Zie verder ook de website

Transcriptie

1 Op 3 oktober 2011 hebben minister Verhagen en staatssecretaris Atsma de Green Deal en de Duurzaamheidagenda gepresenteerd. Op deze site vindt u meer informatie over de Green Deals die tot 30 september 2011 om uur gesloten zijn. Meerdere deals zullen volgen. Zie verder ook de website Duurzaamheidagenda Met de duurzaamheidagenda wil het kabinet de overgang naar een groene economie stimuleren. Bedrijven, burgers en maatschappelijke organisaties zijn al volop aan de slag. Het kabinet wil deze ontwikkeling waar mogelijk ondersteunen door het maken van internationale afspraken, het zorgen voor slimme en efficiënte wet- en regelgeving en het waar nodig slimmer maken van bestaande financiële prikkels. Daarnaast wil het kabinet verbindingen smeden tussen bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden en een motiverend perspectief bieden voor innovatieve duurzame initiatieven. De duurzaamheidagenda geeft aan wat de speerpunten en belangrijkste acties van het kabinet zijn bij het creëren van een groene economie. Het kabinet focust daarbij op vijf kansrijke gebieden: grondstof- en productieketens, water- en landgebruik, voedsel, mobiliteit, klimaat en energie. Green Deal De Green Deal is bij uitstek een voorbeeld van de duurzaamheidagenda in de praktijk. Dit Kabinet wil een Green Deal met de samenleving afsluiten om de verduurzaming te helpen versnellen. Deze Green Deal helpt burgers, bedrijven, overheden en andere organisaties hun plannen voor verduurzaming tot uitvoering te brengen. De Green Deal is gericht op het wegnemen van knelpunten, bijvoorbeeld in weten regelgeving, het verzorgen van een goede en objectieve informatievoorziening of het totstandbrengen van goede samenwerkingsverbanden. In de praktijk blijken vaak eenvoudige oplossingen zoals een betere samenwerking tussen de overheid en lokale bedrijven het realiseren van nieuwe duurzame projecten te bevorderen. Door met partijen

2 actief in gesprek te gaan zijn ruim dertig deals tot stand gebracht waarin betrokken burgers, bedrijven en instellingen zich inzetten voor duurzame oplossingen op veel verschillende terreinen. Zo willen de waterschappen duurzame energie uit hun rioolslib halen en voor 40% in hun eigen energiebehoefte gaan voorzien. Meer burgers kunnen zelf decentraal energie opwekken met zonnepanelen omdat Verenigingen Van Eigenaren dit nu ook mogen opzetten. De gemeente Amsterdam wil dat vanaf 2015 alle nieuwbouw klimaatneutraal is. En boeren gaan in samenwerking met energiebedrijven biogas uit mest maken. Het Kabinet kiest hiermee voor verduurzaming die meer groen gas, verdere energiebesparingen en meer duurzame elektriciteit oplevert. En het is een verduurzaming die ook nog eens groei, inkomsten en banen oplevert. Dit is het begin. De komende jaren zal het kabinet Green Deals blijven afsluiten met de samenleving. Zie verder ook de website Partijen 1. VNO/NCW, MKB NL, SN&M, provinciale milieufederaties, MVO- NL 2. Agro-papier-chemie platform i.s.m. VNCI Onderwerp Koepeldeal, Oprichting Groene groei board Biomassastromen 3. AkZONobel en Nyrstar Duurzame energieproductie 4. Amsterdam International Fashion Week 5. ANWB, RAI/BOVAG, NVB, SN&M, TU Eindhoven, VNA, en anderen 6. Branchevereniging Breken en Sorteren BRBS Duurzame creatieve industrie Koepeldeal Elektrisch Vervoer Energiebesparing afvalverwerking 7. Groene Poort Energieverduurzaming glastuinbouw 8. De Groene Zaak Verduurzaming bedrijfsleven 9. Kruideniergroep Grondstoffen en energie meenemen bij investeringsbeslissingen 10. De Meerlanden en SGN Restwarmte en CO2 glastuinbouw 11 Desso en Van Gansewinkel Duurzame verwerking tapijtstromen 12 Energie Coöperatie Windenergie 13. Essent, Friesland Campina Biogas: kleinschalige vergisting bij zuivelbedrijven

3 14. Essent, Van Gansewinkel, Den Ouden, Cotrol Union Bio-energie 15. EYE Film Duurzame filmproducties 16. e-decentraal Decentrale duurzame energieopwekking 17. GEO power Diepe aardwarmte 18. Holland Financial Center Groene investeringsmaatschappij 19. Green Energy Technologies en LTO Vergisting 20. Holland Solar Zonne-energie 21 Huntsman Energiebesparing krakers 22 Elektrisch vervoer New motion Verschillende deals rond elektrisch rijden, focusgebieden Brabant, Friesland, Rotterdam, alsmede deal over infrastructuur elektrisch vervoer 23 Eneco, Jaap Eden IJsbanen en diverse partners 24 Kennisinstellingen en bedrijven Onderzoek Bio-WKK, restwarmtebenutting 25 KLM biokerosine, catering restafvalverwerking 26. Koppert Cress Warmte koudeopslag 27. Kwekerij t Voske Duurzame warmte uit biomassa 28. Milgro Gescheiden inzamelen afval 29. MKB-Nederland Energiebesparing MKB. 30. MVO Nederland en partners betonketen 31. Nederlandse Windenergie Associatie (NWEA) CO2-reductie betonketen Windenergie op zee 32. NZO en LTO Energieneutrale zuivelketen 33. Platform Groen Gas en stichting Groen Gas Groen Gas 34. Platform microbiologie Ontwikkeling duurzame producten afvalverwerking, gezondheid, voeding en energie 35. Royal Cosun Duurzame energie en grondstoffen 36 Shell Warmtebenutting en ontzwaveling 37 RECRON Natuurlijk kapitaal 38 Stichting Natuur & Milieu Smart community, energiebesparing gebouwde omgeving 39 Sublean 4-D oppervlakteontwikkeling 40 Tata Steel Energiebesparing 41 Westland biobased park, verwerking restafval en GFT 42 Vogelaar (Energy Farm Swifterbant) Grasraffinage 43 Vacumetal, BreedofBuilds Restwarmtebenutting 44 VNMIndustrie en de AvNG Energiebesparing 45 Zeaholding biogasproductie via anaërobe vergisting

