Economische visie Roermond. Binden. Boeien. Bewegen.

Transcriptie

1 Economische visie Roermond Binden. Boeien. Bewegen.

2 VOORWOORD Voor u ligt de Economische Visie Roermond. Met deze visie geven wij als College van Roermond antwoord op de vraag welke koers Roermond kiest voor haar economische ontwikkeling. Eerder dan een vraag van wat kan is dat een vraag van wat willen we? Een economische visie is niet alleen een stappenplan van wat er moet gebeuren voor een gezonde economische ontwikkeling, maar ook en vooral een visie op wie wij willen zijn. Een welkome omstandigheid bij het maken van deze visie is geweest dat Economie door bewoners en ondernemers gekozen is als pijler voor de Toekomstvisie. Zodoende hebben we goed gebruik kunnen maken van hetgeen door een rijke schakering van belanghebbenden over de economische ontwikkeling van Roermond is gezegd. Daarin is veel gesproken over wie wij als Roermond willen zijn. Om verdieping te geven aan deze inzichten, zijn aanvullend voor deze visie specifiek gesprekken gevoerd met voor Roermond belangrijke partners: de Limburgse Werkgeversvereniging, de Ontwikkelingsmaatschappij Midden-Limburg, Westrom, ROC Gilde Opleidingen, Parkmanagement, ECI Cultuurfabriek en verschillende afzonderlijke bedrijven. Daarnaast is het externe bureau aanwezig geweest bij bijeenkomsten met vastgoedeigenaren en het overlegplatform Economie en Toerisme (OPET). Door deze gesprekken en bijeenkomsten en die van de Toekomstvisie, is deze visie grotendeels de weerslag van informatie die van buiten het gemeentehuis is opgehaald. Naast de wijze waarop deze visie tot stand is gekomen, ben ik als wethouder Economische Zaken trots op het heldere resultaat: we zijn een veelzijdige, zelfbewuste stad en schromen niet om de uitdaging aan te gaan om onze zelfstandige plek in de economische wereld om ons heen te versterken. Dat doen we door jeugd en talent aan ons te binden, bezoekers en bewoners te boeien en als overheid te bewegen. Met deze ambitie geven we onszelf richting en perspectief en kunnen we gaan werken aan een gezamenlijk resultaat. Angely Waajen-Crins Wethouder Economische Zaken Roermond Binden. Boeien. Bewegen. 3

3 De economie is volop in beweging en verandering 1. WAAROM EEN ECONOMISCHE VISIE? De belangrijkste reden voor het ontwikkelen van een economische visie is dat de economie volop in beweging en verandering is. Hoogopgeleide kenniswerkers zijn meer en meer de stuwende kracht van de economie geworden. Kennis, jong talent en sociaal kapitaal bundelen zich op dit moment sterk in een aantal steden. Tegelijkertijd lossen grenzen op: de economie komt de buurten en wijken in en raakt verknoopt met wonen, cultuur en onderwijs. Oude verdienmodellen verdwijnen, nieuwe zijn soms ongemerkt in opkomst. Dat heeft consequenties voor de ontwikkeling van de stad en het gebruik van de ruimte. Inspelen op kansen in deze snel veranderende wereld vraagt flexibiliteit en pragmatisme. Maar daarvoor is wel beleid en visie nodig. Daarom ligt deze visie voor u. Hierin zetten we neer waar we staan en waar we naartoe willen. De visie is opgesteld in een interactief proces, waarin analyses zijn gecombineerd met interviews met belanghebbenden binnen de Roermondse economie en waarin gebruik is gemaakt van diverse specifieke overleggen om informatie en prioriteiten op te halen. Ook is deze visie in de huidige vorm besproken in een overleg met een brede schakering van belanghebbenden en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven in Roermond. Tenslotte is nauw aangehaakt bij het proces van het opstellen van de Toekomstvisie Roermond 2030: de uitkomsten van (het proces van) de Toekomstvisie zijn gebruikt in als input voor voorliggende visie. Deze visie is nadrukkelijk niet bedoeld als draaiboek of voorschrift. Het is een leidraad voor de gemeente voor de economische ontwikkeling van Roermond. De visie is nadrukkelijk ook bedoeld om het gesprek aan te gaan met ondernemers, investeerders, organisaties, andere overheden en actieve burgers. Het is een invitational document ; een uitnodiging om samen te werken aan de economische toekomst van Roermond. 4 Economische Visie Roermond Binden. Boeien. Bewegen. 5

4 PROCES ECONOMISCHE VISIE VISIE BESPREKINGEN UITWERKING TOEKOMSTVISIE ROERMOND 2030 Om in te spelen op de kansen en uitdagingen van de toekomst, heeft de gemeente in een open co-creërend proces met Roermondenaren en partners in de stad de Toekomstvisie 2030 opgesteld. Een visie die voor vijf thema's het toekomstbeeld schetst: jeugd, ouderen, zorg, economie en de historische binnenstad en het water. Deze thema's zijn in samenwerking met inwoners van Roermond en partners in de stad gekozen en inhoud gegeven. De thema s economie, binnenstad en water maar ook jeugd sluiten inhoudelijk nauw aan op de economische visie. De uitwerking van de Toekomstvisie2030 heeft grotendeels parallel gelopen met dat van de economische visie. Zodoende zijn beide visies inhoudelijk met elkaar verweven. 6 Economische Visie Roermond INTERVIEWS ANALYSE TOEKOMSTVISIE 2030 Binden. Boeien. Bewegen. 7

