Gids over veiligheidsinformatiebladen en blootstellingsscenario s

Transcriptie

1 Gids over veiligheidsinformatiebladen en blootstellingsscenario s VEILIGHEIDS- INFORMATIE- BLADEN Inleiding BLOOT- STELLINGS- SCENARIO S Inleiding VEILIGHEIDS- INFORMATIE BLADEN Rubrieken BLOOT- STELLINGS- SCENARIO S Rubrieken

2

3 Disclaimer/juridische mededeling Dit document is bedoeld om de gebruiker te helpen bij het voldoen aan zijn verplichtingen in het kader van de REACH- en CLP-verordeningen. Er zij evenwel op gewezen dat de tekst van de REACH- en de CLPverordening de enige authentieke juridische referentie is en dat de informatie in dit document geen juridisch advies vormt. Gebruik van deze informatie valt uitsluitend onder de verantwoordelijkheid van de gebruiker. Het Europees Agentschap voor chemische stoffen aanvaardt geen aansprakelijkheid in verband met het eventuele gebruik van de in dit document opgenomen informatie. Gids over veiligheidsinformatiebladen en blootstellingsscenario s Referentie: Cat.-nummer: ECHA-16-G-13-NL ED NL-N ISBN: DOI: /93354 Datum: november 2016 Taal: Nederlands Europees Agentschap voor chemische stoffen, 2016 Afbeeldingen: Europees Agentschap voor chemische stoffen, Fotolia, istock Dit document is beschikbaar in de volgende 23 talen: Bulgaars, Deens, Duits, Engels, Ests, Fins, Frans, Grieks, Hongaars, Italiaans, Kroatisch, Lets, Litouws, Maltees, Nederlands, Pools, Portugees, Roemeens, Sloveens, Slowaaks, Spaans, Tsjechisch en Zweeds. Als u naar aanleiding van dit document vragen of opmerkingen hebt, kunt u deze met behulp van het formulier voor verzoek om informatie indienen (onder vermelding van het referentienummer en de publicatiedatum). Dit formulier is te vinden via de pagina 'Contact' op: Europees Agentschap voor chemische stoffen Postadres: P.O. Box 400, FI Helsinki, Finland Bezoekadres: Annankatu 18, Helsinki, Finland

4 Inhoudsopgave Veiligheidsinformatiebladen (SDS en) INLEIDING 6 RUBRIEK 1: IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET MENGSEL EN VAN DE VENNOOTSCHAP/ONDERNEMING 9 RUBRIEK 2: IDENTIFICATIE VAN DE GEVAREN 14 RUBRIEK 3: SDS-RUBRIEK 3: SAMENSTELLING EN INFORMATIE OVER DE BESTANDDELEN 18 RUBRIEK 4: EERSTEHULPMAATREGELEN 23 RUBRIEK 5: BRANDBESTRIJDINGSMAATREGELEN 25 RUBRIEK 6: MAATREGELEN BIJ ACCIDENTEEL VRIJKOMEN VAN DE STOF OF HET MENGSEL 27 RUBRIEK 7: HANTERING EN OPSLAG 29 RUBRIEK 8: MAATREGELEN TER BEHEERSING VAN BLOOTSTELLING/PERSOONLIJKE BESCHERMING 32 RUBRIEK 10: FYSISCHE EN CHEMISCHE EIGENSCHAPPEN 37 RUBRIEK 11: STABILITEIT EN REACTIVITEIT 40 RUBRIEK 12: TOXICOLOGISCHE INFORMATIE 43 RUBRIEK 13: ECOLOGISCHE INFORMATIE 48 RUBRIEK 14: INSTRUCTIES VOOR VERWIJDERING 52 RUBRIEK 15: INFORMATIE MET BETREKKING TOT HET VERVOER 55 RUBRIEK 16: REGELGEVING 58 OVERIGE INFORMATIE 62 Blootstellingsscenario s (ES en) INLEIDING 66 RUBRIEK 1: TITELGEDEELTE 70 RUBRIEK 2: GEBRUIKSOMSTANDIGHEDEN DIE DE BLOOTSTELLING BEÏNVLOEDEN 73 RUBRIEK 3: SCHATTING VAN DE BLOOTSTELLING 77 RUBRIEK 4: RICHTSNOER VOOR DOWNSTREAMGEBRUIKERS OM TE BEOORDELEN OF HUN GEBRUIK BINNEN DE GRENZEN VAN HET BLOOTSTELLINGSSCENARIO VALT 81

5 Veiligheidsinformatiebladen (SDS en)

6 Veiligheidsinformatiebladen (SDS en) Inleiding DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Veiligheidsinformatiebladen (safety data sheets, SDS en) geven gebruikers van chemische stoffen alle informatie die ze nodig hebben om de menselijke gezondheid en het milieu te kunnen beschermen. Gebruikers van chemische stoffen zijn ondernemingen of individuen binnen de Europese Unie/Europese Economische Ruimte die een stof, hetzij als zodanig, hetzij in een mengsel, gebruiken bij hun industriële activiteiten of beroepsactiviteiten. Veiligheidsinformatiebladen zijn bestemd voor zowel de werknemers die met de chemische stoffen omgaan, als degenen die verantwoordelijk zijn voor de veiligheid. De indeling van het veiligheidsinformatieblad is vastgelegd in de REACH-verordening. Het blad is onderverdeeld in 16 rubrieken. In het volgende deel van deze gids wordt elk van de rubrieken beschreven.

7 SDS Inleiding Wanneer moet een veiligheidsinformatieblad worden verstrekt? Er moet een veiligheidsinformatieblad worden verstrekt wanneer: de stof of het mengsel is ingedeeld als gevaarlijk; de stof persistent, bioaccumulerend en toxisch (PBT) of zeer persistent en zeer bioaccumulerend (zpzb) is; of de stof om andere redenen dan de bovengenoemde is opgenomen op de lijst van stoffen die in aanmerking komen voor autorisatie overeenkomstig de REACH-verordening. Op verzoek moet ook een veiligheidsinformatieblad worden verstrekt voor mengsels die niet zijn ingedeeld als gevaarlijk, maar wel bepaalde concentraties van bepaalde gevaarlijke stoffen bevatten. Indien een leverancier een veiligheidsinformatieblad bijwerkt, moet een bijgewerkte versie van het veiligheidsinformatieblad worden verstrekt aan alle afnemers aan wie de stof of het mengsel de voorafgaande 12 maanden is geleverd. Meer tips over waar een leverancier of afnemer op moet letten (bv. wanneer een veiligheidsinformatieblad moet worden bijgewerkt, de inhoud moet worden gecontroleerd, enz.) vindt u in de paragrafen Details voor. U vindt de definitie van de gebruikte technische termen (zoals CAS of registratienummer ) in de ECHA-term ( Er zij op gewezen dat deze gids zich richt op de verplichtingen in het kader van REACH. Uw onderneming kan aanvullende verplichtingen hebben uit hoofde van andere wetgeving waarop in deze gids niet wordt ingegaan. Denk eraan dat u, net als voor elke andere verplichting uit hoofde van de REACH-verordening, uw besluiten en acties documenteert.

8 SDS Inleiding DETAILS VOOR AFNEMERS Wat moet u doen als u een veiligheidsinformatieblad ontvangt? Wanneer u een veiligheidsinformatieblad ontvangt, moet u passende maatregelen vaststellen en toepassen om de risico s op uw locatie afdoende te beheersen. Ook moet u op een voor uw situatie passend niveau de consistentie en plausibiliteit van de inhoud van het veiligheidsinformatieblad controleren; dit om te voorkomen dat beoordelingen van de veiligheid op het werk en voor het milieu worden gemaakt op basis van onjuiste SDS-informatie. U moet met name alle rubrieken met betrekking tot de identificatie, samenstelling, classificatie en het veilige gebruik van de chemische stof vergelijken met uw eigen informatie over de stof of het mengsel. Beoordeel eventuele discrepanties en neem passende corrigerende maatregelen. Als u nieuwe informatie over de gevaarlijke eigenschappen van stoffen of mengsels hebt, of als u van mening bent dat het advies in het SDS of in andere verstrekte informatie niet passend is, moet u dit doorgeven aan leveranciers hogerop in de toeleveringsketen (zie tabel 13 in het Richtsnoer voor downstreamgebruikers van ECHA voor meer informatie). Raadpleeg het deel Blootstellingsscenario s van deze gids voor de toepasselijke aanvullende verplichtingen, wanneer bij het SDS blootstellingsscenario s zijn gevoegd. Samenstellers van mengsels kunnen de informatie uit blootstellingsscenario s voor bestanddelen in de hoofdtekst van het SDS hebben opgenomen of deze in een geconsolideerde bijlage hebben verstrekt, in plaats van ze afzonderlijk te hebben bijgevoegd. Deze informatie moet dan worden behandeld als informatie uit een blootstellingsscenario, met de daaruit voortvloeiende verplichtingen voor downstreamgebruikers. Zie voor meer informatie paragraaf van het Richtsnoer voor downstreamgebruikers ( documents/10162/13634/du_nl.pdf). Raadpleeg het deel Blootstellingsscenario s van deze gids voor informatie over hoe u controleert of uw gebruik van het mengsel wordt gedekt. Als een veiligheidsinformatieblad niet vereist is maar vrijwillig wordt verstrekt, gelden de specifieke verplichtingen uit hoofde van de REACH-verordening niet. U hebt echter wel een algemene verplichting om chemische stoffen op een veilige manier te gebruiken. DETAILS VOOR LEVERANCIERS De inhoud van de verschillende rubrieken van het veiligheidsinformatieblad is voorgeschreven in de wettekst van bijlage II van de REACH-verordening en is uitgewerkt in het Richtsnoer voor het samenstellen van veiligheidsinformatiebladen ( eu/documents/10162/13643/sds_nl.pdf). Dit zijn de belangrijkste bronnen die leveranciers bij het opstellen van veiligheidsinformatiebladen moeten gebruiken. Deze gids bevat tips voor leveranciers over aspecten waarop zij in elk van de rubrieken moeten letten. Wanneer moet u een veiligheidsinformatieblad bijwerken? U moet een bijgewerkt veiligheidsinformatieblad verstrekken wanneer: er nieuwe informatie beschikbaar komt die van invloed kan zijn op de risicobeheersmaatregelen, of er nieuwe informatie beschikbaar komt over de gevaren; zodra een autorisatie is verleend of geweigerd of een beperking is opgelegd. Het is in elk geval raadzaam de inhoud van een veiligheidsinformatieblad regelmatig opnieuw te beoordelen. Er is ook sprake van nieuwe informatie wanneer de stof wordt geplaatst op de lijst van stoffen die in aanmerking komen voor autorisatie.