4 46. Gem Amsterdam Projecten gericht op energiebesparing/verduurzaming: vergroening van de ICT sector, restwarmtenetten, fonds voor Klimaat en Energie ed 47. Gem Groningen en Groene Golf Onderzoek naar alternatieve financiering van zonnepanelen volgens het PACE model uit de V.S 48. Deal met Het Noorden: de Provincies Drenthe, Friesland, Groningen, en Noord Holland 50 projecten gericht op duurzame energie, energiebesparing, innovatie, oprichting energy acedemy door MBO- HBO-WO onderwijs. 49. Provincie Flevoland verduurzaming DE-ON 50. Provincie Gelderland biogas 51. Provincie Limburg besparing en hernieuwbare energie 52. Provincie Noord-Brabant groene grondstoffen, nul emissies OV 53. Provincie Overijssel energiebesparing, restwarmte, geothermie 54. Provincie Zeeland Restwarmtebenutting, getijdenenergie, algenteelt,bio-ethanol 55. Provincie Zuid-Holland geothermie, duurzame warmte 56. Deal met Rotterdam energiebesparing eigen vastgoed, elektrisch vervoer, restwarmte (stoompijp), vaste biomassa, Heiplaat energieneutraal 57. Deal met Unie van Waterschappen Concept Energiefabriek, gericht op productie duurzame energie, energiebesparing en grondstoffenterugwinning. 58. Netbeheer Nederland Investeringen in smart grids; facilitering elektrisch vervoer, biogas, en groen gas 59. Energie Nederland grootschalige bij en meestook op peil houden (10%), grotendeels op eigen kosten energiebedrijven 1 Green Deal VNO/NCW e.a. (Groene Groei) VNO-NCW, MKB-NL, LTO-NL, stichting Natuur en Milieu, regionale milieufederaties, MVO-NL. Overkoepelende groene groei deal gericht op energie, grondstoffen, mobiliteit en water. Accent ligt vooralsnog op energie. Partijen willen groene groei op nationale schaal stimuleren door: o Concrete duurzaamheidsinitiatieven verzilveren door het instellen van een Groene Groei board om initiatieven te initiëren en te versnellen.

5 o Condities creëren waarin een goed werkende markt voor Energie Service Companies kan ontstaan voor energiebesparing in de gebouwde omgeving en de industrie o Duurzame innovatie impuls door uitvoering van sectorale routekaarten zoals opgesteld in kader van MJA. o Inspireren en stimuleren van de gehele markt door communicatie van resultaten, bedrijfsbezoeken en instellen nationale duurzaamheidprijs, o Duurzaam inkopen door de Rijksoverheid, waarbij adviezen uit bedrijfsleven een nadrukkelijke leidraad vormen. o Duurzaamheid als internationale kans benutten door groene handelsmissies en een internationale benadering van grondstoffenschaarste en biodiversiteit. Resultaat o Oprichten Groene Groei Board o Grootschalige aanpak van energiebesparing in de gebouwde omgeving voortbouwend op de Blok-voor-blok-aanpak o Uitvoering routekaarten die worden opgesteld in het kader van de convenanten Meerjarenafspraken Energie o Nationale Duurzaamheidsprijs o Groene Handelsmissies o Publiek-privaat partnerschap biodiversiteit en bedrijfsleven De Rijksoverheid richt samen met bedrijfsleven en natuur- en milieuorganisaties de Groene Groei Board op, neemt deel aan nationale Duurzaamheidsprijs, het publiek-private partnerschap biodiversiteit. Daarnaast organiseert de rijksoverheid Groene Handelsmissies en voor een duurzaam en innovatiegericht inkoopbeleid. 2 Green Deal Platform Agro-Papier-Chemie Stichting Dutch Biorefinery Cluster (DBC), Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI)

6 In het industriële Platform Agro Papier Chemie (APC) identificeren deze drie sectoren gezamenlijk mogelijkheden voor het maximaal verwaarden van biomassastromen. Kansrijke mogelijkheden liggen op de volgende gebieden: o valorisatie van eiwitten uit reststromen, o chemische bouwstoffen uit planten, o lignocellulose als grondstof, o mineralen kringloop sluiten, o watervalorisatie. Door het benutten van elkaars kennis en expertise van de eigen industriële grondstoffen, intermediaire stromen en producten, en het inzetten van gezamenlijke technologieën stelt het APC Platform businesscases op waar bedrijven mee aan de slag kunnen om die te verwezenlijken. Zodoende bouwen de Agro, Papier en Chemie sector samen aan een Biobased Economy. Resultaat o Het APC-platform stelt zich ten doel om aan het einde van de looptijd op 1 januari 2014 minstens zes (6) businesscases te hebben opgeleverd die door bedrijven in de drie sectoren verder zijn opgenomen in daadwerkelijke samenwerking op weg naar commercialisering ervan. Daarbij is het mogelijk dat de samenwerking verloopt via pilot- en demonstratieopstellingen. o Bovendien hoopt het APC platform gerealiseerd te hebben dat de sectoren in voldoende mate elkaar weten te vinden om nieuwe samenwerkingsverbanden op te stellen om dit proces te bestendigen op weg naar de toekomst. o Het Rijk zal inhoudelijke en organisatorische assistentie verlenen aan het platform o Het Rijk zet zich in om onduidelijkheden rondom biobased economy wet- en regelgeving (Europees en nationaal) te verhelderen en voor consistentie te zorgen. o Het Rijk zorgt voor een goed uitgerust innovatie-instrumentarium voor ondersteuning van het omzetten van potentiële business cases in commerciële initiatieven.

7 3 Green Deal Akzo Nobel en Nyrstar (Duurzame Energie Centrale) Chemieconcern Akzo Nobel en zinkproducent Nyrstar Budel. Hoe kan de Nederlandse energie-intensieve industrie zo gunstig mogelijk duurzame energie inkopen? De Nederlandse economie wordt gekenmerkt door een relatief hoge energie-intensiteit. De kosten van energie hebben daardoor een grote weerslag op onze internationale concurrentiepositie. De Nederlandse energie-intensieve industrie wil duurzame energie inkopen, tegen stabiele, internationaal concurrerende prijzen, en zijn bereid daarvoor af te zien van eventuele compensatie voor prijsstijgingen als gevolg van het Europese emissiehandelssysteem (ETS). Akzo Nobel en Nyrstar hebben gezamenlijk laten onderzoeken of een dergelijke opzet, genaamd Duurzame Energie Centrale (DEC) mogelijk is. De deal houdt in dat Akzo, Nyrstar en de Rijksoverheid gezamenlijk verder onderzoeken of een opzet als DEC voordelen kan bieden aan alle betrokken partijen. Belangrijke randvoorwaarde is dat de kosten voor het Rijk niet hoger mogen zijn dan bij subsidiering van duurzame energie via de huidige subsidieregeling, de SDE+. Resultaat Gedetailleerde business case voor verduurzaming van het energiegebruik van industriële bedrijven. Actief bijdragen aan het onderzoek door het aanleveren van kennis en kunde voor de business case DEC. 4 Green Deal Amsterdam International Fashion Week (Dutch Field) Amsterdam International Fashion Week, Dutch Design Week en Nederlands Architectuur Instituut. Dutch Field motiveert filmmakers en filmproducenten om produceren van korte

