WoondroomZorg werkt vanuit Eigen Regie en bewaakt het werken vanuit de bedoeling!

Transcriptie

1 WoondroomZorg werkt vanuit Eigen Regie en bewaakt het werken vanuit de bedoeling! Binnen WoondroomZorg heeft het experiment Eigen Regie geleid tot bevestiging over de juiste manier van werken en tegelijkertijd tot meer bewustwording dat samenwerking onderhoud vraagt. Bewoners, ouders en begeleiders zijn zeer te spreken over de woonvormen bij WoondroomZorg omdat die erg goed aansluit bij de wensen van de bewoners. Er wordt aan alle voorwaarden voldaan om zorg op maat te kunnen leveren. Er is permanent een sterke focus op de regie over eigen leven en de eigen kracht van bewoners: zorg waar nodig, zelfstandig waar mogelijk. Ouders hebben, samen met hun kind, maximale inbreng en invloed, met professionele ondersteuning. De begeleiders krijgen toenemend het vertrouwen van ouders en daarmee ruimte om zich als ondernemer op te stellen, altijd vanuit de gedachte om te werken vanuit de bedoeling. De enorme betrokkenheid van ouders is kenmerkend voor de organisatie. Dit was gedurende het experiment heel voelbaar en merkbaar. Er wordt door ouders en begeleiders met trots gesproken over de ouderinitiatieven. De grootste zorg van ouders is, dat er ook na hun dood voor hun kind moet worden gezorgd en dat hun kind ook dan op de juiste plek zit. In de loop van het experiment werd het vertrouwen hierop steeds meer door ouders uitgesproken. De betrokkenheid van ouders kan echter ook de eigen regie van bewoners belemmeren, hebben we geleerd, wanneer ouders een te grote stempel drukken op het leven van hun kind of het reilen en zeilen in de woonvorm. Met het experiment wilden we daarom ook onderzoeken wat nou de werkende principes zijn om de Eigen Regie scherp en wakker te houden. Het was juist daarom zo bijzonder en mooi om te zien dat ouders en begeleiders zich gedurende het experiment kwetsbaar durfden op te stellen, waardoor het belang van het subtiele samenspel in de driehoek van bewoner, ouder en begeleiders zich steeds meer kon openbaren. Kerngegevens van WoondroomZorg (door het gehele land ouderinitiatieven) Sector Autisme Spectrum Stoornis (ASS), 15 ouderinitiatieven Verstandelijke Beperking (VG), 5 ouderinitiatieven Aantal fte/medewerkers 95 fte/170 medewerkers Cliënten 170 Omzet in 2014 Omzet 2015 Financieringsbron 5.1 miljoen 5.3 miljoen (gestage groei, wordt overigens niet nagestreefd) PGB WoondroomZorg wilde de interne regeldruk verminderen en de professionele kwaliteit van de zorg verhogen door de zogeheten werkende principes (vanuit de bedoeling) in te voeren. Dit wil ze bereiken door: 1. De werkende principes te definiëren en vast te stellen 2. Duurzaam vertrouwen te creëren bij de ouders 3. Het bevorderen van de overdraagbaarheid van ideeën bij de wooninitiatieven om van elkaar kunnen leren en de vertaling te kunnen maken naar de eigen teams (op-maat). 4. Stimuleren van een coachende attitude bij de coördinatoren t.o.v. medewerkers (voorbeeldgedrag) om de eigen verantwoordelijkheid bij het primair proces te krijgen en een (veilige) aanspreekcultuur te creëren. Pagina 1 van 6

