ING bank: NL83 INGB

Transcriptie

1 Stichting Rechtsbescherming Beleggers De Aandeelhouder Nieuwsbrief jaargang 27 Nummer mei 2015 Redactie: C.M.A. Stevense

2 Redactie: C.M.A. Stevense Beatrixstraat TE Kerkdriel Telefoon: Mobiel: Website: ING bank: NL83 INGB K.v.K.: Rotterdam S Stichting Rechtsbescherming Beleggers baseert zich op betrouwbaar geachte bronnen. Voor onjuistheden en gevolgen van het gebruik van de in deze nieuwsbrief genoemde informatie aanvaardt Stichting Rechtsbescherming Beleggers echter geen enkele aansprakelijkheid 2

3 Ten geleide. In deze nieuwsbrief brengen wij verslag uit van de door ons bezochte (Bijzondere) Algemene Vergaderingen van Aandeelhouders vanaf februari tot half april Excursies. De excursie naar VMI in EPE (de bandenbouwmachine activiteiten van TKH) zal waarschijnlijk in september georganiseerd worden. We hopen in onze volgende nieuwsbrief hier meer duidelijkheid over te geven. In juni, na de drukte door de Algemene Vergaderingen van Aandeelhouders nemen we met enkele bedrijven contact op voor meer excursies. Denkt u aan onze Beleggersdag? Dit jaar wordt onze Beleggersdag op zaterdag 28 november 2015 gehouden. TIE Kinetix, Nedap en Ten Cate zijn bereid een presentatie te geven. De lezing wordt verzorgd door Karel Merckx, nu werkzaam bij Lynx Online Broker. De beurs. Op dit moment lijkt het er op dat het adagium sell in may and go away but remember to come back in september opgeld doet. De ECB is bezig om voor meer dan mrd. staatsobligaties op te kopen. Het doel is o.a. om inflatie te creëren. Wij vinden deze actie totaal overbodig aangezien deze zijn doel voorbij schiet. Het beïnvloed de koersen op de beurs onnodig en geeft onrust. De Euro staat onnodig onder druk. De olieprijs halveerde het afgelopen jaar ook nog eens. Als de olieprijs van dit lage niveau op gaat lopen krijgen we vanzelf inflatie. De rente wordt extreem laag en de kans op oververhitting ligt op de loer. Onze website. Een besloten deel op de website is moeilijker realiseerbaar dan gedacht. Daarom krijgen degenen die op onze Beleggersdag hun adres hebben opgegeven de verslagen per e- mail. De reacties die we tot nu gekregen hebben zijn positief. Toch willen we in de toekomst naar een besloten deel toe. Problemen met banken. Ieder jaar worden we weer geconfronteerd met problemen bij de banken met het deponeren. Dit jaar vooral bij de ABN-AMRO Bank. Men is gewend om tijdig een lijstje door te geven met de AVA s die men wil bezoeken. Opeens accepteerde de bank dit niet meer en wordt men verplicht zelf de AVA s in de gaten te houden en per AVA te deponeren. Graag vernemen wij uw ervaringen in deze. Gang van zaken bij de SRB. Werden we vorig jaar regelmatig geconfronteerd met een overlijdensbericht van iemand die vanaf de oprichting bij ons aangesloten was, dit jaar hebben we weer flink wat nieuwe aangeslotenen mogen verwelkomen. De groei zit er dus weer in. Voor zover de nieuwe aangeslotenen nog geen welkomstbrief hebben ontvangen door de drukte, krijgt u deze begin juni. 3

4 gaat naar steenkoolhandelaren. Drie en een halve maand na de bekendmaking was op maandag 9 februari jl. de Bijzondere Algemene Vergadering van Aandeelhouders (BAVA) waarin het bod van SHV werd besproken. Nadat de aandeelhouders van Nutreco uitleg hadden gekregen konden tijdens de discussie bezwaren van de zijde van de aandeelhouders bekend gemaakt worden. Het laatste bod door SHV was 45,25 per aandeel (cum dividend ) in contanten. De Raden van Bestuur en Commissarissen vinden het een aantrekkelijk bod vanwege de premie van 60,4 % op de koers na sluiting van de laatste handelsdag voor het eerste bod. Deze was op vrijdag 17 oktober jl. 28,21. Nutreco was hiermee 3,038 mrd. waard. De EV/EBITDA verhouding was hierbij Bij een winst per aandeel van 2,21 resulteert dit in een koers van 20,5 keer de koers/winstverhouding per aandeel (K/W). Aanvankelijk zou het bod gestand worden gedaan bij een aanmeldingspercentage van 95%. Na de verhoging van het bod op 9 november jl. van 40 per aandeel naar 44,50 per aandeel is op 19 december jl. de acceptatiedrempel verlaagd naar 66,66 % van alle uitstaande gewone aandelen. Men had toen al 15% van het uitstaande aandelenkapitaal in bezit. De transactie wordt door SHV gefinancierd met contant geld uit eigen beschikbare middelen. Eén van de belangrijkste niet-financiële details is het ondersteunen bij de uitvoering van Nutreco's business strategie door SHV, met inbegrip van de geplande kapitaaluitgaven en fusies & overnames. Daarom vinden de Raden van Bestuur en Commissarissen het bod in het belang van alle stakeholders. Nutreco blijft voorzichtig gefinancierd. Het hoofdkantoor en belangrijke ondersteunende functies blijven in Nederland. Nutreco behoudt haar Corporate identiteit, waarden en cultuur. Ook worden de bestaande rechten van werknemers gerespecteerd. De Raad van Commissarissen (R.v.C.) zal bestaan uit twee onafhankelijke leden. Hierboven zijn al enkele redenen aangegeven waarom overname door SHV in het belang van alle stakeholders was. Een andere reden is dat SHV de bestaande verplichtingen aan medewerkers, klanten en leveranciers zal voldoen. Verder zal de inzet om het ontwikkelen van innovatieve voedingsoplossingen voor klanten op platforms zoals voerefficiëntie, levensstart en preventieve diergezondheid worden voortgezet. Ook onderschrijft SHV de drie kernelementen van het succes van Nutreco's strategie executie, innovatie en competentie van de mensen. In september heeft Nutreco een brief ontvangen van SHV waarin de belangstelling voor Nutreco kenbaar gemaakt werd. Het transactiecomité, waarin leden uit de Raden van Bestuur en Commissarissen zitting hebben heeft deze uitgebreid geëvalueerd n.a.v. het beoogde bod, en alle mogelijke alternatieven. Nadat op 19 oktober jl. Leonardo & Co. en ING Bank NV een fairness opinions hadden 4

5 uitgegeven hebben SHV en Nutreco het inmiddels aanbevolen aanbod van 40,- per aandeel contanten voor alle aandelen van Nutreco aangekondigd. Op 2 november jl. kondigde Cargill aan dat men ook interesse had voor Nutreco, waarna op 8 november jl. Cargill samen met Permira te kennen hadden gegeven geïnteresseerd te zijn in Nutreco. Tussen 2 november jl. en 10 december jl. zijn er meerdere gesprekken met Cargill gevoerd. Tijdens deze gesprekken maakte Cargill op 8 november jl. bekend om samen met Permira een voorlopig niet bindend bod in contanten uit te brengen op Nutreco van tenminste per aandeel. Daarna verhoogde SHV de biedprijs op 9 november jl. naar 44.50, waarna op 10 december de aanmeldingsperiode begon. Aangezien Cargill geen inzage in de boeken kreeg, heeft men op 22 december jl. laten weten geen belangstelling meer in Nutreco te hebben. Kerncijfers koers/winst verhouding 20,21 16,55 33,68 28,25 35,91 winst per aandeel 2,20 2,18 1,90 1,80 1,58 pay out 45,83 % 53,85 % 50,01 % 47,43 % ev per aandeel 14,24 13,92 13,58 12,48 11,49 ultimo koers 44,49 36,11 64,10 50,84 56,79 hoogste koers 46,95 39,56 65,38 57,32 60,73 laagste koers 27,59 30,09 49,62 39,75 36,66 Wij hebben bezwaren tegen de gang van zaken rond dit bod. Om te beginnen is dit de zeer korte tijd tussen het tijdstip van de brief van SHV en het akkoord gaan van het bestuur van Nutreco. Hier lag één maand tussen. Wij denken dat er achter de coulissen al veel voorwerk verricht is. Mevrouw Annemiek Fentener van Vlissingen heeft in haar hoedanigheid als voorzitter van de R.v.C. van SHV kort voor het verschijnen van de brief contact gehad met de heer Jan Maarten de Jong, voorzitter van de R.v.C. van Nutreco. Een andere commissaris bij Nutreco is mevrouw Erna Verhagen. Zij is bestuursvoorzitter bij PostNL waar de heer Piet Klaver voorzitter van de R.v.C. is. De heer Klaver was indertijd bestuursvoorzitter bij SHV. Naar aanleiding van onze opmerkingen hierover werden deze contacten nog bevestigd of ontkend. De enige diplomatieke reactie was dat er wettelijk geen overtredingen zijn geschied. Ook hebben wij ons bezwaar kenbaar gemaakt dat het aanbevelen van het bod door in het bijzonder de Raad van Bestuur (R.v.B.). die in dienst is van de aandeelhouders. Zij hebben de wil van de aandeelhouders uit te voeren. Beslissen de aandeelhouders dat de onderneming verkocht wordt of gesplitst dan heeft de R.v.B. dat maar uit te voeren. Naar aanleiding hiervan hebben wij ook bezwaar gemaakt tegen de extra bonussen die de leden van de R.v.B. en enkele personeelsleden die de R.v.B. hierbij hebben geassisteerd toegezegd zijn. De hoogte van deze extra bonus komt neer op een half jaarsalaris bij het afronden van de verkoop. Veel werkzaamheden die de R.v.B. heeft gedaan waren onnodig. Voorts behoort het adviseren bij een bod op de onderneming bij de dagelijkse werkzaamheden. Bij de stemming hierover heeft het voorstel het maar net gehaald. Dit mede door het belang van 27,7% dat SHV inmiddels opgebouwd had. 5