8 fictie films zo duurzaam mogelijk te doen. De organisatie zet diverse activiteiten hiervoor op, zoals een businessplan competitie. Deze competitie is bedoeld voor ondernemers in de sectoren design, mode en architectuur. Thema is biodiversiteit, groene grondstoffen, reductie watergebruik. Deze competitie is een vervolg op de succesvolle The Green Fashion Competition van 2010/2011 en komt tegemoet aan de wens van de creatieve sector om verschillende bedrijfstakken te laten samenwerken bij het oplossen van een maatschappelijk vraagstuk. Resultaat o Deelnemers worden ondersteund in het opzetten van een duurzame onderneming (coaching, workshops); o Stimuleren van maatschappelijk verantwoord ondernemerschap in de creatieve industrie o Stimulering van ontwikkeling van innovatieve producten voor de Groene Economie; o Advies over benutten van kansen Groene economie (adviescommissie onder voorzitterschap van Marjan Oudeman Akzo Nobel). o Leveren van expertise; o Financiering van de competitie en prijzengeld. 5 Green Deal Plan van aanpak Elektrisch Rijden + focusgebieden (in GD s 48, 52, 56) Bedrijven: The NewMotion Brancheorganisaties: BOVAG, Energie-Nederland, Federatie Holland Automotive, Nederlandse Vereniging van Banken, Netbeheer Nederland, RAI Vereniging, Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen, Vereniging DOET Maatschappelijke organisaties: ANWB, Natuur & Milieu, Kennisinstellingen: Technische Universiteit Eindhoven (mede namens Technische Universiteit Delft en Universiteit Twente), Decentrale overheden: Provincie Brabant, Provincie Friesland, Gemeente Rotterdam

9 Het kabinet ziet elektrisch rijden als belangrijke ontwikkeling die verschillende beleidsdoelen kan bevorderen: het beperken van (lokale) luchtverontreiniging en geluidhinder, het realiseren van CO2 reductie en het bevorderen van energiebesparing en duurzame bedrijvigheid. Het kabinet is van mening dat Nederland bij uitstek geschikt is voor (het testen met) elektrisch rijden. Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen zien commerciële kansen in een zich snel ontwikkelende mondiale markt. Het plan van aanpak Elektrisch Rijden in de versnelling beschrijft hoe Nederland de komende periode verder kan uitgroeien tot internationaal aansprekend (test)land voor elektrisch rijden. Daarvoor is bundeling van krachten nodig en is er een sterke behoefte aan maatwerk en afstemming tussen regionale activiteiten en die van de Rijksoverheid. Dit is uitgemond in: o Een koepeldeal met ANWB, BOVAG, Energie-Nederland, Federatie Holland Automotive, Nederlandse Vereniging van Banken, Natuur & Milieu, Netbeheer Nederland, RAI Vereniging, Technische Universiteit Eindhoven (mede namens Technische Universiteit Delft en Universiteit Twente), Vereniging DOET, Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen over de bevordering van elektrisch rijden. o Deals met de provincies Brabant en Friesland en de Gemeente Rotterdam, die elk focusgebied elektrisch rijden willen worden, en met The NewMotion en Netbeheer Nederland over de uitrol van laad-en betaalinfrastructuur. Resultaat o Voortzetting Formule E-Team (FET) dat adviseert, inspireert en informeert. De leden treden op als voortrekkers en ambassadeurs voor elektrisch rijden. o Instelling van een taskforce om de daadwerkelijke uitrol van elektrische auto s incl. voldoende dekkende en goed werkende infrastructuur te realiseren.

10 o Ontwikkeling van focusgebieden elektrisch rijden, waarin de uitrol van elektrisch rijden gepaard gaat aan benutten van economische kansen door inzet in de betreffende regio s op onderzoek, onderwijs, valorisatie en bedrijfsparticipaties. o Realisatie van een grootschalig, intelligent en publiek toegankelijk laadnetwerk voor elektrische vervoer in Nederland en daarmee verdere ontwikkeling van smart-grid technologie. Het gaat hier om publieke en publiek toegankelijke palen en 100 snellaadpunten. o Gericht verder ontwikkelen van kansrijke marktsegmenten : nul-emissie openbaar vervoer, stadsdistributie, vervoer t.b.v. zorginstellingen, nietspoedeisend ambulancevervoer, stadsreiniging, bezorgscooters, vaartuigen e.d. o Faciliteert het secretariaat van het Formule E-team en de Taskforce. o Wijst de provincies Brabant, Friesland en de gemeente Rotterdam aan als focus.- en experimenteergebied elektrisch rijden. o Zet haar expertise en netwerk in de risicokapitaalmarkt in bij de ontwikkeling door provincies van revolverende investeringsfondsen voor risicodragende participaties en investeringen in initiatieven, bedrijven en internationale acquisitie van bedrijven. o Onderzoekt samen met Brabant of een Europees Competence Centre voor zero emissie stadsdistributie, elektrisch openbaar vervoer en elektrische afvalinzameling wenselijk en haalbaar is, en bekijkt samen met Friesland of en hoe een proeftuin elektrisch varen in Noord West Europa gerealiseerd kan worden. o Onderzoekt op welke wijze optimaal gebruik wordt gemaakt van laadsturing en de koppeling tussen EV en decentrale opwekking, en welke impact dit heeft op financieel, technisch, en regelgevend gebied. o Zorgt voor experimenteerruimte voor marktconcepten op het gebied van laadinfrastructuur, daar waar die zijn gekoppeld aan smart grid toepassingen. o Zal knelpunten in wet- en regelgeving en beleid wegnemen en zich inspannen om het belang van vergunningverlening m.b.t. parkeer- en laadinfrastructuur, milieuzones en venstertijden bij gemeentes onder de aandacht te brengen

11 o Zal zorg dragen voor nationale afstemming en monitoring en verdere verspreiding van kennis en ervaringen Elektrisch Rijden. Het Rijk zal daarbij zorg dragen voor informatie.- en kennisuitwisseling aan en tussen gemeentes op basis waarvan lokaal beleid rondom EV gevormd en uitgevoerd kan worden. 6 Green Deal Branchevereniging Breken en Sorteren BRBS brancheorganisatie Breken en Sorteren De branchevereniging Breken en Sorteren is een vereniging van recyclingbedrijven. De vereniging bestaat uit puinbrekers en sorteerbedrijven die samen meer dan 70% van het Nederlandse bouw-, renovatie- en sloopafval en droog bedrijfsafval opwerken tot waardevolle grondstoffen. In de deal zijn een drietal initiatieven opgenomen. o Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) met doel om de maatschappelijke kosten en baten, die recycling met zich meebrengt, in kaart te brengen. Hiermee kan namelijk voor beide kanten zowel de overheid alsook het bedrijfsleven duidelijk verkregen worden, welke rol de partijen moeten krijgen bij de realisering van een substantiële energiebesparing; o Baetsen Recycling BV wil in samenwerking met de Technische Universiteit Eindhoven een project realiseren, waarbij sorteerresidu (deels biogeen) wordt verwerkt in een vergassingsinstallatie met een hoog E-rendement. De warmte die hierbij geproduceerd wordt, kan vervolgens worden geleverd aan een nieuw te bouwen woonwijk van 4000 woningen in de gemeente Veldhoven. o ARN Recycling wil een vergistinginstallatie bouwen, waarmee gas wordt geproduceerd ten behoeve van stadsbussen. Een en ander past in het Nijmeegse Energie Convenant. Resultaat o Maatschappelijk belang van recycling in kaart brengen en meerjarenafspraak met rijksoverheid sluiten; o Aarzeling bij regionale bestuurders en financiële partijen wegnemen;

