SPOEDGEVALLEN Door Lauwaert

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "SPOEDGEVALLEN Door Lauwaert"

Transcriptie

1 Redactie: Hoofdredacteur SPOEDGEVALLEN Door Lauwaert Eindredactie & Vormgeving Redactieleden Johan P.A. Beullens Vlaamse Vereniging van Verpleegkundigen Spoedgevallenzorg vzw. Door Lauwaert Marc Van Bouwelen Johan P.A. Beullens Bestuur: Voorzitter Ondervoorzitter Secretaris Penningmeester Bestuursleden Secretariaat Marc Weeghmans Door Lauwaert Geert Berden Patrick Dagnelie Rita De Cock Marc Van Bouwelen Erik Vanderheyden Christiaan Gilot Dirk Vandenboer Nicole Reynders Johan P.A. Beullens Geert Van Iseghem Peter Van de Voorde Philippe Fortain Dirk Van der Auwera INHOUD Redactioneel 115 UZ Gent reanimatieteam wint wedstrijd voor ziekenhuisteams op Venticare congres in Utrecht (NL). 116 Fixatie... een nood zaak 118 Prioriteit van een MUG-voertuig 120 Influenza... Info van de FOD Volksgezondheid 121 Wetstraat 126 Gemeld 126 De Vraagbaak 128 WebSite 130 Gelezen 131 Ledenadministratie Geert Berden Wouterveld 51 B-3850 KOZEN Tel/Fax : : Berden.Geert@village.uunet.be Checklist CPR 132 Agenda 140 Volgend nummer 141 Johan Beullens Kleine Nieuwedijkstraat 152 B MECHELEN Fax : : vvvs.mail@pandora.be Lidmaatschap Student : 16,11 Werkend Lid: 27,27 Instelling : 49,58 Juiste bedrag over te maken op V.V.V.S.-rekening: Fortis Bank met vermelding : naam + Nieuw Lid Adverteren? Wenst u te adverteren in ons tijdschrift? Neem gerust kontakt met ons op om de advertentie-voorwaarden op te vragen. Johan P.A. Beullens Kleine Nieuwedijk 152 B-2800 Mechelen Fax : : vvvs.mail@pandora.be

2 Spoedgevallen Instructies voor auteurs De reactieraad van Spoedgevallen is continu op zoek naar nieuwe artikels voor publicatie in het tijdschrift. Zend je manuscript op aan volgend adres: A.Z. V.U.B. - Dienst Spoedgevallen T.a.v. Dhr. Door Lauwaert Laarbeeklaan 101 B-1090 JETTE Om jouw artikel snel door het publicatieproces te krijgen doe je er goed aan 3 exemplaren van het manuscript op te sturen, samen met de originele afdrukken van illustraties en foto s, alsook een diskette met het tekstbestand. DISKETTE Ondersteunde formaten datadrager zijn: /2 IBM-geformateerde diskette 2. ZIP 100 Mb IBM-geformateerd 3. CD-rom Specifieer duidelijk naam en versie van de gebruikte tekstverwerker. De door ons leesbare tekstverwerkersbestanden zijn WORD voor Windows (T.e.m. versie 2003), Word Perfect (T.e.m. versie 5.x) PRESENTATIE VAN MANUSCRIPTEN Taal : Nederlands Afdruk : Eénzijdig, dubbele spatiëring, brede marge van minstens 3 cm rond de tekst. Titelpagina Inhoud : Titel in hoofdletters, daaronder de namen van de auteur(s) in volgorde van belangrijkheid (lower case). Elke auteur wordt vernoemd met: titel - voornaam - initialen - naam - functie -werkgever Eventuele vermelding van adressen van de auteurs dient tot een minimum beperkt. : De auteur is volledig verantwoordelijk voor de inhoud van het ingezonden artikel. Abstract : Een abstract van de aangeleverde tekst, maximum 200 woorden, die de hoofdlijnen van het artikel aangeeft dient op een afzonderlijke pagina te worden aangeleverd. Hoofdingen : De inhoud van het artikel bepaald de hoofdingen die worden gebruikt. Als het artikel een onderzoek betreft wordt de gebruikelijke layout aangehouden: Introductie Achtergrond / Literatuur Methodes Gegevens / Resultaten Discutie Besluit Andere layouts zijn mogelijk, maar denk eraan dat de gebruikte hoofdingen het lezen en verstaan van een artikel moeten bevorderen. Gebruik slechts twee type hoofdingen: Hoofding 1: Vet - Hoofdletters Hoofding 2: Vet - Beginkapitaal - Onderlijnd Illustraties Referenties CHECKLIST tekst! : Illustraties kunnen ingevoegd worden om de tekst te verduidelijken. Diagrammen worden zwart-wit aangeleverd op wit papier dubbel zo groot dan het normale formaat, of als pdfbestand (hoge resolutie = 2400 dpi frequentie = 175 lpi). Elke gebruikte figuur moet correct gelabeld zijn, waarbij een voldoende groot lettertype gebruikt moet worden, rekening houdend met een eventueme verkleining van de figuur. Foto s kunnen eveneens worden ingevoegd. Bij voorkeur worden deze afzonderlijk aangeleverd (originele afdruk of onder digitale vorm (min. resolutie 72 bij 72 dpi). Onze voorkeur gaat uit naar duidelijke zwart-wit foto s met hoog contrasten afgedrukt op glanzend fotopapier. Nummer elke illustratie, tekening, diagram én/of foto op de keerzijde met vermelding van artikel - auteur - naam - adres. Fotomateriaal en andere illustraties worden niet terug gestuurd aan de auteur van het artikel (tenzij anders overeengekomen). : De juistheid van de aangeboden referenties is de verantwo ordelijkheid van de auteur(s). In de tekst wordt de naam van de auteur en jaar van publicatie tussen haakjes geplaatst. Als er twee auteurs zijn worden beide namen vernoemd? Indien er meer dan drie auteurs zijn worden de eerste drie vernoemd gevolgd door et al. Citaties worden steeds gevolgd door de naam van de auteur, datum en pagina van publicatie tussen haakjes. Een lijst van referenties dient in alfabetische volgorde op een afzonderlijk papier aangeleverd met dubbele spatiëring. Elke referentie moet volgende gegevens bevatten: Naam auteur(s) met Voornaam en Initialen Publicatiejaar Volledige titel van het artikel Volledige naam van het tijdschrift Volume nummer Eerste en laatste pagina van het artikel Voorbeeld: Aabakken L(1999) Small-bowel side-effects of nonsteroïdal anti-inflammatory drugs. European Journal of Gastroenterologie and Hepatology. 11-4, Adhiyaman V. et al(2000) Colonic perforation associated with slow-release diclofenac sodium. International Journal of Clinical Practice. 54-5, Vooraleer jouw manuscript op te sturen is het best volgende checklist nog eens te overlopen: Originele tekst + 2 copijen + gelabelde diskette, ZIP of CD Figuren,, tabellen én/of foto s van goede kwaliteit, géén fotocopijen Complete referentielijst (géén ontbrekende details?) Tabellen : Tabellen worden met dubbele spatiëring afgedrukt op een afzonderlijke pagina. Ze worden voorzien van een correcte verwijzing en legende, en zo nodig verduidelijkende voet noten. Zorg ervoor dat elke tabel duidelijk geciteerd is in de

