Voedingsbodem voor polarisatie en radicalisering verkleinen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Voedingsbodem voor polarisatie en radicalisering verkleinen"

Transcriptie

1 Voedingsbodem voor polarisatie en radicalisering verkleinen De rol van de beroepskracht bij polarisatie en radicalisering van jongeren 15 november 2012 Daan Wienke, Corian Messing, Omar Ramadan Het hoort bij een gezonde ontwikkeling van jongeren dat zij een eigen visie op de samenleving ontwikkelen. Polarisatie en radicalisering horen tot op zekere hoogte bij dat proces. Houding, denken en gedrag van jongeren kunnen echter doorslaan in een bereidheid om de samenleving schade toe te brengen. Het is dan zaak dat beroepskrachten die dagelijks contact hebben met deze jongeren weten hoe ze het contact met hen in stand kunnen houden en hun weerbaarheid kunnen versterken, bijvoorbeeld door bij te dragen aan hun kritisch denkvermogen. De combinatie van jeugdige onbevangenheid en onafhankelijk denken kan leiden tot innovatieve en creatieve ideeën die de samenleving verrijken. Het gedrag van jongeren in de openbare ruimte op straat, op school, bij de sportvereniging geeft vaak kleur aan de samenleving. (RMO, 2009a). Een relatief kleine groep jongeren levert echter een negatieve bijdrage, in de vorm van polarisatie en radicalisering. Beide uitingsvormen maken in principe deel uit van een goed functionerende samenleving. Schadelijk zijn polarisatie en radicalisering pas wanneer ze een omslagpunt bereiken en het gedrag van jongeren onwenselijk of zelfs verwerpelijk wordt, gezien vanuit algemeen aanvaarde normen (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 2007). Op dat moment ontstaat handelingsverlegenheid onder beroepskrachten in de eerste lijn, zoals jongerenwerkers, docenten in het voortgezet onderwijs en sportcoaches. De mate waarin polarisatie en radicalisering in Nederland voorkomen, is overigens niet vast te stellen. Ook niet op school, de belangrijkste vindplaats van problemen bij jongeren. De Monitor Sociale Veiligheid in de mbo sector bijvoorbeeld geeft geen informatie over polarisatie of radicalisering. Ook in het jaarverslag van de Onderwijsinspectie worden geen cijfers over radicalisering of extremisme genoemd. En het ministerie van Binnenlandse Zaken publiceert evenmin cijfers. Onderzoek in het buitenland wijst erop dat verschijnselen als polarisatie en radicalisering vooral onder de oudere jeugd voorkomt, vanaf 17 jaar (Arts en Butter, 2009). Polarisatie Polarisatie is de verscherping van tegenstellingen tussen groepen in de samenleving. Tegengestelde standpunten horen op zich bij een open, democratische samenleving. Ze zijn uitingen van belangen en emoties en ze beïnvloeden groepen en individuen over en weer. Jongeren zoeken naar een opvatting die bij hen past, naar eigen zingeving. Ze proberen uit welke reactie ze daarmee in hun omgeving losmaken. Zo zetten ze zich af tegen anderen, of zoeken ze juist bevestiging. Een standpunt innemen is een manier om de eigen en andermans grenzen te verkennen. Na verloop van tijd kiezen jongeren voor het standpunt dat het beste bij hen past. Zo draagt het bestaan van tegengestelde standpunten bij aan de identiteitsvorming van jongeren tot volwassen individuen die ergens voor staan. Het kiezen van een eigen standpunt leidt ertoe dat het deel uitmaken van een groep, als hoeder van een geïnstitutionaliseerd standpunt, de eigen identiteit versterkt. Te midden van gelijkgestemden voelt de jongere zich bevestigd in zijn keuze en daarmee versterkt in zijn identiteit. Zo vormen kerken, moskeeën, scholen, verenigingen en internetfora een platform voor identiteitsvorming (Pels en Vollebergh, 2006). Van problematische polarisatie is sprake wanneer deze zoektocht een stap verder gaat. Dat kan resulteren in spanningen tussen groepen individuen, die kunnen leiden tot segregatie, bijvoorbeeld

2 langs etnische of religieuze lijnen. De in principe normale polarisatie, behorend tot de normale ontwikkeling van jongeren, verrijkt dan niet langer de samenleving maar neemt ongezonde vormen aan. Wanneer deze negatieve polarisatie relaties aantast en ondermijnt, komen maatschappelijke participatie en sociale stabiliteit onder druk te staan (Lub, 2009; Spee en Reitsma, 2010). Volgens de Britse sociaal psycholoog Michael Hogg zijn juist jongeren met weinig zelfvertrouwen gevoelig voor de aantrekkingskracht van groepen met een sterke ideologie, vanuit hun persoonlijke zoektocht naar waardering en erbij horen (Hogg, 2000). Fasering Polarisatie verloopt in fases. Onderzoek onder sterk gepolariseerde groepen, zoals rechtsextremistische en extreem islamitische jongeren laat die fasering zien (Moors en anderen, 2009; Zannoni en anderen, 2008). Eerste fase: gebrek aan contact en onwetendheid over andere bevolkingsgroepen. Men leeft langs elkaar heen. Tweede fase: afkeurende uitspraken over andere bevolkingsgroepen. Versterking van het wijzij gevoel en toename van discriminatie en soms racisme. Derde fase: er zijn incidenten en openlijke confrontaties. Vierde fase: de situatie escaleert. Incidenten worden structureel; daderschap en slachtofferschap gaan heen en weer. Polarisatie in Friesland Brenda Ottjes van het Discriminatie Meldpunt in Leeuwarden vertelt op 2 september 2004 in de Volkskrant: Het is nogal heftig op het Friese platteland op het moment. De haat tegen buitenlanders is onder jongeren een soort mode geworden. Het is heel ernstig. De trend speelde zich af van Zwaagwesteinde tot Dokkum en de dorpen eromheen, vertelt Ottjes. In Leeuwarden heb je ook wel Lonsdalejongeren, maar daar zijn geen gewelddadigheden. In Dokkum en omstreken wel, tegen buitenlanders en onderling tussen de jongerensubculturen. De jongeren zijn te verdelen in nazi s of nationalisten, skaters en boeren. Ze gaan elkaar te lijf in het uitgaansleven of gewoon in de supermarkt. Volgens enkele leerlingen van het Dockinga College in Dokkum hebben de nazi s geen werk, vervelen ze zich en zoeken ze dus rotzooi. Ze pakken buitenlanders, maar boeren willen ze ook graag hebben. Brenda Ottjes vermoedt dat de economische omstandigheden in noordoost Friesland meespelen. De werkloosheid is er groot en wie van het vmbo komt, staat onder aan de ladder. Het Meldpunt Discriminatie bezocht in 2003 het Dockinga College en Ottjes merkte dat met de extremistische jongeren niet viel te discussiëren. Je kunt ze niet bereiken. Maar daaronder zit: ik hoor er misschien niet helemaal bij. Radicalisering Volgens verschillende definities is radicalisering een proces waarbij een persoon of groep in toenemende mate bereid is de consequenties te aanvaarden van een strijd om een samenleving die niet strookt met de bestaande democratische rechtsorde. Een individu of een groep individuen is bereid diep ingrijpende veranderingen in de samenleving na te streven of te ondersteunen en toont bereidheid dit streven om te zetten in daden. De gewenste veranderingen staan op gespannen voet met of vormen een bedreiging voor de democratische rechtsorde. De beweegredenen voor dit streven liggen in bijvoorbeeld politieke, religieuze of etnische motieven. Om hun doel te bereiken, schrikken de aanhangers er niet voor terug om ondemocratische methoden in te zetten. Dus zowel het gekozen doel waarvoor de jongere zich inzet als de ingezette middelen kunnen op gespannen voet staan met de democratische rechtsorde (RadarAdvies, 2006; Moors en anderen, 2009). Concreet betekent dit dat geradicaliseerde jongeren zich bewegen naar de rand van de samenleving en kiezen voor een gemarginaliseerde positie. Het gaat bijvoorbeeld om jongeren die zich verbinden met extreem linkse groepen, zoals de Autonomen en de antiglobalisten, maar ook om jongeren die kiezen voor rechts extremistische groepen en opvattingen. Radicalisering is niet altijd van politieke aard: er zijn ook jongeren die zich bezighouden met