12 : o ter ondersteuning van de MKBA een financiële bijdrage van maximaal beschikbaar stellen; o relevante partijen bij elkaar brengen met als doel om de aarzeling bij de lokale bestuurders weg te nemen; o de relevante partijen ARN Recycling, vertegenwoordigers van afvalleveranciers, en de betrokken banken - bij elkaar brengen met als doel om partijen te bewegen contracten met langere termijnen overeen te komen waardoor het risicoprofiel van bedoeld project verbetert en financiering alsnog kan worden gerealiseerd. Als sluitstuk mogelijk nog een zekere subsidie in een nader te bepalen vorm. 7 Green Deal De Groene Poort De Groene Poort. Dit is een Green deal in het kader van Kas als Energiebron, waarin het Productschap Tuinbouw, LTO Glaskracht Nederland en het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie samenwerken aan een klimaatneutrale glastuinbouw. Groene Poort is een vernieuwend samenwerkingsverband tussen een glastuinbouwonderneming en vijf Zeeuwse agrariërs. Het project beoogt de productie, het gebruik en de levering van groen gas, CO2, water en struviet uit vergisting van plantaardig restmateriaal. Resultaten o Jaarlijkse productie van 31,5 miljoen m3 biogas uit vergisting, waarvan 21 miljoen m3 groen gas gemaakt wordt. 8 Miljoen m3 daarvan wordt aan het net geleverd en 13 miljoen m3 groen gas wordt gebruikt door het glastuinbouwbedrijf, dat hiermee 80% fossiele energie bespaart en 80% duurzame energie gebruikt; o Bij de opwaardering van biogas naar groen gas komt jaarlijks 28,8 miljoen kilo zuivere CO2 vrij, dat geleverd wordt aan het naastgelegen

13 glastuinbouwgebied. Daarmee realiseert dit glastuinbouwgebied nog circa 5 tot 8% energiebesparing; o 50% van het gezuiverde water wordt hergebruikt (waterbedrijf en omliggende glastuinbouw); o Productie van struviet (fosfaatrijke meststof); o Actief kennis en ervaring delen. o Financieren van kennisontwikkeling voor de CO 2 -buffer; o Onderzoek naar het filteren van een fractie een eis vanuit de vergunningverlener, grotendeels gefinancierd; o Ondersteunt de tracévergunningen met inhoudelijke expertise; o Ondersteunt de vergunning voor de CO2-buffer met inhoudelijke expertise en regievoering met meerdere bevoegde instanties; o Brengt partijen in contact met financiële partijen; o Maakt eigen gebruik van groen gas door het glastuinbouwbedrijf binnen de SDE+ mogelijk; o Onderzoekt de mogelijkheid van een aparte categorie voor struviet in de meststoffenwet en de voorwaarden daarbij. Op basis van het onderzoeksadvies zal besluitvorming plaatsvinden. 8 Green Deal De Groene Zaak Betrokken partij Brancheorganisatie De Groene Zaak, namens honderd deelnemende ondernemingen. Overheid en bedrijfsleven streven beide naar economisch herstel. Naar een economie die ook de volgende generaties kansen biedt, zonder de rekening door te schuiven. En naar een economie die volledig gebaseerd is op duurzame innovatie. De Groene Zaak maakt zich daar hard voor. Dit initiatief gaat over een verschillende zaken die hieraan bijdragen. Het varieert van energiebesparing in gebouwen en bedrijven tot biomassaenergiecentrales en hergebruik van industriële restwarmte.

14 Resultaat Generieke oplossingen aandragen voor knelpunten, die bedrijven ondervinden bij het geld verdienen met energiebesparing en de inzet van duurzame energie. o Onderzoeken van verbetering van wet- en regelgeving en waar mogelijk doorvoeren; o Stimuleren van energiediensten in Nederland door onder meer de kennis en ervaringen hierover van de Rijksgebouwendienst ter beschikking te stellen; o Makelen en schakelen tussen producenten van groen gas en Gas Transport Services (verantwoordelijk voor het landelijke gastransportnet); o Zelflevering van duurzame energie wordt onder voorwaarden verbreed naar verenigingen van eigenaren. 9 Green Deal De Kruideniergroep (CoP Bedrijven en Biodiversiteit ) De Kruidenier BV, Jachthaven Het Anker en Landgoed Verwolde; een consortium van bedrijven is betrokken bij de verdere uitvoering (waaronder AKZO Nobel, DPI, DSM en Rau). Een community of practice (CoP) biedt deelnemers de kans om op een veilige en besloten manier kennis en ervaringen uit te wisselen. Zo wil de indiener met de CoP Bedrijven & Biodiversiteit (werktitel) ervaringen opdoen waarbij je in een investeringsmodel in kaart brengt wat de voordelen en kosten van biodiversiteit kunnen zijn. De opgedane kennis kan worden gedeeld met de advieswereld zodat zij sneller professionaliseren. Deelnemers kunnen gezamenlijk aangeven welke knelpunten en barrières worden ervaren en wat de overheid kan doen om deze weg te nemen. Resultaten Deze CoP creëert meer kennis en inzichten voor de deelnemers, geeft duidelijkheid over belemmeringen die de overheid kan wegnemen. Verder komt

15 er meer betrokkenheid en draagvlak bij stakeholders en professionalisering van NGO s en consultants. Tot slot komt er een publicatie over deze resultaten. De Rijksoverheid levert kennis en kunde voor het ontwerp en de opstart van de CoP. Onderdelen van de verkenning en het programmaplan zijn de instrumenten die de deelnemers toepassen, de centrale vragen waar deelnemers mee worstelen, de kennis die vanuit instellingen en consultants kan worden ingebracht, internationale aansluiting en financiering van de CoP. 10 Green Deal De Meerlanden en SGN De Meerlanden en Stallingsbedrijf Glastuinbouw Nederland (SGN). Green deal in het kader van Kas als Energiebron, waarin Productschap Tuinbouw, LTO Glaskracht Nederland en het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie samenwerken aan een klimaatneutrale glastuinbouw. Project warmte en CO2 levering aan de glastuinbouw van De Meerlanden en SGN: o Afvalverwerker De Meerlanden gaat restwarmte uit de nacompostering van het digistaat uit een GFT-vergister en CO2 uit de biogasopwerking leveren aan de glastuinbouw; o Praktijkpilot met hogere temperatuuropslag (HTO). o Houtgestookte ketelinstallatie voor piekenergievraag glastuinbouw. Resultaten o Hoge Temperatuur Opslag (HTO) zorgt ervoor dat meer restwarmte uit de nacompostering kan worden benut door de glastuinbouw. o Bij de opwerking van het biogas naar groen gas komt zuivere CO2 vrij. Dit wordt geleverd aan de glastuinbouw (planten hebben CO2 nodig voor de groei). o Met de nacompostering met HTO en de houtketel kan bijna 15 ha glastuinbouw op basis van duurzame energie, van warmte en CO2 worden voorzien;