2 1. Gemeenschappelijke taal en collectieve ambitie WoondroomZorg werkt vanuit de gedachte werken volgens de bedoeling, ontleend aan het boek Verdraaide organisaties van Wouter Hart. We zijn gestart met inspiratie- en dialoogbijeenkomsten voor de begeleiders en ouders per ouderinitiatief. Bij elke bijeenkomst was er ruimte voor dialoog, meestal n.a.v. stellingen of vragen. Er ontstond hierdoor gemeenschappelijke taal en een sterker collectief met dezelfde ambitie. 2. Meer begrip tussen ouders en begeleiders zorgt voor een stabiele woonomgeving De dialoog tussen ouders en begeleiders over de wederzijdse verwachtingen heeft een enorm positieve uitwerking gehad. Een onderzoekende attitude en het waarderend onderzoek waren hierbij belangrijke voorwaarden. Hierdoor durfden begeleiders ook meer in gesprek te gaan over hun eigen normen en waarden i.p.v. u (de ouder) vraagt en wij (begeleiders) draaien. 3. Inzicht in de invloed van zowel ouders als begeleiders op de Eigen Regie. De nulmeting, die ook gebruikt is voor de eindmeting, hielp om te onderzoeken welke zaken invloed hadden op de eigen regie. De resultaten hiervan zien we terug in de werkende principes. 4. Waardengedreven ouderinitiatieven helpen bij het stimuleren Eigen Regie WoondroomZorg stimuleert de teams (en de ouders) om waarden gedreven te werk te gaan. Niet alleen zelforganiserende teams maar juist waardengedreven teams zijn succesvol wendbaar in te kunnen spelen op veranderingen in hun omgeving. Dit komt doordat de teams zijn ingericht op eigenaarschap en ondernemerschap bij de begeleiders o.l.v. een coördinator (per ouderinitiatief). Het moreel beraad is hierbij ook een beproefd instrument dat kan worden ingezet om morele vraagstukken te bespreken, te analyseren en zo mogelijk hanteerbaar te maken. Het (verplichte) bijwonen van een aantal morele beraden per jaar leert de deelnemers de waarden en normen van de diverse betrokkenen bij een concrete casus in beeld te krijgen. Het is daarmee ook een permanente (her)oriëntatie op het werken volgens de bedoeling. Binnen WoondroomZorg wordt het moreel beraad in de eerste plaats ingezet in begeleidingsteams, en ook voor coördinatoren onderling, in het MT en voor persoonlijke begeleiders uit meerdere initiatieven. Daarnaast worden er ook met de oudergroepen moreel beraad bijeenkomsten gedaan. 5. Gezonde balans bij ouders tussen persoonlijk belang en collectief belang is voorwaarde Ouders zijn de eigenaren van het ouderinitiatief. Zij hebben belang bij een goed lopend initiatief en ook dat er goed voor hun kind wordt gezorgd. Zij dragen zorg voor het behoud ervan en daarnaast de drijvende kracht achter het initiatief en vormen het (dagelijks) bestuur. Deze betrokkenheid zorgt ervoor dat het initiatief goed loopt, maar kan in sommige gevallen ook voor spanning zorgen. Het motto: Samenwerking vraagt onderhoud hielp hen hierbij. Uit de dialoog bleek dat een verstoorde verhouding tussen de ouders onderling grote invloed heeft op de Eigen regie. De ouders van de betreffende ouderinitiatieven hebben de coach van IvZ zelf benaderd om met hen aan de slag te gaan. Belangrijk hierbij was het om (weer) te komen tot eenheid en het creëren van commitment over de gemaakte afspraken. Pagina 2 van 6

