Rabobank Food & Agri. Visiebericht Kalverhouderij. Naar een nieuw evenwicht in de kalverhouderij

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Rabobank Food & Agri. Visiebericht Kalverhouderij. Naar een nieuw evenwicht in de kalverhouderij"

Transcriptie

1 Naar een nieuw evenwicht in de kalverhouderij De Nederlandse kalverhouderij staat voor grote uitdagingen. Teruglopende financiële ondersteuning van de EU, dalende consumptie van kalfsvlees en extra kosten voor verduur zaming van de productie zetten de rentabiliteit de komende jaren verder onder druk. Lagere nuka-prijzen als gevolg van afschaffing van de melkquotering compenseren deze negatieve ontwikkelingen slechts ten dele. Om een nieuw marktevenwicht te bereiken zijn aanpas singen noodzakelijk, waarbij de productie zal dalen en het aantal bedrijven zowel in Nederland als daar buiten zal afnemen. Adequaat inspelen op deze ontwikkelingen vereist een forse inspanning van alle ketenpartijen. Het vakmanschap van kalverhouders is de basis om (nog) scherper te sturen op technische resultaten en lagere kosten. Daarnaast blijft het behoud van maatschappelijk draagvlak een prioriteit. Andere ketenpartijen, met name de integraties, zullen het voortouw moeten nemen om de kalfsvleesconsumptie te stimu leren. Dit kunnen ze doen door in bestaande markten nieuwe afzetmogelijkheden te ontwikkelen en door nieuwe markten voor kalfsvlees aan te boren. Wat speelt er? De jarenlang stabiele ondersteuning van het inkomen van kalverhouders door de EU komt op losse schroeven te staan, nu het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid op een nieuwe leest wordt geschoeid. De rentabiliteit van de kalfsvleesketen staat ook onder druk door de sterk gedaalde afzet in traditionele markten. Een lichtpuntje is de afschaffing van de melkquotering in 2015, waardoor de nukaprijzen zullen dalen. De noodzakelijke verdere verduurzaming zal echter de kostprijs in de kalverhouderij eerder verhogen dan verlagen. Lager rendement door hectaretoeslag in GLB De overschakeling van een bedrijfstoeslag naar een hectaretoeslag in het nieuwe gemeenschappelijk landbouwbeleid van de EU (GLB) vanaf 2015 is een forse aanslag op de rentabiliteit van de Nederlandse kalverhouderij. De wijziging van een op productie gebaseerde inkomenstoeslag naar een toeslag per hectare pakt voor kalverhouders zeer negatief uit. De Nederlandse kalverhouder heeft namelijk weinig tot geen grond in gebruik. Uitgaande van een gemiddelde van drie hectare per bedrijf, betekent het nieuwe GLB dat de toeslag vrijwel geheel wegvalt (zie figuur 1). De toeslag per ha wordt pas uitgekeerd vanaf 0,3 ha grond. Een bedrijf van 3 ha grond, kalveren en 2 rondes per jaar ontvangt dan nog een vergoeding van 1.170, tegen over in de oude situatie. Dit is een afname van ca. 30 per kalf. Ook in de andere kalfsvlees producerende landen in de EU zorgt het nieuwe GLB voor lagere inkomenssteun, maar de 1

2 Figuur 1 Ontwikkeling van toeslagen in de kalverhouderij (bedrijf 3 ha, kalveren) in Euro/bedrijf Bron: Rabobank, 2014 impact zal minder groot zijn dan in Nederland. Dit is nadelig voor de Nederlandse concurrentiepositie. In Frankrijk, Italië en België wordt naar verwachting het zogenaamde Ierse model ingevoerd, waarbij de toeslag per hectare met maximaal 30% afneemt. Daarnaast wordt in België de productie weer gekop peld, waarbij één procent van het totale beschikbare GLB geld wordt verdeeld over het aantal geproduceerde kalveren. De werkelijke impact is lastig te bepalen omdat in de andere landen de kalverhouderij in het algemeen kleiner van omvang, minder gespecialiseerd en in veel gevallen de tweede tak is naast akkerbouw. Consumptie daalt in traditioneel grote afzetmarkten Ook de marktontwikkeling is niet positief. Sinds 2005 is de consumptie van blank kalfsvlees op de twee grootste markten in Europa sterk gedaald: in Italië met 26% en in Frankrijk met 23%. Op de kleinere Duitse markt is de consumptie licht gestegen (+10%), terwijl de veel lagere consumptie in Nederland zelf vrijwel stabiel is (zie figuur 2). Zowel in Duitsland als in Nederland is de relatief positieve ontwikkeling vooral te danken aan een groeiende afzet van (jong) rosé kalfsvlees. Er zijn twee oorzaken van de afnemende consumptie: Structureel: dalende vleesconsumptie en minder belangstelling voor kalfsvlees, met name bij de jongere generatie; Conjunctureel: dalende consumptie van het relatief dure kalfsvlees als gevolg van de economische crisis. Het marktaandeel van Nederland in de belangrijkste afzetmarkten is stabiel gebleven, terwijl de consumptie in die landen afnam (variërend van ongeveer 15% in Frankrijk tot ruim 50% in Duitsland). Het Nederlandse kalfsvlees weet een stevige positie op die markten te behouden, waardoor de afzet op deze traditionele afzetmarkten weer zal toenemen zodra in deze landen de economie en dus het verbruik aantrekken. Figuur 2 Verbruik kalfsvlees en marktaandeel Nederland in Frankrijk, Italië, Duitsland in 2014 Frankrijk ton Italië ton Duitsland ton Nederland ton 14% 37% 86% 63% 46% 54% 100% Eigen productie Nederland Bron: Rabobank, 2014 Positieve effecten van afschaffing melkquotering Een lichtpuntje voor de kalverhouderij is de afschaffing van de melkquotering in Die leidt namelijk tot groei van de EU-melkproductie. Onder andere in Nederland breiden melkveehouders hun bedrijven uit en neemt de melkproductie toe. De Rabobank verwacht dat de EU in 2020 ongeveer meer melkkoeien telt dan nu. Dit betekent ook dat er ongeveer extra nuka s (nuchtere kalveren) beschikbaar komen. Aangezien de kalverhouderijsector ca. 30 procent van de nuka s uit de melkveehouderij afneemt, betekent dit dat er jaarlijks extra nuka s beschikbaar komen voor de kalverhouderij. Een groter aanbod van nuka s zorgt voor een daling van de nukaprijs; een tendens die in 2013 al zichtbaar is (zie figuur 3). De groei van de 2

