Stichting Pensioenfonds TDV Jaarverslag 2014

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Stichting Pensioenfonds TDV Jaarverslag 2014"

Transcriptie

1 Jaarverslag 2014

2 Stichting Pensioenfonds TDV 44e Boekjaar Stichting Pensioenfonds TDV Zutphenseweg 51 Postbus AH Deventer Telefoon: Fax: Website: Handelsregister nr.:

3

4 Inhoud Karakteristieken van het pensioenfonds 4 Kernpunten 6 Meerjarenoverzicht 7 1. Verslag van bestuur en directie Algemeen Pensioenen Financiële positie Beleggingen Risicobeheer Ontwikkelingen na balansdatum Verslag van het Verantwoordingsorgaan Verslag van de Visitatiecommissie Jaarrekening Balans (activa) Staat van baten en lasten Kasstroomoverzicht Toelichting op de jaarrekening Overige gegevens Gebeurtenissen na balansdatum Resultaatbestemming Actuariële verklaring Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Bijlagen Begrippenlijst 54

5 Karakteristieken van het pensioenfonds Missie Stichting Pensioenfonds TDV (TDV) is belast met de uitvoering van de pensioenregelingen van Ardagh Metal Packaging Netherlands B.V. (Ardagh) en haar rechtsvoorgangers. Deze uitvoering omvat het inzichtelijk maken van pensioenzaken, het administreren en uitbetalen van pensioenen, het op solide wijze beleggen en beheren van de pensioenpremies, de beleggingsopbrengsten en het pensioenvermogen, alsmede het goed communiceren met deelnemers. De missie van TDV is om dit zo goed mogelijk te volbrengen. Doelstellingen Om deze missie te bereiken zijn de doelstellingen van TDV: het voeren van een correcte pensioenadministratie; het tijdig en juist uitbetalen van de pensioenuitkeringen; het behalen van een zo goed mogelijk rendement binnen de vastgestelde risicokaders; het makkelijk toegankelijk zijn voor vragen over pensioen en het hierbij leveren van een optimale service; het verhogen van het pensioenbewustzijn van deelnemers; een heldere en bondige communicatie met alle belanghebbenden, maar vooral met de deelnemers; een efficiënte bedrijfsvoering met een hoog kostenbewustzijn; In de documentatie over pensioenen worden veelvuldig vaktermen gebruikt. TDV probeert dit zoveel mogelijk te vermijden, maar er valt vaak niet aan te ontkomen. Dat geldt ook voor dit jaarverslag. Daarom is achterin als bijlage (pagina 54 en verder) een uitgebreide begrippenlijst opgenomen. Organisatie per 31 december 2014 Bestuur Voorgedragen door de directie van Ardagh: F.A. Möller (voorzitter) drs. H.J. Veld RA J.C.E.M. Vissers Voorgedragen door de Groepsondernemingsraad van Ardagh: mevrouw E. van Buiten drs. F.C.L. Terpstra RA Voorgedragen door de pensioengerechtigden: L.M.O. van Montfort (secretaris) drs. B.P. Hess Externe deskundige A.M.J. de Bekker AAG Commissies De beleidsvoorbereiding vindt voor een belangrijk deel plaats binnen drie commissies. De commissies zijn samengesteld uit leden van het bestuur en externe deskundigen en hebben elk hun eigen taak. De taak van de beleggingsadviescommissie is om het bestuur gevraagd en ongevraagd van advies te voorzien ten aanzien van het te voeren beleggingsbeleid. Tevens dient de commissie toe te zien op de uitvoering van het beleggingsbeleid van TDV. De taak van de pensioencommissie is om het bestuur gevraagd en ongevraagd van advies te voorzien ten aanzien van de communicatie naar deelnemers en het onderhouden van de documentatie van TDV. De taak van de risicocommissie is om het bestuur gevraagd en ongevraagd van advies te voorzien ten aanzien van risicomanagement. Tevens dient de commissie toe te zien op de uitvoering van de risicocontrole van TDV. Tot 16 juni 2014 maakten de heren Groeneveld en Jongsma deel uit van de beleggingsadviescommissie. Per genoemde datum zijn deze heren opgevolgd door de heren Bannet en Salomons. Pagina 4

6 Commissieleden Beleggingsadviescommisie Pensioencommissie Risicocommissie drs. E.J. Bannet* X A.M.J. de Bekker AAG X X E. van Buiten X drs. J.C.P.M. van Erp* drs. B.P. Hess X drs. Th.W.F. Hillen RBA* X X X L.M.O. van Montfort prof. dr. R.M. Salomons* drs. F.C.L. Terpstra RA * Geen bestuurslid. X X Verantwoordingsorgaan Het verantwoordingsorgaan is als volgt samengesteld: mevrouw drs. W.J. Oosterveld-Sanders (voorzitter) namens de pensioengerechtigden G.H.F. ter Horst, namens de pensioengerechtigden Th.A. Tysma, namens de pensioengerechtigden A.J. van Oortmarssen (secretaris), namens de werknemers drs. J.H. Soenveld, namens de werkgever drs. E.E.W. Vriens, namens de werkgever Het verantwoordingsorgaan heeft de bevoegdheid een oordeel te geven over het handelen van het bestuur. Pensioenbureau Het bestuur heeft het dagelijks beleid opgedragen aan een van de werkgever onafhankelijk pensioenbureau. Dit betreft de administratieve uitvoering van de pensioenregelingen, de financiële administratie en het beheer van het vermogen van TDV. De medewerkers van het pensioenbureau zijn formeel wel in dienst van Ardagh MPN, maar leggen louter verantwoording af aan het bestuur van TDV. Naast TDV ondersteunt het pensioenbureau ook Stichting Pensioenfonds Ardagh Nederland (SPAN), het pensioenfonds van de Nederlandse glasfabrieken van Ardagh Group. Personele bezetting Directeur drs. Th.W.F. Hillen RBA Pensioenadministratie M.C. Kuik en A.E. Wallinga Financiële administratie D.G. Schimmel Secretariaat mevrouw E. Peeters-Bolink en mevrouw J.G. Rauwerdink-Wamelink Externe ondersteuning Certificerend Actuaris Triple A, Amsterdam Adviserend Actuaris Sprenkels & Verschuren B.V., Amsterdam Accountant PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Groningen Compliance officer Ir. F.W. Savrij Droste Kenmerken pensioenregeling Tot 31 december 2014 was de pensioenregeling (pensioenregeling 2006) een middelloonregeling die voorziet in een ouderdomspensioen vanaf 65 jaar en een nabestaandenpensioen op opbouwbasis. Er geldt geen minimum toetredingsleeftijd. Het pensioen is gebaseerd op de pensioengrondslag. De pensioengrondslag is het vaste jaarsalaris vermeerderd met de vakantietoeslag en verminderd met de franchise. Voor de deelnemer die geheel arbeidsongeschikt raakt, wordt het deelnemerschap voor maximaal 75% voortgezet zonder dat de deelnemer daarvoor nog premie verschuldigd is. Voor gedeeltelijk arbeidsongeschikte deelnemers geldt een gedeeltelijke premievrije voortzetting van het deelnemerschap. De pensioenregeling kent verscheidene flexibiliseringsmogelijkheden. Werknemers in regelmatige ploegendienst kunnen op vrijwillige basis gebruik maken van een regeling die voorziet in een tijdelijke aanvulling op het nabestaandenpensioen. Dit nabestaandenpensioen wordt aan de partner uitgekeerd tot de maand waarin de deelnemer de AOW-leeftijd zou hebben bereikt. Per 1 januari 2015 is de pensioenregeling (pensioenregeling 2015) aangepast en is de pensioenrichtleeftijd verschoven naar 67 jaar. Hiernaast is er een aantal overgangsregelingen van kracht waaraan bepaalde deelnemers voorwaardelijke rechten kunnen ontlenen. X X Pagina 5

7 Kernpunten In het eerste halfjaar van 2014 heeft het bestuur een nieuw bestuursmodel ingevoerd. TDV heeft gekozen voor een paritair bestuursmodel aangevuld met één externe deskundige. Een paritair model houdt in dat het bestuur bestaat uit vertegenwoordigers van werkgever, werknemers en pensioengerechtigden. Als externe deskundige is de heer De Bekker benoemd. Met uitzondering van de heer Jongsma, die Ardagh verlaten heeft, zijn alle andere bestuursleden herbenoemd. Wat betreft het intern toezicht is gekozen voor een visitatiecommissie. De visitatie zal jaarlijks worden uitgevoerd (was voorheen één keer per drie jaar). Een samenvatting van het verslag van de visitatie is in dit jaarverslag opgenomen. De samenstelling en de wijze van benoeming van het verantwoordingsorgaan is veranderd, De werknemers worden door één lid vertegenwoordigd (was twee) en de pensioengerechtigden door drie (was twee). Al deze vertegenwoordigers worden benoemd na verkiezing. De werkgever houdt twee vertegenwoordigers in het verantwoordingsorgaan. Eind 2013 heeft De Nederlandsche Bank (DNB) een zestigtal fondsen aangeschreven die zij als kwetsbaar heeft geïdentificeerd. TDV behoorde tot deze 60 fondsen. DNB verwachtte van deze fondsen dat ze na onderzoek een document zouden opstellen waarin het bestuur aangeeft of en hoe het bedrijfsmodel houdbaar is. Het bestuur heeft een aparte bijeenkomst gehouden onder leiding van een externe partij om dit te bespreken en het document voor te bereiden. De conclusie van het bestuur was dat er bij de belanghebbenden voldoende draagvlak is voor een eigen pensioenfonds, dat doorgaan met een zelfstandig pensioenfonds verantwoord is en dat de belangen van de belanghebbenden daarmee (vooralsnog) het beste gediend zijn. De verbetering van de dekkingsgraad in 2013 was in de ogen van het bestuur voldoende om per 1 januari 2014 de pensioenaanspraken en pensioenrechten met 1,25% te verhogen. In 2014 daalde de dekkingsgraad van 113,4% naar 111,8%. De daling van de rente zorgde voor een daling van de dekkingsgraad van ruim 18 procentpunt. Dit werd voor een groot gedeelte goed gemaakt door de renteafdekking en het positieve beleggingsresultaat. Het beleggingsresultaat in 2014 bedroeg 15,4% (2013: 6%). Door de enorme rentedaling werd op de matching-portefeuille een uitzonderlijk hoog rendement van 23% behaald. De return-portefeuille boekte een positief resultaat van 7%. Alle onderdelen van de return-portefeuille hadden een positief rendement, aandelen het hoogst (9,9%) en de portefeuille overige beleggingen het laagst (4,1%). Het behaalde rendement van de portefeuille lag hoger dan het rendement van de strategische normportefeuille (10,6%). Per 1 januari 2014 is de fiscale ruimte voor de pensioenopbouw ingeperkt. In overleg tussen vakbonden en de werkgever is besloten om de pensioenrichtleeftijd op 65 jaar te handhaven, de pensioenopbouw te verlagen van 2,20% naar 1,84%, maar ook om de franchise te verlagen van naar Door de verlaging van de franchise wordt een gedeelte van de verlaging van het opbouwpercentage gecompenseerd. In 2015 is de fiscale ruimte voor de pensioenopbouw verder ingeperkt. Als gevolg hiervan is besloten om de pensioenrichtleeftijd te verhogen naar 67 jaar. Per 1 januari 2015 is de wet nieuw financieel toetsingskader (nftk) in werking getreden. In het jaarverslag worden de belangrijkste veranderingen kort samengevat. Een belangrijk element van de wet is dat pensioenfondsen ernaar dienen te streven om van de diverse organen van het pensioenfonds zoveel mogelijk duidelijkheid te krijgen over de doelstellingen, het ambitieniveau van de toeslagverlening en de risicohouding. In 2015 gaat het bestuur met vertegenwoordigers van deelnemers hierover in gesprek. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft een onderzoek gehouden naar het verstrekken van informatie aan deelnemers rondom pensioeningang. TDV maakte als één van dertig pensioenfondsen deel uit van dit onderzoek. De resultaten uit het onderzoek hebben geleid tot het Rapport Uitkeringsinformatie. In het rapport hebben twee pensioenfondsen bij het eindbeeld de kwalificatie goed gekregen. Het bestuur is trots te kunnen melden dat TDV één van deze twee fondsen was. Per 1 januari 2014 is de zogenaamde Code Pensioenfondsen (Code) in werking getreden. De Code bestaat uit 83 normen. TDV voldoet aan de meeste normen. Indien een fonds niet aan de norm voldoet, dient zij dit uit te leggen. In het jaarverslag worden niet alle normen besproken, maar alleen die normen waar niet aan voldaan wordt en die normen waar het bestuur speciale aandacht aan wil schenken. Het bestuur Pagina 6

