Intestinale tuberculose die zich presenteert als de ziekte van Crohn
|
|
- Saskia de Ruiter
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Intestinale tuberculose die zich presenteert als de ziekte van Crohn 3 Intestinal tuberculosis presenting as Crohn s disease P.A.R.R. Pijls 1, dr. H.S.M. Ammerlaan 2, dr. J. Nederend 3, C.J. Huysentruyt 4, dr. L.P.L. Gilissen 5, dr. P.F. Friederich 5 Samenvatting Een 20-jarige Vietnamese man met in de voorgeschiedenis de ziekte van Crohn werd opgenomen in verband met verdenking op een exacerbatie. Bij opname werd naast inflammatie van het ileocoecum ook cervicale lymfadenopathie geconstateerd. Op verdenking van intestinale tuberculose werd een mantouxtest verricht, die positief was. Een aanvullende Quantiferon -TB Gold-test bleek niet interpreteerbaar. Aangezien in colonbiopten echter geen zuurvaste staven werden aangetoond en een PCR-analyse op het Mycobacterium tuberculosis complex negatief was, werd de patiënt behandeld voor een exacerbatie van de ziekte van Crohn. Bij heropname twee maanden later bleek er nog steeds sprake van cervicale lymfadenopathie en bij een CT-scan werd een abdominaal abces geconstateerd. Opnieuw werd intestinale tuberculose overwogen en er volgden een auraminekleuring, PCR-analyse en kweek van het abcesvocht en een cervicaal lymfeklierbiopt. De auraminekleuring en PCR-analyse toonden geen afwijkingen, maar de kweken waren positief voor Mycobacterium tuberculosis. Deze casus illustreert hoe intestinale tuberculose zich kan presenteren als de ziekte van Crohn en dat het onderscheid tussen de ziektebeelden lastig is. In dit artikel wordt nader ingegaan op de epidemiologie, pathofysiologie, diagnostiek en behandeling van intestinale tuberculose en het onderscheid met de ziekte van Crohn. (Tijdschr Infect 2016;11(3):96-101) Summary A 20 year old Vietnamese male with a medical history of Crohn s disease was admitted with suspicion of an exacerbation. On admission, inflammation of the ileocecum was noticed as well as cervical lymphadenopathy. Due to suspicion of intestinal tuberculosis, a tuberculin skin test was performed, which tested positive. An additional Quantiferon -TB Gold test turned out to be non-interpretable. However, because colon biopsies showed no acid-fast bacilli and a PCR analysis for the Mycobacterium tuberculosis complex was negative, the patient was treated for a Crohn s disease exacerbation. On readmission two months later, the cervical lymphadenopathy was still present and a CT scan showed an abdominal abscess. Intestinal tuberculosis was reconsidered and an auramine staining, PCR analysis and culture of the abscess fluid and a cervical lymph node biopsy were performed. The auramine staining and PCR analysis were negative, but the cultures were positive for Mycobacterium tuberculosis. This case demonstrates how intestinal tuberculosis can present as Crohn s disease and that a distinction between the disease entities is difficult. This article will elaborate on the epidemiology, pathophysiology, diagnosis and treatment of intestinal tuberculosis as well as the differentiation from Crohn s disease. 1 AIOS Maag-Darmleverziekten, afdeling Maag-Darm-Leverziekten, Catharina Ziekenhuis, Eindhoven 2 internist Infectioloog, afdeling Interne Geneeskunde, Catharina Ziekenhuis Eindhoven 3 radioloog, afdeling Radiologie, Catharina Ziekenhuis Eindhoven 4 patholoog, afdeling Pathologie en Medische Microbiologie, Catharina Ziekenhuis Eindhoven 5 MDL-arts, afdeling Maag-Darm-Leverziekten, Catharina Ziekenhuis Eindhoven. Correspondentie graag richten aan: P.A.R.R. Pijls, AIOS Maag-Darm-Leverziekten, afdeling Maag-Darm-Leverziekten, Catharina Ziekenhuis, Michelangelolaan 2, 5623 EJ Eindhoven tel.: , adres: philippe.pijls@catharinaziekenhuis.nl. Belangenconflict/financiële ondersteuning: geen gemeld. Trefwoorden: extrapulmonale tuberculose, intestinale tuberculose, Mycobacterium tuberculosis, ziekte van Crohn. Keywords: Crohn s disease, extrapulmonary tuberculosis, intestinal tuberculosis, Mycobacterium tuberculosis. Ontvangen 25 november 2015, geaccepteerd 10 mei Tijdschrift voor Infectieziekten vol 11 - nr
2 Inleiding Tuberculose is een infectieziekte veroorzaakt door het Mycobacterium tuberculosis complex (MTC). 1 De klinische presentatie is zeer uiteenlopend en kan zich ook extrapulmonaal manifesteren. Intestinale tuberculose (IT) is de zesde meest voorkomende variant van extrapulmonale tuberculose en moeilijk te onderscheiden van de ziekte van Crohn (ZvC). 2-4 De voorliggende casus beschrijft hoe IT zich kan presenteren als de ZvC en dat het onderscheid tussen de ziektebeelden lastig is. Verder wordt in dit artikel een kort literatuuroverzicht gegeven over IT en het onderscheid met de ZvC. Casus A Een 20-jarige Vietnamese man werd opgenomen met buikpijn. Zijn voorgeschiedenis vermeldde een sinds twee jaar bestaande ileocoecaal gelokaliseerde ZvC, waarvoor hij werd behandeld met sulfasalazine-tabletten. De diagnose was gesteld in Nederland met behulp van een coloscopie en pathologische analyse van darmbiopten. Twee tot drie weken voorafgaand aan de opname had hij toenemende pijn in de onderbuik, zonder koorts of problemen met de ontlasting. Bij lichamelijk onderzoek werd een niet-zieke man gezien met een temperatuur van 37,3 C, bloeddruk 122/63 mm Hg, pols van 100 slagen/min en een zuurstofsaturatie van 99%. Verder werd cervicale lymfadenopathie geconstateerd en was het abdomen drukpijnlijk. Bij laboratoriumonderzoek was het leukocytenaantal 13,9 x 10 9 /l en het C-reactief proteïne (CRP) 150 mg/l. Omdat cervicale lymfadenopathie niet past bij de ZvC werd IT overwogen en volgde een mantouxtest, die positief was. Een aanvullende Quantiferon -TB Gold test was niet interpreteerbaar omdat de T-cellen van de patiënt niet reageerden op het tuberculose-antigeen. Serologie op Humaan immunodeficiëntievirus, Toxoplasma gondii, Humaan parvovirus B19, Epstein-barrvirus en Cytomegalovirus was negatief. Bij coloscopie werd geringe inflammatie van het ileocoecum gezien met in de biopten een niet-necrotiserende granulomateuze ontsteking. Ziehl-Neelsen (ZN)-kleuring toonde geen zuurvaste staven en een PCR-analyse op het MTC was negatief. De cervicale lymfadenopathie werd uiteindelijk geduid bij een kaakabces, waarvoor de behandeling bestond uit drainage en amoxicilline. De patiënt werd vervolgens na afname van de klachten ontslagen met budesonide-tabletten. Twee maanden later werd de patiënt heropgenomen met buikpijn, koorts en afvallen. Bij lichamelijk onderzoek werd een matig zieke man gezien met een temperatuur van 39,4 C, bloeddruk 105/63 mm Hg, pols van 125 slagen/min en een zuurstofsaturatie van 100%. Er bleek nog steeds Figuur 1. CT-abdomen met contrast: beeld van mesenteriale lymfadenopathie (pijl 1) met verdikking van het ileocoecum (pijl 2) en mesenteriale vetinfiltratie ten teken van transmurale