Platform Duurzame Glastuinbouw (PDG) Jaarrapportage 2015

Transcriptie

1 Platform Duurzame Glastuinbouw (PDG) Jaarrapportage Organisatie Platform Duurzame Glastuinbouw 1 2. Activiteiten Koers Platform Duurzame Glastuinbouw 7 4. Financiering Maart 2016

2 1. Organisatie Platform Duurzame Glastuinbouw Platform Duurzame Glastuinbouw gericht op emissieloze sector in 2027 In het Platform Duurzame Glastuinbouw werken overheden, glastuinbouwsector en milieuorganisaties samen op het gebied van glastuinbouw en duurzaamheid, en signaleren en bespreken eventuele knelpunten. De gemeenschappelijke visie en koers van het Platform is verwoord in de Duurzaamheidagenda Bij het bepalen van de prioriteiten zijn de volgende criteria gehanteerd: - het onderwerp is nog niet elders belegd of behoeft expliciete aandacht/actie - heeft belangrijke raakvlakken met diverse thema s Water, energie en leefomgeving - is al (eerder) vanuit het Platform Duurzame Glastuinbouw ingezet Dit is de basis voor de activiteiten van het Platform in de periode en geeft in grote lijnen richting aan de activiteiten van het platform in de komende jaren. De verantwoordelijkheid voor het beleid en de uitvoering ligt bij de afzonderlijke partijen. In 2013 en 2014 heeft een heroriëntatie plaatsgevonden waarbij de inhoudelijk focus is aangescherpt. In 2015 zijn enkele bezuinigingen doorgevoerd waardoor de activiteiten enigszins zijn herverdeeld en/of nog meer door de deelnemende partijen zijn opgepakt. De partijen zetten zich onverminderd in voor de continuering van het Platform als gremium dat de voortgang richting de nagenoeg emissieloze glastuinbouwsector in 2027 volgt en acties neemt waar nodig. Het Platform Duurzame Glastuinbouw richt zich voornamelijk op de vermindering van de emissie van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen in de glastuinbouw, richting oppervlaktewater, bodem en riolering. De glastuinbouwsector en de overheden (rijksoverheid, gemeenten en waterschappen) hebben afgesproken om tot een nagenoeg nulemissie van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen in 2027 te komen. Met deze doelstelling willen de sector en overheden voldoen aan de vereisten van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) en de Europese Nitraatrichtlijn. Om dit te bereiken is samenwerking van groot belang; tussen ondernemers, ketenpartners, wetenschap en overheden. Met elkaar wordt gewerkt aan het verbeteren van de leefomgeving en het bestendigen van een sterke tuinbouwsector. Het PDG brengt jaarlijks een voortgangsrapport uit ter verantwoording van de uitgevoerde acties en gemaakte afspraken. Jaarrapportage

3 Betrokken partijen De samenstelling van het Platform Duurzame Glastuinbouw was in 2015 als volgt: De stuurgroep bewaakt de voortgang, de afspraken en de bereikte resultaten en faciliteert activiteiten van partners op verzoek. De leden van de stuurgroep zijn: De heer J. van der Tak (Gemeente Westland) vertegenwoordigt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG); De heer M.A.P. van Haersma Buma (Hoogheemraadschap Delfland) vertegenwoordigt de Unie van Waterschappen; De heren N. van Ruiten en J. Aerts vertegenwoordigen LTO Glaskracht Nederland; Mevrouw G.L. Veerbeek namens het Ministerie van Economische Zaken; De heer J. Busstra namens het Ministerie van Infrastructuur en Milieu; De heer S.P. Akkerman namens Natuur en Milieu. De heer P.L.B.A. Van Geel is onafhankelijk voorzitter. Mevrouw M. Daane van der Houwen is secretaris. De managementgroep bestaat uit ambtelijk vertegenwoordigers van de platformpartijen, te weten: Mevrouw M. Tieleman (Gemeente