8 Meerjarenoverzicht Aantal verzekerden per 31 december Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Pensioenen (x 1.000) Premies en koopsommen Pensioenuitkeringen Pensioenvermogen 1) Technische voorzieningen 2) Eigen Vermogen , Dekkingsgraad 111,8% 113,4% 105,3% 97,8% 102,8% Vereiste dekkingsgraad 115,8% 116,2% 116,5% 117,2% 117,1% Beleggingen (x 1.000) Belegd vermogen Beleggingsopbrengsten 3) - Direct Indirect Totaal beleggingsresultaat 15,4% 6,0% 17,5% 8,3% 13,1% Pensioenuitvoeringsgegevens (x 1) Franchise Pensioenpremie Ardagh MPN Ouderdomspensioen (% van pensioengrondslag) Pensioenpremie Ardagh Services Netherlands B.V. Toeslagen per 1 januari 23,4% 25,6% 32,7% 31,25% 26,4% 23,4% Nvt Nvt nvt 26,0% 22,5% 18,0% - Deelnemers Ardagh MPN 0,00% 1,25% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% - Gewezen deelnemers 0,00% 1,25% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% - Pensioengerechtigden 0,00% 1,25% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 1 ) Pensioenvermogen is het totaal aan activa minus de schulden. 2 ) De technische voorzieningen zijn inclusief de voorziening voor de regeling Sociaal Plan en de voorziening voor herverzekerde rechten en is gebaseerd op de nominale marktrente per 31 december van het betreffende jaar. 3) Vanaf 2013 heeft er een verandering plaatsgevonden in de verdeling tussen directe- en indirecte beleggingsopbrengsten. Derhalve is er geen aansluiting met voorgaande jaarverslagen. Pagina 7

9 1. Verslag van bestuur en directie 1.1 Algemeen Bestuur en organisatie Per 1 juli 2013 is de Wet versterking bestuur pensioenfondsen van kracht geworden. Deze wet diende voor 1 juli 2014 door de pensioenfondsen tot uitvoering te zijn gebracht. In 2013 heeft het bestuur in overleg met het verantwoordingsorgaan gekozen voor het paritaire model aangevuld met één externe deskundige. In het paritaire model bestaat het bestuur uit vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers en pensioengerechtigden, eventueel aangevuld met maximaal twee externe deskundigen. Hierbij worden de werkgeversleden op voordracht van de werkgever benoemd, de werknemersleden op voordracht van de Groepsondernemingsraad en de pensioengerechtigden op voordracht van de pensioengerechtigden in het verantwoordingsorgaan of na verkiezing. Voor het intern toezicht is gekozen voor een visitatiecommissie. De visitatie zal jaarlijks worden uitgevoerd. In het eerste halfjaar van 2014 heeft het bestuur het nieuwe bestuursmodel ingevoerd. Bestuur De werkgever heeft de heren Möller, Vissers en Veld als bestuurslid voorgedragen. Deze heren maakten al deel uit van het bestuur. De heer Jongsma was niet meer beschikbaar, omdat hij Ardagh verlaten heeft. Het bestuur dankt de heer Jongsma voor zijn constructieve bijdrage in de afgelopen jaren. De Groepsondernemingsraad heeft mevrouw Van Buiten en de heer Terpstra voorgedragen en de pensioengerechtigden in het verantwoordingsorgaan de heren Hess en Van Montfort. Ook deze bestuursleden maakte al deel uit van het bestuur. Verder is besloten om de heer De Bekker te benoemen als externe deskundige in het bestuur. De heer De Bekker was al algemeen adviseur van het pensioenfonds. Het bestuur is van mening dat de deskundigheid van het bestuur verhoogd kan worden door toevoeging van externe deskundigen. De complexiteit van pensioenen is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Ook zijn de toezichteisen aanzienlijk verzwaard. Het bestuur denkt door opname van externe deskundigen in het bestuur hier beter mee om te kunnen gaan. De werkgever heeft aangegeven dat zij binnen de paritaire bestuursleden over 50% van de stemmen wenst te beschikken (wettelijk maximum). Om dit te bewerkstelligen, beschikken de 3 bestuursleden namens de werkgever, zolang er geen vierde werkgeverslid is benoemd, samen over 4 stemmen. Alle andere bestuursleden hebben ieder één stem. Besluiten in het bestuur dienen met een twee derde meerderheid van stemmen genomen te worden. Door het aftreden van de heer Jongsma is er geen bestuurslid meer onder de 40 jaar (norm 68 van de Code). Voor de opvolging van de heer Jongsma heeft de werkgever een kandidaat gevonden die jonger is dan 40 jaar. Naar verwachting zal deze kandidaat in de loop van 2015 als bestuurslid benoemd kunnen worden. Dit is afhankelijk van de goedkeuring door DNB. In principe is de zittingsduur van een bestuurslid maximaal 12 jaar (3 termijnen van 4 jaar). Het bestuur heeft echter in bijzondere omstandigheden de mogelijkheid om hiervan af te wijken (norm 60 van de Code). De meeste bestuursleden zijn in dienst van Ardagh Group en ontvangen geen vergoeding voor hun bestuurswerkzaamheden. Bestuursleden die niet in volledige dienst zijn van Ardagh Group ontvangen een vaste jaarlijkse vergoeding (normen van de Code). Zie verder pagina 45. Verantwoordingsorgaan In het verantwoordingsorgaan dienen de deelnemers en de pensioengerechtigden op basis van onderlinge getalsverhoudingen vertegenwoordigd te zijn. Dat betekent bij TDV een verhouding van drie pensioengerechtigden t.o.v. één actieve deelnemer. In het verantwoordingsorgaan zaten twee pensioengerechtigden en twee actieve deelnemers. De samenstelling diende dus te veranderen. De heer Makken, vertegenwoordiger namens de werknemers, heeft toen besloten zich niet meer kandidaat te stellen voor het nieuwe verantwoordingsorgaan. De heer Makken heeft sinds de oprichting van het verantwoordingsorgaan deel uitgemaakt van dit orgaan. Het bestuur bedankt de heer Makken voor zijn bijdrage over deze periode. In het voorjaar hebben actieve deelnemers en pensioengerechtigden een brief ontvangen met de oproep om zich kandidaat te stellen voor het verantwoordingsorgaan. TDV streeft naar diversiteit in haar organisatie. Daarom is bij de oproep aangegeven dat TDV graag zou willen zien dat deelnemers jonger dan 40 jaar, vrouwen en deelnemers van niet Nederlandse afkomst zich ook kandidaat stellen. Voor de drie zetels van pensioengerechtigden hadden zich drie kandidaten aangemeld en voor de zetel van de werknemers één. Er hoefden daarom geen verkiezingen te worden gehouden. De werkgever kan vertegenwoordigd zijn, maar dat hoeft niet. De werkgever heeft gekozen om dit wel te doen door middel van twee vertegenwoordigers. Als uitkomst zijn vijf leden van het oude verantwoordingsorgaan herbenoemd en is er één nieuw lid toegetreden, de heer Tysma namens de pensioengerechtigden. Pagina 8

10 Leden van het verantwoordingsorgaan die niet in dienst zijn van Ardagh Group ontvangen een vaste vacatievergoeding per vergadering of activiteit van het verantwoordingsorgaan. Om deze veranderingen mogelijk te maken dienden de statuten te worden aangepast. Het bestuur heeft deze gelegenheid aangegrepen om de statuten in zijn geheel grondig aan te passen. Daarnaast dienden de nodige fondsdocumenten aangepast te worden. Het nieuwe bestuursmodel en alle veranderde documenten zijn in de bestuursvergadering van 16 juni 2014 door het bestuur goedgekeurd en bekrachtigd Het Nieuwe Financiële Toetsingskader (nftk) In de vorige jaarverslagen hebben we ook al geschreven over de Wet nftk. De invoering hiervan bleek een moeizaam proces. Het proces begon in mei 2012 met de hoofdlijnennota herziening financieel toetsingskader. Uiteindelijk is de wet in de herfst van 2014 door de Tweede Kamer aangenomen en vlak voor het einde van het jaar door de Eerste Kamer. De wet is per 1 januari 2015 in werking getreden. Het gaat te ver om de nieuwe wet uitvoering weer te geven in het jaarverslag. Hieronder worden de belangrijkste wijzigingen kort samengevat. De officiële dekkingsgraad wordt bepaald op basis van een 12-maandsgemiddelde. Dit wordt de beleidsdekkingsgraad genoemd. Per 31 december 2014 bedroeg de beleidsdekkingsgraad 113,5%. De rente waarmee pensioenfondsen moeten rekenen wordt aangepast. Er wordt niet meer gerekend met een 3-maands voortschrijdende gemiddelde. Als gevolg hiervan zullen de technische voorzieningen per 1 januari 2015 stijgen en zal de dekkingsgraad dalen. De eisen aan de financiële reserves worden verzwaard. Dit betreft de buffers die aangehouden moeten worden voor de diverse beleggingen. Als gevolg hiervan stijgt het Vereist Eigen Vermogen en krijgen pensioenfondsen minder ruimte om de pensioenen te indexeren. De looptijd van een herstelplan wordt maximaal 10 jaar i.p.v. 15 jaar en het herstelplan dient ieder jaar opnieuw ingediend te worden. Het Verantwoordingsorgaan krijgt een adviesrecht over de premie. Indien pensioenen verlaagd moeten worden, dient dat met onmiddellijke ingang te gebeuren. Echter kortingen mogen gespreid worden over maximaal 10 jaar. In het crisisplan dient duidelijk beschreven te worden welke maatregelen genomen zullen worden om de financiële positie te verbeteren. Het toekennen van toeslagen moet toekomstbestendig zijn (dat wil zeggen dat een toegekende toeslag in principe ook de volgende jaren toegekend moet kunnen worden). Er mogen geen toeslagen toegekend worden als de beleidsdekkingsgraad lager is dan 110%. Jaarlijks dient een haalbaarheidstoets uitgevoerd te worden (i.p.v. continuïteitsanalyse). Pensioenfondsen dienen er naar te streven om van de diverse organen van het pensioenfonds zoveel mogelijk duidelijkheid te krijgen over de doelstellingen, het ambitieniveau van de toeslagverlening en de risicohouding. Onder andere vanwege het laatste punt laat het bestuur in 2015 een Asset Liability Management studie uitvoeren (ALM). In deze studie zal onderzocht worden tot welke pensioenuitkomsten het huidige beleggingsbeleid zal leiden, wat de risico s zijn als dit niet gehaald wordt en wat de kans is dat pensioenen zelfs verlaagd moeten worden. Vervolgens zal hetzelfde gedaan worden voor een aantal alternatieve beleggingsstrategieën. Het bestuur zal aan de hand hiervan in overleg gaan met vertegenwoordigers van de deelnemers om te komen tot het voor de deelnemers meest passende beleggingsbeleid Fiscale wetgeving pensioenen Per 1 januari 2014 is de fiscale ruimte voor de pensioenopbouw ingeperkt. Het opbouwpercentage mag maximaal 2,15% bedragen voor pensioenen met als ingangsdatum de dag waarop iemand 67 jaar wordt (was 2,25% voor pensioenen met als ingangsdatum de dag waarop iemand 65 jaar wordt). Na overleg met sociale partners is besloten om de pensioenrichtleeftijd op 65 jaar te laten en het opbouwpercentage en de franchise te verlagen Per 1 januari 2015 is de fiscale ruimte voor pensioenopbouw verder verlaagd van maximaal 2,15% naar maximaal 1,875% met als ingangsdatum de dag waarop iemand 67 jaar wordt. Daarnaast wordt er een maximum gesteld aan het pensioengevend salaris ( ). Voor meer informatie zie paragraaf Pensioenregeling. Voor deelnemers betekent dit dat ze per jaar belastingvrij minder pensioen kunnen opbouwen en dus langer moeten doorwerken indien zij op eenzelfde pensioen als in het verleden wensen uit te komen Goed pensioenfondsbestuur Code pensioenfondsen (Code) De Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid hebben in het najaar van 2013 een Code Pensioenfondsen uitgebracht. Doel van de Code is om de kwaliteit van het functioneren van het pensioenfondsbestuur te verbeteren en daarbij het vertrouwen van alle direct belanghebbenden, maar ook van de maatschappij in het algemeen, te behouden en te versterken. De Code is wettelijk Pagina 9