9 SDS-rubriek 1 Identificatie van de stof of het mengsel en van de vennootschap/onderneming DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 1 verstrekt informatie over: de naam van de stof, of voor een mengsel de handelsnaam of de benaming van het mengsel; andere relevante identificatoren zoals handelsnamen, andere namen, en EG-, CAS- of catalogusnummers overeenkomstig bijlage VI van de CLPverordening; de beoogde vormen van gebruik van de chemische stof en het ontraden gebruik; gegevens over de verstrekker van het veiligheidsinformatieblad; telefoonnummer voor noodgevallen. Indien de stof is geregistreerd in het kader van de REACHverordening, bevat rubriek 1.1 een REACH-registratienummer. Dit nummer begint vrijwel altijd met 01 (bv. 01-nnnnnnnnnn-nn-nnnn). Als het product een mengsel is, staan de registratienummers van de in het mengsel aanwezig stoffen in rubriek 3.2.

10 SDS 1 Registratienummer DETAILS VOOR AFNEMERS U kunt registratienummers gebruiken om toegang te krijgen tot nadere informatie over de registranten en over de stof. Op de website van ECHA kunt u aan de hand van het registratienummer zoeken op de pagina Information on Chemicals ( De informatie laat zien wie de stof heeft geregistreerd, hetzij als personen of als leden van een gezamenlijke registratie. Als het registratienummer eindigt op -0000, is dit de hoofdregistrant. Als de laatste vier cijfers XXXX zijn, wordt de identiteit van de registrant geheimgehouden; dit is doorgaans het geval wanneer een leverancier stoffen van meerdere registranten levert. Een voorbeeld hiervan ziet u hier: REACH registratienummer ( europa.eu/documents/10162/ /sds_ section1_registration numberxxxx_en.jpg) (EN). Het zoekresultaat laat onder andere zien of het verstrekte registratienummer nog actief is. De leverancier moet ook het registratienummer aan de toeleveringsketen doorgeven. Als in het veiligheidsinformatieblad geen registratienummer wordt vermeld, betekent dit dat de stof van de registratieplicht is vrijgesteld of nog niet is geregistreerd. Als u vermoedt dat uw leverancier de stof al had moeten hebben geregistreerd, raden wij u aan om onmiddellijk contact op te nemen met de leverancier om een en ander te verifiëren. Stoffen die niet zijn geregistreerd, moeten extra goed worden gecontroleerd om te bevestigen dat ze in Europa mogen worden gebruikt. U kunt desgewenst ook contact opnemen met de handhavingsautoriteit. Stoffen kunnen ook gepreregistreerd zijn. Dat wil zeggen dat de fabrikant of importeur weliswaar voornemens is de stoffen te registreren, maar dat ze nog niet geregistreerd zijn. Een preregistratienummer begint met 05-. Er zijn geen verplichtingen voor downstreamgebruikers verbonden aan gepreregistreerde stoffen. Na de uiterste termijn voor registratie in 2018 is er voor de leverancier geen reden meer om in het SDS een preregistratienummer op te nemen. Wij raden u aan de datum van ontvangst van elk veiligheidsinformatieblad dat een registratienummer bevat, te registreren en te bewaren. Geïdentificeerd gebruik Wanneer u een veiligheidsinformatieblad met blootstellingsscenario s ontvangt, moet u nagaan of de leverancier in rubriek 1.2 uw gebruik heeft geïdentificeerd. Als dit niet het geval is, kunt u contact opnemen met uw leverancier en verzoeken uw gebruik op te nemen. Zie Q&A 136 ( support/qas-support/qas) voor de informatie die u aan de leverancier moet doorgeven en hoe u dit het beste kunt doen. Als uw leverancier een bepaald gebruik ontraadt, betekent dit dat de leverancier dit gebruik niet ondersteunt. Als in rubriek 1.2 van het veiligheidsinformatieblad wordt aangegeven dat uw gebruik ontraden wordt, overweeg dan de volgende opties: stoppen met dit gebruik van de stof (als zodanig of in een mengsel); overschakelen op een leverancier onder wiens veiligheidsinformatieblad uw gebruik met de nodige risicobeheersmaatregelen valt; uitvoeren van een chemischeveiligheidsrapport van downstreamgebruikers om te verifiëren dat het gebruik veilig is. Zie voor meer informatie hoofdstuk 5 van het Richtsnoer voor downstreamgebruikers ( europa.eu/documents/10162/13634/du_nl.pdf). Het in rubriek 1.2 geïdentificeerde gebruik kan worden beschreven met tekst (bv. Coatings en verven ) of met codes. De gebruikte codes volgen vaak het gestandaardiseerde gebruiksbeschrijvingssysteem (bv. SU21, PC18 ). Zie voor meer informatie over het gebruiksbeschrijvingssysteem het Richtsnoer voor gebruiksbeschrijving ( documents/10162/13632/information_requirements_ r12_nl.pdf). Gebruiksbeschrijvingen kunnen ook worden gegeven voor de geïdentificeerde vormen van gebruik in rubriek 16 en in het blootstellingsscenario.

11 SDS 1 DETAILS VOOR LEVERANCIERS Productidentificatie De productidentificatie van een stof of mengsel wordt verstrekt zoals gespecificeerd in artikel 18 van de CLP-verordening. De regels zijn in detail beschreven in het Richtsnoer voor het samenstellen van veiligheidsinformatiebladen (paragraaf 3.1) ( echa.europa.eu/documents/10162/13643/sds_nl.pdf) en zijn voor een mengsel anders dan voor een stof. Voor een stof kan het volgende diagram nuttig zijn om de juiste productidentificatie te vinden. (a) Is it in Part 3 of Annex VI? NO (b) Is it in the C&L Inventory? 1 NO (c) Is it in the CAS, with nomenclature provided by IUPAC (or another international chemical name)? YES YES YES Provide in SDS 2 Voor mengsels moet in rubriek 1.1 de handelsnaam of de benaming van het mengsel worden gegeven, terwijl nadere informatie over de bestanddelen moet worden verstrekt in rubriek 3.2. Raadpleeg voor meer informatie het Richtsnoer voor het samenstellen van veiligheidsinformatiebladen ( documents/10162/13643/sds_nl.pdf). NO (d) Provide IUPAC nomenclature or another international chemical name YES Registratienummer Als u registrant bent, dient u zich te realiseren dat het verstrekken van een SDS met een registratienummer verplichtingen kan meebrengen voor uw klanten (downstreamgebruikers). Zorg ervoor dat u de relevante blootstellingsscenario s bijvoegt als de stof als gevaarlijk is ingedeeld volgens de CLPverordening en als u in het kader van de registratie een blootstellingsbeoordeling hebt uitgevoerd. Als u de stof hebt geregistreerd, moet u in het SDS het registratienummer opnemen. Het ontbreken van een registratienummer betekent dat de stof van de registratieplicht is vrijgesteld of nog niet is geregistreerd. Om te voorkomen dat u gevraagd wordt waarom het registratienummer ontbreekt, kunt u de reden vermelden door een van de onderstaande zinnen te gebruiken: De stof is vrijgesteld van de registratieplicht overeenkomstig Verordening (EG) nr. 1907/2006 [REACH]. De overgangsperiode voor de registratie van de stof overeenkomstig artikel 23 van REACH is nog niet verstreken. Biociden worden als geregistreerd beschouwd overeenkomstig artikel 15, lid 1 en lid 2, van Verordening (EG) nr. 1907/2006 [REACH]. Als u een veiligheidsinformatieblad samenstelt voor een mengsel, moet u de registratienummers van alle geregistreerde stoffen in het mengsel vermelden (in rubriek 3), alsook andere relevante informatie, zoals de indeling, risicobeheersingsadvies, enz. Deze stof is vrijgesteld van registratie overeenkomstig de bepalingen van artikel 2, lid 7, onder a), en bijlage IV bij REACH. Deze stof is vrijgesteld overeenkomstig artikel 2, lid 7, en bijlage V bij REACH. Preregistratienummers beginnende met 05- hoeven niet in het SDS te worden opgenomen.

12 SDS 1 Geïdentificeerd gebruik Als u registrant bent, kunnen uw klanten via hun brancheorganisaties informatie over hun gebruik aan u hebben doorgegeven met hulp van de use maps ( concept). Wanneer u het veiligheidsinformatieblad verstrekt, moet u dit gebruik als geïdentificeerd gebruik opnemen in rubriek 1.2. Uw klanten zullen informatie die op hun behoeften is afgestemd, waarderen. Voor geregistreerde stoffen waarvoor een chemischeveiligheidsrapport (chemical safety report, CSR) vereist is, moet het geïdentificeerd gebruik in overeenstemming zijn met het geïdentificeerd gebruik in het CSR en de blootstellingsscenario s (waar u het risico hebt beoordeeld dat afdoende moet worden beheerst). Als u samensteller bent, moet u het gebruik van de formulering vermelden op basis van de relevante informatie die u voor de bestanddelen hebt ontvangen. Als u registrant bent, is voor registratieplichtige stoffen ook de informatie in de rubriek betreffende ontraden gebruik vereist. Deze moet in overeenstemming zijn met de informatie in onderdeel 3.6 van IUCLID ( Uses advised against ). Vergeet niet dat, wanneer een bepaald gebruik wordt ontraden, ook de reden moet worden vermeld. Telefoonnummer voor noodgevallen U bent verplicht een verwijzing op te nemen naar diensten voor informatie in noodgevallen. De meeste lidstaten hebben nationale anti-gifcentra, waarvan de nationale noodnummers hier te vinden zijn: Controleer het nummer bij het specifieke antigifcentrum voordat u het opneemt in het SDS, om te waarborgen dat u aan de eisen van het respectieve centrum voldoet. Er zij op gewezen dat elke lidstaat een aangewezen orgaan moet hebben dat informatie over de gevaren van mengsels verzamelt. In de meeste gevallen is dit aangewezen orgaan het hierboven genoemde antigifcentrum. Meer informatie is te vinden op: Of u nu gebruikmaakt van nationale anti-gifcentra, uw eigen dienst of de dienst van een derde, alle eventuele beperkingen (openingstijden of het soort informatie dat kan worden verstrekt) moeten worden vermeld. Verstrekker van het veiligheidsinformatieblad In dit geval wordt met verstrekker (supplier) de verstrekker van het veiligheidsinformatieblad bedoeld. Wanneer een distributeur een stof of een mengsel in de handel brengt, wordt hij verantwoordelijk voor het verstrekken van het veiligheidsinformatieblad; daarbij moet hij ervoor zorgen dat dit in de respectieve nationale taal is gesteld en de informatie bevat die door de nationale wetgeving wordt geëist. Als de distributeur het etiket niet aanpast, wordt hem aangeraden zijn eigen gegevens in deze rubriek toe te voegen in plaats van de gegevens van de oorspronkelijke leverancier te vervangen.

