Uitwisselmodel Aquo (UM Aquo) Kaderrichtlijn Water Metingen Normen Waterwet 2015, versie 8.1

Transcriptie

1 Uitwisselmodel Aquo (UM Aquo) Kaderrichtlijn Water Metingen Normen Waterwet 2015, versie 8.1 Auteur IHW Datum Versie 8.1

2 Documentbeheer Wijzigingshistorie Datum Versie Auteur Wijziging 19 juli W. Joosse Toevoeging van het model UM Aquo Waterwet en toevoegingen aan IMWA n.a.v. RfC UM Aquo Waterwet Concept voor 6.0 W. Joosse Laatste versie van UM Aquo waterwet verwerkt, RfC W Uitbreiding van UM Aquo cluster Metingen met extra laboratoriumkenmerken verwerkt Concept S.IJzer Aquo huisstijl toegepast. Opmerkingen toegevoegd. voor W. Joosse RfC W doorgevoerd W. Joosse Wijzigingen uit update juni 2013 verwerkt in de domeintabellen en tevens wijzigingen in s i.v.m. matchen met domeintabellen vanuit Aquo DS W.Joosse Wijzigingen uit grote Aquo update juni 2014 verwerkt in de domeintabellen in Aquo DS, daardoor ook gewijzigde xsd namen met post-fix A. Meerkerk - Informatie over extensie BAG1 "Extensie in ontwikkeling voor de uitwisseling van veldwerkgegevens met de IRIS baggermodule" verwijderd uit paragraaf Wijzigingshistorie opgeschoond. Review Datum Versie Reviewer Functie Steven IJzer Specialist standaarden IHW Wilbert Vos Procesleider standaarden IHW Controle en vrijgave Datum Versie Controleur Functie Wilbert Vos Procesleider standaarden pagina 2 van 190 Documentbeheer

3 Literatuurbronnen NEN 3610:2005 Basismodel Geo-informatie, Nederlands Normalisatie-instituut, december 2005 IMWA:2007 Informatiemodel Water, IDsW / Stichting Ravi, juli 2007 UM Aquo-metingen versie 2.0, IDsW, juli 2007 UM Aquo-kaderrichtlijn water versie 1.0, IDsW, juli 2007 Document Fundamentele herziening, Werkgroep Productvisie IDsW, PID (Project Initiation Document) Kernmodel, W. Gerritsen (IDsW), Notulen werkgroep Productvisie IDsW, februari 2005 t/m juni 2005 Memo H-J. Lekkerkerk aan Stuurgroep IDsW, juni 2005 Notulen werkgroep Uitwisselmodel Aquo, sept t/m april 2006 IMWA:2005 Informatiemodel Water, IDsW / Stichting Ravi, juli 2005 W IMWA en UM Aquo aanpassen aan KRW, IDsW, 17 april 2007 W Foutherstel, Maatregelen en UM Aquo Normen, IDsW, maart 2008 W : domeintabel typemeting W : Foutherstel UM Aquo bij attribuut Chemische Stof. W : Wijzigingsaanvraag op het Uitwisselmodel Aquo, UM Aquo Waterwet W : Uitbreiding van UM Aquo cluster Metingen met extra laboratoriumkenmerken. W : Uitbreiding van UM Aquo cluster Metingen met een extra optioneel attribuut voor de klasse WaardeReeks, inclusief bijbehorende domeintabel. Documentbeheer pagina 3

4 Inhoudsopgave 1. Inleiding Leeswijzer Het Informatiehuis Water (IHW) Achtergrond en aanleiding Gebruik van UM Aquo Ontwikkelde extensies Doorgevoerde wijzigingen in UM Aquo Doorgevoerde wijzigingen in UM Aquo Doorgevoerde wijzigingen UM Aquo Doorgevoerde wijzigingen UM Aquo Nieuwe of gewijzigde Datan in IMWA t.b.v. UM Aquo - Waterwet Doorgevoerde wijzigingen UM Aquo Doorgevoerde wijzigingen UM Aquo Nieuw datatype Gewijzigd attribuut Doorgevoerde wijzigingen UM Aquo Nieuwe klassen Verwijderde klassen Nieuwe datatypen Gewijzigde attributen Nieuwe attributen Gewijzigde Relaties Doorgevoerde wijzigingen UM Aquo metingen Gewijzigde klassen en attributen Toegevoegde relaties Doorgevoerde wijzigingen UM Aquo metingen Uitwisselmodel Aquo Een toepassing van NEN Structuur van het informatiemodel UM Aquo geo-objectklassen Relatie met bestaande normen en standaarden op modelbeschrijving Termen en definities Afkortingen UML klassediagram Klasse beschrijvingen Attribuut beschrijvingen Identificerende kenmerken Geometrie en Topologie Temporele attributen Beschrijvende attributen Metadata Null-waarden Domeinlijsten pagina 4 van 190 Inhoudsopgave

5 4. Beschrijving UM Aquo: UML klassendiagram en catalogus Relatie met Basismodel Geo-informatie en IMWA GeoObject (uit NEN3610: Basismodel Geo-informatie) BeschermdGebied Kunstwerk NatuurlijkPersoon NietNatuurlijkPersoon Rechten Subject Water WaterbeheerGebied Relatie met OmgevingsLoket Online Aanvraag Actor Medewerker LocatieAanduiding NatuurlijkPersoon NietNatuurlijkPersoon Object OrganisatorischeEenheid Subject WatervergunningObject Klassediagram UM Aquo voor Kaderrichtlijn Water UM Aquo klassen voor de kaderrichtlijn Water Grondwaterlichaam KRWGrondwaterOnttrekking KRWMeetLocatie KRWWaterbeheerGebied KRWWaterdeel KRWOppervlakteWaterLozing KRWOppervlakteWaterOnttrekking Oppervlaktewaterlichaam AtRiskOppervlaktewaterlichaam DiffuseLozing EffectenGrondwaterlichaam EffectenOppervlaktewaterlichaam Maatregelen Oordeel RedenMonitoring VergunningOvereenkomst Klasse diagram UM Aquo voor metingen UM Aquo klassen voor meetgegevens FysiekMonster LabOpdracht LaboratoriumWaardereeksProces MeervoudigBepaaldeWaardeReeksTijd MeetObject MonsterObject Order WaardeReeks WaardeReeksPlaats WaardeReeksPlaatsTijd WaardeReeksTijd WaardeReeksVerticaal Inhoudsopgave pagina 5

