Deel 1: Persoonsvorm tegenwoordige tijd

Transcriptie

1 Deel 1: Persoonsvorm tegenwoordige tijd In deze les leer je zwakke werkwoorden als persoonsvorm in de tegenwoordige tijd op de juiste manier spellen. De sterke werkwoorden leveren vaak geen d- of t-problemen op. Ik ga ervan uit dat je het onderwerp en de persoonsvorm al kunt herkennen in een enkelvoudige zin en dat je van de meeste werkwoorden de tegenwoordige tijd kunt benoemen. Dit is namelijk noodzakelijk om de werkwoordspelling zonder fouten uit te voeren. Hieronder vind je nog even een opfrisser van eerder opgedane kennis. Persoonsvorm De persoonsvorm vind je door van de betreffende zin een ja/nee-vraag te maken. Dan komt de persoonsvorm vooraan in de zin te staan. Hij heeft een hond. Heeft hij een hond? Heeft is dus de persoonsvorm. Onderwerp Het onderwerp kun je het beste vinden door de persoonsvorm van getal te veranderen. Je maakt dan meervoud van de persoonsvorm als die in het enkelvoud in de zin staat of je maakt enkelvoud van de persoonsvorm als die in het meervoud in de zin staat. Het zinsdeel dat mee zal moeten veranderen om de zin weer kloppend te maken is het onderwerp. Hij heeft een hond. *Hij hebben een hond. wordt dan: Zij hebben een hond. Hij is dus het onderwerp. 1

2 Schema werkwoordspelling De eerste vraag uit het schema werkwoordspelling: Gaat het om een persoonsvorm? Antwoord: ja.1 Dan is de volgende vraag: tegenwoordige tijd of verleden tijd? Antwoord: Tegenwoordige tijd. 2 Ik ga ervan uit dat je het antwoord weet op de eerst twee vragen. Daarna volgt de vraag: een t erbij of niets erbij. Dit is punt 4 in het schema werkwoordspelling (figuur 1). Over dit punt gaat deze les. Bij het oplossen van een spellingsopgave wordt vaak op de verkeerde plaats in het schema werkwoordspelling gezocht naar een oplossing dus we beperken ons tot de tegenwoordige tijd om misverstanden te voorkomen. Bekijk filmpje 5 van spellingjuf.nl. Figuuur1. Schema werkwoordspelling t tt 4 PV? ja 1 2 vt - 5 te ten de den nee vd 3 vd bijv. d t 6 2

3 persoonsvorm tegenwoordige tijd 4 stam op d Achter een werkwoord waarvan de stam op een d eindigt schrijf je een t achter de stam of je schrijft er niets achter. De stam is het hele werkwoord min -en. voorbeelden: hij wordt een t achter de stam ik word niets achter de stam zij wordt een t achter de stam word je niets achter de stam Het werkwoord eindigt dus met d of dt. Als je namelijk een t achter de stam moet schrijven dan eindigt het woord op dt en als je er niets achter moet schrijven dan blijft alleen de stam over die al met een d eindigde. Om er achter te komen of het d of dt wordt, stel je jezelf drie vragen (I, II en III). Als het antwoord op die vragen nee is dan schrijf je een t achter de stam en wordt het dt. Hierbij kun je gebruik maken van de tabel d, t, dt. Stam niet op d Werkwoorden waarvan de stam niet op een d eindigt krijgen dus nooit een d en dus ook niet dt. Verder gelden dezelfde regels. Je moet jezelf dus wel afvragen of je er nog een t achter moet schrijven door de drie eerste vragen te beantwoorden. Dus niets achter de stam of een t achter de stam. tabel d, t, dt I II Stam plus Wordt het woordje ik ermee in verband gebracht? - onderwerp = ik Staat jij of je erachter en is jij of je ook het onderwerp van de zin? - onderwerp = jij of je en staat achter de persoonsvorm Staat er bijvoorbeeld: je vader, dan is dat het onderwerp en dus is je niet het onderwerp. III Gaat het om een opdracht? - gebiedende wijs (= imperatief) IV Antwoord op bovenstaande vragen is nee. t De rest. Voorbeelden 1. I. Ik werk, II. Werk jij?, III. Werk door!, IV. Hij werkt 2. I. Ik word, II. Word je?, III. Word eens, IV. Het wordt / Wordt je jas niet vuil? Tip! Begin altijd met het opschrijven van het hele werkwoord. Haal vervolgens -en eraf en bepaal of het om PV tegenwoordige tijd gaat of niet. 3