6 Zowel Nutreco als SHV hebben adviseurs ingehuurd om het bod in goede banen te leiden. ING, zakenbank Leonardo, BofA Merrill Lynch en advocatenkantoor De Brauw zijn door Nutreco ingehuurd om te adviseren. Totale kosten 15 mln. Waarbij opgemerkt moet worden dat ING tevens de huisbankier is van Nutreco. Lazard, Allen & Overy en de strategieconsultants van Bain zijn door SHV ingehuurd. Kosten 10 mln. De overname kost in totaal 25 mln. aan adviezen. De adviseurs moeten zorgen dat de onderhandelingen tussen Nutreco en SHV goed verlopen. Dat deze adviseurs ook moesten helpen om andere gegadigden buiten de deur te houden blijkt uit het feit dat ING en Leonardo schriftelijke verklaringen gaven dat het bod van SHV eerlijk is voor de aandeelhouders. Ook moesten de adviseurs, volgens het overnamecontract, intensief betrokken worden als zich een derde partij meldt voor Nutreco. Het vreemde is dat indien Nutreco afziet van de overname, Nutreco 25 mln. aan SHV moet betalen. Het lijkt er op dat beide bedragen met elkaar in verband staan. Hier hebben wij de vraag gesteld hoe SHV aan deze 25 mln. komt. Ook hier kregen we geen bevredigend antwoord op. Een ander punt waar we moeite mee hebben met dit soort vergaderingen is de voorwaardelijke decharge, per de dag van overdracht op de voorwaarde dat overdracht plaatsvindt (Dag van Overdracht en Overdracht respectievelijk Settlement Date en Settlement zoals gedefinieerd in het biedingsbericht) voor hun toezicht tot deze BAVA Het betreft hier de commissarissen de heren J.M. de Jong, A. Puri en mevrouw H.W.P.M.A. Verhagen Voorgesteld werd dat op voorwaarde dat Overdracht plaatsvindt, deze 3 commissarissen decharge wordt verleend per de Dag van Overdracht voor de door hen uitgeoefende taken en bevoegdheden als lid van de R.v.C. tot aan de B.A.V.A. De decharge vindt plaats op basis van de informatie beschikbaar, bekend of gepresenteerd aan de B.A.VA. Ook hier hebben we tegengestemd. Met deze decharge kan men beter wachten tot de AVA. die een paar weken na de overdracht plaats vindt. Met de overname van Figuur 1 Koersverloop Nutreco Nutreco heeft de familie Fentener van Vlissingen met hun familieonderneming Steenkolen Handels Vereniging bewezen slimme handelaren te zijn. Vorig jaar was er vnl. vraag naar AEX fondsen en minder naar Midcap en Smalcap fondsen. Andere voorbeelden zijn Aalberts Industries, TKH Group en Kendrion en zo zijn er nog meer fondsen op te noemen. De 40,- van het eerste bod was gewoon de hoogste koers van de jaren 2013/2014. Op 11 oktober 2013 bereikte het aandeel Nutreco een koers van 38,77. 6

7 Onder druk van pensioenfonds APG en NN die samen 17,3% van de aandelen Nutreco bezitten, heeft SHV op 30 januari jl. de biedprijs met het slot dividend verhoogd naar 45,25 per aandeel. Hieruit blijkt dat SHV op 30 januari jl. al wist dat het slotdividend 0,75 zou zijn. Deze laatste verhoging kost SHV niets omdat men het dividend over de aangemelde aandelen van Nutreco krijgt. Voor SHV daalt zelfs de biedprijs omdat men over alle aangemelde en reeds aangekochte aandelen dividend ontvangt. Tegen diverse koersen heeft men tot de BAVA ongeveer 28% op de beurs gekocht. Samenvattend kunnen we stellen dat er weer een prachtig fonds van de beurs verdwijnt. Nutreco was echt een fonds om het pensioen mee op te bouwen. Onze aandelen zijn aangemeld. Voor het vrijgekomen geld zijn nieuwe fondsen zoals Bols en Grand Vision interessant. ontspanning zonder dividend. De eerste Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) van SnowWorld is op 12 maart jl. gehouden in Zoetermeer. Op een enkel kleinigheidje na was de organisatie perfect. Er was voldoende gelegenheid om vragen te stellen en deze werden op een rustige en uitgebreide manier beantwoord. Door een operatie kon mevrouw Bibian Mentel als commissaris niet aanwezig zijn. Op ons verzoek is er vanuit de vergadering een bloemetje gestuurd. SnowWorld is in 1996 opgericht door de heer Koos Hendriks met een indoorskilocatie in Zoetermeer. In 2002 is hier Landgraaf bijgekomen met twee skipistes. In 2013 heeft SnowWorld nieuwe groeiambitie bekend gemaakt zoals: - Uitbouw van de bestaande activiteiten - Nieuwbouwprojecten - Acquisitie en consultancyactiviteiten Vanwege het seizoenmatige karakter heeft SnowWorld een gebroken boekjaar. Om de groeistrategie te verwezenlijken is SnowWorld op 10 december 2013 naar de Amsterdams beurs gegaan door de reverse listing van Fornix Biosciences N.V. Om de balansverhoudingen te verbeteren zijn er op 19 februari 2014 nieuwe aandelen uitgegeven. Vanwege deze stap is er een Raad van Commissarissen (R.v.C.) ingesteld en is er een Corporate Governance beleid ingevoerd. In Zoetermeer wordt de geplande verlenging van de derde baan uitgewerkt en in Parijs en Barcelona nieuwbouwprojecten. Van de eerder aangekondigde overname van SnowPlanet in Spaarnwoude is afgezien. De strategie SnowWorld bestaat vnl. uit het optimaliseren van de exploitatie van de bestaande indoor skiresorts. Ook wil men het traditioneel minder drukke zomerseizoen en de interne processen optimaliseren. Voor wat betreft de verdere expansie gaat men, indien mogelijk, bestaande indoor skiresorts overnemen of nieuwe bouwen. Men gaat hierbij niet over één nacht ijs. Om dit te bereiken komt er een nieuwe financieringsstrategie waarbij elke investering zal moeten bijdragen aan de creatie van aandeelhouderswaarde. 7

8 Nieuwe vestigingen wil men financieren met ±60% vreemd vermogen en 40% eigen vermogen. In het buitenland geeft men er de voorkeur aan om de helft zelf te financieren en de andere helft door een lokale partner. De omzet is gedurende het boekjaar 2013/2014 met 1,5% gestegen tot 25,8 mln., het aantal verkochte pistetickets met 2,8% en de brutomarge met 0,8% gestegen tot 23,3 mln. T.a.v. de financiële gang van zaken en het resultaat kan gemeld worden dat de operationele EBITDA (excl. eenmalige kosten omgekeerde overname) met 3,9% is gedaald naar 8,2 mln, Deze daling wordt mede veroorzaakt door terugkerende hogere bedrijfslasten i.v.m. de beursnotering. De operationele nettowinst (excl. eenmalige kosten omgekeerde overname) is met 3,3% gestegen naar 1,8 mln. De omgekeerde overname en de aandelenemissie hadden een eenmalige impact van 1,9 mln op het eigen vermogen van 0,5 mln. en 1,4 mln op het resultaat. Van deze 1,4 mln. was 0,3 mln. z.g. cash out. De operationele kasstroom is gedaald met 8,3% tot 5,4 mln (excl. eenmalige kosten omgekeerde overname). De balans is versterkt doordat de rentedragende schulden (excl. renteswap) met 13,0% ( 5,9 mln.) zijn verminderd tot 39,4 mln. en door uitgifte van nieuwe aandelen voor 8,00 per aandeel op 19 februari 2014 wat 6,0 mln. opleverde. Door deze versterking van de balans is de solvabiliteit verbeterd. Het eigen vermogen is met 91,6% toegenomen naar 7,5 mln. Het garantiekapitaal is gestegen naar 15,4% Omdat men het vastgoed tegen boekwaarde op de balans heeft staan zit hier een behoorlijke stille reserve. Het vastgoed is getaxeerd 27,7 mln. hoger dan de boekwaarde van 20,8 mln. Per aandeel is dit 7,04. Voor de verlenging van de derde piste Zoetermeer van circa 210 meter naar 300 meter inclusief het uitkijkpunt ligt zowel het ontwerp bestemmingsplan als de ontwerpbouwvergunning ter inzage. Men verwacht dat deze zomer de bouwvergunning wordt verleend en de verlengde baan in september 2016 in gebruik genomen kan worden. Bij eventuele Beroepsprocedures bij de Raad van State gaat men ervan uit dat deze in het voordeel van SnowWorld worden beslist. Bij het nieuwbouwproject van het skiresort inclusief hotel en Outdoorpark bij Parijs wordt gewerkt aan een bestemmingsplanwijziging. Tegelijk onderhandelt men met de aannemer en gemeente over de aanneemovereenkomst en erfpachtovereenkomst. Men verwacht dat deze procedure medio 2015 wordt afgerond. Voor het skiresort inclusief hotel en tweetal schaatsbanen bij Barcelona loopt er ook een procedure om het bestemmingsplan aan te passen. Men verwacht de aanvraag voor de bouwvergunning nog dit jaar in te dienen. 8

