AAN DE COMMISSIES ALGEMEEN BESTUURLIJKE AANGELEGENHEDEN, MIDDELEN EN FINANCIEEL BELEID EN WATERSYSTEMEN

Transcriptie

1 CMFB Agendapunt: 7 Sittard, 11 mei 2009 AAN DE COMMISSIES ALGEMEEN BESTUURLIJKE AANGELEGENHEDEN, MIDDELEN EN FINANCIEEL BELEID EN WATERSYSTEMEN Onderwerp: Vaststelling meerjarenraming /. Hierbij bieden wij u, conform de planning en controlcyclus, de meerjarenraming (bijlage 1) aan. Algemeen Op 1 januari 2009 is de Regeling Beleidsvoorbereiding en Verantwoording Waterschappen (BBVW) in werking getreden. Deze regeling vervangt met ingang van genoemde datum de huidige Comptabiliteitsvoorschriften voor Waterschappen. In de BBVW is de meerjarenraming als verplicht instrument in het kader van de planning- en controlcyclus opgenomen. De meerjarenraming wordt evenals de begroting gepresenteerd op programmaniveau en omvat een periode van 4 jaar volgende op het komende begrotingsjaar. Vooruitlopend op de meerjarenraming heeft het algemeen bestuur op 17 februari 2009 de notitie Toelichting opbouw programmabegroting en technische uitgangpunten begroting 2010 en meerjarenraming vastgesteld. Hierin is aangegeven hoe de opzet van de programmabegroting eruit ziet en welke uitgangspunten gehanteerd worden voor de begroting en meerjarenraming. Hiermee is dan ook rekening gehouden. Afweging dagelijks bestuur Naast de doorrekening op basis van de door het algemeen bestuur vastgestelde uitgangspunten zijn nog een aantal zaken voor de meerjarenraming aangedragen die buiten de scoop vallen hetgeen door het bestuur is vastgesteld en die derhalve kostenverhogend zijn. Het dagelijks bestuur heeft op 27 april 2009 de betreffende onderdelen op hun merites beoordeeld en afgewogen welke zaken verantwoord zijn om mee te nemen in de voorliggen-./. de meerjarenraming. Dit zogenaamde 'Afwegingsdocument' treft u als bijlage 2 aan. Meerjarenraming In de meerjarenraming is op basis van de huidige inzichten en rekening houdend met de afweging van het dagelijks bestuur per individueel programma aangegeven wat de beleidsvoornemens zijn en welke kosten hiermee gemoeid zijn. Daarnaast is aangegeven welk effecten dit heeft op de ontwikkeling van de opbrengst waterschapslasten /PDA 1/2

2 Op basis van de voorliggende gegevens kunnen wij voor de meerjarenraming , rekening houdend met een verantwoorde inzet van de egalisatiereserves voor tariefsegalisatie, een opbrengststijging presenteren die verdedigbaar is. Voor de totale meerjarenperiode ziet het beeld er als volgt uit. Omschrijving stijgingspercentage opbrengst watersysteemheffing 4,00% 2,00% 2,00% 1,50% 1,50% stijgingspercentage opbrengst zuiveringsheffing 1,10% 2,10% 2,10% 2,00% 2,00% gemiddeld stijgingspercentage opbrengst waterschapslasten 2,10% 2,10% 2,10% 1,80% 1,80% Voor een uitgebreide toelichting op de beleidsvoornemens en financiële aspecten verwijzen wij u naar de bijgevoegde meerjarenraming. Begroting 2010 De eerste jaarschijf van de voorliggende meerjarenraming zal vertaald worden in de begroting Op basis van nadere inzichten kan dit tot een bijstelling ten opzichte van de meerjarenraming leiden in zowel positieve als negatieve zin. Uitgangspunt blijft het stijgingspercentage van de opbrengst waterschapslasten zoals voorgesteld in de meerjarenraming voor Wij zijn voornemens het algemeen bestuur voor te stellen de meerjarenraming vast te stellen. Graag vernemen wij uw advies ter zake. Het dagelijks bestuur, de secretaris/directeur wnd., ing. J.M.G. In den Kleef de voorzitter, dr. J.J. Schrijen /PDA 2/2

3 Meerjarenraming Vastgesteld door het algemeen bestuur bij besluit van

4

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding Samenvatting Programmatotaal Programma s Programma Plannen Programma Watersysteem Programma Veiligheid Programma Zuiveren Programma Instrumenten Programma Bestuur, externe communicatie en belastingen Programma Bedrijfsvoering Dekkingsplan Algemeen Tariefsontwikkeling Overige paragrafen Algemene ontwikkelingen en uitgangspunten De financiering Het weerstandsvermogen...28 Meerjarenraming Waterschap Roer en Overmaas

6 2 Meerjarenraming

7 1 Inleiding Op 1 januari 2009 is de Regeling Beleidsvoorbereiding en Verantwoording Waterschappen (BBVW) in werking getreden. Deze regeling vervangt met ingang van genoemde datum de comptabiliteitsvoorschriften voor waterschappen. In de BBVW is de meerjarenraming als verplicht instrument in het kader van de planning- en controlcyclus opgenomen. De meerjarenraming wordt evenals de begroting gepresenteerd op programmaniveau en omvat een periode van 4 jaar volgend op het komende begrotingsjaar. De meerjarenraming is één van de documenten uit de planning- en controlcyclus van het waterschap. In de meerjarenraming wordt vooruit gekeken en zo goed mogelijk geschat wat in de komende periode ( ) de voornemens zijn en wat dit financieel betekent. Op deze wijze wordt het bestuur in staat gesteld om de koers te bepalen en te bepalen of de prijs die daarbij hoort maatschappelijk acceptabel en verantwoord is. Vooruitlopend op de meerjarenraming heeft het bestuur op 17 februari 2009 de notitie toelichting opbouw programmabegroting en technische uitgangspunten begroting 2010 en meerjarenraming vastgesteld. Hierin is aangegeven hoe de opbouw van de programmabegroting er uitziet en welke uitgangspunten gehanteerd worden voor de begroting en meerjarenraming. In paragraaf 6.1 zijn deze uitgangspunten in gecomprimeerde vorm weergeven. De meerjarenraming is de eerste meerjarenraming van het nieuwe bestuur en de tweede in de nieuwe cyclus. De meerjarenraming kan beschouwd worden als een groeimodel. De voorliggende meerjarenraming loopt (nog) niet parallel met het nieuwe Waterbeheerplan dat eind 2009 zal worden vastgesteld. De komende jaren zal de meerjarenraming dan ook worden doorontwikkeld en verfijnd. Ondanks dit zijn wij van mening dat de voorliggende meerjarenraming inzicht geeft in waar het waterschap de komende jaren voor aan de lat staat. Waterschap Roer en Overmaas 1