13 Voorbeeld van rubriek 1 van het veiligheidsinformatieblad SDS 1

14 SDS-rubriek 2 Identificatie van de gevaren DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 2 verstrekt informatie over: de gevarenindeling van de chemische stof; hoe de chemische stof moet worden geëtiketteerd (gevarenpictogrammen, gevarenaanduidingen en veiligheidsadvies). Voorbeelden van etiketten zijn te vinden op de pagina CLP label ( echa.europa.eu/documents/10162/ /clp_label_examples_en.jpg) (EN); alle aanvullende gevareninformatie die niet leidt tot een indeling en, voor zover van toepassing, de reden waarom de stof een PBT of zpzb is. De informatie over indeling en etikettering die hier wordt ingevuld, moet in overeenstemming zijn met de informatie op het daadwerkelijke etiket voor de chemische stof in kwestie. Zo niet, neem dan contact op met de leverancier en verzoek hem te bevestigen welke informatie van toepassing is. De indeling en etikettering van chemische stoffen is onderhevig aan mondiale wijzigingen. In de EU is de verordening betreffende de indeling, etikettering en verpakking van stoffen en mengsels (CLP-verordening) van kracht, die het mondiaal geharmoniseerd classificatie- en etiketteringssysteem (GHS) van de Verenigde Naties ten uitvoer legt.

15 SDS 2 DETAILS VOOR AFNEMERS Indeling van de stof of het mengsel Rubriek 2.1 toont de gevarenindeling van de stof of het mengsel. Deze informatie is onmisbaar om het risico voor werknemers en het milieu te kunnen beoordelen. Aanvullende informatie, zoals de volledige tekst van gevarenaanduidingen, is te vinden in rubriek 16. Indien niet wordt voldaan aan de indelingscriteria overeenkomstig Verordening (EG) nr. 1272/2008, moet dat duidelijk worden vermeld. Ga na of de indeling in overeenstemming is met de informatie die is verstrekt in de rubrieken 9 tot en met 12. Voor stoffen moet u controleren of M-factoren worden verstrekt. Raadpleeg voor meer informatie over de situaties waarin M-factoren (of ondergrenzen of concentratiegrenzen) moeten worden verstrekt, het Richtsnoer voor het samenstellen van veiligheidsinformatiebladen ( sds_nl.pdf). U hoeft de indeling door uw leverancier(s) niet te controleren. Indien u dit echter wel doet (met behulp van het Richtsnoer voor de toepassing van de CLP-criteria ( documents/10162/13562/clp_en.pdf) (EN)), en u tot een andere conclusie komt dan uw leverancier(s), moet u contact met hem (hen) opnemen om te bespreken of u samen tot overeenstemming over een indeling kunt komen. Als u het niet eens kunt worden, moet u uw indeling aan ECHA rapporteren (voor stoffen die u gebruikt in hoeveelheden van één ton per jaar of meer). Er kunnen zich om goede redenen, bv. onzuiverheden, concentraties en dergelijke, verschillen in indeling door verschillende leveranciers voordoen. Raadpleeg de Tips voor gebruikers van chemische stoffen op de werkplek ( echa.europa.eu/documents/10162/966058/ tips_users_chemicals_workplace_nl.pdf). Afnemers moeten in geval van twijfel contact opnemen met hun leveranciers. U kunt de indeling van stoffen controleren op de website van ECHA in het Infocard/Brief Profile, in het bijzonder om na te gaan of er een geharmoniseerde indeling is. Etiketteringselementen Rubriek 2.2 toont de elementen waarmee de stof of het mengsel moet worden geëtiketteerd. Voor zowel stoffen als mengsels moeten de etiketteringselementen worden vermeld overeenkomstig de CLP-verordening. Als een stof als zodanig of in een mengsel voorwerp is van autorisatie in het kader van REACH, moet het autorisatienummer (zie de ECHA-term ( echa-term.echa.europa.eu/) voor een definitie) hier worden opgenomen. U vindt meer informatie over autorisatie in Rubriek 15 van deze gids. U moet uw leverancier onverwijld in kennis stellen van eventuele nieuwe informatie over gevaren, inclusief indeling en etikettering.

16 SDS 2 DETAILS VOOR LEVERANCIERS Indeling van de stof of het mengsel Vanaf 1 juni 2015 moeten stoffen en mengsels worden ingedeeld overeenkomstig de CLPverordening. Stof: Als u een kennisgeving van de informatie over de stof hebt ingediend voor de inventaris van indelingen en etiketteringen, moet de indeling in het SDS overeenkomen met de indeling in de kennisgeving en worden verstrekt in overeenstemming met de regels in de CLPverordening. Mengsels: De indeling wordt gemaakt overeenkomstig de CLP-verordening. Voor mengsels die evenwel vóór 1 juni 2015 op de markt zijn gebracht, is er een overgangsperiode waarin de mengsels die voldoen aan de richtlijn betreffende gevaarlijke preparaten, tot 1 juni 2017 op de markt mogen blijven en niet opnieuw hoeven te worden geëtiketteerd of verpakt. De gebruikte procedure voor het afleiden van de indeling van een mengsel mag ook in deze rubriek worden geplaatst (in plaats van in rubriek 16). Etiketteringselementen De vermelde etiketteringselementen moeten in overeenstemming zijn met het etiket dat op het product wordt aangebracht. Als voor uw stof, als zodanig of in een mengsel, een REACH-autorisatie is afgegeven, moet u het autorisatienummer (zie de ECHA-term ( echa-term.echa.europa.eu/) voor een definitie) hier opnemen en nadere informatie over de autorisatie verstrekken in rubriek 15. Andere gevaren Hier moet u alle aanvullende gevareninformatie verstrekken die niet leidt tot een indeling, waaronder, voor zover van toepassing, of de stof een PBT of zpzb is. Deze informatie kan de vorm hebben van aanduidingen zoals: Kan een explosief mengsel van stof en lucht vormen, Gevaar voor blindheid na inslikken van het product of Deze stof is op basis van de resultaten van zijn beoordeling niet ingedeeld als een PBT of zpzb. De PBT- of zpzb-status moet in overeenstemming zijn met de resultaten van een PBT- of zpzbbeoordeling als aangegeven in rubriek 12.5 (alleen vereist wanneer er een chemischeveiligheidsrapport is).

18 SDS-rubriek 3 SDS-rubriek 3: Samenstelling en informatie over de bestanddelen DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 3 verstrekt informatie over de samenstelling van het chemische product. Als het een stof is, wordt de informatie verstrekt in rubriek 3.1. Als het chemische product een mengsel is, staat de informatie in rubriek 3.2. De informatie wordt gewoonlijk verstrekt in een tabel. De informatie omvat de naam en/of handelsnaam, en andere indicatoren (zoals CAS-nummer, registratienummer, enz.) van de stoffen, bestanddelen of onzuiverheden: die tot de algemene gevarenindeling bijdragen; of die aanwezig zijn in concentraties die hoger zijn dan bepaalde zorgwekkende niveaus; of waarvoor grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling gelden. Voor mengsels wordt de concentratie of het concentratiebereik verstrekt waarin het bestanddeel aanwezig is. Indien een leverancier ervoor kiest de volledige samenstelling van de stof of het mengsel te vermelden, kan hij hier ook nietgevaarlijke bestanddelen opnemen.

19 SDS 3 DETAILS VOOR AFNEMERS Stoffen en mengsels Als een stof of mengsel is ingedeeld als gevaarlijk als gedefinieerd in de verordening betreffende de indeling, etikettering en verpakking van stoffen en mengsels (CLP-verordening) worden de gevaarlijke bestanddelen of onzuiverheden gepresenteerd in een tabel met daarin de chemische naam en het EGen/of CAS-nummer. Het registratienummer wordt eveneens opgenomen, als dit beschikbaar is. Als het gebruik van een andere chemische naam is toegestaan volgens de verordening betreffende de indeling, etikettering en verpakking van stoffen en mengsels (CLP-verordening) (of de richtlijn betreffende gevaarlijke preparaten vóór 1 juni 2015), mag deze naam worden gebruikt voor een stof in een mengsel. Voor mengsels, moet de indeling van de bestanddelen of de reden waarom ze in rubriek 3.2 zijn opgenomen worden vermeld (bv. niet-ingedeelde zpzb-stof, of stof waarvoor binnen de Unie een blootstellingsgrens op de werkvloer geldt ).

20 SDS 3 DETAILS VOOR LEVERANCIERS Stoffen Voorbeelden van manieren waarop de informatie kan worden gepresenteerd, worden beschreven in het Richtsnoer voor het samenstellen van veiligheidsinformatiebladen ( eu/documents/10162/13643/sds_nl.pdf). Er zij op gewezen dat weliswaar alleen onzuiverheden die bijdragen tot de indeling hoeven te worden opgenomen, maar dat het voor uw klanten nuttig kan zijn als u informatie opneemt over alle onzuiverheden (ook als deze niet bijdragen tot de indeling) en hun concentratie(bereik). Mengsels Voorbeelden worden gegeven in het Richtsnoer voor het samenstellen van veiligheidsinformatiebladen ( europa.eu/documents/10162/13643/ sds_nl.pdf). Voor mengsels moet u de concentratie (of het concentratiebereik) en de indeling verstrekken voor alle stoffen die aan de indelingscriteria voldoen, en voor alle stoffen die niet aan de criteria voldoen maar wel bepaalde gevaren opleveren en aanwezig zijn in concentraties die bepaalde niveaus overschrijden (zoals beschreven in de wettekst). U kunt uw klanten helpen door alle stoffen in het mengsel te vermelden. Andere chemische benamingen Wanneer een andere chemische naam wordt gebruikt (omdat dit overeenkomstig de bepalingen van artikel 24 van de CLP-verordening is toegestaan), moet u dit in deze rubriek (of in rubriek 15 of 16) vermelden. Gewichts-/concentratiebereiken In plaats van werkelijke gewichtspercentages mogen gewichtsbereiken worden verstrekt. De indeling die voor een bepaald concentratiebereik wordt afgeleid, moet worden gebaseerd op de hoogste concentratie in het opgegeven bereik. De algemene ondergrenzen en M-factoren worden in de wettekst alleen genoemd in de context van de vaststelling van de die stoffen in het SDS moeten worden opgenomen. Indien beschikbaar, kan deze informatie echter nuttig zijn, dus het verdient aanbeveling deze te verstrekken.