16 o Actief kennis en ervaring delen. o Wanneer onderzoeksresultaten dit bevestigen, neemt het Rijk de hogere retourtemperatuur van 30 0 C (in plaats van 25 0 C) in de vaststelling van het Besluit Bodemenergiesystemen op; o Ondersteunt met kennis en regie het tot stand komen van een proefvergunning van provincie Noord-Holland voor een praktijkpilot met hogere temperatuuropslag en spant zich in voor een adequate monitoring van het project; - Ondersteunt de voortzetting van het onderzoeksproject Meer met Bodemenergie, voor het ontwikkelen, monitoren en evalueren van de resultaten van de verschillende praktijkpilots met hogere temperatuuropslag (HTO), hoger dan 30 0 C). Doel is het krijgen van duidelijkheid of nog hogere temperaturen en een verruimde energiebalans toelaatbaar zijn in de bodem en aan welke criteria vervolgprojecten dan moeten voldoen. Een breed platform van deelnemers uit bedrijfsleven, kennisinstituten en overheden draagt zorg voor afstemming, sturing en advisering voor doorvertaling naar beleid. Op basis van de resultaten en de adviezen kan het Rijk nieuwe inzichten verwerken in regelgeving. - Brengt partijen bij elkaar voor het tot stand komen van een lange termijn contract voor de houtgestookte ketelinstallatie. 11 Green Deal Desso/Van Gansewinkel Desso (tapijtproducent), Van Gansewinkel (afvalinzamelaar en -verwerker). Desso en Van Gansewinkel spreken de intentie uit om tapijtafval (reststromen) van onder meer gemeentelijke instellingen op de meest duurzame manier te verwerken. Dit houdt in dat het materiaal van de gemeentelijke milieustraten separaat wordt verzameld, en na sortering de beste oplossing voor verwerking wordt gezocht.

17 Resultaten Desso en Van Gansewinkel zullen zich inspannen om in 2012 met nieuwe, innovatieve ontwikkelingen op het gebied van recycling van tapijt te komen. Minimaal zal het tapijtafval worden opgewaardeerd naar secundaire brandstof voor de cementindustrie; in het gunstigste geval zal het gerecycled worden tot hoogwaardige grondstof. Naarmate er meer volume komt en er meer ervaringen worden opgedaan zal het aandeel hergebruik stijgen. Om de gescheiden inzameling van tapijt uit huishoudens te stimuleren, is het Rijk voornemens om een wijziging van de minimumstandaard voor grof huishoudelijk afval op te nemen in de volgende versie van het Landelijk Afvalbeheerplan (LAP). Gemeenten moeten tapijt op milieustraten gescheiden houden en ongescheiden ingezameld grof huishoudelijk afval moet worden gesorteerd, waarbij het tapijt moet worden afgescheiden. 12 Green Deal met de Energie Coöperatie (Windcentrale) De Windcentrale (de Nederlandse Energie Coöperatie UA), Stichting Doen (dochter Nationale Postcode Loterij), Coöperatie Deltawind U.A. (initiator van het windpark). Het opzetten van een nieuw type windcoöperatie. Het idee van deze proef is dat burgers mede-eigenaar worden van een windmolen en de stroom die wordt opgewekt door deze windmolen thuisgeleverd krijgen. Een windcoöperatie is niet nieuw, wel de methode om op afstand opgewekte elektriciteit te verrekenen met het thuisverbruik van de deelnemers. Resultaat Zorgen dat de betrokken partijen (deelnemers, energiebedrijven, overheid) een goed werkend model van vergaande burgerparticipatie ontwikkelen waardoor het draagvlak voor duurzame energie in het algemeen, en windenergie in het bijzonder wordt vergroot. Uiteindelijk zal daardoor meer windenergie kunnen

18 worden gerealiseerd omdat burgers minder bezwaren (zoals not in my backyard ) ervaren. Indien nodig en mogelijk, juridische belemmeringen wegnemen. Communiceren van de resultaten via overheidskanalen om aandacht te genereren voor dit initiatief. 13 Green Deal Essent, NGGM, Friesland Campina (Biogas XL) Essent, Nederlandse Groen Gas Maatschappij en Friesland Campina. Essent, Friesland Campina en de Nederlandse Groen Gas Maatschappij werken samen aan het concept Biogas XL. Hierbij gaat het om vergisting van mest bij boerenbedrijven, waarbij het ontstane biogas wordt opgewaardeerd tot vloeibaar biogas. Dat biogas kan worden gebruikt in personenauto s en andere voertuigen. Biogas XL sluit aan bij het doel van de Nederlandse zuivelketen om in 2020 volledig energieneutraal te produceren en op klimaatneutrale wijze verder te groeien. Het betreft in Nederland ontwikkelde technieken en concepten, die de lokale economie stimuleren en bij succesvolle toepassing in Nederland kansen bieden voor export naar het buitenland. Resultaten Twee pilots voor de productie van vloeibaar biogas uit mestvergisting op boerderijschaal; terugwinning van waardevolle stoffen uit mest. Zicht op uitrol naar 125 agrarische bedrijven. o Zorgen voor informatievoorziening richting vergunningverleners, zoals indien nodig het aanpassen van een handleiding voor het verlenen van een vergunning; o Onderzoeken hoe vergunningprocedures vereenvoudigd en verkort kunnen worden;

19 o Het innemen van een standpunt over de certificering van biogas: alleen als er sprake is van een fysieke link tussen de productie van biogas en levering aan de vervoerssector, komt de productie in aanmerking voor een certificaat dat partijen kunnen inzetten om te voldoen aan de verplichtingen voor hernieuwbare energie in de vervoerssector. 14 Green Deal Essent Bio Energie Centrale (BEC) Cuijk : Essent Mogelijkheid voor de heropening van Bio Energie Centrale (BEC) Cuijk met de inzet van diverse, lokale en laagwaardige biomassa reststromen als brandstof (sluiten cycli) en het creëren van een showcase voor de biobased economy. Resultaat o Een testprogramma voor verschillende biomassastromen ism een aantal partners o.a. van Gansewinkel, den Ouden, WUR en Control Union o Streven is om warmte afzet lokaal te contracteren (streven uitkoppeling 40 MWth warmte bij deze bestaande installatie). o Deze warmteafzet wordt gerealiseerd in een periode van 3 jaar na toekenning van de SDE+. Hierbij wordt gedacht aan het koppelen van ketens en zal digestaat/mest droging als warmteafzet worden onderzocht in samenwerking met de agrarische sector. o Een studie voor verdere ontwikkeling van BEC Cuijk als icoon in de biobased economy. o De rijksoverheid is voornemens in 2012 in de SDE+ een categorie te openen voor bestaande stand-alone biomassa-installaties, die aan het einde van hun subsidieperiode nog door kunnen draaien; Het budget en de systematiek van de SDE+ blijven ongewijzigd. Green Deal-projecten krijgen geen voorkeursbehandeling in de SDE+. o De Rijksoverheid gaat in overleg met Essent over de mogelijkheden voor Cuijk in de SDE+.

