eigen geld op het spel

Transcriptie

1 juli 2012 veb.net 8,50 07 eigen geld op het spel Welke fondsmanagers investeren in eigen beleggingsfonds? gupta-gate 15 Vals spel op Wall Street gelogenstraft interview 20 Kristoffer Stensrud, Noorse beleggingslegende Terugblik ava-seizoen 36 Spanning in het theater van beursgenoteerd Nederland Actie fortis 45 Fortis weg uit Nederland: de gevolgen voor beleggers

2 advertentie Ik wil 5 procent! Is sparen met de huidige spaarrente voor u geen optie? En bent u op zoek naar beleggingsalternatieven om toch rendement te maken op uw geld? Kijk dan eens naar de RBS 5% Vast Obligatie. Deze obligatie betaalt tot 2020 een vaste coupon van 5% per jaar en op de afloopdatum ontvangt u de nominale waarde van 100 euro retour. Kijk voor meer informatie op De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Ga naar voor de brochure, het basisprospectus en de definitieve voorwaarden. The RBS Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm dan ook van de inhoud van dit document is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik.

3 advertentie

4 inhoud inhoud 07 JULI 2012 VEB.net 8,50 omslagverhaal Eigen geld op het spel 10 EIGEN GELD OP HET SPEL Welke fondsmanagers investeren in eigen beleggingsfonds? GUPTA-GATE 15 Vals spel op Wall Street gelogenstraft INTERVIEW 20 Kristoffer Stensrud, Noorse beleggingslegende TERUGBLIK AVA-SEIZOEN 36 Spanning in het theater van beursgenoteerd Nederland ACTIE FORTIS 45 Fortis weg uit Nederland: de gevolgen voor beleggers Effect2012-7_p1_Cover met rug.indd :44 Summergate VS Beleggingsfondsen presteren beter als de belangen van fondsmanagers en beleggers parallel lopen. Hoe zit dat in Nederland? Vals spel op Wall Street gelogenstraft 15 De zomer in Groot-Brittannië is niet compleet zonder overvloedige neerslag en een groot schandaal. In 2009 was er het declaratieschandaal. Parlementariërs bleken belastingbetalers te hebben laten opdraaien voor uitgaven aan kattenvoer, taxiritjes naar de supermarkt en wc-brillen. Schandaalkranten als The Sun en News of the World wisten wel raad met de bonnetjesaffaire. Vorig jaar waren de tabloids zelf aan de beurt na onthullingen over massale afluisterpraktijken. En nu is er Liborgate. Banken blijken stelselmatig de rente naar beneden te hebben gelogen. In feite hebben ze daarmee het tapijt onder een deel van de financiële wereld uitgetrokken, want deze zogenoemde Libor-rentes zijn cruciaal voor de prijs van ruim 660 duizend miljard euro aan hypotheken, kredieten en spaarproducten. De gevolgen van de manipulatie zijn nog lang niet duidelijk. Verder onderzoek moet uitwijzen wie benadeeld zijn. Maar dat het resterende aanzien van de financiële sector een nieuwe deuk heeft opgelopen is glashelder. Het belang van de klant voorop was het devies na de kredietcrisis. Voorlopig lijkt het al genoeg uitdaging om de belangen van klanten en beleggers parallel te laten lopen met die van de financiële sector. Dat kan al winst betekenen, zoals ook blijkt uit ons omslagverhaal. 4 - effect // juli 2012 het getal Handig, met bijsluiter ebitdaresultaat De dagelijkse stroom aan financiële berichten is doorspekt met financieel jargon. Wat is de wereld achter de gebruikte afkortingen en acroniemen en wat moet je er als belegger mee? Tijd voor uitleg. Deze maand: het ebitda-resultaat Lidmaatschap De FBI en de fraudejagers van justitie in New York voeren een verhitte oorlog tegen de wijdverbreide handel met voorkennis op Wall Street. Opsporingstechnieken uit maffiazaken leveren spectaculaire resultaten. Ik ben dood als dit uitlekt. Ik eindig zoals Martha fucking Stewart Nieuwe rubriek! 70 Euro per jaar 28 Het lidmaatschap van de Vereniging VEB NCVB wordt in beginsel voor de duur van één jaar aangegaan. Het lidmaatschap wordt automatisch verlengd, tenzij uiterlijk vier weken voor de vervaldatum schriftelijk een opzegging is ontvangen. Voor uitgebreide informatie over het lidmaatschap en het doorgeven van adreswijzigingen en opzeggingen verwijzen wij u naar onze website

5 duel 40 Supermarktstrijd Nederland en België hebben beide een retailer van formaat in de gelederen: Ahold en Delhaize. De twee sectorgenoten langs de meetlat. china 46 Chinese problemen groter door eurocrisis China maakt zich steeds grotere zorgen over de crisis in Europa. Europese beleggers mogen de nodige vrees koesteren voor ontwikkelingen in China, zo betoogt correspondent Bert van Dijk vanuit Shanghai. grondstoffen Olie Het lijkt logisch: een stijgende olieprijs betekent goed nieuws voor beleggingen in energieproducenten en vice versa. Maar zo eenvoudig ligt het niet. 48 En verder... Nieuws Column Jan Maarten Slagter Column Paul Frentrop Column Marc Langeveld Avontuurlijk beleggen Macro-economie: breuklijn onder Chinees bankensysteem Beeldspread Productfolder Column Sheila Sitalsing Spanning in het theater van beursgenoteerd Nederland Column Wouter Weijand VEB Nieuws Obligaties Technische Analyse Koersenpagina s Colofon Beursgong & Next Interview Kristoffer stensrud effect // juli