ontsteking (pijl 3). sprake van cervicale lymfadenopathie. Bij auscultatie van het abdomen werden gootsteengeruisen gehoord en het abdomen was erg drukpijnlijk. Het leukocytenaantal was 16,9 x 10 9 /l en het CRP 180 mg/l. Op CTabdomen werd het beeld gezien van een ileus met wandverdikking van het ileocoecum, infiltratie van het omliggende mesenteriale vetweefsel en prominente mesenteriale lymfeklieren (zie Figuur 1). Er bleek tevens sprake van een abces boven de blaas. Met verdenking op een exacerbatie van de ZvC werd gestart met dexamethason en cefuroxim/metronidazol. Differentiaaldiagnostisch werd echter nog gedacht aan een lymfoom en ook IT werd heroverwogen. Er werd daarom een cervicaal lymfeklierbiopt afgenomen voor pathologische analyse en kweek. Het abcesvocht werd na een echogeleide drainage ook opgestuurd voor kweek. Pathologische analyse toonde geen aanwijzingen voor een lymfoom, maar een necrotiserende granulomateuze ontsteking. Auraminekleuring en PCR-analyse op het MTC van het lymfeklierbiopt en abcesvocht waren negatief, maar de kweken waren na respectievelijk vier en acht weken positief voor Mycobacterium tuberculosis (MT). Een CTthorax toonde uitsluitend links basaal in de long een spoor pleuravocht. Daarom werd geconcludeerd dat er 1 97 Tijdschrift voor Infectieziekten vol 11 - nr
3 3 Tabel 1. Endoscopische kenmerken van intestinale tuberculose (IT) en de ziekte van Crohn (ZvC). Endoscopische kenmerken van IT circumferentiële ulcera met omliggende ontstoken mucosa meestal geen afteuze ulcera hyperemische noduli pseudo-poliepen hypertrofische mucosa stricturen vaker een aangetaste ileocoecaalklep Endoscopische kenmerken van de ZvC longitudinale ulcera met omliggende normale mucosa meestal afteuze ulcera kasseistenen aspect van mucosa afwisselend ontstoken en normale mucosa anorectale laesies stricturen vaker een normale ileocoecaalklep sprake was van IT. De diagnose ZvC werd verworpen en de behandeling met steroïden en antibiotica werd vervangen door tuberculostatica. Op basis van een goedgevoelige MT werd twee maanden behandeld met isoniazide, rifampicine, pyrazinamide en ethambutol, gevolgd door vier maanden behandeling met isoniazide en rifampicine. De Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) werd ingelicht en zes maanden na succesvolle behandeling werd bij een controle CT-abdomen geen ileus of abcescollectie meer gezien. Een controle thoraxfoto was ook zonder afwijkingen. Discussie De bovenstaande casuïstiek beschrijft hoe IT zich kan presenteren als de ZvC. Daarnaast illustreert de casus hoe lastig het is om onderscheid te maken tussen de ziektebeelden, ondanks het gebruik van verschillende diagnostische modaliteiten, zoals een mantouxtest, PCR-analyse, endoscopie en kweek. Epidemiologie en pathofysiologie Het MTC bestaat uit zeven organismen; M. tuberculosis, M. bovis, M. africanum, M. microti, M. canetti, M. caprae en M. pinipedii. Bij mensen wordt een infectie in de overgrote meerderheid veroorzaakt door MT en minder vaak door Mycobacterium bovis en Mycobacterium africanum. 1 De incidentie van tuberculose in de westerse wereld is laag en de ziekte wordt vooral gediagnosticeerd bij immigranten, reizigers en immuungecompromitteerde patiënten In Nederland werd in 2013 een incidentie van tuberculose van 5,1 per inwoners gerapporteerd, overeenkomend met 848 patiënten. 11 In circa 15-20% van de gevallen is er ook sprake van extrapulmonale tuberculose, waarbij er niet altijd een actieve pulmonale tuberculose aanwezig hoeft te zijn. 1,3 IT omvat 5% van het totale aantal tuberculosegevallen en is de zesde meest voorkomende variant van extrapulmonale tuberculose. Een actieve infectie ontstaat waarschijnlijk door reactivatie van een latente abdominale focus. 2-4 Deze focus kan ontstaan door hematogene verspreiding van pulmonale tuberculose op kinderleeftijd. Andere veronderstelde manieren van verspreiding zijn door direct contact met naastgelegen geïnfecteerde organen, ingestie van gecontamineerd sputum en door het drinken van ongepasteuriseerde melkproducten. 1-4,9-12 De mycobacteriën passeren de peyerplaques en worden vervolgens door macrofagen naar de mesenteriale lymfeklieren getransporteerd, alwaar ze latent aanwezig blijven. 4-9 In het geval van immuunsuppressie kunnen de mycobacteriën reactiveren en voor een infectie zorgen. 1 De ileocoecaal-hoek is het meest frequent aangedaan, waarschijnlijk omdat het rijk is aan lymfoïd weefsel en er een natuurlijke stase is van darminhoud, maar in principe kan het gehele gastro-intestinale stelsel geïnfecteerd raken. 2-4,9,12,13 Diagnose Het stellen van de diagnose IT wordt bemoeilijkt door het feit dat de symptomen en laboratoriumuitslagen erg aspecifiek zijn. Symptomen zijn onder andere buikpijn, afvallen, ascites, veranderingen in ontlastingspatroon en koorts. Laboratoriumafwijkingen bestaan uit een verhoogde bloedbezinkingssnelheid (BSE), verhoogd CRP of een anemie. 2,4-7,9,12-17 Onderscheid met de ZvC is van belang omdat steroïden, die een belangrijke behandeling vormen in het geval van een exacerbatie van de ZvC, een infectie met IT kunnen verergeren. 5-9,12,13,15-19 De mantouxtest is een bekende methode als het gaat om het diagnosticeren van pulmonale tuberculose, maar over de diagnostische waarde bij IT is weinig bekend. 12 Tijdschrift voor Infectieziekten vol 11 - nr
4 Tabel 2. Endoscopisch scoringssysteem ter onderscheid van intestinale tuberculose (IT) en de ziekte van Crohn (ZvC). Endoscopische kenmerken passend bij IT Endoscopische kenmerken passend bij de ZvC circumferentiële ulcera (-1) longitudinale ulcera (1) wijde ileocoecaalklep (-1) afteuze ulcera (1) pseudo-poliepen (-1) anorectale laesies (1) aantasting van <4 darmsegmenten (-1) kasseistenen aspect van mucosa (1) Kenmerken passend bij IT krijgen een score van -1 en kenmerken passend bij de ZvC +1. De gemiddelde score van alle endoscopische kenmerken was -1,95 bij IT en +1,61 bij de ZvC (p <0,01). De diagnose van respectievelijk IT of de ZvC wordt gesteld wanneer de totale score <0 (AT) en >0 (ZvC) is. De diagnose blijft onbepaald bij een totale score van 0. 6 Tabel 3. Sensitiviteit en specificiteit van PCR-analyse en gecombineerd met histologische darmbiopten, de mantouxtest of interferon-gamma release assay (IGRA) voor het diagnosticeren van intestinale tuberculose (IT). Sensitiviteit (%) Specificiteit (%) PCR a 5, ,1-100 PCR a en histologische darmbiopten 49,1-77, PCR a, mantouxtest en IGRA b PCR a en mantouxtest PCR a en IGRA b a Het type PCR-analyse betreft respectievelijk amplificatie van de IS 6110-gensequentie, de IS 6110 en MBP64-sequentie of een 340 bp nucleotide van MT. b Het type IGRA betreft de T.SPOT.TB-test. MT: Mycobacterium tyberculosis, PCR: polymeraseketting-reactie ( polymerase chain reaction ). Lei et al. rapporteren een sensitiviteit en specificiteit van respectievelijk 60% en 80% voor de diagnose IT. 18 Als alternatief voor de mantouxtest zijn er twee typen interferon-gamma release assays (IGRA s), de Quantiferon -TB Gold-test en de T.SPOT.TB-test. Ng et al. beschrijven dat de IGRA s een sensitiviteit en specificiteit hebben van respectievelijk 78% en 85% voor de diagnose IT. 17 Chen et al. vinden een gemiddelde sensitiviteit en specificiteit van respectievelijk 74% en 87%. 