Dense Deposit Disease (DDD) Cees van Kooten Afd Nierziekten, LUMC. 26 sept Nephrology

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Dense Deposit Disease (DDD) Cees van Kooten Afd Nierziekten, LUMC. 26 sept Nephrology"

Transcriptie

1 Dense Deposit Disease (DDD) Cees van Kooten Afd Nierziekten, LUMC 26 sept 2015

2 Dense Deposit Disease (DDD)

3 Dense Deposit Disease (DDD) Membrano Proliferative Glomerulonephritis type II (MPGN-II) C3 Glomerulonephritis (C3-GN)?????

4 Dense Deposit Disease (DDD) Membrano Proliferative Glomerulonephritis type II (MPGN-II) C3 Glomerulonephritis (C3-GN) -functioneren van de nier -complement systeem -oorzaak van DDD -verschillende diagnostiek

5 De functie van de nier Bloedzuivering Regelt Bloeddruk Produceert hormonen (bv EPO) Regelt vochtverdeling in lichaam

6 Google Maps van de Nier Nefron = basiseenheid van Nier

7 Google Maps van de Nier Glomerulus = Filterlichaampje Capilair Bloedvaatje urine bloed Electronenmicroscopie

8 Google Maps van de Nier Het Filter

9 Het filter in Dense Deposit Disease Dense Deposit = C3

10 C3?? de Dense Deposit

11 C3 onderdeel van het immuunsysteem

12 Functies van het immuunsysteem Immuunsysteem Witte bloedcellen Antistoffen Complement Orgaan Infecties Autoimmuniteit

13 De kettingreactie van complement activatie

14 De kettingreactie van complement activatie 1) Het opstarten van de reactie 1) Klassieke route 2) Lectine route 3) Alternatieve route

15 De kettingreactie van complement activatie 1) Het opstarten van de reactie 1) Klassieke route 2) Lectine route 3) Alternatieve route 2) Het versterken van de reactie 1) Alternatieve route

16 De kettingreactie van complement activatie 1) Het opstarten van de reactie 1) Klassieke route 2) Lectine route 3) Alternatieve route 2) Het versterken van de reactie 1) Alternatieve route 3) De effecten 1) Lysis / schade 2) Ontsteking

17 De kettingreactie van complement activatie 1) Het opstarten van de reactie 1) Klassieke route 2) Lectine route 3) Alternatieve route 2) Het versterken van de reactie 1) Alternatieve route 3) De effecten 1) Lysis / schade 2) Ontsteking

18 De kettingreactie van complement activatie 1) Het opstarten van de reactie 1) Klassieke route 2) Lectine route 3) Alternatieve route 2) Het versterken van de reactie 1) Alternatieve route 3) De effecten 1) Lysis / schade 2) Ontsteking

19 De kettingreactie van complement activatie Bij een infectie 1) Het opstarten van de reactie 1) Klassieke route 2) Lectine route 3) Alternatieve route 2) Het versterken van de reactie 1) Alternatieve route 3) De effecten 1) Lysis / schade 2) Ontsteking

20 De kettingreactie van complement activatie In de nier 1) Het opstarten van de reactie 1) Klassieke route 2) Lectine route 3) Alternatieve route Transplantaat afstoting DDD / C3GN 2) Het versterken van de reactie 1) Alternatieve route Atypische HUS 3) De effecten 1) Lysis / schade 2) Ontsteking

21 COMBAT: COMplement: Basic Mechanisms, Assay development and Translation

22 Alternatieve Route, C3 convertase; de motor van het complement systeem gaspedaal rempedaal

23 Alternatieve Route, C3 convertase; de motor van het complement systeem C3-Nef Factor-I, MCP Meer C3 (complement) activatie Uiteindelijk ook C5 activatie

24 Schematische weergave van het C3 convertase Schade C3 convertase C5 convertase

25 De moleculaire structuur van het C3 eiwit

26 De manier hoe C3 geactiveerd wordt en hoe geremd

27 Bescherming van de nier tegen complement activatie Blood Complement activatie geremd Urine

28 Bescherming van de nier tegen complement activatie Blood Complement activatie geremd X X X X X X X Urine

29 Bescherming van de nier tegen complement activatie Complement activatie geremd X X X X X

30 Dense Deposit Disease - Vragen Is er alleen C3 in het nierbiopt, of ook andere complement factoren? Hoe is de C3 depositie tot stand gekomen? Gebeurde dat alleen op de bloedvaten of ook elders? Hoe zit de Alternatieve Route C3 activatie precies in elkaar?

31 Dense Deposit Disease - Diagnostiek De gouden standaard

32 Dense Deposit Disease - Diagnostiek Verschillende aanvullende testen die gedaan kunnen worden. wat betekenen ze? welke laboratoria kunnen ze uitvoeren? zijn de resultaten vergelijkbaar? wat zijn de consequentie?