6 kort nieuws Fotografie Sportsphotographer.eu / Shutterstock Manchester United zoekt nieuwe vrienden Het zat er al een tijdje aan te komen, maar nu is het officieel: de Britse voetbalclub Manchester United wil naar de beurs. Terug naar de beurs, want de Mancunians waren al eerder genoteerd maar werden in 2005 door de Amerikaanse zakenman Malcolm Glazer opgekocht. Nu wil de club naar de beurs der beurzen: de New York Stock Exchange. Eerdere berichten kondigden een beursgang in Azië aan, waar United heel populair is. De club zou naar Hong Kong of Singapore gaan en daarmee een miljard dollar ophalen. Dat was blijkbaar toch wat hoog gegrepen, want nu is het plan om tenminste 100 miljoen dollar op te halen. Mocht Manchester dat bedrag weten op te halen dan is er voor eigenaar Glazer nog geen reden om de vlag uit te hangen. United heeft een stevige schuld en de opbrengst van deze beursgang zal vooral worden gebruikt om af te lossen. 100 miljoen dollar is ook een schijntje ten opzichte van de 800 miljoen pond die Malcolm Glazer in 2005 op tafel legde. Dat kwam destijds neer op bijna 1,5 miljard dollar. Op termijn zal Glazer zijn centen toch wel terug willen. Dat zal niet meevallen want beleggen en voetbal gaan eigenlijk niet samen. De Stoxx Football index van Europese beursgenoteerde voetbalbedrijven is in de afgelopen vier jaar gehalveerd. Om Amerikaanse beleggers te lokken wijst Manchester United op de winst die te behalen is met de verkoop van shirts, petjes en sjaaltjes, de merchandise. Soccer is buiten de VS wel populair, drukt Manchester United heeft 26 miljoen vrienden op Facebook jul 10 jan 11 jul 11 jan 12 jul 12 Nog niet eerder gezien in een prospectus: de ontwikkeling van het aantal Facebook-vrienden. men de beleggers op het hart. En Manchester United in het bijzonder. De club heeft vijf keer meer volgers op Facebook dan de New York Yankees, zo wordt trots gemeld. Dividend zit er voorlopig niet in voor beleggers. Behalve voor één belegger. Eind april kreeg aandeelhouder Glazer 10 miljoen pond uitgekeerd. Toch reden voor een feestje, maar daar maak je geen vrienden mee. 6 - effect // juli 2012

7 kort nieuws ADVIES ANALISTEN beperkt houdbaar Stapt u wel eens in een aandeel na een aanbeveling van analisten? Dat hoeft geen onverdeeld succes te zijn, want analisten zijn rasoptimisten. Uit onderzoek blijkt dat minder dan tien procent van alle beleggingsadviezen (kopen, houden en verkopen) een verkoopadvies is. De banken waar analisten voor werken leveren vaak ook lucratieve adviesdiensten aan bedrijven. En een verkoopadvies is niet bepaald goede reclame. Daarbij hebben banken direct belang bij koopadviezen omdat dit meer handel en dus transactieinkomsten oplevert. Een koersdoel is niets anders dan de som van de (verdisconteerde) toekomstige winsten die de analist verwacht. Maar welke winstgroei is er nodig om deze koersdoelen te kunnen verdedigen? Komende jaren zien analisten veel moois gebeuren op de Nederlandse beurs. Zij verwachten dat de gemiddelde winst van bedrijven in de AEX in 2015 veertig procent hoger ligt dan in Dat klinkt ambitieus in tijden van crisis en werpt de vraag op hoe analisten hun vergezichten componeren. Vaak borduren ze voort op de winsten die bedrijven in het verleden presenteerden. Het is een kwestie van lijntjes doortrekken. Neem bijvoorbeeld ASML, Ahold en Unilever die in de laatste jaren mooie winsten behaalden. Hier verwachten analisten ook tot en met 2015 steeds hogere winsten. Bij bedrijven die in (tijdelijke) problemen zitten, gebeurt juist het omgekeerde. Analisten verwachten bij deze bedrijven dat tegenvallers zullen blijven aanhouden. Zo is de verwachting dat bijvoorbeeld KPN en TomTom komende jaren de winst verder zien dalen. Een kleine exercitie toont aan hoe betrekkelijk die voorspellingen in praktijk zijn. De VEB analyseerde de accuraatheid van voorspellingen ten aanzien van de winst voor Shell voor de jaren 2006 tot en met Pakweg 30 analisten houden zich bijna dagelijks bezig met het volgen van de oliegigant. Desondanks blijkt de glazen bol troebel. Het analistenoordeel wijkt gemiddeld ongeveer 25 procent af ten opzichte van de werkelijk behaalde winst. Bij winstprognoses houden analisten nauwelijks rekening met grote schokken. Zo voorzagen ze niet dat de olieprijs hard zou dalen waardoor de winst van Shell over 2009 ruim 40 procent lager lag dan een jaar eerder werd verwacht. Een slimme belegger ziet de koersdoelen van analisten niet als statische gegevens. Een prijssticker op een aandeel plakken in een steeds veranderende wereld is een loodzware exercitie. Niet vreemd dat adviezen zo vaak veranderen. Shell winst per aandeel in euro s voorspelling analisten werkelijk effect // juli

8 KORT Nieuws De vijf beste dividendaandelen volgens de goeroes De Amerikaanse website volgt de beleggingen van een aantal bekende beleggingsgoeroes, van Carl Icahn tot George Soros en Warren Buffett. Dat levert soms aardige lijstjes op. Na het doorspitten van de meest recente kwartaalrapportages zette gurufocus op een rij welke dividendaandelen het meest populair zijn onder de goeroes. Het blijkt om grote bedrijven te gaan die al tijden goede dividenden betalen en deze jaarlijkse uitkering het liefst jaarlijks opschroeven. George Sorros Warren Buffett Deze vijf aandelen komen het meest voor in de aandelenportefeuilles van de goeroes: 1 Pfizer, dividendrendement 4,2 procent Het Amerikaanse Pfizer is een farmaciebedrijf dat wereldwijd actief is. De totale beurswaarde is 163 miljard dollar. Het aandeel doet 9,1 keer de winst en 2,4 keer de omzet. Pfizer betaalt al dividend sinds mensenheugenis. Over het eerste kwartaal van dit jaar betaalde Pfizer voor het 293e kwartaal op rij dividend. 2 Vodafone, dividendrendement 5,1 procent Het Britse Vodafone is wat beurswaarde (90 miljard pond) betreft wereldkampioen in mobiele telefonie. De Britten betalen twee keer per jaar dividend. In 2010 nam het bedrijf zich voor het dividend drie jaar lang met tenminste 7 procent per jaar op te schroeven. Vodafone zit goed in de slappe was: eind John Paulson 2011 was de kaspositie 7 miljard pond. De schuld is echter ook stevig: 42 miljard pond. 3 Merck, dividendrendement 4,4 procent Farmaciegigant Merck betaalt al dividend sinds De waardering is vergelijkbaar met die van collega Pfizer. Tussen 2005 en 2010 was het dividend stabiel, daarna kon er een paar keer worden verhoogd. Merck genereert flink wat cash, en dat is nog wat meer geworden sinds het samengaan met Schering-Plough. 4 Carl Icahn AT&T, dividendrendement 5,9 procent Het Amerikaanse telecombedrijf AT&T heeft een zeer sterke dividendreputatie: over de laatste 28 jaar werd het dividend steeds verhoogd, ook tijdens de financiële crisis. Op 13,6 keer de winst is AT&T misschien niet de goedkoopste in deze sector, dat is een nadeel. 5 Altria, dividendrendement 5,5 procent Altria betaalt sinds 1989 dividend. Na het afstoten van Kraft Foods en Philip Morris International is Altria alleen nog als sigarettenfabrikant in de VS actief. Bedrijven in dit soort volwassen markten hoeven niet veel meer te investeren. Altria kan het zich daarom veroorloven 80 procent van de winst uit te keren. Het dividend kon de afgelopen vier jaar steeds worden verhoogd ondanks de crisis en de geringe marktgroei. 8 - effect //julii 2012