20 o De partijen bekijken hoe een mogelijke uitkoppeling van warmte uit de centrale, zo kan worden ingezet dat er een positieve businesscase ontstaat. o De overheid heeft de bereidheid om financieel bij te dragen aan een nadere uit te werken plan van aanpak, inclusief onderzoeken, dat de herstart en het slim inzetten van biomassa in BEC Cuijk mogelijk maakt. o De resultaten van de studie(s) worden in eerste instantie gebruikt voor het voormelde samenwerkingsverband, maar openbare kennis wordt gedeeld via de website o De rijksoverheid ondersteunt met kennis en regie het verkrijgen van de vergunning(en) en zet zich in voor mogelijke aanpassingen van knellende wet- en regelgeving. o De Rijksoverheid zal in de kabinetsvisie op het mestbeleid aangeven hoe zij mestverwerking wil bevorderen. 15 Green Deal EYE Film e.a. (Green Filmmaking) Strawberry Earth, Filmfonds, Filminstituut, Gemeente Amsterdam, ASM-Bank, Binger Filmblad, Club van 30, Spice PR, Film Start, VARA en Price Waterhouse Coopers, VERS, Nederlandse Film en Televisieacademie en CANON. Om het duurzaam produceren van films te bevorderen wil de indiener een businessplan-competitie uitschrijven voor ondernemers in de filmsector met als thema duurzaamheid (met focus op energie, recycling, groene grondstoffen, reductie watergebruik). Resultaten o Deelnemers worden ondersteund in het opzetten van een duurzame onderneming (coaching, workshops); o Stimulering van MKB in deze sector in het groen ondernemen; o Stimulering van ontwikkeling van innovatieve producten voor een groene economie.

21 o Leveren van expertise; o Financiering van de competitie en prijzengeld. 16 Green Deal met E-decentraal : Federatie E-decentraal, vereniging van partijen die actief zijn in kleinschalige, decentrale energie-opwekking (lokale energie-initiatieven, energiebedrijven en netbeheerders, Banken die actief zijn in groenfinanciering, de branchevereniging Duurzame energie koepel etc.) o de vereniging beoogt een bijdrage te leveren aan de professionalisering van honderden lokale en regionale (duurzame) energie-initiatieven. o Veel initiatieven zijn namelijk erg ambitieus en enthousiast, maar het ontbreekt vaak aan specifieke vakkennis en toegang tot financiering. o Daardoor stranden veel op zich goede lokale initiatieven. Resultaat o E-decentraal wil de belangrijkste spreekbuis en kennisbasis worden voor kleinschalige (duurzame) energie-opwekkingsinitiatieven in steden, dorpen woonwijken, straten, industrieterreinen etc. o E-decentraal wil in 2012 de voornaamste knelpunten bij ca. 250 bekende initiatieven inventariseren en een plan van aanpak maken. o Er zal een systeem van zelfevaluatie worden opgezet, waarmee deelnemers aan de hand van een soort checklist zelf haar kwaliteit kan verbeteren. o De belangrijkste knelpunten in wet- en regelgeving worden in overleg met betrokken overheden geïnventariseerd en waar mogelijk opgelost. o Verder worden financieringsconstructies ontwikkeld en worden instrumenten (bv website) ontwikkeld om kennis over te dragen. o Geeft financiële ondersteuning aan de oprichting van E-decentraal o Geeft waar mogelijk opvolging aan door E-decentraal aangedragen knelpunten die de invoering van lokale energie-initiatieven in de weg staan

22 17 Green Deal Geo Power Oudcamp e.a. Geo Power Oudcamp, consortium Flora Holland, HVC en Westlandinfra. Dit is een Green Deal in het kader van Kas als Energiebron, waarin Productschap Tuinbouw, LTO Glaskracht Nederland en het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie samenwerken aan een klimaatneutrale glastuinbouw. Het gaat om twee projecten met diepe aardwarmte ( m). Resultaat o Toepassen diepe aardwarmte door Geo Power Oudcamp; dit is een cluster van 8 glastuinbouwbedrijven. Daarmee wordt jaarlijks 20 miljoen m 3 gas bespaard en het levert het 36 kton CO 2 -reductie op; o Toepassen diepe aardwarmte door het bedrijventerrein Flora Holland, 120 ha glastuinbouw en in een nieuwbouwwijk. Dit bespaart jaarlijks 12 miljoen m 3 gas en brengt een reductie van 22 kton CO 2 ; o Kennis en ervaring worden actief gedeeld. o Onderzoekt de mogelijkheid van een verbrede garantstelling (onder meer gerelateerd aan een hoger plafond, samenwerking met private verzekeraars) voor het afdekken van het geologisch risico voor diepe aardwarmteprojecten; o Brengt de partijen en energiebedrijven bij elkaar voor het beschikbaar krijgen van kennis van de ondergrond; o Versnelt de vergunningverlening van de feitelijke winning van aardwarmte via aanpassing van de mijnbouwwet. 18 Green Deal Holland Financial Centre : Holland Financial Centre, waarin onder andere zijn vertegenwoordigd ING, ABN-AMRO, APG groep, PGGM, ASR bank, Delta Lloyd, Aegon, KPMG, Autoriteit Financiële Markten, en anderen.

