16 februari Werken met accumachines

Transcriptie

1 16 februari 2012 Tuin&Landschap 4A Werken met accumachines

2 Inhoud Voorwoord Accutechniek maakt het verschil De opmars van accumachines komt vooral omdat accu s wat techniek aangaat veel beter zijn geworden. Emissievrij en stil werken Wat gezondheid en gebruiksvriendelijkheid betreft zitten er grote voordelen aan accu-aangedreven apparaten. Vakgenoten testen accugereedschap Een panel van vier onderwierp bladblazers, heggenscharen, bosmaaiers en kettingzagen aan een uitgebreide test. We gaan scoren met werksnelheid Husqvarna wil dit jaar in één keer een complete lijn accugereedschap op de markt brengen. Maatschappelijk en bedrijfsverantwoorde inzet accugereedschap Donkergroen maakt gebruik van accugereedschap om de doelen van maatschappelijk verantwoord ondernemen te halen. Elektrische voertuigen, stil en snel Een overzicht van wat er zoal op de Nederlandse markt te koop is aan elektrische voertuigen. Onderhoud Keukenhof draait bijna volledig op rugzakaccu De inzet van accugereedschap is vriendelijk voor de bezoekers van het park, voor de hoveniers en voor de portemonnee. Waarom kiezen voor accumachines Elektrisch werken spaart brandstofkosten en het milieu, werkt rustiger en is een goede marketingtool. Breed aanbod accumachines Fabrikanten en leveranciers laten zien wat er zoal nog meer aan accumachines op de markt is. 3

3 Voorwoord Werken met accumachines Accutechniek maakt het verschil De afgelopen jaren heeft het professionele accutuingereedschap stilletjesaan Accumachines kunnen ook als marketinginstrument dienen. Voor opdrachtgevers is Elektrische voertuigen en accugereedschap zijn steeds algemener in de groene sector. De opmars van accumachines is te danken aan een groeiende focus op duurzaamheid, zijn intrede gedaan. Vooral accuheggenscharen zijn inmiddels gemeengoed gewor het prettig als er weinig lawaai gemaakt wordt in hun gemeente of tuin. maar vooral aan de voortschrijdende accutechniek. den maar ook accubosmaaiers, accukettingzagen en accubladblazers veroveren terrein. Daarnaast werken steeds meer gemeenten en groenvoorzieners met elektrische transportvoertuigen. Toch is nog niet iedereen om. Accugereedschap heeft natuurlijk niet alleen voordelen. Bij veel groene vakmensen bestaan twijfels over de prestaties van accumachines. Hebben de machines wel Tekst Peter Bennink Beeld Ruud Hunik, Johan Simmelink, Eugene Zelenko, Wapcaplet, Stihl, Elektrische machines met accu worden steeds efficiënter, waardoor ze voor meer toepassingen geschikt zijn en beter kunnen concurreren met verbrandings- goedkoop maar ook groot en zwaar. In moderne elektrische handgereedschappen zitten lithiumion-accu s die ook in elektrische auto s gebruikt worden. Daarnaast worden ook nog nikkel-metaalhydride-accu s (NiMH-accu s) gebruikt. Deze Voordelen van het gebruik van accumachines zijn er dan ook legio. Ze maken weinig lawaai en stoten geen schadelijke dampen uit: fijn voor de klant én voor de hovenier. Daarbij is elektriciteit voldoende power? Hoe lang kun je ermee werken? Is het resultaat wel wat je van een professional mag verwachten? Kan ik mijn accu s wel opladen op de klus? Dit themanummer bespreekt de voor- en nadelen en Pellenc motoren. De opkomst van de elektrische machine met accu heeft volgens Ruud Hunik, natuurkundige en medewerker van het Instituut voor Wetenschap en Ontwikkeling (iwo) niet zozeer te maken met verbeteringen aan de elektromotor maar vooral met de grote stappen die gemaakt zijn in de accutechnologie. Hunik: Elektromotoren zijn te vinden in oudere boormachines, elektrische fietsen en de hybride auto s van Toyota. Volgens Hunik zijn voor de concurrentiekracht van accu s twee factoren cruciaal: de verhouding tussen vermogen en gewicht en die tussen energie en gewicht. Het vermogen van de accu per gewichtseenheid wordt weergegeven in watt per goedkoop en kun je, als je eenmaal accu s en een lader hebt, relatief goedkoop andere apparaten erbij kopen die op dezelfde accu werken. van accugereedschap. Gebruikers komen aan het woord, producten worden besproken en in een uitgebreide test voelen vier groenprofessionals accugereedschap van verschillende merken aan de tand. Ruud Hunik werken al langer bijzonder efficiënt, met een rendement van meestal zo rond de negentig procent. Daar valt niet veel meer aan te verbeteren. De accu technologie, daar was nog winst te behalen. Voor verschillende machines worden ook verschillende soorten accu s toegepast. In de meeste transportvoertuigen die in de groene sector gebruikt worden zitten loodaccu s; deze zijn relatief kg. Hoe meer watt/kg hoe meer vermogen de accu levert ten opzichte van zijn gewicht. De tweede cruciale factor is de energie per gewichtseenheid gemeten in wattuur per kg. De hoeveelheid wattuur/kg zegt iets over hoeveel energie is opgeslagen in de accu en dus over hoelang de machine kan werken. Hoe meer wattuur/ kg hoe langer je kunt werken met een accu van Colofon Tuin&Landschap thema is een bijlage bij de twee wekelijkse uitgave Tuin&Landschap van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en Koninklijke bdu Uitgevers, Vak- en Publieks media. Issnnummer Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden I Secretariaat (geen abonnementen): Linda Laman en Alice Hoogenboom T (071) E tuinenlandschap@hortipoint.nl Abonnementen Aanvraag en wijziging abonnement naar Koninklijke bdu Uitgevers, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld T (0342) F (0342) E abonnementen@bdu.nl I Abonnementsprijs per jaar: 254,42 (incl. 6% btw). Studenten en scholieren 190,82 (25% korting). Buitenlandse abonnees betalen een kleine toeslag voor extra portokosten. Los nummer 8,00 (incl. 6% btw, exclusief verzendkosten). Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan, lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per . Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice. Voor inhoudelijke vragen en opmerkingen en voor vragen aan externe auteurs kunt u contact opnemen met de redactie. Lithium-ion accu s, zoals de Stihl Ap 160, hebben een grote energiedichtheid waardoor je met een kleine accu een krachtige motor kunt aandrijven en dit relatief lang kunt volhouden. Wendy Bakker Hoofdredacteur (071) wbakker@hortipoint.nl Peter Bennink Vakredacteur (071) pbennink@hortipoint.nl Ferry Noordam Fotograaf (071) fnoordam@hortipoint.nl Dennis Boogerd Beeldbewerker (071) dboogerd@hortipoint.nl Jacques Verduijn Bureauredacteur (071) jverduijn@hortipoint.nl Gerrie van Adrichem Vormgever (071) gvanadrichem@hortipoint.nl In transporters worden vaak loodaccu s gebruikt (foto rechts). Deze zijn weliswaar zwaar en volumineus maar kunnen een betrekkelijk hoge elektrische stroom leveren. Daarbij zijn ze een stuk goedkoper dan lithium-ion accu s. 4 5

