Secularisatie Nederland
|
|
- Merel Bogaert
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Secularisatie Nederland Drs. Joris Kregting Werkgezelschap Godsdienstsociologie en Godsdienstantropologie, 3 februari 2017 Utrecht
2
3 Media aandacht NOS: Hoe God (bijna) verdween uit Nederland Trouw: Grenzen tussen religie, spiritualiteit en zingeving vervagen NRC: Nederland twijfelt nu vooral over God De Volkskrant: Belang van geloof en God neemt verder af in Nederland RD: Aantal kerkleden in Nederland blijft dalen KRO Kruispunt: De Toekomst
4 God in Nederland: van beschrijving naar verklaring Eerste stap: verklaring secularisatie Nederland focus: christelijke/kerkelijke religie Hoe? - Lange reeks onderzoeksdata ( ) - Verklaringskracht moderniseringstheorie - Effecten op niveau van individu maar ook op niveau van samenleving
5 Waarom kerkelijke religie in verval? Welke sociaal-culturele ontwikkelingen verklaren secularisatie ? - opkomst verzorgingsstaat - onderwijsexpansie - urbanisatie - individualisering Zorgen verdwijnende kerkelijke structuren voor versterking secularisatie?
6 Modernisering Op religieus gebied: secularisering met onder andere: - de-institutionalisering - de-traditionalisering Minder kerkelijkheid en minder christelijk geloof Kerkgang: Christelijk geloof: Ja Nee Ja Consistent-religieus Kerkgang uit gewoonte Nee Individueel-religieus Seculier
7 Ontwikkeling consistent-religieus en seculier 60% 50% 40% GIN SOCON 60% 50% 40% GIN SOCON 30% 30% 20% 20% 10% 10% 0% %
8 Ontwikkeling individueel-gelovig 60% 50% 40% GIN SOCON 30% 20% 10% 0%
9 Verklaringen Modernisering van ideologieën: opleiding Modernisering van economie: welvaart en sociale zekerheid Modernisering van sociale verbanden (individualisering): - Urbanisatie - Gezin niet langer als hoeksteen, opkomst alleenstaanden - Het verdwijnen van christelijke gemeenschappen en christelijke socialisatie Alternatieve verklaring: religie steeds minder zichtbaar Contactmomenten en plausibiliteit verdwijnen
10 Naar een verklaring, vier typen effecten Individueel effect: sociale kenmerken Stadsmensen vaker seculier dan plattelandsmensen Verandering individueel effect: gedragsverandering subpopulatie Stadsmensen zijn steeds vaker seculier (individualisering binnen steden) Periode effect: context verandert Door verstedelijking worden sociale banden diffuser en losser en neemt kans om seculier te zijn toe Cohort effect: omstandigheden jeugd zijn bepalend voor rest van leven maar verschillen per generatie Opgroeien in een tijd met hoge mate van verstedelijking zorgt voor veel sociale banden buiten eigen omgeving (en minder religieuze controle) en dit vergroot de kans om seculier te worden
11 Data God in Nederland: 1966, 1979, 1996, 2006 en 2015 Maar! Ontbrekende variabelen rond inkomen en stedelijkheid. Data GIN vervangen door SOCON Verschil samenstelling afhankelijke variabelen Geloofsvraag: - GIN: 1 vraag: persoonlijke God, hogere macht, weet niet of gelooft niet - SOCON: 2 vragen: gelooft u in persoonlijke God? en gelooft u in hogere macht Kerkgangvraag: - GIN: regelmatig, soms, een hoogst enkele keer en nooit - SOCON: ±1 x per week, ±1 x per maand, 1 of enkele keren per jaar, (praktisch) nooit
12 Ontwikkeling consistent-religieus en seculier 60% 50% 40% GIN SOCON 60% 50% 40% GIN SOCON 30% 30% 20% 20% 10% 10% 0% %
13 Onafhankelijke variabelen, individueel Opleiding: laag, laag-midden, midden-hoog, hoog Inkomen: kwartielen Urbanisatie: weinig+niet stedelijk, matig stedelijk, (zeer) sterk stedelijk Single (ja, nee) Christelijke opvoeding (ja, nee) Geslacht (man, vrouw), controle Leeftijd, controle
14 Onafhankelijke variabelen, periode en cohort Aantal hoog opgeleiden (HBO of WO; bevolking jaar) Aantal Nederlanders met uitkering (bevolking jaar) Inwoners per km 2 (per regio) Aantal singles (bevolking jaar) Aantal Nederlanders met chr. opvoeding (bev jaar) Zichtbaarheid religie Aantal artikelen (per jaar) NRC en Telegraaf waarin kerkelijke leiders voorkomen
15 Waarom geen ontwikkeling zichtbaarheid religie kranten? totaal met kerkelijk leiders NRC Telegraaf NRC Telegraaf totaal met kerkelijke leiders bron ,5% Delpher ,8% Delpher ,5% Delpher ,3% Delpher ,3% Delpher ,2% Delpher ,6% Delpher ,3% Delpher+LN ,5% LN ,3% LN
16 Multinomiaal logistische regressie (NOMREG) Model 1: Model 2: Model 3: Model 4: individuele effecten verandering individuele effecten periode effecten + individuele effecten cohort effecten + individuele effecten