6 4.7 Klassediagram UM Aquo voor Normen UM Aquo klassen voor normen BijzondereOmstandigheid LozingsNorm Norm Normpakket ToetsNorm Klassediagrammen UM Aquo Waterwet UM Aquo klassen voor Waterwet AanvraagAanbrengenVerhardOppervlak AanvraagActiviteitInOpOfNabijWaterkering AanvraagActiviteitenInWaterbodem AanvraagBaggerspecieInZeeBrengen AanvraagBeplantingInNabijOppervlaktewaterlichaam AanvraagBodemEnergieSysteem AanvraagBrug AanvraagDempenOppervlaktewaterlichaam AanvraagGegevensBuisdeel AanvraagGegevensPut AanvraagGrondwaterOnttrekking AanvraagInfiltratie AanvraagInnemenLigplaats AanvraagOfMeldingAanlegKabelsLeidingen AanvraagOfMeldingBeschoeiingOeververdediging AanvraagOfMeldingDam AanvraagOfMeldingGravenOppervlaktewaterlichaam AanvraagOfMeldingOntwikkelenInrichtenNatuur AanvraagOfMeldingSteigerOfVlonder AanvraagOprichtenBouwwerkNoordzee AanvraagOverigeActiviteitInNabijOppervlaktewaterlichaam AanvraagOverigeStoffenInZeeBrengen AanvraagStoffenBrengenInOppervlaktewaterlichaam AanvraagStoffenBrengenInZee AanvraagVoorAfvalwaterStroom AanvraagVoorLozingsPunt AanvraagVoorZuiveringTechnischeVoorziening AanvraagWaterInBodemBrengenOfOnttrekken AanvraagWaterInOppervlaktewaterlichaamBrengenOfOnttrekken AanvraagWaterwet AanvraagWijzigenWaterpeil BedrijfEnIPPC BedrijfsActiviteit BedrijfsOmstandigheid BedrijfsRiolering GebruikWaterstaatswerkBeschermingszone MaatregelOnderzoekBeperkingLozing MeldingBodemEnergieSysteem MeldingBoringOfSonderingRegionaal MeldingGebruikRijksWaterstaatswerk MeldingGLTB MeldingGrondwaterOnttrekking MeldingInfiltratie MeldingInOfUitstroomvzRegionaal MeldingLOTV MeldingLozingAfvalwaterVanuitHuishouden MeldingLozingenOverig pagina 6 van 190 Inhoudsopgave

7 MeldingWaterBrengenInRijkswater MeldingWaterBrengenInWSwater MeldingWaterOnttrekkenUitRijkswater MeldingWaterOnttrekkenUitWSwater OnderdeelWaterwet RisicoEvaluatie TeVerspreidenMateriaalOfBaggerspecie VergunningBodemEnergieSysteem VergunningGrondwaterOnttrekking VergunningInfiltratie VergunningStoffenBrengenInOppervlaktewaterlichaam VergunningWaterBrengenInOppwl VergunningWaterOnttrekkenUitOppwl VerwachteOntwikkeling Waterdeel WerkzaamheidWaterwet Datatypes / Samengestelde attributen Locatie LocatieNaam LocatieOmschrijving Adresgegevens Adrescoordinaat AtRiskData BemetenParameterData IngreepEffectHydroMorfologieData KRWKwaliteitsElementData KRWKwaliteitsElementHydroMorfologie MaatregelKostenDatatype StofVrachtData ToestandRisicoData WaardeEffectData ToestandData DatumTijdData DiepteData IndicatorData MeervoudigBepaaldeTijdWaarde ObjectData ParameterData ParameterGrootheidData PlaatsTijdWaarde PlaatsWaarde StofData TaxonData TijdWaarde ringdata ringwaarnemingdata VerticaalWaarde Waarde WaardeData ParameterringData ToetsNormWaarde NormClassificatieData NormWaardeData NormWaarde LozingsNormWaarde AdresAanduidingBuitenlandData Inhoudsopgave pagina 7

8 AdresAanduidingNederlandData AdresseerbaarObjectAanduiding BeschikkingData BijlageData DocumentData DocumentOverigData GeometrieData KadastraleAanduidingData KilometreringData LocatieAanduidingData AanvraagTijdWaardeData AanvraagWaardeData AfvoerGegevensAfvalwaterstroomData ContactPersoonData DrukLeidingData GebruikZTVoorzieningData GeografieLocatieData GltbHhAfvalwaterData GltbNietHhAfvalwaterData GltbOverigeGegevensData GrootsteRisicoScenariosData InEnUitstroomvoorzData LokaleVragenData LOTVGewasbmMeststoffenData LOTVHuishAfvalwaterData LOTVOverigeGegevensData LOTVWasSpoelOntijzerData LOTVWaterTerreinOppData LozBaggerGraafwzhOppwData LozGrwBodemSaneringData LozGrwOntwateringData LozHuishoudelijkAfvalwaterData LozOHwerkzaamhVasteObjData MaxWaterHoeveelhPeriodeData NatuurvriendelijkeOeverData SamenstellingAfvalwaterStroomData SamenvattingVragenData WerkzaamheidKeuzeData SamenvattingAanvraag Domeinwaarden NEN3610 Domeinen OmgevingsLoket Online Domeinen Aquo Domeinen pagina 8 van 190 Inhoudsopgave

9 1. Inleiding 1.1 Leeswijzer Dit rapport beschrijft het Aquo-informatiemodel voor gegevensuitwisseling; het Uitwisselmodel Aquo (UM Aquo). Dit document is vooral van belang voor applicatiebouwers en als referentie voor andere UM Aquo gerelateerde documenten. De verschillende objecten die in dit model gedefinieerd zijn worden gepresenteerd, de relaties tussen deze objecten en de attributen met bijbehorende domeinwaarden zijn opgenomen. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de achtergronden van de ontwikkelingen van het Uitwisselmodel Aquo. Hoofdstuk 2 beschrijft in conceptuele termen het UM Aquo als een model van de werkelijkheid zoals die van belang is voor het ontsluiten van informatie over metingen. Tevens is in dit hoofdstuk de context van deze standaard beschreven. Deze standaard staat niet op zich zelf maar maakt gebruik en refereert aan andere normen en standaarden. Overzichten van de aan deze standaard gerelateerde normen en standaarden zijn weergegeven in de bijlagen. Hoofdstuk 3 bevat een toelichting op de gebruikte termen, afkorten en schema s. In hoofdstuk 4 is het concept uitgewerkt. Op een formele manier worden door middel van een UML diagram de objectklassen weergegeven, de kenmerken van de verschillende objectklassen en hun onderlinge relaties. In een objectcatalogus wordt in tabelvorm van alle objectklassen de definitie gegeven en de attributen toegelicht. Tot slot wordt in hoofdstuk 5 ter illustratie een overzicht gegeven van de huidige domeinwaarden zoals die binnen het model gebruikt worden. 1.2 Het Informatiehuis Water (IHW) De eerste versies van UM Aquo zijn tot stand gekomen onder het voormalige InformatieDesk Standaarden Water (IDsW). Het IDsW is op 1 januari 2011 opgegaan in het Informatiehuis Water (IHW), de taken zijn in gebundelde vorm gebleven en continuering is gewaarborgd. De ontstaansgeschiedenis en evolutie van het UM Aquo model kent daardoor ook veel verwijzingen naar het voormalige IDsW. Het IHW houdt zich bezig met het verzamelen en ontsluiten van waterinformatie. Zij is verantwoordelijk voor de uitwisseling van informatie tussen waterbeheerders ter voorbereiding, uitvoering en evaluatie van het waterbeleid. Daarnaast betreffen de taken van het IHW het stroomlijnen van de gegevensuitwisseling en het informatiebeheer rond het thema waterkwaliteit. Daarbij gaat het naast oppervlaktewater nadrukkelijk ook om grondwater. Het Informatiehuis Water is dus een uitvoeringsorganisatie voor en door de deelnemende waterpartners; Rijkswaterstaat, IPO en de Waterschappen via Het Waterschapshuis. Inleiding pagina 9 van 190