4 Accutechniek maakt het verschil een bepaald gewicht. Als capaciteit staat op accu s meestal het aantal ampère-uur (Ah) vermeld, in plaats van het aantal wattuur. Dit is dus geen maat voor de energie die kan worden opgeslagen in de accu maar zegt wel iets over hoe lang je kunt werken met een volle accu (het aantal ampère-uur vermenigvuldigd met het voltage geeft het aantal wattuur). Zowel de hoeveelheid watt/kg als de hoeveelheid wattuur/kg die accu s leveren, zijn de afgelopen jaren sterk gestegen. Vooral de opkomst van de lithium-ion-accu (of batterij) heeft voor een doorbraak gezorgd. Deze batterijen hebben door hun geïntegreerde regelsysteem slechts een geringe zelfontlading, je kunt zonder capaciteitsverlies een halflege accu weer volladen, ze hebben een lange levensduur en zijn weinig milieubelastend (zie pagina hiernaast). Het belangrijkste voordeel van lithium-ionaccu s is hun hoge energie-dichtheid die vier tot vijf keer groter is dan die van loodaccu s. Ze kunnen daarmee een hoog vermogen leveren en dit lang volhouden. Hierdoor zijn lithium-ion-accu s bij uitstek geschikt voor handgedragen machines; daarbij is het gewicht immers cruciaal. De mogelijkheden van elektrisch werken zijn met deze accu s aanmerkelijk uitgebreid en het op deze manier werken is aantrekkelijker geworden. Elektrische voertuigen Voor elektrische voertuigen is vooral het bereik cruciaal; de snelheid en trekkracht van auto s met verbrandingsmotor worden al ruimschoots gehaald door de nieuwste elektrische auto s. De Tesla Roadster S elektrische auto trekt bijvoorbeeld op van km/u in 3,7 seconden; zelfs voor een sportauto een indrukwekkende prestatie. De snelheid en kracht zijn dus niet zozeer het probleem. Het bereik is de beperkende factor: dus niet het aantal watt per kg maar het aantal wattuur per kg is de bottleneck. De Tesla heeft nog een bereik van een kleine 400 km maar een minder spectaculaire en goedkopere elektrische auto zoals de Nissan Leaf moet al na maximaal 175 kilometer weer aan het stopcontact. In de groensector is een beperkt bereik vaak een stuk minder bezwaarlijk. Sommige hoveniers werken weliswaar door het hele land maar gemeenten en groenvoorzieners rijden vaak dagelijks maar kleine stukjes, van klus naar klus binnen een wijk of dorp en aan het eind van de dag weer naar de werf. Voor dit werk zijn elektrische transporters prima geschikt. Ze hebben doorgaans een bereik van 100 tot 200 kilometer en een steeds populairder alternatief voor voertuigen met diesel- of benzinemotor. Milieubelasting Elektrische voertuigen en elektrische machines worden op de markt gezet als milieuvriendelijk en schoon. Ze maken veel minder geluid en stoten geen schadelijke stoffen uit. Tegelijkertijd zijn veel mensen sceptisch over het milieuvriendelijke karakter van accutechnologie ten opzichte van de verbrandingsmotor. Zij wijzen erop dat de elektriciteit die je tankt bij het opladen van de accu elders wordt opgewekt in kolen-, gas- en kerncentrales. Bovendien wijzen ze erop dat in de accu s zelf schadelijke stoffen zitten, zoals zware metalen. De sceptici hebben ten dele gelijk. De elektriciteit die je tankt komt inderdaad uit elektriciteitscentrales die hun eigen uitstoot hebben. Grote elektriciteitscentrales zijn echter veel efficiënter en ook beter in staat om met filters de uitstoot van hun schadelijke stoffen te verminderen dan auto s. De CO 2 -uitstoot per gereden kilometer is dan ook veel lager met een elektrische auto. Bovendien is de luchtkwaliteit juist in het stedelijk gebied slecht, omdat daar veel verkeer is en veel mensen bijeen zijn. Het opwekken van energie in centrales in plaats van op straat, helpt dan ook om de luchtkwaliteit in de steden te verbeteren. Wat betreft de schadelijke stoffen in de accu heb ben critici gelijk als het gaat om de traditionele loodaccu. Deze bezwaren zijn echter grotendeels weg te nemen door zorgvuldige recycling van afgedankte accu s. Moderne lithium-ion accu s zijn veel minder milieubelastend dan traditionele loodaccu s. Lithium komt van nature voor in oceaanwater en is niet bijzonder giftig. Lithium-ion accu s bevatten geen zware metalen. Met het Solerion zonnepaneel van Pellenc kun je de accu s van het tuingereedschap opladen. Zo kun je volledig CO 2 -neutraal werken (afgezien van de uitstoot bij de productie van gereedschap en laadstation). Elektromotoren N Z De volledig elektrische Tesla Roadster Sport evenaart de prestaties van sportauto s met benzinemotor. Net als bij andere elektrische auto s is het bereik echter beperkt. In de toekomst moeten snellaadstations en verbeterde accu s dit probleem oplossen. De elektromotor vormt het hart van de elektrische machine. De werking van de elektromotor is gebaseerd op elektromagnetisme. De motor bestaat uit twee (elektro)magneten: de stator en de rotor, die in de stator draait. Doordat elektrische stroom door de spoel van de elektromagneet wordt gestuurd, wordt deze aangetrokken/afgestoten door de andere magneet en gaat de rotor draaien. Zodoende zet de elektromotor elektrische energie om in mechanische energie. Vergeleken met een verbrandingsmotor zit de elektromotor eenvoudig in elkaar. Deze motoren zijn dan ook vrijwel onderhoudsloos. Er zijn twee soorten elektromotoren die je beide in tuin- en parkmachines tegen kunt komen: gelijkstroommotoren (DC) en wisselstroommotoren (AC). Gelijkstroommotoren hebben koolborstels die je af en toe moet vervangen. Wisselstroommotoren (AC) hebben doorgaans geen koolborstels en zijn daardoor praktisch helemaal onderhoudsvrij. Een gelijkstroommotor is groter dan een wisselstroommotor met hetzelfde vermogen en neemt daardoor meer ruimte in. Soms worden wel motoren met koolborstels toegepast omdat die goedkoper zijn. Ook in transporters worden wel gelijkstroommotoren geplaatst omdat die meer trekkracht leveren. Een gelijkstroommotor met aan de buitenzijde de vaste magneten (stator) en aan de binnenzijde de draaiende magneten op de rotor. Stroom die door de wikkeling op de rotor loopt, wekt een magnetisch veld op, met eenzelfde polariteit als de linker stator (N, blauw). Magneten met eenzelfde polariteit stoten elkaar af. De linkerzijde van de rotor wordt daardoor weggedrukt van de vaste linkermagneet en aangetrokken door de vaste rechtermagneet (Z, rood): de rotor begint te draaien. Als de rotor weer horizontaal staat, keert de richting van de stroom door de spoelen om (dit gebeurt door de commutator (collector) via de koolborstels). Hierdoor draaien de polen van de rotor om en wordt de rotor weer afgestoten cq. aangetrokken. Steeds als de rotor bij de aantrekkende polen is aangekomen draait de richting van de stroom om waardoor de motor blijft draaien. N Z N < Z 6 7

5 Stigas Stigas staat voor Stichting Gezondheidszorg Agrarische en Groene sectoren. De preventieadviseurs van Stigas ondersteunen bedrijven om gezond en veilig te werken. De digitaal te raadplegen arbocatalogus op die door Stigas is opgesteld, is daarbij een hulpmiddel. Ook adviseert Stigas werkgevers bij het managen en terugdringen van het verzuim op hun bedrijf. Als mensen toch ziek worden, zorgt Stigas voor een efficiënt verloop van de verzuimbegeleiding en re-integratie door de arbodienst. Meer informatie: Sjoek van der Maarl Emissievrij en stil werken Om een klus in tuin of park te klaren, is de capaciteit van accugereedschap nog net niet toereikend. Maar er zitten wat gezondheid en gebruiksvriendelijkheid betreft grote voordelen aan accu-aangedreven apparaten, zegt preventieadviseur Sjoek van der Maarl van Stigas. Van de tuingereedschappen ten weer terug moesten, miste ik ze. die met accu verkrijgbaar Met name het feit dat er geen uitstoot is zijn, is vooral de heggenschaar in zwang. Dertig voor de gezondheid. Dus in dit opzicht ge- van schadelijke stoffen is van groot belang tot veertig procent van de bruiksvriendelijk. Kleinere verbrandingsmotoren Tekst Jacqueline van Wetten Beeld Ferry Noordam hoveniers die ik bezoek, hebben hem, zegt preventie-adviseur Sjoek van der Maarl van Stigas. De andere accu-aangedreven apparaten (bosmaaier, kettingzaag en bladblazer) zijn nog wat minder in gebruik. Te weinig kracht, was het oordeel van de hoveniers over de accubosmaaier die ze op de GreenTrend Event in Haren dit jaar uitprobeerden. Zelf testte Van der Maarl een accuheggenschaar en een accukettingzaag. En ik moet zeggen: dat ging geweldig, vooral in het fijnere werk. Toen die appara- zijn over het algemeen grote vervuilers: een oude kettingzaag zonder katalysator en met gewone mengsmering stoot evenveel onverbrande koolwaterstofdeeltjes uit als meer dan 100 auto s. Tegenwoordig is die emissie sterk verlaagd (tot 30 keer minder blijkt uit Duits onderzoek), onder meer omdat het wettelijk verplicht is emissie-arme benzine (Aspen, Stihl MotoMix of CleanLife) te gebruiken in handgereedschappen. Toch komen er bij het gebruik van motor-aangedreven handgereedschap nog steeds schadelijke stoffen vrij, waar de gebruiker met zijn neus bovenop zit. Op de korte of lange duur kan dat leiden tot lichte (hoofdpijn, irritatie van ogen, neus of luchtwegen) of zware gezondheidsklachten (kanker, chronische zenuwaandoeningen). Accugereedschap heeft dat gevaar voor de gezondheid niet omdat er geen emissie is. Van der Maarl: Bovendien kun je schoner werken. Je hoeft niet te slepen met brandstof en bijvullen hoeft ook niet; er is dus ook geen kans op morsen. Trillingen Hoewel de preventie-adviseur het niet kan staven met onderzoek, vermoedt hij dat het trillingsniveau van accugereedschap wat lager is dan bij motormachines. Een gebruiker van bijvoorbeeld een motorkettingzaag ervaart de meeste trillingen als het apparaat stationair loopt. Ook als je niet aan het zagen bent, zet je een motorkettingzaag niet altijd uit. Maar heb je een accuzaag dan doe je dat wel, en heb je op die momenten dus ook geen trillingen. Door het gewicht van de accu weegt accugereedschap in de meeste gevallen iets meer dan vergelijkbare motor-aangedreven apparaten. Bij de accumachines van Stihl en Dolmar is het mogelijk om de accu mee te dragen in een accugordel waardoor het apparaat in de hand minder zwaar is. Een accu van Stihl weegt tussen de 1,1 en 1,7 kg, een accu van Dolmar weegt 1,35 kg. De stroomvoorziening verloopt via een adapter die met een snoer verbonden is aan het gereedschap. Fabrikant Pellenc koppelt standaard de accu los van het apparaat. Een accu van Pellenc weegt tussen 4,0 en 6,6 kg en wordt met een gordel of harnas op de heup of rug bevestigd. Het apparaat zelf is daardoor lichter. Maar je hebt wat meer gewicht op je rug en het nadeel van een draagtuig is dat het kan gaan zweten. Ook is de bewegingsvrijheid wat beperkter, is de ervaring van Van der Maarl. Ik heb zelf met een Pellenc heggenschaar gewerkt en knipte, toen ik achteruit liep, per ongeluk het snoer door dat tussen de heggenschaar en de accu zit. Dat snoer had ik eigenlijk vast moeten zetten met een clipje, maar dat had ik dus niet gedaan. Accu versus motor Stiller gereedschap De ruggedragen accu van Pellenc heeft het voordeel dat je er een hele dag mee kunt werken. Dat geldt niet voor de kleinere accu s. De meeste accu s hebben een werktijd van 30 tot 45 minuten, afhankelijk van de zwaarte van het werk. Maar daar wordt nog veel aan verbeterd, verwacht Van der Maarl na gesprekken met fabrikanten. Op niet al te lange termijn worden die lithium-ion batterijen krachtiger. Om toch lekker door te kunnen werken, schaffen bedrijven vaak meerdere accu s aan voor één apparaat. Terwijl met de ene accu gewerkt wordt, laadt de andere accu op. Maar dan moet je wel een stopcontact in de buurt hebben. Een andere mogelijkheid is dat je s ochtends met meerdere geladen accu s van huis gaat. Dat vergt wat organisatie, maar kan natuurlijk ook. Accugereedschap is veel stiller. Zo kan je ook door blijven werken op plaatsen waar geluid snel als storend wordt ervaren. Een motorheggenschaar produceert zo n 95 tot 100 db(a), terwijl het geluid van een accu heggenschaar tussen de 80 en 85 db(a) ligt. Toch is ook dan het gebruik van gehoorbescherming aan te bevelen. Pas wanneer een apparaat onder de 80 db(a) presteert is gehoorbescherming niet meer nodig, stelt de arbodeskundige. Het zachtere geluid maakt de accuapparaten niet onveiliger in gebruik. Natuurlijk moet je je wel realiseren dat er aan het apparaat scherpe delen zitten. Wellicht dat mensen je dichter naderen omdat ze minder goed horen waar je mee bezig bent. Natuurlijk, dat is wel gevaarlijker, maar dat is vooral theoretisch: zo druk is het in een tuin nu ook weer niet. Dolmar en Stihl zijn de enige fabrikanten die zowel motor- als accu-aangedreven gereedschap voor professioneel gebruik in tuin en park op de markt brengen. Voor een overzicht van de gebruiksvriendelijkheid is hieronder een aantal kenmerken van met elkaar vergelijkbare motor- en accumachines op een rij gezet. Dolmar Stihl Accu Motor Accu Motor Type heggenschaar AH-3655 HT-2350D HSA 85 HS 56 (meslengte 55 cm) (meslengte 50 cm) (meslengte 62 cm, (meslengte 60 cm) accu AP 80) Geluidsdrukniveau 86,5 db(a) 93,0 db(a) 83,0 db(a) 95 db(a) Trilling (max.) 2,5 m/s² 2,3 m/s² 2,2/1,7 m/s² 4,7/5,5 m/s² Gewicht 5,1 kg 4,8 kg 4,8 kg 4,5 kg Type bosmaaier AT-3630LGE D-greep MS22C FSA 85 FS 56 U-greep Geluidsdrukniveau 79,7 db(a) 96,2 db(a) 77 db(a) 94 db Trilling li/re (max.) 2,5 m/s² 8,9 m/s² 1,4/0,8 m/s² 4,0/3,1 m/s² Gewicht 5,9 kg 3,6 kg 4,5 kg 5,1 kg Type kettingzaag AS-3625LGE PS222TH-25 MSA 160 C-BQ MS 171 Geluidsdrukniveau 91,0 db(a) 104,1 db(a) 88 db(a) 98 db(a) Trilling li/re (max.) 2,5/7,0 m/s² 4,3/5,6 m/s² 2,0/2,0 m/s² 4,1/3,6 m/s² Gewicht 4,7 kg 2,5 kg 4,9 kg 4,3 kg Type bladblazer AG-3628LGE PB252.4 BGA 85 BG 56-D (met katalysator) Geluidsdrukniveau 81,2 db(a) 89,3 db(a) 83,0 db(a) 89 db(a) Trilling (max.) 2,5 m/s² 9,3 m/s² 2,5 m/s² 7,5 m/s² Gewicht 3,1 kg 4,4 kg 4,9 kg 4,2 kg < 8 9