9 Men verwacht voor het lopende boekjaar zowel een hogere netto operationele winst als een hogere operationele EBITDA. Door het seizoenpatroon wordt 70% van de omzet in de eerste zes maanden van het boekjaar gerealiseerd. Bij het voorstel om voor het onderzoek van de jaarrekening en het jaarverslag over het boekjaar 2014/2015 BDO Audit & Assurance B.V. aan te wijzen hebben wij weer onze opmerkingen gemaakt dat wij het vreemd vinden dat nu bijna 6 maanden van het nieuwe boekjaar zijn verstreken er over gestemd moet worden. Wij blijven van oordeel dat een accountant voor aanvang van het boekjaar door de AVA moet zijn benoemd. Dit komt dan neer op het feit dat de accountant eenmalig voor 2 jaar benoemd moet worden daarna kan dit ieder jaar gebeuren. Bij agendapunt 8 kwam er een voorstel tot vermindering van het kapitaal d.m.v. vermindering van nominale waarde van de aandelen aan de orde. Het zogenaamde afstempelen van de aandelen. De nominale waarde is teruggegaan van 3,75 naar 2,00 per aandeel. Omdat dit zonder terugbetaling gaat zal het verschil wordt toegevoegd aan de algemene reserve. In het verlengde hiervan moeten de statuten eveneens gewijzigd worden. Voorgesteld wordt om de statuten te wijzigen in verband met en overeenkomstig de genoemde kapitaalvermindering. T.a.v. het dividend werd voorgesteld om met ingang van het lopende boekjaar (2014/2015) een dividenduitkeringspercentage van 30 tot 50 % te hanteren van het netto resultaat en dit als cash dividend of stock dividend uit te keren. Bij agendapunt 10 hebben wij er mee ingestemd om de directie te machtigen om aandelen uit te geven tot maximaal 15% van het geplaatst kapitaal van de vennootschap, met ingang van de datum waarop deze afloopt, te verlengen met 18 maanden. Met dien verstande dat een aandelenuitgifte wordt goedgekeurd door de R.v.C. Echter t.a.v. de verlenging van machtiging van de bevoegdheid aan de Directie tot beperking dan wel uitsluiting van het voorkeursrecht hebben we tegengestemd. Het rooster van aftreden van de leden van de R.v.C. vinden we onevenwichtig. Zoals dit er nu uit ziet treden er in 2017 twee van de drie commissarissen af. Dit vinden wij i.v.m. de continuïteit van de onderneming onverantwoord. Omdat men het toch wel eens was met ons, hebben wij de toezegging dat er volgend jaar mogelijk een nieuw rooster van aftreden komt. Figuur 2 Koersverloop van SnowWorld Figuur 2 koersverloop SnowWorld Was er met de vaststelling van het dividend gewacht tot na de statutenwijziging dan had een voorstel tot dividenduitkering over het afgelopen boekjaar gedaan kunnen worden. Als beursnieuweling had dit de koersvorming ten goede 9

10 kunnen komen. Dividend beleggingsfondsen hadden dan ook in SnowWorld kunnen beleggen. Ook voor particulieren die alleen in bedrijven beleggen die dividend uitkeren als aanvulling op hun pensioen was SnowWorld mogelijk een mooie aanvulling in hun portefeuille geweest. SnowWorld is een bedrijf dat de komende jaren voor omvangrijke investering staat. Wij denken dat als deze echt tot de winst bij zullen dragen, de koers positief zal reageren. Wij denken dat dit pas rond 2020 zal worden. Wij hebben vertrouwen in de heer Hendriks. Het risico zit hem echter in de wijze van financieren van uitbreidingsplannen. Kan dit met zeer goedkoop bankkrediet, of gaat dit d.m.v. een aandelenemissie, die een zekere verwatering van de winst per aandeel veroorzaakt. Een converteerbare obligatie is een mooi alternatief. Wij houden onze aandelen aan. prefereert SaaS. Vrijdag 27 maart zijn we voor het eerst naar de AVA van TIE Kinetix getogen. Vorig jaar hadden we ook al het plan. Toen is er echter iets tussen gekomen. De datum lijkt vroeg, maar schijn bedriegt. TIE heeft namelijk een gebroken boekjaar dat net als bij SnowWorld loopt van 1 oktober tot 30 september. Men moet echter wel in de cijfers duiken om daar achter te komen. Op het jaarverslag prijkt het jaartal 2014 i.p.v. 2013/2014. TIE Kinetix maakt de naadloze verbinding via een netwerk van relaties in de supply chains (leveringsketen). De front- en back - end (de voorzijde en de achterzijde) oplossingen van TIEKinetix dienen door digitale uitwisseling van informatie door de volledige supply chains het doel te ondersteunen, te optimaliseren en te stroomlijnen. Kort en bondig: TIE Kinetix is een leverancier van softwareoplossingen in een webomgeving. TIE Kinetix is vnl. actief in Nederland, Frankrijk, De Verenigde Staten van Noord Amerika en DACH (Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland). Eind 2012 heeft TIE Kinetix Ascention overgenomen. Dit is een in Business Intelligence consultancy gespecialiseerd bedrijf met kantoren in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. De oplossingen van Ascention verrijken TIE s Total Integrated E-commerce oplossing met Business Intelligence analytics. Door een E-Archiving oplossing streeft TIE Kinetix ernaar om gebruikers in staat te stellen belangrijke informatie online op te slaan. De oplossing wordt zowel in Licentie als Softwareas-a-Service (SaaS) aangeboden. SaaS is kortweg gezegd software uit de muur. Te vergelijken met het aansluiten van een elektrisch apparaat op het stopcontact waarbij men de elektriciteitsleverancier betaald voor het stroomverbruik. Zo betaalt men bij SaaS voor de hoeveelheid software die men gebruikt. Eind 2013 heeft men de heer Michel Wolfswinkel aangetrokken als CFO. De heer Wolfswinkel is bezig om financieel orde op zaken te stellen bij TIE Kinetix. Men had intern geen zicht op de marge bijdrage per bron van inkomsten, de bruto marge per business lijn en de overhead / 10

11 indirecte kosten. Extern had men geen zicht op de waarde van TIE als geheel en de waarde van onderdelen (business lines). Verder wist men niet hoe efficiënt er gewerkt werd en had men geen vergelijking met sectorgenoten. Men heeft nu per Business Line inzicht in de omzet, de directe kosten, de bruto marge en de indirecte kosten. Hierdoor kan er gestuurd worden op de zg. KPI s ( Key Performance Indicator. In het Nederlands Kritieke Prestatie Indicatoren) en de strategische doelen. Voor de verslaglegging van de verlies en winst rekening en rapportage betekent dit dat over het financieel boekjaar 2012/2013 er in segmenten of landen is gerapporteerd. Het financieel boekjaar 2013/2014 is een overgangsjaar van oud naar nieuw waarin men overgaat van rapportage per land naar omzet van de business Lines. Over het lopende financiële boekjaar 2014/2015 wordt er per kwartaal op basis van brutomarge per Business lines gerapporteerd en op jaareinde op Business lines + landen. Het vierde kwartaal (Q4) van het gebroken boekjaar is afgesloten met een EBIT (winst voor rente en belastingen) van (Q4 2012/ ). De omzet was 5,7 mln. (+70%). Over het boekjaar 2012/2013 moest TIE Kinetix over Q4 fors afschrijven. Daarnaast werd h et resultaat gedrukt door het verlies van een belangrijke klant. Over het boekjaar 2013/2014 kreeg de omzet juist een stevige impuls door de overname van Duitse Tomorrow Focus Technologies (TFT) eind Vooral de inkomsten uit e-commerce en salesdienstverlening zijn flink gegroeid. Tie Kinetix is minder afhankelijk van eenmalige projecten. Een negatief voorbeeld hiervan is een opdracht van de Europese Unie waarvan onlangs bekend werd dat dit soort projecten het bedrijf op kunnen zadelen met een fikse strop, omdat men teveel ontvangen subsidies terug moet betalen. De structurele opbrengsten zijn opgelopen naar 60% van de totale omzet. Over het gehele boekjaar 2013/2014 was de winst (2012/2013-1,3 mln). De omzet op jaarbasis was 20,5 mln. ( 14,3 mln. 2012/ 2013). Er is over 2013/2014 geen voorziening opgenomen voor een mogelijke terugbetaling van ± 2 mln. voor de hierboven genoemde subsidiegelden aan de EU. Kerncijfers koers/winst verhouding 16,2-3, ,22-5,19 winst per aandeel 0,40-1,37 0,01 0,00-0,02 pay out ev per aandeel 0,05 ultimo koers 6,48 5,74 10,50 12,16 20,30 hoogste koers 8,05 10,88 10,50 22,00 23,94 laagste koers 4,24 5,34 8,22 10,64 8,80 Vanwege deze claim moet TIE Kinetics extra aandelen uitgeven. Inmiddels heeft men overeenstemming bereikt met een bestaande aandeelhouder die bereid is volledig garant te staan voor de claim. Daarvoor moet TIE Kintix een vergoeding van in eveneens nieuw uit te geven aandelen betalen. 11