33 C3 glomerulopathy consensus report. Pickering et al Kidney Int 2013

34 C3 glomerulopathy consensus report. Pickering et al Kidney Int Testen voor alle patienten

35 C3 glomerulopathy consensus report. Pickering et al Kidney Int Testen voor sommige patienten die een expert nodig hebben voor interpretatie en klinische betekenis 1 Testen voor alle patienten

36 C3 glomerulopathy consensus report. Pickering et al Kidney Int Testen voor sommige patienten die een expert nodig hebben voor interpretatie en klinische validatie 1 Testen voor alle patienten Nog niet duidelijk wat de juiste testen zijn!!

37 De COMBAT toolbox patient verdacht van complement-gemedieerde nierziekte Juiste diagnose - Genetische analyse: welke mutaties - Weefsel analyse: complement in weefsel - Functionele analyse: nieuwe en bestaande assays om complement in serum te meten optimaliseren en nationaal met elkaar afstemmen Juiste therapie - Effectiviteit van therapie vervolgen

38 Dense Deposit Disease - Behandeling Dr Jaap Groothoff

39 Schematische weergave van het C3 convertase Schade C3 convertase Schade C5 convertase Anti-C5 antibody Eculizumab

40 COMBAT Jaap van den Born UMCG Cees van Kooten LUMC Marc Seelen UMCG Nicole van de Kar RadmoudMC Bert van den Heuvel RadboudMC Piet Gros UU Aiko de Vries LUMC Stefan Berger UMCG

Themadag specifieke diagnoses: Dense Deposit Disease

Themadag specifieke diagnoses: Dense Deposit Disease Themadag specifieke diagnoses: Dense Deposit Disease Cees van Kooten & Darius Soonawala Afd Nierziekten LUMC 30 sept 2017 Het programma voor vanochtend Uitleg over achtergrond ziekte De naamgeving Functioneren

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/28275 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/28275 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28275 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: O Flynn, Joseph Title: Properdin-dependent activation and control of immune-homeostasis

Nadere informatie

Evaluatie van complementdiagnostiek

Evaluatie van complementdiagnostiek Evaluatie van complementdiagnostiek Nabespreking SKML rondzending Utrecht, 19 januari 21 Anja Roos (A.Roos@LUMC.NL) Medisch Immunoloog Leids Universitair Medisch Centrum Rondzending complement: deelnemende

Nadere informatie

DNA knip techniek (CRISPR/Cas9) bij cystinose

DNA knip techniek (CRISPR/Cas9) bij cystinose Technologie & Innovatie DNA knip techniek (CRISPR/Cas9) bij cystinose Dr. Manoe Janssen Onderzoeker bij de afdeling Farmaceutische wetenschappen, Universiteit Utrecht David de Wied building Opbouw presentatie

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19077 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Cohen, Danielle Title: Clinical significance of C4d in SLE and antiphospholipid

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING 146 Klinische en immunologische aspecten van pretransplantatie bloedtransfusies Inleiding Bloedtransfusies worden in de meeste gevallen gegeven aan patiënten die een tekort hebben

Nadere informatie

IgA nefropathie. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum

IgA nefropathie. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum IgA nefropathie Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Presentatie - Geschiedenis - Epidemiologie - Het ziekteproces - De patiënt - Het diagnostische proces - De behandeling - De

Nadere informatie

Het nefrotisch syndroom Oorzaken en gevolgen. prof. J. Wetzels Radboud UMC Nijmegen

Het nefrotisch syndroom Oorzaken en gevolgen. prof. J. Wetzels Radboud UMC Nijmegen Het Oorzaken en gevolgen prof. J. Wetzels Radboud UMC Nijmegen Opbouw presentatie 1. Hoe werken de nieren? 2. Het klachten en verschijnselen oorzaken behandeling bij volwassenen 3. Dr. Bouts: kinderen

Nadere informatie

Hoe om te gaan met dure geneesmiddelen?

Hoe om te gaan met dure geneesmiddelen? Hoe om te gaan met dure geneesmiddelen? Onderzoek naar optimaal gebruikschema houdt zorg betaalbaar Kioa Wijnsma & Caroline Duineveld Arts-onderzoeker afdeling kindernefrologie & internist-nefroloog in

Nadere informatie

SAMEN ME VAT A T T I T N I G

SAMEN ME VAT A T T I T N I G SAMENVATTING 186 Inleiding Het renine-angiotensine-aldosteron-systeem (RAAS) is een hormonaal systeem dat in belangrijke mate betrokken is bij de regulatie van bloeddruk en nierfunctie. Het RAAS is een

Nadere informatie

Chapter 8 -RKDQ &UX\II 182

Chapter 8 -RKDQ &UX\II 182 Chapter 8 182 Samenvatting 183 Chapter 9 Vasculitis betekent letterlijk vaatontsteking. Een vaatontsteking kan in principe overal in het lichaam voorkomen en heeft als gevolg dat het orgaan waarin het

Nadere informatie

Nieren, nierziekten en behandeling. Nierfilterontsteking. (Glomerulonefritis)

Nieren, nierziekten en behandeling. Nierfilterontsteking. (Glomerulonefritis) Nieren, nierziekten en behandeling Nierfilterontsteking (Glomerulonefritis) Nierfilterontsteking Een verzamelnaam voor nieraandoeningen door beschadigde nierfilters Bij nierfilterontsteking raken de filtertjes

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Ons immuunsysteem beschermt ons tegen allerlei ziekteverwekkers, zoals bacteriën, parasieten en virussen, die ons lichaam binnen dringen.