5 Daarnaast kan een thoraxfoto worden gebruikt om het onderscheid te maken tussen IT en de ZvC, maar deze toont slechts in minder dan 50% van de gevallen pulmonale afwijkingen aan bij patiënten met IT. 2,9,12,16 Beeldvorming van het abdomen kan verricht worden met CT- of MRI-enterografie en is essentieel voor de evaluatie van de uitgebreidheid en lokalisatie van beide aandoeningen. Bevindingen suggestief voor IT zijn concentrische en gladde stricturen, ongelaagde wandaankleuring, necrotiserende lymfadenopathie en ascites. Excentrische stricturen met prestenotische dilatatie, gelaagde wandaankleuring, een hypervasculair mesenterium, opkruipend vet, abcesvorming en fisteling passen meer bij de ZvC. 2,3,9,12-14,16,20 Ray et al. vinden met het gebruik van een multidetector CT-enteroclyse een sensitiviteit en specificiteit van respectievelijk 93,8% en 100% voor het diagnosticeren van IT. De studie bestaat echter uit een kleine patiëntenpopulatie en de diagnose is bij de meeste patiënten gesteld op basis van de kliniek. 20 Endoscopie kan ook worden gebruikt voor het diagnosticeren van IT en om het onderscheid te maken met de ZvC (zie Tabel 1). 2,4,6,7,9,12-14,16 Lee et al. beschrijven een endoscopisch scoringssysteem waarbij in circa 90% van 99 Tijdschrift voor Infectieziekten vol 11 - nr
5 3 Aanwijzingen voor de praktijk 1. Intestinale tuberculose is de zesde meest voorkomende variant van extrapulmonale tuberculose en kan zich presenteren als de ziekte van Crohn. 2. De diagnose van intestinale tuberculose en het onderscheid met de ziekte van Crohn vergt een combinatie van diagnostische modaliteiten, zoals de mantouxtest, interferon-gamma release assay, endoscopie, histologie, PCR-analyse en kweek. 3. De diagnostiek van intestinale tuberculose heeft een lage sensitiviteit mede omdat intestinale tuberculose een paucibacillaire aandoening is. 4. De behandeling van intestinale tuberculose verschilt niet van de behandeling van pulmonale tuberculose. Verder wordt tijdens het gebruik van ethambutol aangeraden om de oogarts te consulteren bij bestaande visusstoornissen die niet met een bril zijn te corrigeren en bij nieuw ontstane visusstoornissen. Daarnaast is het van belang om een co-infectie met hiv altijd uit te sluiten. de gevallen het correcte onderscheid tussen IT en de ZvC gemaakt kan worden (zie Tabel 2). 6 In onze casus kwam na retrospectieve toepassing van het scoringssysteem IT ook correct naar voren als meest waarschijnlijke diagnose. Dit scoringssysteem is echter nog niet gevalideerd in andere studiepopulaties. Bij endoscopie kunnen ook histologische biopten worden afgenomen voor pathologische analyse, maar met betrekking tot het histologisch onderscheid tussen IT en de ZvC bestaat tegenstrijdig bewijs. 2,4,5,7-9,12-16,18,19 Kirsh et al. beschrijven dat confluerende granulomen, 10 granulomen per biopt en verkazende granulomen uitsluitend bij IT gevonden worden. Deze kenmerken worden echter in minder dan 50% van de histologische biopten aangetroffen. 15 Amarapurkar et al. beschrijven daarentegen dat er geen significante histologische verschillen zijn tussen IT en ZvC. 7 De kans om histologisch onderscheidende kenmerken te vinden kan worden vergroot door multipele biopten (8-10) te nemen van zowel aangedane als gezonde darmsegmenten. 2,13,16,21 Verder kunnen histologische biopten gebruikt worden voor PCR-analyse, ZN-kleuring en voor kweek. De kweek van MT is nog steeds de gouden standaard voor de diagnose van IT. 2,4,6-10,12-19 Een groot nadeel van de PCR-analyse, ZN-kleuring en kweek is de lage sensitiviteit, aangezien histologisch materiaal van patiënten met IT paucibacillair is. 2,5-10,12-14,16-19 De sensitiviteit van PCR-analyse varieert ook afhankelijk van de gebruikte amplificatietechniek, maar kan worden vergroot door combinatie met histologie, de mantouxtest of IGRA s (zie Tabel 3). 8,18,19 Behandeling De behandeling van extrapulmonale tuberculose verschilt in principe niet van die van pulmonale tuberculose. Standaardtherapie bestaat uit een inductiefase van twee maanden gevolgd door een onderhoudsbehandeling van vier maanden. Bij een goedgevoelige MT wordt er de eerste twee maanden behandeld met isoniazide, rifampicine, pyrazinamide en ethambutol, gevolgd door nog vier maanden therapie met isoniazide en rifampicine. Verder behoort een co-infectie met hiv altijd uitgesloten te worden en indien er bij een tuberculose-infectie sprake is van hiv dient er naast de standaard tuberculose-therapie ook gestart te worden met antiretrovirale medicatie. Multiresistente tuberculose, gekarakteriseerd als tuberculose ten minste resistent voor isoniazide en rifampicine, vergt gespecialiseerde en langdurige behandeling met tot zes verschillende tuberculostatica. De behandeling van latent aanwezige tuberculose gebeurt middels isoniazide gedurende negen maanden. De belangrijkste bijwerkingen van tuberculostatica bestaan onder andere uit een verminderde visus, hepatotoxiciteit of overgevoeligheidsreacties. In verband met het risico op een verminderde visus bij ethambutolgebruik wordt aangeraden om, in geval van bestaande visusstoornissen die niet zijn te corrigeren met een bril en bij nieuw ontstane visusstoornissen, de oogarts te consulteren. 1,22 Conclusie IT is de zesde meest voorkomende variant van extrapulmonale tuberculose en kan zich presenteren als de ZvC. Tijdschrift voor Infectieziekten vol 11 - nr
6 Men dient met name beducht te zijn op dit fenomeen indien een patiënt afkomstig is uit een endemisch gebied voor tuberculose of immuungecompromitteerd is. De diagnose van IT en het onderscheid met de ZvC vergt een combinatie van diagnostische modaliteiten, gezien de overlap in symptomatologie tussen beide aandoeningen. De belangrijkste beperking van de individuele diagnostische modaliteiten, zoals de mantouxtest, de IGRA, PCR-analyse, endoscopie, histologie en kweek, is een lage sensitiviteit. Deze lage sensitiviteit bemoeilijkt het vaststellen van de diagnose en is mede het gevolg van het feit dat IT een paucibacillaire aandoening is. De behandeling van IT bestaat bij een goedgevoelige MT uit een inductiefase van twee maanden met isoniazide, rifampicine, pyrazinamide en ethambutol, gevolgd door nog vier maanden therapie met isoniazide en rifampicine. Referenties 1. LoBue PA. Tuberculosis in humans and its epidemiology, diagnosis and treatment in the United States. Int J Tuberc Lung Dis 2010;14(10): Giouleme O. Intestinal tuberculosis: a diagnostic challenge-case report and review of the literature. Eur