12 TIE probeert door in gesprek te blijven met de Europese Commissie de schade te beperken. De claim is vnl. gebaseerd op het ontbreken van een document in de projectadministratie. Men is van mening dat het te ver gaat om al betaalde subsidies terug te eisen, omdat de projecten al jaren zijn afgerond. Met deze ervaring rijker laat men dergelijke projecten voortaan lopen. Ook onderzoekt men of de toenmalige externe accountant (EY) aansprakelijk kan worden gesteld. Die heeft namelijk een verklaring afgegeven waarin staat dat TIE alle kosten volgens de regels heeft gedeclareerd. Op dit moment betreft het drie door Brussel beoordeelde projecten uit de periode Hiervoor zijn zg. Development Grands verleend. Half maart werd bekend dat TIE Kinetix aan ontvangen subsidies moet terugbetalen aan de Europese Commissie. Zoals hierboven vermeld kan dit oplopen tot 2 mln. TIE Kinetix mag alle andere gesloten projecten herberekenen en aanpassen en mag deze opnieuw indienen. Over de lopende projecten moet TIE Kinetix de oude periodes herberekenen, aanpassen en indienen in lopende periodes. De nieuwe aandelen worden uitgegeven tegen een koers van 6,11. Om dit mogelijk te maken moest eerst de nominale waarde 12 Figuur 3 koersverloop TIEKinetix teruggebracht worden van 7,-- naar 0,10. Het bestuur heeft toestemming gekregen om nieuwe aandelen uit te geven. Deze uitgiften zullen geschieden als er daadwerkelijk betaald moet worden. Dit i.v.m. verwatering. In het meest sombere scenario moet men 2 mln. betalen plus de 0,3 mln. voor de garantstelling. Op dit moment liggen er rekeningen voor in totaal 1,139 mln.( 0,705 mln. + 0,434 mln.). Voor dit bedrag worden in de eerst instantie aandelen uitgegeven. Naast deze moeilijkheden met de order voor de EG heeft men begin maart geschikt in een slepend conflict met facilitair dienstverlener Samar. De schikking maakt een einde aan alle claims die de twee bedrijven de laatste jaren over en weer hebben ingediend. Het gaat hierover een bedrag van Overeengekomen is dat TIE Kinetix dit bedrag in 26 maandelijkse termijnen betaald. Dat heeft geen materiële impact op de operationele activiteiten en kasstroom. De eerste betaling wordt toebedeeld aan de operationele uitgaven. Voor de overige 25 termijnen wordt een voorziening getroffen. Over Q1(30 sept. tot 31 dec.) van het lopende boekjaar was er een operationeel verlies van (Q1 2013/ ). De belangrijkste oorzaak van dit verlies was de afschrijving van die TIE gemaakt heeft op de EU-projecten. De omzet was 5,1 mln. (bijna 1mln. meer dan een jaar eerder).

13 Deze stijging is volledig te danken aan de overname van Tomorrow Focus Technologies (TFT eind De aangepaste omzet was in Q1 3,4 mln. (3,7 mln. Q1. Het bedrijfsresultaat (ebit) van de operationele activiteiten kwam uit op (Q1 2013/ ). De orderportefeuille nam toe tot 2,8 mln. bijna een derde meer dan een jaar eerder. Zonder de opdrachten van TFT zou er voor 2,5 miljoen euro aan werk in de pijplijn zitten. In november heeft commissaris Peter van Schaick zijn functie neergelegd. Volgens zijn zeggen heeft hij dit besluit om persoonlijke reden genomen. Zijn aftreden zou niets met TIE Kinetix te maken hebben. Vorig jaar is de heer Dirk Lindenbergh aangetrokken als commissaris. De bedoeling is dat hij na een ruime inwerkperiode van 5 jaar voorzitter wordt van de R.v.C. en de huidige voorzitter, de heer Ton Veth opvolgt. De heer Veth is dan ook, gezien zijn kwaliteiten en netwerk, voor 4 jaar herbenoemd. Wij vinden dit, ondanks dat zijn termijn van 12 jaar er op zit, in de situatie waarin het bedrijf thans verkeerd een goede beslissing. Wij denken dat met de heer Wolfswinkel als CFO TIE Kinetix een echt bedrijf gaat worden. Door het aanbieden van SaaS krijgt men toch wat meer vastigheid. Het aandeel structurele opbrengsten is opgelopen tot 60% van de totale omzet. Door te investeren in marketing, sales en productontwikkeling komt er meer stabiliteit en een solide basis in het bedrijf. Met de verhoging en de voorwaarden van het aandelenkapitaal hebben we ingestemd. Het voorstel tot beperking of uitsluiting van het voorkeursrecht bij uitgifte van aandelen hebben we tegengestemd. Echter eerst moet men het oud zeer achter zich kunnen laten. Naar aanleiding van één van onze vragen bleek dat de heer Wolfswinkel 50% van zijn tijd aan rechtsgedingen moet besteden. en de thuisklussers. Zoals het de laatste jaren gebruikelijk is houden Nedap en Randstad hun Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) op dezelfde dag. Zoals ieder jaar zoekt men bij Nedap een bijzondere locatie uit. Dit maal was het in het grootste gebouw van Nederland: De Rotterdam. Nedap zorgt voor intelligente technologische oplossingen voor onder meer voldoende voedsel en schoon drinkwater voor de groeiende wereldbevolking. Verder werkt men aan slimme netwerken voor duurzame energie en doelmatige bedrijfsprocessen in de retail. De organisatie is verdeeld in 8 marktgroepen. Over 2014 presenteerde Nedap een hogere winst door bijzondere bate. De financiële positie is verder versterkt door structurele aanpassingen. Men heeft aan het einde van het boekjaar 2014 enkele beslissingen genomen die leiden tot een extra winst van 8,1 mln. (na belastingen). 13

14 Ten eerste is dit de invoering van een nieuwe pensioenregeling. Verder is de organisatie van de marktgroep Energy Systems aan de veranderende marktomstandigheden aangepast. De solvabiliteit is hierdoor gestegen naar 42,9% (36,6% eind 2013). De omzetstijging was met 2% naar 177,2 mln. (2013: 173,7 mln.) aan de magere kant. De winst uit normale bedrijfsactiviteiten was net als in ,8 mln., echter door de invoering van de nieuwe pensioenregeling kwam de winst na belastingen in 2014 uit op 17,9 mln. Kerncijfers koers/winst verhouding 10,03 20,51 14,55 12,20 18,42 winst per aandeel 2,67 1,46 2,01 1,64 1,30 pay out 46,80 % 75,19 % 74,97 % 74,98 % 75,23 % ev per aandeel 8,43 8,00 9,41 8,67 7,97 ultimo koers 26,78 30,00 29,30 20,01 24,00 hoogste koers 33,50 33,66 29,64 25,70 24,59 laagste koers 26,00 27,65 19,77 18,17 16,69 De extra winst van 8,1 mln. is ontstaan uit een bate van 15,0 mln. door het omzetten van de pensioenregeling per 1 januari 2015 van een Defined Benefit regeling naar een Defined Contribution regeling. Bij een Defined Benefit regeling bouwt iemand per jaar een pensioenbedrag op. Men kent deze van de eind- en middelloonregeling. De Defined Contribution regeling is een regeling waarbij de premie centraal staat. Deze regeling wordt ook wel de beschikbare premieregeling genoemd. Men is tegelijk ook van NN naar BeFrank gegaan. Door het vervallen van deze toekomstige pensioenverplichtingen, zijn er ook actuariële resultaten van 7,6 mln. negatief. Deze zijn ten laste van het eigen vermogen geboekt. Daar tegenover is er een last genomen van 6,9 mln. vanwege aanpassingen bij de marktgroep Energy Systems aan de veranderende marktomstandigheden bij gedistribueerde opslag. De marktgroepen Healthcare, Light Controls, Livestock Management en Security Management lieten hogere opbrengsten zien. De marktgroep Retail had dezelfde opbrengst als in Bij de markt groepen Energy Systems, Identification Systems en Library Solutions bleef de opbrengst achter bij De toegevoegde waarde steeg in procenten van de opbrengsten, van 68,4% (2013) naar 70,0%. De marktgroep Retail heeft bij een aantal fashion retailers proefprojecten uitgevoerd om de waarde van RFID in de retail praktijk aan te tonen (Store!D). Radio-frequency identification is een technologie om van een afstand informatie op te slaan en af te lezen. In de winkels liggen bv. stapels overhemden. Door het scanapparaat boven de stapel te houden scant men de hele voorraad. Een ander voorbeeld is de rekken met bv. jurken in een winkel. Door met de scanner langs de rekken te lopen scant men de hele voorraad net als bij de overhemden precies op kleur en maat. De zekerheidsgraad van de huidige voorraadoverzichten (bv. de voorraadniveaus via de kassa) in winkels is vaak minder dan 70%. Met Store!D biedt Nedap retailers een combinatie van lezers en softwarediensten waarmee eenvoudig dagelijks de voorraad opgenomen kan worden zodat snel de daadwerkelijke voorraad kan worden bepaald. Met dit nieuwe systeem stijgt accuraatheid van de voorraad tot boven 98%, waardoor de winstgevendheid stijgt. 14