6 Het testpanel (op de foto van links naar rechts) Arjan Boer Leeftijd 45 Beroep Commercieel en technisch medewerker bij Hoogendoorn landbouwmechanisatie in Houten Werkervaring met (accu)machines Ik werk al sinds 1982 in de landbouwmechanisatie en sinds zestien jaar verkoop en repareer ik tuinen parkmachines. De laatste zes jaar kom ik steeds vaker accugereedschap tegen, vooral snoeischaren voor fruittelers. Mening over accumachines na de test Het staat nog in de kinderschoenen maar ik sta er zeker niet negatief tegenover. De voordelen zijn groot wat betreft geluid, stank en trillingen. Sommige machines presteren niet goed; maar er zijn een paar echte uitschieters naar boven. Ik denk dat accumachines inmiddels wel rijp zijn voor de professionele markt. Gerrit Jan de Vaal Leeftijd 59 Beroep Instructeur bij het Wellantcollege in Houten Werkervaring met (accu)machines) Ik gebruik in mijn werk al 33 jaar vrijwel dagelijks tuin- en parkmachines. Ik heb het machinepark hier op school beheerd en cursussen gegeven in het onderhoud van machines met verbrandingsmotor en elektrische machines met snoer. Mening over accumachines na de test Accumachines zijn naar mijn mening zeer goed bruikbaar voor de professional. Zeker in woonwijken waar je het geluid wil beperken. Sommige machines zijn ergonomisch nog niet optimaal. Dit heeft dan vooral te maken met de gewichtsverdeling. Tussen de verschillende merken zitten ook hele grote verschillen maar voor elke toepassing zit er wel een geschikt exemplaar tussen. Deef van Eijk Leeftijd 35 Beroep Hovenier op instellingsterrein Reinaerde in Den Dolder en Woudenberg Werkervaring met (accu)machines Ik werk nu twaalf jaar dagelijks met handgedragen tuin- en parkmachines. Met accumachines had ik nog nooit gewerkt. Mening over accumachines na de test Ik denk dat ze interessant zijn voor ons op het instellingsterrein. Zeker als je kijkt naar geluidsoverlast en de hoge prijs van mengsmering. De machines zijn niet allemaal rijp voor het professionele werk, maar van elke soort machines is er wel een die voldoet. Alleen zou ik niet snel een accuheggenschaar aanschaffen. Wij hebben erg veel haagbeuk op het terrein en met de stevige takken hebben de accuheggenscharen toch moeite. Jurjen Hoogervorst Leeftijd 38 Beroep eigenaar Avantgarden Hoveniers in Bunnik Werkervaring met (accu)machines Ik ben zeventien jaar geleden begonnen als hovenier en werk vrijwel dagelijks met handgedragen machines. Mening over accumachines na de test De goede weg is ingeslagen; dit gaat de toekomst worden. Het zou me niets verbazen als we over twintig jaar met nostalgie terugkijken op die 2-taktmachines van vroeger. Ik vermoed ook dat zodra de accumachines een volwaardig alternatief zijn, dit de norm wordt in de arboregels. Het is natuurlijk kolder om 80 km te gaan rijden op de snelweg om de uitstoot van fijnstof te beperken en vervolgens de hele dag boven de uitlaat van je motorheggenschaar te hangen. Vakgenoten testen accugereed schap Tekst Peter Bennink / Beeld Ferry Noordam en leveranciers D e laatste jaren zetten grote merken in Fabrikanten van tuin- en parkmachines hebben inmiddels ieder een eigen serie van handgedragen accugereedschap op de markt gebracht. Een panel van groene vakmensen onderwierp bladblazers, heggenscharen, bosmaaiers en kettingzagen van Dolmar, Pellenc en Stihl aan een uitgebreide test. handgedragen tuingereedschap stevig in op accumachines. De Duitse merken Dolmar en Stihl en het Franse Pellenc voeren een complete lijn professionele tuinmachines; het Zweedse Husqvarna volgt dit voorjaar. De verschillende merken hebben elk hun eigen benadering van tuin- en parkmachines en een eigen visie op het werken met accugereedschap. De leveranciers Dolmar Dolmar maakt al twee decennia deel uit van het Japanse Makita-concern. Deze producent van powertools ziet steeds meer vraag naar stille en schone machines. Een belangrijke manier voor Dolmar om schoner en stiller te werken is het vervangen van 2-taktmotoren door 4-takt. Voor de toekomst zet het bedrijf daarom vol in op het verder ontwikkelen van 4-taktmachines als een krachtig, schoner en stiller alternatief. Tegelijkertijd ziet Dolmar een groeiende rol weggelegd voor accumachines. Makita was een van de pioniers in het toepassen van lithium-ion technologie in handgereedschappen. Deze voor powertools als schroeftollen en boormachines ontwikkelde accutechnologie heeft Makita toegepast in de lijn 36 Volt professionele tuingereedschappen die nu ongeveer twee jaar op de markt zijn. Van kinderziektes in de ver doorontwikkelde accu s hebben de tuin- en parkmachines dan ook geen last. De laders en de accu s zijn voorzien van chips die met elkaar communiceren. Zo kan de lader inspelen op de laadtoestand en temperatuur van de accu. De accu wordt vervolgens in een optimale verhouding gekoeld/opgeladen. Dit bekort de laadtijd tot 22 minuten en verlengt de levensduur van de accu. Accu en lader duurst De accu en de lader vormen het hart van de accumachines en zijn dan ook de kostbaarste onderdelen. Net als bij andere merken zijn bij de 36V-lijn van Dolmar de accu s van de ene machine te gebruiken in alle andere machines. Je hoeft dus maar een keer een accuset met oplader te kopen en kunt daarna voor betrekkelijk weinig geld additionele gereedschappen kopen. Het ligt dan ook voor de hand dat gebruikers zo merktrouw blijven. Het is dus zaak voor producenten om hoveniers en groenvoorzieners zo snel mogelijk over de streep te trekken. Een van de manieren waarop Dolmar dat doet is het op de markt brengen van een zo breed mogelijk gamma van accugereedschappen. Nu bestaat het pakket uit twee heggenscharen, twee bosmaaiers, een kettingzaag, stokheggenschaar, stokkettingzaag en bladblazer. Komend jaar verwacht Dolmar een acculoopmaaier en een accucombisysteem (met een deelbare steel) te presenteren, met als werktuigen een heggenschaar, bosmaaier, stokkettingzaag en cultivator. Gegevens Dolmar accu s Gewicht Capaciteit Oplaadtijd Prijs AP 363 1,4 kg 36 V/2,6 Ah 22 min. 200 Prijs snellader LG