Nadere informatie

Nederlandse Nierdag 2014. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum

Nederlandse Nierdag 2014. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Het ABC van IgA nefropathie Nederlandse Nierdag 2014 Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Presentatie - Geschiedenis - Epidemiologie - De patiënt - Het diagnostische proces - De

Nadere informatie

Niet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. weefselconstructie, bloedvaten, nierfalen

Niet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. weefselconstructie, bloedvaten, nierfalen Niet-technische samenvatting 2015310 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project De invloed van nierfalen op weefselconstructie van bloedvaten 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5)

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/28694 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/28694 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28694 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Penning, Maria Elisabeth (Marlies) Title: Issue Date: 2014-09-10 Pre-eclampsie

Nadere informatie

Informatieve brochure voor ahus-patiënten en ouders of verzorgers van ahus-patiënten

Informatieve brochure voor ahus-patiënten en ouders of verzorgers van ahus-patiënten BELANGRIJKE VEILIGHEIDSINFORMATIE 1 Ten gevolge van het werkingsmechanisme verhoogt het gebruik van SOLIRIS de vatbaarheid van de patiënt voor meningokokkeninfecties (Neisseria meningitidis). Derhalve

Nadere informatie

? Petra geeft aan dat ze probeert zwanger te worden en sinds kort in een traject zit van IVF (in vitro fertilisatie).

? Petra geeft aan dat ze probeert zwanger te worden en sinds kort in een traject zit van IVF (in vitro fertilisatie). MONDGEZONDHEID EN ZWANGERSCHAP CASUS 1 Karin de G., een 27-jarige patiënte is al van jongs af aan in de praktijk onder controle. Tot nu toe was er altijd sprake van een zeer goede mondhygiëne en zijn er

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/55808 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Klessens, C.Q.F. Title: Diabetic nephropathy : from histological findings to clinical

Nadere informatie

Belangrijke kenmerken van tumoren in het spijsverteringskanaal. Nicole van Grieken, patholoog Amsterdam UMC, locatie VUmc

Belangrijke kenmerken van tumoren in het spijsverteringskanaal. Nicole van Grieken, patholoog Amsterdam UMC, locatie VUmc Belangrijke kenmerken van tumoren in het spijsverteringskanaal + Nicole van Grieken, patholoog Amsterdam UMC, locatie VUmc Vragen? Inhoud Introductie Diagnostiek Biomarkers Biobanken Wetenschappelijk onderzoek

Nadere informatie

Genetica en erfelijkheid van Alport syndroom

Genetica en erfelijkheid van Alport syndroom Genetica en erfelijkheid van Alport syndroom Arthur van den Wijngaard Afdeling Klinische Genetica, unit genoom diagnostiek Arthur Cecil Alport (1880 1959) Zuid-Afrikaanse arts beschreef voor het eerst

Nadere informatie

Peggy Roestenberg - The role of CTGF in diabetic nephropathy. Chapter 10. Samenvatting in het Nederlands

Peggy Roestenberg - The role of CTGF in diabetic nephropathy. Chapter 10. Samenvatting in het Nederlands Chapter 10 Samenvatting in het Nederlands Chapter 10 Peggy Roestenberg - The role of CTGF in diabetic nephropathy DIABETES MELLITUS Diabetes mellitus, in de volksmond beter bekend als suikerziekte of diabetes,

Nadere informatie

Chapter 9. Nederlandse samenvatting: De microvasculaire endotheelcel in shock

Chapter 9. Nederlandse samenvatting: De microvasculaire endotheelcel in shock Nederlandse samenvatting: De microvasculaire endotheelcel in shock Nederlandse samenvatting Op intensive care s worden patiënten behandeld die zonder inzet van intensieve zorg door verpleegkundigen en

Nadere informatie

GEZONDE NIEREN VOOR IEDEREEN

GEZONDE NIEREN VOOR IEDEREEN GEZONDE NIEREN VOOR IEDEREEN Publiekslezing door Prof.dr. Ron T. Gansevoort Hoogleraar Interne Geneeskunde, UMC Groningen in het bijzonder preventie van chronische nierschade. Martinikerk Groningen, 14

Nadere informatie

Risk factors for renal function abnormalities

Risk factors for renal function abnormalities Risk factors for renal function abnormalities Nederlandse samenvatting Dit proefschrift probeert mogelijke risicofactoren voor progressief nierfunctieverlies te identificeren in een niet-diabetische populatie.