Westland) namens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) Mevrouw M. Mul namens de Unie van Waterschappen Mevrouw M. Schoenmakers, de heer G. Meis namens LTO Glaskracht Nederland Mevrouw S. Pronk namens Ministerie van Economische Zaken i.s.m. de heer Ruud Teunissen namens Ministerie van Infrastructuur en Milieu De heer F. Pladdet namens Natuur en Milieu Mevrouw M. Daane van der Houwen (platformcoördinator) is voorzitter/secretaris Vanaf 2014 is steeds 1 rijksvertegenwoordiger, namens zowel Ministerie van Economische Zaken als Ministerie van Infrastructuur en Milieu, aanwezig in zowel Stuurgroep als Managementgroep, waarbij zij tevens elkaars vervanging vormen. Aanvullend kunnen in (ad hoc) werkgroepen inhoudelijke zaken worden uitgewerkt, zoals in de werkgroep Emissies Glastuinbouw, de werkgroep beoordelingsmethodiek zuiveringsinstallaties en de ambtelijke werkgroep Hoofdlijnenakkoord. Vanaf 1 januari 2015 is het inhoudelijke secretariaat belegd bij Madelinde Daane-van der Houwen (platformcoördinator). De financiële administratie ligt zoals de jaren hiervoor bij Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). In deze jaarrapportage worden een aantal geagendeerde en in 2015 uitgevoerde zaken beknopt weergegeven. Voor detailinformatie verwijzen wij u graag naar de betrokken partijen. Jaarrapportage

4 2. Activiteiten in 2015 Managementgroep en Stuurgroep De stuurgroep is het verantwoordelijke orgaan van het Platform Duurzame Glastuinbouw. Zij vergaderde in 2015 driemaal. De stuurgroep heeft een strategisch karakter en zorgt voor aansturing van de managementgroep. De werkzaamheden zijn gericht op de ambitie van (nagenoeg) emissieloze kas in 2027 met expliciete focus op water en aanpalende wetgeving/zaken. De managementgroep bereidt de agenda van de stuurgroep voor, adviseert de stuurgroep, bewaakt de voortgang en uitvoering van afspraken tussen partners en het jaarplan van het platform. In 2015 vergaderde de managementgroep zes keer. Het PDG houdt de voortgang bij van de afspraken, processen, beleidsvorming en projecten, in het kader van haar taak en beleidsdoelen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een schematisch stappenplan waarin wordt aangegeven of er door partijen voldoende voortgang wordt gemaakt of dat er extra actie ondernomen dient te worden. De maatregelen zijn uitgesplitst naar Wet- en regelgeving, Techniek (onderzoek & implementatie), Implementatie watermaatregelen door teler en Monitoring. Activiteiten m.b.t. wet - en regelgeving Het PDG zet zich in om de beleidsdoelen in wettelijke kaders te helpen realiseren. Belangrijkste kaders voor het hoofdthema water zijn het Activiteitenbesluit Milieubeheer en de Nota Gezonde Groei, Duurzame Oogst (2e Nota Duurzame Gewasbescherming ). Deze wettelijke kaders geven in het traject richting 2027 de koers aan voor zowel glastuinders als gemeenten, waterschappen, rijksoverheid en toeleveranciers van technieken of middelen. Het Activiteitenbesluit bevat sinds 2013 emissienormen voor de substraatteelt die elke drie jaar zullen worden aangescherpt tot nul in 2027, mede afhankelijk van de tussentijdse evaluaties. Daarnaast zijn voor grondgebonden teelten gebruiksnormen en een zorgplicht opgenomen. Streven is om in de loop der jaren de zorgplicht zodanig in te vullen dat met een set van maatregelen een nagenoege nullozing kan worden gerealiseerd. De ontwikkelingen met betrekking tot het Activiteitenbesluit en het toekomstige Besluit Activiteiten Leefomgeving (Omgevingswet) worden actief gevolgd. In de Nota Gezonde Groei, Duurzame Oogst (2e Nota Duurzame