3 Figuur 3 Prijsontwikkeling nuka s in Euro/kalf, excl. BTW Bron: PVE, 2014 januari april juli oktober december Gem melkveestapel in Nederland kan ook leiden tot een daling van de import van nuka s. Dit betekent minder transport over lange afstand, wat een positief effect heeft op dierenwelzijn en de ziektedruk zal verlagen. Het einde van de melkquotering kan tevens een licht temperend effect hebben op de structureel stijgende prijzen van (kalver)melkpoeder. Dit effect zal het grootst zijn direct na de afschaffing van de quotering, wanneer de melkproductie waarschijnlijk fors zal stijgen. Op langere termijn zal de impact klein zijn, omdat verruiming van de zuivelproductie in Europa slechts een beperkt effect heeft op de wereldmarkt. Figuur 4 Opbouw kostprijs blank kalfsvlees 55% 24% 21% Kalf Voer Overig Een mogelijke daling van de voerkosten, die ruim de helft van de kostprijs omvatten, kan via aanpassing van de voersamenstelling worden gerealiseerd (zie figuur 4). De afgelopen jaren hebben de integraties veel onderzoek op dit gebied laten doen en verwacht mag worden dat een verdere daling van voerkosten haalbaar is. Daarnaast bestaan er nog steeds grote verschillen in voerverbruik tussen bedrijven. Onderlinge uitwisseling van gegevens hierover zal voor achterblijvende bedrijven tot verbetering kunnen leiden. Samen met de afname van de nuka kosten kan dit de negatieve gevolgen van het GLB deels compenseren. Bron: KWIN, 2013 Verdere verduurzaming kalverhouderij Evenals voor andere agrarische sectoren is maatschappelijk draagvlak ( license to produce ) voor de Nederlandse kalverhouderij essentieel. In de afgelopen jaren hebben kalverhouders hierin al belangrijke stappen gezet. Voorbeelden zijn het kwaliteitsbeheersingssysteem IKB Vleeskalveren en de volledige omschakeling naar groepshuisvesting. Voor het behouden en versterken van maatschappelijk draagvlak is een verdergaande verduurzaming noodzakelijk. Speerpunten daarin zijn het transport van kalveren (dierenwelzijn) en verlaging van het antibioticagebruik (dier- en volksgezondheid, zie ook figuur 5). Niet alleen de kalverhouder zelf, maar ook andere schakels in de keten hebben hier een duidelijke verantwoordelijkheid. Naast het nemen van maatregelen is ook openheid naar de burger en de maatschappij van belang. Transparantie is een voorwaarde voor geloofwaardigheid en draagvlak. Al met al leiden de noodzakelijke inspanningen op het terrein van duurzaamheid en draagvlak op termijn tot hogere kosten voor kalverhouders en andere ketenpartijen; kosten die zeer waarschijnlijk niet volledig kunnen worden goedgemaakt in de markt. 3

4 De Nederlandse kalverhouderij streefde met de gehele Nederlandse veehouderij naar een reductie van 50% van het antibioticagebruik in 2013 ten opzichte van Veehouderij breed is deze doelstelling al gehaald in De kalverhouderij heeft met een reductie van 30% in de periode deze doelstelling nog niet gehaald. Daarbij zijn de verschillen tussen bedrijven met blank en rosé kalfsvlees groot. Bedrijven met blank kalfsvlees zaten in 2012 op 27 ddd/j (dierdagdoseringen per jaar), terwijl dit op rosé startbedrijven 79 ddd/j was. Het verder terugdringen van het antibioticagebruik, met name bij blank kalfsvlees, vereist daarom extra aandacht. Hierbij kan gedacht worden aan het verlagen van de infectiedruk door zoveel mogelijk uniforme koppels te hebben, het beperken van transportafstanden en een goede klimaatbeheersing in de wagens. Figuur 5 Antibioticagebruik in de kalverhouderij (index 2009 = 100) % betrouwbaarheidsinterval Gemiddeld Bron: Maran, 2013 Wat zijn de gevolgen? De druk op de rentabiliteit, die het grootst zal zijn bij de kalverhouders, noodzaakt tot een nieuw evenwicht. Afhankelijk van de snelheid van marktherstel bij de afzet van kalfsvlees zal dit leiden tot minder slachtingen en een daling van het aantal kalverhouderijen in Nederland. Nieuw marktevenwicht met minder bedrijven De verwachte positieve effecten van de afschaffing van de melkquotering compenseren slechts ten dele de dalende rentabiliteit van de kalverhouderij. De veel lagere toeslagen in het nieuwe GLB, de dalende kalfsvleesconsumptie in bestaande exportmarkten en de hogere kosten als gevolg van verduurzaming, zetten het bedrijfsresultaat fors onder druk. Dit betekent dat de kalverhouderij een periode van aanpassing tegemoet gaat. Verlaging van de Nederlandse kalfsvleesproductie minder slachtingen zal nood zakelijk zijn om herstel van de markt tot stand te brengen. Ondernemers die zich kunnen onderscheiden door uitstekende technische resultaten zullen deze competitie kunnen winnen. Indien de voersamenstelling niet wordt aangepast en er geen nieuwe afzetmarkten worden gevonden, zal dit leiden tot een afname van de productie en het aantal bedrijven van 10 tot 20%. De werkelijke afname is afhankelijk van de economische ontwikkeling in met name Italië en Frankrijk, de aanpassing van de kostprijs en de exportmogelijkheden in nieuwe markten zowel in als buiten de EU. In de aanpassingsperiode zullen de integraties het voortouw nemen. In Nederland is het grootste deel van de kalveren in handen van deze ondernemingen, die bij gecon - 4