15 Om dit systeem in de Verenigde Staten van Amerika uit te rollen heeft men een kantoor in New York geopend. Om zich op puur de bedrijfsprocessen te kunnen richten is men aan het bekijken welke processen het beste uitbesteed kunnen worden. Een voorbeeld is het onderdeel waarbij producten worden ontwikkeld voor opslag van Zonne-energie genaamd PowerRouter. Bij dit onderdeel voert men oriënterende gesprekken met mogelijke samenwerkingspartners. Alle opties worden hierbij opengelaten. Een ander voorbeeld is de hele logistiek. Nedap is een onderneming met potentieel. Sommige medewerkers zitten zelfs in hun vrije tijd allerlei technische zaken uit te Figuur 4 koersverloop Nedap proberen. Hieruit komen ook nog weleens waardevolle technieken. De margedoelstelling van 10% is al gedurende 5 jaar niet gehaald. Over 3 jaar wil Nedap tot de topklasse behoren. Door strategische samenwerking en partnerships met grote multinationals wil men het potentieel uitbuiten. Ook de internationale expansie zal de internationale bijdrage aan de omzet laten stijgen en komt er steeds een kleiner deel van de omzet uit Nederland. Wij zijn van mening dat de innovatie- en concurrentievoorsprong die Nedap de afgelopen jaren heeft opgebouwd de komende jaren zal leiden tot een stijgend marktaandeel en een omzet- en winstgroeiversnelling. Hierdoor is het naar onze mening mogelijk dat de geformuleerde doelstelling van een bedrijfswinst van 10% van de omzet haalbaar moet zijn. werken tot 75 jaar? Na afloop van Nedap zijn we naar Diemen gegaan voor de Algemene Vergadering (AVA) van Randstad Holding. Dit is een één van de grootste uitzendondernemingen in de wereld met werkmaatschappijen in Europa, Noord-Amerika en Azië. Men is marktleider in Nederland, België, Duitsland, Polen en het zuidoosten van de Verenigde Staten. De organisatie is gebaseerd op basis van drie segmenten: mass-customized staffing (Randstad, Tempo-Team en overige groepsmaatschappijen), professionals staffing (Yacht), en in-house services (Capac & Inhouse Services). In 2014 was de organische opbrengstgroei 3.9%. Deze was constant tussen 3% en 5%. De groei was op jaarbasis 14%. De productiviteit per FTE (Full Time Equivalent) ging met 3% YOY (jaar op jaar) omhoog. Door de sterk organische stijgende omzetverhouding in 2014 van 77% ging de EBITA met 23% omhoog naar 706 mln. (marge EBITA 4.1%). Men heeft sterk op kosten gestuurd. De nadruk ligt op cliëntrentabiliteit. Ook was er sterke controle van investering in geselecteerde landen. 15

16 Het aantal openstaande debiteurendagen was in 2014 gemiddeld 52. Randstad beleefde in Noord Amerika een expansieve groei gedreven door detachering (plaatsingen) in de Verenigde Staten van Noord Amerika en Canada. Europa groeide in een lager tempo. De gang van zaken in Nederland verbeterde dusdanig, dat de teruggang van 8% in Frankrijk gecompenseerd werd. De groei accelereerde in opkomende markten en Australië. Ook in Japan was de groei goed. Kerncijfers koers/winst verhouding 22,16 38,24 161,00 22,95 24,17 winst per aandeel 1,81 1,23 0,17 1,00 1,63 pay out 71,37 % 77,05 % 723,80 % 125,51 % 72,19 % ev per aandeel 18,28 16,40 15,74 16,82 16,59 ultimo koers 40,06 47,15 27,81 22,86 39,50 hoogste koers 49,85 47,45 30,09 43,10 42,00 laagste koers 30,12 27,36 20,53 19,59 27,50 De prioriteiten liggen bij Randstad bij detachering, professionals, inhouse en HRM. Bij detachering door het profiteren van de expertise van Randstad in specialisten en het zich richten op permanente plaatsingen. Bij professionals richt men zich op het uitvoeren van een globaal concept per segment en op permanente plaatsingen. Bij beide onderdelen richt het beleid zich op midden- en kleinbedrijf. Bij Inhouse wordt uitgebreid ingezet op het gebied van kantoorpersoneel en professionals. Bij HRM ondersteunt men de salarisadministratie, outplacement en uitbesteding van processen Kijken we naar de segmenten dan zien we een goede groei bij het aantal plaatsingen in Noord Amerika, Nederland, Iberia en opkomende markten met focus op de ingehouden inkomsten en de kwaliteit. Duitsland en Frankrijk waren uitdagende markten, echter de winstgevendheid was stabiel. Bij inhouse is er een continue overdracht van het detacheringwerk vanuit de vestiging rechtstreeks bij de klanten thuis om levering van goed personeel te garanderen. Dit model groeit goed in Nederland, België, Iberia, Noord Amerika en opkomende markten. De klanten zijn vnl. werkzaam in de industrie en logistiek. Bij professionals vind de grootste groei plaats in België, Nederland, Duitsland, Iberia en de opkomend markten. De focus ligt op het verbeteren van de winstgevendheid en het volgen van de trend in de meeste belangrijkste markten. De invloed van acquisities had een positief effect op de winst van 23 mln. Er was in 2014 een solide ontwikkeling van de vrije kasstroom van 488 mln. (in mln.). Dit is een toename van 15 % van de genormaliseerde groei. Deze heeft geleid tot een toename van het werkkapitaal. Er is een bedrag van 131 mln. aan de Nederlandse belasting betaald. De leverage ratio (hefboomverhouding) verbeterde naar 0,5 (2013: 1,2 ) De netto schuld is gedaald naar 422mln. ( 2013: 761mln.). Randstad voert een conservatief financieel beleid. De leverage ratio moet liggen tussen 0 en 2, met een maximum leverage ratio van 3,5x EBITDA. De drijvende factor hiervan moet als een natuurlijke hedge zijn voor een gezonde ontwikkeling van de operationele resultaten en het profiteren van de opbrengst. 16

17 Voor autonome groei, acquisities en lange termijnfinanciering is een gezonde balans prioriteit. Het dividendbeleid moet in lijn zijn met de strategische doelen. De hoogte ligt tussen % van het aangepast EPS (Earnings per share ofte wel winst/aandeel). Bij een leverage verhouding minder dan 2.0 heeft men de voorkeur voor contant dividend. Is leverage ratio minder dan 2.5 dan is er een keuzedividend met premie voor het stockdividend. Indien de leverage ratio meer dan 2.5 is, wordt er alleen een stockdividend uitgekeerd. Over 2014 wordt er een dividend van 1,29 uitgekeerd. Dit is een stijging van 36% in vergelijking met Dit is een payout van 50%. Dit hoge uitkeringspercentage reflecteert de sterke financiële positie van Randstad. Er is een keuze dividend, echter de voorkeur van Randstad gaat uit naar uitkering in contanten. Gedreven door de lage Figuur 5 koersverloop Randstad werkeloosheid in bepaalde delen van de Verenigde Staten van Noord Amerika heeft men enkele projecten opgezet voor ouderen van 65 tot.75 jaar. Gebleken is dat het mogelijk is om mensen tot hun 75 e te laten werken. Op dit moment hindert het werkeloosheidspercentage de ontwikkelingen. Echter ook in de toekomst als de vraag naar arbeidskrachten stijgt wordt ook hier in Nederland deze mogelijkheid geboden. Op dit moment zijn er al uitzendbureaus die de voorkeur geven aan ouderen vanwege hun betrouwbaarheid t.o.v. jongeren. Op onze vraag over het rendement van ouderen t.o.v. jongeren kon men geen antwoord geven omdat dit niet bijgehouden wordt. Als de mogelijkheden er zijn wil men overnames van 100 mln. versnellen. Voorwaarde is dat de EBIT binnen 3 jaar positief is. Naar aanleiding van onze vraag over het feit dat er in Frankrijk subsidies op arbeid worden gegeven antwoordde men dat deze regeling tot 2016 duurt. Daarna komt er een nieuwe regeling waarbij de bedrijven de regeling niet meer hoeven voor te financieren. In samenwerking met het Williams Formule 1racing team gaat men monteurs opleiden. Omdat er maar enkele monteurs nodig zijn zorgt men dat de anderen via tijdelijke plaatsing een vaste arbeidsplaats krijgen. Zo ook met de mensen met een beperking die tot 2026 aan het werk moeten. Ook hierbij helpt Randstad werkgevers met kennissessies, lezingen, een speciale website en bedrijfsbezoeken de werkgevers te voorzien van informatie, kennis en advies. Met het doel om door tijdelijke plaatsingen, deze mensen een vaste aanstelling te laten krijgen. Op een, naar onze mening, onzinnige vraag uit de zaal of dat men de gelden die men nu uitgeeft om het Williams team te sponseren niet beter bv. het Concertgebouw of het Rijksmuseum in Amsterdam kan sponseren antwoordde men dat Randstad grote bekendheid in Nederland heeft maar een kleinere bekendheid in de wereld. Door het Randstad embleem op de overalls van de coureurs en monteurs is de naamsbekendheid van Randstad groter dan van Manpower, dat veel groter is dan Randstad. Wij zijn van mening dat Randstad gezien zijn staat van dienst op de Amsterdamse Effectenbeurs een goede belegging is en blijft. 17