17 Resultaten: kans op seculier en ontwikkeling Individueel effect Verandering individueel effect Periode effect Cohort effect opleiding + + inkomen/soc. zekerheid + + stedelijkheid + alleenstaanden chr. socialisatie - +
18 Resultaten Modernisering van ideologieën: impact onderwijsexpansie Modernisering van economie: Sociale zekerheid als cohort effect Modernisering van sociale verbanden (individualisering): - Urbanisatie: geen effecten - Opkomst alleenstaanden: geen helder beeld - Tanende impact christelijke socialisatie: plausibiliteit onder druk
19
Rapport nr. 633, december2013. Drs. Joris Kregting
Rapport nr. 6, december201 Drs. Joris Kregting 2.1 Inleiding en bronnen 2.2 Katholieken 8 2. Normen en waarden en de kerk 9 2. Het gebruik van voorbehoedsmiddelen 10 2.5 Huwelijk en samenwonen van homoseksuelen
Nadere informatieBIJLAGEN. Betrekkelijke betrokkenheid Studies in sociale cohesie. Sociaal en Cultureel Rapport Redactie: Paul Schnabel Rob Bijl Joep de Hart
BIJLAGEN Betrekkelijke betrokkenheid Studies in sociale cohesie Sociaal en Cultureel Rapport 2008 Redactie: Paul Schnabel Rob Bijl Joep de Hart Sociaal en Cultureel Planbureau Den Haag, december 2008 Bijlage
Nadere informatieGeloven binnen en buiten verband
Geloven binnen en buiten verband Joep de Hart Bijlagen Bijlage bij hoofdstuk 2... 1 Bijlage bij hoofdstuk 3...2 Bijlage bij hoofdstuk 4... 8 Bijlage bij hoofdstuk 2 Tabel B2.1 Deelname aan seculier vrijwilligerswerk,
Nadere informatieSpiritualiteit, meeervoudige religieuze betrokkenheid en zingeving. Groningen, Joantine Berghuijs,
Spiritualiteit, meervoudige religieuze betrokkenheid en zingeving Joantine Berghuijs 6-03-2015 Overzicht presentatie Trends in religiositeit/spiritualiteit in Nederland Breedte van het begrip spiritualiteit
Nadere informatieScholing als splijtzwam in de politiek
Scholing als splijtzwam in de politiek De kloof tussen hoog en lager opgeleiden Dr. Pieter van Wijnen In de media, de politiek en de wetenschap wordt gesproken van een groeiende kloof in Nederland tussen
Nadere informatieOpgave 1 Heeft het vrijwilligerswerk toekomst?
Opgave 1 Heeft het vrijwilligerswerk toekomst? 1 maximumscore 2 maatschappelijk belang van vrijwilligerswerk beargumenteerd met behulp van kernconcept sociale cohesie 1 maatschappelijk belang van vrijwilligerswerk
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/5586
Nadere informatieIntroductie. 1. Uw persoonlijke situatie. Voorbeeldvragenlijst COB-kwartaalenquête 2011
Introductie Dit onderzoek vindt plaats in opdracht van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Met de resultaten wil het bureau het kabinet en de politiek in het algemeen informeren over zorgen en wensen
Nadere informatieKatholiek anno 2005. Religiositeit, identiteit en houding ten aanzien van de KRO. Rapport nr. 544 december 2005. drs. Joris Kregting dr.
Katholiek anno 5 Religiositeit, identiteit en houding ten aanzien van de KRO Rapport nr. 544 december 5 drs. Joris Kregting dr. Ton Bernts KASKI onderzoek en advies over religie en samenleving Toernooiveld
Nadere informatieCynisme over de politiek
Cynisme over de politiek Een profiel van ontevreden burgers Dr. Pieter van Wijnen Waar mensen samenleven, zijn verschillende wensen en belangen. Een democratische samenleving heeft als doel dat politici
Nadere informatieTijd van pruiken en revoluties 1700 1800
Onderzoeksvraag: Op welke gebieden wilden de Verlichtingsfilosofen de bestaande maatschappij veranderen? Rationalisme = het gebruiken van gezond verstand (rede/ratio) waarbij kennis gaat boven tradities
Nadere informatieReligie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief
Religie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief - Het christelijke belemmert de politiek niet, maar maakt haar juist mogelijk en waardevol - Pieter Jan Dijkman Vereniging voor Wijsbegeerte
Nadere informatieVoorstelling eerste resultaten onderzoeksproject Manifest Gelovigen nemen het Woord. Wim Vandewiele Antwerpen, 30/11/2013
Voorstelling eerste resultaten onderzoeksproject Manifest Gelovigen nemen het Woord Wim Vandewiele Antwerpen, 30/11/2013 Inhoud Inleiding Wie is onze respondent? Gelovigheid en geloofsbeleving Het Manifest
Nadere informatieSpiritualiteit in Nederland
Spiritualiteit in Nederland Rapportnummer 505 oktober 2003 drs. Joris Kregting dr. Ton Bernts KASKI onderzoek en advies over religie en samenleving Toernooiveld 5 6525 ED Nijmegen Postbus 6656 6503 GD
Nadere informatieEen goede politicus.
