Migraine met aura. Migraine Tension-type headache: 1 jaar prevalentie Tension-Type Headache. flimpje 1. filmpje 2.

Transcriptie

1 Hoofdpijn: classificatie en behandeling Waarom is het kunnen classificeren van hoofdpijn van belang voor de FT/MT februari 2013 René Castien, manueel therapeut, Master SPT, PhD i.o. Regelmatig voorkomend in combinatie met nekklachten (>60%, Pool, Hoving 2004) Is een van de meest voorkomende aandoeningen in de neurologie DTF: screening door FT/MT op rode vlaggen Classificatie hoofdpijn International Headache Society Migraine: 1 jaar-prevalentie Primaire hoofdpijn - Migraine - Tension-type headache - Cluster headache Secundaire hoofdpijn - Hoofdpijn als gevolg van tumor,bloeding,ongeval etc. - Hoofdpijn als gevolg van aandoening nek: cervicogene hoofdpijn. - Als gevolg van cranio-mandibulaire dysfunctie Craniale neuralgiën, faciale pijn 1

2 Migraine Migraine met aura Migraine Migraine met aura Duur: 4-72 uur Kenmerken: -unilateraal -pulserend -matige-ernstige pijn -toenemend bij lichamelijke activiteiten Gepaard gaand met -misselijkheid/braken -photo-/phonophobie Reversibele visuele symptomen (flikkeringen, zwarte vlekken) Reversibele sensorische verschijnselen (prikkeling, doofheid) flimpje 1 filmpje 2 Tension-type headache: 1 jaar prevalentie Tension-Type Headache Drukkende, knellende, meestal tweezijdige hoofdpijn. Pijn is gering/matig; verergert niet bij inspanning. Duur: minuten-dagen. Zonder misselijkheid of braken. Meestal geen licht- of geluidsovergevoeligheid; 2

3 Cluster headache Cluster headache Unilaterale hoofdpijn (orbitaal,temporaal) Ernstige - zeer ernstige pijn Bewegingsonrust Gepaard gaande met: loopneus ipsilateraal tranend oog ipsilateraal myosis/ptosis ipsilateraal oedeem ooglid ipsilateraal filmpje 2 Secundaire hoofdpijn Cervicogene hoofdpijn Meestal unilaterale hoofdpijn IHS: Hoofdpijn als gevolg van aandoening nek ( bv. cervicale spondylarthrose) Beweging- houdingafhankelijk: beperking ROM cervicale wervelkolom Cervicogene hoofdpijn (prevalentie %) Ipsilaterale schouder/armpijn Matige pijnintensiteit-niet kloppend Knacksted 2010, Antonaci 2011, Sjaastad 2008) Pijnlokalisatie occipitaal ->frontaal Trauma in voorgeschiedenis Sjaasted criteria updated

4 Verklaringmechanisme (Bogduk 2009) Anamnese van de patiënt met hoofdpijn. Middelen geïnduceerde hoofdpijn Nieuwe vorm/verandering van hoofdpijnklachten >50 jaar Eerste episode van hoofdpijn >40 jaar Temporale pijn > 50 jaar Persisterende unilaterale hoofdpijn Plotseling ontstaan van heftige hoofdpijn Hoofdpijn na trauma Hoofdpijn gepaard gaande met andere neurologische verschijnselen: geheugenverlies, paraesthesiën extremiteiten, spierkrachtvermindering Hoofdpijn niet reagerend op therapie! ->Middelen geïnduceerde hoofdpijn: analgetica: >15 dagen p/m en meerdere doseringen per dag: paracetamol/nsaid Triptanen: >2 d/week overmatig gebruik cafeïne 5d/dag 4

5 Meerdere hoofdpijnvormen tegelijkertijd.. Bij anamnese vragen naar meerdere/andere vormen van hoofdpijn. Is FT of MT behandeling van hoofdpijn effectief? Systematische reviews en narratieve reviews met inclusie van tension-type en cervicogene hoofdpijn: Conclusie: It is not possible to draw valid conclusions on the effectiveness of physiotherapy or spinal manipulation in patients with tension-type headache or cervicogenic headache. (Lenssinck, 2004, Biondi 2005, Fernandez de las Penas 2006, Prosadzski 2011) Aanbeveling: meer onderzoek van voldoende methodologische kwaliteit (randomised controlled trials) is nodig. Is FT of MT behandeling van hoofdpijn effectief? Standaard NHG hoofdpijn 2004 Relaxatie/ontspanningsoefeningen: geen duidelijke aantoonbare effectiviteit. Verhagen 2009 advies: terughoudendheid bij verwijzing naar fysiotherapie vanwege ontbreken van voldoende effectiviteit 5