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21710 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Buurma, Aletta Title: On the pathology of preeclampsia : genetic variants, complement

Nadere informatie

MCTD (mixed connective tissue disease)

MCTD (mixed connective tissue disease) MCTD (mixed connective tissue disease) Wat is MCTD? MCTD is een zeldzame systemische auto-immuunziekte. Ons afweersysteem (= immuunsysteem) beschermt ons tegen lichaamsvreemde indringers, zoals o.a. bacteriën

Nadere informatie

Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom)

Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom) www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom) Versie 2016 1. WAT IS MKD 1.1 Wat is het? Mevanolaat kinase deficiëntie is een genetische aandoening.

Nadere informatie

Klinische pathologie bespreking

Klinische pathologie bespreking Klinische pathologie bespreking Sandrine Florquin, afdeling pathologie, Frederike Bemelman, afdeling nierziekten, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam s.florquin@amc.uva.nl, f.j.bemelman@amc.uva.nl Vrouw

Nadere informatie

Chapter 9. Nederlandse samenvatting Curriculum vitae List of publications

Chapter 9. Nederlandse samenvatting Curriculum vitae List of publications Chapter 9 Nederlandse samenvatting Curriculum vitae List of publications Nederlandse samenvatting Bij orgaan transplantatie patiënten is een goede onderdrukking van de immunologische reactie tegen het

Nadere informatie

www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro De Ziekte van Behçet Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? De diagnose is voornamelijk klinisch. Het kan een tot vijf

Nadere informatie

Informatieve brochure voor PNH-patiënten en ouders of verzorgers van PNH-patiënten

Informatieve brochure voor PNH-patiënten en ouders of verzorgers van PNH-patiënten BELANGRIJKE VEILIGHEIDSINFORMATIE 1 Ten gevolge van het werkingsmechanisme verhoogt het gebruik van SOLIRIS de vatbaarheid van de patiënt voor meningokokkeninfecties (Neisseria meningitidis). Derhalve

Nadere informatie

Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis

Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis

Nadere informatie

Patiënteninformatie Diagnostiek Patiëntenversie over Diagnostiek

Patiënteninformatie Diagnostiek Patiëntenversie over Diagnostiek Patiënteninformatie Diagnostiek Patiëntenversie over Diagnostiek Logo: Colofon Uitgave: Stichting BijnierNET 2018 Fazantpad 3 3766 JH Soest info@bijniernet.nl www.bijniernet.nl www.adrenals.eu Tekst: Dr.

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting De mondholte wordt continu blootgesteld aan potentiëel schadelijke microorganismen. Speeksel is van essentieel belang om zowel de orale mucosa als de tanden te beschermen. Speeksel wordt gemaakt door drie

Nadere informatie

Welkom. Namen presentatoren

Welkom. Namen presentatoren Welkom Namen presentatoren Programma Behandeling en preventie van chronische nierschade door dr. Andrea Kramer, internist-nefroloog Dialyse als nierfunctievervangende behandeling door dr. Akin Özyilmaz,

Nadere informatie

PAROXYSMALE NACHTELIJKE HEMOGLOBINURIE

PAROXYSMALE NACHTELIJKE HEMOGLOBINURIE PAROXYSMALE NACHTELIJKE HEMOGLOBINURIE Henk Wind Afdeling Immunologie Erasmus MC Woerden 30-10-2008 INTRODUCTIE PNH is het gevolg van een klonale expansie van een gemuteerde hematopoëtische stamcel. Klinisch

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Nierfunctievervangende therapie. Nierfunctievervangende therapie

Patiënteninformatie. Nierfunctievervangende therapie. Nierfunctievervangende therapie Patiënteninformatie Nierfunctievervangende therapie Nierfunctievervangende therapie 1 Nierfunctievervangende therapie Intensive Care, route 3.3 Telefoon (050) 524 6540 Inleiding Bij uw familielid of naaste

Nadere informatie

Nieren. door Annemieke Middelkamp

Nieren. door Annemieke Middelkamp Nieren door Annemieke Middelkamp Ligging Nieren zijn twee boonvormige organen, aan weerszijden van de wervelkolom, als het ware achter de buikholte bevinden. Ze worden gedeeltelijk door de onderste paar

Nadere informatie

6,5. Werkstuk door een scholier 1758 woorden 1 november keer beoordeeld. Verzorging. Inhoud:

6,5. Werkstuk door een scholier 1758 woorden 1 november keer beoordeeld. Verzorging. Inhoud: Werkstuk door een scholier 1758 woorden 1 november 2003 6,5 46 keer beoordeeld Vak Verzorging Inhoud: -Inleiding; -Oorzaak van een HIV-infectie; -Vermenigvuldiging van dit virus; -Diagnose van een HIV-infectie;

Nadere informatie

Systemische Lupus Erythematodes (SLE)

Systemische Lupus Erythematodes (SLE) Systemische Lupus Erythematodes (SLE) Systemische lupus erythematodes (SLE) is een ontstekingsziekte. Deze ontstekingen kunnen in het gehele lichaam (systemisch) voorkomen. SLE is een auto-immuunziekte.