3 extreem dierenactivisme of die aanvallen uitvoeren op computersystemen van bijvoorbeeld financiële instellingen, overheidsdiensten en multinationale ondernemingen. Het aandeel van jongeren in geradicaliseerde bewegingen is niet betrouwbaar vast te stellen, juist omdat de leden kiezen voor een gemarginaliseerd bestaan, buiten de wettelijke kaders. Radicalisering in Nederland Autonomen streven naar de opbouw van een alternatieve orde buiten de reguliere, kapitalistische orde. Zij zijn sterk vertegenwoordigd in de kraakbeweging. Autonomisme is sinds de jaren zestig sterk aanwezig in de Nederlandse en Duitse kraakbeweging. De aanhangers zien verzet als middel om tot veranderingen in het kapitalistisch systeem te komen. De beweging kent een losse, anarchistische structuur. Aan de extreem rechtse kant bestaan in Nederland onder meer twee afdelingen van de internationale beweging Blood & Honour. De Nederlandse tak van Blood & Honour heeft zich vooral beziggehouden met het organiseren van Rock Against Communism concerten (RAC). De RAC muziekliefhebbers hebben zich na toenemende bereidheid tot gewelddadigheid binnen de groep Blood & Honour afgesplitst. Opvallend is dat extreem rechtse stromingen gewoonlijk een geringe omvang hebben en vaak aan interne ruzies ten onder gaan. Ze worden door de AIVD grondig geobserveerd. Daardoor zullen zij vermoedelijk nooit structureel een grote aanhang verwerven. Niet eenduidig politiek te rubriceren is de deelname van jonge hackers aan Anonymous. Deze wereldwijd actieve groep reageert met bijvoorbeeld het platleggen van websites en het publiceren van privé informatie op maatschappelijke gebeurtenissen die haar onwelgevallig zijn. Hoofddoel is een website, internetdienst of server ervan te weerhouden om aanvragen van reguliere gebruikers te behandelen. Zo hebben leden van Anonymous op 24 december 2011 e mails en creditcard gegevens gestolen van de website van Stratfor, een wereldwijd werkende informatiedienst uit de Verenigde Staten. Ze hebben creditcard gegevens van Stratfor cliënten gepubliceerd, onder meer die van ruim 250 Nederlanders. Ook probeerden ze met de creditcardgegevens geld te doneren aan liefdadigheidsinstellingen. Polarisatie en radicalisering Er zijn geen eenduidige verbanden tussen polarisatie en radicalisering. Een gepolariseerde samenleving kan zich ontwikkelen tot een voedingsbodem voor onverdraagzame radicale ideologieën, waarbij groepen steeds feller tegenover elkaar staan. Maar een redelijk sterke polarisatie, zoals gelovigen versus atheïsten of links versus rechts, kan zich ook voordoen zonder radicalisering. Dan vindt discussie over tegenstellingen plaats in het openbare domein, soms fel en misschien ongenuanceerd, maar zonder dat dat leidt tot maatschappelijke problemen. Wanneer discussies echter aanzetten tot acties van radicalen, kunnen die leiden tot achterdocht en wantrouwen tussen bevolkingsgroepen en tot polarisatie. Een voorbeeld is de toenemende bezorgdheid onder homoseksuele en joodse jongeren om herkenbaar over straat te gaan. Jongens die hand in hand lopen of een keppeltje dragen, zijn soms het mikpunt van scheldpartijen en zelfs fysieke aanvallen. En tijdens een debat in De Balie op 10 september 2012 klaagden vrouwen over seksuele intimidatie in de straten van Amsterdam: ze hebben last van rondhangende jongens die naar hen sissen en verwensingen of bedreigingen uiten. Met name islamitische jongeren worden van dat ongewenste gedrag beticht. Omgekeerd melden islamitische meisjes steeds vaker dat zij problemen krijgen als zij een hoofddoek dragen. Deze vaak individuele aanvallen die jongeren op elkaar uitvoeren, zijn een voedingsbodem voor een toenemende polarisering tussen autochtone en allochtone jongeren. De rol van de beroepskracht Beroepskrachten in zorg, welzijn, maatschappelijke dienstverlening en onderwijs leveren impliciet en expliciet een belangrijke bijdrage aan het overdragen van normen, waarden, kennis en vaardigheden aan jongeren. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) beschreef in de publicatie Bewijzen van goede dienstverlening (2004) algemene kenmerken van een succesvolle overdracht van normen, waarden, kennis en vaardigheden aan jongeren. Die overdracht