6 Innovaties FT/MT behandeling bij hoofdpijn Wat deed de fysiotherapeut en manueel therapeut. Innovaties FT/MT behandeling bij hoofdpijn Wat kan de fysiotherapeut en manueel therapeut doen met de huidige evidentie? Relatie cervicale bewegingsfunctie en hoofdpijn 1. Relatie mobiliteit cervicale wervelkolom en hoofdpijn. 2. Relatie spierkracht nekflexoren en hoofdpijn. 3. Relatie pijnpunten cervicale musculatuur en hoofdpijn. 4. Relatie hoofdpositie t.o.v.romp en hoofdpijn. 6

7 1. Relatie mobiliteit cervicale wervelkolom en hoofdpijn. 1. Relatie mobiliteit cervicale wervelkolom en hoofdpijn. Relatie tussen ROM cervicale wervelkolom en hoofdpijn. Cervicogene Hoofdpijn < Migraine, TTH, controls Meting aantal graden met CROM, goniometer, inclinometer. Episodische Tension Type Headache <controls Chronische Tension Type Headache <controls ( Zwart 1997, Jull 2005, Fernandez de las Penas 2006, Hall 2004, Ogince 2007) Let op: Bepaling van provocatie hoofdpijn in eindstanden 2. Relatie spierkracht nekflexoren en hoofdpijn. Relatie tussen isometrische kracht korte nekflexoren en hoofdpijn Cervicogene Hoofdpijn < controls Cervicogene Hoofdpijn < TTH, controls Chronische Tension Type Headache < controls (Watson 1993, Jull 1999, 2007, Fernandez de las Penas 2007) 2. Relatie spierkracht nekflexoren en hoofdpijn. Meting isometrische spierkracht volgens Harris et al. (Harris, 2005) (aantal seconden) Meting isometrische spierkracht volgens Jull et al. (aantal herhalingen) 7

8 3. Relatie pijnpunten cervicale musculatuur en hoofdpijn. 3. Relatie pijnpunten cervicale musculatuur en hoofdpijn. Relatie tussen spierspanning trapezius descendens, trigger points occipitale regio en hoofdpijn. Chronic Tension Type Headache > controls Episodische Tension Type Headache = Chronic Tension Type Headache (Tuzun 2005, Fernandez de las Penas 2006,2007) Meting door bepaling joint pain en trigger points met provocatie van hoofdpijnklachten (manifeste trigger points) 4. Relatie hoofdpositie t.o.v.romp en hoofdpijn. 4. Relatie hoofdpositie t.o.v.romp en hoofdpijn. Relatie tussen anteropositie hoofd en hoofdpijn. Cervicogene Hoofdpijn=Migraine=controls Chronische Tension Type Headache > controls Meting craniocervicale hoek met gradenboog Digitale opname Bepaling hoek door lijn tussen Th1 en oorgat en horizontale lijn door Th 1. (Watson 1993, Marcus 1999, Hagen 2002, Fernandez de las Penas 2006, 2007, Zito 2006) 8

9 Na anamnese en lichamelijk onderzoek: (Na uitsluiten rode vlaggen) Classificatie van hoofdpijn volgens IHS indeling. Vaststelling van relatie(s) met cervicale wervelkolom en hoofdpijn. -> samenstelling componenten behandeling Behandeling van hoofdpijn Mobilisatie cervicale wervelkolom, cervicothoracale overgang en thoracale wk Spiertraining craniocervicale musculatuur Houdinginstructies Ergonomische adviezen Evidentie van deze innovatie van FT/MT behandeling. Toepassing van multi-modale FT/MT behandeling met: -mobilisatie CWK/THWK -craniocervicale training -houdingcorrectie Evidentie van deze innovatie van FT/MT behandeling. bij cervicogene hoofdpijn. Interventie: Mobilisatie C1-2 Effectiviteit: specifieke mobilisatie > sham mobilisatie of lagere intensiteit mobilisaties (Hall et al en Haas et al. 2010) 9

10 Evidentie van deze innovatie van FT/MT behandeling. Resultaten na 8 en 26 weken: bij tension-type headache Interventie: CCF training en mobilisatie Effectiviteit van FT+CCF training> FT behandeling bij TTH en CTTH (van Ettekoven 2006) Evidentie van deze innovatie van FT/MT behandeling. Resultaten na 8 en 26 weken: bij chronische tension-type headache Interventie: Multi modale MT behandeling (mobilisatie, CCF, houding) effectiviteit van MT > huisarts interventie bij CTTH (Castien et al. 2011) 10

11 Take Home Message: Besteedt voldoende aandacht aan de anamnese en classificatie van de hoofdpijn. Beoordeel de relatie tussen functie van de CWK en anamnestische hoofdpijn Dank voor uw aandacht! Stel adequate behandeling (=tailored treatment) samen. 11