10 1.3 Achtergrond en aanleiding Er wordt steeds meer informatie uitgewisseld. Informatie is gebaseerd op (meet)gegevens. Deze uitwisseling zal plaatsvinden tussen de verschillende beleidssectoren onderling maar ook tussen verwante organisaties zoals bijvoorbeeld binnen de sector water. Op het gebied van zowel waterkwantiteit als waterkwaliteit is in de afgelopen decennia s erg veel afstemming en samenwerking tot stand gekomen. In de jaren 80 stond het thema milieu erg hoog op de politieke agenda met daaruit voortvloeiende nationale milieurapportages. Op dit moment is de aandacht verschoven van nationale naar Europese milieurapportages en doelstellingen door de Kader Richtlijn Water (KRW). Hoe groter het samenwerkingsverband hoe groter het belang van goede informatievoorziening en dus gegevensuitwisseling. Het wordt daarmee steeds meer onderkent dat het bij het uitwisselen van de meetgegevens de betekenis, de vorm en de validiteit van deze meetgegevens belangrijk is. Dit vraagt om het opzetten en onderhouden van metagegevensbeheer zoals die in de gegevensstandaard Aquo is te vinden. Aquo staat een breed gedragen gegevensstandaard voor, op basis van brede consensus en draagvlak binnen de sector. Het Logisch Model Aquo (voorheen Logisch Model Adventus) was tot 2004 een integraal logisch gegevens model dat gebruikt werd door de waterschappen. Na de oprichting van de IDsW is de doelgroep echter veel groter geworden en was behoefte aan herziening van de toepassing - van dit model. Eind 2004 zijn door een IDsW werkgroep drie oplossingrichtingen voor het nieuwe LMA aangedragen. De gebruikers hebben daarbij gekozen voor de optie waarbij het toekomstige LMA een gemeenschappelijk kader wordt voor de uitwisseling van informatie tussen de subdoelgroepen binnen de IDsW reikwijdte: de sector water. Hierdoor verschoof het zwaartepunt van centrale databeheer naar de uitwisseling van gegevens ter ondersteuning van gemeenschappelijk werkprocessen en datacommunicatie. In het huidige uitwisselingsmodel zitten alleen die objecten die door iedereen in de sector worden gebruikt. Binnen de sector aanwezige doelgroepen kunnen hieraan eigen specifieke objecten toevoegen voor eigen gebruik. Het UM Aquo bevat vier zogenaamde deelmodellen voor de uitwisseling van specifieke informatie, te weten de uitwisseling van gegevens rondom: Kaderrichtlijn Water Metingen Normen Waterwet Deze deelmodellen staan echter niet op zichzelf maar zijn onderling aan elkaar verbonden en maken gebruik van elkaars gegevensmodellering. Als zodanig is dan ook geen feitelijk onderscheid te maken in het model UM Aquo; wel is er onderscheid te maken naar de verschillende toepassingen. Kaderrichtlijn Water Basis voor het deelmodel UM Aquo voor de kaderrichtlijn Water zijn de KRW formats zoals door de werkgroep MIR ism met IDsW opgesteld in de periode Deze formats waren afgeleid van het toenmalige Logisch Model Aquo en hadden een ad-hoc karakter. Er is steeds uitgegaan van bestaande tabellen, maar deze zijn verrijkt met aanvullende attributen en/of tabellen. pagina 10 van 190 Inleiding

11 Hierdoor zijn de formats gaan afwijken van de basis. In dezelfde periode is IDsW gestart met de verbetering van het uitwisselmodel IMWA en de ontwikkeling van het uitwisselmodel UM Aquo. Het is steeds de bedoeling geweest de KRW formats in te passen in de bestaande Aquo standaard, echter doordat hiervoor een goed ontwikkeld IMWA en UM Aquo noodzakelijk was, kon dit pas in 2006 plaats vinden. Bij de eerste poging de KRW formats in te passen in IMWA 2005, begin 2006, werd duidelijk dat dit niet zonder meer mogelijk was. Achterliggende reden zijn de vele verplichte attributen in de KRW formats. Het was niet wenselijk een generiek model zoals IMWA hiermee te belasten, aangezien dit uitwisseling voor andere processen dan de Kaderrichtlijn Water sterk zou hebben belemmerd. Het werd al snel duidelijk dat de KRW formats een sector specifieke uitbreiding vormden op het IMWA. Dit soort uitbreidingen dienden in het UM Aquo gerealiseerd te worden. Dit was op dat moment echter nog in ontwikkeling. Juni 2006 is de eerste versie van het UM Aquo opgeleverd, vanaf dat moment kon begonnen worden met de inpassing van de KRW formats. In december 2006 zijn zowel IMWA 2006 als het UM Aquo metingen vastgesteld. Het is niet de bedoeling geweest UM Aquo te beperken tot de monitoring gegevens, het is bedoeld als model voor álle informatie die binnen het waterbeheer wordt uitgewisseld. Gezien het belang van de KRW uitwisseling is daarom besloten om ook de KRW formats onder te brengen in het UM Aquo. Uitwisseling van Metingen Binnen de watersector worden veel meetgegevens uitgewisseld rondom de toestand van wateren, maar ook voor het beheer van daarin gelegen (kunst)werken. Van oudsher hebben verschillende software producten hiervoor hun eigen import / export functionaliteiten ontwikkeld waarvan wellicht de meest bekende het ibever uitwisselformaat is. In de praktijk bleken echter niet alle gegevens middels deze formaten goed uitgewisseld te kunnen worden en is nog veel handwerk noodzakelijk. Eind 2007 is het project Aquo-kit van start gegaan. In dit project wordt een aantal bestaande applicaties (tools) op elkaar afgestemd om gebruikers beter te ondersteunen bij het opstellen van rapportages over watersystemen in Nederland. Het project was gestart als een concreet vervolg op de Landelijke Waterinstrumentariumdag van 3 februari Voor de gegevensuitwisseling binnen Aquo-kit dus tussen de tools van de Aquo-kit was een eenduidige gegevensmodel van monitoringdata nodig; het UM Aquo cluster Metingen. Met behulp van dit model konden allerlei soorten meetgegevens, van biologie tot telemetrie, en zowel ruwe meetwaarden als kentallen, worden uitgewisseld Uitwisseling van Normen Door RWS-Waterdienst wordt via de site een Normendatabase beschikbaar gesteld. Deze Normendatabase bevat de meest recente normen voor (chemische) stoffen voor het waterbeheer. Dit kunnen overigens zowel normen zijn die gelden voor het oppervlaktewater als voor de bodem of het sediment (en lucht?). Het inhoudelijk beheer van de Normendatabase wordt uitgevoerd door de Waterdienst. De Waterdienst heeft eind 2005 een eerste projectplan opgesteld voor het aanpassen en Aquo-proof maken van de bestaande normendatabase zodat naast on-line raadplegen ook normen gedownload kunnen geworden voor (verder) gebruik in informatiesystemen. Eind 2006 is een testversie beschikbaar gekomen van een aangepaste Normendatabase. Op verzoek van de Waterdienst heeft IDsW in december 2006 een quick-scan op deze testversie uitgevoerd. De resultaten van de quick scan leidde tot verder afstemming tussen de beheerders van Normendatabase, van ibever en IDsW over een uitwisselmodel voor Normen. Inleiding pagina 11 van 190