4 Let wel goed op de uitspraak van een woord want het belangrijkste uitgangspunt in de spelling is wel dat je een woord schrijft zoals je het in goed Nederlands zegt. Voorbeeld: lezen wordt: Hij leest. en niet *Hij lezt. Veel voorkomende fouten Soms kom ik fouten tegen waarbij de tegenwoordige tijd fout geschreven wordt als: * Hij knipdt met een schaar. Kun je aangeven wat daar fout gaat? * Hij verdeeld de kaarten. Wat gaat hier fout? * Hij raasd als een dolle door de straat. Wat gaat hier fout? Toch bestaat het woord verdeeld wel als goed gespeld maar niet bij de tegenwoordige tijd. In een volgende les meer hierover. Eerst is het tijd om de persoonsvorm tegenwoordige tijd te oefenen. Misschien heb je gemerkt dat t ex kofschip niet gebruikt wordt. Dat klopt. Dat mag je bij een persoonsvorm in de tegenwoordige tijd dan ook niet gebruiken. Na deze oefeningen kun jij analyseren waar je steeds de fout in gaat. Bij I, II, II of IV. Als je dat eenmaal weet dan kunnen we daar samen aan werken. 4

5 Oefeningen persoonsvorm tegenwoordige tijd Voorbeeld 1 Ik worden vandaag 23 jaar. I II III IV word Je ziet dat de vervoeging van het werkwoord in de tabel is ingevuld (word) en er is een kruisje gezet bij de vraag die met juist beantwoord kan worden. In dit geval heeft het woordje ik met het werkwoord te maken. Dus een kruisje bij I. Voorbeeld 2 Susanne benijden haar vriendin om haar knappe uiterlijk. I II III IV benijdt X In dit geval gaat vraag I niet op, vraag II ook niet en vraag III ook niet. Wat overblijft is punt IV dus een t erbij terwijl de stam al met een d eindigde. Conclusie: dt. X Als je oefening 1 gemaakt hebt, dan controleer je bij je buurman of jullie dezelfde antwoorden hebben. Als er een discussie ontstaat over een juist antwoord dan kun je je docent om raad vragen. Als je meerdere oefeningen maakt dan merk je vanzelf dat je steeds sneller herkent of het I, II, III of IV moet zijn en dat het eigenlijk helemaal niet zo moeilijk is als je dacht. Na elke oefening (10 zinnen) even samen overleggen dus. Het wordt ook zichtbaar waar je steeds dezelfde fout maakt. Als je buurman of buurvrouw het je niet kan uitleggen dan help ik je graag. 5

6 Oefening 1 Zin 1 Vinden je dat een mooie auto? I II III IV Zin 2 De recensent raden die film voor iedereen aan. I II III IV Zin 3 Worden Madonna niet te oud voor een popartiest? I II III IV Zin 4 Bieden jij wel eens op Marktplaats? I II III IV Zin 5 Je gezondheid vinden ik het belangrijkst van alles. I II III IV Zin 6 Wie het antwoord raden mag gratis naar Ajax-PSV. I II III IV Zin 7 Jimmy verlaten de studio. I II III IV Zin 8 Voeden je jouw kind met de borst of met de fles? I II III IV Zin 9 Die regel gelden alleen voor kinderen onder de zestien. I II III IV Zin 10 Redden hem voordat het te laat is! I II III IV 6

