LEIDRAAD AUTHENTICITEIT VAN STUDENTENWERK

Transcriptie

1 FACULTEIT ARCHITECTUUR CAMPUS SINT-LUCAS PALEIZENSTRAAT 65-67, 1030 BRUSSEL HOOGSTRAAT 51, 9000 GENT BELGIË LEIDRAAD AUTHENTICITEIT VAN STUDENTENWERK AUTHENTICITEIT BIJ GESCHREVEN DOCUMENTEN en AUTHENTICITEIT BIJ HET ONTWERPEN 1. Uitgangspunten 1. Erecode authenticiteit voor de student De student houdt zich aan authenticiteit bij het maken van schriftelijk en grafisch werk. De student pleegt geen plagiaat. 2. De docent heeft meldingsplicht. De docent is niet verantwoordelijk voor nietauthenticiteit/plagiaat gepleegd dor de student. 2. Componenten 1. Authenticiteit bij geschreven documenten (document 1) 2. Authenticiteit bij het ontwerpen (document 2) CAMPUS SINT-LUCAS BRUSSEL TEL FAX CAMPUS SINT-LUCAS GENT TEL FAX Info.architectuur@kuleuven.be

2 2 document 1 AUTHENTICITEIT BIJ GESCHREVEN DOCUMENTEN 1. Algemene situering Authenticiteit staat tegenover niet-authenticiteit. Niet-authentiek betekent niet origineel. Een student die plagieert is niet origineel. Plagiaat kan onder verschillende vormen voorkomen, zoals het plagiëren van teksten, beeldmateriaal, ideeën, ontwerpen, Omwille van steeds maar groeiende mogelijkheden (via het internet) wordt de student steeds meer blootgesteld aan het risico van het niet voorleggen van authentiek werk. Bij het maken van papers, de eindverhandeling, en ook het ontwerpgebeuren, de zelfstudie, komen studenten in contact met een veelheid van: - ideeën, denkpatronen, gedachten, visies en theorieën van andere mensen; - aanhalingen of citaten uit actuele redevoeringen of geschriften van andere personen; - parafraseringen van gezegden of geschriften afkomstig van anderen; - ontwerpen, tekeningen, grafieken, beeldmateriaal, statistieken gemaakt door anderen; - informatie van allerlei andere aard, die geen algemeen verspreide kennis is. Wetenschappers, ontwerpers en studenten moeten natuurlijk steeds gebruik kunnen maken van het werk gemaakt door anderen om er verder op te kunnen bouwen. Deze informatie wordt ook frequent geïntegreerd in de eindverhandelingen, papers, of overgenomen en gebruikt in de eigen ontwerpen. Bij dit alles blijft het echter zeer belangrijk dat wordt aangegeven vanwaar het gebruikte gedachtegoed afkomstig is. De student pleegt niet-authenticiteit/plagiaat indien hij/zij dit niet doet! Niet-authenticiteit/plagiaat sluit aan op de problematiek van de Auteursrechten. 2. Definitie Plagiaat is het citeren of parafraseren van formuleringen, gedachten, ideeën en redeneringen afkomstig uit andermans werk of uit andere bronnen (gedrukt en/of elektronisch) zonder ernaar te verwijzen. Een student die plagiaat pleegt laat het dus voorkomen alsof dit alles door hem/haarzelf geschreven is. Zelfs wanneer dit niet met voorbedachtheid gebeurt, maar onbewust, uit onwetendheid, slordigheid of vergeetachtigheid, blijft het hoe dan ook plagiaat! Het OER artikel 84 zegt hierover het volgende: Plagiaat is een vorm van examenfraude die bestaat uit elke overname zonder adequate bronvermelding van het werk (ideeën, teksten, structuren, beelden, plannen,...) van anderen, op identieke wijze of onder licht gewijzigde vorm. Voor de toepassing van dit reglement wordt de overname van eigen werk zonder bronvermelding als examenfraude beschouwd. Plagiaat is diefstal! Plagiaat is fraude.