4 is: insluitend ( Je hoort erbij ); perspectief biedend ( Jouw kansen en mogelijkheden ); corrigerend ( Dat kan niet en mag niet ); pedagogisch ( Zó hoort het ). Een beroepskracht die signalen van ongewenste polarisatie en radicalisering opmerkt, moet meer doen dan alleen die vier algemene adviezen opvolgen. Daarvoor zijn drie hulpbronnen beschikbaar, afkomstig van Nuansa, het COT en MOVISIE en gebaseerd op gedegen onderzoek. De helpdesk van Nuansa, het Kennis en Adviescentrum Polarisering en Radicalisering van het ministerie van Veiligheid en Justitie, heeft de afgelopen jaren veel vragen uit de beroepspraktijk beantwoord over polarisering en radicalisering. De medewerkers van Nuansa hebben die vragen geanalyseerd en vervolgens een lijst met adviezen opgesteld over wat werkt. De adviezen hebben vooral betrekking op het aangaan van contact met jongeren, het voeren van een niet veroordelend gesprek, en het inschakelen van derden, bijvoorbeeld jeugdzorg of politie, als er onaanvaardbare risico's in het spel lijken te zijn. Het Instituut voor Veiligheids en Crisismanagement COT stelt op basis van een praktijk en literatuurstudie uit 2008 een aantal mogelijke bijdragen voor die de eerstelijnsberoepskracht kan leveren aan het verkleinen van een voedingsbodem voor polarisatie en radicalisering en aan het versterken van de weerbaarheid. Het COT adviseert onder meer jongeren in aanraking te brengen met rolmodellen, bij te dragen aan kritisch denkvermogen en het slachtoffergevoel te verminderen. Verder vindt het COT het van belang ouders te ondersteunen en alert te zijn op signalen dat de binding van jongeren aan een gezonde omgeving vermindert (Zannoni en anderen, 2008). Het landelijke expertisecentrum MOVISIE heeft wetenschappelijk literatuuronderzoek verricht naar effectieve interventies bij polarisatie en radicalisering (Lub en anderen, 2011). Op basis hiervan komt MOVISIE tot concrete suggesties. MOVISIE vraagt ook aandacht voor de sociale omgeving en adviseert onder meer te letten op problemen van de overige gezinsleden en gebruik te maken van de corrigerende invloed van peers leeftijdgenoten. Daarbij tekent MOVISIE wel aan dat het niet wenselijk is volwassen beroepskrachten volledig te vervangen door jongeren. Ook is het belangrijk de inzet van peers te bezien vanuit een moreel oogpunt: is het in alle conflictsituaties ethisch verantwoord om jongeren in te zetten? Ten slotte is het van belang jongeren te stimuleren tot empathisch gedrag en morele oordeelsvorming, aldus MOVISIE. Helpdesk en werkbladen De helpdesk van Nuansa, het Kennis en Adviescentrum Polarisatie en Radicalisering, heeft op basis van de tien meest gestelde vragen korte handleidingen voor beroepskrachten opgesteld. Beroepskrachten in het onderwijs, de jeugdzorg en de welzijnssector kunnen ze gebruiken bij het omgaan met polarisatie en radicalisering. De documenten behandelen onderwerpen als het herkennen en duiden van radicalisering, de achtergronden in het ontstaan, voorbeelden, handelingsperspectieven, noodzakelijke samenwerking, taken en rollen. De documenten, opgesteld samen met het Nederlands Jeugdinstituut, zijn te downloaden van Beroepskrachten kunnen hun vragen over radicaliseren en polarisatie voorleggen aan de helpdesk van Nuansa, via (06) en De website biedt tevens gemeentelijke en landelijke beleidsstukken, handleidingen en informatie over wetenschappelijk onderzoek. Verder lezen Arts. L. en Butter, E. (2009), Radicaal, orthodox of extremist? Achtergrondinformatie over radicalisering en polarisatie. Amsterdam, ACB Kenniscentrum. Hogg, M.A. (2000), Subjective Uncertainty Reduction through Self categorization: A Motivational Theory of Social Identity Processes, in: European Review of Social Psychology, jaargang 11, nummer 1, pagina Krabbé, T. (2012). Wij zijn maar wij zijn niet geschift. De schietpartij van Columbine. Amsterdam, Prometheus. Lub, V. (2009). Wat werkt tegen radicalisering? Een verkenning naar sociale interventies in Nederland. MO/Samenlevingsopbouw, jaargang 28, nummer 220, pagina Lub, V., Groot, N. de, en Schaafsma, J. (2011) Polarisatie en radicalisering; de onderbouwing van sociale interventies

5 getoetst. Utrecht, MOVISIE. Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (2007), Actieplan Polarisatie en radicalisering Den Haag, BZK. Moors, H., Baloch L., Donselaar, J. van en Graaf, B. de (2009). Polarisatie en radicalisering in Nederland. Een verkenning van de stand van zaken in Tilburg, IVA beleidsonderzoek en advies. Neuvel, J. en Dungen, S. van den (2012) Monitor Sociale Veiligheid in de mbo sector Utrecht, Expertisecentrum Beroepsonderwijs. Pels, T en Vollebergh W. (red.) (2006), Diversiteit in opvoeding en ontwikkeling. Een overzicht van recent onderzoek in Nederland. Amsterdam, Aksant. Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (2009a), Polariseren binnen onze grenzen. Amsterdam, Uitgeverij SWP. Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (2009b), Polarisatie. Bedreigend en verrijkend. Amsterdam, Uitgeverij SWP. Radar, VNG (2006), Radicalisme signaleren en aanpakken. Vroegtijdige aanpak van radicaliserende jongeren. Een handleiding voor gemeenten. Den Haag, Sdu Uitgevers. Riemersma, G. (2004), Die ideeën zitten in je hoofd en niet in je kleren. Amsterdam, de Volkskrant, 2 september Spee, I. en Reitsma, M. (2010), Puberaal, lastig of radicaliserend? Grensoverschrijdend gedrag van jongeren in het onderwijs. Den Bosch, KPC Groep. Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (2004), Bewijzen van goede dienstverlening. Amsterdam, Amsterdam University Press. Zannoni, M. en anderen, (2008), De rol van eerstelijnswerkers bij het tegengaan van polarisatie en radicalisering. Van ogen en oren naar het hart van de aanpak. Den Haag, Instituut voor Veiligheids en Crisismanagement COT. Over de auteur(s) Daan Wienke (d.wienke@nji.nl) houdt zich bezig met onderwerpen op het snijvlak van onderwijs en jeugdzorg bij het Nederlands Jeugdinstituut en is deeltijd lector Social work bij Hogeschool Inholland. Omar Ramadan (o.ramadan@radaradvies.nl) is directeur van RadarAdvies. Corian Messing (c.messing@nji.nl) houdt zich bij het Nederlands Jeugdinstituut bezig met onderwerpen op het snijvlak van onderwijs en jeugdzorg.