Nadere informatie

NIERTRANSPLANTATIE Patrick Boon Groep 6 13 mei 2009

NIERTRANSPLANTATIE Patrick Boon Groep 6 13 mei 2009 NIERTRANSPLANTATIE Patrick Boon Groep 6 13 mei 2009 1 Voorwoord Ik heb het onderwerp niertransplantatie gekozen omdat me opa een transplantatie krijgt. Mijn opa is al heel lang ziek en doet nu buikdialyse.

Nadere informatie

Bloedtransfusie. Informatiebrochure

Bloedtransfusie. Informatiebrochure Bloedtransfusie Informatiebrochure Inhoudstafel INHOUDSTAFEL... 3 1 WAAROM EEN BLOEDTRANSFUSIE?... 4 2 WAARUIT BESTAAT BLOED?... 4 3 HOE VINDEN WE PASSEND BLOED?... 5 4 HOE GEBEURT EEN BLOEDTRANSFUSIE?...

Nadere informatie

Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom)

Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom) www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom) Versie 2016 1. WAT IS MKD 1.1 Wat is het? Mevanolaat kinase deficiëntie (MKD) is een genetische

Nadere informatie

www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro De Ziekte Van Behçet Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? De diagnose is voornamelijk klinisch. Het kan een tot vijf jaar

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting en discussie

Nederlandse samenvatting en discussie 9. Nederlandse samenvatting en discussie Chapter 9 In dit proefschrift is het onderzoek beschreven naar de hartfunctie tijdens sepsis en de invloed van beademing op het hart als de werking van het hart

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17

Inhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17 Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17 2. Zorgvraag verhelderen 23 - Recepten 24 - Zelfzorgvragen 30 3. Geneesmiddelen 37 - Medicijnen tegen griep en verkoudheid 38 - De

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/43990 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Hiemstra, Steven Title: High throughput microscopy of mechanism-based reporters

Nadere informatie

Interpretatie van laboratoriumtesten: microbiologie

Interpretatie van laboratoriumtesten: microbiologie Interpretatie van laboratoriumtesten: microbiologie Jens Van Praet Dienst Nierziekten, Infectieziekten en Algemeen inwendige ziekten HIV referentiecentrum Travel clinic Casus 1: Kris Labo-diagnostiek:

Nadere informatie

Membraneuze nefropathie en anti-pla2r antistoffen

Membraneuze nefropathie en anti-pla2r antistoffen Membraneuze nefropathie en anti-pla2r antistoffen SKML nabespreking 31-01-19 Anne-Els van de Logt, nefroloog i.o. Radboud UMC Disclosure belangen spreker (potentiele) belangenverstrengeling Geen Voor deze

Nadere informatie

Niet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. 3 Projectbeschrijving

Niet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. 3 Projectbeschrijving Niet-technische samenvatting 2016491-2 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Effecten van ijzer op een hormoon dat betrokken is bij het calcium- en fosfaatmetabolisme (FGF23) bij chronische nierpatiënten.

Nadere informatie

Nieren, nierziekten en behandeling. Hoe werken onze nieren

Nieren, nierziekten en behandeling. Hoe werken onze nieren Nieren, nierziekten en behandeling Hoe werken onze nieren De werking van de nieren In de normale toestand en bij verminderd functioneren Deze folder geeft informatie over de functie en de werking van de

Nadere informatie

Monitoring antiplatelet therapy in patients undergoing percutaneous coronary intervention. Nicoline J Breet

Monitoring antiplatelet therapy in patients undergoing percutaneous coronary intervention. Nicoline J Breet Monitoring antiplatelet therapy in patients undergoing percutaneous coronary intervention Nicoline J Breet Pijn op de borst Man, 62 jaar oud Geen cardiovasculaire ziekten Risicofactoren hart- en vaatziekten

Nadere informatie

Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis

Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis geclassificeerd?

Nadere informatie

AL amyloïdose oorzaak, behandeling en nieuwe ontwikkelingen

AL amyloïdose oorzaak, behandeling en nieuwe ontwikkelingen AL amyloïdose oorzaak, behandeling en nieuwe ontwikkelingen Monique Minnema, internist-hematoloog Patientendag 9 jan 2016 AL (en AH) amyloidose AL = Amyloid Light chain AH = Amyloid Heay chain + serum

Nadere informatie

van het onderzoek worden beschreven in hoofdstuk 4. In dit model wordt een primaire immuunrespons nagebootst. Daarbij wordt gebruik gemaakt van B

van het onderzoek worden beschreven in hoofdstuk 4. In dit model wordt een primaire immuunrespons nagebootst. Daarbij wordt gebruik gemaakt van B Samenvatting Het afweersysteem is er op gericht om bescherming te bieden tegen virussen en bacteriën, waaraan ieder mens dagelijks wordt bloot gesteld. Wanneer het lichaam hierdoor bedreigd wordt dan treedt

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van cystenieren

Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van cystenieren Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van cystenieren Dr. F.W. Visser Internist-nefroloog ZGT Almelo Cystenieren Expertise Centrum Universitair Medisch Centrum Groningen 8 septem ber 2015 ADPKD huidige

Nadere informatie

STANDAARDISATIE VAN DE PNH DIAGNOSTIEK IN NEDERLAND EN BELGIË

STANDAARDISATIE VAN DE PNH DIAGNOSTIEK IN NEDERLAND EN BELGIË STANDAARDISATIE VAN DE PNH DIAGNOSTIEK IN NEDERLAND EN BELGIË SKML Kwaliteit in Harmonisatie Nijmegen 14 juni 211 Inleiding Paroxismale nachtelijke hemoglobinurie (PNH) is een zeldzame (incidentie 1/1..)