11 verankerd. De normen in de Code zijn een aanvulling op wet en regelgeving. De normen in de Code zijn leidend, maar de Code laat ruimte voor de eigen verantwoordelijkheid van het pensioenfondsbestuur in de keuzes die het maakt. De pensioenfondsen mogen de Code daarom naleven volgens het pas-toe-of-leg-uit -beginsel. Dit betekent dat een pensioenfonds de normen van de Code toepast of in het jaarverslag motiveert waarom het een norm niet (volledig) toepast. Er is een Monitoringcommissie ingesteld, die jaarlijks onderzoekt hoe de pensioenfondsen de Code naleven. De Code is per 1 januari 2014 in werking getreden. De Code bestaat uit 83 normen. TDV voldoet aan de meeste normen. In het jaarverslag zullen niet alle normen worden besproken, maar alleen die normen waar niet aan voldaan wordt en die normen waaraan het bestuur speciale aandacht wil schenken. Visitatie Begin 2015 is er een visitatie uitgevoerd met 2014 als uitgangspunt. In hoofdstuk 3 is de samenvatting van het verslag van de visitatiecommissie en het commentaar van het bestuur hierop opgenomen. Evaluatie bestuur (norm 21 en 51 van de Code) In 2014 heeft de voorzitter in persoonlijke gesprekken met alle bestuursleden het eigen functioneren en dat van het bestuur besproken. Uit de gesprekken kwam naar voren dat het bestuur van mening is dat het besturen van een pensioenfonds weliswaar steeds meer deskundigheid en tijd vraagt, maar dat het huidige bestuur, in samenwerking met een deskundig pensioenbureau, dit nog goed aankan. Alle bestuursleden voelen zich nauw betrokken bij het fonds en zijn bereid daar tijd voor vrij te maken. De samenwerking binnen het bestuur is goed. Gezien de steeds hogere eisen is er behoefte aan het bereiken van meer efficiëntie. Het bestuur denkt dat dit bereikt zou kunnen worden door meer af te gaan op de adviezen die door de commissies worden gegeven en stukken niet ook nog eens paginagewijs in de bestuursvergadering te behandelen. Bij zeer belangrijke documenten kan daar niet aan ontkomen worden, maar bij sommige documenten zouden bestuurders iets selectiever kunnen lezen en meer afgaan op de inbreng van de commissies. Educatie (norm 50 van de Code) TDV heeft een deskundigheidsplan. In dit plan wordt per bestuurder en per lid van het verantwoordingsorgaan onder andere bijgehouden welke opleidingen gevolgd zijn en welke opleidingen nog gevolgd zullen worden. Een vast onderdeel van de educatie is de jaarlijkse studiedag. In 2014 is er een studiedag gehouden waarop uitvoerig is gediscussieerd over de gevolgen van de aangekondigde fiscale veranderingen per 2015, het nieuwe Financiële Toetsingskader, het nieuwe pensioencontract per 2015 en de lange termijn perspectieven van het pensioenfonds. In 2015 zal aan dit proces vervolg (ook in overleg met sociale partners) gegeven worden. In 2015 zal het deskundigheidsplan omgezet worden naar een geschiktheidsplan. Dit naar aanleiding van de aangepaste eisen van DNB voor bestuurders. Klachten Er zijn in 2014 geen klachten binnengekomen (norm 41 van de Code). Gedragscode TDV heeft een gedragscode en elk jaar verklaren bestuurders en de leden van het verantwoordingsorgaan dat zij de gedragsregels hebben nageleefd (norm 73 van de Code). Klokkenluidersregeling en een incidentenregeling In 2014 heeft het bestuur een klokkenluidersregeling en een incidentenregeling ingesteld. Hierdoor kunnen (met name) medewerkers van het pensioenbureau zonder gevaar voor hun positie rapporteren over eventuele onregelmatigheden binnen TDV (norm 43 van de Code). Uitvoerders Het bestuur vraagt aan haar uitvoerders diverse documenten en verklaringen op. Dit betreft onder andere het bekend zijn met fraude, fraudepreventie, het beloningsbeleid (norm 34 van de Pensioencode), klokkenluidersregeling (norm 36 van de Code), risicobeheersing en voor zover van toepassing het beleid inzake maatschappelijk verantwoord beleggen (norm 27 van de Code). Het bestuur neemt kennis van deze documenten en stelt indien daar aanleiding voor is verdere vragen. Wat betreft maatschappelijk verantwoord beleggen verlangt TDV van haar vermogensbeheerders dat zij minimaal voldoen aan de principes zoals verwoordt in het handvest van de Verenigde Naties t.a.v. maatschappelijk verantwoord beleggen (Principles for Responsable Investments). Mocht blijken dat het beleid van een uitvoerder niet in overeenstemming is met het beleid van TDV, dan zal de uitvoerder verzocht worden om het beleid aan te passen. Indien de uitvoerder hier niet aan wil of kan voldoen, dan zal de relatie heroverwogen of beëindigd worden. Voor de huidige uitvoerders is daar vooralsnog geen aanleiding toe. TDV kijkt kritisch naar de kosten van de uitvoerders. Pagina 10

12 1.1.5 Communicatie TDV hecht veel waarde aan duidelijke en tijdige informatieverstrekking over pensioenzaken ten behoeve van de deelnemers, de gewezen deelnemers en de pensioengerechtigden. Het communicatiebeleid is vastgelegd in een communicatieplan. Veel informatie is te verkrijgen via de website Alle deelnemers ontvangen het pensioeninformatiebulletin "Pensioenblik". Door middel van dit bulletin worden deelnemers periodiek op de hoogte gebracht van actuele zaken. In de juli-uitgave wordt een verkort jaarverslag gepubliceerd. Op de schermen in de fabrieken wordt op kwartaalbasis informatie versterkt. Jaarlijks ontvangen de actieve deelnemers een gespecificeerde opgave van hun actuele pensioenaanspraken (Uniform Pensioenoverzicht, UPO). Voor de gewezen deelnemers is de frequentie eenmaal in de vijf jaar. De pensioengerechtigden ontvangen jaarlijks een opgave van hun pensioenaanspraken (pensioenopgave) en een opgave van het in het voorafgaande jaar uitgekeerde pensioen (jaaropgave). Gedetailleerde informatie over TDV staat vermeld in de statuten. De pensioenregelingen zijn vastgelegd in een pensioenreglement. Zowel de statuten als het pensioenreglement zijn op aanvraag verkrijgbaar. Begin 2014 heeft een stagiaire een onderzoek gedaan onder deelnemers en gevraagd naar hun mening over communicatie van het pensioenfonds. Het beeld dat naar voren kwam was, dat de deelnemers over het algemeen tevreden zijn over de website en de Pensioenblik. Verbeteringen zijn natuurlijk altijd mogelijk en in het eindverslag wordt een aantal aanbevelingen gedaan (o.a. het zoveel mogelijk vermijden van vakjargon). TDV neemt de aanbevelingen mee bij het verder verbeteren van haar communicatie. Wel dient opgemerkt te worden dat de respons van deelnemers bij het onderzoek beperkt was, waardoor de vraag gesteld kan worden in hoeverre het onderzoek representatief was Informatie vanuit toezicht van DNB en de AFM Eind 2013 had DNB een zestigtal fondsen aangeschreven waarvan zij de houdbaarheid van het bedrijfsmodel kwetsbaar achtte. TDV behoorde tot deze 60 fondsen. De reden hiervoor lag voornamelijk in het feit dat TDV een zogenaamd sterk vergrijsd fonds is, dat wil zeggen dat TDV relatief veel pensioengerechtigden heeft ten opzicht van het aantal actieve deelnemers. DNB verwachtte van deze fondsen dat ze na onderzoek een document zouden opstellen waarin het bestuur aangeeft of en hoe het bedrijfsmodel houdbaar is. Het bestuur heeft een aparte bijeenkomst gehouden onder leiding van een externe partij om dit te bespreken en het document voor te bereiden. Alle mogelijke kwetsbaarheden zijn hierbij uitvoerig besproken. De conclusie van het bestuur was dat er bij de belanghebbenden voldoende draagvlak is voor een eigen pensioenfonds, dat doorgaan met een zelfstandig pensioenfonds verantwoord is en dat de belangen van de stakeholders daarmee (vooralsnog) het beste gediend zijn. Een aantal kwetsbaarheidsfactoren die DNB noemt, gelden voor TDV al vele jaren. TDV is daarom al lange tijd gewend om hier goed mee om te gaan. De afgelopen jaren hebben niet aangetoond dat belanghebbenden hier nadeel van ondervonden hebben. Het bestuur zal regelmatig stilstaan bij het vraagstuk van het in stand houden van een eigen pensioenfonds. Besloten is om de uitgebreide analyse die gemaakt is, elke drie jaar uit te voeren. TDV heeft het door DNB gevraagde document bij DNB ingediend. DNB heeft hier geen reactie op gegeven. Ook in 2014 hebben DNB en AFM een aantal onderzoeken uitgevoerd, namelijk: Onderzoek vermogensbeheerkosten In de eerste vergadering van 2014 heeft het bestuur de uitkomsten van een onderzoek van DNB (gepubliceerd eind 2013) over de vermogensbeheerkosten over 2012 besproken. Hierin werden de kosten van een pensioenfonds vergeleken met die van andere pensioenfondsen. Hieruit kwam naar voren dat de vermogensbeheerkosten van TDV in lijn lagen met die van andere pensioenfondsen. Wel zitten er verschillen tussen de kosten per vermogenscategorie. DNB merkt op dat de hoogte van de kosten gezien moeten worden in relatie tot het risico en rendement van de portefeuille. Uit het onderzoek bleek dat het risico van TDV over de jaren wat lager was dan van andere pensioenfondsen en het rendement wat hoger. Het bestuur is zich bewust van de invloed van kosten van vermogensbeheer op het beleggingsresultaat en houdt de kosten nauwlettend in de gaten. Themaonderzoek belangenverstrengeling DNB heeft bij alle pensioenfondsen een onderzoek gedaan om de beheersing van risico s op het gebied van belangenverstrengeling in kaart te brengen. Door belangenverstrengeling kan onzuivere besluitvorming ontstaan waardoor een pensioenfonds (financiële) schade kan oplopen. Daarmee wordt bedoeld dat de besluitvorming van een pensioenfonds (mede) is gebaseerd op belangen, anders dan die van het pensioenfonds zelf. Fondsen dienden hiertoe een digitaal vragenformulier in te vullen. Pagina 11