7 Vakgenoten testen accugereed schap Pellenc Het Franse Pellenc is een beetje vreemde eend in de bijt. Dit merk is in de groenvoorzienersbranche veel minder bekend dan de andere, maar maakt al veel langer accugereedschap. Pellenc startte 40 jaar geleden als landbouwmechanisatiebedrijf voor de wijnbouw en de druiventeelt. Zo n 20 jaar geleden ontwikkelde Roger Pellenc een accusnoeischaar voor de druiventeelt. Deze snoeischaren zijn nu al twaalf jaar hier verkrijgbaar en worden vooral in de fruitteelt ingezet. Anders dan bij andere merken was het uitgangspunt van Pellenc van meet af aan dat je een hele dag zou moeten kunnen werken met een accu, zonder op te laden. Vandaar dat de elektrische snoeischaren werken met een relatief zware, ruggedragen, accu. Deze heeft een gewicht variërend van een kleine 2 tot een kleine 6 kg, waarmee je lang kunt werken. Ook de uitgebreidere lijn van tuingereedschap die Pellenc vier jaar geleden in Frankrijk introduceerde en die sinds twee jaar in Nederland verkrijgbaar is, werkt louter met ruggedragen accu s. Machines en uitvoeringen Inmiddels heeft Pellenc naast de snoeischaar in verschillende uitvoeringen een bladblazer, heggenscharen in vijf uitvoeringen, een telescoopheggenschaar een stokheggenschaar, twee typen tophendelkettingzagen, een hoogsnoeier, een elektrische schoffel en een bosmaaier. Volgend jaar verwacht Pellenc een kettingzaag met achterhandgreep te presenteren. Bovendien is Pellenc bezig met een professionele acculoopmaaier. De machines werken op verschillende batterijen. Het type ulb 200 heeft twaalf lithium-ion cellen en is uitsluitend geschikt voor de snoeischaren. De ulb 400 heeft twee keer zoveel cellen en is geschikt voor machines die meer energie gebruiken, zoals de kettingzaag of heggenschaar. Daarnaast zijn er nog de ulb 700 en 800 en Poly5 accu. Deze laatste accu ontwikkelde Pellenc speciaal voor boomklimmers. In deze accu zitten polymeren die ervoor zorgen dat uit een cel meer vermogen komt. Zo kan de accu veel vermogen leveren en toch relatief klein van formaat zijn. De accu s van Pellenc zijn voorzien van een softwaresysteem dat registreert wat er in elke cel gebeurt. Dit systeem ontlaadt bijvoorbeeld de accu als deze enkele dagen niet gebruikt is. Dit verlengt de levensduur. Gegevens Pellenc accu s Gewicht Capaciteit Oplaadtijd Prijs ULB 200 2,4 kg 200 Wh/4,4 Ah 5 uur 600 ULB 400 4,0 kg 400 Wh/8,8 Ah 9 uur 660 ULB 700 POWER 6,1 kg 700 Wh/15,4 Ah 3-8 uur 990 ULiB ,6 kg 990 Wh/23,2 Ah 3-12 uur LIPO Poly 3,6 kg 500 Wh/10,6 Ah 2-9 uur Prijs snellader 295 Gegevens Stihl accu s Gewicht Oplaadtijd kg Capaciteit AL 300 snellader Prijs AP 80 1,1 kg 80 Wh/2,2 Ah 25 min. 119,33 AP 120 1,6 kg 120 Wh/3,3 Ah 30 min. 169,75 AP 160 1,7 kg 160 Wh/4,5 Ah 35 min. 209,24 Prijs standaardlader AL ,02 Prijs snellader AL ,03 Stihl Stihl is wereldmarktleider op het gebied van onder meer kettingzagen en al jaren toonaangevend als het gaat om handgedragen tuin- en parkmachines. Het merk weet dan ook altijd vele ogen op zich gericht als het met iets nieuws komt. In 2009 introduceerde Stihl zijn eerste accuheggenschaar. Dat het merk juist met heggenscharen op accu begon, heeft verschillende redenen. Ten eerste kun je een heggenschaar goed op accu laten werken, omdat een heggenschaar minder vermogen nodig heeft dan bijvoorbeeld een bosmaaier of een bladblazer. Ten tweede heeft de gebruiker juist met een heggenschaar betrekkelijk veel last van de uitlaatgassen. Soms zit de uitlaat ter hoogte van je gezicht, omdat je de heggenschaar in allerlei standen gebruikt. Bij deze machines is dus maximale winst te behalen als je de verbrandingsmotor vervangt door een elektromotor. Inmiddels heeft Stihl naast de accu-heggenscharen ook accumotorzeisen, een accubladblazer, accukettingzaag en viking grasmaaiers op accu. Dit merk is al twintig jaar volledig eigendom van Stihl. Uitgangspunt bij het ontwerpen van accugereedschap zijn de motoraangedreven machines waaraan de gebruiker gewend is. De werkingsduur van de accu s is bijvoorbeeld gebaseerd op een volle tank van een machine met verbrandingsmotor. Vervolgens is gekeken hoeveel kracht er in die tijd uit de accu te trekken is om te zien tot welke prestaties de machines konden komen. Grote keuzevrijheid De filosofie van Stihl is dat de gebruiker moet kunnen kiezen op welke manier hij wil werken. Naast accumachines blijft de Duitse gereedschapsbouwer dan ook vol inzetten op de ontwikkeling van machines met verbrandingsmotor. Ook de accugordel is een uitvloeisel van de keuzevrijheid die Stihl propageert. Met deze gordel kun je de accu op de heup dragen, een kabel voert de energie naar een lichtgewicht dummy die op de plaats van de accu in de machine zit. Zo heb je minder gewicht in je handen, maar zit je wel met een kabel vast aan de machine. Het alternatief (een accu in de machine zelf) geeft meer bewegingsvrijheid maar is wel meer gewicht in je handen. In de nabije toekomst zal Stihl een ruggedragen accupack introduceren waarmee je enkele uren kunt werken. Verder werkt de fabrikant aan een verdere uitbreiding van het accugamma. In beginsel kan van alle handgedragen machines een accuvariant gemaakt worden

8 Vakgenoten testen bladblazers Stihl BGA 85 bladblazer Pellenc Airion bladblazer Deef van Eijk Deze machine presteert redelijk tot goed en zou een benzinebladblazer zeker kunnen vervangen. Je kunt hem gebruiken met de accugordel maar ik vind hem met de accu in de machine prettiger te bedienen. De hele machine is wel wat grof, de handgreep is fors en mijn onderarm werd na een tijdje moe. Een pluspunt is dat je de blaaskracht kunt regelen met de gasknop, net als bij een motormachine. Jurjen Hoogervorst Voor droog blad is deze machine goed te gebruiken, maar ik vind hem wel een beetje zwaar en grof. Met de accu in de machine is hij nogal zwaar en als je de accu in de heupgordel draagt voel je hem de hele tijd zitten. Ook de draaggordel vind ik niet prettig hangen. Deef van Eijk De machine is heel licht maar heeft veel vermogen; daardoor voel je behoorlijk wat tegendruk als je gas geeft. Hij heeft geen problemen met het wegblazen van nat blad. De bediening is prettig, je voelt het goed als je iets verandert aan de stand van de machine. Ik zou er wel gehoorbescherming bij gebruiken. Gerrit Jan de Vaal Een goede machine. Heeft veel vermogen en doet niet onder voor een machine met benzinemotor. Het resultaat is goed. Het toerental is goed regelbaar en het is handig dat er een turbostand op zit voor als je even meer blaasvermogen nodig hebt. Vergeleken bij een ruggedragen bladblazer is het gewicht van de accu verwaarloosbaar. Het lawaai is acceptabel. Arjan Boer Een grote machine die bij langdurig gebruik wel een beetje zwaar voor de spieren is. Hij beschikt over een goed tuig en met de accu in de gordel kun je er goed mee werken. Het vermogen is voldoende en het is een goed alternatief voor een benzinemachine. Zeker op momenten dat je geen motormachine mag gebruiken. De bediening werkt fijn. Prijs 234,45 ex. btw Gebruik + ± ± - Prestatie Arjan Boer Het werkcomfort is perfect. De machine is compact maar levert grote prestaties. Hij is makkelijk te bedienen en de snelheid van de luchtdoorzet is goed te regelen. Ook vastgekoekt blad dat er al lang ligt neemt hij mee, een dikke plus. De machine werkt zo al prima maar als het blaasmondstuk iets gebogen zou zijn en iets afgeplat zou je nog beter onder het blad kunnen komen. Jurjen Hoogervorst Met de ergonomie zit het wel goed. De accu hangt prima op de rug en je hebt weinig last van je arm en schouderspieren, iets wat met bladblazen nogal eens voorkomt. De machine bedient ook gemakkelijk, je kunt het vermogen in verschillende stappen opvoeren. De Pellenc bladblazer verplaatst het blad mooi en hij heeft voldoende vermogen om als alternatief te dienen voor een benzinemodel. Het lijkt me zelfs een goede investering. Prijs 750 ex. btw Gebruik Prestatie Accutype Li-ion Gewicht zonder accu 3,2 kg Gewicht met accu (kg) 4,3-4,9 kg Trillingsniveau 2,5 m/sec Luchtopbrengst 650 m 3 /h Luchtsnelheid 46 m/sec Looptijd met AP 160) 20 minuten constant vol gas onder belasting Geluidsdrukniveau 83 db(a) Prijs 234,45 (ex. btw) Stihl BGA 85 Gerrit Jan de Vaal De machine ligt nogal zwaar in de hand. Met de accu in de machine is de gewichtsverdeling beter dan met de accu in de gordel. Het is prettig dat de blaaskracht traploos te regelen is. Deze bladblazer is bruikbaar als alternatief voor een motorbladblazer. Hij heeft veel vermogen en werkt zonder stank van een motor. Pellenc Airion Accutypes Li-ion Accuspanning 44,4 V Luchtopbrengst 800 m 3 /uur Luchtsnelheid 61 m/sec Geluid 80 db Gewicht zonder accu 2,6 kg Gewicht met accu Afhankelijk van type Prijs 750 (ex. btw) 14 15

9 Vakgenoten testen bladblazers Dolmar AG-3628 bladblazer Deef van Eijk Dit is wel een hele lichte machine. De knopjes zijn ook een beetje iel. Een voordeel is wel dat hij geen geluidsoverlast geeft. Voor een goed resultaat is deze machine echter te zwak. Alleen fijn droog zand blaast hij wel weg maar hij voldoet niet als volwaardige bladblazer. Arjan Boer De machine is licht en handzaam en daarbij gemakkelijk te bedienen; de balans is goed. Je kunt kiezen uit twee snelheden maar de laagste stand had er van mij niet op hoeven zitten, die zou je in de huiskamer kunnen gebruiken. Ook in de hoogste stand is deze bladblazer geen vervanger voor een professionele motormachine. De prestaties zijn daarvoor te matig, omdat hij een hogere stand van blazen mist. Echt iets voor de particulier, maar niet voor de professional. Jurjen Hoogervorst Jammer dat deze machine niet geschikt is voor professioneel gebruik. Hij heeft veel te weinig vermogen en een te kleine blaasmond, waardoor je maar een smalle straal lucht verplaatst. Door zijn lichte gewicht is hij wel makkelijk om mee te werken. Je zal je spieren en gewrichten er niet mee overbelasten; ook het bescheiden geluid is prettig. Gerrit Jan de Vaal Deze bladblazer is zeer licht en goed te bedienen, je hebt daarbij alle bewegingsvrijheid Accutype Li-ion Accuspanning 36 V Laadtijd 22 min Luchtopbrengst 263 m 3 /uur Luchtsnelheid 93 m/sec Geluidsdrukniveau 81,2 db(a) Gewicht zonder accu 3,1 kg Gewicht met accu 4,5 kg Prijs (basic) 125 (ex. btw) Prijs (incl. 2 accu s + 1 snellader) 567 (ex. btw) Dolmar AG-3628 en de machine maakt ook nog eens weinig lawaai. Door het gebrek aan vermogen is het geen alternatief voor een machine met benzinemotor. Prijs (basic) 125 ex. btw Gebruik Prestatie

