Help, er zit een meeuw in mijn vuilnis!
|
|
- Rebecca Brander
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Help, er zit een meeuw in mijn vuilnis! Een onderzoek naar meeuwen in de stad en aan de kust. De leerlingen bedenken een oplossing voor de overlast van meeuwen in Haarlem aan de hand van gedrag observaties in de stad en aan de kust. Sleuteltermen: Aanpassing, gedrag, determinatie, veldwerk, ordening Havo/vwo klas 1 Bakker, M. Mittendorff, A.
2 Ras-Verloop, N. Zwartjes, R. Feedback Testgroep De testgroep had de opdracht met plezier uitgevoerd en vond vooral het zoeken naar krabbenresten op de parkeerplaats heel zinvol. Het voornaamste punt van feedback van de testgroep was dat er een onduidelijke link was tussen het observeren en de uiteindelijke opdracht. Ook staan er volgens de testgroep te veel gesloten vragen in. Verder hebben we een protocol en een ethogram door elkaar gemixt bij de observatie. Begeleider De begeleider vond de context heel goed bedacht. De eerste determinatie mag al op pagina 3 aan de hand van de poster plaatsvinden. De oplossing die de leerlingen zelf bedenken aan het begin van de opdracht zou beter uitgewerkt moeten worden door de hele opdracht heen. Er staat nu twee keer extra in dat leerlingen een oplossing voor het meeuwenprobleem moeten verzinnen. Het meeuwenprobleem in de stad zou je ook zonder de plompe toren kunnen uitvoeren met een klas. De observatie aan de kust is hier niet per se voor nodig.
3 Een meeuw in mijn tuin! In Haarlem is er een meeuwenplaag. De gemeente hangt pamfletten en posters op om burgers te waarschuwen. Hieronder zie je een voorbeeld van zo n poster. Bekijk deze poster en lees de tekst door. Meeuwenoverlast Vooral in de zomermaanden kunnen meeuwen overlast veroorzaken. Meeuwen zijn door de Europese Vogelrichtlijn en de Flora- en faunawet beschermd. Daardoor is het lastig voor de gemeente om de meeuwenoverlast goed tegen te gaan. Als bewoner kunt u wel zelf iets doen aan meeuwenoverlast. U vindt hieronder een aantal tips. U helpt de gemeente door een meeuwennest te melden via het online formulier Melding doen. Omdat meeuwen beschermd zijn, is het verboden om de eieren van meeuwen te rapen, ze uit het nest te nemen, te beschadigen of te vernielen. U mag ook geen meeuwennesten verwijderen of de meeuwen met opzet verontrusten. Wat u zelf kunt doen tegen meeuwenoverlast: Houd afval van straat. Bied afval op de juiste manier aan en leg geen vuilniszakken op straat. Spreek uw buren erop aan wanneer zij hun afval verkeerd aanbieden Meld de meeuwennesten. Met uw melding krijgt de gemeente beter in kaart waar de concentratiegebieden van meeuwen zijn Geef meeuwen geen eten. Meeuwen hebben het extra voer niet nodig. Voeren is ongezond voor de dieren en het trekt ook ongewenste diersoorten aan. Het kan ook leiden tot geluidsoverlast en agressief gedrag van de meeuwen. U mag geen vogels voeren in de Haarlemse binnenstad en bij de woonschepenligplaats aan de Spaarndamseweg. U riskeert dan een boete van 140. Schakel specialisten in als u met professionele middelen meeuwenoverlast wilt voorkomen. Zoek hiervoor op internet naar 'meeuwenoverlast' of 'meeuwenwering'. De kosten voor deze maatregelen worden niet vergoed door de gemeente. Download en print de poster 'Geef meeuwen geen eten!' en hang hem op, zodat uw buren ook op de hoogte zijn.
4
5 Volgens de gemeente is het belangrijk om al je afval goed op te ruimen. Kom jij wel een meeuwen overlast tegen, en waar? Waarom denk je dat de vuilniszakken niet op straat mogen staan? Daarnaast wordt aangeraden om de meeuwen niet te voeren, waarom niet? Denk jij dat dit de beste oplossing is voor het meeuwenprobleem? Zouden er ook andere oplossingen kunnen zijn denk je? De komende lessen gaan we een plan opzetten om het meeuwen probleem in Haarlem aan te pakken. Daarvoor gaan we eerst kijken naar het gebied waar de meeuw vandaan komt. De zee!
6 Een meeuw aan zee Wij zijn nu in Serooskerke in Zeeland. Hier is de zee, de natuurlijke habitat (leefgebied) van de meeuw. Vandaag gaan jullie in groepjes van vier het gedrag van de meeuwen in de natuur observeren. Met de gegevens die jullie vandaag verzamelen en de gegevens van vorige week gaan jullie een oplossing bedenken voor de overlast van de meeuwen in Haarlem. De leerdoelen van vandaag zijn: Je kunt een zoekkaart gebruiken om verschillende vogelsoorten mee te determineren. Je kunt diergedrag observeren met gebruik van een schema. Je kunt gebruik maken van een verrekijker. Je kunt een creatieve oplossing bedenken voor een biologisch probleem. Vandaag hebben jullie de volgende benodigdheden nodig: Zoekkaart vogels Twee verrekijkers Een lege bak Pen en papier Vogelgids De observaties gaan jullie doen vanaf de plompe toren. De onderstaande routebeschrijving laat zien hoe jullie daar komen. Routebeschrijving: Volg het pad vanaf het veldwerkcentrum totdat je op de verharde weg komt. Hier sla je links af. Volg deze weg tot dat je de bij de Plompe Toren bent (plaatje onder).