Een goede politicus. Tijdens het project Meeting Development werden door Nederlandse studenten, die de gelegenheid hadden om naar Ghana en Kirgizië te reizen, films gemaakt. Ze hebben naar hun opvattingen
Nadere informatieProfielkeuzevakken C&M E&M. Ak Ec Mw. Fa/Du Ak BE Mw. N&G en N&T in de vrije ruimte. Een van de volgende vakken. Een van de volgende vakken:
Profielkeuzevakken C&M Een van de volgende vakken Ak Ec Mw E&M Een van de volgende vakken: Fa/Du Ak BE Mw N&G en N&T in de vrije ruimte verschillen Ma Geen eindexamen Niet in eindexamenklas Veel discussie
Nadere informatieCynisme over de politiek
Cynisme over de politiek Een profiel van ontevreden burgers Waar mensen samenleven, zijn verschillende wensen en belangen. Een democratische samenleving heeft als doel dat politici en bestuurders in hun
Nadere informatieEerste, tweede, derde en vierde kwartaal 2013
Eerste, tweede, derde en vierde kwartaal 2013 Bioscoopbezoekers bekeken Bereik, bezoekfrequentie en marktaandeel per leeftijdscategorie Bereik, bezoekfrequentie en marktaandeel per stedelijkheid v/d woongemeente
Nadere informatieEdukans Dik Verboom Sen. Program Advisor
Edukans Dik Verboom Sen. Program Advisor Religieuze Waarden, Onderwijs en Doel van deze workshop 1. 2. 3. Inzicht krijgen in religie als drijfveer voor sociaalmaatschappelijk handelen; Verkennen van morele
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1
Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting door E. 1169 woorden 16 maart 2017 6,5 2 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 1.1 Opvoeding= kinderen leren hoe ze zich moeten gedragen. - Veilige
Nadere informatieKerkbezoek met Pasen 2004
Kerkbezoek met Pasen 2004 Memorandum nr. 330 september 2004 drs. Joris Kregting KASKI onderzoek en advies over religie en samenleving Toernooiveld 5 6525 ED Nijmegen Postbus 6656 6503 GD Nijmegen tel.
Nadere informatieOde aan de doden 2009
Ode aan de doden 2009 Opinieonderzoek over rouw om overleden dierbaren Rapport 593 oktober 2009 Drs. Joris Kregting Dr. Gert de Jong Kaski onderzoek en advies over religie en samenleving Toernooiveld 5
Nadere informatieReligieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten)
Tabel B2.1 Religieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten) autochtoon moslim 0,2 niet-gelovig 64,0 rooms-katholiek 16,9 protestants 18,0 ander geloof 0,9 Tabel B2.2 Aandeel dat zichzelf
Nadere informatieTabellenrapport. Oordeel over de positie van ouderen in Nederland in 2014
Tabellenrapport Oordeel over de positie van ouderen in Nederland in 2014 vervolg Peil.nl/Maurice de Hond Tabel 1: Geslacht dec. dec. Man 48% 41% 43% 44% 59% 61% Vrouw 52% 59% 57% 56% 41% 39% Tabel 2: dec.
Nadere informatiesocio-demografie 2.597.232 jongeren geslacht leeftijd woonplaats 4 grote steden en per provincie afkomst opleiding religie
FACTSHEET: socio-demografie Hoeveel jongeren zijn er eigenlijk in Nederland? Wonen er meer jongeren in Limburg of in Zeeland? Wat zijn de cijfers rondom geslacht, afkomst, opleidingsniveau en religie?