J Gastroenterol Hepatol 2011;23: Kalra N. Spectrum of imaging findings on MDCT enterography in patients with small bowel tuberculosis. Clin Radiol 2014;69: Kim SG. Is a 9-month treatment sufficient in tuberculous enterocolitis? A prospective, randomized, single-centre study. Aliment Pharmacol Ther 2003; 18: Chen W. Effectiveness of interferon-gamma release assays for differentiating intestinal tuberculosis from Crohn's disease: a meta-analysis. World J Gastroenterol 2013;19(44): Lee YJ. Analysis of colonoscopic findings in the differential diagnosis between intestinal tuberculosis and Crohn's disease. Endoscopy 2006;38(6): Amarapurkar DN. Diagnosis of Crohn's disease in India where tuberculosis is widely prevalent. World J Gastroenterol 2008;14(5): Jin XJ. Histopathology and TB-PCR kit analysis in differentiating the diagnosis of intestinal tuberculosis and Crohn's disease. World J Gastroenterol 2010; 6(20): Tulczynska JM. Abdominal tuberculosis: an unusual cause of abdominal pain. Respir Care 2010;55(3): Ye BD. Diagnostic sensitivity of culture and drug resistance patterns in Korean patients with intestinal tuberculosis. Int J Tuberc Lung Dis 2012;16(6): Slump E. Tuberculose in Nederland 2013: Surveillancerapport. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. 2013: Almadi MA. Differentiating intestinal tuberculosis from Crohn's disease: a diagnostic challenge. Am J Gastroenterol 2008;104: Pulimood AB. Differentiation of Crohn's disease from intestinal tuberculosis in India in World J Gastroenterol 2011;17(4): Amarapurkar DN. Tissue polymerase chain reaction in diagnosis of intestinal tuberculosis and Crohn's disease. J Assoc Physicians India 2004;52: Kirsch R. Role of colonoscopic biopsy in distinguishing between Crohn's disease and intestinal tuberculosis. J Clin Pathol 2006;59: Epstein D. Review article: the diagnosis and management of Crohn's disease in populations with high-risk rates for tuberculosis. Aliment Pharmacol Ther 2007;25: Ng SC. Systematic review with meta-analysis: accuracy of interferon-gamma releasing assay and anti-saccharomyces cerevisiae antibody in differentiating intestinal tuberculosis from Crohn's disease in Asians. J Gastroenterol Hepatol 2014;29: Lei Y. Utility of in vitro interferon-gamma release assay in differential diagnosis between intestinal tuberculosis and Crohn's disease. J Dig Dis 2013;14: Kulkarni S. Use of polymerase chain reaction in the diagnosis of abdominal tuberculosis. J Gastroenterol Hepatol. 2006;21: Ray D. Small bowel tuberculosis by multidetector CT enteroclysis. Jpn J Radiol 2013;31(7): Bhargava DK. Endoscopic diagnosis of segmental colonic tuberculosis. Gastrointest Endosc1992;38(5): Boeree MJ. Richtlijn medicamenteuze behandeling van tuberculose. Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose. 2014: Tijdschrift voor Infectieziekten vol 11 - nr
TB zonder positieve kweek: hoe hard is de diagnose? Cecile Magis-Escurra, longarts Consulent klinische tuberulose KNCV/NVALT NTDD 20 juni 2013
TB zonder positieve kweek: hoe hard is de diagnose? Cecile Magis-Escurra, longarts Consulent klinische tuberulose KNCV/NVALT NTDD 20 juni 2013 Gouden standaard TB diagnose: positieve kweek Mycobacterium
Nadere informatieKlinisch redeneren. Tuberculose. Yolanda Vis 17 december 2015
Klinisch redeneren Tuberculose Yolanda Vis 17 december 2015 Leerdoelen Je kan Uitleggen wat voor ziekte tuberculose is (pathogenese) De epidemiologie, incidentie/prevalentie in Nederland en de risicogroepen
Nadere informatieOp een dwaalspoor bij gastro-intestinale tuberculose
Klinische les Op een dwaalspoor bij gastro-intestinale tuberculose Ruud Schrauwen, Clemens Richter en Jan Maarten Vrolijk Dames en Heren, Zoals bekend komt tuberculose (tbc) niet alleen in de longen voor.
Nadere informatieSAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie
166 Samenvatting SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie Deel I Introductie In de introductie van dit proefschrift (Hoofdstuk
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands. Samenvatting
Samenvatting Dit proefschrift bevat de resultaten van enkele wetenschappelijke studies over magnetische resonantie (MR) enteroclyse en video capsule endoscopie (VCE). Deze twee minimaalinvasieve onderzoeksmethoden
Nadere informatieGa verder naar de volgende vraag
Aanvullende vragenlijst bij risico-inventarisatie op tuberculose en latente tuberculose-infectie (LTBI) voorafgaande aan (of bij) gebruik van immuunsuppressieve medicatie - volwassenen Deze vragenlijst
Nadere informatieWeefsel Specifiek 2014.3 ZN kleuring
Weefsel Specifiek 2014.3 ZN kleuring SKML sectie Pathologie 16-06-2015 Drs. S. Dubois Overzicht Inleiding Aantallen Samples A-D Verdiepingsvragen Inleiding Wereldgezondheidsprobleem 40% van de wereldbevolking
Nadere informatieLCI-richtlijn tuberculose
LCI-richtlijn tuberculose 3. Diagnostiek (met medewerking van de NVMM) 3.1 Microbiologische diagnostiek Bij de bespreking van de diagnostiek moet een onderscheid worden gemaakt tussen: de diagnostiek van
Nadere informatieTuberculose Hyperinflammatie. Elgin Gülpinar
Tuberculose Hyperinflammatie Elgin Gülpinar 05-05-2017 Casus, 20 jarige vrouw Voorgeschiedenis Afkomstig uit Somalië 2016 (okt) obstipatie en verminderde eetlust 2016 (nov) opname elders 2017 (jan) gestart
Nadere informatieCommissie Praktische Tuberculosebestrijding AANBEVELINGEN UIT DE RICHTLIJN DIAGNOSTIEK (LATENTE) TUBERCULOSE- INFECTIE (LTBI)
Commissie Praktische Tuberculosebestrijding AANBEVELINGEN UIT DE RICHTLIJN DIAGNOSTIEK (LATENTE) TUBERCULOSE- INFECTIE () INHOUD Welke testen zijn beschikbaar en wat zijn de eigenschappen van deze testen
Nadere informatieTuberculose Kernpunten 2015 Bron: Nederlands Tuberculose Register, RIVM-CIb
Tuberculose Kernpunten 2015 Bron: Nederlands Tuberculose Register, RIVM-CIb In 2015 werden 867 tbc-patiënten gemeld aan het NTR (814 in 2014). De incidentie in 2015 was 5,1 per 100.000 inwoners. Van de
Nadere informatieRAC scholingsmiddag. Diagnostiek in de tuberculosebestrijding. Margreet Kamphorst-Roemer RTC. RAC scholingsmiddag 29 september 2014
RAC scholingsmiddag Diagnostiek in de tuberculosebestrijding Margreet Kamphorst-Roemer RTC RAC scholingsmiddag 29 september 2014 Inhoud 1. Inleiding 2. Diagnostiek in de tuberculosebestrijding 3. Financiering
Nadere informatieDetectie van pneumocystis in broncheoalveolaire lavage. Rafke Schoffelen 15-12-2015 IC Radboudumc
Detectie van pneumocystis in broncheoalveolaire lavage Rafke Schoffelen 15-12-2015 IC Radboudumc Casus Man, 78 jaar Behandeld met rituximab en prednison Verdenking pneumocystis pneumonie(pcp) Start cotrimoxazol
Nadere informatieTuberculeuze Meningitis in Zuid-Afrika
Tuberculeuze Meningitis in Zuid-Afrika moeilijk herkenbaar en levensbedreigend RAAK 22 april 2008 Berbe Paes 1/33 Inhoud 1. Casus 2. Onderzoek 3. Zuid-Afrika 4. Tuberculose 5. Tuberculeuze meningitis 6.
