Binnenklasdifferentiatie binnen het vak Nederlands

Transcriptie

1 Binnenklasdifferentiatie binnen het vak Nederlands

2 Vraag Hoe kan je aan binnenklasdifferentiatie doen bij het onderwijs van: - lezen, luisteren, literaire competenties; - schrijven, spreken, taalbeschouwing? Wissel concrete ideeën uit met je buurvrouw (of buurman)

3 Tussen haakjes AUTONOMIE Keuze laten aan leerlingen = vorm van binnenklasdifferentiatie Werkt niet alleen differentiërend, maar ook motivatieverhogend (Deci & Ryan, 2000; Vansteenkiste & Soenens, 2015)

4 Schrijfonderwijs Procesgerichte aanpak Leerlingen begeleiden in alle fasen van het schrijfonderwijs (plannen, schrijven, reviseren) geeft automatisch aanleiding tot BKD. Leraar voorziet leerlingen van gedifferentieerde (mondelinge/schriftelijke) feedback

5 Schrijfonderwijs: een gedifferentieerde planningsfase Eén modeltekst + schrijfkader voor bepalen van criteria Opdracht om variant van modeltekst te schrijven Drie teksten van diverse kwaliteit + opdracht om te rangschikken en zelf criteria te bepalen Opdracht om variant te schrijven

6 Schrijfonderwijs Peer-assessment: leerlingen geven mekaar feedback op eerste versies (op basis van welomlijnde criteria) Observerend schrijven: sterke schrijvers verwoorden hun schrijf- en planningsproces voor minder sterke schrijvers

7 Schrijfonderwijs Keuze van onderwerp of bronteksten vrij laten Studenten hebben grote moeite met het schrijven van een samenvatting (van 3 teksten naar 1 samenvatting)(peters & Van Houtven, 2010; Herelixka & Verhulst, 2014) Leerlingen schrijven samenvatting rond bronteksten naar keuze (op basis van interesse) en laten deze nalezen door andere leerling die teksten niet heeft gelezen

8 Spreekonderwijs Meer debatten in het onderwijs graag! Leerlingen kiezen stelling (pro of contra) m.b.t. bepaalde uitspraak Leerlingen bereiden argumentatie voor op basis van bronanalyse Binnencirkel/buitencirkel: helft leerlingen voert debat, andere helft observeert en evalueert (cf. onderzoek Heuves)

9 Spreekonderwijs Meer debatten in het onderwijs graag! Differentiatie: van een prestatieperspectief naar een groeiperspectief Leerlingen trachten te groeien op één/bepaalde van de criteria in vergelijking met vorige debatronde

10 Spreekonderwijs De (droom)school van de toekomst: - Leerlingen bepalen zelf voorstel én kiezen zelf presentatievorm (posterpresentatie, promopraatje, youtube-filmpje ) - Gedifferentieerde ondersteuning tijdens planningsfase

11 Leesonderwijs Carroussel - Leerlingen krijgen boeiende startvraag; - Groepsleden lezen in verdeelde informatie teksten van verschillende moeilijkheidsgraad; - Groepsleden geven hun informatie door; - Groepen lossen samen groepstaak op.

12 Leesonderwijs Assertive questioning - Leerlingen krijgen boeiende startvraag - Niveaugroepjes krijgen brontekst(en) - Elk lid kan aangeduid worden als verslaggever - Leraar leidt eerst groepsdiscussie en beslecht discussie pas op het einde Cooperatief leren - Leerlingen krijgen boeiende startvraag - Groepjes krijgen bronteksten, alle groepsleden krijgen een andere rol (verslaggever, voorzitter ) - Leraar leidt groepsdiscussie en beslecht discussie op het einde

13 Literatuuronderwijs - De pleziergerichte component van leesattitude is belangrijkste voorspeller van leesfrequentie en bibbezoek (Stalpers, 2002). Plezier in lezen heeft een sterke invloed op leesgedrag (Stokmans, 2006). Leerlingen kiezen zelf: boek/verhaal/bundel uit uitgebreide leeslijst verwerkingsopdracht

