RDA. Informatie over deze selectie wordt verspreid via de GGC-Listserver. OCLC zal over deze aanpassingen in het GGC de gebruikers informeren en voorlichten. Vertaling van RDA Vertaling van RDA Toolkit naar het Nederlands. Vertaling van de gehele toolkit naar het Nederlands is zeer kostbaar en kost veel onderhoud. Daarom wordt de RDA toolkit niet naar het Nederlands vertaald. Om voor de catalogiseerder de overgang naar het werken met Engelse regelgeving te vergemakkelijken zijn de volgende hulpmiddelen beschikbaar: De verschillen tussen de RT en RDA zijn, op dit moment op manifestatie- en itemniveau in kaart gebracht. Zie 2g. Rapport van Werkgroep Richtlijnen RDA De begrippen uit de aan de toolkit toegevoegde Glossary wordt vertaald. (Zie de bijlage in notitie 2a) Er is een workflow beschikbaar in het Nederlands (Een RDA-beschrijving in 10 stappen). Deze is al vertaald en zal, na toestemming door de opsteller, Thomas Brenndorfer, aan de RDA toolkit worden toegevoegd. Zie notitie 2b. Voorgesteld wordt de "RDA glossary" te laten vertalen als onderdeel van een vervolgproject - en na te gaan of hiervoor externe financiering beschikbaar is. 9

11 Ondersteuning RDA Vragen over RDA kunnen worden gericht aan een nieuw in te richten Helpdesk RDA. Via (webpagina s van) de Helpdesk worden ook de bovengenoemde hulpmiddelen beschikbaar gesteld. Het voorstel is om deze helpdesk onder te brengen bij de KB. RDA bevindt zich nog steeds in een ontwikkelfase. Om deze ontwikkelingen goed te kunnen volgen en om inbreng te kunnen leveren aan de ontwikkeling van de regelgeving is deelname aan internationale gremia essentieel. Voorgesteld wordt om hiervoor een RDA commissie op te richten die door de KB zal worden gecoördineerd. (zie notitie 2c). Voorgesteld wordt na te gaan of voor een periode van drie jaar externe financiering beschikbaar is Training en cursussen Overgang op nieuwe regels impliceert dat men zich de nieuwe regelgeving eigen zal moeten maken. Hiervoor wordt in notitie 2d een voorstel voor cursussen gedaan. Dit voorstel is tot stand gekomen in overleg met twee docenten van respectievelijk Stichting GO en Ingressus. Overleg voor concrete invulling van cursussen en online modules moet nog plaatsvinden. Voorgesteld wordt om in een vervolgproject met behulp van GO en Ingressus - en ondersteuning door externe financiering - enkele online modules te ontwikkelen die door catalogiseerders in Nederland vrijelijk geraadpleegd kunnen worden. De opleidinsginstituten kunnen in aansluiting daarop zelf cursussen aanbieden. RDA regels De Werkgroep Richtlijnen RDA heeft keuzes gemaakt voor opties en alternatieven binnen de RDA regelset en daarnaast veranderingen in regels tussen RT en RDA inzichtelijk gemaakt in de separaat bijgevoegde rapportage. Dit rapport kan worden gezien als een aanzet voor een handboek voor de Nederlandse catalogiseerpraktijk. Dat wil zeggen dat ook bibliotheken die buiten het Consortium vallen, en die willen overgaan van RT naar RDA eveneens van deze rapportage gebuik kunnen maken. Voorgesteld wordt om in een vervolgproject de nog niet gedane zaken af te maken. Dit betreft: het toevoegen van verwijzingen naar de RT voor de overige materiaalsoorten; het onderwerp catalogusbouw (RT/CAT) met betrekking tot de zoekingangen (entries) is tot nu toe buiten beschouwing gebleven; de hoofdstukken van RDA over Expressies en Werken, en over ingangen afmaken en de verschillen met de huidige praktijk in kaart brengen. Het rapport van deze groep wordt aangeboden aan de RDA Toolkit, om beschikbaar te stellen via de sectie Tools. 10