Aanpak van radicalisering op school

Aanpak van radicalisering op school Aanpak van radicalisering op school dr. Daan Wienke/Nederlands Jeugdinstituut mei 2016 begrippen* Polarisatie Verscherping van tegenstellingen tussen groepen in de samenleving die kan resulteren in spanningen

Nadere informatie

Protocol Polarisatie en radicalisering

Protocol Polarisatie en radicalisering Protocol Polarisatie en radicalisering Inhoud Protocol blz. Inleiding 3 Wat is een protocol polarisatie en radicalisering? Waarom een protocol voor polarisatie en radicalisering? Algemene informatie over

Nadere informatie

Omgaan met radicalisering: Doelen

Omgaan met radicalisering: Doelen Religieuze leiders Omgaan met radicalisering: Doelen Deze aanbevelingen zijn bedoeld voor religieuze leiders die regelmatig contact hebben met leden van de gemeenschap. Doel van deze cursus is dat u: Zich

Nadere informatie

De rol van de school

De rol van de school De rol van de school Bij het omgaan met polarisatie en radicalisering van jongeren Maatschappelijke opdracht van de school De school staat midden in de samenleving Leidt op tot burgers met een startkwalificatie

Nadere informatie

van Zij naar Wij ons trainingsaanbod vo/mbo

van Zij naar Wij ons trainingsaanbod vo/mbo van Zij naar Wij ons trainingsaanbod vo/mbo van Zij naar Wij Omgaan met spanning in de school en in de klas U werkt op een school. Een plek waar jongeren hun identiteit ontwikkelen en kennis maken met

Nadere informatie

De rol van de school. bij polarisatie en radicalisering van jongeren

De rol van de school. bij polarisatie en radicalisering van jongeren De rol van de school bij polarisatie en radicalisering van jongeren Haagse Hogeschool 11 november 2015 Stichting School & Veiligheid ondersteunt scholen bij het bevorderen van een sociaal veilig klimaat.

Nadere informatie

Docenten en jeugdwerkers

Docenten en jeugdwerkers Docenten en jeugdwerkers Omgaan met radicalisering: Doelen Deze aanbevelingen zijn bedoeld voor docenten op middelbare scholen en alle andere professionals die regelmatig contact hebben met jongeren. Doel

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal Vergaderjaar 009 00 9 754 Terrorismebestrijding Nr. 89 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Actieplan radicalisering en polarisatie

Actieplan radicalisering en polarisatie Actieplan radicalisering en polarisatie gemeente Eindhoven VB - Veiligheid en Bestuur, VH - Veiligheid Sociaal Domein Support, Programmering, Ontwikkeling & Kwaliteit mei 2015 Colofon Uitgave Gemeente

Nadere informatie

Evaluatierapport Polarisatie en Radicalisering Gemeente Zaanstad. Opdrachtgever Ministerie van Veiligheid en Justitie

Evaluatierapport Polarisatie en Radicalisering Gemeente Zaanstad. Opdrachtgever Ministerie van Veiligheid en Justitie Referentie Rapport Van Postbus 60055, 6800 JB Arnhem Velperplein 8, 6811 AG Arnhem Telefoon (026) 355 13 55 Fax (026) 355 13 99 info@kplusv.nl www.kplusv.nl Evaluatierapport Polarisatie en Radicalisering

Nadere informatie

Samenvatting. Het onderzoek is gericht op het beantwoorden van de volgende hoofdvragen:

Samenvatting. Het onderzoek is gericht op het beantwoorden van de volgende hoofdvragen: In dit rapport worden de resultaten gepresenteerd van een studie naar de onderzoeksliteratuur over islamitische en extreem-rechtse radicalisering in Nederland. Deze twee vormen van radicalisering worden

Nadere informatie

Pedagogische uitdagingen voor het onderwijs Omgang met diversiteit en radicalisering

Pedagogische uitdagingen voor het onderwijs Omgang met diversiteit en radicalisering Pedagogische uitdagingen voor het onderwijs Omgang met diversiteit en radicalisering Trees Pels Vrije Universiteit/Verwey-Jonker Instituut MBO-raad Platformdag Sociale Veiligheid; Veiligheid Verbinden

Nadere informatie

THEMA SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Bovenbouw vmbo Bovenbouw havo-vwo

THEMA SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Bovenbouw vmbo Bovenbouw havo-vwo Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Zelf Gevoelens Verbaal en non-verbaal primaire gevoelens beschrijven en uiten. Kwaliteiten Verbaal en non-verbaal beschrijven dat fijne en nare

Nadere informatie

Folder voor leraren en jeugdwerkers

Folder voor leraren en jeugdwerkers Folder voor leraren en jeugdwerkers Radicalisering en waarom dit relevant is voor jou Deze folder is de korte versie van de TERRA handleiding Radicalisering en waarom dit relevant is voor jou. In deze

Nadere informatie

TEAM RADICALISERING IN DE KERING STAD GENT. Voorbereiding 2015 start januari 2016

TEAM RADICALISERING IN DE KERING STAD GENT. Voorbereiding 2015 start januari 2016 TEAM RADICALISERING IN DE KERING STAD GENT Voorbereiding 2015 start januari 2016 VISIETEKST Wat is radicalisering? 4 krachtlijnen en rol van de stad 3 sporenbeleid Wat is radicalisering? Radicalisering

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Middelbaar Beroepsonderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 16950 2500 BZ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 16950 2500 BZ Den Haag www.nctv.nl

Nadere informatie

SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN. Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte

SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN. Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte EEN WET TEGEN SEKSISME, IS DAT NODIG? WAT IS SEKSISME, VOLGENS

Nadere informatie

SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN. Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte

SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN. Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte EEN WET TEGEN SEKSISME, IS DAT NODIG? Op je werk opmerkingen

Nadere informatie

Journalistiek en radicalisering Wat is het verband?

Journalistiek en radicalisering Wat is het verband? Journalistiek en radicalisering Wat is het verband? Omgaan met radicalisering Doelen Deze aanbevelingen zijn bedoeld voor journalisten. Het is niet uw taak om de samenleving te veranderen of om radicalisering

Nadere informatie

Radicalisering en de opdracht van de school. Directies Oost-Vlaanderen 15 oktober 2015

Radicalisering en de opdracht van de school. Directies Oost-Vlaanderen 15 oktober 2015 Radicalisering en de opdracht van de school Directies Oost-Vlaanderen 15 oktober 2015 2 Een verhaal van kaders in een breed perspectief. Het verhaal van Walid Walid pubert. Heeft het financieel niet breed.

Nadere informatie

Actief burgerschap en sociale integratie van De Wijde Blik

Actief burgerschap en sociale integratie van De Wijde Blik Actief burgerschap en sociale integratie van De Wijde Blik Dit document is bedoeld als verantwoording voor ons aanbod op de Wijde Blik te Kamerik voor actief burgerschap en sociale integratie en welke

Nadere informatie

Preventie van radicalisering. Aanbod en expertise

Preventie van radicalisering. Aanbod en expertise Preventie van radicalisering Aanbod en expertise Inleiding RadarAdvies is al ruim 10 jaar expert op het gebied van radicalisering en de preventie daarvan. Inleiding Wij geloven dat radicalisering een proces

Nadere informatie

Polarisatie en radicalisering in gemeenten

Polarisatie en radicalisering in gemeenten Polarisatie en radicalisering in gemeenten Ministerie van Veiligheid en Justitie December 2010 Colofon Uitgave I&O Research BV Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel. 0229-282555 Rapportnummer 2011-1742

Nadere informatie

Datum 1 september 2015 Onderwerp Antwoord op schriftelijke vragen met kenmerk 2015Z13940 over het bericht 'Terrorist sprak in moskee'

Datum 1 september 2015 Onderwerp Antwoord op schriftelijke vragen met kenmerk 2015Z13940 over het bericht 'Terrorist sprak in moskee' Ministerie van Veiligheid en Justitie 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

Is een klas een veilige omgeving?