8 2 Samenvatting In de Regeling Beleidsvoorbereiding en Verantwoording Waterschappen (BBVW) is de meerjarenraming als verplicht instrument voorgeschreven. Op basis van de door het bestuur op 21april 2008, (herbevestigt door algemeen bestuur op 17 februari 2009) vastgestelde programma s is het programmatotaal opgesteld. Hierin is aangegeven wat de financiële effecten, uitgedrukt in netto kosten (uitgaven minus inkomsten), zijn van de beleidsvoornemens voor de periode In hoofdstuk 4 wordt per individueel programma aangegeven wat de voornemens zijn. Hier wordt antwoord gegeven op de vragen: wat willen we bereiken, wat doen we ervoor, wat mag het kosten en welk investeringsniveau is hiermee gemoeid. De netto kosten die voortvloeien uit het programmatotaal vormen de door de opbrengst waterschapslasten te dekken kosten en worden gehanteerd voor de berekening van de belastingtarieven. Om dit inzichtelijk is maken is in hoofdstuk 5 een dekkingsplan opgesteld waarin de effecten zichtbaar zijn gemaakt. Naast de ontwikkeling van de waterschapslasten is ook rekening gehouden met de bestemmingsreserves voor tariefegalisatie. Deze reserves dienen om ongewenste schommelingen in de stijgingspercentages van de opbrengst waterschapslasten op te vangen. Het voorgenomen beleid zoals verwoord in de individuele programma s en in totaliteit financieel vertaald in het programmatotaal leidt tot een stijging van de opbrengst waterschapslasten in 2010 met 5,0%. Indien de egalisatiereserves voor tariefsegalisatie op een verantwoorde wijze worden ingezet kan deze stijging in 2010 beperkt blijven tot 2,1%. Bij de totstandkoming van de voorliggende meerjarenraming is dan ook uitgegaan van een verantwoorde inzet van de egalisatiereserves voor tariefegalisatie over de jaren Voor de totale meerjarenperiode ziet het beeld er als volgt uit. Omschrijving x netto kosten programmatotaal opbrengst waterschapslasten Exploitatie tekort (-) inzet egalisatiereserves ontwikkeling waterschapslasten Tekort (-) / Overschot (+) stijgingspercentage watersysteemheffing 4,00% 2,00% 2,00% 1,50% 1,50% stijgingspercentage zuiveringsheffing 1,10% 2,10% 2,10% 2,00% 2,00% gemiddeld stijgingspercentage opbrengst waterschapslasten 2,10% 2,10% 2,10% 1,80% 1,80% Voor een nadere toelichting op een en ander verwijzen wij u naar hoofdstuk 5 dekkingsplan. 2 Meerjarenraming

9 3 Programmatotaal In het programmatotaal wordt het naar de programma s onderscheiden en te realiseren beleid voor het waterschap financieel voor de totale meerjarenperiode weergegeven. Het programmatotaal is opgebouwd uit zeven programma s die door het algemeen bestuur op 21 april 2008 zijn vastgesteld. Het nieuwe algemeen bestuur heeft hier op 17 februari 2009 via het voorstel toelichting opbouw programmabegroting en technische uitgangspunten programmabegroting 2010 en meerjarenraming kennis van genomen en ingestemd. Een programma is een meerjarig samenhangend geheel van activiteiten op basis waarvan het bestuur het beleid van het waterschap vaststelt. Opgemerkt kan worden dat het programma bedrijfsvoering een bijzondere functie heeft. Hier worden de ondersteunende activiteiten financieel verantwoord en doorberekend naar de overige programma s. In hoofdstuk 4 wordt per programma inhoud gegeven aan het voorgenomen beleid van het waterschap over de jaren Samenvatting exploitatie Programma Plannen Watersysteem Veiligheid Zuiveren Instrumenten Bestuur, externe communicatie en belastingen Bedrijfsvoering Programmatotaal Onvoorzien Waterschap Roer en Overmaas Onvoorzien Waterschapsbedrijf Limburg Onttrekking bedijfsreserve Waterschapsbedrijf Limburg Dividend Nederlandse Waterschapsbank Totaal netto kosten Samenvatting investeringen Programma Plannen Watersysteem Veiligheid Instrumenten Bestuur, externe communicatie en belastingen Bedrijfsvoering Huisvesting buitendienst Totaal netto investeringsniveau In de vastgestelde technische uitgangspunten begroting 2010 en meerjarenraming is uitgegaan van een netto investeringsniveau van per jaar, exclusief de te activeren uren en exclusief de huisvesting van de buitendienst. Rekening houdend met jaarlijks te activeren uren bedraagt het totale netto investeringsniveau exclusief de huisvesting van de buitendienst. Waterschap Roer en Overmaas 3

10 4 Programma s In dit hoofdstuk wordt per programma de inhoud weergegeven. Vervolgens wordt beknopt per programma voor de totale meerjarenperiode ingegaan op de volgende onderdelen. Wat willen we bereiken Wat doen we ervoor Wat mag het kosten Welk investeringsniveau is hiermee gemoeid Miljoen Programmatotaal exploitatie Bestuur, externe communicatie en belastingen Instrumenten Zuiveren Veiligheid Watersysteem Plannen Meerjarenraming