Nadere informatieVerenigingen en vrijwilligerswerk: hardnekkige fenomenen
Verenigingen en vrijwilligerswerk: hardnekkige fenomenen Luk Bral en Guy Pauwels Studiedag 20 jaar peilen in Vlaanderen Leuven, 31 januari 2017 Inhoud Context Opzet Evolutie informele contacten, lidmaatschap
Nadere informatieHC Stedelijke Dynamiek in de Lage Landen ( )
HC Stedelijke Dynamiek in de Lage Landen (1050-1700) Vraag 1 Wat maakte de opkomst van de stedelijke burgerij in de Nederlanden mogelijk? Periode: 1050-1302 Opkomst van de stedelijke burgerij - De opkomst
Nadere informatieOordeel over de positie van ouderen in 2013
Oordeel over de positie van ouderen in 2013 Tabellenrapport Peil.nl / Maurice de Hond Tabellen: Achtergrondkenmerken Tabel 1: Geslacht Man 48% 52% 50% 43% 41% 43% 44% Vrouw 52% 48% 50% 57% 59% 57% 56%
Nadere informatieGestruikeld voor de start
Bijlagen Gestruikeld voor de start De school verlaten zonder startkwalificatie Lex Herweijer Bijlage A... 2 Bijlage bij hoofdstuk 4... 3 Bijlage bij hoofdstuk 5... 4 Sociaal en Cultureel Planbureau Den
Nadere informatieWij-Zij. C h r i s t e n F o r u m Christophe Busch Algemeen directeur Kazerne Dossin Mechelen
Christophe Busch Algemeen directeur Kazerne Dossin Mechelen Wij-Zij Polarisatie als verrijking en bedreiging Sociale media en politiek staan bol van polariserende uitspraken, gevoed door angst, boosheid,
Nadere informatie21471-B Januari Aankruisen We willen u vragen (met een blauwe of zwarte pen) een KRUISJE te zetten IN het hokje bij UW antwoord.
Opdrachtgever: Sociaal en Cultureel Planbureau 21471-B Januari 2017 Tips voor het invullen van de vragenlijst Wilt u bij het invullen van de vragenlijst gebruik maken van een BLAUWE of ZWARTE PEN? Dit
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo I
Opgave 3 Ramadan in de post-seculiere samenleving 12 maximumscore 4 verlichtingsfundamentalisme: laïciteit: verbannen van religie uit openbaar onderwijs en politiek 1 verlichtingsvijandig multiculturalisme:
Nadere informatieOpgave 2 Religie en integratie
Opgave 2 Religie en integratie Bij deze opgave horen tekst 3 en figuur 1 en 2 uit het bronnenboekje. Inleiding Zijn Islamieten die geïntegreerd zijn minder religieus? Is integreren moeilijker als iemand
Nadere informatieFORD FOCUS 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 15 17 18 19 9 3 1 1 6 4 2 5 7 8 10 21 23 24 25
Nadere informatieFORD FOCUS Focus_346_2012_V7_cover.indd 1 17/10/2011 14:55
FORD FOCUS 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 15 16 17 19 9 6 3 1 1 4 2 5 7 8 10 21 23 24 25
Nadere informatieParticipatiesamenleving: retoriek of realiteit?
Participatiesamenleving: retoriek of realiteit? De betekenis van gezondheid voor burgerparticipatie Prof. dr. Kim Putters 11 april 2014 Inhoud 1. De Sociale Staat van Nederland 2013 2. Minder verzorgingsstaat,
Nadere informatieDit lesmateriaal werd mogelijk gemaakt door het Erasmus Festival 2008 in samenwerking met Togetthere en Fontys Lerarenopleiding Tilburg.
Geloven Geloof speelt in veel delen van de wereld een grote rol. Veel meer, dan in de meeste delen van Nederland. Maar betekent dat ook, dat Nederlanders niet gelovig zijn? Hoe zit dat met het geloof?
Nadere informatieAchtergrond en motieven
Achtergrond en motieven WJD-gangers 05 Rapport nr. 59 augustus 05 drs. Joris Kregting KASKI onderzoek en advies over religie en samenleving Toernooiveld 5 6525 ED Nijmegen Postbus 6656 650 GD Nijmegen
Nadere informatieDit lesmateriaal werd mogelijk gemaakt door het Erasmus Festival 2008 in samenwerking met Togetthere en Fontys Lerarenopleiding Tilburg.
Geloven Geloof speelt in veel delen van de wereld een grote rol. Veel meer dan in de meeste delen van Nederland. Maar betekent dat ook dat Nederlanders niet gelovig zijn? Hoe zit dat met het geloof? Door
Nadere informatieBIJLAGEN. Jaarrapport integratie 2013
Jaarrapport integratie 2013 Willem Huijnk Mérove Gijsberts Jaco Dagevos BIJLAGEN Bijlage bij hoofdstuk 2... 2 Bijlage bij hoofdstuk 3... 8 Bijlage bij hoofdstuk 4... 11 Bijlage bij hoofdstuk 5... 14 Bijlage
Nadere informatie4 Opvattingen over kerk en godsdienst 1
4 Opvattingen over kerk en godsdienst 1 4.1 Het prestige van de kerken De kerken zijn niet meer de gezaghebbende instanties van vroeger. Dat is niet alleen zo in Nederland. Zelfs in uitgesproken godsdienstige
Nadere informatieDemografie in Overijssel. Hans Peter Benschop Trendbureau Overijssel Conferentie Wonen in Beweging 22 september 2010
Demografie in Overijssel Hans Peter Benschop Trendbureau Overijssel Conferentie Wonen in Beweging 22 september 2010 Demografie Overijssel 1.400.000 Ontwikkeling bevolking Overijssel, 2007-2040 (in absolute
Nadere informatieBIJLAGEN. Dichter bij elkaar? De sociaal-culturele positie van niet-westerse migranten in Nederland. Willem Huijnk Jaco Dagevos
Dichter bij elkaar? De sociaal-culturele positie van niet-westerse migranten in Nederland Willem Huijnk Jaco Dagevos BIJLAGEN Bijlagen hoofdstuk 2... 2 Bijlagen hoofdstuk 3... 3 Bijlagen hoofdstuk 4...