Is een klas een veilige omgeving? Is een klas een veilige omgeving? De klas als een vreemde sociale structuur Binnen de discussie dat een school een sociaal veilige omgeving en klimaat voor leerlingen moet bieden, zouden we eerst de vraag

Nadere informatie

Eindexamen havo maatschappijwetenschappen pilot 2014-II

Eindexamen havo maatschappijwetenschappen pilot 2014-II Aanwijzing voor de kandidaat Als in een vraag staat dat je een hoofd- of kernconcept moet gebruiken, dan gebruik je in het antwoord die elementen uit de omschrijving van het hoofd- of kernconcept die nodig

Nadere informatie

Actief burgerschap en sociale integratie op de Schakel 1 november 2015

Actief burgerschap en sociale integratie op de Schakel 1 november 2015 Actief burgerschap en sociale integratie op de Schakel 1 november 2015 Dit document is bedoeld als verantwoording voor wat wij op dit moment doen aan actief burgerschap en sociale integratie en welke ambities

Nadere informatie

Polarisatie en radicalisering Oog en Oor? Ja! en ook (vooral?): Hand en Hart!

Polarisatie en radicalisering Oog en Oor? Ja! en ook (vooral?): Hand en Hart! Deskundigheidsbevordering Polarisatie en radicalisering Oog en Oor? Ja! en ook (vooral?): Hand en Hart! Programma Interactieve opening Polarisatie en radicalisering verkend Aan de slag: signaleren Lunch

Nadere informatie

Religieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten)

Religieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten) Tabel B2.1 Religieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten) autochtoon moslim 0,2 niet-gelovig 64,0 rooms-katholiek 16,9 protestants 18,0 ander geloof 0,9 Tabel B2.2 Aandeel dat zichzelf

Nadere informatie

SOVOR. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

SOVOR. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling SOVOR Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Maart 2014 1 Inleiding Het bevoegd gezag van de Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Roosendaal (SOVOR) overwegende dat a. SOVOR verantwoordelijk

Nadere informatie

Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444

Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Voorlichtingspublicatie Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Wet van 9 december 2005, houdende opneming in de Wet op het

Nadere informatie

Monitor Sociale Veiligheid Stand van zaken over sociale veiligheid in het mbo

Monitor Sociale Veiligheid Stand van zaken over sociale veiligheid in het mbo Monitor Sociale Veiligheid 217-218 Stand van zaken over sociale veiligheid in het mbo 1 Monitor Sociale Veiligheid 217-218 Stand van zaken over sociale veiligheid in het mbo Colofon Titel Monitor Sociale

Nadere informatie

Datum 30 juni 2017 Betreft Aanbieding onderzoek 'Oorzaken en triggerfactoren moslimdiscriminatie in Nederland'

Datum 30 juni 2017 Betreft Aanbieding onderzoek 'Oorzaken en triggerfactoren moslimdiscriminatie in Nederland' > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

De piek van het pesten ligt tussen 10 en 14 jaar, maar ook in lagere en hogere groepen wordt gepest.

De piek van het pesten ligt tussen 10 en 14 jaar, maar ook in lagere en hogere groepen wordt gepest. PESTPROTOCOL Pesten komt helaas op iedere school voor> Het is een probleem dat we onder ogen zien en op onze school serieus aanpakken. De manier waarop dat gebeurt, wordt beschreven in dit protocol. Het

Nadere informatie

GEMEENTEN BELEIDSADVIES VOOR GEMEENTEN. Een Gemeenschapsbenadering van Radicalisering INHOUD 57 BELEIDSADVIES. TerRaToolkit.eu

GEMEENTEN BELEIDSADVIES VOOR GEMEENTEN. Een Gemeenschapsbenadering van Radicalisering INHOUD 57 BELEIDSADVIES. TerRaToolkit.eu TerRaToolkit.eu DEZE HANDLEIDING STAAT OP 57 Een Gemeenschapsbenadering van Radicalisering VOOR Dit document is bedoeld voor medewerkers van de gemeente en geeft adviezen voor een gemeenschapsaanpak op

Nadere informatie

Het bevoegd gezag van de stichting Onderwijsgroep Amersfoort Overwegende

Het bevoegd gezag van de stichting Onderwijsgroep Amersfoort Overwegende MELDCODE STICHTING ONDERWIJ SGROEP AMERS FOORT HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING De Onderwijsgroep hanteert de basis meldcode die daar waar nodig en mogelijk is toegeschreven op (de scholen van) de

Nadere informatie

Maatschappelijke vorming

Maatschappelijke vorming toelichting Hoe kan de school de leerling helpen om zich te ontwikkelen tot een actieve, verantwoordelijke en sociale burger? Een belangrijke taak van de school is om leerlingen voor te bereiden op hun

Nadere informatie

Zorg op Tijd. EIF Conferentie Nijmegen

Zorg op Tijd. EIF Conferentie Nijmegen Zorg op Tijd EIF Conferentie Nijmegen 19-11-2015 Projectpartners Project in Gouda Scholen in Gouda Onderdelen Training van professionals Overleg over de screening Bijeenkomsten met ouders Individuele

Nadere informatie

SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE

SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Algemene vorming op het einde van de derde graad secundair onderwijs Voor de sociale

Nadere informatie

Verantwoording 1.1 Keuze van de titel

Verantwoording 1.1 Keuze van de titel 1 13 Verantwoording 1.1 Keuze van de titel Voor je ligt het handboek Training sociale vaardigheden. Dit boek is geschreven voor iedereen die te maken heeft met kinderen tussen de tien en vijftien jaar

Nadere informatie

Omgaan met lichamelijkheid, intimiteit en seksualiteit in de kinderopvang

Omgaan met lichamelijkheid, intimiteit en seksualiteit in de kinderopvang >Specificaties Titel: Soort: Werksituatie: Eindproduct: Omgaan met lichamelijkheid, intimiteit en seksualiteit in de kinderopvang Cursus Als pedagogisch medewerker ben je verantwoordelijk voor het welzijn

Nadere informatie

PESTPROTOCOL OBS DE BONGERD. Pestprotocol obs de Bongerd

PESTPROTOCOL OBS DE BONGERD. Pestprotocol obs de Bongerd PESTPROTOCOL OBS DE BONGERD Pestprotocol obs de Bongerd Pesten is een probleem dat in alle geledingen van de maatschappij voorkomt. Pesten komt helaas op iedere school voor, ook bij ons. Het is een probleem

Nadere informatie

Actief burgerschap en sociale integratie op de Schakel Mei 2014.