13 Begin 2015 zijn de resultaten van het onderzoek bekend gemaakt. TDV behoort tot de groep fondsen die onvoldoende scoort. Dit wil niet zeggen dat er bij TDV ook daadwerkelijk sprake is van belangenverstrengeling, maar dat volgens DNB de procedures en waarborgen op dit gebeid aangescherpt kunnen worden. TDV zal een analyse maken en acties ter verbetering opstellen. Deze analyse dient bij DNB ingediend te worden. Overigens is het bestuur van mening, dat gezien de overzichtelijke organisatie van het fonds, de risico s van belangenverstrengeling bij TDV beperkt zijn. Evenwichtige belangenafweging bij besluit tot vaststelling pensioenpremie 2015 DNB heeft een onderzoek uitgevoerd naar evenwichtige premievaststelling voor Pensioenfondsen dienen bij hun besluitvorming de belangen van de verschillende groepen deelnemers evenwichtig af te wegen. Dit geldt ook ten aanzien van het premiebesluit. Pensioenfondsen dienden een door DNB opgestelde vragenlijst in te vullen. Het bestuur heeft dit gedaan. Bij de besluitvorming over de premie voor 2015 is advies gevraagd aan het verantwoordingsorgaan. Onderzoek naar het verstrekken van informatie aan deelnemers rondom pensioeningang Dit onderzoek van de AFM richtte zich op de mate waarin pensioenfondsen het belang van de deelnemer bij pensionering centraal stellen. Zijn belang staat pas centraal als de bijna gepensioneerde deelnemer tijdig beschikt over duidelijke, begrijpelijke, volledige en juiste informatie over zijn aanstaande pensioenuitkering en voorts als hij weet welke keuzes hij kan of moet maken en wat de (financiële) gevolgen van deze keuzes zijn. TDV maakte als één van dertig pensioenfondsen deel uit van dit onderzoek. De resultaten uit het onderzoek hebben geleid tot het Rapport Uitkeringsinformatie. Het rapport geeft conclusies en aanbevelingen over effectief communiceren rondom pensionering. TDV heeft een aantal van deze aanbevelingen overgenomen en ingevoerd. In het rapport hebben twee pensioenfondsen bij het eindbeeld de kwalificatie goed gekregen. TDV was één van deze twee fondsen. Overig Het afgelopen jaar zijn aan TDV door toezichthouders geen dwangsommen of boetes opgelegd. Er zijn door de toezichthouder geen aanwijzingen aan TDV gegeven, noch is een bewindvoerder aangesteld of is bevoegdheidsuitoefening van organen van TDV gebonden aan toestemming van de toezichthouder Uitvoeringskosten De uitvoering van een pensioenregeling brengt kosten met zich mee. Pensioenfondsen moeten de premies innen, administratie bijhouden, het vermogen beleggen en de pensioenen uitkeren. Daarnaast moeten ze de deelnemers goed informeren. In onderstaande tabel 1) zijn de kosten over 2014 weergegeven. Getallen tussen haakjes zijn van x Pensioenuitvoeringskosten 597 (440) 145 (105) Per deelnemer in euro per jaar Vermogensbeheerkosten in % gemiddeld vermogen - Intern 378 (406) 0,08% (0,09%) - Extern (1.630) 0,34% (0,38%) Transactiekosten 384 (433) 0,08% (0,10%) Totaal 2.941(2.909) 1 ) De externe kosten van vermogensbeheer zijn inbegrepen in de interne kosten van de beleggingsfondsen waarin TDV belegt. Deze kosten komen niet apart voor in de jaarrekening. TDV heeft de pensioenadministratie in eigen beheer. De pensioenuitvoeringskosten zijn een raming van het aandeel van de pensioenuitvoering in de totale kosten van het pensioenbureau. In 2014 zijn de pensioenuitvoeringskosten aanzienlijk gestegen. Dit komt doordat TDV in 2015 overstapt naar een nieuw pensioenadministratiepakket. Voor deze overgang worden in 2014 en 2015 kosten gemaakt die in principe éénmalig zijn. Voor 2014 komen deze éénmalige kosten uit op ongeveer 30 per deelnemer. De kosten van vermogensbeheer bestaan uit externe kosten van vermogensbeheerders en beleggingsfondsen plus interne kosten. Interne kosten zijn een raming van het aandeel van de kosten van vermogensbeheer in de totale kosten van het pensioenbureau. De kosten van het vermogensbeheer zijn afhankelijk van de gekozen beleggingsstrategie. Bepaalde strategieën zijn duurder dan Pagina 12

14 andere, maar zullen naar verwachting een hoger rendement opleveren. Zo zijn kosten van actief beheerde beleggingsfondsen hoger dan van passief beheerde beleggingsfondsen. Bij TDV wordt ongeveer 17% van het vermogen passief beheerd. De kosten van het vermogensbeheer moeten dan ook in samenhang gezien worden met de behaalde rendementen. Bij een beperkt aantal fondsen wordt een prestatiebeloning betaald. Indien deze fondsen een goed rendement behalen, worden de beheerskosten hoger. De transactiekosten betreffen een raming op basis van de gerealiseerde volumes. Bij het merendeel van de transacties betaalt TDV geen aparte commissie maar zijn de verdiensten van de tegenpartij besloten in de aan- of verkoopprijs van de belegging (zogenaamde netto prijzen). De pensioenuitvoeringskosten liggen ondanks de stijging nog onder de mediaan van de Nederlandse pensioenfondsen. De kosten van vermogensbeheer en transactiekosten liggen in lijn met die van andere pensioenfondsen. 1.2 Pensioenen Pensioenregeling Per 1 januari 2014 is de pensioenregeling in verband met de verlaagde fiscaal maximaal toegestane pensioenopbouw gewijzigd. Vanaf 2014 kunnen deelnemers fiscaal jaarlijks over maximaal 1,84% van de pensioengrondslag pensioen opbouwen met als pensioenrichtleeftijd 65 jaar. Verder werd het mogelijk om de pensioenrichtleeftijd te verhogen naar 67 jaar. In de afgelopen jaren lag het opbouwpercentage bij TDV op 2,2% met als pensioenrichtleeftijd 65 jaar. In overleg tussen vakbonden en de werkgever is besloten om de pensioenrichtleeftijd op 65 jaar te handhaven en dus diende de pensioenopbouw naar 1,84% verlaagd te worden. Het maximum percentage van 1,84% is gekoppeld aan een minimale franchise (gebaseerd op de AOW uitkering voor gehuwden). Omdat de franchise bij TDV hoger was dan dit minimum, was er ruimte om de franchise te verlagen. Besloten is om de franchise te verlagen van naar Door de verlaging van de franchise bouwen deelnemers over een groter gedeelte van hun salaris pensioen op. Hierdoor is een gedeelte van de verlaging van het opbouwpercentage gecompenseerd. Per 1 januari 2015 is de pensioenregeling in verband met de verder verlaagde fiscaal maximaal toegestane pensioenopbouw opnieuw gewijzigd. Vanaf 2015 kunnen deelnemers fiscaal jaarlijks maximaal 1,875% opbouwen met als pensioenrichtleeftijd 67 jaar. In overleg met vakbonden is overeengekomen dat de pensioenopbouw van de pensioenregeling niet verandert en 1,84% per jaar blijft; de opbouw van het partnerpensioen onveranderd 70% van het ouderdomspensioen blijft; de franchise ongewijzigd blijft; de pensioenrichtleeftijd verhoogd wordt naar 67 jaar; de pensioenopbouw kan plaatsvinden tot een salaris van maximaal Zie pagina 5 voor een korte beschrijving van de kenmerken van de pensioenregeling Verhoging pensioenaanspraken en -rechten (toeslagen) Het toeslagenbeleid is bij TDV voorwaardelijk. Dit betekent dat het bestuur jaarlijks besluit of en in hoeverre pensioenaanspraken en pensioenrechten worden aangepast. Alleen indien het bestuur van mening is dat de financiële middelen van het fonds daarvoor toereikend zijn, zal er een toeslag worden toegekend. Er is dus geen recht op een toeslag. Voor deze voorwaardelijke toeslagverlening is geen reserve gevormd en wordt geen pensioenpremie betaald. De toeslagverlening wordt uit het beleggingsrendement gefinancierd. Gezien de verbeterde financiële positie per eind 2013 heeft het bestuur besloten om pensioenen en pensioenaanspraken in januari 2014 met 1,25% te verhogen. Er is bewust gekozen om alle deelnemers dezelfde verhoging te geven en niet te kijken naar de stijging van de prijzen en lonen in 2013 vanwege de achterstand in het toekennen van toeslagen die de laatste jaren is ontstaan. De algemene loonstijging over 2013, het uitgangspunt voor de toeslagverlening voor deelnemers per 1 januari 2014, bedroeg 2,35%. De prijsstijging in de maand juli 2013 ten opzichte van het vorige jaar, het uitgangspunt voor de toeslagverlening voor pensioengerechtigden en gewezen deelnemers per 1 januari 2014, bedroeg 3,08%. Het bestuur heeft besloten om de pensioenaanspraken en pensioenrechten per 1 januari 2015 niet te verhogen. Een belangrijke overweging hierbij was de invoering het nftk. In het nftk wordt de dekkingsgraad anders berekend en worden de buffereisen verzwaard. Door de nieuwe berekeningswijze daalt de dekkingsgraad onder 110%. Het bestuur kent geen toeslagen toe indien de dekkingsgraad lager dan 110% is. Pagina 13

15 Doordat de laatste jaren geen of geen volledige toeslagen zijn toegekend, is het totaal van de gemiste verhogingen voor alle deelnemers opgelopen tot meer dan 10% Deelnemers Het aantal deelnemers is in 2014 verder afgenomen en ontwikkelde zich in 2014 als volgt: Deelnemers 1) Gewezen deelnemers 2) Ouderdomspensioen Partnerpensioen Wezenpensioen Totaal Stand per 1 januari Nieuwe toetredingen Uitdiensttreding Waardeoverdracht -7-7 Ingang pensioen Overlijden Afkoop Andere oorzaken Saldo mutaties Stand per 31 december ) In de standen per 1 januari 2014 en 31 december 2014 zijn respectievelijk 123 en 110 deelnemers begrepen met een (gedeeltelijke) premievrijstelling vanwege arbeidsongeschiktheid. 2) Inclusief ex-partners Pensioenuitkeringen In 2014 is in totaal 19,8 miljoen (2013: 19,8 miljoen) aan pensioenen uitgekeerd. De verhoging van de pensioenen is gecompenseerd door de afname van het aantal pensioengerechtigden. Zie pagina 44 voor een uitsplitsing naar de diverse pensioensoorten. Pagina 14