21 Voorbeeld van rubriek 3_a van het veiligheidsinformatieblad SDS 3

22 SDS 3 Voorbeeld van rubriek 3_b van het veiligheidsinformatieblad

23 SDS-rubriek 4 Eerstehulpmaatregelen DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 4 verstrekt informatie over: de eerstehulpmaatregelen die moeten worden genomen in geval van blootstelling aan de chemische stof bij ongevallen; de symptomen en effecten van blootstelling; vermeldingen of onmiddellijke specifieke medische verzorging (tegengif, medische monitoring) of andere maatregelen (persoonlijke beschermingsmiddelen voor eerstehulpverleners) vereist zijn. De eerstehulpmaatregelen moeten zo worden beschreven dat een niet-opgeleid persoon ze kan begrijpen en uitvoeren, en ze moeten in overeenstemming zijn met de voorzorgsmaatregelen in rubriek 2.1. Het is verstandig het veiligheidsinformatieblad mee te nemen wanneer u medische zorg vraagt na accidentele blootstelling aan de chemische stof. Aanvullende informatie die specifiek voor medisch personeel wordt verstrekt, kan worden opgenomen onder een kopje zoals Opmerkingen voor de arts. Deze informatie mag speciale medische termen bevatten die voor niet-medisch personeel wellicht moeilijk te begrijpen zijn.

24 SDS 4 Voorbeeld van rubriek 4 van het veiligheidsinformatieblad

25 SDS-rubriek 5 Brandbestrijdingsmaatregelen DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 5 verstrekt informatie over: de brandbestrijdingsmaatregelen die moeten worden toegepast in geval van brand waarbij de chemische stof betrokken is; de mogelijke gevaren die de chemische stof meebrengt in geval van brand (zoals gevaarlijke verbrandingsproducten of gevaren van ontploffing van een gaswolk). Deze rubriek kan ook specifieke informatie voor brandweerlieden bevatten, met inbegrip van speciale beschermingsmiddelen die moeten worden gebruikt. Let vooral op de ongeschikte blusmiddelen beschreven in rubriek 5.1. Het gebruik daarvan kan chemische of fysische reacties veroorzaken die een extra gevaar kunnen opleveren. Sommige stoffen ontwikkelen in contact met water bijvoorbeeld ontvlambare of giftige gassen.

27 SDS-rubriek 6 Maatregelen bij accidenteel vrijkomen van de stof of het mengsel DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 6 geeft aanbevelingen voor de manier waarop moet worden gehandeld als de chemische stof accidenteel wordt geloosd of gelekt, om verdere schadelijke gevolgen te voorkomen of tot een minimum te beperken. De aanbevelingen omvatten: insluitings-, terugwinnings- en reinigingsmethoden; persoonlijke voorzorgsmaatregelen die tijdens deze handelingen moeten worden toegepast. Deze rubriek kan verwijzen naar de rubrieken 8 en 13, om herhaling van informatie die relevant is in geval van accidenteel vrijkomen, te voorkomen. Als naar andere rubrieken wordt verwezen, moeten deze rubrieken naar behoren worden ingevuld.

29 SDS-rubriek 7 Hantering en opslag DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 7 verstrekt informatie over de wijze waarop chemische stoffen veilig moeten worden gehanteerd en opgeslagen om potentieel gevaarlijke incidenten te voorkomen. De informatie is passend voor het in rubriek 1.2 geïdentificeerde gebruik en voor de eigenschappen van de chemische stof (zoals vermeld in met name de rubrieken 9 en 10). De informatie moet in overeenstemming zijn met de verstrekte blootstellingsscenario s. Advies over veilige hanteringspraktijken omvat: insluiting en maatregelen ter voorkoming van brand, evenals van aerosol- en stofvorming; vermijding van gevaren als gevolg van de incompatibiliteit van stoffen of mengsels; beperking van het vrijkomen van de stof of het mengsel in het milieu, zoals het voorkomen dat het product wordt geloosd of in afvoerkanalen terechtkomt; tenuitvoerlegging van praktijken voor goede beroepsmatige hygiëne. Advies voor veilige opslag omvat: beheersing van risico s in verband met explosieve atmosferen, corrosieve omstandigheden, ontvlammingsgevaar, enz.; beheersing van de gevolgen van de omgeving, zoals de weersomstandigheden, het vochtgehalte, trillingen, enz.; het intact houden van de stof of het mengsel; ander advies, zoals ventilatievereisten, maximale hoeveelheden, enz. Niet alleen deze rubriek, maar ook rubriek 8 kan relevante informatie bevatten.

30 SDS 7 DETAILS VOOR AFNEMERS Ga na of het gebruik dat in rubriek 7.3 wordt vermeld, overeenkomt met het gebruik dat wordt vermeld in rubriek 1.2. DETAILS VOOR LEVERANCIERS Zorg dat alle advies over het vermijden van bepaald verpakkingsmateriaal (bv. metaal) in overeenstemming is met de gevareninformatie die in andere rubrieken wordt verstrekt. Deze rubriek kan ook nuttig zijn als u informatie wilt doorgeven over het gebruik van een stof die als gevaarlijk is ingedeeld vanwege zijn fysischchemische eigenschappen (bv. ontvlambaarheid). Voor een stof die is geregistreerd voor hoeveelheden van meer dan 10 ton per jaar en is ingedeeld vanwege zijn fysisch-chemische eigenschappen (met name ontvlambaarheid, explosieve eigenschappen en oxiderende eigenschappen), moet de registrant het gebruik beoordelen in een chemischeveiligheidsrapport. In het kader van deze beoordeling moet de registrant risicobeheersmaatregelen aanbevelen om het risico te beheersen of te verminderen (zie het Richtsnoer voor informatie-eisen en chemischeveiligheidsbeoordeling Deel E ( echa.europa.eu/documents/10162/13632/ information_requirements_part_e_en.pdf) (EN)). Deze maatregelen worden vervolgens meegedeeld in de blootstellingsscenario s. Wanneer dezelfde maatregelen op meerdere vormen van gebruik van toepassing zijn, kan het praktischer zijn de maatregelen in deze rubriek van het veiligheidsinformatieblad mee te delen, met in elk blootstellingsscenario een verwijzing om aan te geven waar de relevante informatie te vinden is.

32 SDS-rubriek 8 Maatregelen ter beheersing van blootstelling/persoonlijke bescherming DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 8 verstrekt belangrijke informatie over grenswaarden voor blootstelling (rubriek 8.1) en de maatregelen ter beheersing van blootstelling (rubriek 8.2). De informatie is passend voor de eigenschappen van de chemische stof en voor alle vormen van beoogd gebruik (zoals beschreven in rubriek 1.2 of in de blootstellingsscenario s die mogelijk bij het veiligheidsinformatieblad zijn gevoegd).

33 SDS 8 Rubriek 8.1 Controleparameters Voor zover relevant worden grenswaarden voor de blootstelling van werknemers, consumenten en het milieu verstrekt. Het gaat hierbij om toepasselijke grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling (OEL s), afgeleide doses zonder effect (DNEL s), voorspelde concentraties zonder effect (PNEC s), enz. Behalve de OEL s die in uw land van toepassing zijn, kunnen ook grenswaarden in andere landen worden vermeld, afhankelijk van de markt van uw leverancier. U vindt de definitie van de gebruikte technische termen zoals OEL of DNEL in de ECHA-term ( europa.eu/). Raadpleeg voor meer informatie over OEL s en DNEL s dit richtsnoer ( BlobServlet?docId=15614&langId=en) van het Comité van hoge functionarissen van de arbeidsinspectie (SLIC). Rubriek 8.2 Maatregelen ter beheersing van blootstelling Hier worden maatregelen beschreven om de risico s te beheersen en het veilige gebruik van de chemische stof te waarborgen, waaronder technische maatregelen en maatregelen ter persoonlijke bescherming. De maatregelen zijn bedoeld om de blootstelling van werknemers en het milieu tot een veilig niveau te beperken. Nadere informatie over maatregelen ter beheersing van blootstelling kan ook te vinden zijn in blootstellingsscenario s die bij het veiligheidsinformatieblad zijn gevoegd. De in rubriek 8.2 beschreven maatregelen ter beheersing van blootstelling zijn de beschermingsmaatregelen die moeten worden genomen tijdens het gebruik van de stof of het mengsel om de blootstelling van werknemers en het milieu tot een veilig niveau te beperken. Het gaat hierbij om: DETAILS VOOR AFNEMERS passende technische maatregelen; persoonlijke beschermingsmiddelen (met inbegrip van een gedetailleerde specificatie zoals doorbraaktijd of verwijzingen naar passende CENnormen); beheersing van milieublootstelling. In deze rubriek kan worden verwezen naar de blootstellingsscenario s of naar rubriek 7 van het veiligheidsinformatieblad (Hantering en opslag), als de maatregelen daar nader worden beschreven. De samenvattingen in rubriek 8.2 moeten in overeenstemming zijn met de informatie in de blootstellingsscenario s. Rubriek 8 bevat belangrijke informatie met betrekking tot de gezondheid op het werk. De controleparameters in rubriek 8.1 zijn grenswaarden. Onder deze waarden worden de risico s afdoende beheerst geacht. Downstreamgebruikers kunnen deze parameters gebruiken als criteria voor metingen die zij ter plaatse uitvoeren, of als zij besluiten om hun eigen chemischeveiligheidsbeoordeling uit te voeren. Verwijs naar het Richtsnoer voor downstreamgebruikers ( du_nl.pdf). De huidige aanbevolen monitorings- of observatieprocedures kunnen hier worden opgenomen. Voorbeelden van deze monitoringsmethoden zijn: persoonlijke luchtmonitoring, kamerluchtmonitoring of biologische monitoring, volgens vaststaande normen. Rubriek 8 is heel belangrijk voor downstreamgebruikers wanneer zij passende maatregelen moeten vaststellen en toepassen om de risico s van de chemische stof op hun locatie doeltreffend te beheersen (zie de inleiding op het veiligheidsinformatieblad). Raadpleeg het deel Blootstellingsscenario s van deze gids als de informatie is ontleend aan een blootstellingsscenario.

34 SDS 8 DETAILS VOOR LEVERANCIERS Rubriek 8.1 Controleparameters In deze rubriek moeten de afgeleide doses zonder effect (DNEL s) en voorspelde concentraties zonder effect (PNEC s) die van toepassing zijn op de blootstellingsscenario s in de eventueel vereiste bijlagen bij het veiligheidsinformatieblad voor een specifieke stof of specifiek mengsel worden opgenomen. Alleen de relevante DNEL s en PNEC s hoeven te worden opgenomen. Een voorbeeld van de manier waarop de vereiste informatie over DNEL s en PNEC s in deze rubriek kan worden weergegeven, is te vinden in het Richtsnoer voor het samenstellen van veiligheidsinformatiebladen ( eu/documents/10162/13643/sds_nl.pdf). Wanneer in deze rubriek toepasselijke specifieke controleparameters worden gegeven, zoals grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling (OELV s) en/of biologische grenswaarden, moeten deze worden gegeven voor de lidstaat waar de stof of het mengsel in de handel wordt gebracht.