Actief burgerschap en sociale integratie op de Schakel Mei 2014. Actief burgerschap en sociale integratie op de Schakel Mei 2014. Dit document is bedoeld als verantwoording voor wat wij op dit moment doen aan actief burgerschap en sociale integratie en welke ambities

Nadere informatie

27/01/2016. Identiteit en radicaliteit en de opdracht van de school. Het verhaal van Walid. Sint-Niklaas 27 januari 2016

27/01/2016. Identiteit en radicaliteit en de opdracht van de school. Het verhaal van Walid. Sint-Niklaas 27 januari 2016 Identiteit en radicaliteit en de opdracht van de school Sint-Niklaas 27 januari 2016 Een verhaal van kaders in een perspectief van verbondenheid. 2 Het verhaal van Walid Walidpubert. Heeft het financieel

Nadere informatie

Figuur 1. Redenen van jongeren om zich thuis of in de woonomgeving bang of angstig te voelen (GGD Fryslân GO Jeugd 2004).

Figuur 1. Redenen van jongeren om zich thuis of in de woonomgeving bang of angstig te voelen (GGD Fryslân GO Jeugd 2004). 2. Veiligheidsgevoelens 2.1 Veiligheid thuis of in de woonomgeving Driekwart van de jongeren van 13 tot en met 18 jaar voelt zich thuis of in de woonomgeving nooit bang of angstig. Van de jongens voelt

Nadere informatie

Signalerings- en Adviespunt Radicalisering. Aanvullend advies bij het advies Preventie radicalisering begint bij inclusief jeugdbeleid

Signalerings- en Adviespunt Radicalisering. Aanvullend advies bij het advies Preventie radicalisering begint bij inclusief jeugdbeleid Signalerings- en Adviespunt Radicalisering Aanvullend advies bij het advies Preventie radicalisering begint bij inclusief jeugdbeleid Inhoud Adviesvraag en conclusie... 3 Inleiding... 5 1. Het aansluiten

Nadere informatie

Het mondiaal Jihadisme Polarisatie & Radicalisering

Het mondiaal Jihadisme Polarisatie & Radicalisering Het mondiaal Jihadisme Polarisatie & Radicalisering EXPERTISE-UNIT SOCIALE STABILITEIT (ESS) www.socialestabiliteit.nl 3 november 2016, Assen Bron: NCTV/Min V&J Maatschappelijke ontwikkelingen Onze samenleving

Nadere informatie

Radicalisering en polarisatie Noord-Nederland

Radicalisering en polarisatie Noord-Nederland Radicalisering en polarisatie Noord-Nederland MJD biedt rond dit thema de volgende diensten: 1 Training Signalering radicalisering en polarisatie 2 Workshop Jeugd en extremisme 3 Training Train de Trainer

Nadere informatie

Radicx Vroegtijdige signalering van radicalisering

Radicx Vroegtijdige signalering van radicalisering Radicx Vroegtijdige signalering van radicalisering Anniek Verhagen (APS) Maartje Reitsma (KPC Groep) Ine Spee (KPC Groep) s-hertogenbosch/utrecht, 2010 Deze publicatie is ontwikkeld door KPC Groep, in

Nadere informatie

Opgave 1 Agressie op het sportveld

Opgave 1 Agressie op het sportveld Opgave 1 Agressie op het sportveld Bij deze opgave horen de teksten 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje. Inleiding In 12 raakte een grensrechter na afloop van een amateurvoetbalwedstrijd ernstig gewond

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling, Atlas College, versie maart 2014

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling, Atlas College, versie maart 2014 Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling, Atlas College, versie maart 2014 Het College van Bestuur van het Atlas College Overwegende - dat het Atlas College verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1

Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting door M. 1184 woorden 8 juni 2013 4 3 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Hoofdstuk 1 De staat kan wetten maken, regels die voor alle

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Minister van Justitie en Veiligheid Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en (kinder-)mishandeling Groenhorst. Aantal bijlagen: 2 Vastgesteld: 19-09-2013

Meldcode huiselijk geweld en (kinder-)mishandeling Groenhorst. Aantal bijlagen: 2 Vastgesteld: 19-09-2013 Meldcode huiselijk geweld en (kinder-)mishandeling Groenhorst Aantal bijlagen: 2 Vastgesteld: 19-09-2013 1 Inhoud 1 TOEPASSINGSGEBIED... 3 2 DEFINITIES... 3 3 ACHTERGROND... 4 4 UITVOERING... 4 5 VERANTWOORDELIJKHEDEN...

Nadere informatie

NAAR EEN EUROPA VOOR ALLE LEEFTIJDEN

NAAR EEN EUROPA VOOR ALLE LEEFTIJDEN NL NAAR EEN EUROPA VOOR ALLE LEEFTIJDEN AGE- STANDPUNT IN HET KADER VAN HET 2007 - EUROPEES JAAR VAN GELIJKE KANSEN VOOR IEDEREEN The European Older People s Platform La Plate-forme européenne des Personnes

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Het bevoegd gezag van de Adriaan Roland Holstschool Overwegende dat de Adriaan Roland Holstschool verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en Het bevoegd gezag van Het hart van Delfland Overwegende - Dat Het hart van Delfland verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening aan

Nadere informatie

Politieagenten en gevangenisen reclasseringsmedewerkers

Politieagenten en gevangenisen reclasseringsmedewerkers Politieagenten en gevangenisen reclasseringsmedewerkers Doelen en achtergronden Deze aanbevelingen zijn bedoeld voor wijkagenten, gevangenispersoneel en reclasseringsmedewerkers. Doel van deze cursus is

Nadere informatie

Inhoud 1 Gezinsopvoeding als politiek probleem 2 Zorgethiek: een politiek filosofisch vocabulaire

Inhoud 1 Gezinsopvoeding als politiek probleem 2 Zorgethiek: een politiek filosofisch vocabulaire Inhoud 1 Gezinsopvoeding als politiek probleem 13 De probleemstelling 13 1.1 Goede gezinsopvoeding: een persoonlijk, maatschappelijk en politiek belang 13 1.2 Opvoedingsondersteuning 16 1.2.1 Wetenschappelijke

Nadere informatie

Inhoud Theorieën mbt. subjectieve rechtvaardigingsgronden Theorie mbt. contextuele omstandigheden... 23

Inhoud Theorieën mbt. subjectieve rechtvaardigingsgronden Theorie mbt. contextuele omstandigheden... 23 Inhoud Hoofdstuk 1... 13 1.1. Inleiding en probleemstelling... 13 1.2. Begripsomschrijving... 15 1.2.1. Radicalisering... 15 1.2.2. Polarisatie... 16 1.2.3. Radicalisme... 16 1.2.4. Extremisme... 17 1.2.5.