Nadere informatie

De nieren begrijpen... van hun normale werking tot CNI

De nieren begrijpen... van hun normale werking tot CNI De nieren begrijpen... van hun normale werking tot CNI Beste patiënt U hebt misschien problemen met uw nieren en wordt opgevolgd door één van de artsen in ons ziekenhuis. De bedoeling van deze brochure

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29985 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Leonhard, Wouter Title: Recapitulating polycystic kidney disease in mice Issue

Nadere informatie

Voorkomende nierziekte waarbij een deel van patiënten een erfelijke vorm hebben: - nefrotisch syndroom

Voorkomende nierziekte waarbij een deel van patiënten een erfelijke vorm hebben: - nefrotisch syndroom Diagnostiek en advies inzake erfelijkheid bij erfelijke nierziekte Elena Levtchenko kinderarts-nefroloog 4 November 2006 Mogelijke situaties Voorkomende nierziekte waarbij een deel van patiënten een erfelijke

Nadere informatie

Harmonisatie in de Q koorts serologie

Harmonisatie in de Q koorts serologie Harmonisatie in de Q koorts serologie Vergelijking van de prestaties van de CBR, IFA en ELISA voor de serodiagnose van Q koorts met behulp van een rondzending 14 juni 2011 SKML Congres Kwaliteit in Harmonisatie

Nadere informatie

Insulin resistance, renal dysfunction and cardiovascular disease, studies in a high and a low risk population Oterdoom, Leendert Harmen

Insulin resistance, renal dysfunction and cardiovascular disease, studies in a high and a low risk population Oterdoom, Leendert Harmen Insulin resistance, renal dysfunction and cardiovascular disease, studies in a high and a low risk population Oterdoom, Leendert Harmen IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version

Nadere informatie

Blau Syndroom/Juveniele Sarcoïdose

Blau Syndroom/Juveniele Sarcoïdose www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Blau Syndroom/Juveniele Sarcoïdose Versie 2016 1. WAT IS DE ZIEKTE VAN BLAU/JUVENIELE SARCOÏDOSE 1.1 Wat is het? Het Blau syndroom is een genetische aandoening.

Nadere informatie

De patiënt met een falend transplantaat. De andere realiteit van transplantatiezorg. Bouke Hepkema en Stefan Berger

De patiënt met een falend transplantaat. De andere realiteit van transplantatiezorg. Bouke Hepkema en Stefan Berger De patiënt met een falend transplantaat. De andere realiteit van transplantatiezorg Bouke Hepkema en Stefan Berger Translantaatfalen In de VS nr 5 van oorzaken voor nierfalen 4% van de dialysepopulatie

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING INTRODUCTIE Wereldwijd neemt het aantal mensen met een chronische nierziekte toe waardoor ook het aantal mensen met Functie van de nier eindstadium nierfalen De mens heeft twee nieren. De nieren hebben

Nadere informatie

Paroxysmale nachtelijke hemoglobinurie. Saskia Langemeijer Radboud UMC, expertisecentrum PNH

Paroxysmale nachtelijke hemoglobinurie. Saskia Langemeijer Radboud UMC, expertisecentrum PNH Paroxysmale nachtelijke hemoglobinurie Saskia Langemeijer Radboud UMC, expertisecentrum PNH Wat is paroxysmale nachtelijke hemoglobinurie? PNH is een aandoening van de bloedcellen Het lichaam maakt continu

Nadere informatie

C3-(glomerulo)nefritis en Dense Deposit Disease. Jaap Groothoff

C3-(glomerulo)nefritis en Dense Deposit Disease. Jaap Groothoff C3-(glomerulo)nefritis en Dense Deposit Disease Jaap Groothoff DDD/C3N = nierfilterziekte door ontsporing van het complement systeem: membranoproliferatieve glomerulonefritis DDD/C3N = nierfilterziekte

Nadere informatie

Het ontstaan en beloop van MS

Het ontstaan en beloop van MS MS Centrum Erasmus MC, Rotterdam Het ontstaan en beloop van MS Dr. Marvin M. van Luijn Groningen, 15 mei 2019 MS: aanval van afweercellen op zenuwweefsel Verstoring in de afweer www.biomaatschappij.nl

Nadere informatie

Uw nieren zijn van levensbelang Hoe werken uw nieren.