11 4.1 Programma Plannen Programma-inhoud Dit programma is vooral gericht op het opstellen van eigen plannen en overige beleidsaspecten. Ook de kosten voor studie en onderzoek voor het formuleren van nieuw beleid maken hier deel vanuit. Het belangrijkste beleidsplan is het waterbeheersplan met de nieuwe beleidsaspecten zoals de Kaderrichtlijn Water, waterbeheer 21 e eeuw / Nationaal Bestuursakkoord Water en Gewenst Grond- en Oppervlaktewater Regime (GGOR). Maar ook hiervan afgeleide werkprocessen en beleidsplannen, zoals plannen van derden, gebiedsgericht werken, landinrichting, watertoets en wateradvies, het beheersplan waterkeringen en het calamiteitenplan, het grondbeleid, recreatief medegebruik, cultuurhistorische waarden, visserij en jacht worden tot dit programma gerekend. Wat willen we bereiken Waterbeheerplan Een door het bestuur vastgesteld Waterbeheerplan waarin opgenomen de Kaderrichtlijn Water, waterbeheer 21 e eeuw/nationaal Bestuursakkoord Water en Gewenst Grond en Oppervlaktewater Regime (GGOR). Van Waterbeheerplan afgeleide werkprocessen en beleidsplannen Voorbeelden hiervan zijn plannen van derden, gebiedsgericht werken, landinrichting, watertoets en wateradvies, beheerplan waterkeringen, calamiteitenplan, grondbeleid, recreatief medegebruik, cultuurhistorische waarden, visserij en jacht. Wat doen we ervoor Waterbeheersplan Het ontwerp waterbeheerplan doorloopt in 2009 de formele inspraakprocedure en de besluitvormingsprocedure eindigend in het vaststellen van het waterbeheerplan door het algemeen bestuur in december Van Waterbeheersplan afgeleide werkprocessen en beleidsplannen Beheerplan waterkeringen. In 2010 vindt de halftijdse evaluatie plaats van het Beheerplan Waterkeringen dat in 2008 is vastgesteld. Dit is onder andere input voor het opstellen van het nieuwe Beheerplan Waterkeringen in Calamiteitenplan. Eens in de vier jaar (volgende in 2012) wordt een calamiteitenplan opgesteld. In dit parapluplan wordt beschreven welke organisatorische maatregelen het waterschap neemt om in bijzondere, vaak bedreigende omstandigheden haar taakuitoefening te kunnen waarborgen. Dit plan wordt afgestemd met betrokken organisaties als gemeenten en veiligheidsregio s. Gedeputeerde Staten van de provincie Limburg dienen hun goedkeuring hierover te geven. Op basis van het calamiteitenplan wordt periodiek, een keer in de vier jaar, een meerjarig opleidings- en oefenbeleidsplan opgesteld. In 2010 wordt gestart met het opstellen van het nieuwe plan ( ) op basis van het in 2008 vastgestelde calamiteitenplan. Waterschap Roer en Overmaas 5

12 Grondbeleid. Gezien de te verwachten problemen rondom grondverwerving in de toekomst, komt verwerving met het instrument van onteigening steeds meer aan de orde. Rekeninghoudend met de nieuwe Waterwet en het hiermee gemoeide juridische kader zal het huidige grondbeleid, vooral op het gebied van onteigening, verder ontwikkeld worden. Wat mag het kosten Programma plannen Kosten Opbrengsten Waterschapsbedrijf Limburg en doorberekende kosten Bijdrage aan het Waterschapsbedrijf Limburg Van programma bedrijfsvoering: Rente en afschrijvingen Personeelskosten Overige kosten Netto kosten programma plannen Welk investeringsniveau is hiermee gemoeid Netto investeringsvolume Programma Plannen Meerjarenraming

13 4.2 Programma Watersysteem Programma-inhoud Dit programma betreft het inrichten en onderhouden van waterhuishoudkundige werken van het watersysteem, zijnde het waterkwantiteit- en het passieve waterkwaliteitsbeheer. Het programma omvat de inrichting van stromende en stilstaande wateren in zowel het landelijke gebied als de bebouwde omgeving. Hiertoe behoren ook beekherstel en maatregelen ten behoeve van de verbetering van vismigratie evenals duurzaam stedelijk waterbeheer, waterbodemsanering (baggeren), aanpak diffuse bronnen van watervervuiling en andere (fysieke) maatregelen voor de verbetering van de waterkwaliteit. Verder behoren de inrichting van het watersysteem op basis van de nieuwe normering, voorkomen van wateroverlast, aanleg regenwaterbuffers en retentie, aanpak van bodemerosie en oppervlakkige afstroming in hellend gebied, gewenst grond- en oppervlaktewaterregime (GGOR) en peilbeheer tot dit programma. Wat willen we bereiken In de planperiode wordt (grotendeels) uitvoering gegeven aan de maatregelen zoals opgenomen in het huidige verlengde Waterbeheerplan en het in voorbereiding zijnde nieuwe Waterbeheerplan In het nieuwe Waterbeheerplan is opgenomen dat de wateren gedeeltelijk zijn, of worden, ingericht zodat ze voldoen aan de eisen uit de Kaderrichtlijn Water (KRW). Ook dient het watersysteem te voldoen aan de nieuwe normering Waterbeheer 21 e eeuw (WB21) en het Nationaal bestuursakkoord water (NBW). Concreet betekent dit onder andere: Stedelijke gebieden moeten worden beschermd tegen wateroverlast. De inrichting van het watersysteem moet voldoen aan de nieuwe normering. Oppervlaktewateren moeten optrekbaar zijn voor trekvissen. Waar mogelijk verwijderen van overkluizingen binnen stedelijk gebied. Zorgen dat schoon regenwater niet meer in het rioolsysteem terecht komt. In het kader van het GGOR bekijken hoe de waterhuishouding dient te zijn zodat de gewenste natuurwaarden zich kunnen ontwikkelen. Sanering van vervuilde waterbodems. Juist en goed afgestemd onderhoudsniveau van het watersysteem, rekeninghoudend met de hydrologische en ecologische functies. Verder onderzoek naar de uitvoering en kosten van onderhoudsbaggerwerkzaamheden vanuit baggeruitvoeringsplan. Voor muskus- en beverratbestrijding onder het gestelde landelijke normeringgetal blijven. Wat doen we ervoor In worden onder andere de volgende maatregelen uitgevoerd: Oplossen van de wateroverlastproblemen en het voldoen aan de nieuwe normering wordt vooral bereikt door het vergroten van ca.150 bestaande (stedelijke) regenwaterbuffers. Oplossen van vismigratieknelpunten. Bestaande belemmeringen zoals stuwen en watermolens moeten passeerbaar zijn of worden gemaakt. Waterschap Roer en Overmaas 7