12 Uitwisseling voor Waterwet Op 22 december 2009 is, onder de voormalige ministeries VROM en Verkeer en Waterstaat, de Waterwet in werking getreden. Een achttal wetten is samengevoegd tot één wet, de Waterwet. De Waterwet regelt het beheer van oppervlaktewater en grondwater, en verbetert ook de samenhang tussen waterbeleid en ruimtelijke ordening. Daarnaast levert de Waterwet een flinke bijdrage aan kabinetsdoelstellingen zoals vermindering van regels, vergunningstelsels en administratieve lasten. De Waterwet leidt tot één omgevingsvergunning en één watervergunning. Hierbij is uitgegaan van het rijksbeleid om onderscheid te maken tussen waterketen en watersysteem. De omgevingsvergunning leidt tot integratie van vergunningen op het terrein van bouwen, ruimte, natuur en milieu, waaronder de waterketen. De watervergunning leidt tot integratie van de vergunningen en meldingen op het gebied van handelingen in het watersysteem. Om burgers en ondernemers de mogelijkheid te bieden de vergunningen digitaal aan te vragen is het OmgevingsLoket Online in het leven geroepen. Het doel van UitwisselModel (UM) Aquo Waterwet is het vastleggen van een gegevensmodel dat voor de vergunningaanvraag van de Waterwet gebruikt kan worden voor zowel de vastlegging van de gegevens in het OmgevingsLoket zelf als ook voor de uitwisseling van die gegevens naar het desbetreffende bevoegd gezag. Hierbij worden de indieningvereisten vertaald naar een schriftelijk formulier waarin alle vragen zijn opgenomen die nodig zijn om de vergunning- of meldingsplicht vast te stellen. 1.4 Gebruik van UM Aquo Voor zover er auteursrecht bestaat op het model berust dit bij het IHW en worden slechts niet exclusieve en niet overdraagbare gebruiksrechten verleend. Het model wordt gratis ter beschikking gesteld uitsluitend voor eigen gebruik onder de volgende voorwaarden: De toepassing van het model wordt gemeld bij het IHW: Het model wordt ongewijzigd toegepast. Wijzigingsaanvragen op het model kunnen worden ingediend bij het IHW. Hierbij is de algemene IHW procedure Wijzigingsvoorstellen van toepassing. Het mag niet worden verkocht. Uitbreidingen op het model Het uitbreiden van het model voor het uitwisselen van eigen gegevens is echter nadrukkelijk wel toegestaan onder de volgende voorwaarden. Uitbreidingen aan het model worden gemeld aan IHW. Hierbij ontvangt de melder een unieke identificerende code voor de voorgestelde uitbreidingsset. De uitbreiding mag geen objecten of objectkenmerken bevatten die reeds op een andere wijze in het model zijn gedefinieerd. Bij de uitbreidingen in het uitwisselingsformaat moeten de tags voorzien zijn van de unieke code die door IHW is uitgereikt. Eigendom en aansprakelijkheid pagina 12 van 190 Inleiding

13 Het model en het bijbehorende uitwisselingsformaat zijn eigendom van het IHW. Het IHW is niet verantwoordelijk en kan niet aansprakelijk gesteld worden, voor schade van enigerlei aard die direct of indirect een gevolg kunnen zijn van het gebruik van het model of het bijbehorende uitwisselingsformaat, de bijbehorende informatie en hiermee verkregen resultaten. Zij is eveneens niet aansprakelijk in het geval schade een gevolg is van fouten/gebreken en/of onvolkomenheden in het model Ontwikkelde extensies Momenteel zijn bij IHW de volgende extensie(s) op UM Aquo aangemeld: GWL1: Extensie voor het Gemeenschappelijk Waterschaps Laboratorium (Boxtel) voor de uitwisseling met het LIMS. 1.5 Doorgevoerde wijzigingen in UM Aquo 8.0 De wijzigingen op de domeintabellen uit de Aquo update van juni 2014 zijn doorgevoerd, dat heeft geleid tot een nieuwe versie van de betreffende domeintabellen en daarmee ook aangepaste namen in de includes in het uma. 1.6 Doorgevoerde wijzigingen in UM Aquo 7.0 De wijzigingen op de domeintabellen uit de Aquo update van juni 2013 zijn doorgevoerd, dat heeft geleid tot een nieuwe versie van de betreffende domeintabellen en daarmee ook aangepaste namen in de includes in het uma. Bovendien zijn de s van de Aquo domeintabellen aangepast aan de s die automatisch uit Aquo DS gegenereerd worden. 1.7 Doorgevoerde wijzigingen UM Aquo 6.1 RfC W is doorgevoerd. Dit RfC betreft het toevoegen van een attribuut locatietypewaardebepaling aan de klasse WaardeReeks in UM Aquo Metingen. Met dit attribuut kan de plaats waar het resultaat bepaald is worden aangeduid. Het is hiermee een alternatief voor het (onterecht) gebruik van de code INSU bij het attribuut hoedanigheid. 1.8 Doorgevoerde wijzigingen UM Aquo 6.0 Het betreft hier de wijzigingen van UM Aquo 5.0 naar UM Aquo 6.0. Hieronder valt de uitbreidng van het UM Aquo cluster Metingen met extra laboratorium kenmerken (W ). Bij deze wijziging zijn geen bestaande klassen verwijderd of gewijzigd. Er zijn 6 nieuwe klassen toegevoegd om het bestaande model (en uitwisselpraktijk) niet onnodig te belasten met specifieke kenmerken voor laboratorium doeleinden. Deze 6 klassen zijn: FysiekMonster, Order, LabOpdracht, LaboratoriumWaardereeksProces, MeervoudigBepaaldeWaardeReeksTijd en MeervoudigBepaaldeTijdWaarde. De wijzigingen die het laatste jaar hebben plaatsgevonden in het Um Aquo Waterwet zijn direct verwerkt in de modelbeschrijving van UM Aquo Waterwet omdat op deze versie van het model het berichtenverkeer in het OmgevingsLoket Online water gebaseerd is. Inleiding pagina 13 van 190