7 Oefening 2 Zin 1 De politieman laden zijn geweer als voorzorgsmaatregel. I II III IV Zin 2 Ik vinden speeddating echt iets voor jou. I II III IV Zin 3 Bereiden je altijd voor op het ergste. I II III IV Zin 4 Melden diefstal altijd bij de politie! I II III IV Zin 5 Vermelden zijn adres zodat we hem terug kunnen mailen. I II III IV Zin 6 Hij werken al vier jaar niet meer. I II III IV Zin 7 Met drie treffers leiden Huntelaar Schalke 04 naar een ruime overwinning. I II III IV Zin 8 Ik wijden heel mijn leven aan het geloof. I II III IV Zin 9 Wat gebeuren er als je op die rode knop drukt? I II III IV Zin 10 Het worden vandaag wel makkelijk gemaakt. I II III IV 7

8 Oefening 3 Zin 1 De buurman rijden in een Porsche. I II III IV Zin 2 De moeder voeden haar kind elke drie uur. I II III IV Zin 3 Worden morgen op tijd wakker! I II III IV Zin 4 Ik raden haar leeftijd in een keer goed. I II III IV Zin 5 Verraden jij het juiste antwoord de hele tijd? I II III IV Zin 6 Mijn zus verbranden haar tong aan de hete soep. I II III IV Zin 7 Het bedrag dat hij bieden is heel hoog. I II III IV Zin 8 Mijn telefoon laden ik een keer per week op. I II III IV Zin 9 Hij verbazen zich over de situatie. I II III IV Zin 10 Bidden je elke dag voor het eten? I II III IV 8

9 Oefening 4 Zin 1 Braden je altijd een kalkoen met kerstmis? I II III IV Zin 2 Ik verbieden je met die jongens om te gaan! I II III IV Zin 3 Zijn moeder bereiden altijd het eten. I II III IV Zin 4 Worden nou eens volwassen! I II III IV Zin 5 Geregeld worden er een mp3-speler op school gestolen. I II III IV Zin 6 De jongen kladden s nachts treinen en bussen onder. I II III IV Zin 7 Rijden jij wel eens onder invloed? I II III IV Zin 8 Die winkelketen breiden uit in een rap tempo. I II III IV Zin 9 Hoelang broeden een pinguïn op haar ei? I II III IV Zin 10 Ik rijden al mijn hele leven paard. I II III IV 9

10 Oefening 5 Zin 1 Die muziek vinden ik echt niet om aan te horen. I II III IV Zin 2 De altijd vrolijke jager doden dieren voor zijn plezier. I II III IV Zin 3 Mijden contact met vreemde mannen! I II III IV Zin 4 Vinden jij dat een aantrekkelijke jongen? I II III IV Zin 5 Melden jij je wel eens ziek omdat je gaat winkelen? I II III IV Zin 6 Vermelden je naam altijd op het werkstuk dat je inlevert. I II III IV Zin 7 Hij verdoezelen dat hij in de gevangenis heeft gezeten. I II III IV Zin 8 Ik schelden mijn beste vrienden nooit uit. I II III IV Zin 9 De parachute redden het leven van de piloot. I II III IV Zin 10 Mijden iedere vorm van geweld! I II III IV 10

11 Reflectieformulier werkwoordspelling persoonsvorm tegenwoordige tijd Naam Klas Datum Was dit een moeilijke oefening voor jou? Zo ja leg uit. Kon je met deze werkwijze de persoonsvorm tegenwoordige tijd foutloos oplossen na drie oefeningen? Zo nee, leg uit o Ja o Nee o Werkwoordspelling vind ik niet zo belangrijk. Ik haal zonder ook wel goede cijfers o Voor mijn beroep is het niet belangrijk o Het kost te veel tijd om er goed over na te denken o Anders. Wat zou je kunnen helpen om dit ook in de praktijk foutloos toe te passen? Kruis aan: o Ik maak bijna geen fouten meer in de praktijk bij de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd o Nog een paar oefeningen maken o Nog veel oefenen o Ik heb een andere soort oefeningen nodig o Ik moet eerst leren het O van een zin te benoemen o Ik moet eerst leren de PV van een zin te benoemen o Anders. 11