7 De observatie Jullie staan nu boven op de Plompe Toren. Kijk maar eens goed om je heen. Wat zie je eigenlijk allemaal? Welke vogels die je hier ziet herken je? Om beter te kijken welke vogels er zijn maak je gebruik van een verrekijker. Oefen met het gebruik hiervan. Kies een vogel die je met het blote oog goed ziet. Gelukt? Probeer nu de vogels te vinden door je verrekijker. Gebruik ten slotte het wieltje op de verrekijker om de vogels scherp in beeld te krijgen. Kijk nu om je heen, waar zitten de meeste meeuwen? Waar zijn de meeuwen mee bezig? Noem minstens 3 dingen. Zie je ook verschillen tussen de meeuwen qua uiterlijk? Gebruik de zoekkaart om uit te zoeken welke soorten je ziet.
8 Maak groepjes van 2 personen. Per groepje zoek je een actieve meeuw. Observeer (bekijk) het gedrag van deze vogel voor 5 minuten. Één van jullie observeert de meeuw met de verrekijker. De ander noteert in het onderstaande schema wat de eerste persoon ziet. De observaties noteer je door per minuut te turven hoe vaak de meeuw begint aan een nieuwe vorm van gedrag. Als je gedragingen ziet die niet in het schema staan kan je die erbij zetten. 1 e ronde Welke soort meeuw heb je gevolgd: Gedrag Minuut 1 Minuut 2 Minuut 3 Minuut 4 Minuut 5 Vliegen Pikken in de grond Zitten Dobberen in het water Op de grond stampen Broeden In het water duiken Nu gaan jullie nog een rondje observaties doen. De persoon die eerst door de verrekijker keek gaat nu noteren. En de persoon die eerst noteerde gaat nu kijken. Ze de nieuwe observaties in onderstaand schema. 2 e ronde Welke soort meeuw heb je gevolgd: Gedrag Minuut 1 Minuut 2 Minuut 3 Minuut 4 Minuut 5 Vliegen Pikken in de grond Zitten Dobberen in het water Op de grond stampen Broeden In het water duiken Vergelijk de observaties van de twee groepjes met elkaar. Welke verschillen zijn er tussen de vier geobserveerde meeuwen?
9 Meeuwendiner Ga nu weer naar beneden. Loop naar de parkeerplaats op de dijk. Hier liggen allemaal resten van zeedieren. Verzamel die in de emmer. Welke dieren herken je? Wat mist er eigenlijk van deze dieren? Meeuwen eten krabben en andere schaaldieren. Ze vissen deze uit de zee. Maar toch liggen ze hier op straat. Dit komt doordat de meeuwen deze dieren uit de zee vissen en ze meenemen hoog in de lucht. Vanaf grote hoogte laten de meeuwen de krabben vallen. Door de klap op de stenen of op het asfalt knalt de krab kapot. Nu kan de meeuw makkelijk zijn maaltje eten.
10 De oplossing Jullie kunnen nu terugfietsen naar het veldstudiecentrum. Jullie hebben de meeuw geobserveerd in zowel de stad als aan de kust. Nu kunnen jullie de resultaten gebruiken om een oplossing voor het overlastprobleem in Haarlem te verzinnen. Als jullie de observaties van de stad en de plompe toren met elkaar vergelijken, valt jullie dan iets op? Wat zijn de verschillen tussen deze observaties? Volgens de campagne in Haarlem mag het vuilnis niet meer op straat staan en mag je meeuwen niet voeren. Jij weet nu heel goed het verschil tussen meeuwen in de stad en meeuwen aan de kust. Jij als bioloog kan de gemeente helpen met het meeuwenprobleem. Verzin tenminste één maatregel die de gemeente kan invoeren om het meeuwenprobleem op te lossen. Baseer de oplossing op de gegevens die je afgelopen lessen hebt verzameld. Presenteer jullie oplossing op een visuele manier. De volgende punten moeten in jullie presentatie terugkomen: Korte beschrijving van het probleem Jullie observaties in de stad en in de natuur De oplossing die jullie hebben bedacht Jullie argumenten voor de oplossing Jullie kunnen de oplossing op verschillende visuele manieren presenteren. Bijvoorbeeld een powerpoint of prezi presentatie, een poster, een gedicht, een filmpje, een rap, etc..
11 Bijlage Toelichting voor testgroep: Deze veldwerkopdracht is bedoeld voor havo/vwo klas 1. Deze opdracht valt binnen het onderwerp ordening. De leerlingen krijgen tijdens een introductieles uitleg over het gebruik van zoekkaarten en determineren. De context (poster Haarlem) is ook in deze les gepresenteerd. Hierbij ook het probleem, namelijk wat doe je aan het meeuwenprobleem? Voor deze opdracht is weinig verdere voorkennis nodig. De hele lessenserie beslaat 4 lessen. Les 1 is een introductie waarin de context wordt toegelicht. Ook leren de leerlingen om te gaan met zoekkaarten. Daarnaast gebruiken we meeuwengeluiden om te determineren. In les 2 gaan leerlingen de stad in om meeuwen te observeren. Dit komt overeen met de observaties zoals die in les 3 worden uitgevoerd aan de kust. De veldwerkopdracht bij les 3 wordt door jullie uitgevoerd. In principe wordt de probleemoplossing in de 4 e les bedacht. Maar het is wel leuk als jullie hier ook alvast over nadenken en een oplossing kunnen presenteren. Verwerking van de opdracht Na de lessenserie geven de leerlingen een presentatie waarin ze hun oplossing voor het probleem presenteren. In deze presentatie moeten argumenten gegeven worden op basis van hun bevindingen tijdens het veldwerk. Hierbij moeten de gegevens van de meeuwen uit de stad en de meeuwen van de kust gebruikt worden. De presentatie duurt 5-10 minuten per viertal. Evaluatievragen Is het niveau goed voor de gekozen doelgroep? Kan je iets met de observaties? Is de hoeveelheid tekst goed?
