PAUL SCHOTSMANS FACULTEIT GENEESKUNDE KU LEUVEN

Transcriptie

1 PAUL SCHOTSMANS CENTRUM VOOR BIOMEDISCHE ETHIEK EN RECHT FACULTEIT GENEESKUNDE KU LEUVEN

2 Van waar komen we? De arts patiënt relatie is geëvolueerd van een eerder paternalistisch model naar een samenwerkingsmodel. De groeiende bezinning op medische beslissingen rondom patiënten bij het levenseinde heeft geleid tot een verschuiving van aandacht: niet zozeer het verlengen van het leven ten koste van alle prijs staat centraal, maar wél de bevordering van de kwaliteit van leven: menswaardigheid als ethisch streefdoel

3 1976: Karen Quinlan: patiënte in persisterende vegetatieve toestand (PVS) 1986: Elisabeth Bouvia (28 jaar oud): bedlegerig, immobiel, arthritis weigerde kunstmatige voeding en vochttoediening (KVV) 1990: Nancy Beth Cruzan: jonge vrouw met zware hersenschade, ten gevolge van ongeval: na een lange juridische strijd werd de KVV stopgezet 2005: Terry Schiavo (ook PVS) en 2009: Eluana Englaro (ook PVS)

4 Commissie voor Medische Ethiek (voorzitterschap Marcelin Renaer, Jos Vermylen en Martin Hiele) Aanhoudende inzet om therapeutische verbetenheid tegen te gaan.

5 Sinds 1985: adviezen i.v.m. de afbouw van therapeutische verbetenheid: Is het nog zinvol de medische behandelingen verder te zetten of in te zetten, als duidelijk is dat deze niet meer bijdragen tot kwaliteit van leven? Waarden afwegen (in multidisciplinair en transparant overleg) Beslissing en eventueel besluit. Zie activiteiten van de Commissie voor Medische Ethiek, Faculteit Geneeskunde, KU Leuven 5

6 Niet meer te reanimeren Behandeling stop te zetten Behandeling niet in te zetten Kunstmatige voeding en vochttoediening af te bouwen Codering van patiënten Palliatieve zorg Palliatieve sedatie Stappenplan ivm i.v.m. de vraag naar euthanasie Euthanasie bij personen met dementie en bij psychiatrische patiënten (2012) 6

7 Advies Commissie voor Medische Ethiek van 1995, recent bijgewerkt en aangepast gp aan nieuwe medische technologieën in 2009 De Commissie beschouwt deze wijze van vocht en voedseltoediening als een medische act, die vanaf een bepaald stadium nutteloos wordt. Daarom adviseert de commissie dat men zij het na herhaalde evaluatie de KVV mag stoppen. Advies alleen voor PVS (niet voor personen met dementie)!

8 KVV wordt beschouwd als een medische act, die vanaf een bepaald stadium uitzichtloos is Het verlengen van het leven houdt geen enkele kl hoop meer in hogere waarden te realiseren: de reden om het leven kunstmatig (of door externe interventie) in stand te houden, verdwijnt 8

9 Sinds 1996: het ethisch adviesorgaan voor de Belgische overheden en voor de Commissies van Medische Ethiek in de Verzorgingsinstellingen Pluralistische samenstelling Reeds meer dan 50 Adviezen

10 Belgisch Raadgevend Comité voor de Bio Ethiek: alhowel dit advies specifiek gaat over de geïnformeerde toestemming en de Do Not Reanimate Orders kan het ons hier vandaag toch helpen Belangrijk is immers vooral het onderscheid tussen nutteloos en zinloos

11 De medische nutteloosheid of uitzichtloosheid van een behandeling is een kernaspect van het begrip therapeutische verbetenheid. Vanuit medisch oogpunt wordt het accent op de afwezigheid van een therapeutisch nut of gezondheidsvoordeel voor de patiënt gelegd, en dit zoveel als mogelijk door beroep te doen op medische argumenten.

12 Medisch nutteloos verschilt van medische zinloosheid: zinvolheid of zinloosheid heeft vooral te maken met het waarden perspectief van de patiënt en/of zijn familie De patiënt of zijn vertegenwoordiger g bepaalt of een behandeling bijdraagt tot een betere of een meer aanvaardbare kwaliteit van leven.

13 Een patiënt heeft het recht elke behandeling te weigeren (die beslissing is bindend voor de arts) Een arts heeft het recht een behandeling bh dl die hij nutteloos acht, niet voort te zetten. Hij moet hiervoor wél overleg plegen met de patiënt en/of zijn vertegenwoordiger en/of zijn familie

14 Bepaalde klinische indicaties verantwoorden zonder meer het gebruik ervan, zeker bij behandelbare pathologieën Veel meer discussie ontstaat er echter over PEG bij personen met dementie in een ver gevorderd stadium of bij patiënten met ongeneeslijke metastatische kanker.

15 Page 956: Whether or not quality of life improves in response to PEG tube placement and provision of adequate nutrition is highly controversial in patients with advanced d dementia. When patients with dementia are changed to tube feeding from hand feeding, it is argued that they are deprived of taste, touch, nurturing, and social interaction.

16 Een voorafgaande planning van zorg kan duidelijk maken welk het waardenkader is van de patiënt (vertegenwoordiger, familie, etc.) De ethische grondhouding bestaat in de bevordering van een menswaardig leven, ook in momenten van aftakeling Een medisch nutteloze handeling die alleen het leven verlengt, is een vorm van therapeutische verbetenheid.

17 Terug naar Advies 41: een arts kan niet gedwongen worden een nutteloze behandeling te starten of voort te zetten Wat als de patiënt, zijn vertegenwoordiger of de familie toch vragen om dit te doen? Een proces van overleg en communicatie verhelpt meestal alle conflictgevallen

18 Inwinnen van het advies van een derde (buitenstaander); eventueel zelfs overplaatsing van de patiënt Consensus advies: In de zeldzame gevallen waar geen consensus kan bereikt worden en waar de geëiste medische interventie geen enkel medisch nut heeft, kan de arts niet verplicht worden deze te stellen.

19 Management decisions should arise from a clear determination of the overall goals of care The determination of reasonablegoals l for PEG tube placement in any given patient, the avoidance of personal bias of physicians regarding the use of PEG, and sensitivity to patient needs and desires will ensure appropriate use of the procedure.

20 Mark H. DeLegge et alii, Ethical and medicolegal aspects of PEG tube placement and provision of artificial nutritional therapy. Review Article. Gastrointestinal Endoscopy, Volume 42, No. 6: py, 4, 2005, page