14 Het ontkluizen van de Rode Beek in Schinveld en de Keutelbeek in Beek. Tevens wordt de mogelijkheid onderzocht tot het gedeeltelijk open maken van de Caumerbeek. Ook vindt onderzoek plaats naar het eventueel openmaken van de noordelijke Jekertak in de gemeente Maastricht. Stimuleren van afkoppelen van regenwater. Diverse saneringsprojecten zijn in voorbereiding (onder andere Kanjel en Gelei in Maastricht). Effectief en efficiënt bestrijden van de muskus- en beverrat. De muskusrattenbestrijding bevindt zich op een prima niveau. Getracht wordt dit te borgen in de periode De discussie betreffende het voortzetten van de beverratbestrijding leidt in de komende jaren tot meer duidelijkheid. Er zal duidelijkheid moeten komen over de wijze van financieren en wanneer deze taak over gaat naar de waterschappen (uitgangspunt van de nieuwe Waterwet). Wat mag het kosten Programma watersysteem Kosten Opbrengsten Waterschapsbedrijf Limburg en doorberekende kosten Bijdrage aan het Waterschapsbedrijf Limburg Van programma bedrijfsvoering: Rente en afschrijvingen Personeelskosten Overige kosten Netto kosten programma watersysteem Welk investeringsniveau is hiermee gemoeid Netto investeringsvolume Programma Watersysteem Meerjarenraming

15 4.3 Programma Veiligheid Programma-inhoud Dit programma omvat de aanleg en onderhoud van waterkeringen, de hoogwateractiviteiten (dijkbewaking) en de calamiteitenbestrijding. Onder deze noemer zijn de (uitvoerings)maatregelen gebracht die voortkomen uit het Beheersplan Waterkeringen Wat willen we bereiken Het uitgangspunt voor het beleid ten aanzien van waterkeringbeheer is voldoen aan de veiligheidsnorm en daarmee het waarborgen van de veiligheid van het achterland tegen overstromingen bij waterstanden lager dan de maatgevende waterstand. Dit betekent enerzijds dat de waterkerende functie van de waterkeringen gehandhaafd moet blijven en anderzijds dat de werking van kwelwatervoorzieningen en sluiting van demontabele keringen in hoogwatersituaties gewaarborgd moet zijn. Het uitgangspunt voor het beleid ten aanzien van de calamiteitenbestrijding is te voldoen aan de eisen van daadkrachtig en efficiënt optreden bij calamiteiten op het gebied van waterkeringen, watersysteem en afvalwaterzuivering. Bewustwording bevorderen van de hoogwaterrisico s ten aanzien van het gekozen veiligheidsniveaus en voorbereid zijn op situaties die boven de norm uitgaan. Wat doen we ervoor De hoogte en stabiliteit van de waterkeringen worden bepaald en beschermd via het vaststellen van veiligheidsnormen en de daarbij behorende maatgevende waterstanden voor de waterkeringen. Het periodiek toetsen of de waterkeringen hier nog aan voldoen. Het eventueel aanleggen of verbeteren van waterkeringen en opstellen van de legger (bevat minimale afmetingen waterkeringen). Het uitvoeren van inspecties, regulier onderhoud en bijhouden van het beheerregister (bevat actuele afmetingen waterkeringen). In het kader van het onderhoud worden de waterkeringen en de kunstwerken frequent gecontroleerd. Alle primaire en regionale waterkeringen worden minimaal twee keer per jaar geïnspecteerd. Bovendien worden de harde constructies en kunstwerken onderhouden, waarbij voor de Keringen Roer een onderhoudsplan wordt opgesteld. Ten slotte vindt regulier onderhoud van de waterkeringen plaats zoals de muskus- en beverratbestrijding, het herstellen van kleine beschadigingen en het in stand houden van aanwezige begroeiingen en oeverbegroeiingen. Het opstellen van een calamiteitenplan en bestrijdingsplannen voor bijzondere en dreigende situaties. Tot deze situaties behoren onder andere: Overstromingen en doorbraak van waterkeringen. Overstromingen/inundatie bij watergangen en regenwaterbuffers. Inundatie door kwelwater. Het niet functioneren van een zuivering en het transport. In dergelijke situaties werkt het waterschap nauw samen met de regionale beleids- en operationele teams. Hiervoor wordt regelmatig overlegd en afgestemd met de betrokken instanties. Om adequaat op deze situaties te kunnen inspelen dienen opleidingen en oefeningen voor het personeel plaats te vinden aan de hand van hiervoor op te stellen plannen. Verder zullen de benodigde middelen geïnventariseerd worden en zal afstemming met externe partijen plaatsvinden. Waterschap Roer en Overmaas 9

16 Wat mag het kosten Programma veiligheid Kosten Opbrengsten Waterschapsbedrijf Limburg en doorberekende kosten Bijdrage aan het Waterschapsbedrijf Limburg Van programma bedrijfsvoering: Rente en afschrijvingen Personeelskosten Overige kosten Netto kosten programma veiligheid Welk investeringsniveau is hiermee gemoeid Netto investeringsvolume Programma veiligheid Meerjarenraming

17 4.4 Programma Zuiveren Programma-inhoud Dit programma omvat de investeringen en onderhoudskosten die gemaakt worden voor de waterketen, ofwel het zuiveringsbeheer. De investeringen, het beheer en onderhoud van zuiveringstechnische werken (rioolwaterzuiveringsinstallaties, BBP: gezuiverd afvalwater) plus slibverwerking, het rioleringsbeleid en de kosten voor het rioolwatertransportsysteem (BBP: transport afvalwater) maken hier deel van uit. Ook de samenwerking in de waterketen behoort tot dit programma. Wat willen we bereiken De uitvoering van het programma zuiveren vindt plaats door het Waterschapsbedrijf Limburg. De unit zuiveringsbedrijf van het waterschapsbedrijf is belast met het transporteren en zuiveren van afvalwater en het drogen van het ontwaterde slib. In het strategie en masterplan Zuiveringsbedrijf is dit nader uitgewerkt. Uitgangspunten hierbij zijn: Bedrijfsvoering tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten en voldoen aan wet- en regelgeving, waarbij veiligheid en continuïteit van de bedrijfsvoering centraal staan. Investeren in slagvaardige en innovatieorganisatie die snel kan reageren op die veranderende omgeving. Samenwerking met derden daar waar bedrijfsmatige en maatschappelijke voordelen te behalen zijn. Wat doen we ervoor Door het waterschapsbedrijf wordt gebouwd aan een verdere optimalisatie van de organisatie gericht op een zelfstandig zuiveringsbedrijf naar het model van een nutsbedrijf waar bedrijfsmatig werken leidend is, zoals omschreven in de bestuurlijk vastgestelde Kadernotitie. Een flexibele organisatie waarin kennis en ervaring verankerd is als basis en waarborg voor de bedrijfscontinuïteit en het proces van voortdurend verbeteren en aanpassen aan omgevingsinvloeden. In de periode worden de volgende stappen ondernomen: Uitvoering geven aan het bestuurlijke besluit de huidige afvalwaterinfrastructuur verder te optimaliseren. Dit moet leiden tot het aanpassen, renoveren en buiten gebruik stellen van installaties. Uitwerken van de alternatieven voor slibverwerking. Samenwerking met gemeenten in het afvalwaternetwerk, samenwerking met en advisering van bedrijven met afvalzuivering. Samenwerking met de WML op het gebied van o.a. procesautomatisering, toepassing duurzame energie, bouwen, innovatie en inkoop. Verbeteren milieuprestaties. Verbeteren energie-efficiency en toepassen duurzame energie op de rwzi s en transportsysteem. Verder uitrollen van gemalen beheerssysteem, mensonafhankelijke besturingsconcepten installaties, het besturen op afstand en het bouwen van een nieuwe procesbesturingsarchitectuur. Het binnen de stroomgebieden zoeken van samenwerking met (buitenlandse) zuiveringsbeheerders met als doel verlaging maatschappelijke kosten en verbetering milieurendement. Kennisoverdracht aan buitenland vindt plaats tegen vergoeding van kosten en ter ontwikkeling van de verruiming van innovatie-inzichten. Het inkopen volgens een modern inkoopbeleid, gericht op duurzaamheid en economisch beste aanbieding. Het aandeel van duurzaam inkopen zal groeien naar 75%. Dit sluit aan bij het niveau van potentiële samenwerkingspartners in de afvalwaterketen. Uitvoering geven aan het meerjaren programma onderhoud MEP Waterschap Roer en Overmaas 11