12
De vogel X-factor. Martijn Guliker Mirjam van Loon Jenny Smit Gijsbert Peelen
De vogel X-factor Martijn Guliker Mirjam van Loon Jenny Smit Gijsbert Peelen Docentenhandleiding N.B.: de opdracht is een eerste kennismaking met vogels. Wij ontvangen graag feedback van vogelaars, maar
Nadere informatieLes 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar
Les 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar Overzicht Doelen Leerlingen vormen een beeld bij het onderzoek van de professor Leerlingen vergroten hun woordenschat door het leren van nieuwe vaktermen
Nadere informatieDe Vrije Vogel. Ontwerp je eigen vogel
De Vrije Vogel Ontwerp je eigen vogel Type landschap: plas-dras, opdracht gebaseerd op Wevers inlaag te Schouwen Duivenland Samenvatting: De leerlingen ontwerpen een eigen vogel door na te denken over
Nadere informatieBELAND JIJ OP EEN VULKANISCH EILAND?
BELAND JIJ OP EEN VULKANISCH EILAND? 2 TOT 4 UUR Groep 4 5 6 7 8 Begin november 1963 ontstond er een nieuw eiland in de Atlantische Oceaan, ongeveer 33 kilometer ten zuiden van IJsland. Een week eerder
Nadere informatieEen andere kijk op Den Haag
Dagelijks vliegen er vogels om ons heen. Als je deze medestadbewoners nog niet kent, ga je in deze les kennis met ze maken. Goed om je heen kijken en op schrijven wat je ziet zijn manieren om de stad een
Nadere informatieIntroductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Handleiding leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen
Handleiding leerkracht Vogels in de klas Introductieles Inhoud in het kort Voor de groepen 5-6 bieden we, naast verbale activiteiten, een werkblad aan waarmee de leerlingen aan de slag gaan. In deze les
Nadere informatieDe wonderbare wereld onder water
De wonderbare wereld onder water Annemieke van Wamel Stefanie Gahn Linda Bol Veldwerkopdracht Serooskerke, 2010 Inleiding Welkom in de haven van Burgsluis. Kijk even om je heen en richt dan je aandacht
Nadere informatieWie eet wie en wie eet wat?
Leerkracht Wie eet wie en wie eet wat? Maak een voedselweb Inhoud in het kort In deze les krijgen de leerlingen een beeld van de relaties tussen dieren en planten. Leerlingen maken een voedselweb van één
Nadere informatieEen duurzame auto INHOUD OPDRACHT DOELEN
Een duurzame auto Dit is een eerste versie van de nieuwe activiteitsuggesties, passend bij de leerlijnen die ontwikkeld zijn bij de leer. Ze zijn nog in ontwikkeling en zullen in de komende tijd verder
Nadere informatieLESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen
LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen Algemene gegevens Docent Evah den Boer School Helen Parkhurst Titel lessenserie Recensie schrijven CKV/NETL Klas (en niveau) 4 vwo Aantal leerlingen
Nadere informatie4 Gedrag. 4.2 Aapt een aap echt na? 4.4 Hoe leven dieren samen in een groep? 4.1 Opdrachten 1-24. 4.2 Opdrachten 1-20. 4.
4 Gedrag DO-IT Datum 4.2 Aapt een aap echt na? 4.4 Hoe leven dieren samen in een groep? PARAGRAFEN Datum 4.1 Opdrachten 1-24 4.2 Opdrachten 1-20 4.3 Opdrachten 1-16 4.4 Opdrachten 1-16 Samenvatten Test
Nadere informatieWinkelen in het bos?
Winkelen in het bos? Natuur, tweede graad Doelstellingen Kinderen ervaren dat het bos uit verschillende delen en bewoners bestaat. Kinderen ontdekken verbanden tussen alle delen en bewoners van het bos.
Nadere informatieVogelproject Maak een poster over één van de vogels van BdL junior!