14 1.8.1 Nieuwe of gewijzigde Datan in IMWA t.b.v. UM Aquo - Waterwet Een van de wijzigingen t.b.v. Um Aquo - waterwet die van invloed is op het bestaande UM Aquo is de wijziging van het attribuuttype van het attribuut waarde van CharacterString in Measure in de 5 klassen met OmvangWaarden Datan (in IMWA) en het omdraaien van de volgorde van de twee attributen in die 5 klassen. OmvangWaardeInrichtingselement Parameters en waarden van toepassing op een Inrichtingselement object waarde Measure De waarde waarde OmvangWaardeInrichtingselement omvangwaarde voor een inrichtingselement OmvangWaardeKunstwerk Parameters en waarden van toepassing op een kunstwerk waarde waarde Measure OmvangWaardeKunstwerk OmvangWaardeWater Parameters en waarden van toepassing op een water object waarde waarde Measure OmvangWaardeWater OmvangWaardeWaterbeheergebied Parameters en waarden van toepassing op een waterbeheergebied pagina 14 van 190 Inleiding

15 waarde waarde Measure OmvangWaardeWaterbeheerGebied OmvangWaardeWeg Parameters en waarden van toepassing op een wegdeel waarde waarde Measure OmvangWaardeWeg 1.9 Doorgevoerde wijzigingen UM Aquo 5.0 Het betreft hier de wijzigingen van UM Aquo 4.0 naar UM Aquo 5.0. Hieronder valt alleen de toevoeging van het model UM Aquo Waterwet. Opmerking: Deze versie van het UM Aquo Waterwet is nog niet geïmplementeerd in het OmgevingsLoket Online, daarom kunnen er komende tijd nog wijzigingen optreden. Ten behoeve van UM Aquo Waterwet zijn voor IMWA vier nieuwe klassen en een nieuw datatypetoegevoegd. Deze zijn hier niet opgenomen, maar in de modelbeschrijving van IMWA verwerkt Doorgevoerde wijzigingen UM Aquo 4.0 Het betreft hier de wijzigingen van UM Aquo 3.0 naar UM Aquo Nieuw datatype Datatype ringwaarnemingdata Motivatie Data voor het vastleggen van dynamische kenmerken van de omgeving die direct of indirect worden waargenomen. Deze typeringen waren eerst onderdeel van de tabel Parameter en stonden in de parametergroep Overig. Nu deze tabel gespitst is in een aparte domeintabel per parametergroep moest ook voor deze parametergroep een mogelijkheid gecreëerd worden om uitwisseling mogelijk te maken. Inleiding pagina 15 van 190

16 Gewijzigd attribuut Klasse Attribuut Motivatie MeetObject (specialisatie van IMWA::Meting) typemeting [0..1] wordt in het logische model [0] typemeting is alleen in het logische model op [0] gezet omdat dit attribuut niet nodig is voor uitwisseling, maar alleen nodig is voor compatibiliteit met het LM Aquo Doorgevoerde wijzigingen UM Aquo 3.0 Het betreft hier de wijzigingen van UM Aquo metingen (2.0) en UM Aquo(1.0) naar UM Aquo Nieuwe klassen Klasse Motivatie EffectenOppervlaktewaterlichaam Uit elkaar halen van Oordelen, AtRisk en Effecten naar aparte klassen ivm betere uitwisseling EffectenGrondwaterlichaam Uit elkaar halen van Oordelen en Effecten naar aparte klassen ivm betere uitwisseling AtRiskOppervlakteWaterlichaam Uit elkaar halen van Oordelen, Effecten en AtRisk beoordeling naar aparte klassen ivm betere uitwisseling Oordeel Maatregelen BijzondereOmstandigheid Norm Normpakket Samenpakken van alle gegevens rondom een oordeel, deze conform het Metingen deel (UM Aquo metingen) vastleggen en het mogelijk maken om Oordelen generiek aan waterbeheergebieden te koppelen ipv alleen aan waterlichamen. Hiermee verdwijnen de oordelen uit de voormalige klassen OordelenEnEffectenOppervlakteWaterlichaam en OordelenEnEffectenGrondwaterlichaam Het mogelijk maken om maatregelen vast te leggen voor generieke waterbeheergebieden (waaronder KRW waterlichamen) Aanduiding wanneer een normwaarde niet eenvoudig bepaald kan worden maar wordt bepaald door bv externe omstandigheden of waarden van andere parameters Het mogelijk maken om generiek normen te koppelen aan geoobjecten. Hiermee kunnen normen voor bv waterbeheergebieden worden vastgelegd, maar ook voor kunstwerken en waterkeringen. De klasse norm kent hiervoor specialisaties (momenteel LozingsNorm en ToetsNorm) die in de toekomst verder kunnen worden uitgebreid. Serie samenhangende normen, bv NW4 normpakket etc etc Verwijderde klassen Klasse Motivatie OordelenEnEffectenOppervlakteWaterlichaam Klasse is vervangen door de drie afzonderlijke klassen: Oordeel AtRiskOppervlakteWaterlichaam pagina 16 van 190 Inleiding

17 Klasse OordelenEnEffectenGrondWaterlichaam Motivatie EffectenOppervlakteWaterlichaam Klasse is vervangen door de drie afzonderlijke klassen: Oordeel EffectenGrondWaterlichaam Nieuwe datatypen Datatype Normwaarde NormwaardeData Motivatie Vastleggen van de gegevens die bij een specifieke norm horen. Mogelijke waarden van een norm vastgelegd conform de systematiek van de Waarde in het metingendeel. MaatregelenKostenData Beschrijven van de kosten die bij een maatregel horen NormClassficiatieData ToestandData Keuzen vastleggen uit de mogelijke soorten norm classificaties Keuzen vastleggen uit de mogelijke soorten toestand classificaties Gewijzigde attributen Klasse Attribuut Motivatie Oordeel EffectenOppervlakt ewaterlichaam DiffuseLozing Het attribuut toetsmethode moet waardebewerkingsmethode heten. Tevens moet verwezen worden naar de domeintabel Waardebewerkingsmethode (en niet naar toetsmethode) De Domeintabel Aquodomein_typehydromorfologischeingreepeff ect.xsd moet aangepast worden. Er moet verwezen worden naar de domeintabel Aquo-domein_hydromorfologische parameter.xsd. De Domeintabel Aquo- vrachtbepalingsmethode.xsd had niet opgenomen moeten worden. Bij het betreffende attribuut moest verwezen worden naar Waardebepalingsmethode. De inhoud van toetsmethode is een soort subset van Waardebewerkingsmethode. Effecten horen niet in de domeintabel thuis. Dat is een apart attribuut vrachtbepalingsmethode is een soort subset van de domeintabel Waardebepalingsmethode Nieuwe attributen Naast het onstaaan van volledig nieuwe klassen, is er bij het uit elkaar trekken van de klassen OordeelEnEffectenGrondwaterlichaam en OordeelEnEffectenOppervlakte- Waterlichaam een aantal nieuwe attributen toegevoegd aan de (nieuw) ontstane klasse Oordeel. Klasse Attribuut Motivatie Oordeel Er moet een attribuut waardebepalingsmethode worden toegevoegd. Hiermee kan worden aangegeven dat hoe de waarde tot stand is gekomen Oordeel Het attribuut datumvanopname is Hierdoor kan aangegeven Inleiding pagina 17 van 190