9 column Jan Maarten Slagter is directeur van de VEB Wie betaalt, bepaalt niets Ondeugd presteerde beter Eens in de zoveel tijd komt het in het nieuws: het Vice Fund, het Amerikaanse beleggingsfonds dat vooral belegt in bedrijven die actief zijn in alles wat God verboden heeft: drinken, roken, gokken, geweld en seks. Het fonds heeft dus belangen in casino s, wapenfabrikanten, de tabaksindustrie en de drankmakers. De strategie achter het fonds is simpel. Of het nu goed of slecht gaat in de economie, mensen blijven drinken, roken en vechten. De prestaties van het fonds liegen er niet om. Sinds de oprichting doet het fonds het per jaar gemiddeld ruim 2 procent beter dan het Amerikaanse beursgemiddelde. Aan de andere kant van het Ave Maria Fund S&P 500 Vice Fund Koersen op 100 gezet per 3 mei 2010 spectrum staan de ethische fondsen, zoals het Amerikaanse Ave Maria Fund, dat alleen belegt in bedrijven die de waarden en normen van de katholieke kerk respecteren. Dat betekent geen fabrikanten van anticonceptie en ook verzekeringsmaatschappijen die homoseksuelen een polis aanbieden vallen buiten de boot. Iets meer dan twee jaar bestaat het Ave Maria World Equity Fund nu en de prestaties ten opzichte van het Amerikaanse beursgemiddelde blijven wat achter. Sinds mei 2010 steeg de koers van het katholieke fonds met bijna vijf procent tegen meer dan twintig procent voor de grote bedrijvenindex S&P 500. Beleggers in het ondeugdenfonds lachen erom en schenken nog eens in. Op iedere ingelegde dollar boekten zij 40 dollarcent winst door Jan Maarten Slagter wie betaalt, bepaalt is een aansprekende oneliner, die op het eerste gehoor een waarheid als een koe bevat. Natuurlijk, met geld koop je dingen. Dan bepaal je dus wat je wilt hebben. Zo werkt het in winkels en restaurants en zo zal het dus ook wel werken in minder directe verbanden. Het is de basis van veel samenzweringstheorieën, die allemaal geïnspireerd zijn door het Watergatemotto follow the money. Ik laat nu even in het midden of de regel in het algemeen al dan niet opgaat, maar op één terrein de beursgenoteerde vennootschap - is het in ieder geval niet waar. Althans niet volgens de Nederlandse wet en regelgeving. Aandeelhouders betalen, maar bepalen niet. Het bestuur bepaalt de strategie van de onderneming is het onwrikbare uitgangspunt van de Nederlandse corporate governance. De raad van commissarissen ziet hier op toe. En voor aandeelhouders blijven wat restrechten over. Aandeelhoudersdemocratie is een term die de verhoudingen in de Nederlandse beursvennootschap nauwelijks dekt behalve voor zover het stemmen met de voeten betreft. Je kunt je aandelen verkopen, maar de paradox van deze motie van wantrouwen is dat degene die hem indient niet zelf meer profiteert van de disciplinerende werking ervan. De rol van de aandeelhouder in de checks en balances dreigt binnenkort nog aanzienlijk verder verzwakt te worden nu de Tweede Kamer onlangs het wetsvoorstel Frijns heeft aangenomen. Onderdeel van dit voorstel is de verhoging van het minimale belang dat een aandeelhouder moet hebben om een agendapunt voor de aandeelhoudersvergadering in te dienen naar 3%. Nu is de drempel nog 1%, dan wel een marktwaarde van 50 miljoen. Dat is een veel dramatischer verhoging dan het op het eerste gezicht lijkt vooral omdat het marktwaardeminimum vervalt. Bij een bedrijf als ING, met een marktwaarde van bijna 20 miljard, zou je een belang van ongeveer 600 miljoen mee moeten nemen om een agendapunt op tafel te krijgen, een vertwaalfvoudiging van de huidige drempel. Voor kleinere aandeelhouders en hun belangenvertegenwoordigers is dat een schier onmogelijke opgave. Dat zou buitengewoon jammer zijn. Want hoewel aandeelhouders zeer terughoudend gebruik maken van deze mogelijkheid in het afgelopen AVA-seizoen niet één keer is het een belangrijke stok achter de deur in het kader van de checks en balances. Als de wet op deze manier wordt ingevoerd, kan de term aandeelhoudersdemocratie definitief bij het vuilnis. Democratie betekent immers meer dan dat de meeste stemmen tellen. Wezenlijk is dat ook de kleinste minderheid zijn stem kan laten horen. Een agenderingsdrempel van 3% ontneemt dat recht aan een grote groep aandeelhouders. Eerste Kamerleden: leest u mee? effect // juli

10 Omslagverhaal Eigen geld op het spel eigen geld op het spel Fondsmanagers die in het eigen beleggingsfonds beleggen presteren op lange termijn beter, zo leert onderzoek. In de Verenigde Staten is deze praktijk dan ook gemeengoed. Hoe zit het in Nederland?