Vogelproject Maak een poster over één van de vogels van BdL junior! Groep Dit project is primair geschikt voor de groepen 5 en 6. Introductie en instructie voor de leerkracht Met dit project maken de kinderen
Nadere informatieVerdiepingsopdrachten challenge 2: Spinaziekrachtproef
Verdiepingsopdrachten challenge 2: Spinaziekrachtproef Je eigen reclamecampagne In groepjes, eventueel als huiswerkopdracht Opdracht: Creatief denken Duur: 60 minuten (of twee lessen van 30 minuten) Introductie
Nadere informatiehoge stroming Fase Ontdek en onderzoek
Groep 7 & 8 Team van maximaal 4 leerlingen Leerling materiaal TECHNIEK TOERNOOI hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek Verdeel de rollen Je werkt in een groepje van vier leerlingen. Iedereen in je groepje
Nadere informatieHandleiding. Geschikte tijd uitvoering jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec
Handleiding Naam opdracht De omgeving met andere ogen bekeken Geschikte tijd uitvoering jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec zeer geschikt ongeschikt Benodigde materialen opdrachtenbladen pen
Nadere informatieEthologie. Klas 4, 5 en 6 van het voortgezet onderwijs
Ethologie Klas 4, 5 en 6 van het voortgezet onderwijs Deze Doe Mee heeft als thema Ethologie, oftewel Gedragsleer. Door zelf een klein ethologisch onderzoek op te zetten en uit te voeren, kun je kennis
Nadere informatieArchitectuur. Naam: Klas:
Naam: Klas: inhoud Inhoud Planning Blz. 1 Opdracht 1 - Een eigen huis Blz. 2 Opdracht 2 - Schetsen Blz. 3 Opdracht 3-3D ontwerpen Blz. 4 informatie - Aan de slag met Cura Blz. 5 Opdracht 4 - Dossier &
Nadere informatieSOCIAL MEDIA VEILIGHEID & WACHTWOORD
SOCIAL MEDIA VEILIGHEID & WACHTWOORD SOCIAL MEDIA EN VEILIGEID Ben ik wel veilig als ik social media gebruik? Kan niemand mijn gegevens stelen? Of mijn foto misbruiken? Online veiligheid, en vooral het
Nadere informatie2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27
Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend
Nadere informatieNaam:. Namen groepsleden:... Begeleider:
Naam:. Klas: Namen groepsleden:........ Begeleider: 1 Inleiding In deze projectweek ga je onderzoek doen. Dit onderzoek is ter voorbereiding op het sectorwerkstuk in de vierde klas. Dit boekje is jouw
Nadere informatieLeerlingenboekje les 7 en 8. Naam. Schrijfopdracht 6 Een spannend dierenverhaal. Groep 6
Leerlingenboekje les 7 en 8 Naam. Schrijfopdracht 6 Een spannend dierenverhaal Groep 6 Schrijven met peerresponse Tekst: M. Hoogeveen, A. van Gelderen, A. Wijnbergh Illustraties: V. van Asperen SLO, 2018
Nadere informatieSooo! Sooo! viral! viral! toch? toch? In 7 stappen debatteren in de klas over media
Sooo! Sooo! Die post Die post over onze over onze leraar gaat leraar gaat viral! viral! Dan moet Dan moet het wel het wel waar zijn, waar zijn, toch? toch? In 7 stappen debatteren in de klas over media
Nadere informatieLes onderzoekend leren Het cupcake-experiment
Les onderzoekend leren Het cupcake-experiment Handleiding voor de leerkracht Link naar de digibordles en de werkbladen: c3.nl/ontdekchemie/lessen/cupcake-experiment/ Tijdens deze les ontdekken de kinderen
Nadere informatieIntroduceren thema Broeikaseffect. Startopdracht. gekeken. http://bit.ly/1vqs19u. Thema: Broeikaseffect. laten stoppen? centraal:
Natuur & Techniek het broeikaseffect Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Broeikaseffect In deze les staan de volgende hogere- orde denkvragen centraal: 1. Hoe zou je het broeikaseffect kunnen
Nadere informatieDe vele zijden van de heide
De vele zijden van de heide Groep 5: Type landschap: Samenvatting: Sleuteltermen: Niveau: Jonathan Arciszewski Natalie Bok Marisa Dooge Heide Een veldwerkopdracht over landschapskenmerken van heidegebied
Nadere informatieMeeuwenoverlast Het vervolg-2
Meeuwenoverlast Het vervolg-2 Introductie en samenvatting Achtergrond van het onderzoek Inwoners van Haarlem klagen regelmatig over overlast van meeuwen. Dat blijkt uit klachten die de gemeente ontvangt
Nadere informatienaam WERKBLAD in de buurt van de school Bekijk de buurt waar de school staat. Probeer de vragen te beantwoorden.
WERKBLAD in de buurt van de school Bekijk de buurt waar de school staat. Probeer de vragen te beantwoorden. Ga het vragen. Zoek in boeken en op internet. Schrijf de antwoorden op. Zoek er plaatjes bij.
Nadere informatieOntwikkel je eigen ijsje!
v Ontwikkel je eigen ijsje! In dit stappenplan lees je precies wat je hiervoor moet doen! Het beste ijsje wint! Werkblad 2, 3 en 4 1 Werkblad 2 Eisen aan ijs Welke ijsjes ken je? Schrijf er zoveel mogelijk
Nadere informatieLesbrief Strip maken. Doel Leerlingen te laten nadenken wat ze op het internet doen en hoe ze hier op een positieve manier mee om kunnen gaan.
STRIP MAKEN Een les waarbij leerlingen een stripverhaal maken over een mediawijs onderwerp. Ze fotograferen een verhaal, zetten dit om in een stripverhaal met korte teksten. Strip maken - Docent Doel Leerlingen
Nadere informatiede koude oorlog geschiedenis Tijdens de Koude Oorlog stonden er twee grote machtsblokken kinderen. Maak dan gebruik van het werkboekje (zie bijlage).
geschiedenis de koude oorlog Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Koude Oorlog In dit thema staat de volgende hogere orde denkvraag centraal: Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen
Nadere informatieHandleiding voorbereidende les bij Democracity. Basisonderwijs. Versie 22 mei Handleiding voorbereidende les bij Democracity
Basisonderwijs Versie 22 mei 2018 INHOUD Inleiding... 2 Tijdsverloop... 2 Quiz: Waar gaat de gemeente over?... 3 Filmpje Hoe werkt de gemeenteraad?... 6 Wie is de baas in de gemeente?... 7 Van probleem
Nadere informatieCriteria. Doel. Leerlingen leren kiezen en nemen steeds meer de regie in handen, hetgeen het eigenaarschap en de motivatie bij leerlingen vergroot.
