Wijziging gewestelijke verordening toegankelijkheid

Transcriptie

1 Wijziging gewestelijke verordening toegankelijkheid standpunt 1. Inleiding Sinds 1 maart 2010 is de gewestelijke stedenbouwkundige verordening toegankelijkheid van kracht. Deze verordening regelt de toegankelijkheid van gebouwen die voor het publiek toegankelijk zijn. Sindsdien is de regelgeving over toegankelijkheid gekoppeld aan de stedenbouwkundige vergunning 1. Concreet moet de architect in zijn nota een onderdeel opnemen over toegankelijkheid. Hij moet daarin bijzondere aandacht besteden aan die voorzieningen die verder gaan dan de wettelijke normen 2. De gemeente toetst bij het indienen van de aanvraag of dit onderdeel aanwezig is. Later toetst de gemeente inhoudelijk de aanvraag op de overeenstemming met de bepalingen in de gewestelijke stedenbouwkundige verordening. Dit kan leiden tot de weigering van de vergunningsaanvraag. Bovendien wordt als voorwaarde in de vergunning veelal opgelegd dat de bouwheer de gewestelijke verordening moet respecteren. Inmiddels is een aantal tekortkomingen en fouten in de regelgeving boven komen drijven. Dit is de aanleiding om de gewestelijke stedenbouwkundige verordening te wijzigen. Het voorontwerp wijzigt de gewestelijke stedenbouwkundige verordening op een aantal punten: 1) Inhoudelijke wijzigingen Het merendeel van de wijzigingen zijn eerder technische aanpassingen. De lokale besturen zijn minder goed geplaatst om hier uitspraken over de doen. 2) Procedurele wijzigingen De procedures worden op twee punten aangepast: gemeenten kunnen géén initiatief meer nemen om via lokale regelgeving de toegankelijkheid van gebouwen te regelen én het wordt mogelijk dat de gemeente een toegankelijkheidsadvies aanvraagt als dit per abuis niet bij het dossier is toegevoegd. De VVSG wordt om advies gevraagd, omdat dit verplicht is volgens de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (zie art VCRO). Eind 2012 komt er trouwens een grondige evaluatie van de gewestelijke verordening toegankelijkheid. 1 In de teksten wordt overigens foutief gesproken over de bouwvergunning, hoewel dit begrip al sinds 1999 niet meer voorkomt in de regelgeving ruimtelijke ordening. 2 Zie Besluit dat handelt over de dossiersamenstelling xb d554_w_wijziging gewestelijke verordening toegankelijkheid - BXA - 16 augustus /7

2 2. Reactie steden en gemeenten 2.1 Algemeen De steden en gemeenten namen eerder, bij de opmaak van de verordening, een standpunt in over de gewestelijke stedenbouwkundige verordening. In dat standpunt gaven we aan dat we een goede toegankelijkheid van gebouwen met een publieke functie voor alle inwoners belangrijk vinden, maar dat we wel ernstige bedenkingen hebben bij de keuze van het instrument van de gewestelijke stedenbouwkundige verordening. 1) Eén van de reden waarom er door de Vlaamse regering in het verleden voor is gekozen om de toegankelijkheidsregels te koppelen aan de stedenbouwkundige vergunning is dat op de uitvoering ervan kan worden toegezien middels het handhavingsbeleid Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. De steden en gemeenten zijn van mening dat dit niet werkt: - Tal van normen kunnen immers niet van de plannen worden afgelezen, zoals het type lift, de doorgangshoogte van een deur, het feit of een draaideur uitgerust is met een mechanisme die het gebruik door personen met een handicap garandeert of kleurgebruik, onderscheid ruwbouwmaten en eindafwerking. - De toegankelijkheidsregels hebben meestal betrekking op de interne organisatie van het gebouw. De ruimtelijke of stedenbouwkundige impact hiervan is echter nihil 3. Omdat het veelal om interne zaken gaat, kunnen gemeenten de daadwerkelijke realisatie van de vereisten op het terrein dan ook niet controleren. De steden en gemeenten zullen in de praktijk dan ook niet of maar in zeer uitzonderlijke gevallen optreden tegen overtredingen van de bepalingen van de gewestelijke stedenbouwkundige verordening. Het optreden tegen dergelijke overtredingen is niet opgenomen in de ontwerp prioriteitenlijst van de Vlaamse Bouwinspectie. Het is dan ook te verwachten dat niet wordt opgetreden tegen overtredingen van de gewestelijke stedenbouwkundige verordening, terwijl dat juist wél de bedoeling is. De steden en gemeenten zijn van mening dat indien de Vlaamse regering daadwerkelijk wil dat de toegankelijkheidsregels worden nageleefd, zij beter: 3 Weliswaar stelt de VCRO in Art VCRO expliciet dat in een verordening zaken over de toegankelijkheid geregeld kunnen worden, maar er zijn ons inziens grenzen aan hetgeen nog in een stedenbouwkundige verordening redelijkerwijs kan worden opgenomen. Er dient altijd een ruimtelijk of stedenbouwkundig aspect mee verbonden te zijn. In hetzelfde artikel wordt immers ook gesteld dat stedenbouwkundige verordeningen voorschriften van stedenbouwkundige aard bevatten en in overeenstemming moeten zijn met de bestaande regelgeving voor de materie in kwestie. Niets belet de Vlaamse regering dus een Besluit te nemen dat de toegankelijkheid van gebouwen regelt. xb d554_w_wijziging gewestelijke verordening toegankelijkheid - BXA - 16 augustus /7