37 SDS-rubriek 9 Fysische en chemische eigenschappen DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 9 verstrekt informatie over: de fysische en chemische basiseigenschappen van de chemische stof of het mengsel (zoals voorkomen, geur, ph, kookpunt, enz.) die relevant zijn voor de indeling en de gevaren; de fysische en chemische eigenschappen die niet relevant zijn of waarover geen informatie beschikbaar is, en de reden daarvoor.

38 SDS 9 DETAILS VOOR AFNEMERS DETAILS VOOR LEVERANCIERS Ga na of de informatie in deze rubriek in overeenstemming is met de informatie met betrekking tot de indeling en etikettering in rubriek 2 en de eventuele transportclassificatie gegeven in rubriek 14. Zo niet, neem dan contact op met uw leverancier. U moet verwijzen naar de gebruikte testmethoden en de desbetreffende meeteenheden en/of referentieomstandigheden vermelden. Als het SDS betrekking heeft op een vorm van een nanomateriaal, moet dit worden beschreven onder Voorkomen, bv. fysische toestand: vast (nanomateriaal). Deze informatie moet in overeenstemming zijn met de overige verstrekte informatie over nanomaterialen, vormen of bereiken in andere rubrieken.

40 SDS-rubriek 10 Stabiliteit en reactiviteit DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 10 verstrekt informatie over: de stabiliteit van de stof of het mengsel; gevaarlijke reacties die onder bepaalde gebruiksomstandigheden of bij het vrijkomen in het milieu kunnen optreden; te vermijden omstandigheden; chemisch op elkaar inwerkende materialen; gevaarlijke ontledingsproducten. De gevaren die verbonden zijn met stabiliteit en reactiviteit, hangen samen met de fysische en chemische eigenschappen die in rubriek 9 worden genoemd. De normale praktijk is rubriek 9 te gebruiken om te wijzen op meetbare eigenschappen die zijn afgeleid uit testprocedures, terwijl rubriek 10 (kwalitatieve) beschrijvingen van mogelijke gevolgen geeft.

41 SDS 10 DETAILS VOOR AFNEMERS DETAILS VOOR LEVERANCIERS Ga na of de informatie in de verschillende subrubrieken consistent is en in overeenstemming met de informatie die in andere rubrieken van het veiligheidsinformatieblad wordt verstrekt, in het bijzonder in de rubrieken 5, 7 en 9. Zo niet, neem dan contact op met uw leverancier om hem hiervan in kennis te stellen en bevestiging te krijgen welke informatie van toepassing is. Informatie die relevant is voor rubriek 10 kan al in andere rubrieken zijn vermeld. Herhaling kan worden voorkomen door middel van kruisverwijzingen, waarbij wel moet worden gecontroleerd dar de informatie in de andere rubrieken juist wordt verstrekt.

43 SDS-rubriek 11 Toxicologische informatie DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 11 is in de eerste plaats bestemd voor medici, professionals inzake gezondheid op het werk en veiligheid, en toxicologen, en verstrekt gedetailleerde informatie over: de waarschijnlijke blootstellingsrouten; de symptomen die worden veroorzaakt door de fysische, chemische of toxicologische eigenschappen van de stof, het mengsel en/of bekende bijproducten; de onmiddellijke en uitgestelde schadelijke effecten, alsook chronische effecten, van kortstondige en langdurige blootstelling. U hoort ook een beschrijving aan te treffen van de manier waarop de chemische stof op gevaren voor de gezondheid is getest, en de testresultaten. De inhoud van deze rubriek verschaft de basis voor de indeling en de risicobeheersmaatregelen die in het veiligheidsinformatieblad worden gegeven. De informatie in de rubrieken 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 13, 14 en 15 moet in overeenstemming zijn met de toxicologische informatie die hier wordt verstrekt. In deze rubriek wordt mogelijk een grote hoeveelheid informatie verstrekt, met name in een SDS voor een mengsel. Idealiter wordt de informatie zodanig ingedeeld dat er een duidelijke scheiding is tussen de gegevens die van toepassing zijn op het mengsel als geheel (waar van toepassing), en de gegevens voor individuele (samenstellende) stoffen. Klik hier voor een voorbeeld van rubriek 11 voor een mengsel ( sds_section11_mixture_en.pdf) (EN).

44 SDS 11 DETAILS VOOR AFNEMERS Ga na of de informatie in deze rubriek de indeling ondersteunt en in overeenstemming is met de informatie in andere rubrieken van het veiligheidsinformatieblad, zoals aangegeven in de belangrijkste punten. DETAILS VOOR LEVERANCIERS Informatie betreffende de verschillende gevarenklassen moet duidelijk en per klasse worden weergegeven. Ook het ontbreken van gegevens en de redenen daarvoor moeten worden vermeld. U kunt de informatie in deze rubriek ook vergelijken met de informatie op de website van ECHA, zoals de registratie-informatie (indien van toepassing). Neem in geval van twijfel contact op met uw leverancier.

47 Voorbeeld van rubriek 11_c van het veiligheidsinformatieblad SDS 11

48 SDS-rubriek 12 Ecologische informatie DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 12 verstrekt beknopte informatie over: de milieueffecten van de chemische stof wanneer deze vrijkomt in het milieu; wat er met de chemische stof gebeurt nadat deze in het milieu is vrijgekomen (zijn milieutraject); de wijze waarop de chemische stof werd getest op toxiciteit, persistentie en afbreekbaarheid, bioaccumulatie en mobiliteit in de bodem, en de resultaten van de tests; de resultaten van een PBT- en zpzb-beoordeling, indien er een is uitgevoerd in het kader van een chemischeveiligheidsbeoordeling. De definitie van PBT en zpzb vindt u in de ECHA-tem. De inhoud van deze rubriek verschaft de basis voor de indeling en de risicobeheersmaatregelen die in het veiligheidsinformatieblad worden gegeven. De informatie in de rubrieken 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9 13, 14 en 15 moet in overeenstemming zijn met de hier verstrekte ecologische informatie. Deze informatie kan nuttig zijn bij het reageren op lozingen en bij het evalueren van afvalverwerkingspraktijken, de beheersing van het vrijkomen van de stof of het mengsel, maatregelen bij het accidenteel vrijkomen van de stof of het mengsel, en het vervoer.

49 SDS 12 DETAILS VOOR AFNEMERS DETAILS VOOR LEVERANCIERS Ga na of de informatie in deze rubriek de indeling ondersteunt en in overeenstemming is met de informatie in de verschillende andere rubrieken van het veiligheidsinformatieblad, zoals aangegeven in de belangrijkste punten. U kunt de informatie in deze rubriek ook vergelijken met de informatie op de website van ECHA, zoals de registratie-informatie (indien van toepassing). Neem in geval van twijfel contact op met uw leverancier. Informatie moet duidelijk worden weergegeven. Wanneer de informatie betrekking heeft op een mengsel, moet duidelijk zijn of de informatie van toepassing is op de bestanddelen of op het mengsel als geheel. Klik hier voor een voorbeeld van rubriek 12 voor een mengsel ( eu/documents/10162/ /sds_section12_ mixture_en) (EN). Ook het ontbreken van gegevens en de redenen daarvoor moeten worden vermeld. De resultaten van de PBT- of zpzb-beoordeling die in rubriek 12.5 worden verstrekt (voor stoffen/ stoffen in mengsels waarvoor een chemischeveiligheidsrapport vereist is), moeten in overeenstemming zijn met de PBT- of zpzb-status die in rubriek 2.3 wordt gegeven.

50 SDS 12 Voorbeeld van rubriek 12_a van het veiligheidsinformatieblad

51 Voorbeeld van rubriek 12_b van het veiligheidsinformatieblad SDS 12

52 SDS-rubriek 13 Instructies voor verwijdering DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 13 verstrekt informatie over: het passende afvalbeheer voor de stof of het mengsel; de passende methoden voor de behandeling van afval van de stof of het mengsel. Als het afval waarschijnlijk afval van verontreinigde verpakkingen bevat, moet ook advies inzake passende methoden voor de behandeling van verontreinigde verpakkingen worden verstrekt. Afval moet worden verwijderd overeenkomstig de lokale, nationale en Europese wetgeving.

53 SDS 13 DETAILS VOOR AFNEMERS Ga na of de informatie in deze rubriek in overeenstemming is met de indeling in rubriek 2 en met de maatregelen ter beheersing van blootstelling in rubriek 8. Vergeet niet dat zodra de stof een afvalstof wordt, REACH niet langer van toepassing is en dat vanaf dat moment de afvalwetgeving het juiste juridische kader vormt waarbinnen geopereerd moet worden. De wettelijke aansprakelijkheid voor verwijdering berust bij de verwijderaar. Wanneer u wordt geconfronteerd met beperkte informatie, bv. Verwijderen overeenkomstig de lokale en nationale wetgeving, kan het wenselijk zijn om advies in te winnen bij gerenommeerde afvalbedrijven. DETAILS VOOR LEVERANCIERS Het kan voor uw klanten nuttig zijn als u de informatie in deze rubriek zo indeelt dat er duidelijke scheidingen zijn tussen bv.: vóór beoogd gebruik versus na beoogd gebruik (om, indien mogelijk, aan te geven wanneer de stof gevaarlijk afval wordt); deze stof/dit mengsel zelf versus eventuele verontreinigde verpakking (waarvoor andere afvalcodes kunnen gelden). Het wordt wenselijk geacht om, indien mogelijk, de toepasselijke codes uit de lijst van afvalstoffen (LOW) te vermelden en gericht, praktisch advies te geven (in plaats van alleen maar naar lokale voorschriften te verwijzen).

55 SDS-rubriek 14 Informatie met betrekking tot het vervoer DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 14 verstrekt informatie over: de classificatie voor het vervoer van de stof of het mengsel over de weg, per spoor, over zee, via de binnenwateren of via de lucht (VN-nummer en bijbehorende gegevens); aanvullende informatie voor zover relevant, zoals tunnelbeperkingscodes of vermelding of de stof mariene verontreiniging veroorzaakt; bijzondere voorzorgen voor gebruikers (hier mag worden verwezen naar rubriek 8 (Maatregelen ter beheersing van blootstelling/persoonlijke bescherming) van het SDS); informatie over bulkvervoer over zee of via de binnenwateren, wanneer lading bedoeld is om in bulk te worden vervoerd overeenkomstig de volgende IMO-instrumenten: bijlage II bij Marpol en de IBC-code. Deze rubriek verstrekt informatie over de classificatie voor het vervoer die van toepassing is voor elk van de modelreglementen van de VN voor vervoer in Europa.

