Taal en het brein Neurowetenschappen en taalontwikkeling

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Taal en het brein Neurowetenschappen en taalontwikkeling"

Erik de Vos
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Taal en het brein Neurowetenschappen en taalontwikkeling Deel 2. Interactie en hersenorganisatie 9 december 2011, Algemene TaalWetenschap

2 Neuronale organisatie motorische en sensorische cortex Pag. 2

3 Homunculus Pag. 3

4 Homunculus Pag. 4

5 Taalverwerving in neuronaal perspectief -Wat zei Chomsky weer over taalverwerving? -Een nieuw perspectief -Opdeling in subcomponenten: luisteren, spreken, lezen en schrijven Pag. 5

6 Taal in het brein Pag. 6

7 Lezen & schrijven -Ook bij deze vaardigheden is het belangrijk een onderscheid te maken tussen verschillende componenten Gehele woord lezen Zonder analyse Grafeem-naar-foneemconversie Bij infrequënte of non-woorden Letter per letter lezen Pag. 7

8 Classificatie dyslexieën -Oppervlaktedyslexie Moeilijkheden met herkennen woordbeeld Linker temporale kwab (auditieve cortex) -Fonologische dyslexie Moeilijkheden uitspreken woorden Gebied van Broca -Diepe dyslexie Voorbeeld: pineut wordt vliegtuig (semantisch + fonologisch) Pag. 8

9 Old school, new school -frenologie -invloed interactie op hersenorganisatie? Interactionele kijk op hersenorganisatie Pag. 9

10 Twee vragen -Hoe zit het met erfelijke aanleg? Overschatte factor -Welke argumenten rechtvaardigen het interactionele denken? Neotenie Pag. 10

11 Lateralisatie -Wat weet je nog over lateralisatie? -Welke aspecten taal zijn bij de meeste rechtshandigen rechts opgeslagen? -Waar is taal bij linkshandigen opgeslagen? Problemen met lateralisatie Pag. 11

12 Lateralisatie -Contextafhankelijke vs contextonafhankelijke persoonlijkheid -Verschillen in lateralisatie? Pag. 12

13 Culturele verschillen -Lateralisatie taalfuncties Meer bilateraal bij Aziaten en «Native Americans» dan Europeanen -Turken vs joden Verschillende socialisatiepatronen -Belangrijke nuance Pag. 13

14 Variatie in socialisatiepatronen -verschillen tussen Joodse en Turkse socialisatie Joods: nadruk op taal Turks: nadruk op spatiële cognitie -geen etnische verschillen, maar te wijten aan distinctie urbaan/ruraal -implicaties voor onderwijs -terugkoppeling naar Sapir/Whorf Pag. 14

15 2 casussen -schizofrenie Komt vooral voor bij jonge mensen Samenhang in het denken sterk afgenomen Tussen waarneming en gedachten en tussen emoties en gedachten -leermoeilijkheden bij migrantenkinderen Pag. 15

16 Vicieuze cirkel -verstoorde sociale interactie als oorzaak en gevolg schizofrenie -oorzaak: dubbele binding of andere problemen -leidt tot cerebraal onevenwicht, wat communicatie verstoort (=gevolg) Pag. 16

17 Gevolgen cerebraal onevenwicht -Verminderd interhemisferisch transfer -Verminderde werking linkerhemisfeer -Overactivering linkerhemisfeer Pag. 17

18 Te onthouden -Invloed van sociale interactie op hersenwerking -Sociale interactie verstoord hersenwerking (lateralisatie) verstoord -Hersenwerking als interactioneel proces Pag. 18

19 Het geheugen -Hippocampus -patiënt H.M Pag. 19

20 Het geheugen en leren -Impliciet vs. Expliciet leren -Kortetermijn- vs. Langetermijngeheugen -Onderverdeling kortetermijngeheugen Pag. 20

21 Het geheugen en leren Pag. 21

22 Neuroplasticiteit -Vermogen om te reageren op interne / externe prikkels Ervaringsonafhankelijk Ervaringsverwacht Ervaringsafhankelijk -Gebaseerd op principe van het Hebbiaans leren Pag. 22

23 Plasticiteit en breinactiviteit -leren bij kinderen met leermoeilijkheden -leren bij mensen met hersenverlamming -dyslexie Pag. 23

24 Leren bij moeilijk lerende kinderen -instrumental enrichment by mediated learning experience (MLE) -in a variety of ways -chaos vh leren verteerbaar maken -gaat in tegen idee v intelligentie als onveranderlijk gegeven Pag. 24

25 Leren bij hersenverlamde kinderen -simultane en langdurige blootstelling aan prikkels -nieuwe en verstevigde neuronenbanen -bij kinderen: kruiptherapieën of speciaal stimulerend pak Pag. 25

26 Dyslexie -Dyslectische stoornissen gekoppeld aan motorische stoornissen -Cerebellaire deficithypothese Kleine hersenen Belangrijk bij motoriek en cognitie -Evenwichtsoefeningen als therapie Pag. 26

27 Neuronaal darwinsme -Wat zijn de grondprincipes van het darwinisme? Selectie die inwerkt op variatie -Selectie van neuronenbanen door ervaringsselectie -Reentry Voortdurend vuren van talloze neuronen Pag. 27

28 Gaat het wel om darwinisme? -Darwinisme werkt op populaties Bestaande uit individuen Die interageren met omgeving en kopieën maken -Neuronaal Darwinisme Werkt in op neuronen Die met elkaar interageren en elkaar veranderen Verklaart conversie kortetermijn- naar langetermijngeheugen niet Pag. 28

29 Van Darwin naar Edelman en terug? -Wat is er nog nodig? Een kopiërend, replicerend element -Geheugenexperiment -Willekeurig in de hersenen Voorkeurszones Verbinding A, B, C, D Pag. 29

30 De Bruijn -geheugenwerking in twee lagen Op celniveau Reverbatorisch of kaatsend effect als basis associatief geheugen Op overkoepelend niveau Super-ordinate assembly Kortetermijn- naar langetermijngeheugen Van instabiel naar stabiel Verbindingen/banen versterken elkaar Pag. 30

31 Empirisch onderzoek -Canadese postbeambten Postcodes bestaande uit letters en cijfers Gescheiden representatie cijfers en letters -Londense taxichauffeurs Navigatie-examen Structurele verschillen in de hippocampus Pag. 31

32 Kip of het ei? -Kiezen mensen met grotere hippocampus voor taxiberoep? -Of verloopt het causaal verband omgekeerd? -Hoe meer ervaring, hoe groter volume grijze massa in het achterste gedeeelte van de hippocampus -Genderverschillen Pag. 32

33 Effecten van meertaligheid Pag. 33

34 Effecten van meertaligheid Pag. 34

Vergelijkbare documenten

Psycho- en Neurolinguïstiek: een inleiding

Psycho- en Neurolinguïstiek: een inleiding 13 december 2011 Algemene TaalWetenschap 14-12-2011 1 Esli Struys -assistent Piet Van de Craen -onderzoek in de experimentele neurolinguïstiek -breinontwikkeling