Gewasbescherming ) zijn doelstellingen opgenomen voor de kwaliteit van het oppervlaktewater, inclusief een beoogde 50% reductie van normoverschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater vanaf 2018 en een aanscherping tot 90% in Tevens is in de nota de maatregel opgenomen dat de glastuinbouw in 2016 zuiveringstechnieken voor verwijdering van gewasbeschermingsmiddelen uit te lozen water, moet toepassen. Voortschrijdend inzicht om de doelstellingen daadwerkelijk te kunnen halen, rekening houdend met de balans tussen milieu en economie, heeft ertoe geleid dat deze maatregelen in de loop van 2015 aanvullend zijn beschreven in het zgn. Hoofdlijnenakkoord Waterzuivering in de Glastuinbouw. Op verzoek van de Tweede Kamer is door alle partijen gezocht naar een realistische tijdsplanning,en verdere kostenbeheersing, om het afvalwater van glastuinbouwbedrijven zodanig te zuiveren dat Jaarrapportage

5 normoverschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater worden teruggebracht. Bestuurlijk - en ambtelijk overleg met alle partijen, tesamen met Nefyto en Ctgb, heeft geleid tot het zgn. Hoofdlijnenakkoord Waterzuivering in de Glastuinbouw dat in oktober door de Staatssecretaris van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu i.s.m. Economische Zaken, naar de Tweede Kamer is gestuurd. Het Hoofdlijnenakkoord komt er op neer dat via de milieuregelgeving per 1 januari 2018 een zuiveringsplicht in de glastuinbouw geldt met een rendement van tenminste 95%. Onderzoek door LEI (Wageningen UR) en Wageningen UR Glastuinbouw heeft input gegeven voor advies op gebied van een realistische planning in combinatie met betaalbaarheid van benodigde maatregelen. T.b.v. verdere detailuitwerking van het Hoofdlijnenakkoord, o.a. op gebied van collectieve aanpak van de verplichte zuivering en meet- en monitoringsmethoden, is en wordt verder ambtelijk en bestuurlijk overleg gevoerd. De voortgang van het Hoofdlijnenakkoord staat op de agenda van de Stuurgroep van het PDG. Een tijdelijke werkgroep is bezig geweest met de voorbereidingen voor het opnemen van de zuiveringsverplichting in het Activiteitenbesluit d.m.v. een Beoordelingsprotocol zuiveringsinstallaties glastuinbouw hetgeen naar verwachting in 2016 in werking kan treden. Om te voorkomen dat tuinders en toezichthouders per individuele installatie moeten aantonen of controleren dat het verplichte zuiveringsrendement wordt gerealiseerd is een Beoordelingsprotocol opgesteld. Op basis van een beschreven meetprotocol kunnen fabrikanten van zuiveringsapparaten de installaties door een onafhankelijke partij laten testen. De resultaten van deze tests worden beoordeeld door een in te stellen Beoordelingscommissie Zuiveringstechnieken Glastuinbouw (BZG). Bij goedkeuring door de BZG wordt de zuiveringsinstallatie op een positieve lijst geplaatst en kan een glastuinbouwondernemer derhalve een goedgekeurde zuiveringsinstallatie aanschaffen waarmee hij aan de verplichting in het Activiteitenbesluit kan voldoen. Ook de toezichthouder kan met behulp van deze lijst vaststellen of de aanwezige installatie voldoet aan het voorgeschreven zuiveringsrendement. Input is verstrekt ten behoeve van optimale aansluiting van MIA/VAMIL bij de (verwachte) behoefte in de sector. Techniek; onderzoek & implementatie Glastuinbouw Waterproof ; onderzoek en kennisoverdracht Onderzoek voor water en glastuinbouw is in 2015 grotendeels uitgevoerd binnen de PPS Glastuinbouw Waterproof. Dit programma, binnen de kaders van de topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen, heeft een looptijd van 2013 tot en met In 2015 