11 Tekst Ronald van genderen AAanbieders van beleggingsfondsen (banken en vermogensbeheerders) en beleggers in die fondsen hebben verschillende belangen. Een belegger wil een zo hoog mogelijk rendement, terwijl een fondsaanbieder een zo hoog mogelijke winst wil behalen. Het belangenverschil tussen fondsmanager en belegger is wellicht minder duidelijk. Voor de fondsmanager is het beheer van het fonds vooral werk. Natuurlijk zal hij de kantjes er niet van af lopen, want dat kost hem zijn baan. Maar niet alles is zonder meer gericht op het halen van het hoogste rendement. Zijn variabele beloning is vaak meer afhankelijk van de winst van zijn werkgever of de groei van het beheerde vermogen en niet van de prestaties van het fonds. Daarnaast kan hij in de verleiding komen om zijn kunde te laten zien door namens het fonds heel actief aandelen te kopen en te verkopen. Veel handelen zorgt voor De belangen kunnen meer op één lijn komen als de fondsmanager niet alleen het fonds beheert, maar hier ook zelf in belegt. torenhoge transactiekosten die weer ten koste gaan van het rendement van het fonds en dus van de opbrengst voor fondsbeleggers. Hoe kunnen die verschillende belangen nu meer op één lijn worden gebracht en weet je als fondsbelegger dat de fondsbeheerder zijn uiterste best voor je doet? Eerst maar eens het belangenconflict tussen fondsaanbieders en beleggers. Dat kan aanzienlijk worden verminderd wanneer kosten die een aanbieder beleggers in rekening brengt veel afhankelijker zijn van de prestaties van de aangeboden fondsen. Een fonds zou beleggers dus een lage vergoeding in rekening moeten brengen en pas meer geld vragen als de prestaties daar ook naar zijn. De inkomsten van de fondsaanbieder worden daarmee deels afhankelijk van het behalen van een goed rendement. Beide partijen zijn dan gebaat bij goede prestaties. eigen geld De belangen van de fondsmanagers en de belegger kunnen meer op één lijn komen als de fondsmanager niet alleen het fonds beheert, maar hier ook zelf in belegt. Hij heeft dan een direct financieel belang bij het wel en wee van het fonds. In de Verenigde Staten is het nu al vrij normaal dat fondsmanagers zelf geld steken in het fonds dat ze beheren. Uit onderzoek blijkt dat dit positief kan uitpakken voor beleggers. Het levert beleggers hogere toekomstige rendementen op terwijl de risico s lager zijn (zie kader p.12-13). Een belang in het eigen fonds kan een teken zijn dat de fondsmanagers beschikken over superieure informatie over de toekomstige performance van hun fonds of een extra stimulans krijgen om beter te presteren. Door een belang te nemen delen ze in het neerwaarts risico; slecht presteren voelt de manager in eigen portemonnee. De uiteindelijke conclusie is dat belangen van fondsbeheerders de belangen met beleggers beter op één lijn brengt. In de Verenigde Staten heeft de toezichthouder de noodzaak van dergelijke maatregelen onderkend. Daarom zijn beleggingsfondsen verplicht beleggers informatie te verschaffen over mogelijke eigen beleggingen. Wat transparantie betreft kan Europa daar nog veel van leren. De situatie in Nederland Helaas kent Nederland geen verplichting voor fondsaanbieders om informatie over beleggingen door fondsbeheerders in het eigen fonds kenbaar te maken. Een mooie gelegenheid om zelf een onderzoek te houden on- effect // juli

12 Omslagverhaal Eigen geld op het spel der fondsaanbieders met één of meerdere aan Euronext Amsterdam genoteerde fondsen. Achttien fondsaanbieders kregen de vraag voorgelegd of zij beleid voeren ten aanzien van het stimuleren van het beleggen in het eigen fonds. Daarnaast vroegen wij om aan te geven welke fondsbeheerder in het eigen fonds belegde en voor hoeveel. Weinig stimulans De resultaten van het onderzoek laten zien dat de meeste partijen geen richtlijnen hebben om belangen in het eigen fonds te stimuleren. Om de schijn van voorkennis te voorkomen, beleggen bijvoorbeeld bij de betreffende fondsen betrokken medewerkers van Allianz niet in de eigen fondsen. Partijen als Kempen, Keijser Capital (van het Add Value Fund) en ThinkCapital zien dat radicaal anders. Voor hen is beleggen in het eigen fonds een uiting van vertrouwen. Zeven van de vijftien fondsaanbieders die reageerden, stellen dat zij het beleggen in de eigen fondsen wel stimuleren. Wel is er wettelijk verplicht beleid dat toeziet op het nemen van belangen in de eigen fondsen, de zogenaamde insider regeling. Dergelijk beleid werpt restricties op voor beleggen in de eigen fondsen door personeel van de fondsaanbieder en is onder meer bedoeld om handel met voorkennis te voorkomen. Deze restricties zijn soms zo uitgebreid dat ze beleggen in de eigen fondsen lijken te ontmoedigen, zoals ING aangaf. Dat neemt niet weg dat er Belang in eigen fonds gemeengoed Veel Nederlandse fondsaanbieders hebben geen richtlijnen om belangen in het eigen fonds te stimuleren. Sinds een jaar of zeven zijn beleggingsfondsen in de Verenigde Staten verplicht om bekend te maken of fondsmanagers belangen hebben in het eigen fonds. Onderzoekers zijn inmiddels op het onderwerp gedoken om de effecten ervan te bekijken. Eén van de eerste onderzoeken werd uitgevoerd door Allison Evans in Van de 237 fondsen die hij betrok in het onderzoek hadden iets meer dan de helft van de fondsbeheerders een belang van meer dan dollar in het eigen fonds. Een vijfde had zelfs meer dan een miljoen dollar in het eigen fonds gestoken. Evans koppelde de belangen aan de prestaties van de fondsen en kwam tot een opmerkelijke conclusie. Hij zag een positief verband tussen het feit of een fondsbeheerder een belang in het eigen fonds heeft en de behaalde resultaten. Daarnaast vond hij bewijs dat er een negatief verband is tussen een belang van de fondsbeheerder en de mate waarin hij actief handelt binnen het fonds. Fondsmanagers die zelf geld in het fonds hadden zitten bleken minder vaak te handelen en dus lagere transactiekosten te maken. Een ander opvallend gegeven in het onderzoek is daarnaast dat het kostenniveau, de Total Expense Ratio (TER), afneemt naarmate de beheerder een groter belang heeft in het eigen fonds. Blijkbaar hebben fondsmanagers zelf een voorkeur voor fondsen met lage kosten. Betere prestaties Ook onderzoekers Khorana, Servaes en Wedge kwamen in 2006 met een onderzoek. Hun resultaten onderbouwden de stelling dat belangen van een fondsmanager een directe indicatie vor- wel degelijk bij meerdere partijen in de eigen fondsen wordt belegd. Niet alle fondsaanbieders durfden het aan ons openheid van zaken te geven. Zij beroepen zich op privacy van de fondsmanagers of geven aan dat de belangen niet noemenswaardig zijn. De roergangers van WP Stewart, ThinkCapital en het Add Value Fund doen daar minder moeilijk over. Zij beleggen ieder voor meer dan een half miljoen euro in de eigen fondsen. Absolute koploper is Willem Burgers van het Add Value Fund. De fondsbeheerder die bekend staat om zijn expertise op het gebied van investeren in kleinere Nederlandse ondernemingen, belegde per eind 2011 één miljoen euro eigen geld in het fonds. Ook de directie van ThinkCapital belegde voor meer dan één miljoen euro in de eigen trackers. Opvallend is dat het hier gaat om kleinere fondshuizen. Hoe groter het fondshuis des te geslotener de organisatie is, zo lijkt het. Beloning van fondsmanagers Eigen geld inbrengen is niet het enige middel om de belangen van het beheerteam in lijn te brengen met die van de beleggers. Ook de 12 - effect // juli 2012