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 5 & 6
Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 5 & 6 Samenvatting door A. 2136 woorden 4 juni 2012 0 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer H5 1e orde = maken van groepen; zorgt voor voorspelbaarheid. 2e orde =
Nadere informatieInhoudsopgave. Voorwoord 5. Inleiding 11
Inhoudsopgave Voorwoord 5 Inleiding 11 1 Eerste verkenning 15 1.1 Waarom is kennis van religie belangrijk voor journalisten? 16 1.2 Wat is religie eigenlijk? 18 1.2.1 Substantieel en functioneel 18 1.2.2
Nadere informatieOpgave 1 Heeft het vrijwilligerswerk toekomst?
Opgave 1 Heeft het vrijwilligerswerk toekomst? Bij deze opgave horen tekst 1 en 2 en de tabellen 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje. Inleiding In Nederland zijn ruim 4 miljoen mensen actief in het vrijwilligerswerk.
Nadere informatieProfiel digitale krantenlezer
Nieuwsmerken ook sterk online. Bezoekersaantallen dagbladsites blijven stijgen. De digitale dagbladlezer anno 2011 11 miljoen Nederlanders bezochten in 2011 dagbladsites. Een stijging t.o.v. het vorig
Nadere informatieBetere samenleving vraagt om andere opvoeding
bezoekadres Marnixkade 109 1015 ZL Amsterdam postadres Postbus 15262 1001 MG Amsterdam E moti@motivaction.nl T +31 (0)20 589 83 83 F +31 (0)20 589 83 00 W www.motivaction.nl Betere samenleving vraagt om
Nadere informatieIs een Europese islam mogelijk?
Brahim Laytouss Imam, islam theoloog Is een Europese islam mogelijk? De islam is steeds prominenter aanwezig in de Europese samenlevingen, zoveel is duidelijk. Maar islamitisch extremisme en religieus
Nadere informatieVoorwoord 13. Ten geleide 17. Het moeilijke evenwicht in onderzoek naar cultuur, etniciteit en gender 23
Inhoud Voorwoord 13 Ten geleide 17 DEEL I Het theoretisch kader, de methodologie en de onderzoekspopulatie 21 HOOFDSTUK 1 Het moeilijke evenwicht in onderzoek naar cultuur, etniciteit en gender 23 HOOFDSTUK
Nadere informatieOpgroeien in gebroken gezinnen:
Opgroeien in gebroken gezinnen: Hebben kinderen van hoger opgeleide ouders meer te verliezen? Sue Westerman, Ruben van Gaalen Inleiding Ouderlijke structuur INTACT Niet-INTACT + - Sociaaleconomische en
Nadere informatieBijlage bij hoofdstuk 15 van het Sociaal en Cultureel Rapport 2010
Bijlage bij hoofdstuk 15 van het Sociaal en Cultureel Rapport 2010 In deze bijlage wordt achtereenvolgens kort ingegaan op de verrichte analyses en de gebruikte bestanden en worden enige aanvullende resultaten
Nadere informatie6,4. Antwoorden door een scholier 1268 woorden 14 januari keer beoordeeld. Maatschappijleer
Antwoorden door een scholier 1268 woorden 14 januari 2004 6,4 39 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Maatschappijleer hoofdstuk 4 een multiculturele samenleving Opdracht 1 a) Aardappelen
Nadere informatieIdentiteit in woorden Stichting St. Josephscholen Nijmegen
Identiteit in woorden Stichting St. Josephscholen Nijmegen Inleiding De commissie identiteit, in opdracht van het bestuur en de directies van de Stichting St. Josephscholen, heeft de identiteit van de
Nadere informatieVerdieping: Bezuinigingen en koopkrachteffecten
Verdieping: Bezuinigingen en koopkrachteffecten Korte omschrijving werkvorm: Het Kabinet Rutte II gaat in de periode 2013-2017 per saldo 15,1 miljard euro bezuinigen op de overheidsuitgaven 1. Leerlingen
Nadere informatieZekerheden over een onzeker land
Zekerheden over een onzeker land Parijs, 27 januari 2012 Paul Schnabel Universiteit Utrecht Demografische feiten 2012-2020 Bevolking 17 miljoen (plus 0,5 miljoen) Jonger dan 20 jaar 3,7 miljoen (min 0,2
Nadere informatieUitkomsten. NOM Print Monitor. Cebuco is de marketingorganisatie op de advertentiemarkt van de Nederlandse dagbladen en dagbladportals.