14 Verwerkingsopdrachten Hou promopraatje voor het boek Schrijf interview uit met een van de hoofdpersonages, of maak Facebook-profiel van personage Verfilm een deel van de roman Bedenk een alternatief einde Bediscussieer de keuzes en motieven van hoofdpersonages Beschrijf hoe dit verhaal zich in een ander tijdperk zou afspelen Schrijf recensie en post die op echte site Vergelijk deze roman met andere roman Analyseer tot welke stroming de roman behoort Vergelijk receptie van werk in de klas met de receptie door professionele recensenten (cf. de niveaus van Theo Witte)

15 Literatuuronderwijs De omvang van het literatuuronderwijs beïnvloedt leesfrequentie niet, het soort van literatuuronderwijs wel (Verboord, 2004). Naarmate aanpak meer leerlinggericht, tekstervarend en motiverend is, stijgt leesfrequentie. Naarmate de aanpak meer kennisoverdragend en cultuurgericht is, daalt ze. (Van Schooten, 2005)

16 Literatuuronderwijs Janssen, Braaksma en Couzijn (2006): didactiek op basis van leerlingvragen : - Lees kortverhaal - Stel jezelf vragen tijdens het lezen - Kies na afloop een hamvraag - Bespreek je hamvraag met anderen - Formuleer een voorlopig antwoord - Rechtvaardig je antwoord

17 Taalbeschouwingsonderwijs Onderzoek Jessica Van Disseldorp: Kan taalvaardigheidsonderwijs ingeschakeld worden in het opbouwen van taalkennis? Taalverandering in plaats van zeehondjes: taalkundeonderwijs met behulp van de taalvaardigheden

18 Van Disseldorp Groep mondelinge vaardigheden Groep schriftelijke vaardigheden Controlegroep Nulmeting effectmeting (1 week én 5 weken na lessenreeks) rond taalkundige kennis van leerlingen 5 de jaar secundair onderwijs

19 Van Disseldorp Documentatiemap verwerken Schrijfgroep: leerlingen produceren eerste draft en geven mekaar feedback; vervolgens herschrijven Mondelinge groep: leerlingen houden mondelinge voordracht voor mekaar en krijgen vragen van luisteraars

20 Van Disseldorp Mondelinge groep maakt de meeste vooruitgang; ook schriftelijke groep gaat vooruit Leerlingen vonden het een erg interessante werkvorm. Leerlingen vinden taal een erg interessant onderwerp om zich in te verdiepen

21 Van Disseldorp Presentatie voorbereiden rond taalbeschouwelijk onderwerp Keuze onderwerp, moeilijkheid bronteksten, duur van de voorbereiding kunnen aangepast worden aan kenmerken van groepsleden

22 Luisteronderwijs Meer dan een test luistervaardigheid Leerlingen leren hoe ze beter en kritischer leren luisteren.

23 Luisteren Pre-fase Luisterdoel en vraag oproepen (en van daaruit luisterstrategie bepalen) Voorkennis activeren Tijdens-fase Minstens twee keer luisteren met tussentijdse uitwisseling Post-fase Terugblikken op proces en product

24 Differentiatie Kan in alle fasen ingewerkt worden Sommige leerlingen krijgen vooraf brontekst (voorkennis) Sommige leerlingen krijgen specifieke training noteren Sommige leerlingen mogen meer dan tweemaal luisteren Werken in heterogene duo s

25 BKD in het vak Nederlands? Vanzelfsprekend! Bedankt voor uw aandacht!

26 Meer lezen? (voor lesmateriaal migratie) Brochure Beter leren lezen en schrijven. Download via Herelixka, C. & Verhulst, S. (2014). Nederlands in het hoger onderwijs. Een verkennende literatuurstudie naar taalvaardigheid en taalbeleid. Den Haag: Nederlandse Taalunie. Peters, E., & Van Houtven, T. (red.). Taalbeleid in het hoger onderwijs: de hype voorbij? Leuven: Acco. Vansteenkiste, M. & Soenens, B. (2015). Vitamines voor groei. Leuven: ACCO. Witte, T. (2011). Ontwikkeling van literaire competentie. VONK, 40/5,