23 Het Holland Financial Centre (opgericht in 2007) ontwikkelt initiatieven die bijdragen aan het in stand houden van een sterke, open en internationaal concurrerende financiële sector in Nederland. o nemers van projecten ervaren vele belemmeringen. Één daarvan is de financiering van initiatieven. o nemers geven aan dat zij vaak belemmeringen ondervinden op het moment dat zij op zoek gaan naar financiering van hun initiatief, terwijl onder het project op zich een rendabele businesscase ligt. o Ook bij de financiële instellingen bestaat het besef dat financiering van duurzame projecten vaak ten onrechte een belemmering is. Een goed functionerende financieringsmarkt blijkt een belangrijke voorwaarde voor groene groei. o Vanuit de financiële wereld wordt het belang van een gezamenlijke aanpak onderkend en daarom onderzoekt het Holland Financial Centre (HFC) de mogelijkheden om een Groene Investeringsmaatschappij (GIM) op te richten. o Dit sluit aan bij het Finance and Sustainability speerpunt van HFC, met als doel het bevorderen van de financiering van de overgang naar een duurzame economie. o Een GIM moet aanvullend op de business van bestaande financiële instellingen een rol vervullen teneinde meer duurzame projecten daadwerkelijk financierbaar te maken, zowel voor de koplopers als de brede toepassing die daar op moet volgen. Resultaat Haalbaarheidsonderzoek. Het Holland Financial Centre voert een haalbaarheidsonderzoek uit. De complexiteit en verscheidenheid van de knelpunten bij financiering vraagt om nader inzicht in de elementen die bij de problematiek een rol spelen. Dit goede inzicht is nodig om een GIM op te richten wat in praktijk ook daadwerkelijk leidt tot een verbeterde financiering van duurzame projecten. Het onderzoek geeft daarmee ook de onderbouwing van nut en noodzaak van een GIM. :

24 o Voor het haalbaarheidsonderzoek leveren de ministeries van EL&I en I&M een financiële bijdrage. Het haalbaarheidsonderzoek is een samenwerking tussen financiële instellingen en overheid. Het inzichtelijk maken van knelpunten is tenslotte een maatschappelijk belang. o Voor de ervaringen uit de praktijk heeft het ministerie van EL&I in overleg met de initiatiefnemers van de Green Deals specifieke cases aan Holland Financial Centre overhandigd. 19 Green Deal Green Environmental Technology Green Environmental Technology en LTO Nederland. Het bedrijf Green Environmental Technology wil duurzame energie bevorderen en en de waterkwaliteit verbeteren. Hiervoor heeft het bedrijf een nieuwe innovatieve techniek ontwikkeld om mest te vergisten en te verwerken: de Agri MoDEM. De Agri MoDEM is een tweede generatie vergistingsysteem voor biomassa. De techniek biedt goede kansen om van de agrarische sector een energieproducent te maken. Resultaten Agri MoDEM wordt geïnstalleerd op 200 bedrijven in Nederland. Op deze bedrijven zal een productie van 20 miljoen m3 groen gas per jaar worden gerealiseerd. o De overheid subsidieert Groen Gas vanuit de SDE+ o De overheid zal het vergunningtraject voor kleinschalige vergisting versnellen, door de handreiking vergisting voor gemeenten aan te passen indien nodig; o De overheid start een onderzoek naar de mogelijkheden van transport en vervoer van mest van verschillende bedrijven naar één vergister, zonder dat daar onnodig veel administratieve lasten bij komen kijken;

25 o De overheid levert een maximale inspanning bij de onderhandelingen met de Europese Commissie om producten uit digestaat als gevolg van mestverwerking af te kunnen te zetten als kunstmestvervanger. 20 Green Deal Holland Solar Brancheorganisatie Holland Solar. Holland Solar wil zonne-energie stimuleren door een breed systeem op te zetten dat voorziet in kwaliteitsborging, promotie en technische ondersteuning van zonne-energiesystemen. Het gaat onder andere om een certificeringssysteem voor installateurs van duurzame energiesystemen in de gebouwde omgeving. Ook zet Holland Solar zich in voor het verstrekken van meer informatie over zonne-energie. Resultaten o Een systeem voor kwaliteitsborging, promotie en technische ondersteuning voor zonne-energiesystemen; o Factsheets, onder andere over de kosteneffectiviteit van zonne-energie en de verzameling en verspreiding van monitoringsgegevens van zonneenergiesystemen. o Het Rijk coördineert het proces van totstandkoming en faciliteert de partijen in de duurzame energiesector in de gebouwde omgeving, waaronder Holland Solar, om hun bijdrage te kunnen leveren. Het Rijk biedt inhoudelijke ondersteuning, daar waar de sector de benodigde kennis niet zelf kan leveren. o Het Rijk zet zich in om de procedures voor het toepassen van zonne-energieinstallaties te vereenvoudigen en te versnellen. De procedures voor aansluiten van zonnepanelen worden duidelijker; en het Rijk ontwikkelt een o richtlijn voor vergunningverlening voor het plaatsen van zonne-energieinstallaties op monumenten en beschermde stads- en dorpsgezichten.

26 21 Green Deal Vergroening MDI (polyurethaan) productie Huntsman Holland Deze deal behelst de bouw van een proeffabriek van Huntsman Holland waarin de op laboratoriumschaal bewezen processen op fabrieksschaal worden getest. Doelstelling is om zo te komen tot een stapsgewijze vergroening van de MDI (polyurethaan) productie met als effect o.a. energiebesparing (procesintensificatie), verlaging van CO2-uitstoot en verhoging veiligheid proces. Het project test de optimale (energiezuinige, milieuvriendelijke) procescondities en stelt de procesparameters vast van deze innovatieve procesintensificatie, waarbij de productkwaliteit gehandhaafd moet blijven. Dit maakt het bovenal mogelijk het geïntensifieerde proces te optimaliseren zodat het proces energiezuiniger, schoner en milieuvriendelijker wordt in vergelijking met de huidige uitontwikkelde conventionele technologie. Ten einde deze essentiële zaken, proof of process en proof of product, uit te testen is een nieuwe volledige demonstratie-unit van reactie tot aan opgewerkt eindproduct noodzakelijk. De in dit project opgedane kennis is breder toepasbaar binnen de chemische industrie, waarbij gebruik wordt gemaakt van het zgn. kraakproces. Resultaat De intentie is om bij succes de proeffabriek in Rotterdam uit te bouwen tot een nieuw te bouwen MDI-fabriek volgens dit nieuwe principe van procesintensificatie. Daarbij beoogt Huntsman op jaarbasis 1,4 PJ aan energieverbruik te verminderen en de CO2-uitstoot met ton te verlagen. Dit demonstratieproject geeft een impuls aan de bewustwording op het gebied van de mogelijkheden van procesintensificatie binnen de Nederlandse chemische (proces)industrie en levert daardoor ook een bijdrage aan de innovatie in het topgebied Chemie. De totale kosten voor de bouw en de demonstratie unit zijn begroot op 12,2 mln. De Rijksoverheid heeft de bereidheid financieel bij te dragen aan de kosten van de proeffabriek.