18 Wat mag het kosten Programma zuiveren Kosten Opbrengsten Waterschapsbedrijf Limburg en doorberekende kosten Bijdrage aan het Waterschapsbedrijf Limburg Van programma bedrijfsvoering: Rente en afschrijvingen Personeelskosten Overige kosten Netto kosten programma zuiveren Welk investeringsniveau is hiermee gemoeid De investeringen worden uitgevoerd door het Waterschapsbedrijf Limburg. De kapitaallasten van deze investeringen maken integraal onderdeel uit van de te betalen bijdrage aan het Waterschapsbedrijf Limburg. 12 Meerjarenraming

19 4.5 Programma Instrumenten Programma-inhoud Dit programma omvat een aantal (beheers)instrumenten die het waterschap tot zijn beschikking heeft om de taakuitoefening op een adequate manier te kunnen uitvoeren. Hieronder vallen de Leggers, de vergunningverlening en handhaving op grond van de Keur, de Wet op de waterhuishouding, de Wet verontreiniging oppervlaktewateren en de Grondwaterwet, maar ook de veiligheidstoets op grond van de Wet op de waterkering. Daarnaast heeft het waterschap enkele financiële regelingen (subsidies voor afkoppelen en groene berging en regeling permanent grasland). Tevens wordt de monitoring tot dit programma gerekend. Wat willen we bereiken In 2009 treedt de Waterwet in werking. Zowel organisatorisch als inhoudelijk leidt dit tot veranderingen. Naast de implementatie van de Waterwet dienen de Keur, werkprocessen vergunningverlening en handhaving, formats en dergelijke te worden aangepast. Bovendien moeten afspraken met andere bevoegde gezagen worden gemaakt. Afronding van deze implementatie is voorzien in In de Waterwet zijn ook regels gesteld ten aanzien van de inhoud van de leggers. Doel is dat voor de wateren in 2013 alle leggers aan de in de Waterwet gestelde eisen voldoen. Welke consequenties dit heeft, is op dit moment nog niet helder. Een en ander is afhankelijk van de discussie die op dit moment hierover nog plaatsvindt in het kader van de vaststelling van de Waterwet. In verband met de uitvoering van de grensmaas kunnen de (laatste) leggers van de waterkeringen niet eerder dan 2017 aan de eisen van de Waterwet voldoen. Verder wordt het meetnet van het oppervlaktewater op een zo hoog mogelijk niveau gehouden. Vragen ten aanzien van het waterbeheer voor zowel waterkwantiteit als -kwaliteit worden met behulp van het meetnet oppervlaktewater zo goed mogelijk beantwoord. De verzamelde gegevens worden intern en extern gerapporteerd. Met vergunningverlening en handhaving worden initiatieven van derden gereguleerd op een zodanige wijze dat de taakuitoefening en de na te streven doelen van het waterschap niet in gevaar komen. Dit gebeurt zo veel mogelijk integraal, om de lastendruk voor de klanten zo laag mogelijk te laten zijn. In het handhavingspoor zal veel energie gestoken worden in voorlichting en preventief handelen. Wat doen we ervoor We zorgen dat de implementatie van de Waterwet tijdig gereed is en voorbereidt zijn op de nieuwe situatie waarbij de klant centraal staat. De klant vraagt via het digitale loket bij de gemeente een vergunning aan of doet daar een melding. De gemeente leidt de aanvragen door naar het waterschap. Het waterschap draagt zorg voor een integrale en tijdige afdoening van de aanvraag, zo nodig na overleg met Rijkswaterstaat. De leggers zijn/worden eveneens aangepast aan de nieuwe wetgeving. Naar verwachting wordt de verplichting om de leggers aangepast te hebben aan de vereisten van de Waterwet later van kracht dan de wet zelf. Op dat moment dient geborgd te zijn dat beschikt kan worden over die gegevens betreffende de wateren en waterkeringen die de wet verplicht stelt. Deze inventarisatie is in 2010 afgerond. Waterschap Roer en Overmaas 13

20 Door middel van monitoring worden gegevens verzameld die noodzakelijk zijn voor: Het adequaat kunnen uitvoeren van het dagelijks waterbeheer. Toestandsbepaling en trenddetectie. Effectiviteit van het gevoerde beleid. Aanbevelingen c.q. ondersteuning van uitvoeringsprojecten. Wat mag het kosten Programma instrumenten Kosten Opbrengsten Waterschapsbedrijf Limburg en doorberekende kosten Bijdrage aan het Waterschapsbedrijf Limburg Van programma bedrijfsvoering: Rente en afschrijvingen Personeelskosten Overige kosten Netto kosten programma instrumenten Welk investeringsniveau is hiermee gemoeid Netto investeringsvolume Programma Instrumenten Meerjarenraming