5 trac teerde kalverhouders zorgen voor de levering van voer, nuka s en onder steuning. Door te variëren in de contractvoorwaarden en vergoedingen, door al of niet nieuwe contracten af te sluiten en het verlengen van de periode van leegstand zullen deze integraties de noodzakelijke afstemming op de veranderende (markt)omstandig heden kunnen sturen. De Rabobank verwacht dat dit binnen enkele jaren zal leiden tot een nieuw evenwicht. Kansen en oplossingen Voor de Nederlandse kalverhouder liggen de kansen in het nog scherper sturen op de kostprijs. Zijn vakmanschap is daarvoor een goede basis. De andere ketenpartijen, met name de integraties, hebben mogelijkheden om de marktpositie van het kalfsvlees te verbeteren. Optimale bedrijfsvoering met lage kosten en goed vakmanschap De individuele kalverhouder krijgt te maken met teruglopende inkomsten. Dit geldt zowel voor kalverhouders die op contract werken in een integratie (lagere vergoedingen) als voor vrije ondernemers (minder GLB). Voor behoud van hun positie staan beide groepen voor de uitdaging om in de periode van aanpassing hun vakman schap maximaal aan te spreken: om nog scherper te sturen op kosten, efficiency en de kwaliteit van de vleeskalveren en dus het kalfsvlees. Aandachtspunten bij kostprijsbeheersing zijn onder andere: optimale huisvesting, een scherp oog voor diergezondheid en voersamenstelling, planmatig werken en sturen op een zo laag mogelijk uitvalpercentage. Voor verbetering van efficiency en kwaliteit is meer aandacht voor uniforme koppels nuka s van belang. De integratie speelt hierbij een belangrijke rol. Andersom geldt dat de contractvoorwaarden aantrekkelijker zijn voor een kalverhouder die aantoonbaar betere technische resultaten behaalt. Investeren in bestaande en nieuwe markten Voor de afzet van kalfsvlees is niet zozeer de individuele kalverhouder aan zet, als wel de gehele kolom. Bestaande Europese markten blijven de basis voor de Nederlandse kalfsvleesketen. Deze traditionele afzetmarkten zullen ook in de toekomst het grootste deel van het Nederlandse kalfsvlees afnemen op basis van de interessante prijs-kwaliteit verhouding en de goede tracking & tracing. In deze markten, met name in Italië, Frankrijk en Duitsland, is verruiming mogelijk door te investeren in productvernieuwing en nieuwe doelgroepen. Bij productvernieuwing gaat het onder andere om convenienceproducten met kalfsvlees die interessant kunnen zijn voor jongeren en jonge gezinnen. Een andere interessante nieuwe doelgroep zijn islamieten, bij wie de goedkopere delen van kalfsvlees reeds op het menu staan. Door gerichte marketing zijn er zeker mogelijkheden voor extra afzet. Ook zijn er in beperkte mate mogelijkheden op nieuwe markten buiten Europa, bijvoorbeeld in China, Japan, de VS en het Midden-Oosten. Hier speelt ook een rol dat rundvlees de komende jaren wereldwijd slechts een beperkte groei zal laten zien, wat positief is voor de concurrentiepositie van kalfsvlees. Zowel voor vernieuwing in bestaande markten als voor het aanboren van nieuwe markten geldt dat het een kwestie van lange adem is. Het voorbeeld van (jong) rosé kalfsvlees laat echter zien dat de sector in staat is om nieuwe product-marktcombinaties tot een succes te maken. Voor het (jong) rosé segment voorziet de Rabobank verdere groei, onder andere omdat het inspeelt op de maatschappelijke wens voor een diervriendelijker productie (zie figuur 6). 5

6 Figuur 6: Aandeel van blank, jong rosé en rosé kalfsvlees in totale productie (%), t/m 2020 Blank Jong rosé Rosé ,5 14,7 13, ,2 15,1 13, ,2 18,0 14,6 2020e 62,0 23,0 15,0 Bron: PVE, schatting Rabobank, 2014 Meer informatie rabobank.nl/agrarisch Auteurs Martin Eising, sectormanager Veehouderij Albert Vernooij, Food & Agribusiness Research Conclusie De Nederlandse kalverhouderij en de daarbij betrokken ketenpartijen staan voor een periode van druk op rentabiliteit en noodzakelijke aanpassingen. Door sterk te sturen op kostprijs en kwaliteit, maatschappelijk draagvlak te houden en door marktkansen te benutten, zal de sector zijn levensvatbaarheid bewijzen. Ook na periode van aanpassing levensvatbare sector Het productievolume en het aantal kalverhouderijen staan de komende jaren onder druk als gevolg van de aanpassingen in het GLB, dalende consumptie van kalfsvlees en de noodzaak van verdere verduurzaming. Deze druk op de rentabiliteit wordt slechts voor een beperkt deel gecompenseerd door positieve effecten na de afschaffing van de melkquotering in Voor de kalverhouderij leidt dit tot een periode van aanpassingen, op weg naar een nieuw marktevenwicht. In Nederland spelen integraties de hoofdrol in dit aanpassingsproces (contracten). Kalverhouders kunnen hun positie behouden of versterken met (nog) scherper kostenmanagement en kwaliteitsbewustzijn. De snelheid waarmee een nieuw evenwicht in de markt tot stand komt, is mede afhankelijk van herstel op bestaande markten en het aanboren van nieuwe markten. Nederland heeft ten opzichte van haar concurrenten in de EU het voordeel van een sterk integratie-model: een modern productiesysteem met veel en snelle uitwisseling van informatie is de basis voor de concurrentiekracht. Verder uitbouwen van de samenwerking in de keten kan de vooraanstaande internationale positie versterken. De uitdagingen voor de Nederlandse kalfsvleesketen zijn niet gering. Het bereiken van een nieuw evenwicht zal leiden tot een daling van het aantal bedrijven. Deze noodzakelijke ontwikkeling zal er volgens de Rabobank toe leiden dat er nieuw perspectief ontstaat in deze sector, die zijn veerkracht eerder heeft bewezen. Eindredactie JEEN bureau voor communicatie Bron foto pagina 5: VanDrie Group Rabo Kennis App Speciaal voor ondernemers is de Rabo Kennis App ontwikkeld. Daarmee vergaart u snel en gemakkelijk kennis op macroeconomisch en sector niveau. Hierdoor blijft u op de hoogte van wat er speelt in uw sector zodat u beter kunt anticiperen op ontwikkelingen. De app is gratis beschikbaar voor ipad, Android en overige ios. Disclaimer: deze publicatie is met zorg samengesteld, maar beoogt niet volledig te zijn. Deze informatie is gebaseerd op de situatie van maart Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. 6

Kalverhouderij website ABN-AMRO 19 mei 2016 Algemene prognose Minder kalveren, maar meer rosévlees

Kalverhouderij website ABN-AMRO 19 mei 2016 Algemene prognose Minder kalveren, maar meer rosévlees Kalverhouderij website ABN-AMRO 19 mei 2016 De kalverhouderij is opgedeeld in twee segmenten; witvlees en rosévlees (jong of oud) kalveren. In hun opbrengsten zijn met name witvlees-kalverhouders sterk

Nadere informatie

Rabobank Food & Agri. Opslagregeling en kleiner aanbod ondersteunen langzaam herstel Europese varkensmarkt. Kwartaalbericht Varkens Q1 2016

Rabobank Food & Agri. Opslagregeling en kleiner aanbod ondersteunen langzaam herstel Europese varkensmarkt. Kwartaalbericht Varkens Q1 2016 Rabobank Food & Agri Kwartaalbericht Varkens Q1 2016 Opslagregeling en kleiner aanbod ondersteunen langzaam herstel Europese varkensmarkt Na een teleurstellend vierde kwartaal in het vorige jaar, start

Nadere informatie

Internationale varkensvleesmarkt 2012-2013

Internationale varkensvleesmarkt 2012-2013 Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt

Nadere informatie

Schuivende panelen. Petra Berkhout

Schuivende panelen. Petra Berkhout Schuivende panelen Petra Berkhout Kerncijfers agrocomplex Nederland, 2012 2 Aandeel (%) van deelcomplexen in TW en werkgelegenheid, 2012 Deelcomplex Toegevoegde waarde Werkgelegenh eid 2012 2012 Akkerbouw

Nadere informatie

Rabobank Food & Agri. Leidt de verwachte importgroei uit China tot herstel? Kwartaalbericht Varkens Q3 2015

Rabobank Food & Agri. Leidt de verwachte importgroei uit China tot herstel? Kwartaalbericht Varkens Q3 2015 Rabobank Food & Agri Kwartaalbericht Varkens Q3 2015 Leidt de verwachte importgroei uit China tot herstel? De Rabobank verwacht een moeizaam derde kwartaal voor de Nederlandse varkenssector. Aan het einde

Nadere informatie

Rabobank Food & Agri. Druk op varkensvleesmarkt blijft. Kwartaalbericht Varkens Q2 2015

Rabobank Food & Agri. Druk op varkensvleesmarkt blijft. Kwartaalbericht Varkens Q2 2015 Rabobank Food & Agri Kwartaalbericht Varkens Q2 2015 Druk op varkensvleesmarkt blijft De vooruitzichten voor de Nederlandse varkenshouderij voor het tweede kwartaal 2015 blijven mager. Ondanks de seizoensmatige

Nadere informatie

leidend door te volgen

leidend door te volgen nieuwe kansen kalverhouderij: leidend door te volgen gezamenlijke waardecreatie met melkveehouderij nieuwe kansen kalverhouderij: leidend door te volgen 1 samenvatting hoofdstuk 1 europese kalfsvleesproductie

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Rabobank Cijfers & Trends Een visie op branches in het Nederlandse bedrijfsleven. 39e jaargang editie 2014/2015 Perspectief Aanbod groter dan vraag in 2015 Het aanbod van biggen en vleesvarkens zal de

Nadere informatie

Kwartaalbericht Varkens Q1 2015

Kwartaalbericht Varkens Q1 2015 Rabobank Food & Agri Kwartaalbericht Varkens Q1 2015 Daling waarde euro en gedeeltelijke heropening Russische grens enige lichtpunten voor ondersteuning prijzen in eerste kwartaal 2015 De vooruitzichten

Nadere informatie

Marktontwikkelingen varkenssector

Marktontwikkelingen varkenssector Marktontwikkelingen varkenssector 1. Inleiding In de deze nota wordt ingegaan op de marktontwikkelingen in de varkenssector in Nederland en de Europese Unie. Waar mogelijk wordt vooruitgeblikt op de te

Nadere informatie

Economie en melkproductie

Economie en melkproductie Economie en melkproductie Productschap Zuivel onderwijsdag Pierre Berntsen Directeur Agrarische Bedrijven ABN AMRO 19 november 2013 Agenda Stand van de economie Beschikbaarheid van grondstoffen en zuivel

Nadere informatie

De toekomst van rosé kalfsvlees Paul Meeuwissen Vitelco BV

De toekomst van rosé kalfsvlees Paul Meeuwissen Vitelco BV De toekomst van rosé kalfsvlees Paul Meeuwissen Vitelco BV Oirschot, 6 december 2011 Programma Introductie PALI Group / Vitelco Definitie kalfsvlees Kenmerken kalfsvlees Verschillen in kalfsvlees Huidige

Nadere informatie

Euthanasie van lichte kalveren

Euthanasie van lichte kalveren STICHTING DIER&RECHT Euthanasie van lichte kalveren Rapport met achtergrondinformatie Dier&Recht 3-3-2016 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Handel in nuchtere kalveren... 3 Marksituatie... 3 Import... 4 Export...

Nadere informatie

Market Outlook. Een perspectief op de middellange termijn voor de Nederlandse landbouw

Market Outlook. Een perspectief op de middellange termijn voor de Nederlandse landbouw Market Outlook Een perspectief op de middellange termijn voor de Nederlandse landbouw Roel Jongeneel Elk jaar brengt de OECD-FAO in juli haar Agricultural Outlook uit. Dat biedt een vooruitblik op de wereldmarkt

Nadere informatie

De insleep van dierziekten uit de nieuwe EU-lidstaten (via de handel)

De insleep van dierziekten uit de nieuwe EU-lidstaten (via de handel) De insleep van dierziekten uit de nieuwe EU-lidstaten (via de handel) Dierstromen Thom Achterbosch (LEI) Dörte Döpfer (ID) Diergezondheid & risicomanagement DWK 428 Doel van deze bijeenkomst 1. Belang

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 vwo 2003-II

Eindexamen economie 1-2 vwo 2003-II 4 Antwoordmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Een voorbeeld van een juist antwoord

Nadere informatie

Marktherstel door economisch herstel?

Marktherstel door economisch herstel? Marktherstel door economisch herstel? Bernd Feenstra Sectormanager Tuinbouw Beekbergen, 15-4-2010 Indeling Indeling Even voorstellen Ontwikkelingen Glastuinbouw Marktevenwicht verstoord Marktherstel Toekomstperspectief

Nadere informatie

gespecialiseerde bedrijven overige bedrijven aantal varkens per bedrijf

gespecialiseerde bedrijven overige bedrijven aantal varkens per bedrijf De markt voor de varkenshouderij in Nederland Structuur In Nederland worden op ongeveer 1. bedrijven varkens gehouden. Het aantal bedrijven met varkens is de afgelopen jaren duidelijk afgenomen (figuur

Nadere informatie

Optimalisering kalverhouderij nodig om afbraak van toeslagregeling

Optimalisering kalverhouderij nodig om afbraak van toeslagregeling Intensieve veehouderij ING Economisch Bureau Optimalisering kalverhouderij nodig om afbraak van toeslagregeling op te vangen Noodzakelijke beperking antibioticagebruik vraagt om vernieuwing sector De productie

Nadere informatie

Internationale handel visproducten

Internationale handel visproducten Internationale handel visproducten Marktmonitor ontwikkelingen 27-211 en prognose voor 212 Januari 213 Belangrijkste trends 27-211 Ontwikkelingen export De Nederlandse visverwerkende industrie speelt een

Nadere informatie

De Nederlandse landbouwexport De publicatie is tot stand gekomen in samenwerking met: De Nederlandse landbouwexport 2017

De Nederlandse landbouwexport De publicatie is tot stand gekomen in samenwerking met: De Nederlandse landbouwexport 2017 De Nederlandse landbouwexport 2017 De publicatie is tot stand gekomen in samenwerking met: De Nederlandse landbouwexport 2017 Uitgave 2018 Verklaring van tekens. Gegevens ontbreken * Voorlopig cijfer **

Nadere informatie

Als de lonen dalen, dalen de loonkosten voor de producent. Hetgeen kan betekenen dat de producent niet overgaat tot mechanisatie/automatisering.

