Interventiebeschrijving effectievere communicatie palliatieve zorg: SBARR-Pallzorg

Transcriptie

1 Interventiebeschrijving effectievere communicatie palliatieve zorg: SBARR-Pallzorg 1. Waarom deze interventie? Steeds meer patiënten met complexe zorg sterven thuis. Dit stelt hogere eisen aan effectieve communicatie tussen de betrokken hulpverleners. Tijdens het project Samen bouwen aan vertrouwen in het project PaTz-methodiek Rotterdam is door met name verpleegkundigen ingebracht dat zij zichzelf soms niet assertief en effectief vinden in de communicatie naar collega-verpleegkundigen, naar huisartsen, specialistisch team en consulenten. In een training communicatie werd door een van de deelnemers gewezen op het bestaan van de SBAR. De SBAR-methode heeft tot doel de communicatie tussen verpleegkundigen en artsen effectiever te maken, zij wordt reeds veel in ziekenhuizen gebruikt. Daarbuiten blijkt deze methode niet of nauwelijks bekend te zijn. Voordelen SBAR-methode VMS-site De SBAR-methode is een gemakkelijk te onthouden en concrete methode waarmee u structuur in elke vorm van communicatie kunt brengen. Vooral bij kritische situaties, waarbij onmiddellijke aandacht en actie noodzakelijk is, biedt de methode een handvat voor eenduidige communicatie. Met de SBAR-methode creëert u duidelijkheid over wat en door wie er gecommuniceerd moet worden. Het resultaat van de communicatieverbetering is mede een betere teamsamenwerking en een verbetering van de patiëntveiligheid. Citaat uit Na overleg met diverse personen werkzaam binnen het Netwerk Palliatieve Zorg & omstreken (NPZR&o) is besloten om een SBARR-Palliatieve zorg, de SBARR-Pallzorg te maken. De SBAR-Pallzorg is een van de 8 interventies welke door de stuurgroep PaTz - in het kader van het deelproject Samen bouwen aan vertrouwen in samenwerking met de betrokken PaTz-groepen is ontwikkeld. 2. Wat houdt de SBARR-Pallzorg in? De interventie heeft tot doel om verpleegkundigen èn artsen - onderling maar ook over en weer - te ondersteunen om op een effectieve wijze consistent en eenduidig mondeling te communiceren, uit te wisselen en over te dragen over zorgen en problemen rondom patiënten en naasten welke palliatieve zorg krijgen. Meer informatie over SBAR-methode vindt u in bijlage Ontwikkelproces SBARR-Pallzorg a. Leerhuizen Palliatieve Zorg maakte eerste concept; b. dit concept werd getoetst en aangepast na bestudering van enkele SBAR s Palliatieve zorg welke wij vonden in de Engelstalige literatuur; via Google kon geen Nederlandstalige SBAR palliatieve zorg gevonden worden. Wel is er het 5-stappenplan in de Signaleringsbox Palliatieve zorg van het IKNL c. enkele huisartsen en verpleegkundigen uit 2 PaTz-groepen gaven reacties op het eerste concept; d. inhoud werd begin 2017 in vier PaTz-groepen getraind met kleine leerspelen; e. de SBARR-Pallzorg is getoetst en getraind in grote groep verpleegkundigen en enkele huisartsen met kleine leerspelen;