Uw nieren zijn van levensbelang Hoe werken uw nieren. Uw nieren zijn van levensbelang Hoe werken uw nieren. Hoe werken uw nieren. Uw nieren spelen een belangrijke rol in uw lichaam. Als ze door ziekte of een andere oorzaak minder goed gaan werken, heeft dat

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/21004 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/21004 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21004 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Burgel, Nathalie Daniëlle van Title: Host-pathogen interactions in Lyme disease

Nadere informatie

Als nieren falen faalt er veel, maar het leven gelukkig niet. Deel 1. Thema: Nierziekten. Dr. Ron Gansevoort. Internist nierarts UMC Groningen

Als nieren falen faalt er veel, maar het leven gelukkig niet. Deel 1. Thema: Nierziekten. Dr. Ron Gansevoort. Internist nierarts UMC Groningen Thema: Nierziekten Als nieren falen faalt er veel, maar het leven gelukkig niet Deel 1 Dr. Ron Gansevoort Internist nierarts UMC Groningen 28-12-2009 2 WAT IS DE FUNCTIE VAN DE NIEREN? Verwijderen van

Nadere informatie

natalizumab (tysabri)

natalizumab (tysabri) patiënteninformatie natalizumab (tysabri) behandeling en werking medicijn Uw neuroloog heeft u het medicijn natalizumab (Tysabri) geadviseerd. Hoe werkt dit medicijn? Hoe wordt natalizumab toegediend?

Nadere informatie

Interne Geneeskunde Nefrologie. Informatie over afstoting na niertransplantatie

Interne Geneeskunde Nefrologie. Informatie over afstoting na niertransplantatie Interne Geneeskunde Nefrologie Informatie over afstoting na niertransplantatie Interne Geneeskunde Nefrologie Wat is afstoting na niertransplantatie? U krijgt medicijnen om afstoting van uw transplantatienier

Nadere informatie

SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie

SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie 166 Samenvatting SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie Deel I Introductie In de introductie van dit proefschrift (Hoofdstuk

Nadere informatie

Een kijkje achter de buizen. Judith Emmen klinisch chemicus

Een kijkje achter de buizen. Judith Emmen klinisch chemicus Een kijkje achter de buizen Judith Emmen klinisch chemicus Kwaliteitsstandaard Bijnieraandoeningen Kwaliteitsstandaard: module diagnostiek Diagnostiek van bijnieraandoeningen Het meten van hormoonconcentraties

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting N EDERLANDSE SAMENVATTING Chapter 8 Nederlandse samenvatting 87 C HAPTER 8 In de prehistorie, toen er nog werd gejaagd met mes en speer, hing het leven af van een snelle reactie op eventuele verwondingen.

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20842 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Scherer, Hans Ulrich Title: Basic disease mechanisms in rheumatoid arthritis Issue

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING 6DPHQYDWWLQJ Samenvatting Om transplantatie van een donor orgaan in een immunologisch niet-identieke ontvanger mogelijk te maken, dient de ontvanger een hoge dosis medicijnen in

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Wouters, D. (2008). Assessment of complement activation in human disease

Citation for published version (APA): Wouters, D. (2008). Assessment of complement activation in human disease UvA-DARE (Digital Academic Repository) Assessment of complement activation in human disease Wouters, D. Link to publication Citation for published version (APA): Wouters, D. (2008). Assessment of complement

Nadere informatie

015-260 5095 0181 690109 f.loupatty@rdgg.nl

015-260 5095 0181 690109 f.loupatty@rdgg.nl Betreft: Wijzigingen in testen Beste Collegae, Graag informeert de vakgroep klinische chemie u over onderstaande wijzigingen per 1 september a.s. Per 1 september aanstaande zal het klinisch chemisch en

Nadere informatie

Informatieve brochure voor ahus-patiënten en ouders of verzorgers van ahus-patiënten

Informatieve brochure voor ahus-patiënten en ouders of verzorgers van ahus-patiënten BELANGRIJKE VEILIGHEIDSINFORMATIE 1 Ten gevolge van het werkingsmechanisme verhoogt het gebruik van SOLIRIS de vatbaarheid van de patiënt voor meningokokkeninfecties (Neisseria meningitidis). Derhalve

Nadere informatie

Organisatie van de urinewegen

Organisatie van de urinewegen Urine wegen Informatie bij les 3 De stof in deze presentatie is een samenvatting uit het boek Anatomie en fysiologie; een inleiding van uitgeverij Pearson Organisatie van de urinewegen Functies van de

Nadere informatie

HOGE BLOEDDRUK? VOORKOM NIERSCHADE.