18 Klasse Attribuut Motivatie Oordeel Oordeel Oordeel Oordeel gewijzigd in de attributen gegevensbegintijd en gegevenseindtijd. ter info: Het attribuut DatumOpname is een onderdeel van de metadataset. Er moet een attribuut rapportagejaar worden toegevoegd. Het onderscheid tussen de datatypes oordeelhuidigstoffen en oordeelhuidigbiologisch (en oordeelhydromorfologie ) kan vervallen. Hydromorfologische effecten moeten in een andere klasse dan het oordeel worden gemodelleerd. Er moet een attribuut numeriekewaarde worden toegevoegd. ter info: dit is niet de code van de toestand! worden over welke periode gegeven zijn gebruikt om tot het oordeel te komen. Hiermee kan worden aangegeven in welk jaar het oordeel tot stand is gekomen. Hiermee wordt verwarring voorkomen Hiermee kan de waarde, bijv. de Ecol.Score of waterindex, die geleid heeft tot de classificatie worden uitgewisseld Gewijzigde Relaties Om meer duidelijkheid te scheppen in de relaties in zowel het logisch model als het bijbehorende XSD schema is ervoor gekozen om alle relaties in UM Aquo niet meer te voorzien van de naam van de klasse waarnaar de relatie verwijst. In het bijbehorende XSD schema is er juist voor gekozen om deze naam bij ALLE relaties op te nemen. Achterliggende motivatie is dat uit het diagram zonder meer duidelijk wordt naar welke klasse een relatie verwijst. In het XSD is dit juist niet het geval en is het meegeven van de relatie van cruciaal belang voor het eenvoudig lezen / maken van een GML document. In het Logisch Model (UML klassendiagram) worden daarom de volgende wijzigingen doorgevoerd: Klasse 1 Klasse 2 Wijziging Monsterobject MeetObject heeft wordt gewijzigd in hoortbij. heeftmonsterobjecten wordt gewijzigd in heeft Waardereeks MonsterObject heeft wordt gewijzigd in hoortbij. heeftwaardereeksen wordt gewijzigd in heeft KRWWaterdeel KRWWaterbeheer gebied KRWWaterbeheer gebied Grondwaterlichaam OppervlakteWater lichaam Oppervlaktewater lichaam Grondwater lichaam KRWGrondwater Onttrekking bestaatuitkrwwaterdeel wordt gewijzigd in bestaatuit onderdeelvanoppervlaktewaterlichaam wordt gewijzigd in onderdeelvan ligtinkrwwaterbeheergebied wordt gewijzigd in ligtin bestaatuitoppervlaktewaterlichaam wordt gewijzigd in bestaatuit ligtinkrwwaterbeheergebied wordt gewijzigd in ligtin bestaatuitgrondwaterlichaam wordt gewijzigd in bestaatuit onttrektaangrondwaterlichaam wordt gewijzigd in onttrektaan pagina 18 van 190 Inleiding

19 GrondwaterOnttrek king OppervlakteWater lichaam OppervlakteWater lichaam OppervlakteWater Onttrekking Waterbeheer Gebied KRWGrondwater Onttrekking KRWOppervlakte WaterOnttrekking KRWOppervlakte Waterlozing KRWOppervlakte WaterOnttrekking DiffuseLozing heeftkrwgrondwateronttrekking wordt gewijzigd in heeft kentkrwgrondwateronttrekking wordt gewijzigd in kent onttrektaanoppervlaktewaterlichaam wordt gewijzigd in OnttrektAan heeftkrwoppervlaktewateronttrekking wordt gewijzigd in heeft loostopoppervlaktewaterlichaam wordt gewijzigd in loostop heeftkrwoppervlaktewaterlozing wordt gewijzigd in heeft kentkrwoppervlaktewateronttrekking wordt gewijzigd in kent heeftdiffuselozing wordt gewijzigd in heeft GeoObject ObjectMetadata heeftobjectmetadata wordt gewijzigd in heeft heeft wordt gewijzigd in vantoepassingop In het XSD schema kunnen alle relaties uit het Logisch Model eenvoudig terug gevonden worden door achter de relatienaam uit het Logisch Model de toevoeging van de klasse waarnaar deze verwijst te plaatsen (bv heeft bij de klase MonsterObject in het Logisch Model wordt heeftmonsterobject bij dezelfde relatie in het XSD). Inleiding pagina 19 van 190

20 1.12 Doorgevoerde wijzigingen UM Aquo metingen 2.0 De onderstaande wijzigingen zijn doorgevoerd als wijzigingsvoorstel W Gewijzigde klassen en attributen Klasse Wijziging Motivatie Meting (IMWA) Attribuut waterbeheerder toegevoegd Compatibiliteit met KRW elementen MeetObject MonsterObject Waardereeks Geen attributen meer behalve 3D geometrie die specifiek voor UM Aquo metingen is. Attribuut opmerking vervangen door attribuut metadata Attribuut opmerking vervangen door attribuut metadata Attributen grootheid en parameter vervangen door samengesteld attribuut parameter Dient nog om aan te geven dat het hier om een lokatie gaat waar een meting is / wordt uitgevoerd. Attributen verschoven naar IMWA ivm compatibiliteit Dit is een datatype waarin relevante metadatagegevens voor individuele klassen zijn opgenomen zoals opmerking en URL Dit is een datatype waarin relevante metadatagegevens voor individuele klassen zijn opgenomen zoals opmerking en URL Parameter datatype is een combinatie van ofwel een parameter en grootheid ofwel een zogenaamde typering. Deze laatste is toegevoegd om uitwisseling van typeringen met UM Aquo mogelijk te maken en voor compatibiliteit met UM Aquo - krw Toegevoegde relaties Er wordt bij geo-object een relatie toegevoegd waarmee het mogelijk is om een geo-object uit meerdere, andere, geo-objecten op te bouwen. Hierdoor kunnen verschillende meetpunten in een enkele meetlocatie gegroepeerd zoals dat binnen de KRW van belang is. pagina 20 van 190 Inleiding