16 1.3 Financiële positie Algemeen De financiële positie van een pensioenfonds wordt onder andere gemeten door de reservepositie en de dekkingsgraad. De ontwikkeling van de reservepositie en de dekkingsgraad wordt bepaald door de veranderingen in het vermogen en de verplichtingen (Technische Voorzieningen, verder afgekort als TV) van het pensioenfonds. De verandering van het vermogen is sterk afhankelijk van het rendement dat behaald wordt op de beleggingen. TDV heeft in 2014 een goed rendement behaald (zie paragraaf 1.4). Hierdoor is het vermogen van TDV gestegen. De verplichtingen die voortvloeien uit de toegezegde pensioenaanspraken en opgebouwde pensioenen, worden beïnvloed door actuariële ontwikkelingen en door de ontwikkeling van de rente. Als de rente daalt, stijgen de verplichtingen en als de rente stijgt, dalen de verplichtingen. In 2014 is de rente sterk gedaald, waardoor de TV enorm zijn gestegen Dekkingsgraad In 2014 daalde de dekkingsgraad van 113,4% naar 111,8%. De daling van de rente zorgde voor een daling van de dekkingsgraad van ruim 18 procentpunt. Dit werd bijna voor een groot gedeelte gecompenseerd door de rente-afdekking en het positieve beleggingsresultaat. Per ultimo 2014 had TDV geen dekkingstekort (dekkingsgraad onder 104,2%), maar nog wel een reservetekort (dekkingsgraad onder 115,8%). Pagina 15

17 bedragen x 1 mln Pensioenvermogen 493,8 441,0 Technische Voorzieningen -/- 441,7 388,9 Eigen Vermogen 52,2 52,1 Vereist Eigen Vermogen -/- 69,9 63,0 Reservepositie -17,7-10,9 Dekkingsgraad 111,8% 113,4% Vereiste dekkingsgraad 115,8% 116,2% Actuariële analyse De actuariële analyse laat zien wat de invloed is van de diverse ontwikkelingen op de TV en op het pensioenvermogen. Indien de invloed op beide gelijk is heeft dit geen invloed op het eigen vermogen. Een verschil kan het eigen vermogen positief of negatief beïnvloeden. In 2014 is vastgehouden voor de bepaling van de premie aan de systematiek van de voorgaande jaren. Dat wil zeggen een premie die een positieve bijdrage levert aan het eigen vermogen (M1). Zie ook paragraaf Doordat de dekkingsgraad boven de 100% ligt, leverden ook de pensioenuitkeringen een (kleine) positieve bijdrage (M2). De daling van de rente leidde tot een stijging van de TV met 64,6 miljoen (M4). Per ultimo 2014 bedroeg de gemiddelde rente voor de berekening van de TV van TDV 1,65% ten opzichte van 2,5% per ultimo De negatieve bijdrage van de rente werd volledig gecompenseerd door het positieve beleggingsresultaat (M5). Binnen de post Diversen (M6) leverde de wijziging in de sterftegrondslagen dit jaar een positief resultaat op. Daarnaast werd winst gemaakt op levenskansen, dat wil zeggen dat er meer deelnemers overleden zijn dan verondersteld. Dit jaar is het resultaat op levenskansen opvallend groot. Normaal gesproken is het resultaat veel kleiner. Dit kan een éénmalige toevalligheid zijn. bedragen x Technische Voorziening -en Pensioenvermogen Eigen Vermogen / Resultaat Dekkingsgraad Stand per 1 januari ,4% Premies (M1) ,1% Pensioenuitkeringen (M2) ,7% Toeslagen (M3) ,4% Verandering markrente (M4) ,9% Overrendement (M5) ,3% - Benodigde interest Beleggingsopbrengsten na kosten Diversen (M6) ,8% - Wijziging sterftegrondslagen Levenskansen Arbeidsongeschiktheid Overige Totaal toename/afname (-) ,6% Stand per 31 december ,8% M verwijst naar een indeling die DNB gebruikt voor de analyse van veranderingen in de dekkingsgraad. De kolom Eigen Vermogen/Resultaat is actuarieel en kan niet één op één vertaald worden naar de verandering in de dekkingsgraad uit de vierde kolom. De indeling in de tabel wijkt iets af van de grafiek op pagina 15. De TV zijn inclusief een voorziening voor herverzekerde rechten van 2,8 miljoen (2013: 3,0 miljoen). Pagina 16

18 De TV zijn als volgt opgebouwd: bedragen x Voorziening voor actieve deelnemers Voorziening voor gewezen deelnemers Voorziening voor pensioengerechtigden Voorziening voor arbeidsongeschikte deelnemers Totale TV Premie In 2014 is voor de bepaling van de premie vastgehouden aan de systematiek van de voorgaande jaren. Dat wil zeggen een premie die een positieve bijdrage levert aan het eigen vermogen. Hierbij is op de kostprijs van de inkoop van de pensioenen een opslag gehanteerd voor de instandhouding van het Minimaal Vereist Eigen Vermogen (4,2%). De hoogte van de op deze manier berekende premie kwam uit op 25,6%. Dit percentage was aanzienlijk lager dan in 2013 (32,7%). De daling komt doordat de pensioenopbouw verlaagd is (zie paragraaf 1.2.1). Daarnaast is de daling veroorzaakt doordat de rente per eind 2013 iets hoger was dan de rente per eind In principe wordt de premie voor de helft door de werkgever betaald en voor de helft door de werknemer. Hierbij geldt dat de werknemersbijdrage niet hoger zal zijn dan de bijdrage die werknemers bij het bedrijfstakpensioenfonds PME betalen. Als gevolg hiervan was de bijdrage van de werknemer in 2014 gemiddeld 11,2% (2013: 11,9%) van de pensioengrondslag. Hierbij geldt dat dit een gemiddelde is. Voor inkomens tot is de bijdrage van de werknemer minder dan 11,2%. Voor inkomens boven is dit meer, met een maximum van 11,8% (werknemerspremie bij PME). Het verschil in de bijdrage per inkomen heeft altijd bestaan, maar was tot 2014 heel beperkt. Doordat TDV de franchise in 2014 aanzienlijk verlaagd heeft en PME niet, is er een groter verschil ontstaan tussen de pensioengrondslagen van beide fondsen. Dit zorgt voor grotere verschillen in de premiebijdrage van de werknemers. De reguliere premiebijdragen bedroegen in ,4 miljoen (dit bedrag is exclusief de door de werkgever betaalde premie voor de overgangsregelingen 0,3 miljoen). Dit is beduidend lager dan de premiebijdragen van 7,4 miljoen (exclusief de door de werkgever betaalde premie voor de overgangsregelingen 0,7 miljoen) in De daling is veroorzaakt door de verlaging van de premie per 1 januari De premiebijdragen waren hoger dan de minimaal te ontvangen premie van 4,7 miljoen (zie voor verdere toelichting pagina 43). De (zuiver) kostendekkende premie bedroeg 7,2 miljoen. De (zuiver) kostendekkende premie is de actuarieel benodigde koopsom voor de pensioenopbouw en risicodekking plus een opslag voor kosten en een opslag ter grootte van het Vereist Eigen Vermogen Evaluatie herstelplan Omdat bij TDV in 2008 een dekkingstekort en reservetekort is ontstaan, moest TDV in 2009 een herstelplan bij DNB indienen. Het herstelplan moet elk jaar geëvalueerd worden. In 2014 heeft de vijfde en laatste evaluatie plaatsgevonden. Per 30 juni 2014 had TDV drie kwartalen lang geen dekkingstekort meer. DNB heeft daarop aangegeven dat het kortetermijnherstelplan per 1 juli 2014 als beëindigd kan worden beschouwd. TDV heeft nog wel een langetermijnherstelplan, omdat TDV zich nog in een situatie van een reservetekort (dekkingsgraad lager dan 115,8%) bevindt. Uit de evaluatie kwam naar voren dat TDV naar verwachting binnen de wettelijke termijn (eind 2023) uit het reservetekort zal komen. Door de introductie van het nieuwe FTK is dit herstelplan vanaf 2015 echter niet meer van toepassing. Pagina 17

19 1.4 Beleggingen Economische ontwikkeling en financiële markten in 2014 Economische ontwikkeling Per saldo groeide de wereldeconomie in 2014 in een redelijk tempo. Er zaten echter behoorlijke verschillen tussen de groei in de verschillende regio s. In de Verenigde Staten trok de groei verder aan en daalde de werkloosheid. Dit stelde de Federal Reserve (Fed, Amerikaanse Centrale Bank) in staat om uitvoering te geven aan het verminderen van het opkoopprogramma van obligaties. Per eind oktober is dit programma geheel stop gezet. In de meeste andere regio s ging het economisch minder goed en besloten veel centrale banken juist om het monetaire beleid verder te verruimen. Zo kondigde de Europese Centrale Bank (ECB) aan dat zij in 2015 obligaties zal gaan opkopen. Met name in de Eurozone wil de economische groei maar niet goed op gang komen. De economie wordt onder andere gehinderd doordat banken zeer terughoudend zijn met het verlenen van kredieten. Dit komt doordat hun kapitaalpositie niet sterk genoeg is en door strengere regelgeving. Door de gematigde loonontwikkeling wordt de koopkracht van consumenten beperkt en zijn consumenten terughoudend. Wat ook niet hielp waren de ingestelde sancties aan de handel met Rusland naar aanleiding van de situatie in Oekraïne. Nadat de economie van Japan aanvankelijk goed reageerde op het expansieve economische beleid van premier Abe is de economische groei in 2014 sterk afgenomen. Met name in de tweede helft van het jaar ondervonden de consumptieve bestedingen de negatieve gevolgen van de in het tweede kwartaal opgelegde btw-verhoging. Het terugvallen van de economische groei noopte de Japanse centrale bank ertoe om een additioneel obligatie-opkoopprogramma aan te kondigen om de kapitaalmarktrente en de Japanse yen verder te laten dalen. De opkomende economieën werden in begin 2014 geremd door de naweeën van de onrust die zich eind 2013 op de valutamarkten ontstaan was toen de kapitaalmarktrente in de Verenigde Staten begon te stijgen. Om de uitstroom van buitenlands kapitaal tegen te gaan moest in een aantal markten een meer restrictief monetair beleid worden gevoerd. Ook de afzwakkende groei van de Chinese economie liet zijn sporen in tal van opkomende markten na. De autoriteiten in China willen de speculatieve investeringsgolf in binnenlands vastgoed als gevolg van te ruime kredietverlening door de banken indammen. Opvallend in 2014 was de spectaculaire daling van olieprijs. De prijs van een vat Noordzeeolie (Brent) daalde, gemeten in euro, met 41%. Door de sterke uitbreiding van de olie en gasproductie in de Verenigde Staten in de afgelopen jaren en de afnemende economische groei was er sprake van overaanbod. Nadat de OPEC eind november niet bereid bleek haar productie terug te schroeven om de prijsdaling te stoppen, raakte de olieprijs in een vrije val. Mede als gevolg van de dalende olieprijs daalde de inflatie in de meeste landen en was in sommige landen zelfs sprake van daling van het prijspeil (op jaarbasis). Financiële markten Aandelenbeurzen behaalden positieve resultaten, maar de stijgingen waren beperkt. De Amerikaanse beurs presteerde het beste door het aantrekken van de economische groei. De beurzen in Europa en ontwikkelende markten (EM) bleven duidelijk achter. De reden hiervoor was de kwakkelende economie in Europa en wat betreft de EM de daling van de grondstofprijzen. Veel van deze landen zijn sterk afhankelijk van inkomsten uit grondstoffen. Over het grootste gedeelte van het jaar waren de beurzen vrij rustig. In het vierde kwartaal ontstond er onrust op de aandelenmarkten. In korte tijd corrigeerden de aandelenmarkten tweemaal scherp. Dit kwam door de onrust in de Oekraïne en de scherpe daling van de olieprijs. Hoewel de daling van de olieprijs doorgaans een positieve uitwerking heeft op de consumptieve bestedingen, was er bij beleggers angst dat de daling niet alleen veroorzaakt werd door een te groot aanbod, maar ook door een zwakke groei van de wereldeconomie. De aandelenmarkten herstelden echter steeds snel nadat de Fed en ECB beleggers signalen gaven dat het monetaire beleid voorlopig ruim zou blijven. Pagina 18