is de T&U Uitvoeringsagenda gepubliceerd waarin opgenomen de onderzoeksvragen en ambities van de Koepel PPS Glastuinbouw Waterproof voor Inhoudelijk is dit gebaseerd op de voor Topsector T&U opgestelde Roadmap Doel van de PPS is uitvoeren van onderzoek en valorisatie-activiteiten die het einddoel (nagenoeg) nulemissie dichterbij brengen. Het PDG stuurt de PPS op grote lijnen aan, bewaakt de voortgang en signaleert knelpunten. De onderzoeksprojecten binnen de PPS werden in 2015 voornamelijk uitgevoerd door Wageningen Universiteit & Research (WUR). Financiering vond plaats voornamelijk door het ministerie EZ en de tuinbouwsector. In 2015 zijn zowel doorlopende - als nieuwe projecten ingediend ten behoeve van cofinanciering vanuit Topsector T&U en Topsector Water. Omdat niet alle projecten zijn gehonoreerd is door de PDG partijen tevens alternatieve financiering gezocht om de lijn naar het einddoel in 2027 te kunnen voortzetten. Met de formele opheffing van de Productschappen per 1 januari 2015 zal de komende jaren de financieringsstructuur moeten veranderen. Jaarrapportage

6 Het onderzoek besloeg het gehele traject van fundamenteel onderzoek tot valorisatie: Fundamenteel/strategisch onderzoek: nieuwe waterzuiveringstechnieken en doorontwikkeling daarvan in een tuinbouwomgeving, kennis over weerbaarheid gewassen en voorkomen van groeiremming, herontwerp teeltsystemen, meet- en regeltechnieken. Toegepast onderzoek: verbeteren en toepassen nieuwe watergiftstrategieën, toepassing sensoren, meet- en regeltechnieken, zuiveringsconcepten, gebiedsgerichte toepassingen, teelttechnische implementaties. Valorisatie van kennis: nieuwe richtlijnen, good practices, werkwijzen m.b.t. bemesting, gewasbescherming en hergebruik van water, nieuwe (interactieve) werkwijzen om de kennisoverdracht te verbeteren en implementatie te versnellen. De projecten in de PPS Glastuinbouw Waterproof gaven input op de volgende routes: 1. Voorkomen van ontstaan van restwater: zorgen voor goed gietwater, doorontwikkelen emissiemanagementsysteem voor grondgebonden teelten. 2. Hergebruik restwater: waterkwaliteitsverbetering en zuiveringstechnieken om recycling en emissievrije teelt mogelijk te maken, emissiearme teeltsystemen als alternatief voor grondteelten. 3. Zuivering restwater: op bedrijfs-, cluster- en regionaal niveau, incl. mobiele mogelijkheden. 4. Emissiebeperking van gewasbeschermingsmiddelen d.m.v. teeltmaatregelen. Ook in de topsector Water / kernteam Watertechnologie, wordt onderzoek uitgevoerd met cofinanciering vanuit de glastuinbouwsector (Circulaire watervoorziening (glas)tuinbouw). De sector zorgt tevens voor afstemming over onderzoek uit beide topsectoren (Water en T&U). De PDG partijen trachten telers op meerdere terreinen tegelijk te faciliteren richting implementatie van maatregelen. Daarbij wordt gebruikt gemaakt van kennisoverdracht tussen sector, adviseur en handhaving, inzicht geven in het waarom van maatregelen, financiële prikkels, belonen van goed gedrag, andere marktbenadering, beschikbaar stellen van nieuwe technieken etc. De beïnvloeding vanuit PDG partijen verloopt vooral door onderzoekcoördinatie en communicatie over onderzoek, wetgeving en handhaving. Enkele zichtbare acties in 2015 betroffen: Communicatie over het Activiteitenbesluit / Hoofdlijnenakkoord. Jaarlijks Waterevent door en voor glastuinbouwsector en onderzoeksinstellingen in Juni. In het voorjaar tevens informatieve bijeenkomsten o.a. bij de opening van AquaReUse in Bleiswijk en het TOM-project Dinteloord. In het najaar o.a. een reeks telersdagen door het land, met kennisuitwisseling over concreet te nemen maatregelen (bijv. zuiveringstechnieken op collectief of individueel niveau), innovatieve projecten en baten van duurzaam produceren. Uitdragen van regionale projecten als goede voorbeelden voor nieuwe initiatieven. De website (incl. digitale nieuwsbrief) is het centrale medium voor kennisoverdracht van de wateraspecten in de glastuinbouw. LTO Glaskracht Nederland beheert de site in samenwerking met diverse partners, waaronder het PDG. Jaarrapportage