5 2. DE CONTEXT: EEN ECONOMIE VAN STEDEN De economie verandert. Dat zien we als we naar de stad kijken. Denk aan leegstand in winkelgebieden, minder vraag naar ruimte op bedrijventerreinen en meer ZZP-ers en micro-ondernemingen. In de economie komt steeds meer nadruk te liggen op kennis, kunde, innovatie en netwerken. Grote steden hebben met meer inwoners en meer hoogopgeleiden een voorsprong op middelgrote steden, zoals Roermond. Bedrijven gaan daar zitten waar ze jong en geschoold personeel denken te kunnen werven. Jonge, hoogopgeleide mensen gaan wonen in aantrekkelijke steden met goede baanperspectieven. Deze clustering van hoger opgeleiden en innovatieve bedrijven vindt met name plaats in grote steden waar hoger onderwijs aanwezig is. In de industrie en dienstverlening zien we een enorme toename van automatisering en digitalisering. Dat betekent dat bepaalde soorten banen verdwijnen. Veel administratief werk op mbo-niveau, maar ook op hbo- en wo-niveau verdwijnt door automatisering en robotisering. Maar het betekent ook andere banen. Er is vooral vraag naar mensgerichte bedrijvigheid en naar kennis en innovatie; het werk dat niet geautomatiseerd kan worden. Dat vraagt weer andere vaardigheden en talenten. Die veranderingen hebben gevolgen voor gebiedsontwikkeling en ruimtegebruik. Werken vindt steeds meer plaats in woonwijken. De scheidslijn tussen wonen en werken is aan het veranderen. Dat roept vragen op over wat kan en mag. Ondernemers zullen zich daarom naar verwachting vaker dan voorheen bij de gemeente melden, op zoek naar mogelijkheden, informatie en een meedenkende partner. 3. POSITIONERING VAN ROERMOND Roermond is een woonstad, een werkstad en een bezoekersstad. De stad en omgeving bieden veel kwaliteiten als woonomgeving. Veel mensen wonen in Roermond en werken elders. Als bezoekersstad heeft Roermond een zeer sterke centrumfunctie. Hier zijn belangrijke regionale voorzieningen als het ziekenhuis, de rechtbank en middelbare opleidingen gevestigd. Daarnaast heeft Roermond als bezoekersstad met de binnenstad en het Designer Outlet Roermond (DOR) sterke troeven in handen: beiden trekken veel bezoekers, tot ver buiten de regio en zelfs internationaal. De werkstad Roermond zorgt voor een forse inkomende pendel: 58% van de arbeidsplaatsen in Roermond wordt door mensen van buiten bezet. Veel mensen uit de regio werken in Roermond. Als de regionale werkstad is Roermond ook aantrekkelijk voor starters op de regionale arbeidsmarkt. De bevolking van de stad is relatief jong, zeker in vergelijking met omliggende gemeenten. Landbouw, bosbouw en visserij Winning van delfstoffen Industrie Productie, distributie, handel in electriciteit en aardgas Winning / distributie van water; afval(water)beheer Werkgelegenheid naar sector, Bouwnijverheid Groot- en detailhandel; reparatie van auto's Vervoer en opslag Logies-, maaltijd- en drankverstrekking Informatie en communicatie Financiële instellingen Verhuur en handel in onroerend goed Advisering, onderzoek, special, zakelijke dienstverlening Verhuur van roerende goederen, overige zakel. dienstv. Openbaar bestuur, overheid, sociale verzekeringen Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Bron: Gemeente Roermond, Economische Visie Roermond Binden. Boeien. Bewegen. 9

6 Sterke sectoren zijn de maakindustrie, zorg en retail. Industrie heeft vaak nog het imago dat het om laaggeschoold en vuil werk gaat. Maar binnen de Roermondse maakindustrie zijn kennisintensieve, high tech bedrijven werkzaam, met betekenis tot ver buiten de regio. Met de komst van het Designer Outlet Roermond, de Retail & Business Academy en straks het Retail Innovation Centre, ontwikkelt Roermond zich als kenniscentrum en laboratorium voor de retail. Daarnaast heeft Roermond met de Maasplassen en Binnenstad een grote potentie. Roermond Positie steden* Aantal arbeidsplaatsen in % beroepsbevolking 121 % 9 Aantal banen industriële sector in % totale werkgelegenheid 18,1 % 8 Aantal hoogopgeleiden in de beroepsbevolking 31,0 % 43 Werkgelegenheidsontwikkeling ,9 % 58 Aantal ZZP-ers in % werkzame beroepsbevolking 13,8 % 50 Leegstand kantoren 12,0 % 22 Leegstand winkels 9,3 % 26 * Deze ranking is gebaseerd op een vergelijking met gemeenten die van vergelijkbare omvang, de zogeheten gemeenten. Het gaat om een lijst van 76 gemeenten, de positie is de score op deze lijst. Maar er zijn zeker ook aandachtspunten. In Roermond is geen hoger onderwijs gevestigd en de stad is sterk afhankelijk van enkele grote sectoren. De beroepsbevolking is laaggeschoold in vergelijking met andere Nederlandse steden. Het aantal ZZP-ers is laag. De werkcultuur is meer die van loondienst dan die van eigen ondernemerschap, hetgeen inherent is aan de structuur van de lokale economie. Het ontbreken van hoger onderwijs is een reëel gemis in een economie waarin het steeds meer gaat om kennis en kwalificaties. Om vitaal te blijven is het van belang een eigen plek te vinden in het netwerk van kennissteden. Gunstig in dat verband is dat Roermond een hoge verhuismobiliteit onder jongvolwassenen kent. Opvallend is het positieve saldo van verhuizingen naar Roermond in de groep jarigen. Dit duidt er op dat jonge mensen zich in Roermond vestigen in de leeftijd waarin zij zich economisch ontwikkelen. 10 Economische Visie Roermond Binden. Boeien. Bewegen. 11