Criteria Sector vmbo basis vmbo kader / theoretisch havo / vwo mbo niveau 1-2 mbo niveau 3-4 Fase van de opleiding begin van de opleiding tijdens de opleiding einde van de opleiding Loopbaancompetentie
Nadere informatieSpreken - Presenteren HV 1. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52520
Spreken - Presenteren HV 1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 July 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52520 Dit lesmateriaal is gemaakt
Nadere informatieEen vreemde planeet groep 5-8
Een vreemde planeet groep 5-8 Hoe weten we wat voor weer het is op Mars? Of uit welk materiaal de ringen van Saturnus bestaan? De leerlingen onderzoeken in deze les zelfgemaakte planeten. Ze leren dat
Nadere informatie4 Vind me dan. Achtergrondinfo Planten en dieren hebben allerlei manieren om niet op te vallen. Deze kunnen onderverdeeld worden in:
4 Vind me dan Er is altijd wel een verjaardag of een ander feestje om te vieren. En bij een feestje horen cadeautjes. Maar voor het zover is, wil je het cadeautje natuurlijk zo goed mogelijk verstoppen.
Nadere informatieEen Helder Verhaal? Kunst verschaft de kunstenaar de mogelijkheid om zich te uiten. Door creatieve middelen te gebruiken, vertellen zij hun verhaal.
CKV. Opdracht lessenserie Een Helder Verhaal? Kunst verschaft de kunstenaar de mogelijkheid om zich te uiten. Door creatieve middelen te gebruiken, vertellen zij hun verhaal. Maar waarom zo moeilijk? En
Nadere informatieAnders voeren. Les b r i e f
Anders voeren Les b r i e f Uitgave: Amsterdams NME Centrum Anders voeren Les b r i e f Een samenwerkingsproject van de Gemeentelijke Gezondheidsdienst Amsterdam en het Amsterdams NME Centrum met ondersteuning
Nadere informatieTweede wereldoorlog:
geschiedenis Tweede wereldoorlog: Auto s en wegen Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Tweede Wereldoorlog: auto s en wegen Introduceren thema Tweede Wereldoorlog:
Nadere informatieOude bomen. Opdracht 1 - Bijzondere bomen. Opdracht 2 De leeftijd van een boom meten. Benodigdheden
Oude bomen meetlint In Amsterdam staan veel bomen. Sommige van die bomen zijn al heel oud en hebben veel meegemaakt. Bomen kunnen veel betekenen voor mensen. Denk bijvoorbeeld aan de kastanjeboom in de
Nadere informatiet Fort, een vesting vol vroeger les 3 Handleiding voor de leerlingen
t Fort, een vesting vol vroeger les 3 Handleiding voor de leerlingen Les 3: Foto s kiezen en presenteren 1. Foto s kiezen Op het fort hebben jullie op drie verschillende locaties foto s gemaakt. De leerkracht
Nadere informatieBoer zoekt hulp NME-les voor groep 3 en 4
Boer zoekt hulp NME-les voor groep 3 en 4 Handleiding leerkracht H Inleiding Vooraf: Op school hebben de leerlingen al nagedacht over hoe het zou zijn op de kinderboerderij. Wat zou een boer allemaal moeten
Nadere informatieAnders voeren. lesbrief
Anders voeren lesbrief Uitgave: ANMEC Anders voeren Lesbrief Een samenwerkingsproject van de Gemeentelijke Gezondheidsdienst Amsterdam en ANMEC. Redactie/layout: Mirella Vierveijzer, Jolanda van der Heijden
Nadere informatieOnderzoekend leren Een windmolen op school: waar moet hij staan?
Onderzoekend leren Een windmolen op school: waar moet hij staan? Inhoudsopgave Inleiding 3 Context 3 Doelen van de les 3 Overzicht van de les 4 Lesbeschrijving Een windmolen op school 5 Stap 1. Introductie
Nadere informatiekinderrechten Aardrijkskunde kinderrechten gehoord? Met welke kinderrechten hebben zij te
Aardrijkskunde kinderrechten Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Kinderrechten In dit thema staat de volgende hogere orde denkvraag centraal: Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen
Nadere informatieSchrijf van elk stukje tekst de belangrijkste informatie in losse woorden in het schema. Kijk daarvoor naar de woorden die je hebt onderstreept.
1. Kijk naar de tekst. Voorspel waar de tekst over gaat. 2. Lees de tekst actief. Kom je nog moeilijke woorden tegen in de tekst? Gebruik dan de woordhulp. 3. Je gaat bij opdracht 1 een tekstschema maken.
Nadere informatieAVONTURENPAKKET DE UITVINDERS
LESBRIEVEN LEERLINGENBESTAND LESBRIEF 1: WATER VERZAMELEN Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Opdracht 4: Brainstorm over water Bouw een water-takel-kraan
Nadere informatieDesignopdracht Groenten pimpen
Designopdracht Groenten pimpen Opdracht Groenteboer Gert Stoofpeer maakt zich zorgen! Kinderen (vooral kleuters) eten te weinig groenten. Kinderen vinden groenten vaak niet lekker en niet leuk. Gert wil
Nadere informatieDocentenhandleiding veldwerk
Docentenhandleiding veldwerk Inhoudsopgave 2 Les 1 3 Les 2 5 Veldwerk 7 Les 3 Les 4 ~ 1 ~ In deze docentenhandleiding kun je een aantal zaken vinden die over de lessen gaan. Zo kun je steeds een vast aantal
Nadere informatieWaarom ga je schrijven: het Jeugdjournaalfilmpje bekijken. Wat voor tekst schrijf je en aan wie?