Nadere informatie

HANDLEIDING. Jij en de Maatschappij. Auteur: G. H. P. van der Helm

HANDLEIDING. Jij en de Maatschappij. Auteur: G. H. P. van der Helm HANDLEIDING Jij en de Maatschappij Auteur: G. H. P. van der Helm December 2016 Inleiding Overal in Europa is er bezorgdheid over de observaties dat jongeren in instellingen radicale en criminele cognities

Nadere informatie

PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN

PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN Bijzondere procesdoelen 1.1. Groei naar volwassenheid 1.2. Zelfstandig denken 1.3. Zelfstandig handelen 1.4. Postconventionele instelling 1.1 Groei

Nadere informatie

Behoeftenonderzoek onder eerstelijnsorganisaties. Polarisatie en radicalisering; welke ondersteuningsbehoeften hebben eerstelijnswerkers?

Behoeftenonderzoek onder eerstelijnsorganisaties. Polarisatie en radicalisering; welke ondersteuningsbehoeften hebben eerstelijnswerkers? Behoeftenonderzoek onder eerstelijnsorganisaties Polarisatie en radicalisering; welke ondersteuningsbehoeften hebben eerstelijnswerkers? Behoeftenonderzoek onder eerstelijnsorganisaties Polarisatie en

Nadere informatie

Eindexamen filosofie vwo I

Eindexamen filosofie vwo I Opgave 3 Ramadan in de post-seculiere samenleving 12 maximumscore 4 verlichtingsfundamentalisme: laïciteit: verbannen van religie uit openbaar onderwijs en politiek 1 verlichtingsvijandig multiculturalisme:

Nadere informatie

Visie & Missie. Ut leafde foar de wrâld Hannah Arendt

Visie & Missie. Ut leafde foar de wrâld Hannah Arendt Visie & Missie 2019 Ut leafde foar de wrâld Hannah Arendt Voorwoord Tûmba, kenniscentrum voor Discriminatie en Diversiteit in Friesland. Tûmba voert de gemeentelijke wettelijke taak uit voor de Friese

Nadere informatie

Gedragsprotocol. Trots zijn op jezelf en op elkaar!

Gedragsprotocol. Trots zijn op jezelf en op elkaar! Gedragsprotocol Trots zijn op jezelf en op elkaar! Voorwoord Op de Ekke de Haan verwachten we dat de leerlingen, leerkrachten en ouders op een prettige manier met elkaar omgaan. Het is belangrijk dat er

Nadere informatie

Jaarcongres: De kracht van het sociale wijkteam. Samenwerken in de Vreedzame Wijk..

Jaarcongres: De kracht van het sociale wijkteam. Samenwerken in de Vreedzame Wijk.. Jaarcongres: De kracht van het sociale wijkteam Samenwerken in de Vreedzame Wijk.. Zorg voor Jeugd De Utrechtse visie De drie sporen van het Utrechtse model van de Zorg voor Jeugd: 1. Gewoon Opvoeden,

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en Het bevoegd gezag van het OPDC Utrecht Overwegende dat het OPDC Utrechts verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening aan zijn leerlingen

Nadere informatie

Werkt confrontatie met eigen vooroordelen tegen discriminatie op de arbeidsmarkt?

Werkt confrontatie met eigen vooroordelen tegen discriminatie op de arbeidsmarkt? Werkt confrontatie met eigen vooroordelen tegen discriminatie op de arbeidsmarkt? Februari 2016 SEPTEMBER 2016 ONDERZOEK NAAR DE PLAUSIBILITEIT VAN TRAININGEN GERICHT OP BEWUSTWORDING VAN VOOROORDELEN

Nadere informatie

3 CAMPAGNES. Wat is voor jou de juiste keuze?

3 CAMPAGNES. Wat is voor jou de juiste keuze? 3 CAMPAGNES Wat is voor jou de juiste keuze? Onderzoek naar het programma van campagnes met andere verhalen en tegengeluiden wijst uit dat veel campagnes niet zodanig zijn ontwikkeld dat ze een specifieke

Nadere informatie

: Mw F. Langerak- Oostrom

: Mw F. Langerak- Oostrom RAADSVOORSTEL ter besluitvorming in de raad Datum Forum vergadering : 1 december 2015 Zaaknummer :203787 Datum Raadsvergadering : 14 december 2015 Portefeuillehouder Verantwoordelijk MT-lid : Mw F. Langerak-

Nadere informatie

In andere woorden: Mentoren en Radicalisering. Programma. Wat is radicalisering?

In andere woorden: Mentoren en Radicalisering. Programma. Wat is radicalisering? Programma Mentoren en Radicalisering 1. Radicalisering en signalen 2. De aantrekkingskracht 3. Islam en gewelddadig jihadisme (IS) 4. Het gesprek over radicalisering 5. Polarisa6e in de klas Jannie Limburg

Nadere informatie

Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam

Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam Inleiding: ATB de Springplank, een algemeen toegankelijke basisschool en Vlietkinderen, maatwerk in kinderopvang, beiden gehuisvest

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en Kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en Kindermishandeling Egelantierstraat 117, 1214 EC Hilversum, tel. 035-6218791, www.mallemolen.nl Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en Kindermishandeling September 2013 Peuterspeelzaal de Mallemolen 1 Het bevoegd

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 29 754 Terrorismebestrijding 29 240 Veiligheid op school Nr. 305 BRIEF VAN DE MINISTER EN STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP

Nadere informatie

Evaluatierapport Polarisatie en Radicalisering Gemeente De Bilt: Programma preventie polarisatie en radicalisering

Evaluatierapport Polarisatie en Radicalisering Gemeente De Bilt: Programma preventie polarisatie en radicalisering Referentie Rapport Van Postbus 60055, 6800 JB Arnhem Velperplein 8, 6811 AG Arnhem Telefoon (026) 355 13 55 Fax (026) 355 13 99 info@kplusv.nl www.kplusv.nl Evaluatierapport Polarisatie en Radicalisering

Nadere informatie

Protocol social media Groenhorst Praktijkonderwijs, vmbo en mbo

Protocol social media Groenhorst Praktijkonderwijs, vmbo en mbo Protocol social media Groenhorst Praktijkonderwijs, vmbo en mbo Groenhorst Stafdienst Telefonisch bereikbaar op 088 0207020 Vastgesteld: 10 september 2013 2 Protocol social media Groenhorst Inhoudsopgave