Nadere informatieFiguren en Tabellen. Tuberculose in Nederland 2008 surveillance rapport. behorend bij. Incidentie <
Figuren en Tabellen behorend bij Tuberculose in Nederland 2008 surveillance rapport Incidentie
Nadere informatieTuberculose Kernpunten 2014 Bron: Nederlands Tuberculose Register, RIVM-CIb In 2014 werden 823 tbc-patiënten gemeld aan het NTR (in ).
Tuberculose Kernpunten 2014 Bron: Nederlands Tuberculose Register, RIVM-CIb In 2014 werden 823 tbc-patiënten gemeld aan het NTR (in 2013 844). De incidentie in 2014 was 4,9 per 100.000 inwoners. Van de
Nadere informatieTuberculose bij mens en dier. Ineke van Haeften van der Schee longarts
Ineke van Haeften van der Schee longarts Welke bacteriën zijn er? Mycobacterium tuberculosis-complex Mycobacterium Tuberculosis Mycobacterium Africanum Mycobacterium Cannettii Mycobacterium Microti Mycobacterium
Nadere informatieRol van beeldvorming bij evaluatie van Morbus Crohn
Rol van beeldvorming bij evaluatie van Morbus Crohn M. Spinhoven, MD B. Op de Beeck, MD A. Snoeckx, MD B. Corthouts, MD R. Salgado, MD Department of Radiology Antwerp University Hospital & University of
Nadere informatiePalpabele lymfeklieren bij kinderen. Kinderarts-infectioloog
Palpabele lymfeklieren bij kinderen Frank Eskes Kinderarts Meander Medisch Centrum Tom Wolfs Kinderarts-infectioloog Wilhelmina Kinderziekenhuis Leerdoelen Aan het eind van de workshop hebben jullie: Kennis
Nadere informatieLEIDRAAD voor beleid bij fibrotische afwijkingen die bij radiologische screening worden vastgesteld
LEIDRAAD voor beleid bij fibrotische afwijkingen die bij radiologische screening worden vastgesteld Colofon LEDEN VAN DE WERKGROEP MONITORING SCREENING RISICOGROEPEN (MSR) (IN ALFABETISCHE VOLGORDE): Drs.
Nadere informatieQ-koorts, een complexe diagnostiek! (the JBZ experience!)
Q-koorts, een complexe diagnostiek! (the JBZ experience!) De microbiologen zagen zieke mensen. In hun ogen waren dat er veel meer dan normaal en zij spraken van een epidemie. ( ) We hebben de epidemie
Nadere informatieSummary Samenvatting. Chapter 9
Summary Samenvatting Chapter 9 Chapter 9 Summary In this thesis we describe the clinical spectrum of Enterovirus (EV) and Human Parechovirus (HPeV) infection in children, with the focus on clinical symptoms,
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
amenvatting Het aantal mensen met dementie neemt toe. De huisarts speelt een sleutelrol in het (h)erkennen van signalen die op dementie kunnen wijzen en hiermee in het stellen van de diagnose dementie,
Nadere informatieDe diagnostiek van perifere lymfkliertuberculose. gebied: een retrospectief onderzoek bij 62 patiënten
De diagnostiek van perifere lymfkliertuberculose in een niet-endemisch gebied: een retrospectief onderzoek bij 62 patiënten Diagnostics of peripheral tuberculous lymphadenitis in a non-endemic area: a
Nadere informatieTuberculose & risicogroepen
Tuberculosebestrijding Tuberculose & risicogroepen Themadag De Tweede MIJL Maria Knapen Sociaal verpleegkundige tuberculosebestrijding 11 oktober 2014 Programma Introductie Ziektebeeld tuberculose Bron
Nadere informatieFaecaal calprotectine. Eva Lefevre 14 mei 2013
Faecaal calprotectine Eva Lefevre 14 mei 2013 Inleiding Faecaal calprotectine Calcium bindend eiwit Afkomstig uit neutrofiele granulocyten Aanwezigheid in faeces is evenredig met mate van neutrofiele migratie
Nadere informatieInvasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS
Invasieve beademing bij longfibrose Liselotte Boerman, ANIOS Casus Man, 82 jaar, Opname ivm respiratoire insufficiëntie, DD: 1. Acute exacerbatie Idiopathische Pulmonale Fibrose (IPF) 2. overvulling cardiaal
Nadere informatieSneltesten voor respiratoire virussen: geschikt voor point-of-care? 13 juni 2017 Werkgroep Algemene Medische Microbiologie
Sneltesten voor respiratoire virussen: geschikt voor point-of-care? 13 juni 2017 Werkgroep Algemene Medische Microbiologie Andrea Bruning, MD PhD AIOS Medische Microbiologie Overzicht Introductie - Point-of-care
Nadere informatieSamenvatting en conclusies
Samenvatting en conclusies 8 Chapter 8 74 Samenvatting Hoofdstuk 1 geeft een algemene inleiding op dit proefschrift. De belangrijkste doelen van dit proefschrift waren achtereenvolgens: het beschrijven
Nadere informatieKlinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Disclosure belangen M. Roeven
Klinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Disclosure belangen M. Roeven Geen (potentiële) belangenverstrengeling Azacitidine, een gekke oorzaak van crazy paving M. Roeven; M. Cruijsen; W. van der Velden, Casus
Nadere informatieDocumentnummer: P.HYGI.007 PROTOCOL: TBC
PROTOCOL: TBC Inhoudsopgave Doel... 2 1. Inleiding... 2 1.1 Risico factoren... 3 1.2 Ziekteverschijnselen... 4 1.3 Diagnostiek... 4 1.4 Multiresistensie... 5 1.5 Behandeling... 5 2. Preventie van besmetting...