Les 1: Je eigen reclameposter maken Waarom ga je schrijven: het Jeugdjournaalfilmpje bekijken Bekijk met de klas het Jeugdjournaalfilmpje op www.nieuwsbegrip.nl. Let vooral op de leerlingen van Het Geuzencollege
Nadere informatieH.A.N.G. PLEKKEN. Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI
H.A.N.G. PLEKKEN Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI Binnenkort ga je met je klas op bezoek bij het Nederlands Architectuur instituut (NAi). Daar zal je het programma H.A.N.G. plekken volgen.
Nadere informatieVoordoen (modelen, hardop denken)
Voordoen (modelen, hardop denken) De tekst hieronder gebruikt u bij opdracht 3. U doet dan op het bord voor hoe u een gedicht schrijft. Hardopdenktekst Zelf vind ik het best erg voor de mensen in Egypte
Nadere informatieBrief LES. tegelijk GR EN. Groep 7 en 8
Brief LES Groep 7 en 8 ALLE FIETSERS TEGELIJK GROEN Deze verkeerslessen gaan over de alle fietsers kruispunten. In 1989 heeft Groningen het eerste kruispunt aangelegd waar de verkeerslichten voor alle
Nadere informatieSectorwerkstuk. Theoretische Leerweg. Klas 4 TL/M 2015-2016
Sectorwerkstuk Theoretische Leerweg Klas 4 TL/M 2015-2016 Naam leerling Naam mentor/begeleider Inleiding Met het maken van dit sectorwerkstuk oefen je vaardigheden die je als leerling van het VMBO nodig
Nadere informatieFossielen uit de Noordzee
Fossielen uit de Noordzee Lesbrief websessie Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8 Inhoud lesbrief Fossielen uit de Noordzee 1 Introductieles 2 Beschrijving websessie
Nadere informatieHandleiding voor de leerling
Handleiding voor de leerling Inhoudopgave Inleiding blz. 3 Hoe pak je het aan? blz. 4 Taken blz. 5 t/m 9 Invulblad taak 1 blz. 10 Invulblad hoofd- en deelvragen blz. 11 Plan van aanpak blz. 12 Logboek
Nadere informatieDriestar lesschema Pabo 1 2014-2015
Driestar lesschema Pabo 1 2014-201 Gegevens opleiding Naam Sandra Kögeler van Helden Klas D1B Dag- of deeltijdopleiding Deeltijd Slb er L. van Hartingsveldt Periode 4 Gegevens stageschool Code Kri Naam
Nadere informatieLesbrief: Bewust sociaal Thema: Wat is Mens & Dienstverlenen?
Lesbrief: Bewust sociaal Thema: Wat is Mens & Dienstverlenen? Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding Zonder dat we het door hebben worden we steeds asocialer. Dit
Nadere informatieLesbrief: Sporten met een doelgroep Thema: Waar ga ik heen?
Lesbrief: Sporten met een doelgroep Thema: Waar ga ik heen? Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Sporten met een doelgroep Inleiding Sporten is goed voor iedereen. Je blijft
Nadere informatieFase Ontdek en onderzoek
Groep 7 & 8 Team van maximaal 4 leerlingen Leerling materiaal TECHNIEK TOERNOOI de dwalende robot Fase Ontdek en onderzoek Verdeel de rollen Groep 1: Robomind Je werkt in een groepje van vier leerlingen.
Nadere informatieIntroduceren thema Voeding en Bewegen. Wat doe je als leerkracht? Omschrijving van de opdracht: Thema: Voeding en bewegen
Natuur & Techniek Mijn lijf: Voeding en bewegen Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Voeding en bewegen In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom voeding en bewegen:
Nadere informatiePerspectief 3 e editie 3 hv Project duurzaamheid
Perspectief 3 e editie 3 hv Project duurzaamheid 1. Start Duurzaam leven is belangrijk. Als we dat niet doen, is de aarde in de toekomst niet meer leefbaar. De gevolgen van onze leefstijl zijn nu al te
Nadere informatieAAN DE SLAG MET AFVAL DOE-OPDRACHTEN Groep 7-8
AAN DE SLAG MET AFVAL DOE-OPDRACHTEN Groep 7-8 INLEIDING Onderdeel van de website Aan de slag met afval zijn verschillende doe-opdrachten die erop zijn gericht om het thema afval extra tot leven te brengen.
Nadere informatieHandleiding leerkrachten. Eigen strip maken. Kerndoelen: Taal en ict 1x per week 4 tot 5 weken
Handleiding leerkrachten Eigen strip maken Doelgroep: Vak: Duur: Midden/bovenbouw Taal en ict 1x per week 4 tot 5 weken Inhoud: Het project wordt uitgevoerd tijdens de taallessen die ingeroosterd zijn.
