Secularisatie Nederland

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Secularisatie Nederland"

Merel Bogaert
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Secularisatie Nederland Drs. Joris Kregting Werkgezelschap Godsdienstsociologie en Godsdienstantropologie, 3 februari 2017 Utrecht

3 Media aandacht NOS: Hoe God (bijna) verdween uit Nederland Trouw: Grenzen tussen religie, spiritualiteit en zingeving vervagen NRC: Nederland twijfelt nu vooral over God De Volkskrant: Belang van geloof en God neemt verder af in Nederland RD: Aantal kerkleden in Nederland blijft dalen KRO Kruispunt: De Toekomst

4 God in Nederland: van beschrijving naar verklaring Eerste stap: verklaring secularisatie Nederland focus: christelijke/kerkelijke religie Hoe? - Lange reeks onderzoeksdata ( ) - Verklaringskracht moderniseringstheorie - Effecten op niveau van individu maar ook op niveau van samenleving

5 Waarom kerkelijke religie in verval? Welke sociaal-culturele ontwikkelingen verklaren secularisatie ? - opkomst verzorgingsstaat - onderwijsexpansie - urbanisatie - individualisering Zorgen verdwijnende kerkelijke structuren voor versterking secularisatie?

6 Modernisering Op religieus gebied: secularisering met onder andere: - de-institutionalisering - de-traditionalisering Minder kerkelijkheid en minder christelijk geloof Kerkgang: Christelijk geloof: Ja Nee Ja Consistent-religieus Kerkgang uit gewoonte Nee Individueel-religieus Seculier

7 Ontwikkeling consistent-religieus en seculier 60% 50% 40% GIN SOCON 60% 50% 40% GIN SOCON 30% 30% 20% 20% 10% 10% 0% %

8 Ontwikkeling individueel-gelovig 60% 50% 40% GIN SOCON 30% 20% 10% 0%

9 Verklaringen Modernisering van ideologieën: opleiding Modernisering van economie: welvaart en sociale zekerheid Modernisering van sociale verbanden (individualisering): - Urbanisatie - Gezin niet langer als hoeksteen, opkomst alleenstaanden - Het verdwijnen van christelijke gemeenschappen en christelijke socialisatie Alternatieve verklaring: religie steeds minder zichtbaar Contactmomenten en plausibiliteit verdwijnen

10 Naar een verklaring, vier typen effecten Individueel effect: sociale kenmerken Stadsmensen vaker seculier dan plattelandsmensen Verandering individueel effect: gedragsverandering subpopulatie Stadsmensen zijn steeds vaker seculier (individualisering binnen steden) Periode effect: context verandert Door verstedelijking worden sociale banden diffuser en losser en neemt kans om seculier te zijn toe Cohort effect: omstandigheden jeugd zijn bepalend voor rest van leven maar verschillen per generatie Opgroeien in een tijd met hoge mate van verstedelijking zorgt voor veel sociale banden buiten eigen omgeving (en minder religieuze controle) en dit vergroot de kans om seculier te worden

11 Data God in Nederland: 1966, 1979, 1996, 2006 en 2015 Maar! Ontbrekende variabelen rond inkomen en stedelijkheid. Data GIN vervangen door SOCON Verschil samenstelling afhankelijke variabelen Geloofsvraag: - GIN: 1 vraag: persoonlijke God, hogere macht, weet niet of gelooft niet - SOCON: 2 vragen: gelooft u in persoonlijke God? en gelooft u in hogere macht Kerkgangvraag: - GIN: regelmatig, soms, een hoogst enkele keer en nooit - SOCON: ±1 x per week, ±1 x per maand, 1 of enkele keren per jaar, (praktisch) nooit

12 Ontwikkeling consistent-religieus en seculier 60% 50% 40% GIN SOCON 60% 50% 40% GIN SOCON 30% 30% 20% 20% 10% 10% 0% %

13 Onafhankelijke variabelen, individueel Opleiding: laag, laag-midden, midden-hoog, hoog Inkomen: kwartielen Urbanisatie: weinig+niet stedelijk, matig stedelijk, (zeer) sterk stedelijk Single (ja, nee) Christelijke opvoeding (ja, nee) Geslacht (man, vrouw), controle Leeftijd, controle

14 Onafhankelijke variabelen, periode en cohort Aantal hoog opgeleiden (HBO of WO; bevolking jaar) Aantal Nederlanders met uitkering (bevolking jaar) Inwoners per km 2 (per regio) Aantal singles (bevolking jaar) Aantal Nederlanders met chr. opvoeding (bev jaar) Zichtbaarheid religie Aantal artikelen (per jaar) NRC en Telegraaf waarin kerkelijke leiders voorkomen

15 Waarom geen ontwikkeling zichtbaarheid religie kranten? totaal met kerkelijk leiders NRC Telegraaf NRC Telegraaf totaal met kerkelijke leiders bron ,5% Delpher ,8% Delpher ,5% Delpher ,3% Delpher ,3% Delpher ,2% Delpher ,6% Delpher ,3% Delpher+LN ,5% LN ,3% LN

16 Multinomiaal logistische regressie (NOMREG) Model 1: Model 2: Model 3: Model 4: individuele effecten verandering individuele effecten periode effecten + individuele effecten cohort effecten + individuele effecten

17 Resultaten: kans op seculier en ontwikkeling Individueel effect Verandering individueel effect Periode effect Cohort effect opleiding + + inkomen/soc. zekerheid + + stedelijkheid + alleenstaanden chr. socialisatie - +

18 Resultaten Modernisering van ideologieën: impact onderwijsexpansie Modernisering van economie: Sociale zekerheid als cohort effect Modernisering van sociale verbanden (individualisering): - Urbanisatie: geen effecten - Opkomst alleenstaanden: geen helder beeld - Tanende impact christelijke socialisatie: plausibiliteit onder druk

Vergelijkbare documenten

Rapport nr. 633, december2013. Drs. Joris Kregting

Rapport nr. 633, december2013. Drs. Joris Kregting Rapport nr. 6, december201 Drs. Joris Kregting 2.1 Inleiding en bronnen 2.2 Katholieken 8 2. Normen en waarden en de kerk 9 2. Het gebruik van voorbehoedsmiddelen 10 2.5 Huwelijk en samenwonen van homoseksuelen