7 4. STRATEGIE ACTIELIJNEN Roermond is al met al een stad met een sterke economische dynamiek: analyse van de positie van Roermond laat zien dat we een veelzijdige stad zijn met een aantal bijzondere kwaliteiten. De economische strategie is daarom een eigen, vitale positie in het stedelijk netwerk van Zuidoost Nederland te behouden en versterken. Deze strategie krijgt vorm langs vier actielijnen: versterken van complete stad, investeren in menselijk kapitaal, ondersteunen van innovatie & ondernemerschap en samenwerken voor een vitale economie. Per actielijn worden specifieke speerpunten benoemd. Deze worden op verschillende abstractieniveaus beschreven, aangezien de opgave per speerpunt verschillend is: aan sommige speerpunten wordt al volop gewerkt, andere vragen nog om nadere verdieping en uitwerking. In het uitvoeringsprogramma voor deze visie, dat na vaststelling van deze visie zal worden ontwikkeld, worden de speerpunten concreter gemaakt en vertaald in acties. ACTIELIJN I: VERSTERKEN COMPLETE STAD Het versterken en uitbouwen van het functioneren van de stad in een aantal opzichten, daar gaat deze actielijn over. Roermond kan en wil functioneren als volwaardige speler in stedelijke netwerken, als aantrekkelijke centrum- en bezoekersstad en als springplank voor ontwikkeling en ontplooiing. De identiteit van de stad is een instrument om ons te profileren. Bereikbaarheid is cruciaal voor het economische functioneren van de stad. Een eigen, vitale postie in het stedelijke netwerk van Zuidoost Nederland ACTIELIJNEN COMPLETE STAD MENSELIJK KAPITAAL INNOVATIE & ONDERNEMERSCHAP SAMENWERKING Positionering in netwerk Scholingsoffensief Innovatie in industrie Partners in de stad Binden jeugd Innovatie in retail Midden-Limburg Kansen voor alle inwoners Zelfstandig ondernemerschap en starters Nieuwe partners Binnenstad Complete stad Toerisme Doorgroeistad Positioneren in netwerk van kennissteden Roermond heeft de ambitie om een complete stad te zijn en om een plek te vinden in het netwerk van kennissteden zoals Eindhoven, Maastricht en Nijmegen. Roermond is een namelijk een complete, multifunctionele stad: een stad met centrumdiensten voor zorg, welzijn en retail voor een groot omliggend gebied; een stad met een status als zelfstandige bestemming voor toeristen en zakelijke bezoekers; een stad met import en exportrelaties met tal van andere landen; een stad met kennisuitwisseling met kenniscentra dichtbij en verder weg. Roermond zal er op inzetten om jonge en ondernemende mensen te binden en aan te trekken. Dit doen we door te zorgen voor een aantrekkelijk voorzieningenniveau, op de kaart te komen als stad waar het goed wonen en werken en ondernemen is, waar start-ups en nieuwkomers welkom zijn, waar ruimte is voor jongeren en starters op de arbeidsmarkt en waar het bedrijfsleven graag samenwerkt met het onderwijs. 12 Economische Visie Roermond Identiteit Bereikbaarheid Zorg Regionale samenwerking en innovatie Relatiebeheer Acquisitie Flexibele overheid Binden. Boeien. Bewegen. 13