10 Vakgenoten testen heggenscharen Dolmar AH-3665 heggen schaar Deef van Eijk De grove handgreep is voor het comfort niet prettig en als je de handgreep draait, zitten je handen niet recht achter elkaar wat onprettig werkt. Het belangrijkste punt van kritiek is dat de gewichtsverdeling slecht is. De machine gaat hangen naar de accu. (Dolmar heeft een gordel waarmee je de accu op de heup kan dragen en met een kabel aan de machine verbinden maar die was bij de test niet aanwezig, red.) Arjan Boer De machine mist (zonder accugordel, dus met de accu in de machine, red.) de juiste balans. De machine maakt veel geluid, vooral de messen. Je hebt veel stelmogelijkheden en de snelheid is goed regelbaar. Je moet wel veel kracht zetten om hem uit de vergrendeling te krijgen. Ik mis een bevestigingspunt om hem op te hangen in een berging, zo moet de machine plat liggen. Prijs (basic) 239 ex. btw Gebruik Prestatie + + ± ± Jurjen Hoogervorst De bediening werkt prettig en het is goed dat het handvat draaibaar is. Het is jammer dat je niet zo n mooie zaagsnede krijgt. De machine is sowieso niet geschikt voor tweejarig hout. De machine heeft wel genoeg vermogen voor regulier onderhoud. Het mes trilt wel een beetje. Gerrit Jan de Vaal Het geluidsniveau van de machine is heel acceptabel. Hij is goed te gebruiken in een woonomgeving. De machine is goed instelbaar, je hebt een goede bewegingsvrijheid en weinig trillingen. De machine is geschikt voor alle hagen en geeft ook in zwaarder hout goede resultaten. Dolmar AH Accutype Li-ion Accuvermogen 2,6 Ah Oplaadtijd 22 min (Veiligheids)slipkoppeling Ja Snijlengte 650 mm Snijdikte (max) 18 mm Mesafstand 36 mm Dubbelsnijdende messen Ja Aantal snijbewegingen per min Rem Elektronisch Geluidsdrukniveau 86,5 db(a) Gewicht zonder accu 5,2 kg Gewicht met accu 6,6 kg Prijs (basic) 239 (ex. btw) Prijs (incl. 2 accu s + 1 snellader) 576 (ex. btw) 18 19

11 Vakgenoten testen heggenscharen Stihl HSA 85 heggenschaar Pellenc Helion universal heggenschaar Deef van Eijk De machine voelt nogal zwaar aan en de accu in de heupgordel zit niet erg comfortabel. Ook is het jammer dat het handvat niet te draaien is. Voor het fijne werk is deze machine zeer geschikt. Bij grovere takken voel je elk takje tegen de messen, misschien omdat je niet de trillingen van de motor voelt. Jurjen Hoogervorst Je voelt weinig vibratie in de messen, het voelt goed aan. De balans is ook goed met de accu in de machine,;dan is hij wel redelijk zwaar. Het is goed dat je de accu ook op de heup kunt dragen. De schaar gaat redelijk door tweejarig hout heen, maar is toch meer geschikt voor hagen waar je twee keer per jaar langskomt. De machine die het aanschaffen waard is. Als ik er iets aan zou mogen veranderen zou ik hem iets meer vermogen geven zodat ie makkelijker door wat dikker hout heen gaat. Deef van Eijk De handgreep is lekker fijn en je ziet door de lichtjes duidelijk wat de snelheid van de messen is. Net als bij alle accumachines voel je wel elke tak die je doorknipt. De accu zit prima en het snoer blijft goed achter je hangen. Je beschikt weliswaar direct over het volle vermogen van de machines maar het is niet echt voldoende voor het grove werk. Prijs 255,46 ex. btw Gebruik + ± ± - Prestatie + + ± ± Arjan Boer Het gewicht met accu vind ik behoorlijk hoog, maar de machine is wel mooi in balans. De werking is eigenlijk net als bij de motorheggenschaar van Stihl: je regelt de snelheid met de gasknop en dat is makkelijk. Het knipwerk is goed. Met de accu in de gordel is hij een stuk lichter maar het snoer en de heupgordel kunnen wel eens in de weg zitten bij werk in de kleine ruimte. Mooie details vind ik de overbelastingsbeveiliging op de dummy en dat de accu tijdens gebruik duidelijk aangeeft hoe vol hij nog is. Jurjen Hoogervorst De machine is erg licht en daardoor voel je veel trillingen als je door wat dikker hout heen gaat. De bewegingsvrijheid is prima, ook met de accu op je rug en het snoer naar de machine. De zaagsnede is mooi, maar hij heeft wat te weinig vermogen voor houtige gewassen als een beukenhaag. Voor coniferen en wat zachter hout is het een geschikte machine. Arjan Boer Een lekker lichte, goed werkende machine. De handgreep is goed verstelbaar en de snelheid van de messen kun je met je duim verstellen. Deze heggenschaar is geschikt voor alle werk en een prima alternatief voor een machine met verbrandingsmotor. Accutype Li-ion Looptijd met een 100% geladen accu 45 min (met AP 80 accu) Totale lengte 114,5 cm Snijlengte 62 cm Snijdikte (max) 22 mm Tandafstand 30 mm Aantal toeren bij stationair draaien per min Geluidsdrukniveau 83,0 db(a) Trillingsniveau links/rechts 2,2/1,7 m/s² Gewicht met accu AP 80 4,8 kg Prijs 255,46 (ex. btw) Stihl HSA 85 Gerrit Jan de Vaal Het vermogen is prima en de machine geeft weinig trillingen. De bediening is makkelijk en je kunt het toerental prettig regelen met de gashendel. Jammer is dat je de handgreep niet kunt draaien waardoor het werken aan de zijkant van de haag een stuk makkelijker gaat dan op de bovenkant. Ook wat dikker hout kan de machine goed aan, het resultaat is goed. Een volwaardig alternatief voor de motorheggenschaar als de handgreep draaibaar zou zijn. Gerrit Jan de Vaal Ergonomisch een goed apparaat. Hij is lekker licht, goed verstelbaar, geeft weinig trillingen en maakt weinig lawaai. Bij normaal knipwerk presteert hij goed maar bij dik hout wordt het al snel moeilijk. Doordat de machine zo licht is, gaat hij in zwaar hout zijn eigen weg zoeken als je er niet op bedacht bent. Ik ben wel van mening dat het een goed alternatief is voor een motorheggenschaar. Pellenc Helion universal Prijs 520 ex. btw Gebruik ± Prestatie + ± ± ± Accutype Li-ion Accuvermogen W (1,63 pk) Looptijd met een 100% geladen accu Tot 1,5 dag Snijlengte 51/63/75 cm Tandafstand 33 mm Snoeisnelheid 4 standen slagen/min Terugslagbeveiliging Ja Verstelbare handgreep 5 standen: ±90 Gewicht (63 cm) 3,0 kg Geluidsdrukniveau 84 (dba) Trillingsniveau links 4,6 m/s² Prijs 520 (ex. btw) 20 21

12 Vakgenoten testen bosmaaiers Pellenc Excelion bosmaaier Deef van Eijk Je hebt heel wat vast te gespen en haken voordat je lekker aan de gang kan gaan, maar dan is het draagcomfort ook goed. De machine heeft de goede power, ook voor wat hoger gras. Het levert mooi strak maaiwerk op. Een prima vervanger voor een lichte bosmaaier met verbrandingsmotor. Arjan Boer Een prima machine, goed in balans. Hij is licht in gewicht en de lengte van de steel en de stand van de maaikop kun je aanpassen. Het is even puzzelen om uit te vinden hoe je de machine aan het tuig moet hangen maar als je erachter bent is het eenvoudig. Deze bosmaaier is professioneel te gebruiken voor het niet al te zware maaiwerk. Wel zou ik graag de draadkop vervangen door een halfautomatische. Prijs 830 ex. btw Gebruik ± Prestatie ± Jurjen Hoogervorst Het tuigje is prettig en de gewichtsverdeling ook. De ergonomie is zeer goed en het is ook goed dat de kop en maaiboom instelbaar zijn. Dit begint een aardige vervanger te worden voor de bosmaaier op benzine of mengsmering. Het vermogen is er in ieder geval voldoende voor. Gerrit Jan de Vaal Een gemakkelijk te bedienen machine. Hij geeft weinig lawaai, het gewicht is prima en je hebt voldoende bewegingsvrijheid. Hij heeft veel vermogen en levert zeer goede prestaties. De draden zijn ook sterk. Zeker in het klein groen een goede vervanger voor een motormachine. Pellenc Excelion Accutype Li-ion Accuvermogen W Looptijd met een 100 % geladen accu 1-4 uur Instelbare snelheid tot tpm Lengte 1-1,5 m Maaidiameter Tot 30 cm Maaigereedschap Stalen mes/polyamide draad Ø 2,4 mm Geluidsdrukniveau 77 (dba) Gewicht 3,3 kg (draad) Trillingsniveau links/rechts 1,4/1,7 m/s² Prijs 830 (ex. btw) ULB accu s aanbevolen 700 / 800 / POLY

13 Vakgenoten testen bosmaaiers Stihl FSA 85 bosmaaier met accu AP 160 Dolmar AT-3630 bosmaaier Jurjen Hoogervorst Een prettige machine. Enerzijds mis ik het tuigje maar aan de andere kant geeft dat wel weer meer bewegingsvrijheid. Voor gras en kruidachtige vegetatie is het een prima machine, maar wat mij betreft nog niet sterk genoeg om een volwaardige vervanger te zijn voor een 2-taktmachine. Deef van Eijk Prijs 217,56 ex. btw Gebruik + ± ± ± Prestatie + + ± ± Een mooie compacte machine met een prettige draadkop. Het verlengen en vernieuwen van de draden gaat makkelijk. Hij trekt wel wat naar de kop toe, is niet helemaal in balans. In het gras is het een goede vervanger voor een trimmer. Je pakt hem er gemakkelijk even bij en bent zo aan de gang. Dus vooral als je vaak kleine stukjes moet maaien is het een handige machine, voor langere stukken zou een tuigje wel handig zijn. Deef van Eijk Een redelijk zwaar apparaat om te dragen maar met de enkele schouderband hangt hij mooi in evenwicht. Door de lange achterkant zwenk je veel uit terwijl je er geen zicht op hebt. Bij het werken maakt hij wat weinig toeren en als het gras hoog is loopt hij zwaar. Arjan Boer Wel een handige machine voor in de particuliere tuin maar zeker geen professionele machine. De maaikop draait te langzaam om productie te kunnen maken. De machine steekt ook behoorlijk uit naar achteren. De ruimte tussen de maaikop en de aandrijving is te groot waardoor het afgemaaide gewas om de kop heen wikkelt. Een pluspunt is dat je de kop beide kanten op kunt laten draaien waardoor je de boel weer los kunt krijgen. Jurjen Hoogervorst Het vermogen is nogal laag waardoor de machine alleen geschikt is voor licht werk. Het tuigje geeft een eenzijdige belasting, het lijkt me een punt wat goed aangepast kan worden. Een pluspunt vind ik de handige draadkop. Arjan Boer Accutype Li-ion Looptijd met een 100 % geladen accu Tot 50 min Snijgereedschap Draadmaaikop AutoCut C 4-2 Draaddikte 2,0 mm Diameter maaicirkel 350 mm Geluidsdrukniveau 77 (db(a) Geluidsvermogenniveau 94 (db(a) Trillingsniveau links/rechts 1,4/0,8 (m/s²) Gewicht zonder accu 2,8 kg Gewicht met accu Tot 4,5 kg Prijs zonder accu en lader 217,56 (ex. btw) Stihl FSA 85 Een goed te bedienen machine, met variabel toerental. Hij heeft de typische Stihl- bediening van de bosmaaier die je ook bij de machines op mengsmering ziet. De draadkop is erg goed en ook bekend van de motormachines. Hij presteert goed en heeft genoeg vermogen om onderhoudswerk in tuinen te doen. Het zou handig zijn als je de maaikop links en rechtsom zou kunnen laten draaien. Gerrit Jan de Vaal Zeer licht, goed te bedienen, prettig traploos regelbaar en weinig trillingen. Deze bosmaaier heeft geen gordel maar dat is ook niet nodig: hij geeft je veel bewegingsvrijheid. Hij heeft voldoende vermogen om goed toepasbaar te zijn in tuin en park, maar is te licht voor langs wegen of in grof materiaal. Gerrit Jan de Vaal Prijs 428 ex. btw Gebruik + ± ± - Prestatie ± De machine maakt weinig geluid en geeft weinig trillingen. Je hebt voldoende bewegingsvrijheid om goed te kunnen werken. Je hebt echter ook niet zoveel vermogen en door de grote afstand tussen de motor en de schotel slaat de maaier in hoog gras snel vast. Voor de particulier een geschikte machine, maar niet voor de professional. Dolmar AT Accutype Accuspanning Accuvermogen Oplaadtijd Beschermkap Handgreep type Toerental onbelast H Toerental onbelast L Rem Overbelastingsbeveiliging Accu-indicator Softstart Geluidsdrukniveau Netto gewicht Prijs (basic) Prijs (incl. 2 accu s + 1 snellader) Li-ion 36 V 2,6 Ah 22 min Universeel D-type per min per min Elektronisch Ja Ja Ja 79,7 db(a) 5,9 kg 428 (ex. btw) 764 (ex. btw) 24 25