7 Implementatie watermaatregelen door telers en monitoring Handhaving en communicatie m.b.t. Activiteitenbesluit De PDG-partijen zijn actief geweest met de uitvoering van het Activiteitenbesluit waarin op het gebied van water onder meer emissienormen voor substraatteelten en een zorgplicht voor grondgebonden teelten zijn opgenomen. In de klankbordgroep glastuinbouw voor gemeenten en waterschappen zijn tips en voorbeelden besproken rond knelpunten bij de uitvoering. Het doel van de klankbordgroep is het uitwisselen van kennis en ervaringen en het eenduidig uitvoeren van de wetgeving. Daarnaast hebben alle partijen de communicatie richting ondernemers en hun stakeholders geïntensiveerd. De webtool voor ondernemers met uitleg over specifieke voorschriften van het activiteitenbesluit ( en de nieuw ontwikkelde tool voor tuinders, zgn. Kaswaterweter beschikbaar op dragen daar aan bij. Ook communicatie richting andere stakeholders krijgt aandacht. Begin 2015 is door MPS een hoger certificeringsysteem MPS A+ gelanceerd. Niet alleen is er aandacht voor praktische implementatie en concrete verbeteringen, er is ook nadrukkelijk extra inzet op gebied van de mentaliteitsverandering /bewustwording richting de telers. Dit zal de komende jaren zoals opgenomen in het PDG Werkprogramma aandacht blijven krijgen. Het PDG hecht aan een goede registratie en rapportage van de emissiegegevens in het kader van de Uitvoeringsorganisatie Integrale Milieu Taakstelling (UO). Het in 2014 ingezette verbetertraject Actieplan kwaliteitsverbetering registratiegegevens glastuinbouw van kwantiteit en kwaliteit van de aangeleverde rapportages heeft doorgelopen in Monitoring voortgang Het Platform Duurzame Glastuinbouw voert in principe eenmaal per drie jaar een monitoring uit betrekking hebbende op het resultaat in het milieu (kwaliteit oppervlaktewater en emissies uit de kas) en de mate waarin innovatiemaatregelen worden toegepast. Eind 2014 is begonnen met de gegevensverzameling waarover in 2015 is gerapporteerd in de PDG Notitie Monitoring Voortgang 2014 ( ). Er is daarbij gebruik gemaakt van de volgende bronnen: - Tendensen vastgesteld door handhavers uit de klankbordgroep. - MIA/VAMIL. - Gegevens van Waterschappen: Gehalte aan stikstof en fosfor in het oppervlaktewater van glastuinbouwgebieden ( ) en Overschrijdingen normen gewasbeschermingsmiddelen in glastuinbouwgebieden (2013). - UO-gegevens. Er is o.a. geconstateerd dat er (nog) problemen zijn met de waterkwaliteit in glastuinbouwgebieden. Mede doordat meetmethodieken voor gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater niet in ieder gebied exact gelijk zijn is een feitelijk conclusie over een tendens moeilijk te formuleren. In principe zal bij de volgende monitoringronde (2017/2018) gebruik gemaakt worden van het in 2015 op te zetten Landelijk Meetnet Gewasbescherming land- en tuinbouw waardoor het beter mogelijk moet worden om een relatie te leggen tussen toepassing in de glastuinbouwsector en de waterkwaliteit in glastuinbouwgebieden. Jaarrapportage