8 Roermond is voor jonge mensen een aantrekkelijke plek om zich te vestigen, in de leeftijd waarin zij zich economisch ontwikkelen. Doorgroeistad De bevolking van Roermond is beweeglijker dan van een kleinere stad in een vergrijsde provincie kan worden verwacht. Opvallend is het positieve saldo van verhuizingen naar Roermond in de groep jarigen, namelijk 800 personen tussen 2010 en Dit duidt er op dat Roermond voor deze doelgroep een aantrekkelijke plek is om zich vestigen, in de leeftijd waarin zij zich economisch ontwikkelen. Ze komen naar de stad toe om iets mee te maken, zich te ontplooien, iets nieuws op te zetten. Roermond heeft meer bindend vermogen voor jongeren dan van een stad zonder faciliteiten voor hoger onderwijs kan worden verwacht. Het lijkt er op dat onze stad voor de inwoners kwaliteiten heeft als doorgroeistad en springplank voor ontwikkeling en maatschappelijke ontplooiing. Die kwaliteiten willen wij verder onderzoeken, benutten en uitbouwen. Binnenstad De mooie, historische binnenstad van Roermond is een publiekstrekker van formaat. Daarnaast is het een economische motor van belang: in de binnenstad geven inwoners en mensen van buiten Roermond geld uit en dat zorgt weer voor werkgelegenheid. Jaarlijks trekt de binnenstad ca. zes miljoen bezoekers. Ongeveer een kwart hiervan bezoekt gelijktijdig het DOR. Een groot deel van de bezoekers aan Roermond komt alleen voor de binnenstad. De binnenstad vervult daarmee een centrumfunctie binnen de regio. Behalve de versterking van de relatie met het DOR, zetten we daarom in op het versterken van de centrumfunctie van de binnenstad binnen de regio. De presentatie, communicatie en de dienstverlening aan bezoekers zullen daar nog meer op worden ingesteld. We houden vast aan een compacte binnenstad. Daarbinnen is er ook ruimte voor menging met niet-winkelfuncties als horeca, zakelijke dienstverlening, zorg, cultuur, onderwijs, werkgelegenheid aan huis en start-ups. De opgave is om de kwaliteit van de mooie historische binnenstad te verbinden aan deze stedelijke dynamiek en multifunctionaliteit. Zodoende versterken we de bezoek- en verblijfsfunctie van de binnenstad en blijft de binnenstad een levendig en aantrekkelijk uithangbord voor Roermond. Toerisme Toerisme is belangrijk voor Roermond, omdat het een sector is met flinke groeikansen. Ook hoort toerisme bij een open en gastvrije economie met entreekansen voor iedereen. Een stad die herkenbaar en open is voor bezoekers, is ook herkenbaar en verwelkomend voor jong talent, voor ondernemerschap en voor de eigen bevolking. Roermond heeft met het DOR, de binnenstad, het culturele aanbod, de Maasplassen en de ligging als centrumstad in een omgeving met veel natuurschoon vijf belangrijke kwaliteiten als bezoekersstad voor kort verblijfstoerisme. Deze kwaliteiten kunnen nog beter met elkaar worden verbonden. Roermond zal zich daarom verder inspannen om het toerisme in Roermond verder te ontwikkelen. We zetten in op promotie en marketing, maar ook aan het verbeteren van de toeristische voorzieningen, bijvoorbeeld als het gaat om de toegankelijkheid en de verblijfsmogelijkheden aan de Maasplassen. 14 Economische Visie Roermond Binden. Boeien. Bewegen. 15

9 Zorg Zorg raakt de inwoners direct in hun dagelijks leven. Een goed en compleet aanbod aan zorgvoorzieningen levert een bijdrage aan een aantrekkelijk en prettig woon- en leefklimaat. Het helpt burgers in hun welbevinden en het bindt inwoners aan de stad. Ook voor de toekomst blijft een goede zorg van groot belang voor de inwoners. Daarnaast is de zorgsector een factor van economische betekenis voor Roermond en is de sector is één van de grootste werkgevers in Roermond. Het ziekenhuis, zorg- en welzijnsinstellingen en andere zorgbedrijven zorgen voor circa 7000 banen in de stad. Het opleidingen aanbod van Gilde Opleidingen (MBO) kent diverse zorg-georiënteerde opleidingen. Gilde levert daarmee ook een directe bijdrage aan het potentieel aanbod van werknemers voor de sector en voor de aansluiting onderwijs - arbeidsmarkt. De zorgvoorzieningen hebben deels een regionale functie, waardoor Roermond ook het gebied van de zorg een centrumfunctie in Midden Limburg vervult. Voor het functioneren van de sector is het woon- en leefklimaat van Roermond van groot belang: om specialistisch kader van buiten de regio te kunnen werven en zodoende te kunnen blijven concurreren, is een goed voorzieningenniveau cruciaal. Daarnaast is de binding van personeel uit de regio een aandachtspunt. Het Laurentius ziekenhuis bereidt zich voor op de toekomstige zorgvraag en investeert in opleidingen van personeel. Toekomstbestendig worden vraagt investeringen in de kwaliteit van (toekomstig) personeel. Hoe meer het personeel in de regio kan worden geworven, hoe groter de kans is dat het personeel aan de regio gebonden blijft en de investeringen in de kwalificaties van personeel waardevast blijven. We koesteren de aanwezigheid van deze voor Roermond belangrijke sector. Met de sector zullen we daarom in overleg blijven over hun behoeften en wensen om optimaal te kunnen functioneren in Roermond. Identiteitsbepaling Het is belangrijk om als complete stad herkenbaar te zijn, om een verhaal te hebben. Zo ben je vindbaar op de mentale kaart van mensen die besluiten nemen over een bezoek, hun toekomst of die van hun bedrijf. De identiteit van Roermond heeft zich voor een deel historisch gevormd. Opeenvolgende overheersingen van de stad hebben ervoor gezorgd dat de stad een onafhankelijke houding heeft ontwikkeld. Roermondenaren verwachten niet te veel van heil van buitenaf en nemen vooral zelf verantwoordelijkheid. Als klassieke werkstad heerst er een hands-on mentaliteit. Maar tegelijkertijd is het een historische stad van kerkelijk en wereldlijk bestuur; een kwaliteit die in de mooie, goed bewaarde en goed onderhouden binnenstad naar voren komt. Kortom, Roermond is een historisch rijke en gelaagde stad, met interessante paradoxen. We gaan deze identiteit verder onderzoeken en kijken hoe we die als herkenbaar verhaal kunnen gebruiken en presenteren. Bereikbaarheid Voor de economische ontwikkeling van Roermond is het van belang dat de regio Roermond goed bereikbaar is. Werknemers moeten gemakkelijk op hun werk kunnen komen, bezoekers moeten eenvoudig op hun bestemming komen en goederen moet snel en voorspelbaar hun plaats van bestemming bereiken. Daarbij kijken we niet alleen naar het vervoer per vrachtof personenauto, maar ook naar lopen, fietsen, openbaar vervoer, rail en transport over water. De afgelopen jaren is met de realisatie van de A73, N280 Oost en Oosttangent veel geïnvesteerd in weginfrastructuur. De komende jaren wordt ook nog geïnvesteerd in de ombouw van de N280 West. Investeringen in openbaar vervoer, lopen en fiets zijn echter achtergebleven. De inhaalslag die we daarin gaan maken draagt ook bij aan de economische bereikbaarheid. De ontwikkeling van Station Roermond draagt bij aan de ontwikkeling van de binnenstad. En met de aanleg van snelfietsroutes worden de werklocaties beter bereikbaar per fiets. De inzet van de komende jaren is om eerst de bestaande infrastructuur beter te benutten en pas wanneer die mogelijkheden volledig benut zijn, over te gaan tot grootschalige uitbreiding van weginfrastructuur. ACTIELIJN II: INVESTEREN 16 Economische Visie Roermond Binden. Boeien. Bewegen. 17