Nadere informatie

Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Hoogeveen meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Hoogeveen meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Hoogeveen meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling voorlopig vastgesteld door directeur-bestuurder 9 februari 2012 instemming PGMR 8 maart 2012 definitief

Nadere informatie

De Rotterdamse burgerschapscode

De Rotterdamse burgerschapscode De Rotterdamse burgerschapscode Wanneer is een stedelijke samenleving echt een samenleving? Als de burgers die er wonen verantwoordelijkheid nemen voor zichzelf en voor hun stad. Als ze een aantal fundamentele

Nadere informatie

Het College van Bestuur van Hogeschool ipabo,

Het College van Bestuur van Hogeschool ipabo, Het College van Bestuur van Hogeschool ipabo, Gelet op het Besluit verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling; Gelet op het bepaalde in art. 1.21 van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk

Nadere informatie

Conclusies Inspectie De Inspectie heeft zich in haar onafhankelijke onderzoek gefocust op de lokale

Conclusies Inspectie De Inspectie heeft zich in haar onafhankelijke onderzoek gefocust op de lokale 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

Morele Ontwikkeling van Jongeren. Hanze Jeugdlezing 2012

Morele Ontwikkeling van Jongeren. Hanze Jeugdlezing 2012 Morele Ontwikkeling van Jongeren Hanze Jeugdlezing 2012 Wiel Veugelers Universiteit voor Humanistiek Universiteit van Amsterdam Opbouw verhaal Wat is morele ontwikkeling? Wat leert onderzoek over morele

Nadere informatie

Datum 9 oktober 2017 Betreft Kamervragen van de leden Bouali, Groothuizen en Sjoerdsma over de invloed van salafisten in Nederlandse moskeeën

Datum 9 oktober 2017 Betreft Kamervragen van de leden Bouali, Groothuizen en Sjoerdsma over de invloed van salafisten in Nederlandse moskeeën > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

Polarisatie, radicalisering en beleid. Een handreiking voor gemeenten in de provincie Noord-Holland

Polarisatie, radicalisering en beleid. Een handreiking voor gemeenten in de provincie Noord-Holland Polarisatie, radicalisering en beleid Een handreiking voor gemeenten in de provincie Noord-Holland Colofon: Naam organisatie: Auteurs: Contactgegevens: Naam organisatie: Auteur: Contactgegevens: ACB Kenniscentrum

Nadere informatie

Datum 12 januari 2018 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het bericht Medewerkers maken zwartboek discriminatie

Datum 12 januari 2018 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het bericht Medewerkers maken zwartboek discriminatie Ministerie van Justitie en Veiligheid 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Informatie vooraf Als huisarts, leerkracht, verpleegkundige, kinderopvang begeleider, hulpverlener, zelfstandige beroepsbeoefenaar, kun je te maken krijgen

Nadere informatie

verslavingspreventie binnen het onderwijs

verslavingspreventie binnen het onderwijs verslavingspreventie binnen het onderwijs In dit overzicht is per type onderwijs en de verschillende leeftijdsfasen te zien welke preventieve interventies er ingezet kunnen worden. De richtlijnen geven

Nadere informatie

Studiehandleiding. Opleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging

Studiehandleiding. Opleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging Studiehandleiding Opleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging Naam onderwijseenheid: Capita selecta: Maatschappelijke activering en gezinsbegeleiding Code onderwijseenheid: HBOMIGV20151MA

Nadere informatie

Controversiële en emotionele onderwerpen in de klas

Controversiële en emotionele onderwerpen in de klas Controversiële en emotionele onderwerpen in de klas Inhoud Spannend... 2 Belang... 2 Onbalans... 2 Reflectieve dialoog... 2 Verschillen tussen dialoog en debat... 3 Praktische aandachtspunten voor een

Nadere informatie

Sami Inal. Jaargang 7, nr. 12, december 1995 ONDERSCHEID TUSSEN BUURT EN STEDELIJK JONGERENWERK

Sami Inal. Jaargang 7, nr. 12, december 1995 ONDERSCHEID TUSSEN BUURT EN STEDELIJK JONGERENWERK TJJ Tijdschrift voor Jeugdhulpverlening en Jeugdwerk Jaargang 7, nr. 12, december 1995 ONDERSCHEID TUSSEN BUURT EN STEDELIJK JONGERENWERK Belang van algemeen jongerenwerk voor positie van migrantenjongeren

Nadere informatie

Fort van de Democratie

Fort van de Democratie Fort van de Democratie Stichting Vredeseducatie / peace education projects Het Fort van de Democratie WERKT! Samenvatting van een onderzoek door de Universiteit van Amsterdam naar de effecten van de interactieve

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode huiselijk Datum: 14 april 2011 Status: Definitief Versie: 1.0 Meldcode huiselijk Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Meldcode... 4 2. Stappenplan bij signalen van huiselijk... 6 Stap 1: In kaart

Nadere informatie

Extremisme en Radicalisering in het Amsterdamse Voortgezet Onderwijs

Extremisme en Radicalisering in het Amsterdamse Voortgezet Onderwijs Extremisme en Radicalisering in het Amsterdamse Voortgezet Onderwijs Project: 5072-C In opdracht van: Algemene Onderwijsbond en AT5 Marian Visser Jeroen Slot Weesperstraat 79 Postbus 658 1018 VN Amsterdam

Nadere informatie

Kwaliteitsvisie kinderopvang voor pedagogisch medewerkers en gastouders

Kwaliteitsvisie kinderopvang voor pedagogisch medewerkers en gastouders Kwaliteitsvisie kinderopvang voor pedagogisch medewerkers en gastouders Visie De pedagogische kwaliteiten van medewerkers bepalen voor een zeer groot deel de kwaliteit van de kinderopvang, passend bij

Nadere informatie

Onderzoek TNO en Movisie Kikid lesprogramma Benzies & Batchies

Onderzoek TNO en Movisie Kikid lesprogramma Benzies & Batchies Onderzoek TNO en Movisie Kikid lesprogramma Benzies & Batchies 30-10-2013 Wat levert werken met Benzies & Batchies op? Seksueel grensoverschrijdend gedrag voorkómen en terugdringen Om seksueel grensoverschrijdend

Nadere informatie

Het hoofdstuk effectiever werken aan diversiteit geschreven door lector Dr. Sjiera de Vries is onderdeel van De Staat van de Ambtelijke Dienst (STAD)

Het hoofdstuk effectiever werken aan diversiteit geschreven door lector Dr. Sjiera de Vries is onderdeel van De Staat van de Ambtelijke Dienst (STAD) Het hoofdstuk effectiever werken aan diversiteit geschreven door lector Dr. Sjiera de Vries is onderdeel van De Staat van de Ambtelijke Dienst (STAD) 2013. De gehele publicatie is na te lezen op de website

Nadere informatie