13 men voor het gelijkschakelen van zijn belang met dat van de beleggers in het fonds. Zij kwamen met concrete cijfers om het positieve verband aan te tonen tussen belangen in het eigen fonds en het toekomstige rendement. Voor ieder basispunt (één honderdste procentpunt) dat de manager in bezit heeft neemt het resultaat toe met 2,4 tot 5 basispunten, terwijl de gemiddelde toename op 3 basispunten lag. Stel dat een beheerder 1 procent van het fonds in eigen handen heeft, dan is het toekomstige rendement 3 procent hoger dan voor fondsen waarin de beheerder zelf niet investeert. De onderzoekers kwamen daarnaast tot de conclusie dat grotere belangen worden gehouden in kleinere fondsen, in fondsen die het in het verleden goed hebben gedaan, in fondsen met lage(re) instapkosten en die behoren tot kleinere fondsfamilies. Bovendien neemt het belang toe naarmate een beheerder langer op een fonds zit. Ook zijn de belangen in aandelenfondsen groter dan in obligatiefondsen. Minder risico en betere beleggingsstrategieën In meer recent onderzoek komen ook Ma en Tang tot de conclusie dat belangen in het eigen fonds een positieve uitwerking hebben op het rendement. Het onderzoek vond plaats onder 2582 Amerikaanse aandelenfondsen in 2009 tot Van de onderzochte fondsen had 58,7 procent van de beheerders zelf een belang. En gemiddeld bedroeg dit belang dollar hetgeen 0,81 procent van het totale fondsvermogen betreft. Zij toonden daarnaast aan dat dergelijke fondsen een lager marktrisico hebben dan andere fondsen. Daarentegen neemt het specifieke risico toe. Op basis daarvan concludeerden de onderzoekers dat beheerders die in het eigen fonds beleggen vaker gebruik maken van niet-conventionele en gespecialiseerde beleggingsstrategieën. Daarbij worden portefeuilles samengesteld die bijvoorbeeld veel van de benchmark afwijken en zich vooral richten op het verslaan van die zelf opgelegd graadmeter. Willem Burgers belegde per eind 2011 één miljoen euro eigen geld in het fonds. Ook de directie van ThinkCapital belegde voor meer dan één miljoen euro in de eigen trackers. beloningen van de beheerders en analisten kunnen daarop worden afgestemd. Informatie hierover is daarom relevant voor beleggers. Ook hierin loopt de Amerikaanse fondsenindustrie voorop. Fondsaanbieders daar zijn verplicht om de structuur en de methode waarop de beloning wordt vastgesteld te publiceren. De vereiste gegevens betreffen het vaste salaris, de bonus en pensioenregelingen. De criteria die worden gebruikt bij het vaststellen van de beloning moeten nader worden gespecificeerd. Zo kan de bonus bijvoorbeeld afhankelijk zijn van de prestaties van het fonds (al dan niet ten opzichte van een te noemen benchmark) of van de omvang van het beheerde vermogen. Behalve naar belangen in het eigen fonds vroegen wij in Nederland genoteerde aanbieders naar variabele beloning. Uit de antwoorden blijkt dat de meeste partijen wel voelen voor het uitkeren van een variabele beloning. Alleen ThinkCapital en Triodos zien daar bewust van af. Bij ING, BNP Paribas, Insinger de Beaufort, Keijser Capital, Kempen, Tielkemeijer en WP Stewart is variabele beloning in meer of mindere mate afhankelijk van de prestaties van de beleggingsfondsen. Opvallend is dat over de hele linie het succes van een fonds steeds minder bepalend is voor de bonus van de fondsmanager. PriceWaterhouseCoopers signaleerde dat in In 2005 was het nog heel gebruikelijk dat de bonus voor circa negentig procent afhankelijk was van de prestaties van het fonds ten opzichte van een benchmark of een groep concurrenten. Tegenwoordig ligt dit percentage nog maar op ongeveer 50 procent. Het overige deel is gebaseerd op de prestaties van de fondsaanbieder als effect // juli