10 IN MENSELIJK KAPITAAL Het menselijk kapitaal is een steeds grotere factor voor bedrijven en hun concurrentiepositie. En dat kapitaal is schaars: in alle sectoren van industrie tot dienstverlening en van horeca tot overheid is een permanente zoektocht gaande naar mensen met de goede kwalificaties. Daarom is een scholingsoffensief nodig, zoeken we naar kansen voor relaties met het hoger onderwijs en werken we aan het binden van jonge mensen aan de stad. Scholingsoffensief De kenniseconomie vraagt om een hoger scholingsniveau. Het gaat daarbij niet alleen om kennis en vaktechnische competenties, maar ook om algemene competenties zoals taalvaardigheid, kwaliteitszorg en zelfstandigheid. Een scholingsoffensief is nodig om aan de behoefte van het Roermondse bedrijfsleven aan goed geschoold personeel tegemoet te komen. In Keyport (zie ook bij de pijler Samenwerking ) werken onderwijs en bedrijfsleven in diverse projecten al samen in het afstemmen van het onderwijs, bedrijfsleven en - in toenemende mate - arbeidsmarkt. De samenwerking tussen Keyport en de Arbeidsmarktregio zal daarom intensiever worden. Het onderwijs en de samenleving staan voor de continue uitdaging om met elke student zo veel mogelijk kwalificatiewinst te boeken. Proberen om een student met een niveau 2 diploma naar niveau 3 te brengen. Van mbo-ers hbo-ers maken. Talentmanagement is de basis voor een stabiele ontwikkeling van de economie. Het is aan de ouders, de bedrijven, de samenleving én de overheid om steeds weer te beseffen en te benadrukken dat talenten gebruikt en ontwikkeld moeten worden. Daarvoor moeten er voldoende stageplekken zijn en is het belangrijk dat ondernemerschap door onderwijs en bedrijven wordt gestimuleerd. Binden van de jeugd Veel jongeren leven met het automatisme om na hun middelbare school weg te gaan en op kamers te gaan wonen in een academiestad, terwijl er in Roermond allerlei redenen zijn om te blijven of terug te komen: interessant werk, loopbaanvooruitzichten, kennisontwikkeling. Naast natuurlijk een mooie woonomgeving, een relatief ontspannen woningmarkt en een goede biotoop voor ondernemerschap. Er moet daarvoor wel het nodige gebeuren in de beeldvorming. Al op scholen kan aan de orde komen dat Roermond een interessante plek is voor jongeren om te blijven en een goede uitvalsbasis is voor een studie aan een universiteit of hogeschool in de omgeving. Met de veranderingen in het hoger onderwijs wordt het voor jongeren minder belangrijk om dicht bij de onderwijsinstelling te wonen en wordt het juist belangrijker dat jonge mensen zich buiten de studie kunnen ontplooien. Waar in de toekomst onderwijs steeds meer tijd en plaats onafhankelijk is, kunnen delen van hbo-opleidingen in Roermond gevolgd worden. We gaan werken aan het binden van jonge mensen aan de stad. Dat voor jongeren de grotere stad lonkt, is geen probleem als Roermond zelf jongeren ook veel te bieden heeft, jongeren zich verbonden voelen met de stad en er in de stad en regio voldoende carrièrekansen zijn. Dan blijven zij in Roermond of keren ze er op termijn weer terug. We willen jongeren aan de stad binden door stagenetwerken te ontwikkelen van Roermondse bedrijven met instellingen voor hoger onderwijs in Eindhoven, Nijmegen, Venlo, Maastricht, Sittard en Heerlen; door een campagne onder jonge mensen over de loopbaankansen in de veelzijdige economie van Roermond; door het aanbieden en vermarkten van jongerenhuisvesting; door het stimuleren van een aantrekkelijk woonen leefklimaat voor jongeren en door mogelijkheden te scheppen voor start-ups en jongerencultuur. Kansen voor alle inwoners Voor de kenniseconomie is het belangrijk om te investeren in de jeugd. In opleiding, in baankansen en in het bieden van een aantrekkelijke stad om te studeren, te werken en te ondernemen. Maar Roermond wil kansen bieden voor alle inwoners. Ook ouderen en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt staan op de agenda. Met het oog op de groei van het aantal ouderen op het aantal werkenden komt ook de vraag op hoe ouderen een bijdrage kunnen leveren aan de lokale gemeenschap en de lokale economie. De overheid en het bedrijfsleven dragen een gezamenlijke verantwoordelijkheid om voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt werk te vinden in een veilige context. Een andere ambitie is om voor kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt samenwerking aan te gaan de maatschappelijke instellingen en verenigingen. Denk aan vluchtelingen die door participatie in sportverenigingen integreren in het dagelijks leven. Daarmee wordt een veel snellere start in het onderwijs en op de arbeidsmarkt mogelijk. Ook culturele verenigingen, bedrijven en andere instituten kunnen bijdragen aan deze gemeenschappelijke opgave. De beste conditie om ook voor de onderkant van de arbeidsmarkt mogelijkheden te creëren, is een bloeiende economie, waarin ondernemers vertrouwen hebben in de vestigingsomgeving en er in durven te investeren. ACTIELIJN III: ONDERSTEUNEN VAN INNOVATIE EN ONDERNEMERSCHAP Digitalisering en technologische innovatie zorgen ervoor dat bedrijfsformules en werkprocessen veranderen. Kennis, aanpassingsvermogen en innovatiekracht worden daardoor belangrijker. Met innovatie ontstaan nieuwe ondernemerskansen en blijven bedrijven de concurrentie voor. Innovatie vraagt om nieuwe ideeën, en wordt gevoed door ontmoeten en uitwisseling van kennis en competenties. Roermond wil innovatie en ondernemerschap zo goed mogelijk ondersteunen, door onze dienstverlening blijvend te verbeteren. 18 Economische Visie Roermond Binden. Boeien. Bewegen. 19