8 3. Koers Platform Duurzame Glastuinbouw In 2015 is een Werkprogramma gemaakt voor 2016 en 2017 waarbij de ingezette koers wordt gehandhaafd: focus op de ambitie van een nagenoeg emissieloze glastuinbouwsector in 2027; prioriteit op het thema Water; afstemming over andere milieuzaken in het kader van het activiteitenbesluit en over beleid ten aanzien van de ondergrond, om synergie te bereiken of te behouden en spanningsvelden te traceren en zo mogelijk op te lossen. De Stuurgroep heeft het Werkprogramma in haar vergadering 25 september 2015 vastgesteld. Zoals ook in het Werkprogramma (v ) uitgebreider wordt beschreven zijn o.a. de volgende dossiers in 2016 aan de orde: Nota Gezonde Groei, Duurzame Oogst (2e Nota Duurzame Gewasbescherming ). Hoofdlijnenakkoord Waterzuivering in de Glastuinbouw (vastgesteld in 2015). PPS Glastuinbouw Waterproof ( Topsector Tuinbouw en Uitgangsmaterialen ) en projecten Topsector Water. Inzet op gebied van de mentaliteitsverandering /bewustwording richting de telers. Inventariseren en uitvoeren activiteiten t.b.v. implementatie watermaatregelen bij de teler. Ervaren knelpunten en oplossingen rond, en communicatie over, het Activiteitenbesluit / Omgevingswet / Besluit activiteiten leefomgeving (BAL). Controle op de naleving van Activiteitenbesluit Ervaren knelpunten en oplossingen rond Regionale UitvoeringsDiensten. Verbetering kwaliteit/kwantiteit van gegevens UO i.v.m. het belang dat PDG partijen hechten aan een goede registratie en rapportage van de emissiegegevens in het kader van de Uitvoeringsorganisatie Integrale Milieu Taakstelling (UO) De partijen binnen het Platform Duurzame Glastuinbouw blijven hun activiteiten richten op het hoofddoel van een nagenoeg nulemissie van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen in Zowel hiernaast als in het Werkprogramma is de ingekorte kernboodschap van het Platform weergegeven. Kernboodschap Platform Duurzame Glastuinbouw De maatschappij vraagt in toenemende mate om producten die zonder negatieve milieueffecten zijn geproduceerd. De glastuinbouwsector in Nederland wil verder verduurzamen en de milieuwetgeving wordt steeds strenger. De weg naar nulemissie van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen in 2027, is ingeslagen. Water is cruciaal. Door klimaatverandering en eisen aan leefomgeving, wordt goed gietwater schaarser. Optimaliseren van hergebruik, ontwikkelen van innovatieve technieken en het sluiten van de waterkringloop op bedrijfs- of gebiedsniveau, bieden toekomstgerichte oplossingen. Samenwerking tussen alle ketenschakels is daarbij van groot belang. Daarom werken de rijksoverheid, gemeenten, waterschappen, milieuorganisaties en glastuinbouwsector, gezamenlijk aan deze doelen in het Platform Duurzame Glastuinbouw. Jaarrapportage

9 4. Financiering 2015 De begroting voor PDG 2015 is per mail voorgelegd aan, en akkoord bevonden door, de leden van de stuurgroep PDG in het najaar Het budget is in 2015 samengesteld uit bijdragen van de PDGpartijen te weten, Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Ministerie van Economische Zaken, Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Unie van Waterschappen en de Sector (LTO Glaskracht). De bijdrage van de verschillende partijen is vanaf 2015 gelijk. Het totaal budget was in (budget 2014 bedroeg ). Tabel 1 Begroting en realisatie PDG 2015 Platform Duurzame Glastuinbouw 2015 ( ) Begroting Realisatie Platform coördinatie / Secretariaat (incl. 21% btw) Financiële administratie door RVO Voorzitter in (incl. 21% btw) Natuur&Milieu Bijdrage aan Website Glastuinbouw Waterproof Budget voor kleine uitgaven: accountant, bloemetje MG leden, overig Totaal Jaarrapportage