14 Omslagverhaal Eigen geld op het spel Fondsen hoeven geen openheid van zaken te geven over hun eigen belangen. Maar voor beleggers zou die informatie welkom zijn. bedrijf. Daarbij betalen sommige fondsaanbieders hun personeel niet uit in geld, maar in aandelen van het bedrijf. Langer was het al mogelijk dat fondsmanagers (een deel van) hun bonus in aandelen van fondsen die het bedrijf voerde, uitbetaald kregen. Bonussen Het Nederlandse Robeco heeft in 2010 bekeken of de beloningspakketten meer op bedrijfscriteria als in- en uitstroom van de fondsen, naast de prestaties van de fondsen, moeten worden gebaseerd. Topman Roderick Munsters gaf daarbij aan dat hij gelooft in teamprestaties en dat individuen een blik moeten hebben op de gehele onderneming. Dus blijkbaar niet alleen op de prestaties van hun eigen fonds. Toch zou dat het uitgangspunt moeten zijn: als bonussen voor een groot deel gebaseerd zijn op de prestaties van het fonds hebben beleggers en fondsmanagers hetzelfde doel. Hier past wel een kanttekening. Teveel sturen op prestatiebeloning kan ervoor zorgen dat fondsbeheerders teveel risico s gaan nemen. Zij zijn er dan bij gebaat om een zo hoog mogelijk rendement te halen omdat dit een zo hoog mogelijke bonus oplevert. Daarvoor moet dan extra risico genomen worden. Gaat het mis, dan zit de belegger op de blaren, maar de fondsbeheerder mist hooguit een jaar zijn bonus. Duidelijkheid gewenst Als onze rondgang langs beleggingsfondsen iets heeft geleerd, dan is het wel dat de Nederlandse fondsenaanbieders het grondig oneens zijn over nut en noodzaak van belegging in eigen fondsen. Niet iedereen ziet de noodzaak om beleggers in te lichten over hun standpunt. Een aantal partijen volgt het goede voorbeeld uit de Verenigde Staten. Helaas blijft dit aantal nog te beperkt. Het zou een goede ontwikkeling zijn wanneer Nederlandse fondsaanbieders een beleid introduceren dat hun medewerkers stimuleert om in de eigen fondsen te beleggen en op deze wijze de belangen van alle betrokken partijen zoveel mogelijk op één lijn te brengen. Wettelijk hoeven fondsen geen openheid van zaken te geven over hun eigen belangen. Maar voor beleggers zou die informatie welkom zijn. Vertrouwen is goed, maar gezamenlijke belangen zijn beter. column Paul Frentrop is hoogleraar corporate governance aan Nyenrode Een cultuur van intimidatie door Paul Frentrop e Vereniging van Effectenbezitters is een geduchte tegenpartij van het bedrijfsleven die opkomt voor de belangen van aandeelhouders. Op de website ziet u onder VEB in actie waarom Deloitte, Fortis en andere partijen sidderen. Maar de VEB is niet de machtigste belangenbehartiger van Nederland. Dat is ongetwijfeld de vakcentrale FNV, naar eigen zeggen de grootste en sterkste belangenbehartiger van werkend Nederland. Geen ondernemer wil met deze organisatie ruzie krijgen en ook de politiek luistert maar al te goed naar wat de vakbonden willen. Zo ging minister Opstelten van Veiligheid en Justitie toen hij een baas voor de nieuwe nationale politie moest benoemen, niet alleen eerst praten met zijn collega van Binnenlandse Zaken en de corpschefs, maar tot mijn verbazing ook met de politiebonden. Ik zie dat als een impliciete les voor ambitieuze politiemanagers: maak nooit ruzie met de vakbeweging. De negentien bonden die samen FNV vakcentrale vormen zijn al een tijd bezig hun samenwerking een nieuwe gestalte te geven. Laatst las ik in de Volkskrant een artikeltje waarin enkele moeilijke punten in de onderhandelingen werden beschreven. Het bericht eindigde met: Ander heikel punt is de cultuur van intimidatie die binnen de FNV heerst. Dat maakt dat ook cultuurverandering een voorwaarde is voor sommige bonden willen ze op 23 juni opgaan in de nieuwe vakbeweging. Daar schrok ik van. Niet alleen heerst er blijkbaar een cultuur van intimidatie binnen de grootste en sterkste belangenbehartiger van werkend Nederland. Nog zorgwekkender is dat deze toestand blijkbaar wijd en zijd bekend is, maar geen reden voor grote onrust vormt. Want anders had dit nieuws wel op de voorpagina gestaan. Eigenlijk is de aantijging ook niet verrassend. Vakbondswerk en intimidatie zijn geen tegenpolen. De VEB zal u niet lastig vallen als u niet meedoet aan een actie, maar andersdenkenden bij een staking worden door de vakbond sinds jaar en dag als onderkruiper geïntimideerd. Een cultuur van intimidatie binnen de FNV gaat echter niet alleen de vakbeweging aan. Die heeft in Nederland immers vergaande zeggenschap. De vakbeweging sluit collectieve arbeidsovereenkomsten en bepaalt zo ook de inkomens van niet-leden. De vakbeweging krijgt daar zelfs voor betaald door werkgevers. De vakbeweging beheert ook de pensioenfondsen. Mede voor mensen die nooit lid van een vakbond zijn geweest (de meeste). Kunnen zulke taken worden overgelaten aan een organisatie waar een cultuur van intimidatie heerst? Of is het al zo erg dat niemand daar meer iets van durft te zeggen? 14 - effect // juli 2012

15 vs Onze man op Wall Street Tekst gerben van der marel Vals spel op Wall Street gelogenstraft De FBI en de fraudejagers van justitie in New York voeren een verhitte oorlog tegen de wijdverbreide handel met voorkennis op Wall Street. Opsporingstechnieken uit maffiazaken leveren spectaculaire resultaten. Ik ben dood als dit uitlekt. Ik eindig zoals Martha fucking Stewart New York, 18 januari Het is nog aardedonker als een groepje mensen op Madison Avenue in New York een filiaal van Starbucks uitloopt. De mannen en vrouwen dragen kogelvrije vesten. Op hun rug staat in reflecterende letters FBI. Het gezelschap is die vroege ochtend in dit chique deel van New York om het huis binnen te vallen van een hedgefondsbaas. Het vermoeden: beurshandel met voorkennis. Opmerkelijk genoeg is ook de Wall Street Journal aanwezig. Redacteur Jenny Strasburg maakt amateurbeelden van een man met chagrijnige blik in een halflange regenjas. Het is David Makol, een van de crimefighters op het zuidelijke puntje van Manhattan. Makol is agent van het FBIteam C-35 dat is gehuisvest in Brooklyn. Zijn specialiteit: mensen overhalen om mee te werken met justitie in complexe fraude- Het gezelschap is hier om het huis binnen te vallen van een hedgefondsbaas. Het vermoeden: beurshandel met voorkennis. zaken in Amerikaanse politietaal flipping genoemd. De sportieve zoon van een heftruckchauffeur is zo goed in zijn werk dat sommige mensen binnen een paar minuten bekennen. Eerst vertelt Makol als bad cop keihard bewijs te hebben van strafbare feiten vaak in de vorm van belastende telefoontaps - om vervolgens als good cop strafvermindering te beloven als ze overlopen naar de kant van justitie. Maar ze moeten er Fotografie REUTERS effect // juli