Als de lonen dalen, dalen de loonkosten voor de producent. Hetgeen kan betekenen dat de producent niet overgaat tot mechanisatie/automatisering. Top 100 vragen. De antwoorden! 1 Als de lonen stijgen, stijgen de productiekosten. De producent rekent de hogere productiekosten door in de eindprijs. Daardoor daalt de vraag naar producten. De productie

Nadere informatie

Eindexamen economie 1 havo 2000-I

Eindexamen economie 1 havo 2000-I Opgave 1 Meer mensen aan de slag Het terugdringen van de werkloosheid is in veel landen een belangrijke doelstelling van de overheid. Om dat doel te bereiken, streeft de overheid meestal naar groei van

Nadere informatie

Visie op de ontwikkeling van de zuivelmarkt Thom Albers Landelijke Onderwijsdag 19 november 2013

Visie op de ontwikkeling van de zuivelmarkt Thom Albers Landelijke Onderwijsdag 19 november 2013 Visie op de ontwikkeling van de zuivelmarkt Thom Albers Landelijke Onderwijsdag 19 november 2013 Groeiende vraag Stabiele vraag Dalende vraag Positief effect op garantieprijs Negatief effect op garantieprijs

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends. Focus op verandering. Thema-update: Vleeskuikenhouderij

Rabobank Cijfers & Trends. Focus op verandering. Thema-update: Vleeskuikenhouderij Rabobank Cijfers & Trends Focus op verandering De pluimveevleesketen gaat de komende jaren substantieel veranderen. Het marktaandeel voor tussensegmentvlees (vooral dat van scharrelkuikens) is nu nog klein,

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 vwo 2007-II

Eindexamen economie 1-2 vwo 2007-II Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 1 0,15 0,12 100% = 25%

Nadere informatie

Ontwikkeling in de melkmarkt 21/04/2015

Ontwikkeling in de melkmarkt 21/04/2015 Ontwikkeling in de melkmarkt 21/04/2015 Melk- en voermarkt kort samengevat Vooruitzichten voor de melkmarkt zijn pover tot aan de zomer De melkmarkt is in de ban van het einde van de melkquotering o Afwachtende

Nadere informatie

Landbouw richting 2020

Landbouw richting 2020 A Landbouw richting 2020 Bert-Jan Aling Rabobank Nederland Sectormanager Food & Agri Financieringsvolume 1996-2009 30,0 28,1 30,1 28,0 26,0 23,4 25,8 24,0 22 22,2 22,0 19,7 20,5 20,0 18,2 19 18,0 17,1

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 vwo 2007-I

Eindexamen economie 1-2 vwo 2007-I Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 q v = 200 1,25 + 450 = 200 q a

Nadere informatie

Rabobank Food & Agri. Loon naar werken. Visiebericht Agrarisch Loonwerk

Rabobank Food & Agri. Loon naar werken. Visiebericht Agrarisch Loonwerk Loon naar werken Het rendement van agrarische loonbedrijven is de afgelopen jaren gedaald, vooral door stijgende kosten en de forse onderlinge concurrentie. Toch ziet de toekomst voor de sector er goed

Nadere informatie

Verder verduurzamen melkveehouderij; Pro-actieve aanpak Route2020

Verder verduurzamen melkveehouderij; Pro-actieve aanpak Route2020 Verder verduurzamen melkveehouderij; Pro-actieve aanpak Route2020 0 Experts verwachten een volumegroei van ~20% tot 2020 door het afschaffen van de quota... Nederlandse melkproductie (mln kg/jaar) 14,000

Nadere informatie

Agrarisch ondernemerschap, innovatie en financiering. Ruud Huirne, directeur F&A Nederland

Agrarisch ondernemerschap, innovatie en financiering. Ruud Huirne, directeur F&A Nederland Agrarisch ondernemerschap, innovatie en financiering Ruud Huirne, directeur F&A Nederland Rabo posities agrarische sector per sector stabiel tot licht dalend (* EUR mln) 2 Kredietverlening 2013 Verstrekkingen

Nadere informatie

Zuivelperspectief 2030: samen duurzaam en economisch gezond. Toekomstvisie van de Nederlandse Zuivel Organisatie

Zuivelperspectief 2030: samen duurzaam en economisch gezond. Toekomstvisie van de Nederlandse Zuivel Organisatie Zuivelperspectief 2030: samen duurzaam en economisch gezond Toekomstvisie van de Nederlandse Zuivel Organisatie Toekomstbeeld De Nederlandse zuivelsector floreert. Zij profiteert optimaal van de goede

Nadere informatie

Eindexamen economie vwo II

Eindexamen economie vwo II Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Voorbeelden van een

Nadere informatie

1 VARKENSSECTOR. voorzitter: Luis Carazo verslaggever: Lieve De Smit

1 VARKENSSECTOR. voorzitter: Luis Carazo verslaggever: Lieve De Smit Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus 40 1030 BRUSSEL T 02 552 77 05 F 02 552 77 01 www.vlaanderen.be beheerscomité dierlijke producten 21 april 2016 //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Nadere informatie

Wijnimport Nederland naar regio

Wijnimport Nederland naar regio DO RESEARCH Wijnimport Nederland naar regio Sterke opmars wijn uit Chili Jeroen den Ouden 1-10-2011 Inleiding en inhoudsopgave Pagina I De invoer van wijn in Nederland 1 II De invoer van wijn naar herkomst

Nadere informatie

Het perspectief van de agrarische sector in Nederland

Het perspectief van de agrarische sector in Nederland Het perspectief van de agrarische sector in Nederland Agroconnect-symposium 19 november 2009 Dr.ir. Huib Silvis Hoofdpunten Toekomst agrarische sector Betekenis technologie Strategie LEI Wageningen UR

Nadere informatie

Te weinig verschil Verschil tussen de hoogte van uitkeringen en loon is belangrijk. Het moet de moeite waard zijn om te gaan werken.