2 f. een HBO-student zal in kader van zijn masters een scriptie-onderzoek doen en de hier geschetste stappen volgen en verder onderbouwen met interviews, observaties tijdens trainingen en gebruik in de praktijk, literatuurstudie g. naar aanleiding van evaluaties met deelnemers aan de trainingen rondom de concept-versie zal een definitieve versie voorgelegd worden aan de stuurgroep PaTz Samen bouwen aan vertrouwen; de stuurgroep zal de SBARR-Pallzorg vervolgens implementeren in de regio; h. er wordt gestreefd naar een artikel in relevant tijdschrift. 4. Inhoud SBARR-Pallzorg zie bijlage 1 De SBARR-Pallzorg is gericht voor problemen en crisissituaties welke zich in de palliatieve zorg kunnen voordoen. Inbegrepen zijn observatie-instrumenten die nu gangbaar zijn. Specifiek wordt verwezen naar het USD dat door verpleegkundigen steeds vaker wordt gebruikt om patiënten te laten aangeven welke symptomen het meest hinderlijk zijn. Ook wordt verwezen naar de Signaleringsbox Palliatieve zorg IKNL, die eind 2016 in digitale vorm beschikbaar is gekomen. Daarnaast zijn de 6 probleemgebieden opgenomen. In het kader van SBARR-communiceren worden alleen die symptomen resp. dimensies besproken worden die bijdragen aan de crisis en de reden waarom met elkaar contact wordt gezocht. Men kan dus zelf een keuze maken. Wel wordt met een * benadrukt dat het goed kan zijn om te vermelden of en waarom bepaalde probleemgebieden niet geobserveerd of onderzocht zijn. De SBARR-Pallzorg kan gebruikt worden: a. tijdens de PaTz-bijeenkomsten om een casus op een efficiënte en effectieve wijze in te brengen. b. Belangrijker nog is dat de SBARR gebruikt wordt in het (dagelijkse) contact tussen verpleegkundigen en (huis)artsen. Maar gebleken is dat verpleegkundigen onderling en ook artsen onderling baat kunnen hebben om SBARR te communiceren. 5. Training Doelgroep: Oefeningen: Multidisciplinair: Huisartsen samen met verpleegkundigen. Monodisciplinair: Huisartsen, verpleegkundigen. Als monodisciplinaire training dan met wisselende rollen (huisarts of verpleegkundige). In 3 stappen met herhaling, duur ongeveer half uur totaal, met 8 personen 1. Eerste kleine oefening waarin de gebruikelijke communicatie zonder SBARR wordt gespeeld. 2. Tweede kleine oefening, hierbij wordt na een korte toelichting de SBARR-Pallzorg gebruikt. 3. Door de deelnemers wordt geëvalueerd welke verschillen zij ervaren. 4. Afspraken worden gemaakt over toepassing buiten de PaTz. 5. Afspraken wanneer samen bespreken wat het effect was, met mogelijk samen nog een keer oefenen.

3 Vijf stappen: 1. Zonder de SBARR a. Twee deelnemers spelen een huisarts en een verpleegkundige; ze gaan met de rug tegen elkaar staan; nemen een telefoon in de hand en starten een telefoongesprek; de verpleegkundige brengt een recente casus en een dringend probleem in op de gewone manier (dus zònder naar de SBARR-Pallzorg gekeken te hebben) b. Er wordt een eerste korte evaluatie gedaan: hoe was het, was de verpleegkundige duidelijk, hoe reageerde de huisarts, wat was er nodig om elkaar beter te begrijpen? 2. Met de SBARR a. De verpleegkundige (of degene die die rol speelt) leest de SBARR-Pallzorg en neemt vervolgens de zelfde casus in gedachten; de huisarts (of degene die die rol speelt) leest de SBARR dus nog niet; b. Weer dezelfde personen met de ruggen tegen elkaar en met de telefoons; de verpleegkundige brengt dezelfde casus en probleem, nu met gebruik van de SBARR- Pallzorg. c. Weer een korte evaluatie: was ging er goed, wat ging er beter? 3. Mogelijk de oefening nog een keer herhalen. 4. Afspreken ook buiten de training de SBARR-Pallzorg te gaan gebruiken en na verloop van tijd samen effect bespreken. 5. Evaluaties onderling tussen huisarts/wijkverpleegkundige en wijkverpleegkundige/wijkverpleegkundige en tijdens de PaTz-bijeenkomsten. 6. Literatuur 1.