3 1) een besluit maakt dat los staat van de stedenbouwkundige regelgeving en waarin is opgenomen welke toegankelijkheidsnormen moeten worden gerespecteerd. In zo n besluit kunnen ook niet ruimtelijke elementen worden opgenomen, hetgeen een integrale benadering van toegankelijkheid mogelijk maakt; 2) Vlaanderen zelf een handhavingsinstrumentarium uitbouwt, los van de handhaving RO, zoals bijvoorbeeld voor de energieprestatienormen wél is gebeurd; 3) Door een aantal toegankelijkheidsnormen algemeen verplicht (en dus niet stedenbouwkundig vergunningsplichtig) te stellen, kan de capaciteit op gewestelijk niveau die vrijkomt bij de adviesverlening van de stedenbouwkundige vergunningsaanvragen worden ingezet op handhaving. 2) De regelgeving was en blijft te detaillistisch (voorbeeld: de douchekraan moet aangebracht worden op een afstand tussen de 45 en 55 cm van de wand waartegen het douchezitje geplaatst is of het hellingspercentage bedraagt 6.25% bij niveauverschillen van 25 tot 50cm en 8,3% bij niveauverschillen van 10 tot 25 cm en het aanbrengen van een beperkt aantal noppentegels volstaat niet, dit moet over de hele lengte van het traject). We pleiten om enkel de hoofdlijnen in te schrijven en voor de overige regels te werken met richtlijnen/goede voorbeelden/suggesties naar architecten. 3) De gemeenten geven uitvoering aan de gewestelijke verordening toegankelijkheid. We vragen dan ook in 2012 tijdig bij de grondige evaluatie van het uitvoeringsbesluit te worden betrokken. 2.2 Concrete bedenkingen bij de voorgestelde wijziging 1) Verhouding gewestelijke en gemeentelijke verordening Art 30 wijzigt Art. 37. Dit artikel regelt de verhouding tussen de gewestelijke verordening toegankelijkheid en de eventuele gemeentelijke verordeningen toegankelijkheid. De steden en gemeenten pleiten ervoor deze bepaling (zowel het bestaande artikel als de voorgestelde uitbreiding ervan) te schrappen. Art VCRO regelt immers dat de gemeenten uit eigen beweging hun reglementering in overeenstemming moeten brengen met de gewestelijke reglementering. Bijkomende regelgeving in de verordening zelf is dan ook overbodig. De VCRO bepaalt ook dat (zoals bij de toegankelijkheidsmaterie het geval is) de gewestelijke verordening kan bepalen dat gemeenten de gewestelijke verordening niet verder kunnen aanvullen. Gelet op de gedetailleerdheid van de regelgeving en het feit dat we vinden dat een stedenbouwkundige verordening niet altijd het geschikte instrument is, menen we niet dat veel xb d554_w_wijziging gewestelijke verordening toegankelijkheid - BXA - 16 augustus /7