Te weinig verschil Verschil tussen de hoogte van uitkeringen en loon is belangrijk. Het moet de moeite waard zijn om te gaan werken. Hoofdstuk 4 Inkomen Paragraaf 4.1 De inkomensverschillen Waardoor ontstaan inkomens verschillen. Inkomensverschillen ontstaan door: Opleiding Verantwoordelijkheid Machtspositie Onregelmatigheid of gevaar

Nadere informatie

Agrarische grondmarkt tweede kwartaal 2013

Agrarische grondmarkt tweede kwartaal 2013 Agrarische grondmarkt tweede kwartaal 2013 Augustus 2013 Huib Silvis en Martien Voskuilen Landelijk overzicht De agrarische grondprijs in Nederland kwam in het 2 e kwartaal van 2013 uit op 49.800 euro

Nadere informatie

De Nederlandse landbouwexport De publicatie is tot stand gekomen in samenwerking met: De Nederlandse landbouwexport 2017

De Nederlandse landbouwexport De publicatie is tot stand gekomen in samenwerking met: De Nederlandse landbouwexport 2017 De Nederlandse landbouwexport 2017 De publicatie is tot stand gekomen in samenwerking met: De Nederlandse landbouwexport 2017 Uitgave 2018 Verklaring van tekens. Gegevens ontbreken * Voorlopig cijfer **

Nadere informatie

LTO- minimelkmarktbericht 21 maart 2013, Klaas Johan Osinga

LTO- minimelkmarktbericht 21 maart 2013, Klaas Johan Osinga LTO- minimelkmarktbericht 21 maart 2013, Klaas Johan Osinga Vraag In de laatste zes maanden was er steeds zoveel slecht nieuws over de economische groei, dat dit de consumptiegroei deed stagneren. In de

Nadere informatie

Eindexamen economie havo I

Eindexamen economie havo I Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit blijkt dat

Nadere informatie

DE VLAAMSE LANDBOUWCONJUNCTUURINDEX

DE VLAAMSE LANDBOUWCONJUNCTUURINDEX FOCUS 2015 DE VLAAMSE LANDBOUWCONJUNCTUURINDEX RESULTATEN ENQUÊTE VOORJAAR 2015 INHOUD 1. Vlaamse conjunctuurindex 2. Landbouw 3. Tuinbouw 4. Investeringen 5. Belemmeringen 6. Meer informatie 1. VLAAMSE

Nadere informatie

Eindexamen vwo economie 2014-I

Eindexamen vwo economie 2014-I Opgave 1 1 maximumscore 2 De kredietcrisis in de VS leidt ertoe dat Nederlandse banken verlies lijden op hun beleggingen in de VS en daardoor minder makkelijk krediet verstrekken aan bedrijven. Hierdoor

Nadere informatie

Starters zien door de wolken toch de zon

Starters zien door de wolken toch de zon M201206 Starters zien door de wolken toch de zon drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2012 Starters zien door de wolken toch de zon Enkele jaren nadat zij met een bedrijf zijn begonnen, en met enkele jaren financieel-economische

Nadere informatie

Vergelijking met buitenland

Vergelijking met buitenland Vergelijking met buitenland Michel de Haan Wageningen UR - LR USA NL Our Mission: Create a better understanding of milk production world-wide India China Ethiopia Argentinië Brazil Waarom vergelijking

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 havo 2004-II

Eindexamen economie 1-2 havo 2004-II 4 Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 artikel 1 Een verklaring waaruit

Nadere informatie

Eindexamen economie 1 vwo 2005-I

Eindexamen economie 1 vwo 2005-I 4 Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 102,4 100 = 101,4866 1,49% 100,9 Voor het antwoord:

Nadere informatie

Marktanalyse: Marktkansen en uitdagingen Nederlandse varkenshouderij 3.000 2.000 1.500 1.000

Marktanalyse: Marktkansen en uitdagingen Nederlandse varkenshouderij 3.000 2.000 1.500 1.000 Marktanalyse: Marktkansen en uitdagingen Nederlandse varkenshouderij Wereldwijde groei van de varkensvleesconsumptie en een toenemende invloed van de Europese consument op de wijze van varkenshouden. Dat

Nadere informatie

VERSLAG. Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus BRUSSEL T F

VERSLAG. Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus BRUSSEL T F Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus 40 1030 BRUSSEL T 02 552 77 05 F 02 552 77 01 www.vlaanderen.be VERSLAG //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 havo 2007-I

Eindexamen economie 1-2 havo 2007-I 4 Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 twee van de volgende voorbeelden

Nadere informatie

DEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus BRUSSEL T F

DEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus BRUSSEL T F DEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus 40 1030 BRUSSEL T 02 552 77 05 F 02 552 77 01 www.vlaanderen.be VERSLAG ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Nadere informatie

Oekraïne (foto s zijn terug te vinden op www.liba.be)

Oekraïne (foto s zijn terug te vinden op www.liba.be) Landbouw in Oekraïne 12/05/2011 Oekraïne (foto s zijn terug te vinden op www.liba.be) Oekraïne is groter dan elk land van de EU. De goede ligging van het land, gecombineerd met de vruchtbare bodems, geeft

Nadere informatie

MELKPRIJSVERGELIJKING MEI 2010

MELKPRIJSVERGELIJKING MEI 2010 MELKPRIJSVERGELIJKING MEI (Voor standaardmelk (1) en volgens de uitbetalingssystemen van de zuivelondernemingen; alle bedragen in euro / 100kg) Bedrijf Milcobel Alois Müller Humana Milchunion eg Nordmilch

Nadere informatie

2015: Kans(en) en/of bedreiging voor de melkveehouder?!

2015: Kans(en) en/of bedreiging voor de melkveehouder?! 2015: Kans(en) en/of bedreiging voor de melkveehouder?! Vic Boeren (06 53407806) Eric Bouwman (06 26544114) november 2014 DLV Dier Groep BV Onafhankelijk, toonaangevend en landelijk werkend adviesbedrijf

Nadere informatie

Agrarische grondmarkt eerste kwartaal 2013

Agrarische grondmarkt eerste kwartaal 2013 Agrarische grondmarkt eerste kwartaal 213 Mei 213 Jan Luijt en Martien Voskuilen Landelijk overzicht De lichte stijging van de agrarische grondprijs in 212 lijkt zich in het 1 e kwartaal van 213 te stabiliseren

Nadere informatie

NZV LUSTRUM - De Veeteler in de Wereld

NZV LUSTRUM - De Veeteler in de Wereld NZV LUSTRUM - De Veeteler in de Wereld Frans Keurentjes Raad van Commissarissen / Bestuurslid FrieslandCampina 5 november 2015 Wereldwijd Europa Nederland Duitsland België Griekenland Hongarije Roemenië

Nadere informatie

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Najaar 2014 Inhoudsopgave Terugblik op najaar 2014...3 Najaar 2014 in cijfers...4 Verwachtingen voorjaar 2015...7 Van Oers Agro Hofdreef 24 4881 DR Zundert Postbus 88