3 6. Vangnet werkt als stimulator voor eigen regie Er is bij WoondroomZorg bewust gekozen voor een model waarbij elk ouderinitiatief een coördinator heeft. Hij of zij dient als aanspreekpunt voor medewerkers, ouders en voor directie en MT van WDZ. Coördinatoren faciliteren toenemend het team van begeleiders zodat zij hun werk zo goed mogelijk kunnen doen. De coördinator dient ook als hitteschild en als vangnet voor de begeleiders. Met een goed vangnet is het ook voor een team veilig om meer te ondernemen en regie te nemen, wel of niet in overleg met ouders en bewoners. Zo zijn de begeleiders op hun beurt weer een vangnet voor de bewoners, zodat zij meer eigen regie durven te nemen. Het vertrouwen tussen ouders en begeleiders speelt een cruciale rol om het vangnet aanwezig te laten zijn, in het belang van de bewoners. Bewoners Ieder mens kan keuzes maken o Autonomie raakt aan het zelf keuzes kunnen maken: het leven zelf in te richten en zelf invloed te kunnen uitoefenen op afspraken die gemaakt worden. Zo geven we invulling aan menselijke waardigheid. o Niet kiezen is ook een keuze, veel bewoners willen gewoon wat ze al hebben, maar dan net een beetje anders. o Niet kiezen is ook kiezen, genoeg bewoners willen dat de ouder of begeleider beslist. Ieder moment kan een mens waarde ervaren o Eigen regie zit in kleine dingen die er voor de bewoner echt toedoen, ook als het even of helemaal niet meezit o Ook mensen met beperking kunnen keuzes maken. Ken je bewoner en neem tijd om te observeren. o Bewoners durven meer te doen als er een vangnet is o Begrenzen geeft ook ruimte; bv onder curatele stellen geeft ook veiligheid Systeem Denk ook buiten de kaders en blijf onderzoeken wat wel kan o Er kan binnen de bestaande kaders meer dan we denken; doen wat nodig is o Start en lever goede zorg ook al past dat niet altijd binnen de prestatiebeschrijvingen o Hanteer pro-actief en positief taalgebruik Relatie Soms moet je even samen stil staan om samen verder te komen. o Eigen regie is gedeelde regie; we doen het samen o Rust nemen voor de gesprekken geeft vaart in de uitvoering Dialoog: Stel steeds maar weer vragen en stel je oordeel uit of af o Trage vragen stellen helpt o Ga in dialoog vanuit gelijkwaardigheid o Ervaar de onderstroom Pagina 3 van 6

4 Eik continue de (collectieve) waarden als ethisch kompas o Onderzoek en bepaal de waarden van bewoners, ouders en begeleiders o Onderzoek telkens wat er echt toe doet voor alle betrokkenen en benoem welke gezamenlijke waarden worden vervuld o Moreel beraad helpt om scherp en wakker te blijven o Bewaak de waarden Geld Inzicht in de bekostiging en de omvang van het beschikbare budget vergroot de ruimte om te kiezen o Het PGB is een cruciaal middel om eigen regie te creëren. o Ouders (en ook de bewoners!) zijn zelf in de lead omdat ze door middel van het PGB zelf bepalen waar ze (collectief, want het is een wooninitiatief) de zorg inkopen. o Transparantie helpt en begeleiders ontdekken wat er nog (meer) kan (op termijn) Verantwoording Zelforganisatie komt voort uit Eigen Regie o Begeleiders die gewend zijn om eigen regie te nemen stimuleren het zelf organiserend vermogen van het team o Begeleiders ervaren zelf meer ruimte om regie te kunnen voeren, zodat zij bewoners de gelegenheid geven om keuzes te maken. Ruimte en plek creëer jezelf o Synergie tussen ouders en begeleiders is voorwaarde o Eigenaarschap tonen leidt tot een zelf organiserend team o Verantwoording vragen en durven en mogen nemen! o Coördinatoren zijn noodzakelijk om het gedachtengoed uit te blijven dragen. Ouders houden regie door zelf te besturen o Om waarden-gedreven te werken binnen het ouderinitiatief is het een voorwaarde dat ouders zelf in het bestuur plaatsnemen, (en dus geen externe bestuurders). o Een extern technisch voorzitter helpt (veelal) ouders om vanuit de bedoeling te blijven denken en werken Pagina 4 van 6