20 Het verhaal van de rente is eentonig: de rente daalde gedurende het hele jaar en bereikte in veel landen een historische dieptepunt. De daling werd gedreven door twijfel over de sterkte van de economie in de regio s buiten de VS (vooral in de Eurozone), de verruiming van het monetaire beleid van veel centrale banken (niet in de VS), de lage inflatie en de daling van de olieprijs. Opvallend was dat ook de rente in de VS daalde ondanks het aantrekken van de economie en ondanks dat de Fed was opgehouden met het opkopen van obligaties. In de tweede helft van het jaar verzwakte de euro aanzienlijk. Deze beweging werd in gang gezet door het besluit van de ECB om haar officiële beleidstarieven te verlagen tot onder 0% en de aankondiging om in 2015 over te gaan tot het opkopen van obligaties. Pagina 19

Geef pensioen de aandacht die het verdient. Jaarbericht Stichting Pensioenfonds

Geef pensioen de aandacht die het verdient. Jaarbericht Stichting Pensioenfonds Geef pensioen de aandacht die het verdient Jaarbericht Stichting Pensioenfonds Vijf mythes over pensioen Over pensioenen zijn meerdere mythes in omloop. Het is belangrijk om te weten hoe het wel zit. De

Nadere informatie

VERKORT JAARVERSLAG 2016

VERKORT JAARVERSLAG 2016 VERKORT JAARVERSLAG 2016 2016: wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen van 2016 bij Pensioenfonds TNT Express? U leest het in deze verkorte en vereenvoudigde versie van het jaarverslag. Het volledige

Nadere informatie

2013 verkort in beeld. Ontwikkelingen. Pensioenen Beleggingen Organogram

2013 verkort in beeld. Ontwikkelingen. Pensioenen Beleggingen Organogram 02 verkort in beeld 03 Ontwikkelingen 05 08 10 Pensioenen Beleggingen Organogram Aantal deelnemers dat pensioen opbouwt Aantal personen dat een ouderdomspensioen ontvangt Aantal deelnemers met slapende

Nadere informatie

2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG

2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het Jaarverslag 2013 legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst Pensioenen: actueler dan ooit. Oktober 2013

Informatiebijeenkomst Pensioenen: actueler dan ooit. Oktober 2013 Informatiebijeenkomst Pensioenen: actueler dan ooit Oktober 2013 1 Pensioenstelsel Individueel Pensioen fonds Overheid Lijfrente Pensioen AOW B E L A S T I N G 2 Programma bestuur en taken bestuur de pensioenregeling

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds TDV Jaarverslag 2013

Stichting Pensioenfonds TDV Jaarverslag 2013 Jaarverslag 2013 Stichting Pensioenfonds TDV 43e Boekjaar Stichting Pensioenfonds TDV Zutphenseweg 51 Postbus 318 7400 AH Deventer Telefoon: 0570-682116 Fax: 0570-682019 Website: www.sptdv.nl Handelsregister

Nadere informatie

Kwartaalbericht. 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015. Samenvatting cijfers per 31 december 2014

Kwartaalbericht. 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015. Samenvatting cijfers per 31 december 2014 Kwartaalbericht 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015 Samenvatting cijfers per 31 december 2014 Dekkingsgraad: 111,5% Beleidsdekkingsgraad: 112,6% Belegd vermogen: 19,6 miljard Rendement 2014: 27,6%

Nadere informatie

4e kwartaal 2015 Den Haag, 21 januari 2016

4e kwartaal 2015 Den Haag, 21 januari 2016 Kwartaalbericht 4e kwartaal 2015 Den Haag, 21 januari 2016 Samenvatting cijfers per 31 december 2015 Dekkingsgraad (UFR): 100,5% Beleidsdekkingsgraad: 104,4% Belegd vermogen: 19,9 miljard Rendement 4 e

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal 2017-1 april 2017 t/m 30 juni 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind juni 2017 is 115,7% en is gestegen ten opzichte van

Nadere informatie

VERKORT JAARVERSLAG 2017

VERKORT JAARVERSLAG 2017 VERKORT JAARVERSLAG 2017 De belangrijkste ontwikkelingen in 2017 bij Pensioenfonds TNT Express op een rij in deze verkorte en vereenvoudigde versie van het jaarverslag. Het volledige jaarverslag vindt

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Eerste kwartaal 2017-1 januari 2017 t/m 31 maart 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind maart 2017 is 112,6% en is gestegen ten opzichte

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Vierde kwartaal 2017-1 oktober 2017 t/m 31 december 2017 Samenvatting: De (12 maands)beleidsdekkingsgraad is gestegen van 112,7% eind september 2017 naar 115,3%

Nadere informatie

2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG

2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het jaarverslag legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal april 2015 t/m 30 juni 2015

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal april 2015 t/m 30 juni 2015 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015 De maand dekkingsgraad ultimo juni is sterk gestegen t.o.v eind maart De beleidsdekkingsgraad is gedaald van

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds TDV Jaarverslag 2015

Stichting Pensioenfonds TDV Jaarverslag 2015 Jaarverslag 2015 Stichting Pensioenfonds TDV 45 e Boekjaar Stichting Pensioenfonds TDV Zutphenseweg 51 Postbus 318 7400 AH Deventer Telefoon: 0570-682116 Fax: 0570-682019 Website: www.sptdv.nl Handelsregister

Nadere informatie

Verkort jaarverslag

Verkort jaarverslag Verkort jaarverslag 2014 1 Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Meubelindustrie en Meubileringsbedrijven Hoe deed ons pensioenfonds het in 2014? Waar hield het bestuur zich mee bezig? En wat waren

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015 De maandelijkse nominale dekkingsgraad ultimo september is gedaald ten opzichte van eind juni; De beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

Datum Briefnummer Behandeld door Doorkiesnummer 15-2-2012 20120215 N.W. Dijkhuizen 630

Datum Briefnummer Behandeld door Doorkiesnummer 15-2-2012 20120215 N.W. Dijkhuizen 630 Pensioenfonds Productschappen Bezoekadres Laan van Zuid Hoorn 165 2289 DD Rijswijk Postadres Postbus 3042 2280 GA Rijswijk Telefoon 070 4138630 Fax 070 4138650 E-mail info@pbodnl Website wwwpbodnl KvK

Nadere informatie

Strengere regels voor pensioenfondsen

Strengere regels voor pensioenfondsen Pensioenflits Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie + Verkort jaarverslag November 2015 De Pensioenflits is een uitgave van uw Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie

Nadere informatie

Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016

Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016 Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016 Op woensdagmiddag 9 maart, aansluitend aan de jaarbijeenkomst van de Vereniging Gepensioneerden Getronics (VGG), organiseerde Stichting Voorzieningsfonds Getronics

Nadere informatie

Pensioenbijeenkomst. 22 maart 2018

Pensioenbijeenkomst. 22 maart 2018 Pensioenbijeenkomst 22 maart 2018 Programma Welkom! Het fonds - mensen en cijfers* Financiële positie en beleid* Pensioenregeling en keuzes Actualiteiten 5 minuten 15 minuten 10 minuten 5 minuten Vragen?

Nadere informatie

Pensioenfonds Robeco. Populair Jaarverslag 2014

Pensioenfonds Robeco. Populair Jaarverslag 2014 Pensioenfonds Robeco Populair Jaarverslag 2014 2014 was een bewogen jaar voor Pensioenfonds Robeco door de sterk dalende rente en de veranderende wet- en regelgeving. In het jaarverslag blikken wij als

Nadere informatie

2e kwartaal 2017 Den Haag, juli 2017

2e kwartaal 2017 Den Haag, juli 2017 Kwartaalbericht 2e kwartaal 2017 Den Haag, juli 2017 Samenvatting cijfers per 30 juni 2017 Dekkingsgraad (UFR): 104,9% Beleidsdekkingsgraad: 101,8% Belegd vermogen: 23,5 miljard Rendement 2017 t/m juni:

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2017-1 juli 2017 t/m 30 september 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind september 2017 is 117,8% en is gestegen ten opzichte

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Oegstgeest, 3 september 2018

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Oegstgeest, 3 september 2018 Stichting Pensioenfonds Avery Dennison Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Oegstgeest, 3 september 2018 Agenda 1. Opening 2. Vaststelling notulen jaarvergadering 4 september 2017 3.

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden. Oktober 2013

Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden. Oktober 2013 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden Oktober 2013 1 Pensioenstelsel Individueel Pensioen fonds Overheid Lijfrente Pensioen AOW B E L A S T I N G 2 Programma bestuur en taken bestuur

Nadere informatie

Het jaarverslag 2014 samengevat

Het jaarverslag 2014 samengevat Het jaarverslag 2014 samengevat Uw pensioenfonds blikt terug én vooruit Deelnemers 1.711 In 2014 verdiende het fonds 55,1 miljoen dankzij beleggen. Dat bedrag staat voor een rendement van 20,1%. Het fonds

Nadere informatie

Later AOW en pensioen

Later AOW en pensioen Pensioenflits Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie + Verkort jaarverslag Juli 2017 De Pensioenflits is een uitgave van uw Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015. Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015. Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is fors gedaald van 115,4% naar 103,7%. Dit

Nadere informatie

Toelichting. Uniform Pensioenoverzicht 2015. Uitkeringsovereenkomst

Toelichting. Uniform Pensioenoverzicht 2015. Uitkeringsovereenkomst Toelichting Uniform Pensioenoverzicht 2015 Uitkeringsovereenkomst Actieve deelnemer Wat heeft u aan het Uniform Pensioenoverzicht? Het Uniform Pensioenoverzicht geeft inzicht in uw inkomen dat u van Hagee

Nadere informatie

2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG

2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het Jaarverslag 2012 legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

delta lloyd pensioenfonds Over het jaar 2012

delta lloyd pensioenfonds Over het jaar 2012 delta lloyd pensioenfonds Over het jaar 2012 XY 13996-0513 In dit Jaarbericht leest u wat er in 2012 bij ons pensioenfonds gebeurde. We gaan wat dieper in op onze beleggingen en andere financiële zaken.