1 NOM Print Monitor 2008 Uitkomsten NOM Print Monitor 2008 Cebuco is de marketingorganisatie op de advertentiemarkt van de Nederlandse dagbladen en dagbladportals. De organisatie houdt zich ondermeer bezig
Nadere informatie1. Hebben deze feestdagen een religieuze betekenis voor jou?
Pasen Tweede paasdag Hemelvaart en tweede pinksterdag staan weer (bijna) voor de deur aankomend weekend wordt Pasen gevierd. 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1. Hebben deze feestdagen een religieuze betekenis
Nadere informatieInhoud Deel I Wat is sociologie? Sociologie, een eerste omschrijving Sociologie als wetenschap Weerstanden tegen sociologie
Inhoud I Deel I 1 Wat is sociologie?.... 3 1.1 Sociologie, een eerste omschrijving.... 4 1.2 Sociologie als wetenschap... 6 1.3 Weerstanden tegen sociologie.... 8 1.4 Sociologie en verpleegkunde... 9 1.5
Nadere informatieBesluit Geen globale terugval in actieve lidmaatschappen, wel onderlinge verschuivingen tussen verenigingen
Verenigingen (evolutie 1996 tot 2015) Meer dan de helft van de Vlamingen minstens actief in 1 vereniging, een kwart is minstens in 2 verenigingen actief: stabiele cijfers > bevolking tussen 18 en 75 jaar:
Nadere informatieLandelijke peiling op de dag van de gemeenteraadsverkiezingen 2006
Landelijke peiling op de dag van de gemeenteraadsverkiezingen 2006 Vandaag is aan een steekproef van alle Nederlanders, ongeveer 6000, gevraagd wat zij gedaan zouden hebben als er vandaag Tweede Kamerverkiezingen
Nadere informatieVan verzorgingsstaat naar verzorgingsstad?
Van verzorgingsstaat naar verzorgingsstad? Naar een agenda voor de participatiesamenleving Prof.dr. Kim Putters Amsterdam, 23-01-2014 1 Opzet 1. De sociale staat van Nederland: van economische naar sociale
Nadere informatieHoofdstuk 4. Rede en religie als praktijken
Hoofdstuk 4 Rede en religie als praktijken Religieuze praktijken Praktijken: qua tijd en ruimte ingeperkte en afgebakende vormen van handelen en 'onderhandelen' Voorbeelden: bidden eerste communie carnaval
Nadere informatieUitkomsten NOM Print Monitor 2010-I/2010-II. Het bereik van dagbladen in Nederland 1
Uitkomsten NOM Print Monitor 2010-I/2010-II 1 Het bereik van dagbladen in Nederland 1 Over NPM Belangrijkste bron voor bereikcijfers printmedia: dagbladen publiekstijdschriften Het printbereikonderzoek
Nadere informatie5.4. Boekverslag door B woorden 2 juni keer beoordeeld. Maatschappijleer. Inhoudsopgave
Boekverslag door B. 1102 woorden 2 juni 2003 5.4 32 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Inhoudsopgave - Inleiding - Samenvatting verkiezingsstrijd - Artikelen - Bronvermelding Inleiding Verkiezingen We
Nadere informatieVerslag bijeenkomst Werkgezelschap Godsdienstsociologie en Godsdienstantropologie 12 februari 2016
Verslag bijeenkomst Werkgezelschap Godsdienstsociologie en Godsdienstantropologie 12 februari 2016 Aanwezig: Wouter van Beek, Hans Boutellier, Peter Edelman, Kees de Groot, Lammert Jansma, Jan Jonkers,
Nadere informatieVragenlijst voor de consultatieronde van de Utrechtse Stadssynode
Vragenlijst voor de consultatieronde van de Utrechtse Stadssynode www.stadssynode030.nl Wie ben je? Ik beschouw mijzelf als actief katholiek. niet actief katholiek. behorend bij een andere christelijke
Nadere informatieDe veranderende plaats van het christendom in de samenleving,
De veranderende plaats van het christendom in de samenleving, J.M. Praamsma Utrecht 2000 Toen met de verkiezingen van 1994 het CDA uit het centrum van de politieke macht verdween werd eerst goed duidelijk
Nadere informatieOp weg naar Beleidsplan Protestantse Gemeente Delden. Gemeente-avond 13 april 2016
Op weg naar Beleidsplan Protestantse Gemeente Delden Gemeente-avond 13 april 2016 Welkom opnieuw! Dit na: - Wensboom vullen op startzondag zomer 2015 - Bezinningsavonden november-december - Thema-avonden
Nadere informatie5,9. Samenvatting door een scholier 1448 woorden 6 februari keer beoordeeld. Maatschappijleer Thema's maatschappijleer
Samenvatting door een scholier 1448 woorden 6 februari 2011 5,9 12 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Pluriforme samenleving In Nederland wonen ruim zestien miljoen mensen.