Nadere informatieRondleiding collega. Bij deze opdracht toon jij vaardigheden en werkhouding aan door een rondleiding op je stagebedrijf te
Rondleiding collega Bij deze opdracht toon jij vaardigheden en werkhouding aan door een rondleiding op je stagebedrijf te verzorgen aan een collega van het stagebedrijf. Jouw stagebegeleider en/of docent
Nadere informatieTrash Hunten met de klas
Trash Hunten met de klas Plastic hoort absoluut niet thuis in zee en heeft grote gevolgen voor mens en dier. De Plastic Soup Foundation wil voorkomen dat er plastic in het water terecht komt. Aanpakken
Nadere informatieBrief LES. tegelijk GR EN. Handleiding voor de leerkracht Groep 7 en 8
Brief LES Handleiding voor de leerkracht Groep 7 en 8 ALLE FIETSERS TEGELIJK GROEN INLEIDING/AANLEIDING Vanuit de basisscholen kwam het signaal dat leerlingen verwarring ervaren op alle fietsers groen
Nadere informatieBinnen dit thema wordt aandacht besteed aan het. Introduceren thema Sterren en planeten. centraal rondom sterren en planeten:
Aardrijkskunde Sterren en planeten Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Sterren en planeten In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom sterren en planeten: 1. Op
Nadere informatieSta in je recht. Lessen over (kinder)rechten voor PO
Sta in je recht Lessen over (kinder)rechten voor Speed-date Wij hebben een rechtsysteem waar iedereen zich aan moet houden. Maar welke rechten zijn dat dan? Welke ken je en welke rechten lijken jou vanzelfsprekend?
Nadere informatieBeach Clean-up 2013. Naam: Klas: Mentor: Vakgroep Biologie (2013-2014) Penta college CSG Scala Rietvelden
Beach Clean-up 2013 Naam: Klas: Mentor: Vakgroep Biologie (2013-2014) Penta college CSG Scala Rietvelden Inhoudsopgave Inleiding 3 1. De zee: een bron van plezier 4 2. Eten en gegeten worden 5 3. Vervuiling
Nadere informatieVoordoen (modelen, hardop denken)
Voordoen (modelen, hardop denken) De tekst hieronder gebruikt bij opdracht 3. U doet dan op het bord voor hoe u een gedicht schrijft. Hardopdenktekst We hebben samen naar de Nieuwsbegripfilm gekeken. Zelf
Nadere informatieDe ideale duurzame stad! 10-14
De ideale duurzame stad! 10-14 Inhoud Inleiding... 1 Stap 1: De stad verkennen... 2 Stap 2: Jullie ideale stad maken!... 6 Stap 3: Het vormen van groepjes... 8 Stap 4: Help, wat is duurzaam?... 9 Stap
Nadere informatieHANDLEIDING TALENTENQUIZ
HANDLEIDING TALENTENQUIZ STAPPENPLAN TALENTENQUIZ 1. Download alle nodige bestanden van de talentenquiz kleur bekennen met kinderen op de studentenpagina bij de pagina voor de coördinator bedenk & doe
Nadere informatieDieren deel 1 luisteren en noteren X Muziek noteren X Luisteren O Individueel X Duo 1. Inleiding: Oriëntatie: 3. Delen oefenen:
Dieren deel 1 luisteren en noteren Groep 3-6 Eindproduct Kinderen maken grafische notaties van muziek die over dieren gaat. Onderdeel O Zingen O Muziek maken X Muziek noteren X Luisteren O Bewegen Leerdoelen
Nadere informatieWaarom ga je schrijven: het Jeugdjournaalfilmpje bekijken
Les 1: Je eigen vredesspreuk bedenken Waarom ga je schrijven: het Jeugdjournaalfilmpje bekijken Bekijk met de klas het Jeugdjournaalfilmpje op www.nieuwsbegrip.nl. Let er vooral op wat vrede precies betekent.
Nadere informatieWaarom ga je schrijven: het Jeugdjournaalfilmpje bekijken
Les 1: Je eigen vredesspreuk bedenken Waarom ga je schrijven: het Jeugdjournaalfilmpje bekijken Bekijk met de klas het Jeugdjournaalfilmpje op www.nieuwsbegrip.nl. Let er vooral op wat vrede precies betekent.
Nadere informatieSubtopic: Natuur. Met wie? Je gaat deze opdracht in een groepje van twee óf drie leerlingen uitvoeren.
In dit subtopic ga je de kwaliteit van het water van twee sloten/plassen/vijvers rondom de school bekijken. in sloten vijvers of plassen kan door vele oorzaken vervuilen. In dit subtopic ga je onderzoeken
Nadere informatieDE INFOBEURS. School, regels, wonen, drugs, Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS 1
DE INFOBEURS Jongeren die nieuw aankomen op de school hebben wellicht veel vragen over hoe het eraan toegaat op de school, of ze kunnen gaan werken, welke stageplekken tof zijn, Daarnaast zijn jongeren
Nadere informatieOpdrachten thema. Veluwe
en thema Totaal materialen heide Materialen per groepje 1A Sporen van grazers 3 Witte bakken 3 Pincetten Zoekkaart bos- en heideplanten 1B Dennen trekken Handschoenen voor elk kind Zoekkaart bos- en heideplanten
Nadere informatieWereldschool Zomerdeal Freeks wilde wereld (groep 4 t/m 8)
Wereldschool Zomerdeal Freeks wilde wereld (groep 4 t/m 8) Voor de ouders: Deze zomerdeal is een extra les van de Wereldschool die je in overleg met de docent tot 1 september samen met je zoon of dochter
Nadere informatieFossielen uit de Noordzee.
Lesbrief websessie Fossielen uit de Noordzee. Een kijkje achter de schermen van museum Naturalis voor groep 5, 6, 7 en 8 Inhoud lesbrief 1. Introductieles 2. Beschrijving websessie 3. Afsluiting Tijdbesteding
Nadere informatieOrganiseer een feestdag!