21 1.13 Doorgevoerde wijzigingen UM Aquo metingen 1.1 De onderstaande wijzigingen zijn doorgevoerd als wijzigingsvoorstel nr. Klasse Wijziging 1 Meetobject Attribuut typemeting (optioneel) toevoegen. De superklasse IMWA:Meting kent dit attribuut reeds. Het attribuut kan dus geërfd worden. 2 WaardeReeks Het attribuut geldigeindetijd wordt gewijzigd in geldigeindtijd 3 WaardeReeks Het attribuut kwaliteitsoordeel (verplicht) met enumeratie wordt toegevoegd. 4 WaardeReeks De voorwaarde dat of de meting of een Alfanumerieke Waarde of een Numerieke Waarde heeft komt te vervallen. 5 MonsterObject- Waardereeks De relatie wordt een optioneel gemaakt. Een Monsterobject heeft 0, 1 of meer Waardereeksen. Wijzigingen die in het bijbehorende GML/XML schemabestand (umam.xsd) zijn doorgevoerd staan vermeld in de Praktijkrichtlijn. Inleiding pagina 21 van 190

22

23 2. Uitwisselmodel Aquo 2.1 Een toepassing van NEN 3610 Het Uitwisselmodel Aquo (UM Aquo) is een toepassing van het Basismodel Geo-informatie, NEN 3610, voor de kaderrichtlijn Water. Het is hiermee één van de toepassingen van deze norm. NEN 3610 vervult als algemeen geldende norm een paraplufunctie voor bestaande of nog te ontwikkelen informatiemodellen voor specifieke beleidsvelden. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid om beleidsveld-eigen registraties van geo-informatie via de algemene overlappende classificatie van NEN 3610 met andere beleidsvelden uit te wisselen Structuur van het informatiemodel. De structuur van het UM Aquo is ontleend aan het Basismodel Geo-informatie. In bijlage A is hiervan een beschrijving opgenomen. Centraal staat dat het een object georiënteerd model betreft voor uitwisseling van geo-informatie. Objectoriëntatie betekent dat de informatie gemodelleerd is rond objecten. Alleen de informatie die rechtstreeks het object betreft is bij het object opgenomen. De objecten vormen de eenheid van informatie. Ook de relaties die objecten hebben met andere objecten is gemodelleerd. Dit maakt dat informatie over een object per object opvraagbaar is en ook de context van het object bekend en bevraagbaar is. Objecten met gelijke eigenschappen worden gegroepeerd in objectklassen UM Aquo geo-objectklassen. Het UM Aquo is een verdere uitwerking van de geo-objectklassen uit het Basismodel Geo- Informatie en IMWA die relevant zijn voor het uitwisselen van meetgegevens tenminste voor zover die informatie door die sector beheerd en uitgewisseld wordt. In onderstaande figuur wordt de Werkelijkheid nu gevormd door waterlichamen. De abstractie daarvan wordt gemodelleerd in het UM Aquo. Door middel van dit gemeenschappelijke model kunnen er vertaalregels opgesteld worden voor een centrale ontsluiting van decentraal opgeslagen informatie. Uitwisselmodel Aquo pagina 23 van 190

24 Het informatiemodel UM Aquo beschrijft een abstractie van de werkelijkheid van metingen. Instanties die metingen uitvoeren en verwerken hebben hun eigen modellen voor data-inwinning en data-opslag. Het gemeenschappelijke model UM Aquo biedt vertaalregels voor een centrale ontsluiting van bv kaderrichtlijn water informatie (figuur bewerkt vanuit IMKL). Op modelniveau is het model UM Aquo een specialisatie van het model IMWA wat op zijn beurt weer een specialisatie is van het model NEN Het model UM Aquo-waterwet is tevens een specialisatie van van OmgeveingsLoket Online. Zie onderstaande figuur. pkg Aquo uitwisselmodellen NEN3610 Omgev ingsloket online specialisatie specialisatie IMWA maakt gebruik van Aquo domeinen specialisatie UM Aquo - metingen UM Aquo - normen UM Aquo - krw UM Aquo - waterwet maakt gebruik van maakt gebruik van maakt gebruik van maakt gebruik van figuur: Samenhang Aquo Uitwisselmodellen pagina 24 van 190 Uitwisselmodel Aquo

25 In het Basismodel zijn alle klassen abstract. In de figuur is dit weergegeven door een cursief lettertype voor het informatiemodel NEN Dit betekent dat van de klassen uit het Basismodel geen instanties gemaakt kunnen worden, dat wil zeggen dat geen individuele geo-objecten uit een klasse beschreven kunnen worden. Dit kan pas in de sectormodellen. In dit geval IMWA en het UM Aquo. Bijvoorbeeld een geo-object Waterbeheergebied kan pas beschreven worden als instantie van de objectklasse Oppervlaktewaterlichaam uit UM Aquo en niet als instantie van de klasse Waterbeheergebied uit het Basismodel. Objecten die in IMWA voorkomen behoren tot de algemene klasse GeoObject van het Basismodel. Deze klasse is de superklasse waar alle IMWA klassen, zoals bijvoorbeeld de klasse Waterbeheergebied, een verdere specialisatie van zijn. Voor het UM Aquo geldt dat de klasse Oppervlaktewaterlichaam nog altijd een verdere specialisatie is van het GeoObject (via de IMWA klasse Waterbeheergebied), maar dat de overige klassen dit niet meer zijn. De objectklassen GeoObject, Waterbeheergebied en Oppervlaktewaterlichaam vormen als het ware de aangrijpingspunten tussen het Basismodel Geo-informatie, IMWA en het UM Aquo. Tussen de klassen van het Basismodel en/of IMWA en het UM Aquo gelden de normale overervingsregels. Attributen en relaties die in het Basismodel of IMWA gedefinieerd zijn gelden daarom ook voor het UM Aquo. Alleen als er voor attributen andere condities of waarden gelden worden ze in het UM Aquo nog een keer opgenomen. Bijvoorbeeld als in het Basismodel een attribuut optioneel is maar in het UM Aquo verplicht. Of als een attribuut in het UM Aquo een ander domein heeft dan in IMWA. Mogelijk is ook dat een attribuut in het Basismodel of IMWA optioneel is maar in het UM Aquo niet gedefinieerd is. In al die gevallen wordt het attribuut met de gewijzigde opties nog een keer opgenomen. Het in het UM Aquo gedefinieerde attribuut overschrijft in die gevallen het Basismodel of IMWA attribuut. 2.2 Relatie met bestaande normen en standaarden UM Aquo verwijst naar en maakt gebruik van regels die uitgewerkt zijn in een aantal normen en standaarden. Normen die zijn vastgelegd op nationaal niveau bij het NEN, en standaarden en afspraken die binnen de watersector worden toegepast. Standaarden in relatie tot het model NEN 3610: 2005 IMWA: 2007 Basismodel Geo-informatie. Termen, definities, relaties en algemene regels voor de uitwisseling van informatie over aan het aardoppervlak gerelateerde ruimtelijke objecten. Informatiemodel Water, een toepassing van het Basismodel Geoinformatie voor de sector Water. IMWA maakt gebruik van de objectklassen die in NEN 3610 gedefinieerd zijn om het aardoppervlak en de objecten die daarop en daarin voorkomen te beschrijven en aan elkaar te relateren. Dit is beperkt tot de objecten die voor de sector Water relevant zijn. Omdat NEN 3610 een algemeen model is voor uitwisseling van geo-informatie is het model voor gebruik binnen de sector Water vaak niet gedetailleerd genoeg. Om die reden zijn er in IMWA attributen onderscheiden die niet in NEN 3610 voorkomen en/of zijn er detailniveaus toegevoegd aan de toegestane domeinwaarden van al in NEN 3610 bestaande attributen. Samenvattend maakt IMWA gebruik van een gedeelte van NEN 3610, maar werkt voor dit gedeelte een hoger detail uit. Uitwisselmodel Aquo pagina 25 van 190