56 SDS 14 DETAILS VOOR AFNEMERS Ga na of de informatie in overeenstemming is met de indeling en samenstelling in de rubrieken 2 en 3. DETAILS VOOR LEVERANCIERS Wanneer u in alle subrubrieken van deze rubriek informatie verstrekt, zorgt u dat uw klanten beschikken over de relevante informatie met betrekking tot het vervoer zonder dat ze u hoeven te raadplegen. Wanneer er geen informatie beschikbaar is, of deze niet relevant is, moet dat worden vermeld.

58 SDS-rubriek 15 Regelgeving DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 15 verstrekt informatie over: specifieke veiligheids-, gezondheids- en milieuwetgeving voor de chemische stof die niet reeds op het veiligheidsinformatieblad is verstrekt; of een chemischeveiligheidsbeoordeling (CSA) is uitgevoerd. De toepasselijke wetgeving kan nationale en/of regionale regelgeving omvatten voor de chemische stof, waar deze in de handel wordt gebracht, alsook Europese wetgeving, zoals de richtlijn betreffende jonge werknemers, de richtlijn betreffende zwangere werknemers, de wetgeving inzake gewasbeschermingsmiddelen en biociden, de kaderrichtlijn Water, enz. Wanneer een CSA is uitgevoerd voor gevaarlijke stoffen die zijn geregistreerd voor hoeveelheden van meer dan 10 ton per jaar, moet de registrant in het kader van zijn beoordeling ook blootstellingsscenario s opstellen. Als voor een stof beperkingen gelden of autorisatie vereist is, moet dit in deze rubriek worden aangegeven.

59 SDS 15 DETAILS VOOR AFNEMERS Relevante nationale wetgeving Ga na of uw toepasselijke nationale wetgeving wordt vermeld en in overeenstemming is met de samenstelling en indeling van de stof/het mengsel. Autorisatie en beperkingen Voor het gebruik van geautoriseerde stoffen gelden specifieke verplichtingen. Zie Q&A 151 voor meer informatie. ( Eventuele beperkingen moeten worden nageleefd. Chemischeveiligheidsbeoordeling Voor stoffen die zijn geregistreerd voor vervaardigde of ingevoerde hoeveelheden van 10 ton of meer per jaar per registrant moet een chemischeveiligheidsbeoordeling (CSA) worden uitgevoerd. Een registratienummer in rubriek 1 (voor een stof als zodanig) of rubriek 3 (voor een stof in een mengsel) geeft aan dat een stof is geregistreerd. Wanneer voor een gevaarlijke stof een CSA is uitgevoerd, moeten de relevante blootstellingsscenario s bij het veiligheidsinformatieblad voor de stof worden gevoegd. De informatie moet ook worden opgenomen in de informatie die wordt verstrekt voor een mengsel dat de stof bevat. Voor een mengsel dat de stof bevat, kan de leverancier ervoor kiezen de informatie op te nemen in de hoofdtekst van het SDS, informatie over het veilige gebruik van het mengsel (SUMI) als aanhangsel bij te voegen of relevante blootstellingsscenario s aan te hechten. Wanneer risicobeheersmaatregelen uit een blootstellingsscenario op het SDS of in een geconsolideerde bijlage worden opgenomen, moet u toch voldoen aan de verplichtingen zoals beschreven in het deel Blootstellingsscenario s en nagaan of uw gebruik van het mengsel wordt gedekt. Rubriek 15.2 geeft aan of voor de stof, als zodanig of in een mengsel, een chemischeveiligheidsrapport is opgesteld. Als het SDS betrekking heeft op een stof, moeten aan het SDS blootstellingsscenario s worden gehecht.

60 SDS 15 DETAILS VOOR LEVERANCIERS Relevante nationale wetgeving Leveranciers moeten de toepasselijke nationale wetgeving in de lidstaten waarin zij voornemens zijn de stof in de handel te brengen, raadplegen. Autorisatie en beperkingen Leveranciers moeten aangeven of aan hen een autorisatie is verleend en of er een beperking van toepassing is. Chemischeveiligheidsbeoordeling Wanneer samenstellers in informatie voor een mengsel informatie over risicobeheersmaatregelen, gebaseerd op blootstellingsscenario s voor bestanddelen, consolideren of opnemen, helpen zij hun klanten wanneer zij die informatie als zodanig identificeren.

62 SDS-rubriek 16 Overige informatie DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Relevante informatie die niet voorkomt in de eerdere rubrieken, wordt verstrekt in rubriek 16. Voorbeelden hiervan zijn: Wijzigingen ten opzichte van de vorige versie van het SDS. Neem contact op met uw leverancier als u behoefte hebt aan een verklaring voor de veranderingen; een verklarende lijst van de afkortingen en acroniemen die worden gebruikt; belangrijke literatuurreferenties en gegevensbronnen; voor mengsels, een indicatie welke procedure voor de indeling is gebruikt; relevante waarschuwingszinnen, gevarenaanduidingen, veiligheidszinnen en/of voorzorgsmaatregelen (nummer en volledige tekst); advies over passende opleiding voor degenen die de chemische stof hanteren; een index of inhoudsopgave van de aangehechte blootstellingsscenario s. Veel veiligheidsinformatiebladen bevatten ook een disclaimer of mededeling aan de lezer. Dergelijke verklaringen ontheffen de leverancier niet van zijn wettelijke verplichting om nauwkeurige en bruikbare informatie te verstrekken.

63 SDS 16 In de praktijk zal de informatie in deze rubriek sterk uiteenlopen. Enkele andere voorbeelden van hoe rubriek 16 eruit kan zien, zijn hier te vinden: Voorbeeld 1 ( (EN) Voorbeeld 2 ( (EN)

64 Voorbeeld van rubriek 16 van het veiligheidsinformatieblad

65 Blootstellingsscenario s (ES en)

66 Blootstellingsscenario s (ES en) Inleiding DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Als een gevaarlijke stof wordt geregistreerd in een hoeveelheid van meer dan 10 ton per jaar per registrant, moet een uitgebreid veiligheidsinformatieblad waaraan blootstellingsscenario s (exposure scenarios, ES en) zijn gehecht, worden verstrekt. In een blootstellingsscenario wordt beschreven op welke manier blootstelling van mens en milieu kan worden beheerst om te waarborgen dat de chemische stof veilig wordt gebruikt. Een blootstellingsscenario heeft betrekking op een geïdentificeerd gebruik, of een groep van vergelijkbare vormen van geïdentificeerd gebruik, zoals formulering, verbruik of vervaardiging van een voorwerp. Het beschrijft de operationele voorwaarden en risicobeheersmaatregelen die het veilige gebruik van de stof voor dat gebruik waarborgen. Blootstellingsscenario s kunnen een aantal bijdragende scenario s bevatten. Een bijdragend scenario beschrijft alle bijdragende activiteiten in het kader van het geïdentificeerd gebruik (bv. vermengen, overbrengen in kleine containers, een stof aanbrengen door spuiten, enz.). Voor elk blootstellingsscenario zijn er een of meer bijdragende scenario s die betrekking hebben op omstandigheden die de uitstoot naar het milieu bepalen. Afhankelijk van het geïdentificeerde gebruik, zal de uitstoot afkomstig zijn van een industriële locatie of van wijdverspreide bronnen, zoals bij beroepsmatig gebruik of gebruik door consumenten. Een of meer bijdragende scenario s betreffen blootstelling van de mens. Afhankelijk van het geïdentificeerde gebruik, zullen ze betrekking hebben op blootstelling van werknemers of van consumenten in verband met een bepaalde taak of activiteit.

67 ES Inleiding Indeling van het blootstellingsscenario Anders dan de hoofdtekst van het veiligheidsinformatieblad, is de indeling van het blootstellingsscenario niet in REACH vastgelegd. Dit betekent dat de leverancier de informatie op verschillende manieren kan weergeven. Hoewel dit leveranciers vrijheid geeft, betekent dit ook dat afnemers informatie in verschillende indelingen ontvangen, wat het voor hen moeilijk maakt om vast te stellen welke informatie voor hen van belang is. ECHA en belanghebbenden hebben gewerkt aan harmonisatie van de indeling en de gebruikte zinnen en zij adviseren een indeling van het blootstellingsscenario die de volgende vier rubrieken omvat: titelgedeelte; gebruiksomstandigheden die de blootstelling beïnvloeden; schatting van de blootstelling; richtsnoeren voor downstreamgebruikers om te beoordelen of hun gebruik binnen de grenzen van het blootstellingsscenario valt. In de volgende vier paragrafen van deze gids wordt meer informatie over elk van deze rubrieken verstrekt. Sjablonen voor een blootstellingsscenario, met een korte beschrijving en voorbeelden van de inhoud van elke rubriek, zijn hier te vinden: ES voor werknemers, industriële activiteiten ( echa.europa.eu /documents/10162/ / annotated_es_template_industrial_en.pdf) (EN), ES voor werknemers, beroepsactiviteiten ( echa.europa.eu /documents/10162/ / annotated_es_template_professional_en.pdf) (EN) en ES voor consumenten ( europa.eu /documents/10162/ / annotated_es_template_consumer_en.pdf) (EN). Praktijkvoorbeelden van blootstellingsscenario s zijn ook te vinden op de website van ECHA. Samenstellers kunnen: samengestelde informatie over het veilige gebruik van het mengsel als bijlage bij het veiligheidsinformatieblad voegen; of samengestelde informatie over het veilige gebruik van het mengsel in het veiligheidsinformatieblad zelf opnemen, voornamelijk in rubriek 8; of relevante blootstellingsscenario s voor de stoffen waaruit het mengsel bestaat, als bijlage bij het veiligheidsinformatieblad voegen. Er is een methode beschikbaar op basis waarvan samenstellers kunnen vaststellen welke relevante risicobeheersmaatregelen moeten worden gecommuniceerd (methode voor het identificeren van het hoofdbestanddeel (LCID)). Enkele brancheorganisaties werken aan een geharmoniseerd formaat om informatie over het veilige gebruik van mengsels voor gemeenschappelijke productsoorten te delen, zogenaamde SUMI s. Samenstellers kunnen de passende SUMI voor hun producten en vormen van gebruik selecteren en deze als bijlage bij het veiligheidsinformatieblad voegen. Raadpleeg voor meer informatie over LCID en SUMI de sectie Downstreamgebruikers van de website van ECHA ( downstream-users/communication-in-the-supplychain/safety-data-sheets). Blootstellingsscenario s zijn er voor stoffen, waarvan er vele uiteindelijk hun weg zullen vinden in mengsels. Voor gevaarlijke mengsels, moeten samenstellers bij het veiligheidsinformatieblad voor het mengsel ook de relevante informatie verstrekken uit de blootstellingsscenario s van de stoffen waaruit het mengsel bestaat.