Er is altijd wel reden om een feestje te vieren. Ook op school. Maar hoe organiseer je een spetterend feest? Bijvoorbeeld een klassenavond of een speciale feestdag? Daarover gaat deze lesbrief. TIP! Nog
Nadere informatieEen poster voor een goed doel maken
Een poster voor een goed doel maken Taalhandeling: Betogen Betogen ervaarles Schrijftaak: Een reclameposter voor maken voor een zelfbedacht goed doel. instructieles oefenles Lesdoel: Leerlingen kunnen
Nadere informatieWhat s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht
What s up Zuiderzeeland? Aardrijkskunde praktische opdracht praktisch onderzoek in zuiderzeeland 2&4 vmbo Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat Waterschap
Nadere informatieInleiding Doelgroep Opzet van de lescyclus Algemeen doel Doelstellingen... 4
1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. Doelgroep... 4 2. Opzet van de lescyclus... 4 2.1. Algemeen doel... 4 2.2. Doelstellingen... 4 3. Relatie met de kerndoelen & natuurmethoden... 5 4. Voorbereidende activiteit
Nadere informatieIntroduceren thema Indeling planten- en dierenrijk. fauna in de wereld. Thema: Indeling planten- en dierenrijk. Dierenrijk.
Natuur & Techniek indeling planten- en dierenrijk Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Indeling planten- en dierenrijk Introduceren thema Indeling planten- en dierenrijk
Nadere informatieLesbrief: Woonwijk van de toekomst Thema: Mens & Dienstverlenen in de toekomst
Lesbrief: Woonwijk van de toekomst Thema: Mens & Dienstverlenen in de toekomst Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding In de toekomst zal onze samenleving er anders
Nadere informatieWat voor tekst schrijf je en voor wie?
Les 1: Het winnende lied Lees wat je gaat doen: Wat voor tekst schrijf je en voor wie? In 1975 heeft Nederland het songfestival voor het laatst gewonnen. Dat is lang geleden. Het zou toch leuk zijn als
Nadere informatieOverstroming in samenwerking met Lucas Onderwijs en Jet-Net Junior
Overstroming in samenwerking met Lucas Onderwijs en Jet-Net Junior Wat kun je doen om graafschade door bevers in dijken te voorkomen? Alternatief: geef de les met één van de andere vragen op het gebied
Nadere informatieAlgemene inleiding. Maak het onbespreekbare bespreekbaar met Jouw Stad in de Klas
Thema Overgewicht 1 Algemene inleiding Maak het onbespreekbare bespreekbaar met Jouw Stad in de Klas Het lespakket 'Overgewicht' bestaat uit 4 lessen en iedere les duurt ongeveer een uur. Het doel is om
Nadere informatieWat voor tekst schrijf je en voor wie: een gedicht voor op een poëziekaart. Hoe pak je het schrijven van een gedicht aan?
Les 1: Een poëziekaart maken Wat voor tekst schrijf je en voor wie: een gedicht voor op een poëziekaart Lees over Verbonden zijn. Verbonden zijn De Nieuwsbegrip leesles gaat over de ramadan. Tijdens de
Nadere informatieHandleiding In Dialoog met studenten aan de hand van uitkomst JOB-monitor:
Handleiding In Dialoog met studenten aan de hand van uitkomst JOB-monitor: Inhoud document Hulpmiddel (draaiboek) om een bijeenkomst te organiseren waarin de uitkomsten van de JOBmonitor (of ander onderzoek
Nadere informatieZelf papier maken!? Hoe doe je dat?
Zelf papier maken!? Hoe doe je dat? Hoe belangrijk is papier? Wat voor heb je papier nodig? Met papier kan je bijvoorbeeld: schrijven, tekenen of boeken maken. Van oud papier zoals kranten, kun je zelf
Nadere informatieShake Song Fort van de Verbeelding. Bovenbouw Groep 7 en 8
Shake Song Fort van de Verbeelding Bovenbouw Groep 7 en 8 1. Shake Song overzicht Alle kinderen hebben een zelfgemaakte shaker. Die is in het begin nog niet nodig want we leren eerst het liedje en daarna
Nadere informatieDoe- pad Watertorenweg. Achtergrond informatie voor de begeleider. Groep 5-6
Doe- pad Watertorenweg Achtergrond informatie voor de begeleider. Groep 5-6 Colofon Deze lesbrief in opgesteld door De Hortus, Centrum voor Natuur en Mileu, in opdracht van de Gemeente Harderwijk. Wij
Nadere informatieACTIVITEITEN GROEP 3 en 4
ACTIVITEITEN GROEP 3 en 4 Wat zegt die grafiek? De indeling van de ochtend is als volgt: Schoolbrede start (15 minuten) Zie hoofdstuk Schoolbrede start. Deel 1 Tellen in een plaatje (20 minuten) De kinderen
Nadere informatieDe palingroute met Ali P.
De palingroute met Ali P. Vakgebied: Aardrijkskunde, Biologie Niveau: brugklas havo/vwo Tijdsduur: ± 100 min. Vismigratie is een hot item bij de Noordelijke waterschappen op dit moment. In het verleden
Nadere informatieonderzoek werkblad naam: Biodiversiteit les & In de klas Buiten - zoekkaart Bodemdiertjes of site dierenzoeker.nl of de app dierenzoeker
Biodiversiteit naam: - twee bakken - tuinschop of spade - loeppotjes of vergrootglazen - zoekkaart Bodemdiertjes of site dierenzoeker.nl of de app dierenzoeker In de klas Er leven in Nederland meer dan
Nadere informatieWaar zie je de bijzondere vogel en hoe ziet hij eruit?
Les 1: Een verhaal schrijven Voor je gaat schrijven: een schema maken Je hebt net een verhaal bedacht. Schrijf alles wat je hebt bedacht kort op in het schema hieronder. Zijn er vragen waar je nog niet
Nadere informatie