14 Vakgenoten testen kettingzagen Pellenc Selion C 20 kettingzaag Deef van Eijk Als hij veel werk moet verrichten trilt hij enorm. De kettingrem is elektronisch, maar op de plek waar die normaal gesproken zit, zit nu een soort beschermbeugel die onaangenaam scherp is. Bovendien is het snoer lastig als je tussen veel bosschages aan het werk bent. Gerrit Jan de Vaal Hij presteert goed als het om snoeien gaat, maar niet voor lichte velling. De machine is licht van gewicht en het lawaai is redelijk. Wel trilt de machine licht en is de kabel soms lastig. De elektronische kettingrem is lastig te testen. Als je een kick-back simuleert, treedt hij soms in werking en soms niet. Accutype Li-ion Looptijd met een 100 % geladen accu 2 uur tot 1 dag Zaaglengte 30 mm Kettingsnelheid 14,4 m/sec Kettingsmering Elektronisch Zaagketting Oregon 1/4 steek Inhoud oliereservoir 250 ml Kettingrem Elektronisch Geluidsdrukniveau 84 db(a) Gewicht zonder blad/ketting/olie 2 kg Prijs 850 (ex. btw) Sellenc Selion C 20 Jurjen Hoogervorst Een lichte machine die goed in balans is. Ergonomisch zit hij goed in elkaar maar door de externe accu ben je wel beperkt in je bewegingsvrijheid. Het zaagblad stuitert wel een beetje maar deze zaag is prima geschikt voor lichte velling. Arjan Boer In tegenstelling tot de andere machines van Pellenc vind ik bij de kettingzaag het accupakket met de kabel een nadeel. Het beperkt je in je bewegingsvrijheid. Hij voelt verder een beetje onhandig aan, is erg smal en de stand van de handen is een beetje vreemd. Bij het werken stuitert hij erg op het hout. Een pluspunt is de kettingspanner die automatisch spant bij het losdraaien van de kap. Ook de extra oliegift bij het opstarten van de machine is een pluspunt. Alleen in specifieke gevallen, bijvoorbeeld bij werk vanuit de hoogwerker zou ik deze machine aanraden. Prijs 850 ex. btw Gebruik ± Prestatie ± ±

15 Vakgenoten testen kettingzagen Stihl MSA 160 C-BQ kettingzaag met accu AP 160 Dolmar AS-3625 kettingzaag Gerrit Jan de Vaal Het gewicht is redelijk, de bedieningsmogelijkheden zijn goed en de balans ook. De kettingzaag presteert goed en is zelfs geschikt voor lichte velling. In omstandigheden waar lawaai ongewenst is, een goed alternatief voor een 2-taktmachine. Deef van Eijk Hij is nogal zwaar en trekt in de hand erg naar de accu toe (Dolmar heeft een gordel waarmee je de accu op de heup kan dragen en met een kabel aan de machine verbinden maar die was bij de test niet aanwezig, red.). Als je ermee werkt mis je kracht. Hij is wat mij betreft dan ook niet geschikt als vervanger van een motorkettingzaag. Jurjen Hoogervorst De balans is niet goed. Het zaagblad stuitert en de machine trilt. Voor de zwaardere velling is het vermogen niet voldoende. Ik denk dat de machine er flink op vooruit zou gaan met een andere ketting en een betere balans. Arjan Boer Hij gedraagt zich als een motormachine, de bediening is ook hetzelfde. Alleen de gashendelblokkering zouden ze van mij ook hetzelfde mogen maken als bij de motormachines. Je kunt gemakkelijk zien hoeveel kettingolie je nog hebt in je tank. De machine presteert goed; alleen de ketting zou iets sneller mogen en hij loopt af en toe vol zaagsel. Accutype Li-ion Looptijd met een 100 % geladen accu Tot 35 min Zaaglengte 30 cm Kettingsnelheid 12 m/s Volume olietank 120 cm³ Trillingsniveau links/rechts 2,0/2,0 m/s² Geluidsdrukniveau 88 db(a) Gewicht zonder accu 3,2 kg Gewicht met accu AP 160 4,9 kg Prijs 282,69 (ex. btw) Stihl MSA 160 C-BQ Deef van Eijk Het comfort is goed en hij voelt als een volwaardige zaag. Zelf werk ik veel met een Stihl motorkettingzaag en deze machine doet daar qua comfort en gewicht niet voor onder. Jammer is dat je bij het gas geven een klein knopje ingedrukt moet houden. Bij de motorkettingzaag zit dat aan de bovenkant en dat werkt prettiger. Hij loopt ook redelijk snel vol met zaagsel, maar al met al, voor de lichte velling een volwaardige vervanger van de traditionele kettingzaag. Jurjen Hoogervorst De machine is goed in balans en goed te hanteren. De bediening van ketting en gas is prettig. De machine werkt prettiger met de accu erin dan met de draaggordel, omdat je dan meer bewegingsvrijheid hebt. Het werken met dit apparaat is prettig, je voelt geen trillingen en de ketting loopt soepel en snel door het hout. Voor licht velwerk is deze zaag zeer geschikt, maar het vermogen is nog net te weinig in vergelijking met een zaag die op mengsmering loopt. Prijs 282,69 Gebruik ± Gerrit Jan de Vaal Prestatie De machine is zwaar en maakt behoorlijk veel la- + + ± ± Prijs 324 ex. btw waai. Daarbij is hij niet goed in evenwicht en trilt hij behoorlijk. Ik zie in deze machine dan ook geen volwaardige vervanging van de kettingzaag met 2-taktmotor. Arjan Boer De machine voelt vreemd aan bij het zagen. Hij is beter geschikt voor de doe-het-zelver dan voor de professionele gebruiker. De zaag heeft een 3/8 ketting. Ik zou er een 1/4 ketting op zetten en/ of de kettingsnelheid opschroeven, dan stuitert hij minder bij het zagen. Een pluspunt is dat deze accukettingzaag een verstelbare oliepomp heeft. Deze zaag is misschien handig bij heel licht werk, bij bijvoorbeeld voor fruittelers die zwaardere takken van laagstamfruit snoeien. Gebruik ± Prestatie Dolmar AS Accutype Accuvermogen Oplaadtijd Kettingsnelheid Automatische kettingsmering Zaagketting Inhoud oliereservoir Zaaglengte Kettingrem Elektrische rem Geluidsdrukniveau Gewicht zonder accu Gewicht met accu Prijs (basic) Prijs (incl. 2 accu s + 1 snellader) < Li-ion 36 V / 2,6 Ah 22 min 8,3 m/sec Instelbaar 3/8 steek 120 ml 250 mm Ja Ja 91,0 db(a) 4,7 kg 6,1 kg 324 (ex. btw) 660 (ex. btw) 28 29

16 Husqvarna 536 LiR trimmer We gaan scoren met werksnelheid Waar Dolmar en Stihl inmiddels een heel gamma accugereedschap bij de dealer hebben liggen, bleef het lang stil rond concurrent Husqvarna. Dit jaar wil de wereldmarktleider op het gebied van tuin- en parkmachines die achterstand echter in één keer wegwerken door een complete lijn accugereedschap uit te rollen. Tekst Peter Bennink / Beeld Husqvarna Tot nu toe was Husqvarna de grote afwezige als het ging om handgedragen gereedschap op accu. Maar intussen zat de Zweedse machinefabrikant niet stil maar was druk doende met ontwikkelen en ontwerpen. Kees van Opdorp, algemeen directeur van Husqvarna Nederland: Eigenlijk is het ook niet waar dat we nu pas met accumachines komen, want we zijn al dertien jaar bezig met robotmaaiers. In die periode hebben we de 31