4 gemeenten nog eigen regelgeving zullen inbouwen. De Vlaamse overheid moet de gemeenten vertrouwen dat zij enkel met een goede reden toch dit instrument in zullen zetten. Overigens zijn architecten professionelen, zij kunnen best om met het feit dat de regelgeving verschillend kan zijn in verschillende gemeenten. Bovendien zijn er wel degelijk gemeenten die in het verleden op bepaalde punten regelgeving hadden die strenger is dan de huidige Vlaamse regelgeving of via een gemeentelijke verordening de samenstelling van het dossier nader regelen (wat betreft aantal exemplaren of in te winnen adviezen). Die mogelijkheid wordt door deze bepaling teniet gedaan, ten minste specifiek voor wat betreft toegankelijkheid. We vinden het belangrijk dat gemeenten principieel de mogelijkheid hebben om het toepassingsgebied van de Vlaamse regelgeving uit te breiden of inhoudelijk aan te vullen, indien een gemeente dat toch nodig acht. De Vlaamse regering motiveert ook niet waarom het niet wenselijk is dat gemeenten eigen reglementering kunnen stemmen. In het kader van wetsmatiging is het dan ook aangewezen art. 37 te schrappen. Een compromis zou erin kunnen bestaan dat de gemeenten het toepassingsgebied kunnen uitbreiden (naar aantallen in te dienen exemplaren, naar in te winnen adviezen, naar type gebouwen) waarop de verordening van toepassing is, maar niet de technische normen kunnen verscherpen. Overigens biedt de mogelijkheid dat gemeenten de regelgeving aanscherpen ons inziens ook mogelijkheden dat de Vlaamse verordening minder detaillistisch wordt. 2) Dossiersamenstelling vervolledigen na het indienen van de stedenbouwkundige aanvraag. Art. 28 wijzigt art. 34, waardoor het mogelijk wordt dat in de loop van de vergunningsprocedure het verplichte toegankelijkheidsadvies dat eigenlijk door de aanvrager bij de aanvraag moet worden gevoegd, alsnog wordt ingewonnen. Dit toegankelijkheidsadvies moet worden toegevoegd in twee situaties: 1) als voor de handelingen die aan een (overheids)constructie worden uitgevoerd een afwijking van de gewestelijke verordening nodig is. 2) voor grote gebouwen nl. meer dan 7500m 2. We merken ten eerste op dat het helemaal niet per se hoeft te gaan om stedenbouwkundige aanvragen die afwijken van de bepalingen in de gewestelijke verordening, zoals art van de Verordening en de toelichting in de Nota aan de Vlaamse regering wél suggereert ( afwijken van de verplichtingen van het besluit en dat de aanvrager geen advies bij het dossier heeft gevoegd.. en in de Nota: Indien de bouwheer op het moment van de aanvraag ten onrechte meende niet af te wijken ). Immers ook voor aanvragen van grote gebouwen wordt het mogelijk dat de aanvrager ook na het indienen van de aanvraag alsnog zijn advies aanvraagt, zonder dat het gaat om een afwijking. xb d554_w_wijziging gewestelijke verordening toegankelijkheid - BXA - 16 augustus /7

5 De gemeenten vinden het een goed principe dat aanvragers worden gestimuleerd volledige dossiers in te dienen. Van de aanvrager of zijn begeleider mag de overheid dat verwachten. Mocht de decreetgever van mening zijn dat het aangewezen is om formeel te regelen dat na de ontvankelijkheidscontrole het nog mogelijk is dat in bepaalde gevallen ontbrekende stukken worden toegevoegd, dan kan men dat beter voor de hele dossiersamenstelling regelen, en niet enkel voor wat betreft de toegankelijkheid bij grote gebouwen. We stellen daarom voor om minstens in art de woorden paragraaf 1 en 2 te vervangen door paragraaf 1. Overigens vrezen we bovendien dat gelet op de krappe vergunningstermijnen in de praktijk beperkt gebruik zal kunnen worden gemaakt van deze regelgeving. Bij de adviesaanvragen die de gemeente aanvraagt als vergunningverlenende overheid, vraagt ze die aan onmiddellijk na het ontvankelijkheids- en volledigheidsonderzoek, om daarna nog voldoende tijd te hebben om mede op basis van de binnengekomen adviezen een inhoudelijke beoordeling te doen. Als men op het moment van de inhoudelijke beoordeling pas constateert dat een bepaald document ontbreekt, is het veelal te laat om nog adviezen te vragen en vooral ook met deze adviezen rekening te houden. Wat bijvoorbeeld als na 40 dagen de gemeente constateert dat er eigenlijk een advies van een toegankelijkheidsbureau bij de aanvraag had moeten zitten. Ze tipt de aanvrager die heel vlot dit advies aanvraagt. Het bureau neemt 30 dagen de tijd. De 70 ste dag komt het advies binnen bij de gemeente. Dit is binnen de termijn, maar het laat voor de gemeente onvoldoende tijd om zich vervolgens inhoudelijk uit te spreken en de vergunning te agenderen op het college. Moet de gemeente toch met dit advies rekening houden? De vergunning afwerken met uitzondering van het aspect toegankelijkheid kan soms gebeuren, maar is toch af te raden omdat gemeenten de vergunningsaanvraag integraal willen beoordelen. Ook dit wijst op de noodzaak om de opportuniteit van de mogelijkheid om naderhand het dossier aan te vullen, in een bredere context te plaatsen en te stimuleren dat een dossier juist wordt ingediend. We staan dan ook afwijzend ten opzichte van een regeling om na het indienen van de aanvraag enkel voor wat betreft het aspect toegankelijkheid nog stukken te kunnen laten toevoegen. De volledigheid is de verantwoordelijkheid van de aanvrager. In ondergeschikte zin: in de Nota aan de Vlaamse regering staat dat indien. het advies niet verleend kan worden binnen de termijnen, zal de vergunning dan ook geweigerd worden wegens het ontbreken van dit advies. Wij vragen ons af of dit correct is: indien de vergunningverlener bij de gewone adviesaanvragen niet tijdig advies wordt verleend, dan kan hij aan de adviesvereiste voorbij gaan, hetgeen betekent dat hij met de beschikbare informatie over de vergunning kan beslissen, ook in positieve zin. Een laattijdig advies is dus iets anders dan dat de aanvraag moet worden geweigerd. Indien de vergunningverlener geen advies aanvraagt, lijkt ons inderdaad dat er een weigering zal (moeten) volgen, daar de gemeente niet over voldoende gegevens beschikt. xb d554_w_wijziging gewestelijke verordening toegankelijkheid - BXA - 16 augustus /7