5 De medewerking aan het experiment van ouders en begeleiders was groot. Het bevestigde bij hen het beeld dat bij de ouderinitiatieven de eigen regie voor de bewoners, maar ook voor ouders en begeleiders, centraal staat. Tegelijkertijd werden de gesprekken hierover als waardevol beschouwd. En zij werden er zich meer van bewust dat de dialoog onderhouden dient te worden. Onderstaand een aantal quotes die ons tijdens de inspiratiebijeenkomsten en dialoogsessies zijn bijgebleven. Ouders/familie: Ik kan nu doodgaan, mijn kind zit hier helemaal op z n plek en ik heb alle vertrouwen in de begeleiders. Ik wil m n kind niet loslaten, wel anders vasthouden Eigen regie bij mijn autistische zoon gaat over gedeelde regie Als er gewerkt wordt vanuit de bedoeling ervaar ik een enorme opluchting Ik vraag me als ouder steeds vaker af, in hoeverre ik me nog wel mag bemoeien met zijn leven Eigen regie gaat er ook over dat hij zelf weet wat hij kan en niet kan, daar heeft hij van ons (begeleiding) echt hulp bij nodig We hebben het met mijn zoon gelukkig steeds vaker over wat hij wel kan, in plaats over wat hij niet kan, dit helpt om zijn regie te stimuleren Uiteindelijk maakt m n volwassen zoon zelf de keuze, daar heb ik me bij neer te leggen Eigen regie gaat er ook over dat je gezien wordt in wie je bent Begeleiders Het is belangrijk dat de begeleiding niet alleen contact heeft met de ouders als het niet We zien in dat we als ouders van het ouderinitiatief onderling heel goed afgestemd dienen te zijn, dat komt onze bewoners ten goede Wat een wereld van verschil om te werken binnen de grote organisaties waar ik eerder heb gewerkt en hier in een ouderinitiatief. Hier draait het echt alleen maar om de cliënt Wij zijn zo belangrijk voor ouders en bewoners, dat realiseer ik me steeds meer Moreel beraad is zo waardevol voor de begeleiders, dat werkt door op de bewoners Als coördinator houd ik de begeleiders scherp bij het werken vanuit de bedoeling Bewoners Ik zit hier helemaal op m n plek We helpen elkaar als dat nodig is Bepaal niet voor mij wie m n nieuwe begeleider gaat worden, dat wil ik graag zelf doen; ik weet wel wie bij me past (opm. Van bewoner na vertrek van eigen Persoonlijk Begeleider) Pagina 5 van 6

6 We zijn bewust met alle 20 ouderinitiatieven van WoondroomZorg (WDZ) aan de slag gegaan. Dit hebben we bewust gedaan om binnen WDZ gemeenschappelijke taal te krijgen en de ervaringen van de verschillende initiatieven te kennen en uit te wisselen. Er was een enorme diversiteit als het gaat over de wijze waarop we met elkaar in gesprek zijn gegaan en de betrokkenheid van ouders verschilden per ouderinitiatief. De begeleiders waren allemaal zeer tevreden over de inspiratiebijeenkomsten en de dialoogsessies. Dit gaf hen de bevestiging dat ze op de goede weg zijn en dat de samenwerking met ouders meer onderhoud verdient dan ze tot nu toe hadden gedaan. Geen ouderinitiatief is hetzelfde. Dit wordt bepaald door de visie van ouders, de samenwerking met de begeleiders en natuurlijk de zorgvraag van de bewoners. Er zijn grote verschillen tussen de huizen met ASS en de VG bewoners. Eigen Regie is het fundament van WoondroomZorg, en de inrichting van de organisatie waarborgt dat de ouders via de kwartaal overleggen tussen het bestuur van het ouderinitiatief en de directie continue zeggenschap en regie hebben. Het PGB is daarbij een sterke factor in de handen van betrokken ouders. De coördinatoren zullen Eigen regie op de agenda houden en de teams en ouders scherp houden. De werkende principes en de waarden zullen door de coördinatoren blijvend besproken worden in de teams en met de ouders. Bij de directie en het MT staat Eigen Regie ook hoog op de agenda. Op dit moment wordt met alle Persoonlijk Begeleiders binnen WoondroomZorg een instrument ontwikkeld om de zelfredzaamheid (op domeinen) inzichtelijk te maken en levend te houden, waarbij ook de ouders zullen worden betrokken. WoondroomZorg wil dit instrument t.z.t. ook met andere zorgorganisaties delen. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met André Rhebergen (directeur) of Chantal Smit (projectleider). In de bijlagen vindt u (in Pdf): 1. De presentatie van de inspiratiebijeenkomsten (in pdf) 2. Stellingen voor de dialoog 3. Werkwijze Moreel Beraad 4. Nul- en eindmeting vragenlijsten voor de begeleiders 5. Nul- en eindmeting vragenlijsten voor de ouders Januari 2017 Pagina 6 van 6