17 We gaan scoren met werksnelheid techniek zo doorontwikkeld dat de maaiers dag en nacht in weer en wind buiten kunnen staan. De opgedane kennis hebben we nu toegepast op de complete lijn handgedragen machines. In mei en juni dit jaar moeten de drie bosmaaiers, de accuheggenschaar en de drie kettingzagen op de markt komen. De heggenschaar is een nogal onorthodox uitziende machine met de accu achter de achterste handgreep. Dit aparte model laat zien dat de ontwerpers bij het vormgeven van de accumachines fundamenteel te werk zijn gegaan. Ze hebben opnieuw nagedacht over zaken als ergonomie en balans en niet simpelweg de motor en brandstoftank vervangen door een elektromotor en accu. Bosmaaiers De lichtste bosmaaier, de 136 LIC, heeft een motor met vier koolborstels en is bedoeld voor de particulier. De 536 LiL is een professionele maaier met loophandle en de 536 LiR met stuurboom en harnas. Deze beide machines hebben een krachtigere borstelloze motor en een maaikop die twee kanten op kan draaien. De 563 LiR kan worden uitgerust met een metalen maaimes. Kettingzagen Net als bij de bosmaaiers is er bij de kettingzagen een instapmodel (de 436 Li) en zijn er daarnaast twee echt professionele machines. De 536 Lixp is een 3,7 kg (inclusief accu) zware kettingzaag met achterhandgreep een 12 of 14 zaagblad, een 3/8 ketting en een kettingsnelheid van 20 m/s. De T536 LiXP kettingzaag is de tophendelvariant van de 536 LiXP. De tophendelzaag is 100 gram lichter dan de standaardzaag, heeft een extra licht TechLite zaagblad en een ophangoog voor een klimmersharnas. Vooral van de twee professionele kettingzagen heeft Husqvarna hoge verwachtingen. Van Opdorp: We gaan echt scoren met werksnelheid. Ze hebben hetzelfde vermogen, dezelfde torque en dezelfde kettingsnelheid als 2-taktmachines. In tests van Husqvarna bleken de accumachines zelfs sneller te zagen dan benzinemodellen. Alle machines dezelfde accu Alle machines werken op hetzelfde model lithium-ion-accu die in een opening in de machine geschoven wordt. Als de accu niet in de machine zit, kun je dwars door de machine heen kijken. Door deze constructie kan zich in de machines geen vocht verzamelen en kun je er ook mee in de regen werken. De accu is er in twee varianten, met een capaciteit van 1,5 Ah voor de heggenschaar en met een capaciteit van 3,0 Ah voor de overige machines. In 2013 zal Husqvarna ook een ruggedragen accupack introduceren waarmee je extra lang kunt doorwerken. Naast de handgedragen machines presenteert Husqvarna ook een frontmaaier met loodzuuraccu. Met deze maaier kun je, afhankelijk van de staat van het gazon, tot 1,5 uur werken. Dat moet goed zijn voor 800 tot m 2 gazon. Met deze Rider accu mikt Husqvarna vooral op de particuliere markt. < Husqvarna T536 LiXP kettingzaag Motortype BLDC (borstelloos) Kettingsnelheid stand Normal/savE 20/15 m/s Standaard zaaguitrusting TechLite 12, 14 ; 3/8 Standaard accu en oplader BLi110 (36 V/3,0 Ah) QC330 (330 W) Max. bedrijfstijd* 35 min Typische laadtijd 80% (25 min)/100% (35 min) Gewicht incl./excl. standaard accu 3,6/2,4 kg Prijs incl. standaard accu en lader 849 Prijs excl. standaard accu en lader 449 *Geen belasting; alleen apparatuur Husqvarna 536 LiL trimmer Motortype BLDC (borstelloos) Maaihoogte 400 mm Standaard maai-uitrusting T25B, 2,0 mm silent cord Standaard accu en oplader BLi110 (36 V/3,0 Ah) QC330 (330 W) Max. bedrijfstijd* 60 min Typische laadtijd 80% (25 min)/100% (35 min) Gewicht incl./excl. standaard accu 4,1/2,9 kg Prijs incl. standaard accu en lader 599 Prijs excl. standaard accu en lader 349 Husqvarna 536 LiR trimmer (foto op pagina 31) Motortype BLDC (borstelloos) Maaihoogte 400 mm Standaard maai-uitrusting T25B, 2,0 mm silent cord Standaard accu en oplader BLi110 (36 V/3,0 Ah) QC330 (330 W) Max. bedrijfstijd* 60 min Typische laadtijd 80% (25 min)/100% (35 min) Gewicht incl./excl. standaard accu 4,8/3,6 kg Prijs incl. standaard accu en lader 829 Prijs excl. standaard accu en lader 399 Husqvarna 536 LiXP kettingzaag Motortype BLDC (borstelloos) Kettingsnelheid stand Normal/savE 20/15 m/s Standaard zaaguitrusting 12, 14 ; 3/8 Standaard accu en oplader BLi110 (36 V/3,0 Ah) QC330 (330 W) Max. bedrijfstijd* 35 min Typische laadtijd 80% (25 min)/100% (35 min) Gewicht incl./excl. standaard accu 3,7/2,5 kg Prijs incl. 2x standaard accu en lader 849 Prijs excl. standaard accu en lader 449 Husqvarna 136 LiHD5 0 heggenschaar Motortype PMDC (4-borstels) Meslengte 500 mm Opening tanden 30 mm Standaard snij-uitrusting Dubbelzijdig mes Standaard accu BLi60 (36 V/1,6 Ah) Standaard oplader QC120 (125 W) Max. bedrijfstijd* 45 min Typische laadtijd 80% (30 min)/100% (40 min) Gewicht incl./excl. standaard accu 4,6/3,8 kg Prijs incl. standaard accu en lader 459 Prijs excl. standaard accu en lader

18 Maatschappelijk en bedrijfsverantwoorde inzet accugereedschap Of accuheggenscharen ook geschikt zijn voor grootschalige inzet, is op dit moment een belangrijke vraag voor Donkergroen. Per opdracht en vestiging bekijkt de groenvoorziener aldaar of accu kan of niet. Manager duurzaamheid Gerard Veugelers: Als je even de auto uit moet voor een kleine snoeiklus, dan kan je sneller gebruik maken van accugereedschap dan bij een project waar je acht uur lang op één plek draait. De machine moet dat immers wel aan kunnen. Heggenscharen zijn volgens Veugelers wel zover; accukettingzagen en -maaimachines nog niet. Zulke elektrische apparaten zoals bijvoorbeeld een bosmaaier zijn er wel, meent de duurzaamheidsmanager, maar vooralsnog vooral geschikt op kleine particuliere klussen en nog niet voor zwaar professioneel gebruik. Bij Donkergroen bestaat zo n 10% van het totale arsenaal uit accugereedschappen. De drie p s Elektrische machines helpen de CO 2 -uitstoot te verminderen en maken daarmee de p van planet uit het mvo-beleid waar. Maar het werkt net zo goed voor p van people. Zowel voor de gezondheid van Donkergroen maakt gebruik van accugereedschap om de doelen van maatschappelijk verantwoord ondernemen te halen. Het is wel schipperen tussen CO 2 -reductie, ergonomisch voordeel en behoud van productiviteit, maar uiteindelijk is het een onomkeerbaar proces. Tekst Bas Molenberg / Beeld Ferry Noordam en Donkergroen de eigen werknemers, die ergonomisch prettiger werken, geen geluidsbelasting ervaren en niet in de schadelijke uitlaatgassen staan (plus het fijnstof) als voor de mensen in de omgeving van een project. De overlast is ook voor hen veel minder. Vanuit het personeel van Donkergroen groeit de vraag naar heggenscharen met accu, ook bij de wat meer traditioneel en sceptisch ingestelde medewerkers. Het ergonomisch voordeel helpt de productiviteit en draagt daarmee bij aan de derde p in het mvo-beleid: profit. Een accumachine moet wel voldoende capaciteit hebben, zodat deze ondanks de voordelen productief genoeg is. Veugelers: Een hovenier werkt zelf graag door. Als een kettingzaag langzamer gaat draaien, dan haken ze daar op af. De marges bij ons zijn met zo n 5 à 10% smal en de verdiensten zitten hem in de productiviteit. Dan moet een machine geen roet in het eten gooien. Accugereedschap kan dan goedkoper lijken, maar de productiviteit van de medewerker is doorslaggevend. Onomkeerbaar proces In het investeringsplan van Donkergroen staat de inkoop van accugereedschap centraal, maar per vestiging varieert het sterk. Dit hangt af van de soort opdrachten die de verschillende filialen in de portefeuille hebben en welke machines er nog in goede staat zijn. Het percentage accumachines van de vestiging in Tiel is groter dan elders. Deze werkt voor de gemeente Nijmegen die strenge eisen stelt bij de aanbestedingen. Een prima ontwikkeling, stelt Veugelers. De bal ligt wat hem betreft ook niet alleen bij de groenbedrijven, maar mede bij de opdrachtgevers die op dit gebied doelen kunnen stellen. Hij ziet ook een rol voor de leveranciers en fabrikanten die het vermogen en accucapaciteit van de machines en gereedschappen dienen te verbeteren. Naarmate alles krachtiger wordt, bijvoorbeeld ook de maaimachines, zie ik dat we langzaamaan helemaal overstappen op elektrisch. Ook dit jaar zullen we investeren in accugereedschap als iets vervangen moet worden en proberen we apparatuur uit met pilots. De machines rouleren dan langs verschillende vestigingen van Donkergroen. De regiomanagers bepalen uiteindelijk de aanschaf. Het is niet de tijd om overhaaste beslissingen te nemen, vindt Veugelers. We zijn zoekende en gaan daarin graag verder. Misschien duurt het nog jaren voordat het hele machinepark elektrisch is, maar het is een onomkeerbaar proces. < Gerard Veugelers, manager duurzaamheid bij Donkergroen De vestiging van Donkergroen in Hazerswoude heeft een hoek ingericht met stopcontacten voor de accuheggenscharen. Mvo-beleid bij Donkergroen Donkergroen is nu een jaar of drie bezig met een beleid voor maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo). Dit gaat aan de hand van de drie p s: people, planet en profit. Het bedrijf heeft voor die drie onderdelen hoofddoelen opgesteld en probeert deze zo breed mogelijk uit te dragen en ingebakken te krijgen in alle geledingen. People Donkergroen gaat uit van een aantal waarden in de omgang met elkaar, zowel intern als extern. Een belangrijke waarde is de persoonlijke ontwikkeling en interne mobiliteit van de werknemers. De Donkergroenschool of projecten in samenwerking met SW-bedrijven moeten die kansen bieden. Een respectvolle omgang met elkaar geldt ook voor klanten en de bevolking van ontwikkelingslanden. Zo gaat voor elke 25 euro aan opleidingsgeld voor de eigen werknemers er ook één naar een Humger Project voor scholing in ontwikkelingslanden. Planet Bij planet gaat het vooral om het reduceren van de CO 2-uitstoot. Door het gebruik van accugereedschappen en -machines, maar ook door zo zuinig mogelijk te rijden in de bedrijfsauto s. In de GO4mvo-pilot zijn dertig auto s technisch aangepast, een aantal rijdt op groen gas en de chauffeurs hebben met rijsimulatoren een cursus het nieuwe rijden gehad. Donkergroen compenseert de restuitstoot van deze auto s volledig door middel van een Klimaatneutraal Certificaat van One2Green. Profit Uiteindelijk blijft het doel wel winst, profit, te maken. In maatschappelijk verantwoord ondernemen wil het bedrijf steeds stappen zetten en wel overwogen keuzes maken, zonder zo ver voorop te gaan lopen dat het koste gaat van de profit. Hoeder van het duurzaamheidsbeleid bij Donkergroen is manager P&O Gerard Veugelers. Het is belangrijk dat mvo in alle lagen van het bedrijf, zowel binnen als buiten, landt en dat mensen het meenemen in de dagelijkse beslissingen. Als bedrijf dat veel voor institutionele opdrachtgevers werkt, verwacht hij nog wel wat van de overheid. Die zou een veel duidelijkere rol moeten spelen. Een duurzaamheidsvisie wordt wel in veel aanbestedingsprocedures genoemd, maar speelt per saldo een te geringe rol bij de gunning. Veugelers vindt dat de overheid wat laat liggen en hoopt dat het Advies Duurzaam Inkopen van het bedrijfsleven aan de overheid verandering teweegbrengt. Er zouden veel meer duidelijke doelstellingen aan bedrijven moeten komen en uitleg over hoe te werken. De minimumeisen zijn te hapsnap. Als innovatie en creativiteit serieus door opdrachtgevers worden beloond, dan stimuleer je het ook echt