26 Aquo-lex Aquo domeinen ISO 8601 ISO ISO ISO Waterwoordenboek zoals in beheer bij IHW en basis voor de definitie van gegevensobjecten. Domeintabellen zoals gebruikt in andere onderdelen van de Aquo standaard en in beheer bij IHW. Deze beschrijft het gebruik van tijd referentie systemen bij data uitwisseling. Deze beschrijft de modelleertaal UML als conceptuele schematisatie taal. Hierin wordt een uitgebreide typehierarchie gegeven voor het aanduiden van geometrie of topologie van objecten. Beschrijving van de temporele aspecten van geo objecten. Standaarden voor uitwisselingsformaat ISO ISO ISO ISO In deze norm wordt onder andere het gebruik van landcode s beschreven. Deze zijn relevant bij het toekennen van identificatie s. Deze beschrijft het gebruik van coordinaat referentiesystemen bij de uitwisseling van geografische informatie. Voor de NEN3610 / IMWA is gekozen tot het herleidbaar maken van alle coordinaten tot ETRS89 Hierin worden de elementen voor de uitwisseling van metadata beschreven. Een afgeleide hiervan is de NL kernset Metadata. In deze norm wordt de Geography Markup Language (GML) besproken. In NEN 3610 wordt voor het uitwisselingsformaat van bestanden (het technische formaat voor uitwisseling) gerefereerd aan GML. Voor IMWA en het UM Aquo geldt hiervoor dezelfde referentie. GML is hiermee het aan UM Aquo gekoppelde uitwisselingsformaat van conform het UM Aquo gemodelleerde bestanden. Voor UM Aquo komt een XML/GML schema beschikbaar voor import en export van en naar GML bestanden. Standaarden voor toepassing UM Aquo: Voor de toepassing van UM Aquo wordt verwezen naar praktijkrichtlijnen. In deze richtlijnen wordt toegelicht hoe verschillende uitwisselingsbestanden conform UM Aquo gecodeerd moeten worden. Standaarden voor presentatie: De uitwisseling van de presentatie, kleuren, symbolen et cetera, die bij de visualisatie van digitale gegevens een rol spelen is geen onderdeel van UM Aquo. Meer informatie hieromtrent is te vinden in de praktijkrichtlijn geometrie die volgens planning in de 2 e helft van 2008 gepubliceerd zal worden. pagina 26 van 190 Uitwisselmodel Aquo

27 3. op modelbeschrijving In dit hoofdstuk worden de begrippen toegelicht die gebruikt worden voor de beschrijving van de structuur van het model. De definities van elementen van het model worden gegeven in hoofdstuk Termen en definities Term / definitie (engels) applicatieschema (application schema) attribuut (feature attribute) Informatiemodel dat wordt beschreven en toegepast. OPMERKING Het UM Aquo is met UML beschreven in een applicatieschema. Kenmerk van een object attribuutwaarde (value) Waarde die een attribuut aanneemt geo-informatie (geo-information, geographic information) domein (domain) geo-object (feature type of feature class) georeferentie (georeference) informatiemodel (conceptual model / conceptual schema) interoperabiliteit (interoperability) metadata (metadata) Gegevens met een directe of indirecte referentie naar een plaats op het aardoppervlak. OPMERKING Geo-informatie is synoniem aan geografische informatie. Kennisgebied of activiteit gekarakteriseerd door een verzameling van concepten, begrippen en/of waarden Abstractie van een fenomeen in de werkelijkheid dat direct of indirect geassocieerd is met een locatie relatief ten opzichte van het aardoppervlak Locatie van een ruimtelijk object vastgelegd in een ruimtelijk referentiesysteem Formele definitie van objecten, attributen, relaties en regels in een bepaald domein Mogelijkheid van verschillende autonome, heterogene eenheden, systemen of partijen om met elkaar te communiceren en interacteren. Gegevens over gegevens. model (model) Abstractie van de werkelijkheid. presentatie (portrayal) Visualisatie van geografische informatie voor mensen. representatie (representation) ruimtelijk referentie-systeem (spatial reference system) Inhoudelijk vastleggen van de werkelijkheid. OPMERKING: Het informatiemodel is een representatie van de werkelijkheid. Model (systeem) voor identificatie van een positie (locatie) gerelateerd aan het aardoppervlak. OPMERKING Identificatie van een positie kan door coördinaten (directe locatie) en door geografische identificatoren (indirecte locatie). op modelbeschrijving pagina 27 van 190

28 werkelijkheid (universe of discourse) beeld van de echte of hypothetische wereld die alles van belang omvat Afkortingen ISO OCL OGC OMG GFM GIS GML RfC UML URI URL XML W3C International Organization for Standardization Object Constraint Language Open Geospatial Consortium Object Management Group General Feature Model Geografisch Informatie Systeem Geography Markup Language Request for Change - wijzigingsvoorstel Unified Modelling Language Uniform Resource Identifier (uit XML) Uniform Resource Locator Extensible Markup Language World Wide Web Consortium 3.2 UML klassediagram Voor het beschrijven van het model wordt gebruik gemaakt van de grafische modelleertaal UML (Unified Modelling Language). UML vindt zijn oorsprong in de objectoriëntatie en is door de Object Management Groep (OMG) ontwikkeld als een standaard voor het beschrijven van objectgeoriënteerde modellen. Het UML klassediagram is één van de mogelijkheden die UML biedt. Dit onderdeel wordt in dit document gebruikt voor het beschrijven van het UM Aquo - kaderricthlijn water. Hieronder volgt een beknopte samenvatting van de belangrijkste begrippen en notaties die gebruikt worden in een UML klassediagram. Begrip (Engels) Klasse (Class) = verzameling objecten met overeenkomstige eigenschappen ( kenmerken, associaties en gedrag ). UML-notatie Naam v an de klasse +attributen +operaties() Abstracte klasse (abstract class) = klasse zonder objecten. Concrete klasse = klasse met objecten. Rechthoek met drie compartimenten: - Naam van de klasse - Attributen ( kenmerken) - Operaties ( gedrag) pagina 28 van 190 op modelbeschrijving