21 4.6 Programma Bestuur, externe communicatie en belastingen Programma-inhoud Dit programma bevat alle aspecten die gemoeid zijn met het bestuur, de externe communicatie en de belastingheffing. Het vaststellen van de belastingtarieven is expliciet een taak van het bestuur. Wat willen we bereiken Bestuur Op 1 januari 2009 is het nieuwe algemeen bestuur aangetreden. Van de 25 leden zijn er 16 gekozen op basis van het lijstenstelsel. Er is een coalitie gevormd, bestaande uit de fracties Waterbelang, Overig Ongebouwd en Bedrijven, die samen 5 zetels in het dagelijks bestuur bezetten. Het fenomeen 'portefeuillehouder' heeft zijn intrede gedaan. De ambities van het nieuwe bestuur zijn vastgelegd in het op 17 februari 2009 vastgestelde Bestuursprogramma Het vigerende ontwerp waterbeheersplan en het vastgestelde Beheersplan Waterkeringen is uitgangspunt geweest voor dit bestuursprogramma. Het spreekt voor zich dat uitvoering van het bestuursprogramma in de komende bestuursperiode de hoogste prioriteit heeft. Communicatie Voor de komende jaren is meer voorzien te focussen op de doelgroepen en (minder) op algemene communicatie naar een breed publiek, zonder dit laatste te verwaarlozen. Dit moet uitmonden in een nog betere score in het volgende imago-onderzoek. Communicatie houdt ook steeds meer de dialoog met de omgeving in. In een vroeg stadium de belanghebbenden bijeenbrengen en met een open maatschappelijk vizier samenwerken met derden is het devies. Als anderen met ons als regionale waterautoriteit willen samenwerken omdat men ons als een betrouwbare, resultaatgerichte en deskundige partner ziet, zijn wij tevreden. Ook willen wij gezien worden als een doelmatige, transparante, rechtmatig handelende en eigentijdse overheid. Belastingheffing De uitvoering van de belastingheffing vindt plaats door het Waterschapsbedrijf Limburg. De unit waterschapsheffingen van het waterschapsbedrijf is belast met het namens de Waterschappen Roer en Overmaas en Peel en Maasvallei, uitvoeren van de waterschapsheffingen en presenteert zich als zodanig richting de klanten als dienstverlener namens beide waterschappen. Onder de uitvoering van de belastingheffing wordt verstaan het integraal opleggen en innen van waterschapsheffingen ten behoeve van het Waterschap Roer en Overmaas en Waterschap Peel en Maasvallei. Hierbij dient rekening te worden gehouden met de volgende elementen: kwaliteit en volledigheid van de op te leggen heffing, tijdigheid van de invordering, klantgerichtheid, kwaliteit en zorgvuldigheid richting belastingplichtigen en het voeren van een heffing- en invorderingsproces op een transparante en betrouwbare wijze tegen zo laag mogelijke kosten. Waterschap Roer en Overmaas 15

22 Wat doen we ervoor Bestuur Het zodanig faciliteren van het bestuur dat uitvoering van het bestuursprogramma volgens planning verloopt. Communicatie In 2011 houden wij een hernieuwd imago-onderzoek. In de aanloop daarnaar richten wij ons specifieker op de doelgroepen. In het bijzonder jongeren worden met eigentijdse middelen opgezocht (scholen, hyves, website). Ook zal er een educatief programma voor het voortgezet onderwijs worden ontwikkeld. Bij het voorbereiden en uitvoeren van projecten wordt steeds meer de dialoog aangegaan met belanghebbenden. Ook worden uitnodigende werkvormen gehanteerd. Het waterschap participeert in landelijke benchmarks, verricht rechtmatigheidsonderzoek, legt publiek verantwoording af en verricht doelmatigheidsonderzoek. Belastingheffing Implementatie Programma Stroomlijning Basisgegevens (2010). Aandacht voor ontwikkeling kwaliteitsbeheer en bewaking. Samenwerkingsmogelijkheden blijvend volgen. Wat mag het kosten Programma bestuur, externe communicatie en belastingen Kosten Opbrengsten Waterschapsbedrijf Limburg en doorberekende kosten Bijdrage aan het Waterschapsbedrijf Limburg Van programma bedrijfsvoering: Rente en afschrijvingen Personeelskosten Overige kosten Netto kosten programma bestuur, externe communicatie en belastingen Welk investeringsniveau is hiermee gemoeid Netto investeringsvolume Programma Bestuur, externe communicatie en belastingen Meerjarenraming

23 4.7 Programma Bedrijfsvoering Programma-inhoud Dit programma bevat alle activiteiten die erop gericht zijn om de organisatie te ondersteunen bij het realiseren van de bestuurlijke doelstellingen. Naast de financiële administratie en de voorbereiding van de producten uit de planning en control cyclus vallen hier alle beleidsaspecten onder die gemoeid zijn met o.a. de huisvesting, informatiebeleid en automatisering, juridische, personele en facilitaire aangelegenheden. Wat willen we bereiken De bedrijfsvoering binnen onze organisatie is gericht op het ondersteunen van de werking van de primaire processen, de realisatie van bestuurlijke doelstellingen en de sturing van de organisatie. Het voortdurende streven is om ons te ontwikkelen tot een professionele partner voor onze omgeving. Dit betekent een organisatie die haar werkprocessen integraal beheerst en gericht is op interne en externe samenwerking en ondersteuning. Begrippen als efficiënt, effectief en rechtmatig zijn dan ook in dit streven een vanzelfsprekendheid. De ISO certificering stimuleert ons om de geleverde prestaties op een hoog niveau te continueren. Wat doen we ervoor Personeel en organisatie De ambtelijke organisatie blijft zich doorontwikkelen. De wensbeelden van een efficiënte, kwalitatief hoogwaardige organisatie die flexibel inspeelt op maatschappelijke veranderingen en bestuurlijke prioriteiten vragen voortdurend aandacht. De inspanningen zijn de komende jaren gericht op het ontwikkelen van de organisatie en kwaliteiten van medewerkers om te kunnen blijven voldoen aan de eisen die de omgeving aan het waterschap stelt. Hiervoor worden naast de reguliere werkzaamheden in de periode de volgende stappen ondernomen: De invoering van een nieuwe beloning- en beoordelingsystematiek. Het ontwikkelen van een opleidingsbeleid en een plan. De ontwikkeling van mobiliteitsbeleid. Het ontwikkelen van een leeftijdsbewust personeelsbeleid. Financiën Doorontwikkeling van de planning- en control cyclus, anders omgaan met informatie. Meegaan met de veranderingen die zich voordoen en zijn opgelegd door interne en externe regelgeving zijn aandachtspunten. Als gevolg van de herziening van de Waterschapswet en de Regeling Beleidsvoorbereiding en Verantwoording Waterschappen, die hier onderdeel van uitmaakt, heeft in 2009 de programmabegroting en de nieuwe financieringsstructuur zijn intrede gedaan. Dit is een proces dat hiermee niet is afgerond. Zo verandert de jaarrekening 2009 die wordt opgemaakt in 2010 qua opzet. Het denken en handelen op hoofdlijnen en in programma s brengt zowel voor het bestuur als de organisatie een veranderende werkwijze met zich mee. Verder staan voor de komende jaren nog een aantal specifieke taken op de rol: Verdere optimalisatie rechtmatigheid (2010). Herziening nota vaste activa 2008 (2012). Herziening nota reservebeleid 2008 (2012). Herziening kostentoedelingsverordening watersysteembeheer 2009 (2013). Waterschap Roer en Overmaas 17