16 VS Onze man op Wall Street wel wat voor doen. De door Makol belaagde Amerikanen zullen moeten getuigen tegen zakenpartners of vrienden. In sommige gevallen laten ze zich door Makol overhalen om voor de FBI afluisterapparatuur te dragen. Om de volgende verdachte tot een bekentenis te dwingen. Records verbroken De crimefighters van Wall Street voeren de laatste jaren oorlog tegen insider trading. Handel met voorkennis valt moeilijk te bewijzen en zal volgens experts nooit uitgebannen worden. De meest geruchtmakende voorkenniszaak ooit speelt eind jaren tachtig rond Michael Milken. De obligatiehandelaar is in november 1990 tot tien jaar cel veroordeeld. Hij zit er slechts twee uit, net als speculant Ivan Boesky, de tweede centrale figuur uit de kring van verdachten. Aanklager is niemand minder dan 66 Sinds eind 2009 heeft aanklager Bharara liefst 66 verdachten op de korrel genomen. Al 62 mensen hebben een bekentenis afgelegd. Rudy Giuliani, de latere burgemeester van New York. De nieuwe Giuliani heet Preet Bharara en zijn zaak is aanmerkelijk groter. Sinds eind 2009 heeft hij liefst 66 verdachten aangeklaagd. Al 62 mensen zijn veroordeeld of hebben een bekentenis afgelegd. De kring verdachten in de zaak met de codenaam Operation Perfect Hedge is breder samengesteld dan ooit: bankiers, analisten, commissarissen en directeuren van beursfondsen, consultants en hedgefondsbazen als grote profiteurs. De man die in alle vroegte door de FBI wordt bezocht na de kop koffie in Starbucks is Anthony Chiasson van hedgefonds Level Global. Hij zou tientallen miljoenen hebben binnengeharkt met voorkennis. De grootste vis tot nu toe in het onderzoek is Raj Rajaratnam van Galleon, het hedgefonds dat in goede tijden 7 miljard dollar onder beheer had. Rajaratnam is een superster op Wall Street die erom bekend staat alleen maar te willen winnen. Het zakelijke succes van Rajaratnam is overweldigend. Daartoe zet hij wel zijn personeel elke dag zwaar onder druk om bovenmatig te presteren. Zijn normale manier van doen is gestresst rondlopen. Behalve dan die keer dat hij zijn personeel in de maling neemt door op 1 april met een dwerg aan te komen als de nieuwe Galleonanalist die small caps gaat volgen. Al in 2001 zijn er twijfels aan Rajaratnams integriteit als Intelmedewerkster Roomy Khan in Silicon Valley wordt gesnapt. Haar bazen hebben camera s geïnstalleerd omdat telkens bedrijfsgevoelige informatie uitlekt. Khan wordt op heterdaad betrapt als ze verkoopcijfers op de fax zet naar Rajaratnam. De vrouw wordt veroordeeld maar Rajaratnam komt ermee weg. Taps Een paar jaar later wordt beurswaakhond SEC anoniem getipt over Rajaratnam die zich op grote schaal zou verrijken door voorkennis. Roomy Khan duikt weer op als tipgeefster. Uiteindelijk is het een van haar mails die voor de doorbraak zorgt in het onderzoek. De FBI weet haar te overtuigen om mee te werken. De aanklagers krijgen van rechters groen licht om in het diepste geheim te gaan werken met telefoontaps, een relatief nieuw fenomeen in de strijd tegen handel met voorkennis. Hoofdaanklager Bharara en zijn team weten soms niet wat ze horen. Je moet me hier echt op vertrouwen, zegt Danielle Chiesi, een voormalig schoonheidskoningin die beurshandelaar is geworden, in een telefoongesprek. Ik ben zo bang over wat ik je nu ga vertellen over AMD september Ik zweer het tegenover god Je zorgt ervoor dat ik de bak in draai als je erover kletst Ik ben dood als dit uitlekt. Echt, en mijn carrière is over. Ik eindig zoals Martha fucking Stewart Chiesi gebruikt haar charmes om in de door mannen gedomineerde technologiewereld geheimen te ontfutselen die ze doorspeelt naar Rajaratnam. Een telefoontje van Chiesi op 24 juli 2008 met een tip over beursfonds Al in 2001 zijn er twijfels aan Rajaratnams integriteit als Intelmedewerkster Roomy Khan wordt betrapt. Haar bazen hebben camera s geïnstalleerd omdat telkens bedrijfsgevoelige informatie uitlekt.

17 Akamai levert Rajaratnam een winst op van 5 miljoen dollar. Wat het duo niet weet is dat de FBI live meeluistert. Volgens justitie verdient de firma waar ze in dienst is ruim 1 miljoen dollar via dubieuze beurshandel. Haar baas verdwijnt net als Chiesi achter de tralies. Chiesi is slechts een van de werkbijen van de hedgefondsbaas. Anil Kumar is een McKinseyaan die Rajaratnam tipt en via versluierde geldroutes 2 miljoen dollar aanneemt, uiteraard zonder het zijn werkgever te melden. Kumar ziet eruit als een wrak als hij zich in 2011 meldt bij de rechtbank als getuige tegen Rajaratnam. Het is een contrast met Chiesi die met flair de trappen opkomt en weer afdaalt. 500 Pearl Street De betonnen toren op 500 Pearl Street huisvest het Amerikaanse District Court van zuidelijk New York. Hier wordt recht gesproken over Wall Street. De oordelen die in dit gebouw worden geveld hebben Rajaratnam bekent in 2011 geen schuld, ondanks de overweldigende hoeveelheid belastend bewijsmateriaal. grote impact op het zakenleven, regelgeving en beleid. Hier zijn onder wereldwijde mediabelangstelling veroordelingen uitgesproken in zaken tegen stijlicoon Martha Stewart (vijf maanden), haar vriend Dr. Sam Waksal van beursfonds Imclone (zeven jaar) en beleggingsfraudeur Bernard Madoff (levenslang). Rajaratnam weigert in zijn monsterproces in 2011 schuld te bekennen, ondanks de overweldigende hoeveelheid belastend bewijsmateriaal. Zeker veertig gesprekken worden afgespeeld in de rechtszaal. Voor Rajaratnam en zijn tipgevers lijkt het één Rajat Gupta De onkreukbare De zakenwereld schudt op haar grondvesten als in 2011 bekend wordt dat de oudtopman van McKinsey, Rajat Gupta (63), met zijn indrukwekkende carrière verdacht wordt van het doorspelen van voorkennis uit de board rooms van Goldman Sachs en Procter & Gamble. Onder het regime van Gupta verdubbelde de reus van de consultingwereld, ook bekend als The Firm, in omvang. Het imposante netwerk van de man die in India als held werd gezien is nog deels in tact. Rajat is een van de meest eerlijke mensen die ik ken, aldus een getuige. Gupta is al schatrijk en heeft geen motief, zeiden zijn advocaten. Ook meldden ze hoeveel goede dingen Gupta deed voor de wereld. Rechter Rakoff is niet onder de indruk. De annalen van de witteboordencriminaliteit lopen over van de mensen die zichzelf machtige leden van de maatschappij wilden maken via liefdadigheid. effect // juli