27 22 Green Deal Infrastructuur voor Elektrisch Vervoer (the New Motion) The New Motion, mede namens een consortium van autofabrikanten (Opel, Nissan, Peugeot, Citroen, Fisker), netwerkbedrijf Alliander, Stichting E-Laad (regionale netbeheerders) en van participerende locaties zoals Q-Park. willen een grootschalig, intelligent en publiek toegankelijk laadnetwerk voor elektrische vervoer (EV) in Nederland realiseren. Daarmee willen ze ook smart grid-technologie, nodig voor een grootschalig netwerk van oplaadpunten, verder ontwikkelen. Een intelligent laadnetwerk geeft de mogelijkheid tot het beter afstemmen van vraag en aanbod van energie, slim afnemen en terugleveren. Daarnaast worden nieuwe dienstenmodellen met verschillende laadsnelheden en prijzen geintroduceerd. Om te komen tot een goede uitrol van een intelligent netwerk van publiek toegankelijke laadpunten is het nodig om commerciële initiatieven op gang te brengen en op basis van experimenten vast te stellen op welke punten wet- en regelgeving aangepast moet worden. In het eindresultaat wordt optimaal tegemoet gekomen aan de wensen van de EV-berijder (keuzevrijheid, flexibiliteit, gemak) en wordt tevens, vanuit de netwerkkant, optimaal gebruik wordt gemaakt van laadsturing en de koppeling tussen EV en decentrale opwekking. Resultaat o De uitrol in 2012 en 2013 van een landelijk dekkend netwerk van intelligente laadpunten en 100 snellaadpunten voor elektrische auto's op private maar openbaar toegankelijke locaties (zoals parkeerterreinen, retail/horeca locaties, benzinepompen). o Met elke elektrische auto die op de markt komt, wordt een intelligent laadpunt voor thuis/kantoor aangeboden, en zal op basis van een inventarisatie van wensen van de klant een intelligent laadpunt op een private locatie geplaatst worden. o Er wordt invulling gegeven aan bovengenoemde voordelen van intelligent laden.

28 o Onderzoekt welke impact het eindresultaat heeft op financieel, technisch, en regelgevend gebied. Er zal bijvoorbeeld bekeken worden of de huidige wettelijke eisen, die nu aan kleinverbruikers worden gesteld, optimaal zijn. En of sub-aansluitingen of multi-site benaderingen mogelijk moeten worden gemaakt. Een eerste inventarisatie hiervan zal gedurende de komende twaalf maanden worden uitgevoerd, in samenwerking met de consortium partners en NMa; o spant zich in om op korte termijn verschillende stakeholders (infra- en dienstenaanbieders) bijeen te brengen om afspraken te maken en eventuele wijziging in regelgeving te bespreken; o maakt ruimte in het kader van de proeftuinen smart grids of intelligente netten om in de focusgebieden elektrisch rijden ervaringen op te doen met deze marktconcepten; o spant zich in om het belang van vergunningverlening voor laadinfrastructuur bij gemeenten onder de aandacht te brengen (met name ook in private gemeentelijke parkeerlocaties). 23 Green Deal Jaap Eden IJsbanen Jaap Eden IJsbanen in Amsterdam Oost, Eneco, adviesbureau Deerns, woningcorporaties De Key en Rochdale en gemeente Amsterdam (Stadsdeel Oost en projectbureau Zuidoostlob). Dit project is gericht op efficiënt en duurzaam energieverbruik. Jaap Eden IJsbanen heeft energie nodig om ijs te maken voor de schaatsbanen. Bij het 50- jarig jubileum van de baan is het idee ontstaan om biomassa te gebruiken voor de energievoorziening. Eerder onderzoek wijst uit dat de duurzame restwarmte die vrijkomt bij die energievoorziening op een rendabele manier gebruikt kan worden in gebouwen in de omgeving. Woningcorporaties De Key en Rochdale, die in de buurt van de ijsbanen woningen zullen realiseren, willen de restwarmte graag afnemen voor hun huurders.

29 Resultaat Nuttige toepassing van duurzame restwarmte in circa 800 energieneutrale woningen in de Amsterdamse buurten Jeruzalem en Middenmeer Noord. Het Rijk is voornemens 50% van de kosten van de haalbaarheidsstudie op zich te nemen, op voorwaarde dat partijen de duurzame restwarmtevoorziening gezamenlijk realiseren. De bijdrage van het Rijk bedraagt maximaal Green Deal met Kennisinstellingen en Bedrijven Kennisinstellingen: ECN, TU-Delft, TU-Eindhoven, TU-Twente Bedrijven: Stichting ATO, BioMCN, Levitech, Nefit B.V./ Bosch, Thermotechnology, NXP Semiconductors N.V., Suzlon Blade Technology, Tempress Systems B.V. en Knowledge Centre WMC. Bij de Green Deal Materialen voor Energietoepassingen (GDME) vormt materiaalonderzoek de basis van belangrijke innovaties op het gebied van duurzame energietechnologieën en biedt inherent groen en groei. Versterking van dat onderzoek en bundeling van krachten tussen kennisontwikkelaars en - toepassers (de kern van deze GDME) zijn essentieel om in de sterk competitieve mondiale context een concurrerende positie te behouden en om technologieën snel en grootschalig te kunnen toepassen. Daarmee levert deze Green Deal onmisbare ingrediënten voor langdurige, hoogwaardige economische activiteiten en voor verduurzaming van de energievoorziening en het energiegebruik. Bij het onderzoek zullen de kennisinstellingen zich vooral richten op funderend onderzoek en opleiden van hoogwaardige kenniswerkers en de industrie op toegepast onderzoek. Resultaat De Green Deal Materialen voor Energietoepassingen (GDME) beoogt 1) de verduurzaming van onze economie te versnellen en 2) hier ook economisch van te profiteren, door materiaalonderzoek ten behoeve van de ontwikkeling én toepassing van nieuwe en verbeterde duurzame energietechnologieën. Het

30 economische effect betreft zowel groei in banen als groei in innovatief vermogen en concurrentievermogen. Daarbij gaat het in het bijzonder om: windenergie, zonne-energie, elektriciteitsopslag (onder meer i.r.t. elektrisch rijden), warmteopslag (onder meer i.r.t. energiebesparing), biobrandstoffen en brandstofcellen. Het programma Advanced Dutch Energy Materials Innovation Lab (ADEM) vormt de kernactiviteit van de GDME. o 15 miljoen subsidie aan kennisontwikkeling en toepassing voor bovengenoemde technologiën; o Bedrijfsleven in the lead bij sturing onderzoek. 25 Green Deal KLM : KLM KLM streeft naar een verdere verduurzaming van de luchtvaartindustrie, ondermeer door een toenemend gebruik van duurzame biobrandstoffen in het vliegverkeer en door het omzetten van restafval tot energie. Biobrandstof o KLM zet zich in om bekendheid met en gebruik van duurzame biobrandstof door andere partijen in de luchtvaartindustrie te vergroten, o.a. door: -Het ontwikkelen van duurzaamheidstandaarden -Kennisuitwisseling met stakeholders uit de supply chain, NGO wereld, corporate accounts, overheid en wetenschap over hoe nu verder. -Het ondersteunen van initiatieven die bijdragen aan de ambitie Biofuel Flightpath van de Europese Commissie (doelstelling mln ton duurzame biobrandstoffen voor luchtvaart te produceren en gebruiken). o KLM zal innovatie op gang brengen in samenwerking met alle spelers in de keten van biobrandstoffen en investeren in onderzoek, ontwikkeling en demonstratieprojecten, teneinde de economisch meest rendabele techniek te combineren met de meest rendabele en duurzame biomassa.