24 Informatiebeleid en automatisering en internet zijn niet meer weg te denken als communicatie- en informatiemedia in onze huidige samenleving. Digitalisering van de maatschappij en de eis dat de diensten digitaal dienen te worden aangeboden hebben hun weerslag op het informatie- en automatiseringsbeleid van ons waterschap. In het kader van het programma e-overheid dienen de diverse overheidsinstanties over te gaan tot vergaande digitalisering en automatisering van hun werkprocessen. Ook aan ons waterschap gaat dit niet voorbij. Om het geheel van deze steeds groeiende digitale informatievoorziening in de lucht te houden is een steeds complexere en groeiende ICT infrastructuur noodzakelijk. Aangezien de digitale informatievoorziening nagenoeg continue beschikbaar moet zijn is een adequaat beheer van de ICT infrastructuur een must. Zowel de interne als externe klanten hebben een verwachtingspatroon dat hoog is. Het niet beschikbaar zijn van informatiesystemen betekend niet alleen negatieve publiciteit maar kost ook geld omdat de bedrijfsvoering nagenoeg geheel afhankelijk is van de beschikbaarheid van de ICT infrastructuur, met alle hierop geïmplementeerde informatiesystemen. Uitval is dan ook uit den boze. Om meer grip te krijgen op de impact van veranderingen op bedrijfsprocessen, informatievoorziening en de ICT infrastructuur is hebben van een up-to-date business-, informatie- en technische architectuur onontbeerlijk. Aan de informatisering- en automatiseringsbehoefte wordt richting gegeven door een meerjaren beleidsplan informatievoorziening en automatisering met een looptijd van 5 jaar. Uitvoering vindt plaats op basis van een activiteitenplan informatievoorziening en automatisering dat een kortere periode heeft, ca. 3 jaar. Jaarlijks wordt dit plan bijgesteld op basis van ontwikkelingen in de markt, ontwikkelingen die voortkomen uit de activiteiten van Het Waterschapshuis en interne ontwikkelingen bij het waterschap. Samengevat worden in de volgende taken uitgevoerd: Opstellen beleidsplan informatievoorziening en automatisering Opstellen activiteitenplan Uitvoering geven aan activiteitenplan Uitvoering geven aan het programma e-overheid. Het opstellen van een business-, informatie- en technische architectuur. Facilitaire aangelegenheden Ook op het gebied van huisvesting en facilitaire zaken dient doelmatig en doeltreffend te worden geopereerd. De zorg voor een goede huisvesting en het verantwoord faciliteren naar het bestuur en de medewerkers toe is een vanzelfsprekendheid. De digitale informatievoorziening en digitalisering van documenten wordt binnen de organisatie verder doorontwikkeld en uitgevoerd. Het gebruik ten behoeve van het personeel, bestuur en publiek wordt verfijnd. Ook worden gebruiksmogelijkheden voor gebruik in de loodsen en ten behoeve van telewerken ontwikkeld. Het is noodzakelijk om gebruik te maken van een uniforme mappenstructuur waardoor de toegankelijkheid van digitaal opgeslagen documenten wordt vergemakkelijkt. Daarnaast doet workflowmanagement zijn intrede. Samengevat worden in de volgende taken uitgevoerd: Zorg voor een goede huisvesting en het verantwoord faciliteren naar bestuur en medewerkers. Doorontwikkelen van digitale informatievoorziening en digitalisering van documenten. Doorontwikkelen van workflowmanagement. Juridische zaken Naleving van de wet- en regelgeving is een belangrijk onderwerp. Risico s, claims en procedures kunnen hierdoor worden beheerst, c.q. worden voorkomen. Het steeds meer opkomen van de ingezetenen van het waterschap voor hun rechten betekent dat de juridische aspecten aan belangrijkheid toenemen. 18 Meerjarenraming

25 Naast de reguliere zaken staan in de periode nog een aantal specifieke taken op de rol: Implementatie van de Waterwet. De effecten van inwerkingtreding van de gewijzigde Waterschapswet. Voorbereiding verkiezingen Geografische informatievoorziening Het gebruik van geografische informatievoorziening door de primaire afdelingen neemt aan belangrijkheid toe. Een verdere optimalisatie en benadering van de informatie is dan ook een must. De nieuwe geografische gegevens worden in het Geodatawarehouse eenduidig en volgens de geldende standaarden opgeslagen en beheerd. In 2009 wordt fase 1 van de implementatie van het Integraal Resultaatgericht Informatie Systeem (IRIS) afgerond. IRIS is een gemeenschappelijke ICT-applicatie die grote delen van het primaire proces bij waterschappen ondersteunt. IRIS is het product van het samenwerkingsverband tussen alle waterschappen. Omdat één systeem gebruikt wordt, wordt uitwisseling tussen waterschappen onderling en met andere overheden makkelijker. In de periode vindt de doorgroeifase van IRIS, fase 2, plaats. Hierin worden de in fase 1 gekozen oplossing voor het landmeetkundig inwinningsysteem en mobiele GIS-toepassingen geïmplementeerd. Ook wordt onderzoek uitgevoerd naar de noodzaak/ mogelijkheden en waar mogelijk de implementatie van verdere relevante oplossingen als authentieke basisregistratie, vergunningenloket, toetsing ruimtelijke plannen, maai- en groenbeheersysteem en baggermodule. Nieuwe relevante ontwikkelingen worden hierin meegenomen. Het Geodatawarehouse en IRIS zorgen voor de beschikbaarheid van de geografische informatie. Om de kwaliteit van de geografische informatie te verbeteren is in 2008 een kwaliteitsonderzoek Geodata uitgevoerd. In wordt de kwaliteit van de Geodata daadwerkelijk op orde gebracht. Het op orde houden van de kwaliteit (traject gestart in 2009) is een continu proces. Samengevat staan in de periode de volgende zaken op de planning Optimaliseren Geodata. IRIS fase 2. Buitendienst Bij de buitendienst van het waterschap zal ook de komende jaren nog extra aandacht uitgaan naar het verder op orde brengen van de interne bedrijfsvoering. Binnen het project bedrijfsvoering buitendienst zullen onderhoudsconcepten worden opgesteld en de relevante onderhoudskengetallen worden geborgd via een geautomatiseerd onderhoudsbeheerssysteem. Verder zal in de komende periode nader onderzoek worden gedaan voor realisatie van de herhuisvesting van de buitendienst. Waterschap Roer en Overmaas 19