4 Bijlage 1 SBARR-Pallzorg S B Communiceer SBARR-Pallzorg Hoe breng ik een vraagstuk in bij een andere hulpverlener of in een PaTz-bijeenkomst? Situatie (Situation) 1. Stel jezelf voor: <naam>, <functie>, <organisatie> sinds kort/lang bij patiënt betrokken andere betrokkenen 2. Noem de naam van de patiënt, geboortedatum, locatie 3. Verblijfplaats, gewenste plaats van overlijden van patiënt 4. Noem de reden en urgentie van LeerhuizenPalliatieveZorg Bijkomende situatie (Background) 1. Noem de medische voorgeschiedenis, diagnoses, prognose 2. Noem overige klinische relevante informatie: oa recente behandelingen: medicamenteus en niet-medicamenteus A Analyse (Assessment) Geef jouw analyse* 1. Ik denk dat het probleem het volgende is. 2. De patiënt gaat achteruit/is instabiel 3. Ik ben bezorgd over een of meer van de volgende dimensies: 1. Lichamelijk: pijn/ vermoeidheid / misselijk / braken / benauwdheid / anders 2. Psychisch: angst / verwardheid / sufheid / anders 3. Sociaal: naasten vragen om / hebben de volgende problemen 4. Zingeving: patiënt voelt zich ondersteund door / levensverhaal /. 5. Samen keuzes maken: de patiënt / naasten willen 6. Samen vooruit organiseren: wensen / wat niet goed georganiseerd Vermeld als je een bepaalde dimensie expliciet (nog) niet hebt onderzocht en waarom Vermeld wat je reeds gedaan hebt om problemen te verlichten: 1. medicatie 2. niet-medicamenteus:.. * Gebruik voor onderbouwing het USD, USD-R of USD-4D (mèt scores) en de Signaleringbox PZ R R Respons (Recommendation) 1. Geef duidelijk aan wat je concreet van de ander verwacht 2. Wat moet er volgens jou gebeuren? 1. medicamenteus / 2. niet medicamenteus 3. visite / gezamenlijk huisbezoek rond de patiënt, gespec vpk, consulent pz, etc?? 3. Vraag of stel voor wat jezelf alvast kunt doen Repeteer (Read Back) 1. Herhaal de gemaakte afspraken 2. Laat de ander de gemaakte afspraken bevestigen 3. Noteer de afspraken/orders 4. Spreek af wie wanneer weer contact opneemt

5 Bijlage 2 Van de VMS-site is de volgende tekst gekopieerd: Met de SBAR-methode (Situation, Background, Assessment, Recommendation) kunt u de communicatie over een patiënt tussen verschillende hulpverleners (bijvoorbeeld tussen de arts en de verpleegkundige, verpleegkundigen-verpleegkundigen, artsen-artsen) verbeteren. De SBAR-methode kent in Amerika zijn oorsprong en is vertaald naar de Nederlandse situatie. Naast de verschillende onderdelen treft u bij de SBAR-methode een praktische checklist voor een dagelijkse toepassing aan. Belang communicatie Slechte communicatie kan tot grote risicovolle situaties leiden. Wanneer niet eenduidig, consequent en snel wordt gecommuniceerd over de conditie van een patiënt, kan de situatie ontsporen waardoor de patiënt niet de gewenste zorg krijgt en schade oploopt. Voordelen SBAR-methode De SBAR-methode is een gemakkelijk te onthouden en concrete methode waarmee u structuur in elke vorm van communicatie kunt brengen. Vooral bij kritische situaties, waarbij onmiddellijke aandacht en actie noodzakelijk is, biedt de methode een handvat voor eenduidige communicatie. Met de SBAR-methode creëert u duidelijkheid over wat en door wie er gecommuniceerd moet worden. Het resultaat van de communicatieverbetering is mede een betere teamsamenwerking en een verbetering van de patiëntveiligheid. Managerstool De SBAR-methode is ook interessant voor managers vanwege hun verantwoordelijkheid voor het helder omschrijven van taken en bevoegdheden van medewerkers en het in staat stellen van medewerkers om goed te functioneren op hun afdeling. De SBAR kent ook een variant: de SBARR, de laatste R staat dan voor repeteer. Deze variant hebben wij gebruikt voor de SBARR-Pallzorg. IK COMMUNICEER SBARR S. Wat is de situatie? B. Bijkomende informatie: Wat zijn observaties en wat wordt reeds gedaan? A. Wat is jouw analyse van de situatie? R. Wat wil je dat er gebeurt (respons)? R. Repeteer (herhaal) wat de ander zegt, wat is afgesproken Veilige zorg, altijd en overal!