Nadere informatieHet gevaar van tuberculose
Het gevaar van tuberculose Tbc. s Werelds dodelijkste infectieziekte. Een ziekte die voornamelijk de longen aantast en jaarlijks meer dan 10 miljoen slachtoffers maakt. Waarvan 1,7 miljoen dodelijke. Tbc
Nadere informatieTuberculose. Ziektebeeld. Incubatieperiode
DRAAIBOEK INFECTIEZIEKTEN CLB TUBERCULOSE 219 Tuberculose Ziektebeeld Tuberculose is een ernstige bacteriële infectieziekte. Meestal verloopt de infectie zonder symptomen en gaat deze over in een latente
Nadere informatieJaarverslag 2012 Tuberculosebestrijding
Jaarverslag 2012 Tuberculosebestrijding Jaarverslag 2012 Tuberculosebestrijding Uitgave GGD Amsterdam, oktober 2013 Tekst P. Kouw, A. Reusken, W. Meijer Statistische bewerking P. Kouw Inhoud 1) Inleiding
Nadere informatieCMV, EBV, Toxoplasma. Diagnostiek. Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog
CMV, EBV, Toxoplasma Diagnostiek Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog Man, 50 jaar Sinds 8d uit Thailand, 1 maand verblijf (nieuwe partner aldaar) Branderig gevoel ter hoogte van
Nadere informatieCalprotectine bepaling in feces
Erasmus MC Calprotectine bepaling in feces Synoniem: IBD test, Bühlmann Afname Afname voorkeur: Afname volume: Afname condities: Opslag condities: Verzend condities: Feces in buis met schepje Minimaal
Nadere informatieLATENTE TUBERCULOSE INFECTIE
LATENTE TUBERCULOSE INFECTIE In deze folder leest u meer over de behandeling van een latente tuberculose infectie voorafgaand aan het gebruik van biologicals. Wat is een latente tuberculose infectie?
Nadere informatieTUBERCULOSE. Bianka Mennema longarts
TUBERCULOSE Bianka Mennema longarts Disclosure belangen Mennema (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Adviesraad Geen Bedrijfsnamen Chiesi, Boehringer,
Nadere informatieFamiliaire Mediterrane Koorts
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Familiaire Mediterrane Koorts Versie 2016 2. DIAGNOSE EN BEHANDELING 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? Over het algemeen wordt de volgende aanpak
Nadere informatieValkuilen van tuberculose tijdens tumornecrosefactor-alfa blokkerende therapie
Valkuilen van tuberculose tijdens tumornecrosefactor-alfa blokkerende therapie Pitfalls in the diagnosis and prevention of tuberculosis under tumour necrosis factor alpha inhibitor therapy Dr. N.A.H. van
Nadere informatieSekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar
Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Gender Differences in Crying Frequency and Psychosocial Problems in Schoolgoing Children aged 6
Nadere informatieSamenvatting richtlijn medicamenteuze behandeling van tuberculose NVALT
Samenvatting richtlijn medicamenteuze behandeling van tuberculose NVALT 2005 AANBEVELINGEN: Niveau 2 Het routinematig voorschrijven van pyridoxine bij isoniazide toediening is niet nodig. Pyridoxine suppletie
Nadere informatieKennis toepassen, en beslissingen nemen. Hoe denkt de arts? 2. Wat doet de arts? Hoe wordt kennis toegepast? Wat is differentiaal diagnose?
Hoe denkt de arts? 2 Kennis toepassen, en beslissingen nemen Dr. Peter Moorman Medische Informatica ErasmusMC 1 Hoe weet je of een ziektebeeld waarschijnlijk is? de differentiaal diagnose Hoe wordt een
Nadere informatieJaarverslag afdeling Tuberculosebestrijding. Uitgave GGD Amsterdam, mei Tekst P. Kouw, A. Reusken, W. Meijer
Meijer Jaarverslag 2014 afdeling Tuberculosebestrijding Uitgave GGD Amsterdam, mei 2015 Tekst P. Kouw, A. Reusken, W. Meijer Statistische bewerking P. Kouw Inhoud 1 Inleiding 3 2 Gegevens betreffende het
Nadere informatieGastro intestinale problemen.
DE BEHANDELING VAN COMPLEXE LICHAMELIJKE PROBLEMEN IN DE PALLIATIEVE EN TERMINALE FASE Gastro intestinale problemen. DR. P. VANDECANDELAERE MDL - ARTS (SUB) OBSTRUCTIE PERSISTERENDE HIK DR. P. VANDECANDELAERE
Nadere informatieTuberculose. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Tuberculose Bij u is tuberculose vastgesteld. In deze folder vindt u informatie over deze ziekte en de behandeling. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Wat is tuberculose? Tuberculose,
Nadere informatieSamenvatting. Nijkeuter_V4.indd :10:09
Nijkeuter_V4.indd 137 02-05-2007 15:10:09 Een longembolie is een potentieel fatale aandoening waarbij vroege herkenning en het starten van behandeling met anticoagulantia mortaliteit kan doen voorkomen.
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 101 Chapter 7 SAMENVATTING Maligne tumoren van de larynx en hypopharynx ( keelkanker ) zijn de zesde meest voorkomende type kankers van het hele lichaam, en de meest voorkomende
Nadere informatieGevaren van TNF-α remmende therapie
Gevaren van TNF-α remmende therapie Tumor necrosefactor alfa (TNF-α) remmende middelen worden steeds meer voorgeschreven. Het gebruik ervan is echter niet zonder gevaar. Degenen die er mee behandeld worden
Nadere informatieFiguren en Tabellen. Tuberculose in Nederland 2011 surveillance rapport. behorend bij. Incidentie 0-2 >2-4 >4-6 >6-10 >10-20 >20-35
Figuren en Tabellen behorend bij Tuberculose in Nederland 2011 surveillance rapport Incidentie 0-2 >2-4 >4-6 >6-10 >10-20 >20-35 december 2012 Figuren en Tabellen behorend bij Tuberculose in Nederland
Nadere informatieOntwikkelingen op het gebied van MRI bij endometriose
Nederlandse samenvatting Ontwikkelingen op het gebied van MRI bij endometriose Chapter 9 148 Naar schatting lijdt ongeveer 10% van alle vrouwen in de vruchtbare levensjaren aan endometriose. Er zijn verschillende
Nadere informatieLegionella. De overdracht. Jacob P. Bruin Streeklaboratorium voor de Volksgezondheid Kennemerland Haarlem
Legionella De overdracht Jacob P. Bruin Streeklaboratorium voor de Volksgezondheid Kennemerland Haarlem Legionella Inhoud: Legionella bacterie Infectieroute Diagnostiek Kweek Urine antigeentesten Serologie
Nadere informatieDetectie van M. tuberculosis met moleculaire technieken
Detectie van M. tuberculosis met moleculaire technieken Een klinisch perspectief Onno Akkerman, longarts Tuberculosecentrum Beatrixoord, Haren Moleculaire diagnostiek van M. tuberculosis Waarom een clinicus
Nadere informatieUvA-DARE (Digital Academic Repository) Magnetic resonance imaging in Crohn's disease Horsthuis, K. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Magnetic resonance imaging in Crohn's disease Horsthuis, K. Link to publication Citation for published version (APA): Horsthuis, K. (2008). Magnetic resonance imaging
Nadere informatieZeldzame juveniele primaire systemische vasculitis
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis
Nadere informatieLEIDRAAD Preventie, diagnostiek, behandeling en zorg multiresistente tuberculose