19 Elektrische voertuigen, stil en snel Voor het vervoer van goederen en gereedschappen over een relatief korte afstand worden steeds vaker elektrische voertuigen ingezet. Ze hebben een laag geluidsniveau en stoten geen uitlaatgassen en fijnstof uit. Dit artikel biedt een overzicht van wat er zoal op de Nederlandse markt te koop is. Tekst Johan Simmelink / Beeld Johan Simmelink en leveranciers Veel gemeenten en groenbedrijven gaan voor het vervoer van materialen over op elektrisch aangedreven wagens. Deze het vervoer van 500 kg 0,23 kwh per km verbruikt, heeft daarvoor 0,28 kwh van het elektriciteitsnet nodig. Met deze 0,28 kwh is er een CO 2 -emissie van 175 gram (0,28 x 625 gram). geduid met DC en wisselstroommotoren (AC) die geen koolborstels hebben en bijna onderhoudsvrij zijn. Een gelijkstroommotor is groter dan een wisselstroommotor met hetzelfde vermogen en zijn door het ontbreken van uitlaatgassen vriendelijker voor de omgeving. Wanneer dezelfde 500 kg wordt vervoerd met een bestelwagen met een neemt daardoor meer ruimte in. Bij gelijkstroommotoren is het geleverde kop- Nimos Mi-Nitrac 1.4 E Ook ligt het geluidsniveau veel lager in vergelijking met een voertuig met een verbrandingsmotor dan is het brandstofverbruik in stadsverkeer 13,6 l benzine pel wel weer groter waardoor deze meer kracht kunnen ontwikkelen, bijvoorbeeld Accu s het zwavelzuur wordt daarbij omgezet in accu regelmatig worden bijgevuld met verbrandingsmotor. Het lage geluidsni- per 100 km. Het verbranden van één om te trekken. Bij wisselstroommotoren De energie voor de aandrijving van de een loodsulfaat en water. Zwavelzuur is gedistilleerd water. veau speelt vooral een rol op plaatsen liter benzine levert 2,4 kg CO 2 op. Voor wordt daarvoor weer een tandwielvertra- voertuigen is opgeslagen in accu s. Voor zwaarder dan water; hierdoor weegt de Bij onderhoudsvrije accu s is de accu waar stilte een belangrijk aspect is, zoals dit voertuig is dat dus 326 gram CO 2 per ging ingebouwd om het koppel te vergro- de elektrische energie bij voertuigen vloeistof van een geladen accu meer dan volledig afgesloten. Er is een katalysator begraafplaatsen en recreatieparken. km. Met het transport met een elektrisch ten. Met een elektronische voorschake- worden tractie-, puur lood-, agm- en gel- de vloeistof van een lege accu. Zo kun je toegevoegd, die de waterdamp weer om- Een ander kenmerk is dat elektrische aangedreven voertuig is de CO 2 -uitstoot ling is het aantal omwentelingen van accu s gebruikt. de ladingstoestand van een accu meten zet in water. Een agm-accu (Absorbing voertuigen geen energie gebruiken wan- dus 151 gram per km minder (326 minus een motor traploos te regelen. Een accu is opgebouwd uit een aantal met zuurweger. Glassmatt Technology) is ook afgesloten; neer ze stilstaan. Bij het gebruik van een 175 gram). Bij een aantal voertuigen wordt de cellen die in serie geschakeld staan. Elke Bij het laden van een accu is er een de accuvloeistof zit in glasvezelmat- voertuig met een verbrandingsmotor elektromotor ook gebruikt als regene- cel bestaat uit een aantal platen van lood omgekeerde chemische reactie. Tijdens ten. Bij gel-accu s is het water vermengt blijft de motor vaak draaien wanneer er een korte stop wordt gemaakt, bijvoor- Twee types elektromotoren ratief remsysteem. Dit betekent dat bij het afremmen op de motor deze gaat en van loodoxide. Deze platen staan in een mengsel van zwavelzuur en gedistil- het laden gaat een deel van het water over in waterdamp, die door gaatjes met een andere stof waardoor er een gel ontstaat. Agm- en gel-accu s kunnen beeld voor het op- of afladen van materialen. Dit brengt niet alleen hogere brandstofkosten met zich mee, maar geeft ook meer uitstoot van CO 2. In elektrische voertuigen worden twee typen elektromotoren toegepast: gelijkstroommotoren (met koolborstels) aan- werken als generator (dynamo) en op dat moment stroom opwekt die weer in de accu wordt opgeslagen. leerd water. Door een chemische reactie tussen de platen en het zwavelzuur ontstaat er elektrische stroom. Een deel van in de doppen de accu kan verlaten. Bij tractie-accu s is deze vorming van waterdamp het grootst en daarom moet deze niet lekken en daardoor worden ze in voertuigen geplaatst die schuin kunnen komen te staan. Uit gegevens van AgentschapNL van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie blijkt dat het opwekken van 1kWh elektriciteit gemiddeld 625 gram CO 2 -belasting geeft. Een elektrisch aangedreven wagen die bij Alkè XT 4 20 Divaco D-line Spijkstaal 36 37

20 Elektrische voertuigen, stil en snel Tractie-accu s zijn in staat om gedu- Ook hangt het ervan af welke opties wor- instelbaar en biedt meer comfort. rende langere tijd een constante stroom den opgenomen in en op het voertuig. Een regelbare verwarming is een veel te leveren. Ook zijn deze accu s minder Wordt de accu te ver ontladen dan is dat gevraagde optie. De verwarming kan kritisch in het laden. Door dit gebruiks- af te lezen op de accu-indicator op het elektrisch zijn of op dieselolie draaien. gemak worden ze nog veel gebruikt bij dashboard. Bovendien worden dan alle Bij een aantal merken behoort een airco voertuigen die elektrisch worden aange- opties uitgeschakeld, zodat alle dan nog zelfs tot een optie. dreven. aanwezige stroom gebruikt kan worden Wettelijke maximumsnelheden Wanneer een elektrisch aangedreven voor het rijden zelf. Cabine Reglement rdw Wanneer je met een voertuig wilt deelnemen aan het verkeer op de openbare Melex Prof-LWB Goupil G3L voertuig niet is gekentekend (dus geen gele kentekenplaat heeft), is de wettelij- Elektrische transportvoertuigen kunnen worden uitgevoerd met of zonder cabine. weg zal het voertuig moeten voldoen aan de eisen die zijn geformuleerd in het ke maximumsnelheid 25 km per uur. Wel Bij voertuigen met cabine zijn er grote Reglement van de rdw. Het maakt dan kunnen de meeste voertuigen technisch verschillen in de uitvoering. De meest geen verschil of deze wel of geen cabine een hogere snelheid halen. Een aantal eenvoudige is een kale cabine waarbij de heeft. Deze eisen geven aan dat het fabrikanten heeft een keuzeknop voor chauffeur alleen informatie krijgt over voertuig altijd moet zijn uitgerust met de maximale rijsnelheid in hun voertuig de snelheid en de ladingstoestand van aan de voorzijde richtingaanwijzers, plus ingebouwd. Afhankelijk van het terrein het accu s door middel van een accu- verlichting met stadslichten en dimlicht. of de last die moet worden getrokken indicatiemeter. Aan de achterzijde moeten er remlich- kun je zo zelf een maximumrijsnelheid Een luxe cabine heeft veel weg van die ten, richtingaanwijzers en rode retro- kiezen, zelfs tijdens het rijden. van een auto met allerhande meters als reflectoren zitten. Bij een uitvoering met Sommige voertuigen kunnen zelfs een een bedrijfsurenteller, een tijdklok, to- kenteken moet ook aan de achterzijde snelheid bereiken van zo n 60 km per taalafstandsteller, dagteller en indicatie- de kentekenplaat verlicht zijn. Is het een uur. Fabrikanten hebben deze voertui- lampjes voor richtingaanwijzers en ver- uitvoering met een maximum rijsnel- gen laten keuren om als gekentekende lichting. Ook behoort vaak een radio bij heid van 25 km per uur dan moet er op voertuigen te mogen worden ingezet. deze cabines tot de standaarduitrusting. de achterzijde een afgeknotte driehoek De gebruiker kan er dan voor kiezen om De stoel in een luxe cabine is veel beter zitten. Bellier Docker Gemcar elxd het voertuig te laten kentekenen door de rdw. Met een kenteken mag met dit voertuig op wegen binnen de bebouwde kom 50 km worden gereden. Ook zijn er Op de volgende pagina s een overzicht van elektrische voertuigen wegen waarop voertuigen met een wettelijke maximum snelheid van 25 km per uur niet zijn toegestaan. Maar met kenteken is de wettelijke toegestane maximumsnelheid van deze voertuigen hoger en daarom mogen ze wel op zulke wegen rijden. Om een gekentekend voertuig te mogen besturen moet de chauffeur in bezit zijn van een B-rijbewijs zolang het totaal gewicht niet boven de kg uitkomt. Bij een niet-gekentekend voertuig met Piaggio Porter Clubcar Carryall 6 LSV een maximumsnelheid van 25 km per uur heeft de chauffeur geen rijbevoegdheid nodig. Actieradius voor één dag Vrijwel alle voertuigen op de markt hebben met volledig opgeladen accu s voldoende energie voor een dag rijden. De actieradius is sterk afhankelijk van gereden snelheid, belasting, terreinom- Toro MDE standigheden en grootte van de accu. Frisian Motors FM