68 ES Inleiding DETAILS VOOR AFNEMERS Wat moet u doen als u een uitgebreid veiligheidsinformatieblad ontvangt? Als u een uitgebreid veiligheidsinformatieblad ontvangt, betekent dit dat er blootstellingsscenario s zijn aangehecht. In dit geval moet u eerst vaststellen welke blootstellingsscenario s de vormen van geïdentificeerd gebruik door u en uw klanten beschrijven. Mogelijk wordt een inhoudsopgave gegeven op basis van de korte titels. Deze korte titels zijn, samen met het ES-nummer, bedoeld om u te helpen uw weg te vinden in de bijlage en om potentieel relevante blootstellingsscenario s te identificeren wanneer meerdere ES en zijn aangehecht. Een voorbeeld van de inhoudsopgave is hier te vinden ( europa.eu /documents/10162/ /es_table_ of_contents_en.pdf) (EN). Zodra u een relevant blootstellingsscenario hebt gevonden, moet u nagaan of het geïdentificeerd gebruik en de beschreven gebruiksomstandigheden in overeenstemming zijn met het gebruik en de gebruiksomstandigheden in de praktijk, bv. de omstandigheden op uw locatie of de manier waarop de producten die u levert, door uw klanten worden gebruikt. Bent u een samensteller of vuller, dan moet u ook rekening houden met het voorzienbare gebruik door uw klanten. Klik hier voor nadere gegevens ( documents/10162/ /es_receiving_ whattodo_en.pdf) (EN). Raadpleeg ES-rubriek 1 en ES-rubriek 2 in deze gids voor advies over de manier waarop u deze controle uitvoert. Een stroomdiagram waarin staat aangegeven wat u moet doen als u van leveranciers blootstellingsscenario s ontvangt, vindt u hier ( documents/10162/ /es_receiving_ flowchart_en.pdf) (EN). De verplichtingen zijn samengevat in Q&A 149 ( support/qas-support/qas). Soms wordt uw gebruik in een blootstellingsscenario beschreven, maar zijn er verschillen in de gebruiksomstandigheden. Het kan daarbij gaan om de concentratie van de stof, de blootstellingsduur, de gebruikte hoeveelheid van de stof, enz. Mogelijk kunt u met een zogenoemde analogie -aanpak aantonen dat uw feitelijke gebruiksomstandigheden nog binnen de grenzen van het ontvangen blootstellingsscenario vallen. Dit wordt beschreven in ES-rubriek 4. De uitkomst van de controle die u uitvoert, kan tot een van de volgende conclusies leiden: 1. De gebruiksvormen/gebruiksomstandigheden vallen onder de omstandigheden van het blootstellingsscenario, mogelijk door analogiseren; of 2. De gebruiksvormen/gebruiksomstandigheden vallen niet onder het blootstellingsscenario. Als uw gebruik onder het blootstellingsscenario valt, documenteer dan uw bevindingen; als het er niet onder valt, vindt u hier ( /documents/10162/ /es_usenotcovered_ whattodo_en.pdf) (EN) en in Q&A 150 ( europa.eu/support/qas-support/qas) (EN) nadere informatie over wat u moet doen. Wanneer u een veiligheidsinformatieblad ontvangt, controleer dan of in rubriek 1.1 (voor stoffen) of rubriek 3.2 (voor mengsels) een registratienummer wordt gegeven. Is dat het geval, dan hebt u 12 maanden de tijd om de gebruiksomstandigheden opgenomen in de voor uw gebruik ontvangen blootstellingsscenario s ten uitvoer te leggen of om passende actie te ondernemen. Nadere informatie over wat u moet doen, vindt u onder Details voor. Als u blootstellingsscenario s verwacht maar er geen hebt ontvangen, raadpleeg dan Q&A 476 ( qas-support/qas) voor de mogelijke redenen. Neem onmiddellijk contact op met uw leverancier als u geen blootstellingsscenario s hebt ontvangen, terwijl dit wel had gemoeten. Voor een SDS voor een gevaarlijk mengsel moet u eerst vaststellen welke informatie uit blootstellingsscenario s mogelijk is bijgevoegd, opgenomen of aangehecht. Kijk voor een indicatie in rubriek 1.2 van het SDS of in eventuele aanhangsels na rubriek 16.

69 ES Inleiding DETAILS VOOR LEVERANCIERS Fabrikanten en importeurs van stoffen die een chemischeveiligheidsbeoordeling (CSA) opstellen en blootstellingsscenario s (ES en) verstrekken om informatie door te geven, of downstreamgebruikers die hun eigen beoordeling (DU-CSA) en daarmee samenhangende ES en opstellen, moeten: gebruikmaken van de verstrekte geharmoniseerde sjablonen; ES en opstellen die representatief zijn voor de feitelijke gebruiksomstandigheden, en geen ES opstellen met onrealistische gebruiksomstandigheden. Wanneer u uw beoordeling baseert op de gebruiksomstandigheden die door sectoren in use maps worden beschreven, zorgt dat ervoor dat de ES en realistisch blijven; duidelijk zijn (en standaardzinnen gebruiken) in de vaststelling van vormen van gebruik en de beschrijving van gebruiksomstandigheden. Om u hierbij te helpen is de ESCom-standaard voor het doorgeven van risicobeheersadviezen tussen ITsystemen ontwikkeld. Gebruik de informatie die door downstreamgebruikers wordt verstrekt in de use maps van sectororganisaties; gedetailleerde aanwijzingen verstrekken met betrekking tot analogiseren, indien van toepassing (deze worden beschreven in het Richtsnoer voor downstreamgebruikers ( echa.europa.eu/documents/10162/13634/ du_en.pdf) (EN) en in de ES-sjablonen). Wanneer u een veiligheidsinformatieblad ontvangt, controleer dan of in rubriek 1.1 (voor stoffen) of rubriek 3.2 (voor mengsels) een registratienummer wordt gegeven. Is dat het geval, dan hebt u 12 maanden de tijd om de gebruiksomstandigheden opgenomen in de voor uw gebruik ontvangen blootstellingsscenario s ten uitvoer te leggen of om passende actie te ondernemen. Nadere informatie over wat u moet doen, vindt u onder Details voor. Als u blootstellingsscenario s verwacht maar er geen hebt ontvangen, raadpleeg dan Q&A 476 voor de mogelijke redenen. Neem onmiddellijk contact op met uw leverancier als u geen blootstellingsscenario s hebt ontvangen, terwijl dit wel had gemoeten. Voor een SDS voor een gevaarlijk mengsel moet u eerst vaststellen welke informatie uit blootstellingsscenario s mogelijk is bijgevoegd, opgenomen of aangehecht. Kijk voor een indicatie in rubriek 1.2 van het SDS of in eventuele aanhangsels na rubriek 16. Samenstellers van mengsels die aan hun klanten informatie over veilig gebruik verstrekken, moeten: beslissen wat de beste manier is om informatie uit blootstellingsscenario s voor de bestanddelen van de mengsels door te geven (door informatie aan te hechten, op te nemen of bij te voegen); dezelfde standaardzinnen en dergelijke moeten worden doorgegeven; nagaan of de sectoren waaraan ze mengsels leveren, over SUMI s beschikken en deze SUMI s in voorkomend geval gebruiken.

70 ES-rubriek 1 Titelgedeelte DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Het titelgedeelte van het blootstellingsscenario bevat doorgaans het volgende: Vormen van gebruik die door het blootstellingsscenario worden gedekt: Deze informatie geeft een korte beschrijving van het toepassingsgebied van het blootstellingsscenario in de naam van het ES. Het kan informatie verstrekken over de levenscyclusfase (bv. gebruik op industriële locatie, wijdverspreid gebruik door beroepsbeoefenaren) en marktinformatie (bv. gebruik in verven, gebruik in de vervaardiging van elektrische apparaten). De korte titel ( kan ook aanvullende elementen bevatten zoals het technisch proces en de mate van insluiting. Lijst van toepasselijke taken/activiteiten die vallen onder bijdragende scenario s in het blootstellingsscenario: Deze informatie omvat de naam van het bijdragende scenario en de toegewezen gebruiksdescriptoren. De naam moet in voorkomend geval specifiekere informatie bevatten en niet slechts de naam van de gebruiksdescriptor parafraseren. Het door de leverancier toegewezen referentienummer van het blootstellingsscenario. De informatie in het titelgedeelte omvat doorgaans gebruiksdescriptoren die bedoeld zijn om de vormen van gebruik op sterk gestandaardiseerde wijze te beschrijven. Het gaat daarbij om informatie over: levenscyclusfase: zoals formulering of ompakking, gebruik op industriële locaties, wijdverspreid gebruik door beroepsbeoefenaren; marktsector: zoals de productcategorie (PC), de gebruikssector (SU) of de voorwerpcategorie (AC); soort toepassing of proces: procescategorie (PROC); het type uitstoot naar het milieu: milieu-emissiecategorie (ERC). De manier waarop vormen van gebruik moeten worden beschreven, met inbegrip van het standaard beschrijvingssysteem voor vormen van gebruik, wordt beschreven in het Richtsnoer voor informatieeisen en chemische veiligheidsbeoordeling, Hoofdstuk R.12: Gebruiksbeschrijving

71 ES 1 DETAILS VOOR AFNEMERS Vergelijk uw gebruik met de informatie in het titelgedeelte en besteed daarbij aandacht aan vragen als: Zijn alle vormen van gebruik geïdentificeerd in het titelgedeelte van een of meer van de blootstellingsscenario s? Dekt het blootstellingsscenario, of dekken de blootstellingsscenario s, alle taken of processen die relevant zijn voor de vormen van gebruik? DETAILS VOOR LEVERANCIERS Als u registrant bent, zorg er dan voor dat uw EStitel dezelfde is als de naam van het gebruik in uw chemischeveiligheidsrapport en IUCLID-dossier en in overeenstemming is met uw geïdentificeerde vormen van gebruik in rubriek 1.2 van het SDS. Wanneer u uw beoordeling baseert op use maps, zorgt dit er bovendien voor dat de ES-namen betekenisvol en gestandaardiseerd zijn. Neem als uw beoordeling op use maps is gebaseerd, een verwijzing naar de toepasselijke SWED/SUMI op. Voorbeelden van de manier waarop u de ES-titel controleert, zijn te vinden in ES-rubriek 1 voorbeelden van casussen ( documents/10162/ /es_section1_check_ example_en.pdf) (EN).