12 4. Aanbevelingen 1. Ten aanzien van de MARC 21 uitwisselingstabel: a) Binnen de Nederlandse catalogiseerpraktijk worden afspraken gemaakt over gestandaardiseerde invulling van velden daar waar het formaat keuzes laat, waarbij aangesloten wordt bij de internationale praktijk. De voorgestelde MARC 21 uitwisselingstabel wordt voor ingebruikname besproken in de GII Advieswerkgroep en UKB OHB (Overleg Hoofden Backoffice). b) Het voorgestelde implementatieplan voor MARC 21 als uitwisselingsformaat wordt besproken in de gremia GII Advieswerkgroep en UKB OHB. c) De tabellen worden aangeboden, beheerd en in de toekomst geüpdatet door OCLC Leiden. 2. Ten aanzien van RDA: a) De RDA toolkit wordt niet in het Nederlands vertaald. Vertaling beperkt zich tot de Glossary. b) De voorgesteld Nederlandse workflow wordt aangeboden aan RDA.org ter opname in de RDA Toolkit. c) Er worden een RDA Helpdesk en een RDA Commissie ingesteld. Voorgesteld wordt dat deze worden ondergebracht bij en gecoördineerd door de KB. d) De benodigde cursussen worden ontwikkeld. Hierover moet overleg plaatsvinden met de potentiële leveranciers. e) De door de RDA Projectgroep voorgestelde standpunten ten aanzien van de taal waarin gecatalogiseerd wordt, worden overgenomen. f) Het advies ten aanzien van het maken van Work-records wordt verder uitgewerkt in overleg met de KB en OCLC Leiden. g) Het uitgangspunt voor de Nederlandse catalogiseerpraktijk ten aanzien van gebruik van opties en alternatieven binnen RDA worden besproken in de gremia GII Advieswerkgroep en OHB. Na instemming met bovenstaande aanbevelingen door de Stuurgroep GII kan vervolgens een implementatieplan gemaakt worden voor de invoering van RDA voor de UKB-bibliotheken en de openbare bibliotheken in Nederland. 11

13 Bijlage 1. Samenstelling van de groepen MARC 21 Tabelwerkgroep De MARC 21 Tabelwerkgroep heeft de MARC 21 uitwisselingstabel vastgesteld en de aandachtspunten voor het gebruik van de tabel in kaart gebracht. De groep heeft 6 maal vergaderd en was als volgt samengesteld: MARC 21 Tabelwerkgroep Functie F. de Goojer Catalogiseerder UBU/ medewerker Bijzondere Collecties F. Koper ICT UBU J. Odekerken Systeem- en Repository beheerder UB Maastricht H. van der Ruijt Catalogiseerder UBU D. van Spanje, voorzitter Senior Product Manager OCLC J. Spaapen, Metadata specialist OCLC J. Webbink, secretaris Programmamanager SLIM 3.0/Bibliotheek WUR RDA Projectgroep De Projectgroep RDA De projectgroep heeft het strategische raamwerk voor de implementatie van RDA in Nederland vastgesteld. De groep heeft 6 maal vergaderd en bestond uit de volgende leden: Projectgroep RDA Functie M. Brouwer GO en Bibliotheek Vredespaleis, hoofd titelbeschrijving K. Lodder KB, hoofd Documentverwerking L. Peters KB, teamleider Product Support en secretaris EURIG P. Schouten Ingressus, kennismanager en cursuscoördinator D. van Spanje Senior Product Manager OCLC J. Webbink, voorzitter Programmamanager SLIM 3.0/Bibliotheek WUR 12