Nadere informatie

Kwartaalbericht. 2e kwartaal 2015 Den Haag, 14 juli 2015. Samenvatting cijfers per 30 juni 2015

Kwartaalbericht. 2e kwartaal 2015 Den Haag, 14 juli 2015. Samenvatting cijfers per 30 juni 2015 Kwartaalbericht 2e kwartaal 2015 Den Haag, 14 juli 2015 Samenvatting cijfers per 30 juni 2015 Dekkingsgraad (UFR): 108,3% Beleidsdekkingsgraad: 110,0% Belegd vermogen: 19,6 miljard Rendement 2015 1 e halfjaar:

Nadere informatie

Kort jaarverslag Stichting Pensioenfonds nv Linde Gas Benelux

Kort jaarverslag Stichting Pensioenfonds nv Linde Gas Benelux Kort jaarverslag Stichting Pensioenfonds nv Linde Gas Benelux Beleggingen Het totaal rendement over het afgelopen boekjaar 2010 is uitgekomen op 15,6%. Als we naar de onderverdeling kijken zien we het

Nadere informatie

Herstelplan 2015 Compartiment SPDHV

Herstelplan 2015 Compartiment SPDHV Herstelplan 2015 Compartiment SPDHV Versie 1.0 17 juni 2015 Auteur: Corné van Bokhoven Status: vastgesteld door bestuur Inleiding Nadat Stichting Pensioenfonds DHV in 2008 in dekkingstekort kwam heeft

Nadere informatie

Toeslagverlening. Versie

Toeslagverlening. Versie Toeslagverlening Versie 23-02-2017 Versie 23-02-2017 Toeslagverlening Waarom toeslagverlening? Toeslag is een manier om te zorgen dat de pensioenen hun koopkracht behouden. Toeslag wordt ook wel indexatie

Nadere informatie

Terugblik 2011 in cijfers

Terugblik 2011 in cijfers Terugblik 2011 in cijfers U vindt hier een samenvatting van het jaarverslag 2011. Het volledige jaarverslag kunt u downloaden via www.pensioenfondsricohnederland.nl. Financiële situatie Door de kredietcrisis

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal oktober 2016 t/m 31 december Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal oktober 2016 t/m 31 december Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Vierde kwartaal 2016-1 oktober 2016 t/m 31 december 2016 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gestegen van 98,8% naar 105,7%; De beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

Wanneer gaat u met pensioen: eerder of later? AOW-leeftijd verschuift opnieuw

Wanneer gaat u met pensioen: eerder of later? AOW-leeftijd verschuift opnieuw Pensioenflits Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie + Verkort jaarverslag Juli 2017 De Pensioenflits is een uitgave van uw Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie

Nadere informatie

Marktwaardedekkingsgraad per 31 maart 2014: 128,6%, een toename van 3,3%-punt ten opzichte van 31 december 2013.

Marktwaardedekkingsgraad per 31 maart 2014: 128,6%, een toename van 3,3%-punt ten opzichte van 31 december 2013. Kwartaalbericht 2014 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 31 maart 2014: 128,6%, een toename van 3,3%-punt ten opzichte van 31 december 2013. Meer informatie vindt u op de website. Beleggingsrendement

Nadere informatie

Nieuws. Gezond maar alert. Pensioenfonds IN DIT NUMMER: Verkort jaarverslag. De financiële situatie van het pensioenfonds verbeterde in 2017.

Nieuws. Gezond maar alert. Pensioenfonds IN DIT NUMMER: Verkort jaarverslag. De financiële situatie van het pensioenfonds verbeterde in 2017. Pensioenfonds Verkort jaarverslag Gezond maar alert De financiële situatie van het pensioenfonds verbeterde in 2017. Nieuws IN DIT NUMMER: Augustus 2018 Hierdoor was het mogelijk de opgebouwde pensioenen

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal oktober 2015 t/m 31 december Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal oktober 2015 t/m 31 december Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Vierde kwartaal 2015-1 oktober 2015 t/m 31 december 2015 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gestegen van 103,7% naar 106,3%; De beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2013

Verkort jaarverslag 2013 Verkort jaarverslag 2013 Wat waren in 2013 de belangrijkste feiten en gebeurtenissen voor GE Pensioen? U leest het in deze verkorte versie van het jaarverslag 2013. Naast deze bondige versie treft u ook

Nadere informatie

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan Dit financieel crisisplan is geschreven in het kader van artikel 145 van de Pensioenwet. Het crisisplan maakt deel uit van de beschrijving van de beheerste en integere

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland

Stichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Stichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Jaarbericht 2015 AUGUSTUS 2016 In dit Jaarbericht over 2015 legt Stichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland op hoofdlijnen verantwoording af voor het

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Deutsche Bank Nederland

Stichting Pensioenfonds Deutsche Bank Nederland Human Resources Stichting Pensioenfonds Nederland Toelichting Witteveenkader II en nieuw Financieel Toetsingskader 30 september 2014 kantoor Amsterdam Identifier Presentatie Seminar DNB 28 en 30 mei 2013

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2017 Pensioenfonds Cargill

Verkort jaarverslag 2017 Pensioenfonds Cargill Verkort jaarverslag 2017 Pensioenfonds Cargill Pensioenfonds Cargill 2017 in beeld Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen van 2017 van Pensioenfonds Cargill? U leest het in dit verkort jaarverslag. Financiële

Nadere informatie

1e kwartaal 2017 Den Haag, april 2017

1e kwartaal 2017 Den Haag, april 2017 Kwartaalbericht 1e kwartaal 2017 Den Haag, april 2017 Samenvatting cijfers per 31 maart 2017 Dekkingsgraad (UFR): 103,3% Beleidsdekkingsgraad: 100,4% Belegd vermogen: 23,5 miljard Rendement 2017 t/m maart:

Nadere informatie

In de Pensioenwet is vastgelegd dat wanneer een pensioenfonds niet langer voldoet aan de gestelde eisen ten aanzien van:

In de Pensioenwet is vastgelegd dat wanneer een pensioenfonds niet langer voldoet aan de gestelde eisen ten aanzien van: Financieel Crisisplan 1. Elementen crisisplan In de Pensioenwet is vastgelegd dat wanneer een pensioenfonds niet langer voldoet aan de gestelde eisen ten aanzien van: vereist eigen vermogen (ultimo 2011

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2015

Verkort jaarverslag 2015 Verkort jaarverslag 2015 Wat waren in 2015 de belangrijkste feiten en gebeurtenissen voor GE Pensioen? U leest het in deze verkorte versie van het jaarverslag 2015. Naast deze bondige versie treft u ook

Nadere informatie

1e kwartaal 2016 Den Haag, 20 april 2016

1e kwartaal 2016 Den Haag, 20 april 2016 Kwartaalbericht 1e kwartaal 2016 Den Haag, 20 april 2016 Samenvatting cijfers per 31 maart 2016 Dekkingsgraad (UFR): 97,7% Beleidsdekkingsgraad: 102,0% Belegd vermogen: 21,9 miljard Rendement 1 e kwartaal

Nadere informatie

Goed jaar Metro Pensioenfonds, toch geen verhoging pensioenen

Goed jaar Metro Pensioenfonds, toch geen verhoging pensioenen Verkort jaarverslag 2014 In dit verkorte jaarverslag 2014 zetten we de hoofdpunten uit het volledige jaarverslag van Metro Pensioenfonds voor u op een rij: we blikken terug op het pensioenjaar 2014 en

Nadere informatie

Bijzondere Deelnemersvergadering 24 april 2014

Bijzondere Deelnemersvergadering 24 april 2014 Bijzondere Deelnemersvergadering 24 april 2014 2 1. Opening, mededelingen en ingekomen stukken 2. Achtergrond Wet versterking bestuur pensioenfondsen 3. Wet versterking bestuur pensioenfondsen 4. Wijzigingen

Nadere informatie

Verkort Jaarverslag 2014

Verkort Jaarverslag 2014 Verkort Jaarverslag 2014 Het bestuur: de pensioenwereld blijft in beweging Ook in 2014 stond de pensioenwereld niet stil. Het bestuur volgde alle actuele politieke en maatschappelijke ontwikkelingen op

Nadere informatie

Update! WIJZIGINGEN PENSIOENREGELING PER 1 JANUARI 2015. bpfhibin.nl

Update! WIJZIGINGEN PENSIOENREGELING PER 1 JANUARI 2015. bpfhibin.nl Update! bpfhibin.nl stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in bouwmaterialen December 2014 Kunt u uw werknemers uitleggen wat er per 1 januari 2015 is veranderd aan hun pensioen? WIJZIGINGEN

Nadere informatie

Stichting Metro Pensioenfonds Populair jaarverslag 2008

Stichting Metro Pensioenfonds Populair jaarverslag 2008 Stichting Metro Pensioenfonds Populair jaarverslag 2008 blad 1 van 7 Het Metro Pensioenfonds Hieronder eerst een aantal bijzonderheden over het Metro Pensioenfonds. Het Metro Pensioenfonds is opgericht

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds TDV Jaarverslag 2011

Stichting Pensioenfonds TDV Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds TDV 41e Boekjaar Stichting Pensioenfonds TDV Zutphenseweg 51 Postbus 318 7400 AH Deventer Telefoon : 0570-682116 Telefax : 0570-682019 Handelsregister nr. 41244237 Website : www.sptdv.nl

Nadere informatie

Marktwaarde van de pensioenverplichtingen in het tweede kwartaal gestegen van 15.941 miljoen naar 16.893 miljoen ( 15.008 miljoen ultimo Q4 2013).

Marktwaarde van de pensioenverplichtingen in het tweede kwartaal gestegen van 15.941 miljoen naar 16.893 miljoen ( 15.008 miljoen ultimo Q4 2013). Kwartaalbericht 2014 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 30 juni 2014 129,5%, een toename van 0,9%-punt ten opzichte van 31 maart 2014. Over de eerste zes maanden steeg de marktwaardedekkingsgraad

Nadere informatie

RBS pensioen update. Van premie tot pensioen

RBS pensioen update. Van premie tot pensioen RBS pensioen update Van premie tot pensioen Hoe is uw pensioen opgebouwd? Waarom zitten veel pensioenfondsen nu in de problemen? Hoe ziet de toekomst van pensioen in Nederland eruit? In deze RBS Pensioen

Nadere informatie

Beleggingsrendement 3% over het vierde kwartaal van 2012 (14,4% over geheel 2012); waarde van de beleggingen gestegen naar miljoen.

Beleggingsrendement 3% over het vierde kwartaal van 2012 (14,4% over geheel 2012); waarde van de beleggingen gestegen naar miljoen. Kwartaalbericht 2012 Samenvatting DNB-dekkingsgraad 125,2% per 31 december 2012, toename van 3,6%-punt ten opzichte van 30 september 2012. Meer informatie over de dekkingsgraad vindt u op de website Beleggingsrendement

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal juli 2016 t/m 30 september 2016

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal juli 2016 t/m 30 september 2016 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2016-1 juli 2016 t/m 30 september 2016 De maandelijkse nominale dekkingsgraad ultimo september is 102,4% en is gestegen ten opzichte van eind juni

Nadere informatie

2009: een actief jaar met interessante ontwikkelingen

2009: een actief jaar met interessante ontwikkelingen Verkort jaarverslag 2009 2009: een actief jaar met interessante ontwikkelingen Het jaar 2009 stond in het teken van het treffen van maatregelen om de financiële positie van het fonds weer op het gewenste

Nadere informatie

Toeslagverlening. Versie

Toeslagverlening. Versie Toeslagverlening Versie 25-02-2016 Versie 25-02-2016 Toeslagverlening (indexatie) Waarom toeslagverlening? Toeslag is een manier om te zorgen dat de pensioenen hun koopkracht behouden. Toeslag wordt ook

Nadere informatie

Extra informatie pensioenverlaging

Extra informatie pensioenverlaging Extra informatie pensioenverlaging Wat is de invloed van de verlaging op mijn netto pensioen? Als u nog niet met pensioen bent, kunnen we u nu niet zeggen hoe uw netto pensioen

Nadere informatie

Nieuwe pensioenregeling vanaf 1 januari 2015. Jan Raaijmakers Aad van der Tak Michel Stok Voorzitter Manager Pensioenfonds Extern actuarieel adviseur

Nieuwe pensioenregeling vanaf 1 januari 2015. Jan Raaijmakers Aad van der Tak Michel Stok Voorzitter Manager Pensioenfonds Extern actuarieel adviseur Nieuwe pensioenregeling vanaf 1 januari 2015 Jan Raaijmakers Aad van der Tak Michel Stok Voorzitter Manager Pensioenfonds Extern actuarieel adviseur Agenda 1. Rol klankbordgroep 2. Waarom een nieuwe pensioenregeling?