72 ES 1 Voorbeeld van rubriek 1 van blootstellingsscenario s

73 ES-rubriek 2 Gebruiksomstandigheden die de blootstelling beïnvloeden DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Deze rubriek vormt de kern van het ES. Zij geeft de aanbevolen operationele omstandigheden (operational conditions, OC s) en risicobeheersmaatregelen (risk management measures, RMM s) voor elk bijdragend scenario weer. Deze bepalen de gebruiksomstandigheden van de stof die als veilig zijn beoordeeld. De operationele omstandigheden (OC s) is de verzameling informatie over het gebruik van een stof. Ze beschrijven de typen activiteiten waarop het blootstellingsscenario betrekking heeft, hoe regelmatig, hoe vaak en hoe lang een stof wordt gebruikt en in welk typen proces, bij welke temperaturen enz. In het blootstellingsscenario dat u ontvangt, zijn de parameters opgenomen die het blootstellingsniveau beïnvloeden. De term risicobeheersmaatregel (RMM) betekent een activiteit of inrichting die de blootstelling van mensen en het milieu aan een stof tijdens het gebruik ervan beperkt of voorkomt. Voorbeelden van risicobeheersmaatregelen die van toepassing zijn bij vormen van industrieel gebruik, zijn plaatselijke afvoerventilatie (local exhaust ventilation, LEV), persoonlijke beschermingsmiddelen (personal protective equipment, PPE), afgasverbranders en afval(water)verwerking op de locatie zelf of door de gemeente. Raadpleeg voor nadere informatie het Richtsnoer voor informatieeisen en chemischeveiligheidsbeoordeling Deel D. Als het blootstellingsscenario meerdere bijdragende scenario s bevat, zal rubriek 2 de operationele omstandigheden en risicobeheersmaatregelen voor elk bijdragend scenario bevatten. Doorgaans bevat een blootstellingsscenario minstens één bijdragend scenario dat betrekking heeft op het vrijkomen in het milieu, en meerdere bijdragende scenario s die betrekking hebben op blootstelling van werknemers of consumenten. Een voorbeeld van een blootstellingsscenario is hier te vinden ( echa.europa.eu/documents/10162/ /es_all_sections_ en.pdf) (EN).

74 ES 2 DETAILS VOOR AFNEMERS Hoe controleert u de operationele omstandigheden en risicobeheersmaatregelen? U moet verifiëren dat de gebruiksomstandigheden op uw locatie en/of de omstandigheden van het voorzienbare gebruik van uw producten door uw klanten in overeenstemming zijn met de informatie in het blootstellingsscenario van de leverancier. Hier volgen punten waarmee u rekening moet houden, en links naar enkele voorbeelden: MILIEU ES-rubriek 2 (Milieu) Blijft de hoeveelheid stof die per dag en per jaar wordt gebruikt, binnen de hoeveelheid waar het blootstellingsscenario van uitgaat? Komt het type risicobeheersmaatregel (RMM) dat in het blootstellingsscenario wordt aangegeven, overeen met de gebruikte technieken (zoals afvalwaterbehandelingsprocessen, filters, systemen voor de bestrijding van luchtverontreiniging)? Is de ingevoerde RMM even doeltreffend als of doeltreffender dan de RMM die in de blootstellingsscenario s wordt aangegeven? documents/10162/ /es_section2_ environment_check_example_en.pdf WERKNEMERS ES-rubriek 2 (Werknemer) Komen de productkenmerken (zoals concentratie van de stof in een mengsel, viscositeit, enz.) overeen met de in het ES gespecificeerde kenmerken? Wordt voldaan aan de algemene ventilatieomstandigheden (zoals volume van de ruimte, binnen/buiten)? Komen de omstandigheden die het vrijkomen van de stof regelen (zoals transportsystemen, insluiting, temperatuur, toepassingsmethode), overeen met de in het ES gespecificeerde omstandigheden? Functioneren de gespecificeerde risicobeheersmaatregelen met de vereiste doeltreffendheid? Worden de organisatorische maatregelen (opleiding, onderhoud) nageleefd? documents/10162/ /es_section2_workers_ check_exampl_en.pdf CONSUMENTEN ES-rubriek 2 (Consument) Komen de de productkenmerken (zoals concentratie, toepassing, vorm, enz.) overeen met de in het ES gespecificeerde kenmerken? Komt de per gebeurtenis gebruikte hoeveelheid, de frequentie en de duur van het gebruik overeen met de aannames in het ES? Komen de omstandigheden zoals de ruimte- en ventilatie-omstandigheden overeen met het ES? Zijn in de aanwijzingen/het etiket/de instructies van het product voor de consument aanbevelingen voor specifieke persoonlijke beschermingsmiddelen of hygiëne opgenomen? De gebruiksvergelijkingstabel ( europa.eu/documents/10162/ / es_use_comparison_table_en.docx) (EN) kan u helpen het blootstellingsscenario van uw leverancier te vergelijken met de omstandigheden op uw locatie. Als uw gebruik wordt gedekt, documenteer dan uw bevindingen; als het niet wordt gedekt, kunt u hier ( documents/10162/ /es_usenotcovered_ whattodo_en.pdf) (EN) en in Q&A 150 ( europa.eu/support/qas-support/qas) (EN) nadere informatie vinden over wat u moet doen. documents/10162/ /es_section2_ consumers_check_example_en.pdf

75 ES 2 DETAILS VOOR LEVERANCIERS Als u registrant bent, zorg er dan voor dat de informatie die u hier verstrekt, in overeenstemming is met de informatie in uw chemischeveiligheidsrapport en in de rubrieken 7 en 8 van het SDS. Als u een samensteller bent die een veiligheidsinformatieblad voor een mengsel verstrekt, moet u alle informatie uit de blootstellingsscenario s van de bestanddelen van het mengsel doorgeven. De als onderdeel van het chemischeveiligheidsrapport /de ES-routekaart ontwikkelde benaderingen (LCID en SUMI) kunnen daarbij van pas komen.

76 ES 2 Voorbeeld van rubriek 2 van blootstellingsscenario s

77 ES-rubriek 3 Schatting van de blootstelling DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 3 van het blootstellingsscenario geeft de registrant gelegenheid om informatie te verstrekken over: het geschatte blootstellingsniveau wanneer het blootstellingsscenario wordt toegepast; de risicokarakteriseringsverhouding (deze moet kleiner dan 1 zijn om aan te duiden dat risico s doeltreffend worden beheerst en het gebruik veilig wordt geacht); de methode die is gebruikt om een schatting van de blootstelling te verkrijgen (bv. de gebruikte modelleerprogrammatuur, meetwaarden, enz.). Deze informatie wordt doorgaans verstrekt voor elk bijdragend scenario. De in rubriek 3 van het blootstellingsscenario verstrekte blootstellingsniveaus werden geschat door de registranten van de stof in het kader van hun chemischeveiligheidsbeoordeling van de stof. De registranten kunnen feitelijk gemeten gegevens (bv. op de werkplek uitgevoerde metingen) of software voor het schatten van de blootstelling hebben gebruikt. Software voor het schatten van de blootstelling wordt gebruikt om de blootstelling van werknemers, consumenten of het milieu onder een gegeven reeks gebruiksomstandigheden te voorspellen. ECETOC TRA en EUSES (voor het milieu) behoren tot de softwareprogramma s die het meest worden gebruikt voor het schatten van blootstelling. De risicokarakteriseringsverhouding wordt verkregen door de schattingen van de blootstelling te delen door de bijbehorende drempelwaarden (d.w.z., DNEL voor de menselijke gezondheid of PNEC voor het milieu). Nadere informatie over DNEL en PNEC is beschikbaar in SDS-rubriek 8 van deze gids. De schatting van de blootstelling en de risicokarakteriseringsverhouding zijn niet altijd opgenomen, en in veel gevallen hebben ontvangers ze ook niet nodig.

78 ES 3 DETAILS VOOR AFNEMERS De informatie in deze rubriek is relevant als u wilt analogiseren, zoals beschreven in ES-rubriek 4 van deze gids. Deze informatie kan ook relevant zijn als u een chemischeveiligheidsrapport van downstreamgebruikers opstelt, zoals beschreven in hoofdstuk 5 van het Richtsnoer voor downstreamgebruikers ( documents/10162/13634/du_nl.pdf). DETAILS VOOR LEVERANCIERS Als u registrant bent en schattingen van blootstellingen verstrekt, zorg er dan voor dat u informatie verstrekt over de methoden/ instrumenten die u hebt gebruikt, met inbegrip van de gebruikte versie ervan. Schattingen van blootstellingen kunnen ook waardevol zijn voor klanten die het blootstellingsscenario gebruiken als invoer in hun plaatselijke risicobeoordeling.

79 Voorbeeld van rubriek 3_a van blootstellingsscenario s ES 3

80 ES 3 Voorbeeld van rubriek 3_b van blootstellingsscenario s

81 ES-rubriek 4 Richtsnoer voor downstreamgebruikers om te beoordelen of hun gebruik binnen de grenzen van het blootstellingsscenario valt DE BELANGRIJKSTE PUNTEN Rubriek 4 bevat advies voor downstreamgebruikers over de manier waarop zij kunnen nagaan dat hun gebruik door het blootstellingsscenario wordt gedekt als hun gebruiksomstandigheden niet in overeenstemming zijn met het blootstellingsscenario van de leverancier. Een van de verificatiemethoden staat bekend als analogiseren (scaling). De door de leverancier verstrekte informatie moet het volgende bevatten: de analogiemethode: dit kan een wiskundige formule zijn, een link naar een website met een analogie-instrument of een verwijzing naar het instrument voor het schatten van de blootstelling dat de leverancier voor zijn beoordeling heeft gebruikt; parameters die te analogiseren zijn: dit zijn de operationele parameters die kunnen worden geanalogiseerd; grenzen voor analogiseren: dit geeft aan in hoeverre parameters kunnen worden gewijzigd. Analogiseren kan alleen worden gedaan als de leverancier een modelleerinstrument heeft gebruikt om de blootstelling van mens en milieu te schatten (zie ES-rubriek 3 voor nadere gegevens). Het door de leverancier verstrekte analogie-instrument is doorgaans vereenvoudigde en gebruikersvriendelijke software die is gebaseerd op het instrument voor het schatten van de blootstelling dat de leverancier voor zijn beoordeling heeft gebruikt.

Nog meer weergeven