Nadere informatie

Grotere landbouwbedrijven bepalen grondvraag en -prijs

Grotere landbouwbedrijven bepalen grondvraag en -prijs Grotere landbouwbedrijven bepalen grondvraag en -prijs Huib Silvis en Martien Voskuilen Grotere bedrijven zijn bij uitbreiding van het areaal landbouwgrond in het voordeel omdat zij over het algemeen hogere

Nadere informatie

Duurzame Dierlijke Agroketens

Duurzame Dierlijke Agroketens A b c Duurzame Dierlijke Agroketens Visie van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie op de Veehouderijketen De Veetelers - Sympodium 'EEN KETEN VOL KANSEN' drs. Henri Kool Directeur

Nadere informatie

Rabobank Food & Agri. Sectorupdate: Nederlandse zuivelkolom in internationaal perspectief

Rabobank Food & Agri. Sectorupdate: Nederlandse zuivelkolom in internationaal perspectief Sectorupdate: Nederlandse zuivelkolom in internationaal perspectief De zuivelmarkt verandert in rap tempo. Het afschaffen van het melkquotum in Europa is slechts één van de ingrijpende mondiale ontwikkelingen.

Nadere informatie

SCHAPEN EN GEITEN. Bijkomende informatie:

SCHAPEN EN GEITEN. Bijkomende informatie: Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus 40 1030 BRUSSEL T 02 552 77 05 F 02 552 77 01 www.vlaanderen.be Beheerscomité dierlijke producten 21 juni 2018 //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Nadere informatie

Strategische ontwikkelingen Legpluimveehouderij. Machiel Kamerbeek Sectormanagement veehouderij

Strategische ontwikkelingen Legpluimveehouderij. Machiel Kamerbeek Sectormanagement veehouderij Strategische ontwikkelingen Legpluimveehouderij Machiel Kamerbeek Sectormanagement veehouderij Onderwerpen Trends in de markt Trends in wet- en regelgeving Uw strategie? 2 Onze belangrijkste afzetmarkt;

Nadere informatie

2. Geografisch a. Duidelijk omzetverlies in België: ,2 miljoen 59,4 miljoen 50,6 miljoen

2. Geografisch a. Duidelijk omzetverlies in België: ,2 miljoen 59,4 miljoen 50,6 miljoen BIJLAGE NOTULEN ALGEMENE VERGADERING DD.29/04/2014 Samenvatting van de gestelde vragen en antwoorden. Tijdens de presentatie van het jaaroverzicht heeft dhr. Luc Switten, CEO, omstandig een toelichting

Nadere informatie

Toekomst Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Herman Snijders Programmadirectie GLB, Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I)

Toekomst Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Herman Snijders Programmadirectie GLB, Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) Toekomst Gemeenschappelijk Landbouwbeleid Herman Snijders Programmadirectie GLB, Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) Ontstaan Jaren vijftig: Voedselzekerheid Deviezen sparen

Nadere informatie

LANDEN ANALYSE BELGIË

LANDEN ANALYSE BELGIË LANDEN ANALYSE BELGIË Algemeen LANDEN ANALYSE ALGEMEEN De Landen Analyse geeft de sector (cijfermatig) inzicht in de huidige (2013) en toekomstige (2018) waarde van de consumptie van snijbloemen en potplanten

Nadere informatie

Oost-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod

Oost-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Oost-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Oost-Nederland (*1. m²) 43.8 4.136 2.481 Overig Nederland In de oostelijke provincies is ruim 13% van

Nadere informatie

Beleggen voor het Rabo BedrijvenPensioen

Beleggen voor het Rabo BedrijvenPensioen Beleggen voor het Rabo BedrijvenPensioen Wat u moet weten over beleggen Uw werkgever betaalt pensioenpremies voor het Rabo BedrijvenPensioen. In deze brochure leest u hoe we die premies voor u beleggen.

Nadere informatie

Financieren in de melkgeitenhouderij

Financieren in de melkgeitenhouderij Financieren in de melkgeitenhouderij Wat kan er wel? Clemens van der Aa Sectormanager Veehouderij Rabobank Nederland Financieren in de melkgeitenhouderij Cijfers Ontwikkeling markten Wat kan er wel? Ontwikkeling

Nadere informatie

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - mei 2012

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - mei 2012 M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - mei 2012 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.

Nadere informatie

Voorsprong met mineralen

Voorsprong met mineralen Voorsprong met mineralen Samen staan de sectoren sterker Deze bijeenkomst werd mogelijk gemaakt door LTO Gelderland, Overijssel en de Rabobank. Circulaire Economie Nieuwe toverwoord of kansrijke uitdaging

Nadere informatie

Bedrijfsruimtemarkt zuid-nederland Limburg en Noord-Brabant

Bedrijfsruimtemarkt zuid-nederland Limburg en Noord-Brabant Landelijke marktontwikkelingen Na een korte opleving in 2011 viel de opname van bedrijfsruimte in 2012 opnieuw terug. Tegen de verwachting in bleef het aanbod echter redelijk stabiel. Wel wordt een steeds

Nadere informatie

Presentatie beleggingsresultaten over eerste kwartaal van 2017 van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI. Bas Endlich Jacob Vijverberg 1

Presentatie beleggingsresultaten over eerste kwartaal van 2017 van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI. Bas Endlich Jacob Vijverberg 1 Presentatie beleggingsresultaten over eerste kwartaal van 2017 van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI Bas Endlich Jacob Vijverberg 1 Agenda Financiële markten Resultaten Vooruitzichten Bron: Bloomberg,

Nadere informatie

Product-info Aubergine

Product-info Aubergine Product-info Aubergine PT 2009 / 58 Oktober 2009/ Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Markt & Innovatie Product-info Aubergine Auteur Peter van der Salm Functie Marktanalist Telefoon 079-3470662

Nadere informatie

Oktober 2015. Macro & Markten. 1. Rente en conjunctuur :

Oktober 2015. Macro & Markten. 1. Rente en conjunctuur : Oktober 2015 Macro & Markten 1. Rente en conjunctuur : VS Zoals al aangegeven in ons vorig bulletin heeft de Amerikaanse centrale bank FED de beleidsrente niet verhoogd. Maar goed ook, want naderhand werden

Nadere informatie

Toerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Research

Toerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Research Toerisme in perspectief NBTC Holland Marketing Afdeling Research Inleiding In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het (internationaal) toerisme en de factoren

Nadere informatie

Marktsituatie en biggenstromen vanuit Nederland

Marktsituatie en biggenstromen vanuit Nederland Marktsituatie en biggenstromen vanuit Nederland Benny ten Thije Select Porc B.V. -> Va-handel Dijk Biggenbemiddeling in binnen- en buitenland Varkensproductie Varkensproductie wereldwijd - 1,3 miljard

Nadere informatie

Care IS klantbijeenkomst. Hotel Van der Valk oktober 2015

Care IS klantbijeenkomst. Hotel Van der Valk oktober 2015 Care IS klantbijeenkomst Hotel Van der Valk oktober 2015 Welkom Wij heten u van harte welkom in Van der Valk Hotel 2 Programma 19.00 uur Ontvangst 19.30 uur Opening 19.40 uur Chinese groeivertraging 20.00

Nadere informatie

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Maart 2016

M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Maart 2016 M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Maart 2016 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.