11 Innovatie in industrie Roermond heeft met de maakindustrie en retail twee sterke sectoren in huis met volop kansen voor innovatie en ondernemershap. Er zijn enkele sterke en innovatieve industriële spelers, met unieke kennis en een unieke marktpositie. Het is van belang de Roermondse maakindustrie goed als kennisintensief cluster te afficheren. We ondersteunen de bedrijfsontwikkeling van bestaande maakindustriële bedrijven, we werven bedrijven uit de waardeketen van de maakindustrie, we streven profilering van technische bedrijven en we bieden steun aan technische start-ups. Tenslotte gaan we met de industriebedrijven in gesprek om met in kaart te brengen wat er nodig is om innovatie in Roermond verder te stimuleren en wat de gemeente hierin kan betekenen. Innovatie in retail Ook ontwikkelt Roermond zich met de komst van het Retail Innovation Centre tot het centrum van innovatie in retail. Roermond was altijd al het koopcentrum van Midden-Limburg. Met de komst van het Designer Outlet Roermond heeft de stad zich nog meer ontwikkeld tot een vrijetijdsbestemming. Ondernemers en onderwijs hebben gezamenlijk gereageerd op deze ontwikkeling met de komst van de Retail and Business Academy, een opleiding voor de detailhandel. De Retail and Business Academy van Gilde opleidingen gaat gevolgd worden door het Retail Innovation Centre (RIC). Het RIC wordt het kennis- en expertisecentrum voor retail in de provincie Limburg. Roermond krijgt daarmee een centrum voor kennis en innovatie over de detailhandel in huis. Daarnaast doet Roermond mee in de landelijke Retail Agenda. Met deze ontwikkelingen en samenwerking met het Rijk worden we hét kenniscentrum voor retail in de provincie en daarbuiten. Met een dynamische winkelsector en een kenniscentrum met regionale betekenis krijgen we de praktijk en de theorie bij elkaar. Voor wie geïnteresseerd is in retail, is Roermond the place to be. Zelfstandig ondernemerschap en startups Het zelfstandig ondernemerschap wordt steeds belangrijker in de nieuwe economie. In Roermond is het aantal ZZP-ers betrekkelijk laag. Dat is, gezien de verwachte groei van de werkgelegenheid in micro-ondernemingen, een aandachtspunt. We zijn daarom alert op de vraag naar ruimte van ZZP-ers, start-ups en micro-ondernemingen, zoals verzamelgebouwen en buurteconomie. We gaan na of er een gemeentelijke rol is in de groeiende behoefte aan informatie en communicatie over (beginnend) ondernemerschap. Daarbij gaat het zowel om praktische informatieverschaffing over ondernemerschap (fiscaliteiten, huisvesting, beoordeling ondernemingsplannen) als om netwerkvorming en meet & greet functies. Daarnaast is er een groeiende behoefte aan praktische informatie en aan begeleiding, bijvoorbeeld bij het opstellen van businessplannen. We gaan onderzoeken hoe precies aan de behoefte tegemoet kan worden gekomen en kijken of hier een rol voor het Starterscentrum en mogelijk voor OML is weggelegd. In het toetsen van plannen en initiatieven stelt Roermond zich nu al faciliterend op. Dat willen we verder uitbouwen en ons nog actiever opstellen en waar mogelijk mede-planontwikkelaar worden: meedenken, mogelijkheden inventariseren, kneden aan plannen tot ze passen. Daarnaast zullen we bij specifieke locatieontwikkelingen nagaan in hoeverre deze geschikt zijn voor ontwikkeling van bedrijfshuisvesting voor starters dan wel het creëren van een startersmilieu. Roermond wil hiermee op de kaart komen als stad waar start-ups en nieuwkomers welkom zijn. 20 Economische Visie Roermond Binden. Boeien. Bewegen. 21