Nadere informatie

Brochure Toeslagverlening

Brochure Toeslagverlening Brochure Toeslagverlening Toeslagverlening Waarom toeslagverlening? Toeslag is een manier om te zorgen dat de pensioenen hun koopkracht behouden. Toeslag wordt ook wel indexatie genoemd. Door pensioenen

Nadere informatie

1.1 Naam: T.W.F. Hillen 1.2 Telefoonnummer: 1.3 E-mailadres: F.C.L. Terpstra

1.1 Naam: T.W.F. Hillen 1.2 Telefoonnummer: 1.3 E-mailadres: F.C.L. Terpstra Staat/formulier Contact blad Contact Gegevens contactpersoon invulling rapportage Naam: TWF Hillen 2 Telefoonnummer: E-mailadres: Gegevens bestuurslid verantwoordelijk voor / betrokken bij invulling rapportage

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal januari 2017 t/m 31 maart Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal januari 2017 t/m 31 maart Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Eerste kwartaal 2017-1 januari 2017 t/m 31 maart 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gestegen van 105,7% naar 110,5%; De beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

Brochure. Toeslagverlening

Brochure. Toeslagverlening Brochure Toeslagverlening Toeslagverlening Waarom toeslagverlening? Toeslag is een manier om te zorgen dat de pensioenen hun koopkracht behouden. Toeslag wordt ook wel indexatie genoemd. Door pensioenen

Nadere informatie

Welkom namens. Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK. AMSTERDAM, 25 juni 2015

Welkom namens. Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK. AMSTERDAM, 25 juni 2015 Welkom namens Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK AMSTERDAM, 25 juni 2015 AGENDA 1. Opening en voorstellen leden van het bestuur 2. Mededelingen van de voorzitter 3. Notulen deelnemersvergadering 26

Nadere informatie

Herstelplan ultimo 2016

Herstelplan ultimo 2016 Stichting Pensioenfonds NIBC Herstelplan ultimo 2016 16 juni 2017 - samenvatting (1) - Het Pensioenfonds NIBC (PF NIBC) verkeert sinds 30 juni 2015 in een tekort situatie en daarom dient jaarlijks het

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2016

Verkort jaarverslag 2016 Verkort jaarverslag 2016 Wat waren in 2016 de belangrijkste feiten en gebeurtenissen voor GE Pensioen? U leest het in deze verkorte versie van het jaarverslag. Naast deze bondige versie treft u ook het

Nadere informatie

3e kwartaal 2016 Den Haag, oktober 2016

3e kwartaal 2016 Den Haag, oktober 2016 Kwartaalbericht 3e kwartaal 2016 Den Haag, oktober 2016 Samenvatting cijfers per 30 september 2016 Dekkingsgraad (UFR): 99,7% Beleidsdekkingsgraad: 99,1% Belegd vermogen: 24,3 miljard Rendement 2016 t/m

Nadere informatie

Hoe is uw pensioen geregeld?

Hoe is uw pensioen geregeld? Hoe is uw pensioen geregeld? De Ahold Pensioenregeling 2015 Geachte heer, mevrouw, Welkom bij Ahold Pensioenfonds! Als u 21 jaar of ouder bent, bouwt u vanaf uw datum in dienst pensioen bij ons op. Dit

Nadere informatie

Toelichting Uniform Pensioenoverzicht 2017 Uitkeringsovereenkomst

Toelichting Uniform Pensioenoverzicht 2017 Uitkeringsovereenkomst Toelichting Uniform Pensioenoverzicht 2017 Uitkeringsovereenkomst Voor wie is deze toelichting? - U bent actief deelnemer aan deze pensioenregeling; - U bent arbeidsongeschikt. Het Uniform Pensioenoverzicht

Nadere informatie

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan Dit financieel crisisplan is geschreven in het kader van artikel 145 van de Pensioenwet. Het crisisplan maakt deel uit van de beschrijving van de beheerste en integere

Nadere informatie

Veel veranderingen in druk pensioenjaar 2015

Veel veranderingen in druk pensioenjaar 2015 Verkort jaarverslag 2015 Elk jaar legt Metro Pensioenfonds in het jaarverslag verantwoording af over het gevoerde beleid van het afgelopen jaar. Voor degenen die liever een overzicht willen lezen van de

Nadere informatie

Bijlage 17 e Nieuwsbrief Stichting Pensioenfonds Croda

Bijlage 17 e Nieuwsbrief Stichting Pensioenfonds Croda Bijlage 17 e Nieuwsbrief Stichting Pensioenfonds Croda Toelichting en aanvullende onderwerpen Indexatie Bij indexatie streeft het bestuur er naar om de pensioenen van de actieve deelnemers te verhogen

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2013

Verkort jaarverslag 2013 Verkort jaarverslag 2013 Uitgave van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Houtverwerkende Industrie en Jachtbouw Voorwoord 2013 was een bijzonder jaar. Het was het eerste jaar samen voor het Pensioenfonds

Nadere informatie

WELKOM. Algemene Vergadering voor Deelnemers en Gepensioneerden 14 september 2016

WELKOM. Algemene Vergadering voor Deelnemers en Gepensioneerden 14 september 2016 WELKOM Algemene Vergadering voor Deelnemers en Gepensioneerden 14 september 2016 Agenda Opening Nieuws vanuit het bestuur Hoe staat het fonds ervoor? Pensioen: wat is er gewijzigd en wat betekent dat?

Nadere informatie

Karakteristieken van het pensioenfonds 4. Kernpunten 6. Meerjarenoverzicht Verslag van het bestuur 8

Karakteristieken van het pensioenfonds 4. Kernpunten 6. Meerjarenoverzicht Verslag van het bestuur 8 Stichting Pensioenfonds Ardagh Nederland Eindsestraat 133, 5025 NA Dongen Correspondentieadres: Postbus 318, 7400 AH Deventer Telefoon: 0570-682116 Fax: 0570-682019 E-mail: info@spanglas,nl Website: www.spanglas.nl

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds TDV Jaarverslag 2017

Stichting Pensioenfonds TDV Jaarverslag 2017 Jaarverslag 2017 Stichting Pensioenfonds TDV 47 e Boekjaar Stichting Pensioenfonds TDV Zutphenseweg 51 Postbus 318 7400 AH Deventer Telefoon: 0570-682116 Fax: 0570-682019 Website: www.sptdv.nl Handelsregister

Nadere informatie

Mijn Pensioen. Pensioen is meer! Onderwerpen van vandaag 23/11/2015. Mijn Pensioen (1) Hoe ziet mijn pensioen eruit?

Mijn Pensioen. Pensioen is meer! Onderwerpen van vandaag 23/11/2015. Mijn Pensioen (1) Hoe ziet mijn pensioen eruit? Mijn Pensioen Pensioen is meer! Oktober / november 2015 Onderwerpen van vandaag Mijn Pensioen (1) Hoe ziet mijn pensioen eruit? Mijn Pensioenfonds (2) Jaarverslag 2014 Hoe is het pensioenfonds georganiseerd?

Nadere informatie

Brochure. Toeslagverlening

Brochure. Toeslagverlening Brochure Toeslagverlening Toeslagverlening Waarom toeslagverlening? Toeslag is een manier om te zorgen dat de pensioenen hun koopkracht behouden. Toeslag wordt ook wel indexatie genoemd. Door pensioenen

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal januari 2016 t/m 31 maart Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal januari 2016 t/m 31 maart Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Eerste kwartaal 2016-1 januari 2016 t/m 31 maart 2016 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gedaald van 106,3% naar 98,1%; De beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

Pensioenbijeenkomst. 11 maart 2019

Pensioenbijeenkomst. 11 maart 2019 Pensioenbijeenkomst 11 maart 2019 Programma 1. Het bestuur 2. Pensioen in Nederland 3. De pensioenregeling 4. Over het fonds 2 1 Het bestuur Els Janssen Onafhankelijk voorzitter Vanaf juli 2018 Werkgever

Nadere informatie

Pensioenfonds B&S. Pensioenkrant Pensioen fonds B&S

Pensioenfonds B&S. Pensioenkrant Pensioen fonds B&S Pensioenfonds B&S Pensioenkrant 2014 Pensioen fonds B&S I n h o u d s o p g a v e Woord vooraf... 4 1. Jaarverslag 2013 in hoofdijnen... 5 2. Dekkingsgraad 2014... 7 3.Nieuw pensioenstelsel 2015... 8

Nadere informatie

stichting jan huysman wz.fonds

stichting jan huysman wz.fonds Koog aan de Zaan, mei 2015 Beste deelnemer van Stichting Jan Huysman Wz. Fonds, In deze brief willen wij uw aandacht voor de volgende drie items: 1 Nieuw mailadres en nieuwe naam voor de uitvoerder van

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Vierde kwartaal oktober 2016 t/m 31 december Samenvatting:

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Vierde kwartaal oktober 2016 t/m 31 december Samenvatting: Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Vierde kwartaal 2016-1 oktober 2016 t/m 31 december 2016 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad ultimo december is 108,4% en is gestegen ten opzichte

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal 2015-1 januari 2015 t/m 31 maart 2015

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal 2015-1 januari 2015 t/m 31 maart 2015 Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Eerste kwartaal 2015-1 januari 2015 t/m 31 maart 2015 Samenvatting: dalende euro en dalende rente door monetair beleid De beleidsdekkingsgraad is gedaald

Nadere informatie

Nieuws. Een fonds in goede conditie IN DIT NUMMER: Verkort jaarverslag

Nieuws. Een fonds in goede conditie IN DIT NUMMER: Verkort jaarverslag Verkort jaarverslag Een fonds in goede conditie In deze nieuwsbrief blikken we terug op 2016. Wat waren de belangrijkste ontwikkelingen? Op alle beleidsterreinen is er hard gewerkt in 2016. We hebben het

Nadere informatie

Marktwaardedekkingsgraad per 30 september ,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013.

Marktwaardedekkingsgraad per 30 september ,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013. Kwartaalbericht 2013 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 30 september 2013 122,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013. Meer informatie vindt u op de website. Beleggingsrendement

Nadere informatie

Toeslagverlening Uitgave mei 2015

Toeslagverlening Uitgave mei 2015 Toeslagverlening Uitgave mei 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds Sabic, gevestigd te Sittard (het pensioenfonds ) is van algemene aard, uitsluitend indicatief

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015. Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015. Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is fors gestegen van 105,7% naar 115,4%. Dit komt

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal 2014-1 januari 2014 t/m 31 maart 2014. Samenvatting: stijgende aandelen

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal 2014-1 januari 2014 t/m 31 maart 2014. Samenvatting: stijgende aandelen Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Eerste kwartaal 2014-1 januari 2014 t/m 31 maart 2014 Samenvatting: stijgende aandelen Nominale dekkingsgraad gestegen van 123,0% naar 123,6% Reële dekkingsgraad

Nadere informatie

Deelnemers Het fonds betaalt maandelijks pensioen aan deelnemers. gaan in de toekomst pensioen ontvangen. 2,05%

Deelnemers Het fonds betaalt maandelijks pensioen aan deelnemers. gaan in de toekomst pensioen ontvangen. 2,05% deelnemers 15.654 In 2013 verdiende het fonds 28,3 miljoen dankzij beleggen. Dat bedrag staat voor een rendement van 2,05%. Deelnemers Het fonds betaalt maandelijks pensioen aan 5.038 deelnemers. De overige

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM. Tweede kwartaal april 2012 t/m 30 juni Samenvatting: Lage rente drukt dekkingsgraad

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM. Tweede kwartaal april 2012 t/m 30 juni Samenvatting: Lage rente drukt dekkingsgraad Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal 2012-1 april 2012 t/m 30 juni 2012 Samenvatting: Lage rente drukt dekkingsgraad Nominale dekkingsgraad is gedaald van 110,0% naar 105,1% Beleggingsrendement

Nadere informatie