HOGE BLOEDDRUK? VOORKOM NIERSCHADE. HOGE BLOEDDRUK? VOORKOM NIERSCHADE. BLOEDDRUK EN NIEREN EEN INGEWIKKELD SAMENSPEL Nieren en bloeddruk hebben veel met elkaar te maken. Nieren filteren de afvalstoffen uit het lichaam, maar ze regelen ook

Nadere informatie

Betere matching bij transplantatie. Wetenschapsdag 13 oktober 2017 Laura Michielsen

Betere matching bij transplantatie. Wetenschapsdag 13 oktober 2017 Laura Michielsen Betere matching bij transplantatie Wetenschapsdag 13 oktober 2017 Laura Michielsen Waarom matchen van donor en ontvanger? Soorten afstoting Hyperacuut Onbehandelbaar Te voorkomen door goede matching Acuut

Nadere informatie

De verschillende fasen in het leven van een kat 1,2

De verschillende fasen in het leven van een kat 1,2 De verschillende fasen in het leven van een kat 1,2 Minou Tommy Simba Tijgertje Luna Misty Kitten Junior Volwassen Midlife Senior Geriatrisch Leeftijd kat 0 6 m 7 m 2 j 3 6 j 7 10 j 11 14 j 15 25 j Leeftijd

Nadere informatie

READER. Cursus Sepsis : herkennen en behandelen in de pre-hospitale setting

READER. Cursus Sepsis : herkennen en behandelen in de pre-hospitale setting READER Cursus Sepsis : herkennen en behandelen in de pre-hospitale setting ACHTERGRONDINFORMATIE: PATHOFYSIOLOGIE Pro- inflammatoire en anti-inflammatoire respons Sepsis is de systemische respons van de

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/28726 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/28726 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28726 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Klop, Boudewijn Title: Interplay between lipoproteins, the complement system and

Nadere informatie

Samenvatting de Wit :25 Pagina Optima Grafische Communicatie. Nederlandse Samenvatting

Samenvatting de Wit :25 Pagina Optima Grafische Communicatie. Nederlandse Samenvatting de Wit 30-01-2001 12:25 Pagina 121 - Optima Grafische Communicatie Nederlandse de Wit 30-01-2001 12:25 Pagina 122 - Optima Grafische Communicatie Onze atmosfeer bestaat voor 21% uit zuurstof en dit maakt

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Sinkeler, S. J. (2016). A tubulo-centric view on cardiorenal disease [Groningen]

Citation for published version (APA): Sinkeler, S. J. (2016). A tubulo-centric view on cardiorenal disease [Groningen] University of Groningen A tubulo-centric view on cardiorenal disease Sinkeler, Steef Jasper IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from

Nadere informatie

Rapportering voor het jaar 2014 Referentiecentrum voor NOROVIRUS.

Rapportering voor het jaar 2014 Referentiecentrum voor NOROVIRUS. Coördinator referentiecentrum Naam: N.Botteldoorn Tel 02 642 51 83 Fax: 02 642 52 40 Rapportering voor het jaar 2014 Referentiecentrum voor NOROVIRUS. Instelling: WIV Straat: J. Wijtsmanstraat Stad: Brussel

Nadere informatie

Chapter 6. Nederlandse samenvatting

Chapter 6. Nederlandse samenvatting Chapter 6 Nederlandse samenvatting Chapter 6 122 Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Het immuunsysteem (of afweersysteem) beschermt het lichaam tegen lichaamsvreemde en ziekmakende organismen zoals

Nadere informatie

Nederlandse Samenva ing

Nederlandse Samenva ing Nederlandse Samenva ing Nederlandse Samenva ing De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn de meest voorkomende vormen van chronische ontstekingen van het maag-darm-kanaal. In het engels wordt deze groep

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/38737 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Goeij, Bart E.C.G. de Title: Antibody-drug conjugates in cancer Issue Date: 2016-04-13

Nadere informatie

De onderdelen van het bloed.

De onderdelen van het bloed. Bloedtransfusie Universitair Medisch Centrum Groningen Bij de behandeling die u of uw kind binnenkort ondergaat kan de toediening van bloed nodig zijn. In deze folder wordt uitgelegd welke bloedproducten

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/49009 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Beek, L. van Title: Systemic and white adipose tissue inflammation in obesity

Nadere informatie

Pharmacogenomics: een uitdaging voor de Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie

Pharmacogenomics: een uitdaging voor de Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie Pharmacogenomics: een uitdaging voor de Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie Winand Dinjens Afdeling Pathologie Josephine Nefkens Instituut Erasmus MC, Rotterdam w.dinjens@erasmusmc.nl Werkgroep Moleculaire

Nadere informatie

Chapter 9. Nederlandse samenvatting

Chapter 9. Nederlandse samenvatting Chapter 9 Nederlandse samenvatting 150 Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING De natuurlijke afweer van het lichaam wordt verzorgd door het immuunsysteem. Zonder immuunsysteem zouden pathogenen zoals virussen

Nadere informatie

St. Antonius Ziekenhuis

St. Antonius Ziekenhuis INTERNE GENEESKUNDE IgA-nefropathie BEHANDELING IgA-nefropathie Door uw arts is IgA-nefropathie bij u vastgesteld of er is een vermoeden dat u deze aandoening heeft. In deze folder leest u meer over de

Nadere informatie

H Niertransplantatie

H Niertransplantatie H.40044.1017 Niertransplantatie 2 Algemene informatie Deze folder is ontwikkeld om u te informeren over niertransplantatie. Het is een aanvulling op de gesprekken die u heeft met de arts en verpleegkundige,

Nadere informatie