12 Regionale samenwerking en innovatie Midden-Limburg heeft met Keyport 2020 een werkorganisatie in huis om technologie, innovatie en ondernemerschap te bevorderen. Keyport 2020 verwijst naar de sleutelpositie die Midden-Limburg met zijn industriële techniek in het MKB inneemt in het grotere Brainport Netwerk Zuidoost-Nederland. Keyport 2020 helpt met tot het uitvoering brengen van innovatievragen van intussen honderden bedrijven. Die functie wordt voortgezet. Ook Roermond zelf is bezig om bedrijven te voeden en netwerken te organiseren die bijdragen aan innovatie en ondernemerschap. Nieuwe invulling relatiebeheer Vanouds gaat het in de wisselwerking tussen ondernemers en gemeente om vergunningen en om de dienstverlening die daarmee verbonden is. Daar is in de loop van de tijd steeds meer netwerkvorming bijgekomen, zoals de gemeentelijke ondersteuning van en samenwerking met de BIZ-verenigingen. Maar met het heruitvinden van de economie moet er een geheel nieuwe invulling voor het relatiebeheer komen. De gemeente heeft een andere, activerende rol gekregen in het economische veld, in het signaleren van ontwikkelmogelijkheden in de stad en in het uitnodigen van inwoners, ondernemers en investeerders daarbij. Samen met de ondernemersorganisaties zullen we nagaan wat precies nodig is voor een nieuwe invulling van het relatiebeheer. Acquisitie Ondernemers zullen zich veel vaker dan voorheen bij de gemeente melden, op zoek naar mogelijkheden, informatie en een meedenkende partner. Het gemeentebestuur wil met iedereen in gesprek die een goed plan heeft. Roermond moet bekend worden als de stad waar initiatief welkom is en serieus genomen wordt, waar de gemeente ook bereid is om regels en kaders aan te passen of uitzonderingen mogelijk te maken voor een plan met overtuigingskracht. Voor een serieus initiatief of investeringsplan zal een intaketeam worden samengesteld, waar tenminste economische en ruimtelijke disciplines in zijn vertegenwoordigd. Het intaketeam zal als rode loper de ondernemer helpen zijn plan te versterken en helpen het zo in te passen in het gekozen vestigingsmilieu, dat het bijdraagt aan de totale gebiedskwaliteit. Flexibele overheid Er zijn voortdurend nieuwe ideeën en ondernemingen die niet goed passen in bestaande kaders. De cross-overs tussen retail en horeca en de komst van ondersteunende functies op bedrijventerreinen zijn daar goede voorbeelden van. Zulke nieuwe formules vragen om flexibiliteit van de overheid. Roermond heeft in de afgelopen jaren veel stappen gezet om de ruimtelijke uitdagingen van de nieuwe economie het hoofd te bieden, van het vereenvoudigen van kleinschalige economische initiatieven in de wijk tot aan experimenteerruimte voor blurring van detailhandel of dienstverlening met horecaconcepten. We willen deze pragmatische en toekomstgerichte manier van werken de komende jaren verder ontwikkelen. 22 Economische Visie Roermond Binden. Boeien. Bewegen. 23