LEIDRAAD Preventie, diagnostiek, behandeling en zorg multiresistente tuberculose Samenstelling werkgroep Multiresistente tuberculose LEDEN VAN DE WERKGROEP (IN ALFABETISCHE VOLGORDE): Drs. O. (Onno) Akkerman,
Nadere informatieNontuberculeuze mycobacteriën
Nontuberculeuze mycobacteriën Epidemiologie en klinische presentatie Wouter Hoefsloot, longarts Radboudumc - Dekkerswald Pentalfa project KU Leuven 28-02-2019 wouter.hoefsloot@radboudumc.nl Welke atleet
Nadere informatieJaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding
Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding Uitgave GGD Amsterdam, juli 2014 Tekst P. Kouw, A. Reusken, W. Meijer Statistische bewerking P. Kouw Inhoud 1) Inleiding
Nadere informatiePalpabele lymfeklieren bij kinderen
Palpabele lymfeklieren bij kinderen Frank Eskes, kinderarts Meander Medisch Centrum Tom Wolfs, kinderarts-infectioloog Wilhelmina Kinderziekenhuis Leerdoelen Aan het eind van de workshop heb je: Kennis
Nadere informatieHilaire pathologie. 4.1 Inleiding Radiologische kenmerken Oefencasus 12
1 Hilaire pathologie.1 Inleiding 2.2 Radiologische kenmerken 2.2.1 Hilaire lymfeklierzwellingen 2.2.2 Endobronchiale afwijkingen.3 Oefencasus 12 2 Hoofdstuk Hilaire pathologie. 1 Inleiding De hilus is
Nadere informatieDA, 27 j vrouw TUBERCULOSE casuistiek deel 2
TUBERCULOSE casuistiek deel 2 Natalie Lorent, MD PhD 15 Sep 2017 DA, 27 j vrouw Belgische jonge dame Blanco medische voorgeschiedenis Presentatie op Spoedgevallen in maart 2016 Hemoptoë Hoest sinds 4 maanden
Nadere informatieVereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde
Vereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde SHELLEY METSELAAR AIOS SOZG Achtergrond Incidentie - 5-11 per 1000 per jaar 1 Diagnose - Combinatie kliniek, lab, X-thorax Sensitiviteit X-thorax 2 - Pneumonie +/-
Nadere informatieTuberculose Kernpunten 2013, update juli 2014 Figuur 1:
Tuberculose Kernpunten 2013, update juli 2014 Bron: Nederlands Tuberculose Register, RIVM-CIb Zie voor meer uitleg over de gebruikte begrippen en afkortingen het document Definities en afkortingen tbcrapportages.
Nadere informatieIk voel niets maar eigenlijk alles: Verbanden tussen Alexithymie, Somatisatiestoornis en Depressie. I feel nothing though in essence everything:
Ik voel niets maar eigenlijk alles: Verbanden tussen Alexithymie, Somatisatiestoornis en Depressie I feel nothing though in essence everything: Associations between Alexithymia, Somatisation and Depression
Nadere informatieFiguren en Tabellen. Tuberculose in Nederland 2010 surveillance rapport. behorend bij. Incidentie 0-2 >2-4 >4-6 >6-10 >10-20 >20
Figuren en Tabellen behorend bij Tuberculose in Nederland 21 surveillance rapport Incidentie - 2 >2-4 >4-6 >6-1 >1-2 >2 december 211 Figuren en Tabellen behorend bij Tuberculose in Nederland 21 Hoofdstuk
Nadere informatiepneumonie herhalingscursus BKZ kinderverpleegkundigen 12 april 2018 dr. K.T. (Rien) Verbruggen
pneumonie herhalingscursus BKZ kinderverpleegkundigen 12 april 2018 dr. K.T. (Rien) Verbruggen intro definities pathofysiologie kliniek van pneumonie casuïstiek pneumonie - definitie pneumonie = pneumonitis
Nadere informatieTransitie in de geneeskunde 6 Handen op 1 buik. Topzorg 2018
Transitie in de geneeskunde 6 Handen op 1 buik Groot worden met een chronische darmziekte Topzorg 2018 Dr. Elvira George Kinderarts MDL Noordwest Ziekenhuisgroep Alkmaar IBD bij kinderen Kinderen zijn
Nadere informatieCentraal zenuwstelsel betrokkenheid in cutaan T-cel lymfoom. MDO-praatje
Centraal zenuwstelsel betrokkenheid in cutaan T-cel lymfoom MDO-praatje Casus Patient CutaanT-cel lymfoom, type mycosis fungoides met aanwijzingen voor lymfeklierbetrokkenheid (niet PA-bewezen). Buikproblemen
Nadere informatieTuberculose Kerncijfers 2016
Tuberculose Kerncijfers 216 Bron: Nederlands Tuberculose Register, RIVM-CIb In 216 werden 889 tbc-patiënten gemeld aan het NTR (861 in 215). Dit is een toename van 3% ten opzichte van 215. De incidentie
Nadere informatiePneumonie Rubriekhouder: Mw. Dr. R. van Gageldonk, RIVM ( , )
Pneumonie Rubriekhouder: Mw. Dr. R. van Gageldonk, RIVM (2007-2010, 2012-2014) Inleiding Dankzij de peilstations bestaat er al vele jaren een goed inzicht in het vóórkomen van influenza-achtig ziektebeeld
Nadere informatieChronische niet-bacteriële osteomyelitis/osteitis (CNO) en chronisch recidiverende multifocale osteomeyelitis/osteitis (CRMO)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Chronische niet-bacteriële osteomyelitis/osteitis (CNO) en chronisch recidiverende multifocale osteomeyelitis/osteitis (CRMO) Versie 2016 1. WAT IS CNO/CRMO?
Nadere informatieRICHTLIJNEN. OVERIG: TUBERCULOSE EN TNF-α-BLOKKERENDE THERAPIE. Juni 2003
RICHTLIJNEN OVERIG: TUBERCULOSE EN TNF-α-BLOKKERENDE THERAPIE Juni 2003 Richtlijnen. Overig: Tuberculose en TNF-α-blokkerende therapie De door de Nederlandse Vereniging voor Reumatologie gepubliceerde
Nadere informatieMRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op
MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op Prostaatkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker bij mannen. Een op de zes mannen krijgt er last van. Maar het is ook een erg lastig op te sporen
Nadere informatieM. Crohn en Colitis ulcerosa; verschil en nieuwe ontwikkelingen in behandeling
M. Crohn en Colitis ulcerosa; verschil en nieuwe ontwikkelingen in behandeling Dr. D. Leemreis, MDL-arts 8 mei 2019 IBD Inflammatory Bowel Disease (IBD)= Inflammatoire darmziekten= Chronische ontsteking
Nadere informatieType Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?
Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type of Dementia as Cause of Sexual Disinhibition Presence of the Behavior in Alzheimer s Type? Carla
Nadere informatiedat lage maximum concentraties (piekspiegels) van pyrazinamide, rifampicine en isoniazide leidden tot resistentie-ontwikkeling van de bacterie.
S AMENVATTING 128 Samenvatting Tuberculose (TB of TBC) is een ernstige infectieziekte veroorzaakt door de bacterie Mycobacterium tuberculosis. Wereldwijd ontwikkelen jaarlijks 9 miljoen mensen TB en overlijden
Nadere informatieBehandeleffecten. in Forensisch Psychiatrisch Center de Rooyse Wissel. Treatment effects in. Forensic Psychiatric Centre de Rooyse Wissel
Behandeleffecten in Forensisch Psychiatrisch Center de Rooyse Wissel Treatment effects in Forensic Psychiatric Centre de Rooyse Wissel S. Daamen-Raes Eerste begeleider: Dr. W. Waterink Tweede begeleider:
Nadere informatiePancreascysten prevalentie & risico op maligne ontaarding
4 de GIOCA verpleegkundig congres AMC 23 januari 2015 Pancreascysten prevalentie & risico op maligne ontaarding Paul Fockens, MD PhD Professor and Chairman of Gastroenterology & Hepatology Academic Medical
Nadere informatieHepatitis E, wat moet je ermee?