18 VS Onze man op Wall Street De verdachte uit Perfect Hedge met de hoogste statuur is de onkreukbaar geachte Rajat Gupta. De verdenking aan zijn adres heeft Wall Street en ver daarbuiten geschokt. groot spel waarin moraal en recht geen enkele rol spelen. De jury overlegt twaalf dagen en komt tot een schuldigverklaring. De rechter legt Rajaratnam elf jaar cel op een boete van 100 miljoen dollar. De verdachte uit Perfect Hedge met de hoogste statuur is de onkreukbaar geachte Rajat Gupta. Deze Amerikaanse Indiër kwam als eenvoudige student naar de VS en heeft zich opgewerkt tot een vermogend zakenman met topfuncties bij consultancy-firma McKinsey en een reeks commissariaten. De verdenking aan zijn adres heeft Wall Street en ver daarbuiten geschokt. In mei dit jaar maakt hij de gang naar de rechtbank op lower Manhattan. In de toren aan 500 Pearl Street op Manhattan wacht een vijf meter hoge geblinddoekte vrouwe justitia bezoekers op in de hal. Maar voordat iemand het immense beeld in het gerecht kan passeren moeten de zakken en tassen leeg. Mobiele telefoons, taperecorders en camera s moeten blijven achter bij de portiers. Boven, op de negende verdieping, heeft rechter Jed Rakoff, een oudaanklager uit New York, een eigen zaal. Zijn naam staat in decoratieve letters op de deur. De ruimte zit deze zomerse voorjaarsmiddag in mei bomvol. Gupta is een beweerde tipgever. Hij zou als commissaris koersgevoelige informatie over Goldman Sachs en Procter & Gamble doorgespeeld hebben aan Rajaratnam die er flink zijn voordeel mee deed. Gupta zit dagenlang in de zaal van Rakoff en ontkent schuld. Goldman Sachs-topman Blankfein in de getuigenbank: Alle zaken die wij met onze commissarissen bespreken zijn strikt vertrouwelijk. Baas Goldman Sachs De zaak trekt veel aandacht omdat topman Lloyd Blankfein van Goldman Sachs in het getuigenbankje verschijnt. Hij onderstreept: Alle zaken die we met onze commissarissen bespreken zijn altijd strikt vertrouwelijk. Elke belegger die de beurzen op de voet volgt weet dat dit lang niet altijd het geval is. Toezichthouders constateren wereldwijd, ook in Nederland, dat aankondigingen van overnames regelmatig voorafgaan door een opmerkelijke koersstijging. Insiders met voorkennis of hun vrienden lijken ten koste van anderen te profiteren. Hoe koersgevoelige informatie is weggelekt is met een grote kring van insiders lang niet altijd vast te stellen. Maar justitie denkt het in deze zaak te kunnen. Blankfein voert met zijn verklaring de druk voor Gupta extra op. De twee wisselen geen blik als Blankfein na twee dagen verhoor mag gaan. Hij wandelt ontspannen de zaal uit. Maar niet voordat de getuige met een brede glimlach heeft gekeken hoe een van de vaste portrettekenaars in de rechtbank hem heeft uitgebeeld. De schets staat later in de grote kranten. Raj Rajaratnam Briljante beurssoldaat Op het moment dat Raj Rajaratnam (55) in oktober 2009 in de boeien wordt geslagen is hij de rijkste Sri Lankees op aarde. Zijn bravoure en statuur smelten weg als bekend wordt dat hij miljoenen beleggingswinst boekte op basis van voorkennis. De beurs van Sri Lanka daalt zelfs scherp op het nieuws van zijn arrestatie. Rajaratnam liet het breed hangen. Op de exorbitante vijftigste verjaardagsviering van Rajaratnam in Kenia liet hij via privéjets vrienden invliegen onder wie Anil Kumar, net als Gupta een oud-mckinseyaan. Rajaratnam verwende hem met 1 miljoen dollar voor gouden beleggingstips. Kumar heeft schuld bekend en getuigde tegen Rajaratnam die tevergeefs - krachtig ontkende. Superbelegger Buffett De voorkenniszaak rond Goldman Sachs speelt in september 2008 als de financiële wereld in brand staat en superbelegger Warren Buffett bereid blijkt 5 miljard dollar te investeren in de zakenbank. De bestuurders, onder wie Gupta, worden op de hoogte gesteld en krijgen te horen dat het nieuws pas de volgende ochtend bekend wordt gemaakt. Gupta belt die middag nog zijn maat Rajaratnam. Wat de twee bespreken is 18 - effect // juli 2012

19 43 Wat de twee bespreken is niet bekend. Vast staat wel dat Rajaratnam voor 43 miljoen dollar aandelen Goldman koopt. niet bekend. Vast staat wel dat Rajaratnam voor 43 miljoen dollar aandelen Goldman koopt. De volgende dag wordt de deal van Buffett wereldkundig. Galleon verzilvert de winst van een miljoen. Later speelt zich een vergelijkbare zaak af bij Goldman waarmee Rajaratnam juist veel verliezen op Goldman weet uit te sparen. Gupta kijkt tijdens de rechtszaak wekenlang stoïcijns voor zich uit. Hij zit op de eerste rij, gesteund door zijn vrouw en vier dochters. Ook als hij zijn eigen stem hoort schallen door de rechtszaal reageert hij niet. De losjes geklede twaalf juryleden gewone Amerikaanse burgers met een juryplicht, acht vrouwen, vier mannen zitten links op een verhoging. Als ze voor overleg vertrekken wordt het publiek geacht op te staan, zoals men in Nederland voor de rechtbank opstaat. Het is een verrassing dat de jury er al na twee dagen uit is. De juryleden vinden het verhaal achter de man Gupta fascinerend. Hoe hij als arme immigrant zijn droom in de VS verwezenlijkt. Een true American story, aldus Reed Albergotti van de Wall Street Journal, die treurig en met tranen eindigt. Gupta wordt op vier van de zes aanklachten veroordeeld en moet vrezen dat hij voor een paar jaar Rajaratnam achterna gaat. Aanklager Bharara, de mysterieuze FBI-agent Makol en hun teams boeken een dubbele overwinning. In de zaak is niet vast komen te staan dat Gupta direct financieel heeft genoten. Toch wordt hij veroordeeld. De smoking gun in de vorm van een cruciale telefoontap is niet gevonden in zijn deel van de zaak. Maar het patroon is voor de jury overtuigend genoeg. Gupta krijgt de informatie toevertrouwd als commissaris van Goldman. Dat het icoon uit het zakenleven op basis van dit indirecte bewijs wordt veroordeeld is juridische winst die Bharara goed kan gebruiken bij nieuwe zaken die gewone beleggers moeten beschermen tegen bevoorrechte insiders. De hoofdaanklager van het zuidelijke district van Manhattan lijkt pas net goed op stoom te komen. In het onderzoek zijn zeker telefoontjes onderschept van 550 verschillende mensen. Justitie zou nog eens honderd individuen in de vuurlinie hebben en het dubbele aantal in vooronderzoek. Wordt vervolgd. Preet Bharara Crime fighter op Wall St. Heel soms laat de formele Preet Bharara (43) zijn gezicht zien in de rechtbank. De verwachtingen over de hoofdaanklager zijn hooggespannen sinds zijn gezicht in februari op de cover van Time stond. Dit is de man die Wall Street in de boeien slaat, aldus het artikel. Bharara benadert financiële malversaties als georganiseerde misdaad, met alle opsporingstechnieken die daarbij horen. Als je iemand op een tap hoort zeggen dat hij iemands anders oogkas eruit ramt, zoals je in The Sopranos wel hoort, dan is dat behoorlijk stevig bewijs, zei hij tegen Time. Handel met voorkennis, aldus Bharara. draait de gewone belegger een loer. Het maakt bedrijven waar de informatie wordt gestolen slachtoffer en het is een belediging voor de eerlijke markt en de rechtstaat. effect // juli

20 interview Kristoffer Stensrud Kristoffer Stensrud: Wat heb je aan een kip die geen eieren legt? Dividend uitkeren hoort bij een verantwoord beleggersbeleid effect // juli 2012