Nadere informatie2 3 4 5 6 7 8 9 10 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 12 14 16 3 6 11 1 12 7 1 2 5 4 3 9 10 8 18 20 21 22 23 24 25 26 28
Nadere informatie1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 12 14 16 1 12 7 3 1 6 2 5 4 3 11 9 10 8 18 20 21 22 23 24 26 28 30
Nadere informatieBezorgdheid over de samenleving
Bezorgdheid over de samenleving ProDemos Dr. Eefje Steenvoorden Erasmus Universiteit Rotterdam Negatieve stemming Gebruikte termen in het publieke debat: De boze burger De bezorgde burger (Maatschappelijk)
Nadere informatieHet religieuze bevrijd van religie
Het religieuze bevrijd van religie John Dewey Gebaseerd op de Terry Lectures gehouden aan Yale University in 1934. Vertaald en ingeleid door Kees Hellingman ISVW UITGEVERS John Dewey 4 Wij, die nu leven,
Nadere informatieBij deze opgave horen de teksten 6 en 7 en de figuren 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje.
Opgave 2 Massamedia Bij deze opgave horen de teksten 6 en 7 en de figuren 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje. Inleiding De media vervullen verschillende functies voor zowel het individu als voor de samenleving
Nadere informatiePr ogramma 10 begr oting 2010 oting begr ogramma Pr Programmabegroting 2010 (aangepaste kleuren drukwerk).indd 1 07-12-2009 09:46:31
Programmabegroting 10 1 Bestuur en dienstverlening 39.079-10.327 38.801-11.471 39.561-11.551 39.612-11.560 39.139-11.290 28.751 27.329 28.009 28.051 27.848-2.999-24 28.725
Nadere informatieDe wereld van overmorgen
De wereld van overmorgen Nederland en de wereld over 10 jaar Hans Stegeman 27 januari 2016 2 Agenda Niet te voorspellen Vijf megatrends in de wereld Het Nederland van overmorgen: van handelsland naar kennisland?
Nadere informatieZingeving en identiteit in een postseculiere samenleving. Congres Spirit in zorg Brugge, 05/10/2018 Wim Vandewiele, PhD
Zingeving en identiteit in een postseculiere samenleving Congres Spirit in zorg Brugge, 05/10/2018 Wim Vandewiele, PhD Inhoud Intro Vraag & stelling 1: Waarom hebben Vlamingen vandaag toch zo n moeilijke
Nadere informatieLidmaatschap en deelname verenigingen
Webartikel 2014 Lidmaatschap en deelname verenigingen Rianne Kloosterman Moniek Coumans 15-09-2014 gepubliceerd op cbs.nl CBS Lidmaatschap en deelname verenigingen 1 In 2013 waren bijna acht op de tien
Nadere informatieTeraKnowledge Bureau voor Onderzoek
TeraKnowledge Onderzoeksrapport Betalen in Nederland In opdracht van seniorenorganisatie Unie KBO Auteur: P. van der Meer, TeraKnowledge Inhoudsopgave Inleiding p. 3 1. Beschrijving van de steekproef p.
Nadere informatieOpdrachtgever: Sociaal en Cultureel Planbureau A OKTOBER 2018
Opdrachtgever: Sociaal en Cultureel Planbureau «PASSWORD» 22075-A OKTOBER 2018 Tips voor het invullen van de vragenlijst Wilt u bij het invullen van de vragenlijst gebruik maken van een BLAUWE of ZWARTE
Nadere informatieMaatschappelijke participatie
8 Maatschappelijke participatie Maatschappelijke participatie staat voor actief zijn in de maatschappij, en dit kan op veel verschillende manieren. Veel Amsterdammers zijn actief lid van een maatschappe
Nadere informatieBijlage LHBT-monitor 2016
Bijlage LHBT-monitor 2016 Herziene versie, november 2017 Lisette Kuyper Bijlage A. Multivariate tabellen... 2 Bijlagen LHBT-monitor 2016 SCP-publicatie 2016-8 Pagina 1 van 10 Bijlage A. Multivariate tabellen
Nadere informatieTOEKOMSTVISIE LV OP DE KAART #LVOPDEKAART
TOEKOMSTVISIE LV OP DE KAART TOEKOMSTVISIE LV OP DE KAART DIT IS Leidschendam-Voorburg is een actieve en betrokken gemeenschap waar mensen met plezier wonen, ondernemen en recreëren. Deze groene gemeente
Nadere informatieOordeel over de positie van ouderen in Nederland in 2013
Oordeel over de positie van ouderen in Nederland in 2013 Tekstrapport Peil.nl/Maurice de Hond 1 Doelstelling en opzet van het onderzoek Het wetenschappelijk instituut van 50PLUS heeft ons de opdracht gegeven