Hepatitis E, wat moet je ermee? Caroline Swanink, arts-microbioloog Rijnstate 11 oktober 2016 Wanneer verricht u diagnostiek naar hepatitis E virus? A. Altijd bij een acuut hepatitis beeld B. Bij een acuut
Nadere informatieKlinische Dag. 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker. (potentiële) belangenverstrengeling
Klinische Dag 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Papiloedeem als eerste presentatie van het POEMS syndroom Dieneke Breukink, ANIOS Interne Geneeskunde R.
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33063 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tan, Melanie Title: Clinical aspects of recurrent venous thromboembolism Issue
Nadere informatieINVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren
De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren Sociale Steun The Effect of Chronic Pain and the Moderating Effect of Gender on Perceived Social Support Studentnummer:
Nadere informatiePost HBO cursus Nederlandse Vereniging van Dietisten 1 oktober 2012. Peter J. Wahab MDL arts Rijnstate Ziekenhuis Arnhem
Post HBO cursus Nederlandse Vereniging van Dietisten 1 oktober 2012 Peter J. Wahab MDL arts Rijnstate Ziekenhuis Arnhem Coeliakie is een ziekte die voornamelijk bij kinderen voorkomt. Stellingen Coeliakie
Nadere informatieStellingen. Stellingen 2. Post HBO cursus Nederlandse Vereniging van Dietisten 1 oktober 2012
Tropical Sprue Post HBO cursus Nederlandse Vereniging van Dietisten 1 oktober 2012 Peter J. Wahab MDL arts Rijnstate Ziekenhuis Arnhem Non tropical sprue Gee - Herter s disease Idiopathic Steatorrhea?
Nadere informatieHoe belangrijk is herstel of genezing van het darmslijmvlies (mucosa) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa tijdens de behandeling?
Hoe belangrijk is herstel of genezing van het darmslijmvlies (mucosa) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa tijdens de behandeling? Hoe belangrijk is genezing van het darmslijmvlies voor afname van
Nadere informatieAcetylcysteine bij ouderen met COPD. Reduceert acetylsteine exacerbaties?
Home no. 3 Juni 2018 Eerdere edities Verenso.nl Acetylcysteine bij ouderen met COPD. Reduceert acetylsteine exacerbaties? Critical Appraisal of Topics Mariëlle Winters mariellewinters@gmail.com Aanleiding
Nadere informatieSubmucosale presentatie van de ziekte van Whipple
Klinische les Submucosale presentatie van de ziekte van Whipple Een variant die gemakkelijk wordt gemist Mitchell G. Lynch, Saskia H.M. van den Berg-van Erp, Adriaan C.I.T.L. Tan en A.M. Pettersson Dames
Nadere informatieDe Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior
De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior Martin. W. van Duijn Student: 838797266 Eerste begeleider:
Nadere informatiePerifere zenuw blokkade bij een patiënt at risk voor compartiment syndroom? Lucie van Genugten 3 e jaars AIOS Anesthesiologie 7 November 2014
Perifere zenuw blokkade bij een patiënt at risk voor compartiment syndroom? Lucie van Genugten 3 e jaars AIOS Anesthesiologie 7 November 2014 Vraag Maskeert een perifere zenuwblokkade het optreden van
Nadere informatieWorkshop: interpreteren en standaardiseren van IGRA uitslagen
Workshop: interpreteren en standaardiseren van IGRA uitsn 10 e Nederlandse Tuberculose Diagnostiek Dagen 15 Juni 2018, Ehzerwold Sandra M. Arend, internist-infectiologist Dept. of Infectious Diseases LUMC
Nadere informatieLEDEN VAN DE WERKGROEP MONITORING SCREENING RISICOGROEPEN (MSR) (IN ALFABETISCHE VOLGORDE):
Colofon LEDEN VAN DE WERKGROEP MONITORING SCREENING RISICOGROEPEN (MSR) (IN ALFABETISCHE VOLGORDE): Drs. C.G.M. (Connie) Erkens, arts maatschappij en gezondheid, KNCV Tuberculosefonds, Den Haag Dr. S.
Nadere informatieKoorts. Diagnostische valkuilen bij de oudere patiënt
Koorts Diagnostische valkuilen bij de oudere patiënt Koorts Sinds de Oudheid weet men dat verhoogde lichaamstemperatuur een teken van ziekte kan zijn Vanaf 16-17 e eeuw worden thermometers ontwikkeld 1868
Nadere informatieAcademiejaar 2012-2013
FACULTEIT GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN Academiejaar 2012-2013 Diagnostiek van latente en actieve tuberculose: tuberculinehuidtest (Mantoux) versus interferongamma release assays Systematisch
Nadere informatieTBC-JAARCIJFERS GGD ROTTERDAM-RIJNMOND & DIENST GEZONDHEID EN JEUGD ZUID-HOLLAND ZUID
2014 TBC-JAARCIJFERS GGD ROTTERDAM-RIJNMOND & DIENST GEZONDHEID EN JEUGD ZUID-HOLLAND ZUID Samenstelling: Dr. N.A.H. van Hest, tuberculose-arts/epidemioloog Team Tuberculosebestrijding GGD Rotterdam-Rijnmond
Nadere informatieCover Page. The following handle holds various files of this Leiden University dissertation:
Cover Page The following handle holds various files of this Leiden University dissertation: http://hdl.handle.net/1887/61127 Author: Hulle, T. van der Title: The diagnostic and therapeutic management of
Nadere informatieCitation for published version (APA): Tielbeek, J. A. W. (2014). MRI for grading Crohn s disease s-hertogenbosch: Boxpress
UvA-DARE (Digital Academic Repository) MRI for grading Crohn s disease Tielbeek, Jeroen Link to publication Citation for published version (APA): Tielbeek, J. A. W. (2014). MRI for grading Crohn s disease
Nadere informatieDevelopment of simplified molecular tools for the diagnosis of kinetoplast diseases
Development of simplified molecular tools for the diagnosis of kinetoplast diseases Thesis by: Claire M. Mugasa Promotores: Prof. Dr. P.A. Kager & Prof. Dr. George W. Lubega Copromotor: Dr. Henk D.F.H.
Nadere informatieBeleid screening asielzoekers en immigranten
Beleid screening asielzoekers en immigranten Colofon LEDEN VAN DE WERKGROEP MONITORING SCREENING RISICOGROEPEN (MSR) (IN ALFABETISCHE VOLGORDE): Drs. C.G.M. (Connie) Erkens, arts maatschappij en gezondheid,
Nadere informatieGOAL-STRIVING REASONS, PERSOONLIJKHEID EN BURN-OUT 1. Het effect van Goal-striving Reasons en Persoonlijkheid op facetten van Burn-out
GOAL-STRIVING REASONS, PERSOONLIJKHEID EN BURN-OUT 1 Het effect van Goal-striving Reasons en Persoonlijkheid op facetten van Burn-out The effect of Goal-striving Reasons and Personality on facets of Burn-out
Nadere informatie