14 Werkgroep Richtlijnen RDA De Werkgroep Richtlijnen RDA heeft de belangrijkste verschillen van de huidige Regels voor Titelbeschrijving ten opzichte van RDA in kaart gebracht. Daarnaast geeft de groep vanuit een internationale visie adviezen over de alternatieven en opties binnen RDA De groep heeft 5 maal vergaderd en bestond uit de volgende leden: Werkgroep Richtlijnen RDA Functie Y. van den Broek UB Maastricht; Redactie Richtlijnen M. Brouwer GO en Bibliotheek Vredespaleis, hoofd titelbeschrijving B. Landsbergen, secretaris OCLC; secretaris Redactie Richtlijnen L. de Man NBD Biblion P. Schouten Ingressus, kennismanager en cursuscoördinator M. Severt Muziekbibliotheek van de Omroep Y. van der Steen KB; Redactie Richtlijnen J. Webbink, voorzitter Programmamanager SLIM 3.0/Bibliotheek WUR Programmacommissie SLIM 3.0 De Programmacommissie had als taak: aansturing en toezicht op het project en overkoepelende visie. De groep heeft 5 maal vergaderd en bestond uit de volgende leden: Programmacommissie SLIM3.0 Functie A. Smit Bibliothecaris RU Utrecht/namens Stuurgroep GII M. Nieboer Bibliothecaris RU Groningen/ namens FOBID D. van Spanje Senior Product Manager OCLC J. Webbink Programmamanager SLIM 3.0/Bibliotheek WUR 13

15 Bijlage 2. Bijgevoegde documenten SLIM 3.0_MARC bevat de volgende notities: 1a Resultaten Tabelwerkgroep 1b Persoonsnameningangen 1c Corporatie- en congresingangen 1d Uniforme titels 1e MARC 21 en bibliografische interpunctie 1f Beginlidwoorden bij titelvelden en -subvelden 1g Catalogiseerbeleid bij titelbreuken van seriële publicaties 1h De functie en het gebruik van de Control subfields 1i Volgorde subvelden 1j Deel congresnameningangen in corporatie-ingangentag ondergebracht SLIM 3.0_RDA 2013 bevat de volgende notities: 2a Vertalen van RDA richtlijnen in het Nederlands 2b Het beschrijven van workflows 2c Ondersteuning en ontwikkeling RDA 2d Opleiding en training 2e Taal van de catalogisering 2f Work records 2g Rapport van Werkgroep Richtlijnen RDA 14

16 Bijlage 3. Financiële verantwoording SLIM 3.0 maart 2012 januari Urenspecificatie maart 2012 januari 2013 maart april mei juni juli sept okt nov dec jan totaal aantal uren jan mrt apr mei juni juli sept okt nov dec juni juli sept okt nov dec jan juni juli nov totaal uren x 75 = Treinreizen Trein, 2 e klas, retour Data Prijs Rhenen Utrecht 15/3; 27/ 3); 13/4; 17/4; 10/5; 7/6; 13/7; 23/8; 13/9; 20/9; 25/9; 23 x 15, 20 = 349, 60 2/10; 11/10; 25/10; 7/11; 12/11; 27/11; 5/12; 6/12; 10/1; 17/1; 28/1; 1/2 Rhenen Leiden 22/5 1 x 29, 80 = 29, 80 Rhenen Groningen 31/5 1 x 48, 60 = 48, 60 Rhenen - Amsterdam 18/6; 9/7 2 x 27, 00 = 54, 00 Rhenen Maastricht 20/6 1 x 47, 40 = 47, 40 Rhenen Den Haag 2/7; 24/9; 22/10; 19/11; 17/12; 14/1 6 x 32, 40 = 194, 40 Rhenen Leidschendam 3/7 1 x 29, 80 = 29, 80 Totaal 753, 60

17 2. Bus: diverse busritten (Utrecht-Centraal naar Uithof; Leiden naar Leidschendam; Maastricht naar UB; Groningen naar UB) totaal: 38, Surf zaalhuur t.b.v. Werkgroep Richtlijnen RDA 13/9 = 185, 50 25/10 = 90 12/11 = 90 5/12 = 90 17/1 = 90 (rekening nog niet ontvangen) Totaal : 545, Consumpties: 5 x koffie. 6,50; 2,25; 2, 00 Totaal : 10, Trein 753, Bus 38, Zaalhuur 545, Consumpties 10, 75 Totaal 1348, 15 Totalen: Uren: Overige kosten: 1.348, 15 Totaal: , 15 Joke Webbink Bibliotheek Wageningen UR