Nadere informatieSamenleven in Diversiteit in cijfers: Diversiteit, gender, holebiseksualiteit en geloof
Samenleven in Diversiteit in cijfers: Diversiteit, gender, holebiseksualiteit en geloof verzicht Achtergrondvariabelen Houdingen t.o.v. diversiteit Houdingen t.o.v. gendergelijkheid Houdingen t.o.v. holebiseksualiteit
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2019 tijdvak 1 maatschappijkunde CSE GL en TL Bronnenboekje GT-1127-a-19-1-b tekst 1 Mensen met lees- en schrijfproblemen nauwelijks herkend Twee van de drie Nederlanders zeggen niemand
Nadere informatieOnderzoeksrapportage Leadership Connected 2016
Onderzoeksrapportage Leadership Connected 2016 Zaltbommel 30 mei 2016 Leadership Connected! Where Business meets Science 1 Inleiding Onderzoeksrapport Leadership Connected In tijden waarin ontwikkelingen
Nadere informatieHuwelijk en echtscheiding in een migratiecontext Birsen Taspinar 24 april 2012
Huwelijk en echtscheiding in een migratiecontext Birsen Taspinar 24 april 2012 Maatschappelijke Context Toenemende individualisering Economische crisis Migratie en Huwelijksmigratie Globalisering en diversiteit
Nadere informatieBijlage 1: Oordelen over auto, fiets en OV naar mate van gebruik
Bijlage 1: Oordelen over auto, fiets en OV naar mate van gebruik Tabel B1.2: Aandeel van Nederlanders dat positief oordeelt over auto, fiets en openbaar vervoer. auto fiets openbaar vervoer Totaal 86 84
Nadere informatieNederlanders en hun gedrukte kranten uitkomsten van NOM Print Monitor 2010-II 2011-I
Nederlanders en hun gedrukte kranten uitkomsten van NOM Print Monitor 2010-II 2011-I De papieren krant zorgt voor een onverminderd sterk bereik: In 2011 lezen dagelijks 9,1 miljoen Nederlanders van 13
Nadere informatieHoofdstuk 3. Geloof, waarden, ervaringen
Hoofdstuk 3 Geloof, waarden, ervaringen Kennis en geloof Kennis is descriptief Heeft betrekking op feiten Is te rechtvaardigen Geloof is normatief Heeft betrekking op voorschriften Is subjectief Geldt
Nadere informatieEen schema invullen
12. In regel 35 staat: Ze lezen de krant en volgen het nieuws ook op radio, tv en online. Wie worden bedoeld met Ze? Vul in: lezen de papieren krant en volgen het nieuws ook op radio, tv en online. Vul
Nadere informatieResultaten DDMM. GfK 2014 Dutch Digital Media Measurement 21 mei, 2014
1 Resultaten DDMM 2 Toegevoegd bereik via smartphone & tablet, allen 13+ 52% 55% 75% 44% 63% 17% 43% 38% 55% 20% 20% 19% 19% 32% 31% 19% 32% 19% 25% 44% 25% 23% 25% 6% 6% 17% 55% 23% 44% 25% 11% 17% 11%
Nadere informatiePinksteren? Iets met Pinkpop?
Religie en filosofie 28 mei 2009 BARNEVELD (ANP) - Nederlanders denken bij Pinksteren eerder aan Pinkpop, een extra vrije dag, of de lente dan aan de echte betekenis ervan, de uitstorting van de Heilige
Nadere informatieINHOUD. Uitgeverij Parthenon, Hst. 2 uit Handboek jongeren en religie
INHOUD 2. ZE GELOVEN HET WEL Monique van Dijk-Groeneboer, Martijn de Koning, Joris Kregting en Johan Roeland 1. Een 21ste eeuwse convergentie? Jong zijn en religie anno 2010 26 2. Secularisatie 32 3. Religieuze
Nadere informatieB&W-Aanbiedingsformulier
TERUGGENOMEN 18 MAART 2008 UITGESTELD OPENBAAR B&W.nr.: 08.0216, d.d. 18 maart 2008 B&W-Aanbiedingsformulier Onderwerp Vragenlijst Stadsenquete 2008, onderdeel Veelkleurig Leiden BESLUITEN Behoudens advies
Nadere informatieP. Schalk Werk en participatie 13. P.C. Hoek Zegenen en zegening beërven 17. J.J. Polder Waar liefde woont 23. W. Silfhout Kerk en participatie 37
Inhoud P.W. Moens Voorwoord 9 P. Schalk Werk en participatie 13 P.C. Hoek Zegenen en zegening beërven 17 J.J. Polder Waar liefde woont 23 W. Silfhout Kerk en participatie 37 Iedereen moet zich welkom weten
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Het onderwerp van dit proefschrift is depressieve en angst symptomen in chronische dialyse patiënten en andere patiënten. Het proefschrift bestaat uit twee delen (deel A en deel
Nadere informatie