18 Fed Ex? De eerste Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) na Pasen is er gelijk één die opzien baarde doordat er daags van te voren een bod op de onderneming was uitgebracht. We hebben het hier over TNT. Aan het begin van de AVA werd door de voorzitter van de Raad van Commissarissen, de heer Antony Burgmans, duidelijk gesteld dat de vergadering over het boekjaar 2014 en de gang van zaken bij TNT ging en niet over het overnamebod van FedEx. In het najaar wordt hierover een Bijzondere AVA (BAVA) gehouden. Toch mochten er wat informatieve vragen worden gesteld. Wij hebben van deze gelegenheid gebruik gemaakt om inzicht te krijgen in het prille begin van het bod. Op onze vraag wie heeft wie benaderd bleek na wat duw- en trekwerk dat er op 25 februari jl. een brief van FedEx bij TNT op de deurmat is gevallen waarin FedEx aangaf een bod van 8,-- per aandeel op TNT te overwegen. Vanwege de lange tijdspanne tussen de bekendmaking (7 april) en de effectuering (eerste helft 2016) zijn wij van oordeel dat het een mager bod is aangezien in deze tijdsperiode ook het ex dividend gaan in 2016 valt. Wij hebben daarom fijntjes voorgerekend dat het bod geen 8,-- is maar 8,-- minus 0,08 dividend. Dus 7,92. Ervan uitgaande dat in 2016 hetzelfde dividend betaald zou kunnen worden als in In 2014 daalde de omzet van TNT met 3,2% tot 6,7 mrd. Op een like-for-like (de groei op vergelijkbare) basis steeg de omzet met 1,8 % (na correctie van wisselkoerseffecten en de verkoop van een Chinees onderdeel en TNT Fashion). In het bedrijfsresultaat is een eenmalige last opgenomen van 295 mln. netto. De gecorrigeerde operationele baten stegen met 20,1% tot 209 mln. TNT leed in 2014 een nettoverlies van 195 mln. De huidige bestuursvoorzitter, de heer Tex Gunning is bezig om TNT volledig om te bouwen. Dat was nodig ook want er zaten nog al wat hiaten in de organisatie. Vorig jaar oktober gaf TNT een winstwaarschuwing. Mede hierdoor is er een grondige reorganisatie aangekondigd, die over enkele jaren tot winstherstel zou moeten leiden. Zo is hij begonnen om de organisatie in te delen in bedrijfssegmenten. Kosten 70 mln. Vandaar ook de nieuwe rapportage in segmenten. Voorafgaand aan het 4 e kwartaal (Q4) van 2014 rapporteerde TNT haar activiteiten door middel van vijf segmenten t.w. 1) Europe Main; 2) Europa Overige & Americas; 3) Pacific; 4) AMEA; en 5) Niet-toegewezen. Bij de nieuwe rapportage wordt er in 4 segmenten gerapporteerd nl. 1) International Europa; 2) Internationale AMEA; 3) Domestics; en 4) Niet-toegewezen. Deze verandering is een integraal onderdeel van TNT. De nieuwe strategie is bedoeld om geconcentreerde eenheden en verantwoordelijkheden te creëren, met een duidelijker lijn van het zicht op de verschillende binnenlandse en internationale bedrijven. Het segment International Europe wordt centraal geleidde met geïntegreerde verantwoordelijkheden in heel Europa. 18

19 Het segment Internationaal Azië, Midden-Oosten, Afrika (EMEA) rapporteert apart, maar opereert in nauwe samenwerking met International Europe. Het segment Domestics rapporteert over de binnenlandse activiteiten in Frankrijk, Italië en het Verenigd Koninkrijk en Brazilië, Chili, Australië en New Zeeland. De binnenlandse entiteit richt zich specifiek op binnenlandse activiteiten, met behoud van de synergie en de internationale activiteiten. Het toegewezen segment blijft bestaan uit haar Netwerken (TNT Innight), Central Networks, IT, GBS (Global Business Services) en het TNT hoofdkantoor. In 2013 werd Brazilië Binnenland gerapporteerd als een bedrijfsactiviteit die zou worden beëindigd en verkocht. Op 30 januari 2014 kondigde TNT aan dat Brazilië Domestic niet meer te koop stond. Daarom is met ingang van 2014, Brazilië Domestic niet meer gemeld als beëindigde bedrijfsactiviteit, maar is opgenomen in de rapportage segment Domestics. Kerncijfers koers/winst verhouding -15,53-30,10-55,17-11,61 winst per aandeel -0,36-0,22-0,15-0,50 pay out -22,42 % -20,52 % -19,63 % -8,84 % ev per aandeel 3,99 4,43 4,99 5,17 ultimo koers 5,54 6,75 8,43 5,77 hoogste koers 7,32 8,56 10,24 10,20 laagste koers 4,28 4,05 5,74 4,46 Bij het segment International Europe werden de resultaten getroffen door aanhoudende druk op de verkoopprijzen en investeringen in toekomstige groei. De daling van het aangepast bedrijfsresultaat is toe te schrijven aan de herlancering van het merk ( 13 mln. uit de totale groepsinvestering van 22 mln.), Er is geïnvesteerd in een betere dekking van de diensten en de toekomstige groei. Verder hadden de Belgische nationale stakingen impact op de operaties van het hub in Luik. Groeiende inkomsten uit het midden- en kleinbedrijf werden ondersteund door investeringen in verkoopbevorderende middelen. Het segment International AMEA (Azië, Midden-Oosten en Afrika) presteerde beter dan vorig jaar en liet een verdubbeling van het gecorrigeerde operationele inkomen tot 51 mln. zien. Alle eenheden lieten een betere omzet operationele prestaties zien. De gecorrigeerde operationele inkomsten zijn meer dan verviervoudigd naar 22 mln. Verder waren de intercontinentale volumes hoger maar niet van China naar Europa. Het segment de Domestics (overige landen) zag verdere verbeteringen in Italië en Brazilië, deels teniet gaan door negatieve prijseffecten in andere binnenlandse markten. De hierboven gemelde bescheiden omzetgroei maskeert sterke verschillen tussen de landen en regio's. De omzetontwikkeling werd in 2014 beïnvloed door de algemene prijsdruk, de situatie in Rusland en lagere inkomsten uit Groot-Brittannië en Frankrijk. De vergelijkbare omzetgroei ( bij aangepaste wisselkoersen) was 3,2 % in 4Q Over het hele jaar compenseerde de positieve volumeontwikkelingen, de lagere opbrengsten de druk op de verkoopprijzen. Volgens de IFRS-eisen leidde de herziene organisatiestructuur tot een bijzondere waardevermindering van goodwill op basis van de herziene CGU (Cash generating units). De 19

20 CGU's voor goodwill impairment testdoeleinden zijn veranderd in Duitsland, Frankrijk Domestic, Scandinavië, Oost-Europa, Zuid-Oost-Europa en Turkije, Spanje, Portugal, Oostenrijk, Chili, de Stille Oceaan en AMEA. De desbetreffende goodwill werd opnieuw toegewezen aan de nieuwe CGU's op basis van de relatieve waarde van de CGU's die deel uitmaken van de voormalige CGU waren. Als gevolg van de goodwill impairment test, werd geconcludeerd dat een bedrag van 32 miljoen van de goodwill dat aan CGU Spanje is toegewezen is aangepast. De jaarlijkse goodwill impairment-test heeft niet geleid tot bijkomende waardeverminderingen. Er zijn wijzigingen t.a.v. Figuur 6 koersverloop TNT de grondslagen voor financiële verslaggeving doorgevoerd. Zo is in Brazilië, de sociale integratie (Programa de Integração Sociale [PIS]) en de sociale bijdrage op facturering (Contribuição para o Financiamento da Seguridade Sociale [COFINS]) programma heffing belastingen, die sterk gereguleerd is en een significant aandeel van de totale Braziliaanse belastinginning vertegenwoordigd. PIS is een middel om de winst te delen met werknemers, door het verplichte nationale spaarprogramma. Dit wordt door maandelijkse stortingen gefinancierd en verzameld als een percentage van de bruto verkoopprijs. COFINS werd opgericht om bijzondere sociale programma s te financieren, die afgedwongen zijn door de federale overheid. Eerder, bij het ontbreken van duidelijke richtlijnen onder IFRS, verantwoord TNT deze belastingen als belastingen op de winst en hoewel de belasting wordt geheven als een percentage van de omzet, worden bij bepaalde kosten, credits in aanmerking genomen om te komen tot de verschuldigde belastingen. Nu het dus gebruikelijk is om de rekening voor de PIS / COFINS belastingen een te aanpassen aan de inkomsten omdat deze de kosten beïnvloeden, heeft TNT besloten haar boekhouding te veranderen. Deze verandering zal resulteren in het verstrekken van meer betrouwbare en relevante informatie over de gevolgen van de financiële prestaties. Voor het volledige jaar 2014 leidde deze verandering tot 33 mln. lagere omzet (inclusief 11mln. in Q4) en 17 mln. lagere gerapporteerde bedrijfsresultaat (waarvan 5 mln. in Q4), maar had geen invloed op de nettowinst. Vergelijkende cijfers zijn aangepast en weerspiegelen deze stelselwijziging. T.a.v. bonussen is men hier in Nederland erg hardleers. Topbestuurders schijnen nog steeds niet te beseffen als de gewone werknemers moeten matigen en zij grote bonussen krijgen, dat dit tot maatschappelijke onrust zorgt. Men heeft schijnbaar nog niets geleerd van wat er in 2008 en daarna is gebeurd. Zo krijgt de top een bonus als men 20% slechter presteert dan de peergroep. (Een groep bedrijven waar TNT zich mee vergelijkt). Eén van deze bedrijven, het Belgische Belgacom heeft de salarissen voor de top fors verlaagd. Ondanks het verlies vorig 20