Nadere informatie

Bedrijfsruimtemarkt zuidwest-nederland Zuid-Holland en Zeeland

Bedrijfsruimtemarkt zuidwest-nederland Zuid-Holland en Zeeland Landelijke marktontwikkelingen Na een korte opleving in 211 viel de opname van bedrijfsruimte in 212 opnieuw terug. Tegen de verwachting in bleef het aanbod echter redelijk stabiel. Wel wordt een steeds

Nadere informatie

Toerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Onderzoek

Toerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Onderzoek Toerisme in perspectief NBTC Holland Marketing Afdeling Onderzoek Inleiding In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het (internationaal) toerisme en de factoren

Nadere informatie

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Groothandel Kwartaalcijfers Pagina 1 van 27

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Groothandel Kwartaalcijfers Pagina 1 van 27 Inhoud Ontwikkeling aantal orders 2 Verwachting aantal orders 3 Verwachting aantal exportorders 4 Verwachting inkopen bij leveranciers 5 Oordeel orderpositie 6 Oordeel orderpositie buitenland 7 Oordeel

Nadere informatie

Dienstensector houdt vertrouwen

Dienstensector houdt vertrouwen Stand van de Zakelijke Dienstverlening Dienstensector houdt vertrouwen Kasper Buiting Senior Sectoreconoom December 18 Inhoudsopgave pagina 1 Macro-economie: Eurozone en NL Voorlopende economische indicatoren

Nadere informatie

De Nederlandse landbouwexport De publicatie is tot stand gekomen in samenwerking met: De Nederlandse landbouwexport 2017

De Nederlandse landbouwexport De publicatie is tot stand gekomen in samenwerking met: De Nederlandse landbouwexport 2017 De Nederlandse landbouwexport 2017 De publicatie is tot stand gekomen in samenwerking met: De Nederlandse landbouwexport 2017 Uitgave 2018 Verklaring van tekens. Gegevens ontbreken * Voorlopig cijfer **

Nadere informatie

Innovatieagenda Melkveehouderij

Innovatieagenda Melkveehouderij Innovatieagenda Melkveehouderij stappen naar een nieuwe melkweg samen met ketenpartijen in de melkveehouderij INLEIDING NL 20 Waarom een innovatieagenda? Innovatie is een belangrijke voorwaarde voor de

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Rabobank Cijfers & Trends Een visie op branches in het Nederlandse bedrijfsleven. 39e jaargang editie 2014/2015 Perspectief De Nederlandse melkveehouderij is, samen met de toeleverende en verwerkende industrie,

Nadere informatie

ALGEMENE ECONOMIE /03

ALGEMENE ECONOMIE /03 HBO Algemene economie Raymond Reinhardt 3R Business Development raymond.reinhardt@3r-bdc.com 3R 1 M Productiefactoren: alle middelen die gebruikt worden bij het produceren: NOKIA: natuur, ondernemen, kapitaal,

Nadere informatie

Sectorupdate. Export bloemen en planten. 25 juni 2012. Economisch Bureau, Sector & Commodity Research

Sectorupdate. Export bloemen en planten. 25 juni 2012. Economisch Bureau, Sector & Commodity Research Sectorupdate Export bloemen en planten Economisch Bureau, Sector & Commodity Research 25 juni 2012 Exportgroei ondanks crisis in de eurozone Rusland vierde exportbestemming door sterke toename van de export

Nadere informatie

Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14. Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie

Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14. Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14 Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd

Nadere informatie

Bijkomende informatie:

Bijkomende informatie: Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus 40 1030 BRUSSEL T 02 552 77 05 F 02 552 77 01 www.vlaanderen.be Beheerscomité dierlijke producten 30 augustus 2018 //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 vwo 2004-II

Eindexamen economie 1-2 vwo 2004-II 4 Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Een voorbeeld van een juiste berekening is:

Nadere informatie

Examen HAVO. Economie 1

Examen HAVO. Economie 1 Economie 1 Examen HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 21 juni 13.30 16.00 uur 20 00 Dit examen bestaat uit 31 vragen. Voor elk vraagnummer is aangegeven hoeveel punten met een goed

Nadere informatie

Strategieën voor een veranderende wereld. Frans Keurentjes

Strategieën voor een veranderende wereld. Frans Keurentjes Strategieën voor een veranderende wereld Frans Keurentjes Even voorstellen: Frans Keurentjes Lid van het coöperatiebestuur en raad van commissarissen sinds 2006 Sinds 20 december 2016 voorzitter van het

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal Coenrapportomslag eerstekwartaal.indd 1

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal Coenrapportomslag eerstekwartaal.indd 1 Conjunctuurenquête Nederland Tweede kwartaal 11 Coenrapportomslag eerstekwartaal.indd 1 3-5-11 :36 Economisch herstel zet door Horeca en detailhandel haken aan Na een lichte afzwakking in het eerste kwartaal

Nadere informatie

Welkom bij het webinar over de beleggingsresultaten van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI in het derde kwartaal van 2015

Welkom bij het webinar over de beleggingsresultaten van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI in het derde kwartaal van 2015 Welkom bij het webinar over de beleggingsresultaten van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI in het derde kwartaal van 2015 Bas Endlich Jacob Vijverberg 1 Marktontwikkelingen derde kwartaal 2015 Geen renteverhoging

Nadere informatie

Nulgroei in 2014: opluchting, maar geen opleving

Nulgroei in 2014: opluchting, maar geen opleving Persconferentie 12/02/2014 Nulgroei in 2014: opluchting, maar geen opleving Internationale conjunctuur en economische toestand 2 Verbetering ondernemersvertrouwen in 2013, maar terugval in 2014 30,00 NBB-barometer

Nadere informatie

DEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus BRUSSEL T F

DEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus BRUSSEL T F DEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus 40 1030 BRUSSEL T 02 552 77 05 F 02 552 77 01 www.vlaanderen.be VERSLAG BEHEERSCOMITÉ VARKENS 19 SEPTEMBER 2018 ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Nadere informatie

Emissielekken in België

Emissielekken in België Milieu-economische analyses voor België, de Gewesten en Europa 13 september 2012 Emissielekken in België Guy Vandille Federaal Planbureau Wat is een emissielek? Emissielek = verschil tussen : emissies

Nadere informatie