13 ACTIELIJN IV: SAMENWERKEN VOOR EEN VITALE ECONOMIE Net zoals de economie sterk aan veranderingen onderhevig is, is de maatschappij en de rol van de overheid in beweging. Ondernemersorganisaties en actieve burgers nemen steeds meer initiatief. De mogelijkheden hiervoor worden krachtiger, denk bijvoorbeeld aan de Bedrijven Investeringszones (BIZ-en). De rol van de gemeente verandert daarmee ook, namelijk die van bepaler naar netwerker en aanjager. Samenwerken wordt belangrijker op alle schaalniveaus. Partners in de stad Een goede samenwerking tussen bedrijven onderling en tussen bedrijven en overheid is van levensbelang voor een vitale economie. De gemeente hecht daarom belang aan het regelmatige en in een aantal gevallen structurele overleg met natuurlijke gesprekspartners als Citymanagement, de BIZ-en, LWV, MKB, VVV, Parkmanagement, de onderwijsinstellingen in Roermond, sociale instellingen en partners als UWV, Westrom en stuurgroep Arbeidsmarkt, brancheorganisaties en overige ondernemersorganisaties. Wij zijn nadrukkelijk uit op betrokkenheid en een grote medeverantwoordelijkheid van het bedrijfsleven voor een duurzame economische ontwikkeling van Roermond. Daarom willen we samenwerken met slagvaardige, zelfstandig functionerende organisaties in de stad. In bijna alle werkgebieden - inclusief de binnenstad zijn in de afgelopen jaren Bedrijven Investeringszones (BIZ-en) georganiseerd. Een BIZ verschaft bedrijven een organisatievorm en een gemeenschappelijk budget, waarmee de voorwaarden voor samenwerking op gebiedsniveau zijn gecreëerd. De Roermondse bedrijven werken nu al op praktische deelbelangen met elkaar samen, met name in de sfeer van schoon, heel en veilig. Voor een bloeiende economie is het belangrijk dat de bedrijven veel verdergaand regie gaan voeren over hun eigen omgeving. Op den duur kunnen ook andere taken, zoals bijvoorbeeld onderhoudsbudgetten voor gebieden, overgaan naar goed georganiseerde ondernemers. BIZ en Citymanagement zullen zich doorontwikkelen en zullen naar verwachting steeds meer taken krijgen in het zelfbeheer van de binnenstad. Samenwerking van zoveel mogelijk ondernemers is cruciaal voor een sterke ontwikkeling van de binnenstad. De uitnodiging aan partijen om samen te werken aan een duurzame toekomst voor Roermond geldt niet meer alleen voor ondernemers uit het midden- en groot bedrijf. Zij blijven onze vaste partners, maar hebben gezelschap gekregen van een hele reeks anderen. Van ZZP-ers en micro-ondernemingen, samen goed voor een flink deel van de beroepsbevolking. Van voorzieningen voor cultuur, onderwijs en zorg, die zich als onderneming zijn gaan opstellen en medebepalend zijn voor het vestigingsklimaat. En van inwoners, die met eigen initiatieven als buurtmaatschappijen en energiecoöperaties burger-ondernemerschap tonen. Midden-Limburg Roermond heeft een groot belang bij een vitale regio en de regio bij een goed functionerende centrumstad. Roermond en Midden-Limburg zijn namelijk van elkaar afhankelijk. Zonder de stad zou de regio snel vergrijzen en ontvolken. Aan de andere kant vormt de bereidheid van de regiogenoten om te werken en te kopen in Roermond een sterk draagvlak voor economie van de stad. Het is daarom belangrijk dat de regionale samenwerking in Midden-Limburg krachtig functioneert. De bestuurlijke relatie tussen Roermond en de gemeenten in de regio Midden-Limburg moet gedragen worden door het besef van deze wederkerige afhankelijkheid. We moeten het elkaar gunnen en de krachten bundelen waar mogelijk. Sinds 2015 werkt de regio binnen het Samenwerkingsverband Midden-Limburg (SML) aan vernieuwing van de samenwerking in de vorm van een strategische investeringsagenda. Deze vinden we heel belangrijk en we blijven ons daar sterk voor maken. Binnen SML zijn ook de provinciale plannen voor het voorraadbeheer van de bedrijventerreinen uitgewerkt in een beleidskader. Dit beleidskader is ook voor Roermond het kader voor voorraadbeheer en vermarkten van werklocaties. Voor uitgifte, beheer en dienstverlening op bedrijventerreinen werken we met omringende gemeenten samen binnen de Ontwikkelingsmaatschappij Midden-Limburg (OML). Nieuwe partners Maar Roermond zal als complete stad op meerdere borden tegelijk schaken. Anders zijn we kwetsbaar als stad aan de rand van Nederland. Waar nieuwe samenwerkingsrelaties relevant kunnen zijn voor de ontwikkeling van de stad, zullen die worden gelegd. Ook buiten de regio gaan we daarvoor op zoek naar kansen. De logistieke hub Venlo is dichterbij gekomen. Met de A73 krijgt dat logistieke complex snel uitlopers in zuidelijke richting. Dat is aanleiding voor beide steden om het gesprek aan te gaan en te kijken waar de krachten gebundeld kunnen worden. Roermond en Venlo kunnen zich gezamenlijk profileren als logistiek cluster met meer massa en profiel. De Duitse consument heeft Roermond gevonden. Duitse ondernemers en werkenden volgen echter niet automatisch. Toch tekent zich hier een interessant Duits-Nederlands-Belgisch gebied af, waarin Roermond een positie kan verwerven als strategische centrumlocatie. We gaan kijken of die verworvenheid verder kan worden uitgebouwd. De verworven status als bestemming voor kooptoerisme en leisure, maakt juist Roermond geschikt als uitvalsbasis voor verdere verknoping van de economieën aan weerskanten van de grens. De bedrijvigheid en koopkracht die zich clustert in grote, hoogopgeleide steden slaan ook elders neer; in de directe omgeving en langs transportassen. Voor Roermond is het belangrijk een eigen plek in het stedelijk netwerk van Zuidoost-Nederland veilig te stellen, door stage-afspraken van kennisinstellingen met het Roermondse bedrijfsleven, door lijnen van de woningmarkt in de andere steden naar die van Roermond, door een plek van Roermond in de studentenmarketing en door te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn voor samenwerking met onderwijsinstellingen elders. 24 Economische Visie Roermond Binden. Boeien. Bewegen. 25

14 5. VERVOLG: UITVOERINGSPROGRAMMA In de voorliggende visie zijn de actielijnen en speerpunten beschreven waar de gemeente de komende jaren mee aan de slag wil gaan. Deze zullen concreet worden gemaakt in een uitvoeringsprogramma. Dit zal de gemeente in nauwe samenwerking met belanghebbenden ontwikkelen. De visie is immers in sterke mate tot stand gekomen op basis van gesprekken en bijeenkomsten met bedrijven, bedrijvenorganisaties en instellingen. De groep van belanghebbenden heeft ook aangegeven betrokken te willen zijn bij het uitvoeringsprogramma. Daarin worden de acties vastgelegd waarmee deze visie in de komende jaren uitvoering moet krijgen. Nijmegen > 43 km. Eindhoven > 46 km. Venlo > 39 km. Antwerpen > 132 km. Roermond. Düsseldorf > 62 km. Waar nieuwe samenwerkingsrelaties relevant kunnen zijn voor de ontwikkeling van stad, zullen die worden gelegd. Leuven > 118 km. Maastricht > 43 km. Sittard > 29 km. Aken > 65 km. 26 Economische Visie Roermond Binden. Boeien. Bewegen. 27

15 COPYRIGHT Dit document is eigendom van de Gemeente Roermond. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Gemeente Roermond. Dit document is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele schade als gevolg van eventuele onjuistheden in deze uitgave.