21 jaar van netto 195 mln. kregen de bestuurders toch een variabele beloning. Wel moet gemeld worden dat deze pas over een aantal jaren wordt uitbetaald. De Britse voorzitter van de beloningscommissie binnen de Raad van Commissarissen, mevrouw Mary Harris verklaarde dat men wil beginnen met de opbouw van de variabele lange termijn beloning (long term incentives, LTI), in de veronderstelling dat de resultaten bij TNT verbeteren. De heer Burgmans vindt de turnaround van TNT een heel bijzondere prestatie vandaar de lange termijnbonus. Wij noemen dit de huid verkopen voor de beer geschoten is. Men heeft agendapunten10 (Amendement op het bezoldigingsbeleid voor de leden van de Raad van Bestuur) en 11 (Voorstel om extra rechten op prestatieaandelen toe te kennen aan de leden van de Raad van Bestuur in 2015) van de agenda gehaald vanwege het bod van FedEx. Onder normale omstandigheden waren deze punten gehandhaafd en hadden wij duidelijk laten blijken het er niet mee eens te zijn. TNT is en blijft een van de mooiste bedrijven van ons land. Wij denken dat een zelfstandig TNT zeker overlevingskansen heeft. Wij zetten echter achter het functioneren van de heer Burgmans grote vraagtekens. Daarom hebben wij ook tegen zijn herbenoeming gestemd. Bij de uitslag van de stemming bleek dat wij niet alleen waren. Van het aantal aanwezige stemmen was maar liefst 16% tegen. Zonder het onderliggende bod denken wij dat het aantal tegenstemmen groter was geweest. De hervormingen die onder leiding van de heer Gunning in gang zijn gezet moeten kunnen leiden tot een marge van globaal genomen 6%. vezels en materialen. Een week vroeger dan andere jaren hield Koninklijke TenCate de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) in het Polman Stadion in Almelo. Het jaar 2014 had bij TenCate twee gezichten. Een minder goed eerste halfjaar en een tweede halfjaar dat gedurende de tijd steeds beter werd. De marktontwikkelingen lieten een groei zien bij Persoonsbescherming (industriële beschermende weefsels), Infrastructuur (landscape kunstgras en geosynthetics), Sport & recreatie (sport kunstgras, composieten voor sportartikelen) en Mobiliteit (luchtvaart-en automotive composieten). De automotive composieten bestaan uit thermoplasten en thermoset. Bij Defensie (militaire beschermende weefsels, bepantsering) zag men, vooral in het eerste halfjaar, de markt krimpen. T.a.v. de verdeling van de eindmarkten is 43% afhankelijk van de overheden en gaat 57% van de omzet naar de particuliere markt. In het verleden namen de overheden een nog groter deel van de omzet voor hun rekening. Men streeft er naar om steeds minder afhankelijk te worden van de overheden. De autonome omzetgroei was 4% (2013-3%). Deze 4% is vnl. in de tweede helft van 2014 bereikt aangezien er in de tweede helft een versnelling van de autonome groei was naar 9% in het tweede halfjaar De omzet private markten groeide met 12%, defensie kromp 12%. De EBITA-marge liet per saldo lichte daling zien ten opzichte van 2013 (-5,4%). Er was een fors operationeel verlies door eenmalige posten 77,1 miljoen (non-cash) De hoofdoorzaak is 21

22 een impairment (extra afschrijving) bij TenCate Advanced Armour en Xennia Technology Het netto resultaat voor eenmalige posten was 24,1 mln. ( 2013: 23,2 mln.) De cashflow bedroeg 1,9 mln. ( ,6 mln.) De investeringen lagen met 24,8 mln. 10,4 mln. hoger dan in 2013 ( 14,4 miljoen) Door de aantrekkende omzet steeg het werkkapitaal. De nettoschuld steeg naar 215,5 mln. ( ,3 mln.) De verhouding nettoschuld/ EBITDA liep op naar 2,57 (2013: 2,27). Kerncijfers koers/winst verhouding -10,93 31,78 23,20 9,32 15,35 winst per aandeel -1,71 0,72 0,86 2,28 1,82 pay out -29,23 % 69,39 % 58,38 % 41,65 % 41,11 % ev per aandeel 16,77 17,99 17,48 18,24 17,13 ultimo koers 18,69 22,90 19,87 21,26 28,00 hoogste koers 25,45 23,95 26,49 32,46 29,05 laagste koers 17,25 17,15 16,55 18,54 17,04 Kijken we naar de marktsegmenten dan zien we dat bij de Sector Advanced Textiles & Composites de omzet autonoom met 2% groeide naar 435,3 mln. De EBITA steeg met 5% naar 27,2 mln. en de EBITA-marge ging t.o.v met 0,1% omhoog naar 6,2%. TenCate Protective Fabrics bestaande uit TenCate Tecasafe (Plus) en TenCate Tecapro groeide met 17%. Bij TenCate Defender M was er vraagherstel vanaf het vierde kwartaal. TenCate Advanced Composites dat voor de luchtvaartindustrie werkt zag een versnelling van de activiteiten door de Airbus A350 XWB. Automotive liet een goede omzet zien door een order voor de Alfa Romeo 4C. Bij de afdeling Satellieten vertraagde de markt. TenCate Advanced Armour vertoonde een fors operationeel verlies. Er zijn wel nieuwe leveringsovereenkomsten afgesloten, echter de uitleveringen verlopen traag. Groei in law enforcement-markt (o.a. kogelvrije vesten). Ontwikkeling van TenCateABDS active blast countermeasuresystem (bescherming van soldaten bv. in tanks) gaat volgens planning. De Sector Geosynthetics & Grass Omzet groeide autonoom met 7% naar 538,7 mln. EBITA echter daalde met 14% tot 23,5 mln. Ook de EBITA-marge nam af van 5,4% in 2013 naar 4,4% in Bij TenCate Geosynthetics groeide de omzet in de Verenigde Staten van Noord Amerika (USA). Europa bleef nagenoeg stabiel. In Azië herstelde de markt gedeeltelijk in het tweede halfjaar. De druk op overheidsbudgetten leidde hier tot lagere marges. Het onderdeel TenCate Grass vertoonde een autonome omzetgroei van 11%. De marketing & salesorganisatie GreenFields is met succes geïntroduceerd in de USA. Moderne systemen voor voetbal en hockey profiteren van wedstrijden op het hoogste niveau. (profvoetbal via Coöperatie Eerste Divisie, WK Hockey 2014). Men investeerde in machinecapaciteit voor geweven kunstgras. Het onderdeel TenCate Enbi (toeleverancier van componenten en materialen aan leidende ondernemingen (original equipment manufacturers) binnen voornamelijk de printer- en copiermarkt) is verkocht. Xennia Technology, een nieuwe technologie geïntroduceerd in 2004, biedt grote mogelijkheden. Dit is een technologie die gebruik maakt van de digitale inkjettechnologie van Xennia voor het printen, decoreren en coaten van uiteenlopende materialen. 22

23 TenCate verwacht over 2015 een groei te realiseren, vergelijkbaar met Deze groei wil men realiseren door verhoging van de verkoop- en marketinginspanningen, verbetering van de marktcondities van de kunstgrasactiviteiten, groei in beschermende weefsels en een groeiversnelling in luchtvaartcomposieten Omdat TenCate de afgelopen jaren sterk gericht is geweest op technologieontwikkeling verwacht men een positieve spin-off op het resultaat. Gedurende 2015 wil men Figuur 7 koersverloop Kon. TenCate bij de Sector Advanced Textiles & Composites een omzetgroei realiseren op basis van sterke wereldwijde marktpositie, verhoging van de efficiency en kostenverlaging bij TenCate Advanced Armour. Men gaat voort met de ontwikkeling van innovatieve processen en toepassingen. De markten worden vergroot door producten te introduceren in nieuwe markten. Voortgang in de certificering van het TenCate ABDS active blast countermeasure system Bij de Sector Geosynthetics & Grass wordt de marketinginspanning vergroot en de waardepropositie verbreden. Bij TenCate Geosynthetics gaat men de productie van kunstgras verduurzamen en tevens de groei versnellen bij hoogwaardige kunstgrassystemen, waaronder het hybride kunstgras. Het was voor ons de eerste keer dat we bij Koninklijke TenCate tijdens de AVA aanwezig zijn geweest. We zijn onder de indruk van de technische prestaties. Bij kunstgrassen is men na het afhaken van een grote klant enkele jaren geleden, doorgegaan met nieuwe ontwikkelingen. Er kan nu ook natuurgras tussen het kunstgras gezaaid worden. Het machinepark wordt door slimme ideeën optimaal benut. Volgend jaar wordt de heer Loek de Vries 65 jaar en loopt tevens zijn contract af. Hij is in 1990 in dienst gekomen en zit sinds 1998 in de R.v.B. waarvan hij in 2000 voorzitter is geworden. De R.v.C. is op zoek naar een goede plaatsvervanger. Dit zal iemand worden die zijn sporen in de marketing verdiend heeft. Ook de beloning zal lager zijn dan de beloning van De Vries. In 2014 verdiende hij 1,34 mln. Ongeveer de helft van zijn salaris in Alles overziende hebben wij vertrouwen in TenCate en houden wij onze aandelen aan. magneten en wat er aan vastzit. Eén van de weinige bedrijven die de maandag benutten om de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) te houden is Kendrion. Zoals ieder jaar werd de AVA in Figi in Zeist gehouden. Dit jaar op 13 april jl. 23