3 3 Plagiaat en auteursrechten Het is duidelijk dat er een nauwe band bestaat tussen het auteursrecht en plagiaat. Plagiaat blijkt echter ook niet altijd in strijd te zijn met auteursrechten. Auteursrechten kennen immers ook hun beperkingen. Zo zijn citaten en parafraseringen, met vermelding van de auteur (bron en vindplaats), mits gebruik van een correcte bibliografie in het algemeen geoorloofd. Dit aspect van correcte bronvermelding komt aan bod in de cursus Onderzoeksmethodiek (2 Ba). 3. Vormen van niet-authenticiteit Er bestaan verschillende soorten niet-authenticiteit/plagiaat. Enkele voorbeelden kunnen wellicht helpen om ze te leren erkennen en onderscheiden. I. De letterlijke overname van een tekst zonder verwijzing Een document waarin de student een zin (zinnen) of stukken tekst van een ander werk woordelijk overneemt zonder gebruik te maken van aanhalingstekens en zonder verwijzing. II. Het gewoon overnemen van beelden, grafieken, illustraties, e.d. zonder verwijzing Een werk waarin de student beeldmateriaal, grafieken, statistieken, tekeningen, plannen of dergelijke gewoon overneemt zonder verwijzing. Meestal wordt dan ook inbreuk gemaakt op de auteursrechten. III. De slaafse parafrasering Een werk dat als geheel of in een aanzienlijk onderdeel (een alinea, een passage of een bladzijde) een slaafse parafrasering is (= het nagenoeg zin na zin overnemen van de inhoud van een ander werk), zij het met een enigszins eigen formulering en met verwijzing. IV. De slaafse vertaling Een werk dat als geheel of in een aanzienlijk onderdeel (een alinea, een passage of een bladzijde) een slaafse vertaling volgt van een ander werk, zelfs als er naar verwezen wordt. V. Het niet gedragen verzamelwerk van citaten Een werk dat rechtgehouden wordt door een aaneenschakeling van allerlei citaten uit andere werken en waarbij de originele bijdrage van de betrokkene uit weinig zeggende bindteksten bestaat (dwz. niet gedragen of zonder blijk te geven van voldoende inzicht in de gepresenteerde stof). VI. De overname van ideeën, denkpartronen, zonder (voldoende) verwijzing Een werk waarin bewust gedachten, visies en redeneringen (allemaal vormen van intellectuele eigendom) uit een ander werk worden overgenomen, zonder verwijzing of voldoende verwijzing (dit is telkens wanneer de student uit dat werk put). VII. E-plagiaat of elektronisch plagiaat Een werk dat geheel of gedeeltelijk gedownload is zonder bronvermelding. Hierbij worden via het zogenaamde cut-and-paste werkstukken geheel of gedeeltelijk eventueel tegen kosten van het internet gedownload en daarna grotendeels ingevoegd in eigen werk, of gewoon onder eigen naam ingeleverd. Deze vorm van plagiaat kent een zeer explosieve groei o.a. door de druk van deadlines, het gemak,, en ook het niet altijd zo gemakkelijk achterhalen van de vindplaats binnen die internetbronnen.

4 4 In principe is niet-authenticiteit/plagiaat hierbij telkens te voorkomen door zorgvuldig om te gaan met de gebruikte bronnen en deze, overal waar nodig, te noemen in het eigen werk en er bovendien ook de vindplaats van aan te geven. 4. Preventief optreden tegen niet-authenticiteit Preventieregel 1: Kennis hebben van de problematiek Bij niet-authenticiteit/plagiaat ligt niet altijd kwade trouw aan de basis. Niet-authenticiteit/plagiaat kan immers ook een kwestie van onwetendheid zijn. De student moet de problematiek dus eerst duidelijk kennen. Het is in de eerste plaats belangrijk dat de student er zich goed van bewust is dat iedere wetenschappelijke tekst of werk altijd voortbouwt op wat in eerder onderzoek aan de orde is geweest. Dit gebeurt dan door de reeds bestaande kennis en inzichten aan te vullen, te ondersteunen, te nuanceren, te bestrijden of te resumeren. Dit opnemen van andermans gedachtegoed, figuren, teksten, in de eigen documenten kan dan bijvoorbeeld dienen als : het inbedden van de eigen tekst in de context van de op-dat-ogenblik-aanwezige stand van de kennis in dat vakdomein; erkenning van en respect voor het werk van andere onderzoekers; ondersteuning van het eigen gedachtegoed of als argument(en) in de eigen bewijsvoering; informatie voor aanvullende en gedetailleerder informatiebronnen (leessuggesties). Het verwerken van dergelijke teksten, ideeën, beelden, uit het werk van andere wetenschappelijke schrijvers of uit andere bronnen mag dus zonder problemen! Maar, hierbij wordt echter steeds verwacht dat de student duidelijk en eerlijk aangeeft uit welk werk of bron de gebruikte inzichten, kennis, beelden, afkomstig zijn. Wanneer de student dit niet doet, respecteert deze de Erecode authenticiteit van de student niet en pleegt deze bijgevolg niet-authenticiteit/plagiaat! (zelfs bij onwetendheid!) Enkele voorbeelden van vormen van plagiaat werden in hoofdstuk 3 aangegeven en kunnen bijdragen tot een beter begrijpen van de problematiek. Preventieregel 2: De wijzen (regels) kennen om niet-authenticiteit/plagiaat te voorkomen Om niet-authenticiteit/plagiaat te voorkomen moet de student ook weten aan welke regels deze zich moet houden. Het is toegelaten om gebruik te maken van: - het citeren (= het letterlijk overnemen van een tekst) mits: de tekst niet te lang is én het citaat tussen de gepaste aanhalingstekens (. ) staat én de bronvermelding (ook als dit een internetbron is) op de juiste manier gebeurt. - het parafraseren (= het op eigen wijze weergeven van de ideeën van anderen) mits: aangegeven wordt wat er van wie overgenomen werd én de bronvermelding (ook als dit een internetbron is) op de juiste manier gebeurt én er een duidelijke scheiding wordt aangegeven tussen de eigen inbreng (ideeën, teksten, ) en het andermans werk.