26 Wat mag het kosten Programma bedrijfsvoering Kosten Opbrengsten Waterschapsbedrijf Limburg en doorberekende kosten Bijdrage aan het Waterschapsbedrijf Limburg Van programma bedrijfsvoering: Rente en afschrijvingen Personeelskosten Overige kosten Naar programma's: Rente en afschrijvingen Personeelskosten Overige kosten Netto kosten programma bedrijfsvoering Welk investeringsniveau is hiermee gemoeid Netto investeringsvolume Programma Bedrijfsvoering Huisvesting buitendienst Meerjarenraming

27 5 Dekkingsplan 5.1 Algemeen In dit hoofdstuk wordt weergegeven hoe de netto kosten die gemoeid zijn met de uitvoering van het programmatotaal voor de meerjarenperiode gedekt kunnen worden. In dit dekkingsplan is niet alleen gekeken naar de ontwikkeling van de waterschapslasten maar is ook nadrukkelijk gekeken naar een verantwoorde inzet van de egalisatiereserves voor tariefsegalisatie. Dit is een lijn die met ingang van de begroting 2009 is ingezet en zal worden gecontinueerd voor de meerjarenperiode Alvorens hierop wordt teruggekomen wordt eerst nog even ingezoomd op de nieuwe financieringsstructuur en de jaarrekening Nieuwe financieringsstructuur In verband met de Wet modernisering waterschapsbestel is de financieringsstructuur met ingang van 2009 aanzienlijke veranderd. In het nieuwe systeem is sprake van twee heffingen, te weten de watersysteemheffing en de zuiveringsheffing. Hierdoor hebben in 2009 binnen de diverse belastingcategorieën diverse verschuivingen plaatsgevonden. De kosten van het watersysteembeheer worden betaald door inwoners en de eigenaren van gebouwde, ongebouwde onroerende zaken en natuurterreinen. De zuiveringsheffing is toegespitst op de kosten van de zuivering, het transport van afvalwater en de verwerking van het zuiveringsslib. Dit betekent dat kosten die in het watersysteem worden gemaakt (zoals o.a. integraal waterbeheer, monitoring en sanering van verontreinigde waterbodems) via het watersysteem worden bekostigd. De kosten van het zuiveringsbeheer worden betaald door de huishoudens en bedrijven op basis van het aantal vervuilingseenheden. In verband met de nieuwe financieringsstructuur is op 24 november 2009 de kostentoedelingsverordening watersysteembeheer 2009 vastgesteld. De impact van een kostentoedelingsverordening is aanzienlijk. Eenmaal op de 5 jaar dient deze verordening te worden herzien. Jaarrekening 2008 De jaarrekening 2008 is afgesloten met een positief saldo van Waterschap Roer en Overmaas 21

28 5.2 Opbrengstontwikkeling waterschapslasten Doordat het dienstjaar 2008, evenals 2007, positief is afgesloten zou vanuit deze gedachte een (zeer) beperkte opbrengststijging binnen de lijn der verwachting liggen. Wat is echter financieel verantwoord? Niet alleen kijkend naar 2010 maar ook naar de meerjarenraming. Uitkomsten programmatotaal De uitkomsten van het programmatotaal, te weten de netto kosten (uitgaven minus inkomsten) vormen de basis voor de door de belastingopbrengsten te dekken kosten. Op basis van de netto kosten van het programmatotaal ziet dit er als volgt uit. Omschrijving netto kosten ( x ) toename absoluut (2009 was ) toename procentueel 2,2% 1,7% 1,9% 1,3% 1,6% In de notitie technische uitgangspunten begroting 2010 en meerjarenraming is uitgegaan van een loonstijging van 2% en toename van de inflatie met 2%. De stijging van de netto kosten in 2010 ten opzichte van 2009 valt op basis van de huidige inzichten slechts marginaal hoger uit dan de gehanteerde uitgangspunten en bedraagt 2,2%. Op hoofdlijnen kan de toename van de netto kosten in 2010 met bijna 1,7 miljoen als volgt worden verklaard. De kapitaallasten, te weten rente en afschrijving, nemen toe met Dit wordt veroorzaakt doordat de afschrijvingskosten die gemoeid zijn met het reguliere investeringsniveau hoger zijn dan de jaarlijks vrijval. Verder is gelet op de positieve liquiditeitspositie van het waterschap sinds 2006 geen langlopende geldlening meer afgesloten. Dit is uiteraard een situatie die niet blijvend is. De rentelasten zullen vanaf 2010 dan ook weer toenemen. Doordat de positieve liquiditeitspositie op de weg terug is, in combinatie met de gedaalde korte rente die een gevolg is zijn van de wereldwijde financiële crisis, daalt de opbrengst rente rekeningcourant in 2010 met De personeelslasten (inclusief bestuur) zijn in 2010 toegenomen met ofwel 2%. Dit is conform de technische uitgangspunten begroting 2010 en meerjarenraming Door de stijging van de begroting 2010 van het Waterschapsbedrijf Limburg neemt de verschuldigde bijdrage in 2010 van ons waterschap toe met Ontwikkeling waterschapslasten (basis) Indien de netto kosten volledig worden opgevangen door de belastingopbrengsten, inclusief de effecten voor kwijtschelding en oninbaarheid, resulteert dit in de navolgende gemiddelde stijgingspercentages van de opbrengst waterschapslasten. Het gemiddelde stijgingspercentage betreft het gewogen gemiddelde van het stijgingspercentage van de watersysteem- en de zuiveringsheffing. Stijgingspercentages Gemiddeld stijgingspercentage opbrengst waterschapslasten 5,0% 1,7% 2,0% 1,5% 1,5% 22 Meerjarenraming