24 Kendrion heeft als missie het worden van een vooraanstaand bedrijf in business - to-businessnichemarkten in innovatie en technologie. Om dit te verwezenlijken wil men een financieel sterk bedrijf zijn. De strategie is een gestage groei om ambitieuze doelstellingen te realiseren met de focus op lange termijn partnerships met de klanten wereldwijd. Om de risico's te beperken wil men evenwichtige spreiding van de activiteiten. Om de ambitieuze doelstellingen van een gestage groei te realiseren heeft men naast autonome groei acquisities nodig om de groeistrategie te verwezenlijken. Maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaamheid (MVO) is een belangrijk issue. Men neemt hierbij zelf verantwoordelijkheid met een duidelijk gedefinieerd beleid. Het profiel van de onderneming bestaat uit het verstrekken van snelle oplossingen die voldoen aan de hoogste technologische normen. Men wil dit bereiken door een wereldwijd netwerk van de productie, engineering en verkoop faciliteiten. In 2014 heeft Kendrion een sterke basis gelegd voor verdere groei. De marktomstandigheden zijn langzaam verbeterd met een goede autonome groei van 9 %. Het in 2013 overgenomen Kuhnke is goede geïntegreerd in de Kendrion organisatie. Zowel het bedrijfs- als het nettoresultaat zijn sterk verbeterd. Kendrion heeft het grootste contract in zijn geschiedenis binnengehaald. Het betreft een contract voor de levering van kleppen voor schokdempers. De vrije kasstroom en de financiële positie zijn sterk. Met een drietal banken is een nieuwe kredietfaciliteit overeengekomen van 150 mln. Kendrion heeft de mogelijkheid om het krediet met maximaal 75 mln. te verhogen. Deze faciliteit kan ook worden gebruikt voor algemene doeleinden zoals acquisities. In december 2014 heeft men Steinbeis Mechatronik GmbH in Ilmenau in Oost Duitsland overgenomen. Dit is een start-up met 14 ingenieurs. Kendrion is bezig op te schuiven van componentenbouwer naar geïntegreerde oplossingen. Men is specialist in het ontwerpen en maken van elektromagnetische componenten die voldoen aan de hoogste kwaliteit en duurzaamheid. Het elektronische competentie centrum voldoet aan de individuele behoeften van onze klanten met betrekking tot controle, bedienings- en weergaveapparatuur. Door deze technologieën en de combinatie daarvan stelt dit Kendrion in staat om niet alleen te voorzien in componenten maar ook mechatronische oplossingen voor industriële en automotive klanten. Kendrion heeft een middellang termijnplan , genaamd Ontworpen om te groeien " De omzetdoelstelling voor 2015 is het behalen van een omzet tussen mln. met de daarbij behorende financiële doelstellingen (rendement en cash). In Europa worden de groeimogelijkheden minder. Daarom wil men de business units uitbreiden naar de Verenigde Staten van Noord Amerika (USA), China en India. Overnames moeten betrekking hebben op de industrie en zijn gebonden aan strakke targets met focus op continue innovatie. Kendrion is 4 jaar geleden begonnen om de automatisering bij alle bedrijven te standaardiseren met het ERP Project HORIZON het is nu volledig uitgerold uit naar alle grote Kendrion bedrijven. In 2014 zijn Kendrion USA ( Mishawaka en Shelby ) en Kendrion Kuhnke ( Malente en Sibiu ) er op aangesloten zodat het project bijna volledig op schema ligt. Slechts enkele kleine bedrijven moeten nog aangesloten worden. 24

25 Kerncijfers koers/winst verhouding 13,95 18,50 10,12-9,24 9,94 winst per aandeel 1,55 1,29 1,58-1,79 1,46 pay out 50,32 % 42,67 % 36,67 % -34,73 % 40,46 % ev per aandeel 11,76 10,35 9,11 8,08 10,10 ultimo koers 21,62 23,85 16,00 16,50 14,50 hoogste koers 26,22 23,91 20,50 19,20 15,10 laagste koers 19,00 15,92 14,80 13,25 8,82 De omzet is in 2014, mede door de integratie van Kuhnke, sterk gestegen naar 429 mln. ( 354 mln. 2013). Er was nauwelijks een seizoenspatroon waar te nemen in de omzet. De toegevoegde waarde bleef stabiel t.o.v. 2013, mede door licht dalende ruwe materiaalprijzen. Door de geplande efficiëntiemaatregelen op Kuhnke was de groei sterk en lag de efficiëntie op een hoger niveau. Bijna alle business units droegen bij aan de verbeterde omzet en het bedrijfsresultaat. De genormaliseerde EBITA-marge steeg van 6,8 % in 2013 naar 7,7 % in Efficiency maatregelen zullen nodig blijven. De netto financiële kosten daalden van 5,2 mln. in 2013 naar 4,6 miljoen in Effectieve belastingdruk was in ,9 % (2013-6,4% ) De nettowinst van 20,2 mln. is t.o.v. de genormaliseerde nettowinst in 2013 van 14,3 mln. met 41 % toegenomen. De balans is verder versterkt door de sterke vrije kasstroom van 17,1 mln. Dit ondanks een hoog investeringprogramma. Dit was met 20,0 mln. 3,6 mln. hoger dan de afschrijvingen. Sinds eind september zijn zowel de debiteuren als de voorraden sterk verminderd. De nettoschuld is teruggebracht tot 83 mln. In 2013 bedroeg deze 91 mln. inclusief de 43,8 miljoen EU-boete die op 3 april 2014 is betaald. Nettoschuldratio verbeterde naar 1,7 (2013: 2,2 ) bij een solvabiliteit van 46 % (2013: 40 %). Figuur 8 koersverloop Kendrion Ten aanzien van het dividendbeleid heeft Kendrion indertijd besloten om % van de nettowinst uit te keren. Voorwaarde is dat de solvabiliteit ten minste 35 % is. Over 2014 wordt een keuzedividend gegeven van 50 % van de nettowinst. Er wordt daarom 20,2 mln. van de nettowinst uitgekeerd. Omdat de economische vooruitzichten voor 2015 gematigd positief zijn, wil men geen concrete vooruitzichten en prognoses geven. Voor Duitsland wordt een lichte economische groei verwacht. Voor de USA een goede groei. De economische situatie in China is moeilijker in te schatten. Voor de Divisie Industrial verwacht Kendrion groei in alle drie de business units. Bij de Divisie Automotive wordt groei verwacht in drie van de vier business units. In de vierde een beperkte daling van de omzet. Mede door de grote order heeft men er vertrouwen in dat de omzet groeit naar 450 mln. tot 500 mln. in De orderportefeuille is goed gevuld. 25

26 Dit was de laatste AVA met de heer Piet Veenema als bestuursvoorzitter (CEO). De heer Veenema was altijd iemand die open en transparant was. Zijn opvolger die mogelijk van buiten de onderneming komt zal de onderneming ongetwijfeld anders gaan leiden. Het is misschien wel goed dat in het stadium waarin Kendrion zich bevind er een nieuwe CEO komt. De heer Veenema zijn eerste AVA vond met veel tumult plaats in 2 volle bioscoopzalen. Zijn laatste AVA na 12 jaar is rustig verlopen in een normale zaal. Hij heeft ongetwijfeld een groot stempel op de toekomst van Kendrion gedrukt. Wij blijven vertrouwen houden in Kendrion. 26 de storm is gaan liggen. Woensdag 15 april jl. was het de taak van KPN om tekst en uitleg te geven aan de aandeelhouders en de gang van zaken te bespreken tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA), die zoals gewoonlijk ten kantore werd gehouden. In 2014 is de operationele en financiële positie van KPN versterkt, mede door de verkoop van E-Plus. De schuldpositie is daardoor verlaagd en het dividend is hervat. Ook laten de financiële resultaten een geleidelijke stabilisering zien. Er zijn een aantal diensten gecombineerd die goed aan zijn geslagen. Dat zien we ook bij de klanttevredenheid in Nederland. Deze is nog nooit zo hoog geweest. Door het nieuwe pensioenakkoord is er een vereenvoudigingsprogramma opgestart. Met de vereenvoudiging van de organisatie bij KPN wordt goede voortgang gemaakt. De gewenste besparingen lopen voor op plan. Mede hierdoor zijn de productportfolio sterk vereenvoudigd. Portfolio bij Consumenten Thuis is met 85% gereduceerd, de portfolio Consumenten Mobiel met 65% en de portfolio Zakelijke Markt met 20%. Dit alles heeft geleidt tot een rationeler netwerk en IT in Van de apparatuur kan 45% in de technische gebouwen in 2015 worden uitgezet. Al deze vereenvoudigingen hebben een positief effect op de klanttevredenheid. Dat het programma voorloopt op schema blijkt uit de besparingen die in mln. bedroegen. De doestelling voor 2016 is verhoogd van 300 mln. t.o.v. het kostenniveau in 2013 naar meer dan 400 mln. De geplande personeelsreductie van 700 FTE in 2014 ligt op schema. Personeelsbestand krimpt tussen eind 2013 en eind 2016 met FTE. Bij Consumenten Thuis zijn nieuwe initiatieven genomen voor bundeling van diensten in combinatie met netwerkupgrades. De omzet per klant stijgt oersverloop KPN Figuur 9 koersverloop KPN doordat de klanten nu gemiddeld meer producten afnemen. Het aantal klanten met een vaste en een mobiele aansluiting (Vast-mobiel) is in 2014 meer dan verdubbeld naar Deze sterke groei