5 5 Wanneer de student een tekst parafraseert, moet deze er voor zorgen dat dit zich niet beperkt tot het herschikken of wijzigen van enkele woorden. De student moet in principe de brontekst volledig met eigen woorden herschrijven en ernaar verwijzen in een voetnoot. Als de student daar niet in slaagt, is het beter de brontekst te citeren en tussen aanhalingstekens te plaatsen. Bij weergave van algemeen verspreide kennis moet de student geen verwijzing naar een bron geven. Bovenstaande basisregels, aangevuld met varianten en andere mogelijkheden, evenals de manieren voor een correcte bronverwijzing (afhankelijk van het type bron) worden verder uitgewerkt in de cursus Onderzoeksmethodiek (2 Ba).

6 6 document 2 AUTHENTICITEIT BIJ HET ONTWERPEN 1. Algemene situering Bij het ontwerpgebeuren, de zelfstudie, komen studenten en docenten in contact met : ideeën, denkpatronen, gedachten, visies en theorieën van andere mensen; ontwerpen, tekeningen, grafieken, beeldmateriaal, statistieken gemaakt door anderen; informatie van allerlei andere aard, die geen algemeen verspreide kennis is. Wetenschappers, ontwerpers en studenten moeten natuurlijk steeds gebruik kunnen maken van dergelijk werk gemaakt door anderen om er verder te kunnen op bouwen. Zulke informatie wordt dan ook frequent geïntegreerd in de cursussen of in eigen artikels, eindverhandelingen, papers, of overgenomen en gebruikt in de eigen ontwerpen. Bronvermelding hoort ontegensprekelijk bij onderzoeksmatig denken. Het maakt dan ook integraal deel uit van het leerproces om niet oppervlakkig om te gaan met de materie en niet lichtzinnig om te gaan met informatie. Bij het ontwerpgebeuren wordt uitgegaan van 3 vaardigheden / vermogens die in de ontwerpopdracht tot uiting moeten kunnen komen en die studenten moeten aanleren / bezitten. 1. Ontwerpvermogen: concretisering van programma s, contextualiteit 2. Technisch vermogen 3. Beeldend vermogen Daarnaast zijn er een aantal andere competenties noodzakelijk om architectuur, interieurarchitectuur en stedenbouw & ruimtelijke planning te beheersen. Er wordt verwacht dat studenten de leerresultaten van de opleiding onder de knie krijgen en er op een authentieke manier mee kunnen omgaan. Bij dit alles is het van belang dat wordt aangegeven vanwaar het gebruikte gedachtegoed afkomstig is en dat beelden of teksten, ideeën, ontwerpen of delen van ontwerpen van anderen die worden gebruikt, een duidelijke vermelding dragen van de auteur, ontwerper en / of locatie van het werk. Wanneer de student dit niet doet, respecteert hij/zij de Erecode authenticiteit van de student niet en wordt bijgevolg niet-authenticiteit/plagiaat gepleegd! (zelfs bij onwetendheid!) 2. Definitie Plagiaat is het nabootsen of kopiëren van de schepping van iemand anders en/of het nabootsen of kopiëren van iemands anders gedachten, ideeën en redeneringen en/of het nabootsen of kopiëren uit andermans werk of uit andere bronnen (gedrukt en/of elektronisch) zonder ernaar te verwijzen met het oogmerk het aldus vervaardigde, voor eigen oorspronkelijk werk te laten doorgaan. Iemand die plagiaat pleegt laat het dus voorkomen alsof dit alles door hem/haarzelf ontworpen werd of ontstaan is.