6 3) technische bedenkingen a. Wanneer staan investeringen in toegankelijkheid in verhouding tot de voorgenomen verbouwing? Art. 3 bepaalt dat het besluit grotendeels niet van toepassing is op gebouwen met een opp. toegankelijk voor het publiek van minder dan 150m². Slechts met een beperkt aantal bepalingen dient te worden rekening gehouden. Nieuw is dat zelfs deze beperkte bepalingen niet van toepassing zijn als de aanpassingen niet in verhouding staan tot de verbouwing. De VVSG vindt het positief dat hier flexibiliteit mogelijk blijft, maar we menen dat het wenselijk is dat veel concreter wordt gemaakt wanneer een aanpassing niet in verhouding staat tot de verbouwing. Het aangehaalde voorbeeld (verlagen van vloerniveau als enige voorbeeld van aanpassing die niet in verhouding staat tot de verbouwing) is duidelijk, maar er zijn heel veel schemerzones denkbaar. Bovendien weet de gemeente niet of enkel economische (investering zelf, verlies van verkoopruimte, ) of ook ruimtelijke en esthetische criteria mogen worden meegewogen (een draaideur die niet past bij een winkel met historische uitstraling) in de beslissing. b. Terminologie De VCRO stelt in art : De adviezen worden uitgebracht binnen een vervaltermijn van 30 dagen, ingaand de dag na deze van ontvangst van de adviesvraag. Indien deze termijn wordt overschreden, kan aan de adviesvereiste voorbij worden gegaan. Art van de gewestelijke verordening stelt: Het advies moet steeds binnen dertig dagen na ontvangst van de adviesvraag verstuurd zijn. Wanneer geen advies is verleend binnen die termijn, mag aan de adviesvereiste worden voorbijgegaan. Art van de gewestelijke verordening stelt De termijnen waarin de vergunningverlenende overheid conform de bepalingen van de Vlaams codex Ruimtelijke Ordening van 15 mei 2009 een beslissing over de aanvraag moet nemen, blijven onverminderd van toepassing. Het lijkt ons dat hier drie keer op een andere manier hetzelfde wordt gezegd. Het lijkt ons beter een gelijkvormige formulering te kiezen en in de verordening te verwijzen naar de VCRO. c. Meergezinswoningen krijgen uitstel De gemeenten vinden het een goede zaak dat een overgangsmaatregel wordt ingebouwd (art. 35/1), waardoor een aantal reeds ver gevorderde plannen voor de aanpassing van meergezinswoningen, toch kan plaatsvinden. De voorbereiding van deze plannen, bijvoorbeeld sociale woningbouwprojecten, kost vaak vele jaren, en die inspanningen mogen niet verloren gaan door zo n renovatie weer volledig terug naar af te sturen omwille van de gewestelijke verordening toegankelijkheid. xb d554_w_wijziging gewestelijke verordening toegankelijkheid - BXA - 16 augustus /7

7 d. Toegankelijkheid meergezinswoningen Uit de nota aan de Vlaamse Regering (zie artikel 3) blijkt dat art wordt geschrapt omdat er voor gekozen is om bij de gebouwen die vallen onder artikel 4 en 5 (woongebouwen en toeristische verblijfsaccommodaties) het aantal kamers/woonentiteiten/accommodaties als basis te nemen en niet de oppervlakte. Doordat bij het toepassingsgebied sprake is van de ondergrens van 150m², moeten meergezinswoningen met een kleinere oppervlakte aan gemeenschappelijke delen, niet voldoen, met uitzondering van de toegangsdeur. Enkel de toegangsdeur van een appartementsgebouw laten voldoen is vrij absurd als alles wat daarachter ligt niet voldoet en mensen dus de woonentiteit zelf niet kunnen bereiken. De voorgestelde wijziging van artikel 3 wijzigt ons inziens niet echt iets doordat, in tegenstelling tot bij de eerste 2 alinea's, bij de derde - nieuwe - alinea niet is opgenomen "Met uitzondering van handelingen aan gebouwen, als vermeld in artikel 4 en 5...". xb d554_w_wijziging gewestelijke verordening toegankelijkheid - BXA - 16 augustus /7