7 7 Zelfs wanneer dit niet met voorbedachtheid gebeurt, maar onbewust, uit onwetendheid, slordigheid of vergeetachtigheid, blijft het hoe dan ook plagiaat! Het OER artikel 84 zegt hierover het volgende: Plagiaat is een vorm van examenfraude die bestaat uit elke overname zonder adequate bronvermelding van het werk (ideeën, teksten, structuren, beelden, plannen,...) van anderen, op identieke wijze of onder licht gewijzigde vorm. Voor de toepassing van dit reglement wordt de overname van eigen werk zonder bronvermelding als examenfraude beschouwd. Plagiaat is diefstal! Plagiaat is fraude. Plagiaat en auteursrechten Het is duidelijk dat er een nauwe band bestaat tussen het auteursrecht en plagiaat. Plagiaat blijkt echter ook niet altijd in strijd te zijn met auteursrechten. Auteursrechten kennen immers ook hun beperkingen. Zo kan een architecturaal citaat, een citaat uit de interieurarchitectuur of meubelkunst, een duidelijke verwijzing inhouden naar een herkenbaar stuk architectuur, een herkenbaar stuk interieurarchitectuur of een herkenbaar stuk van een meubel, dat mogelijk zelfs enkel te herkennen valt door insiders/specialisten, mee de essentie vormen van architecturale kwaliteit. Bijgevolg is dit in het algemeen geoorloofd, mits verwijzing naar de bron. De manier waarop het in voorkomend geval in een context is verwerkt, maakt dat er al dan niet sprake is van plagiaat. 3. Vormen van niet-authenticiteit bij het ontwerpen Er bestaan verschillende soorten niet-authenticiteit/plagiaat. Enkele voorbeelden kunnen wellicht helpen om ze te leren erkennen en onderscheiden. I. Het gewoon overnemen van ontwerpen e.d.m. Een ontwerp waarin de student plannen, gevels, tekeningen of dergelijke gewoon overneemt. II. III. De overname van ontwerpen, ideeën, visies, zonder (voldoende) eigen verwerking. Een werk waarin de student (on)bewust ontwerpen, plannen, gedachten, visies en redeneringen (allemaal vormen van intellectuele eigendom) uit iemands anders werk worden overgenomen, zonder verwijzing naar dat werk én zonder voldoende eigen verwerking. E-plagiaat of elektronisch plagiaat Een werk dat geheel of gedeeltelijk gedownload is zonder bronvermelding. Hierbij worden via copy/paste werkstukken, plannen, beelden, geheel of gedeeltelijk eventueel tegen kosten van het internet gedownload en daarna door de student grotendeels ingevoegd in eigen werk, of gewoon onder eigen naam ingeleverd. In principe is niet-authenticiteit/plagiaat hierbij telkens te voorkomen door zorgvuldig om te gaan met de gebruikte bronnen en deze, overal waar nodig, te noemen in het eigen werk en er bovendien ook de vindplaats ervan aan te geven en er voldoende eigen verwerking naar een eigen ontwerp in aan te brengen. 4. Preventief optreden tegen niet-authenticiteit bij het ontwerpen Er wordt uitgegaan van een permanente aanwezigheid van de student tijdens de ontwerplessen enerzijds om het atelier of de designstudio als een platform voor het ontwerp te kunnen laten fungeren

8 8 en anderzijds om discussie over de authenticiteit van het ontwerp te voorkomen. De student kan daarbij vragen aan de docent om zijn ontwerp van tijd tot tijd te laten handtekenen door de docent, zodat de student de evolutie en de continuïteit van de voorgelegde stukken kan aantonen. Elk vermoeden van niet-authenticiteit, waarbij studenten ondanks verwittigingen, stelselmatig nalaten hun atelierwerk op regelmatige basis voor te leggen, wordt zo vlug mogelijk gesignaleerd aan de titularis, die dan verder de procedure volgt.