3 Redactioneel Ondanks de verrassende Indian Summer waarvan we hebben mogen genieten, is de herfst in het land... Ideaal weer voor een verfrissende najaarswandeling of om even uit te gaan uitwaaien aan zee, iets wat wij zeker gaan doen in Blankenberge voor en na ons symposium! Over symposium gesproken... wisten jullie dat onze collega s van de spoedgevallen UZ Gent in Nederland op het grote Venticare Congres de grote CPR-wedstrijd hebben gewonnnen? Als dat geen prestatie is... Meer hierover kan je verder in dit nummer lezen. Verder hebben we het over de nood zaak tot fixatie, een item dat toch frequent aan de orde is op spoedgevallen. Maar weten we wel aan welke dingen we ons moeten houden? Een blik op een protocol... Bij de Juridische Adviesgroep van het NVKVV ontving men een tijd gelden de vraag Hoe zit dat nu met de prioriteit van een MUG??? Een aantal wijzen bogen zich over deze vraag en schreven vervolgens hun bevindingen op. Toch eens de moeite om bij stil te staan. Dit najaarsweer zorgt natuurlijk -naar aloude gewoonte- voor een toenemend aantal patiënten op onze diensten. Als we de berichtgeving mogen geloven, zou het wel eens kunnen zijn dat hier in de zeer nabije toekomst (?) wel eens wat griep-patiënten kunnen bij zijn. Hoe zit dat nu met die griep? Op de site van het FOD Volksgezondheid vonden we volgende info over Influenza... Verder is er nog nieuws uit de Wetstraat, zijn er nog enkele items in de rubriek Gemeld, en is er de gebruikelijke Vraagbaak en Website. Voor diegenen die al wel eens voor een groep studenten of ambulanciers staan in het kader van een evaluatietoets geven we even een handig instrument om te komen tot een uniforme evaluatie van de CPR-kennis... in het artikel Checklist Reanimatie Afsluiten doen we met de Agenda voor de komende maanden en een vooruitblik op ons laatste nummer van Alvast veel leesgenot! Spoedgevallen JG 24 Nr

4 UZ Gent reanimatieteam wint wedstrijd voor ziekenhuisteams op Venticare congres in Utrecht (NL). Philippe Fortain, HVPK Spoedgevallen UZ Gent p 26 en 27 mei 2005 ging het Venticare congres voor IZ en spoed verpleegkundigen door in Utrecht ( NL ). Tijdens dit congres werd ook voor de vierde keer een reanimatiecompetitie voor ziekenhuisteams georganiseerd. Hier konden verschillende ziekenhuisteams zich inschrijven om tegen elkaar te strijden voor de titel van beste reateam. Een verslag. Om te kunnen deelnemen aan deze competitie moest elk team hun protocol van de ALS ( Advanced Life Support ) instructies die in hun ziekenhuis gehanteerd en aangeleerd worden aan de jury overhandigen. De jury bestond uit een team van ERC ( European Resuscitation Council ) instructeurs. Wanneer dit werk voldeed aan de vooropgestelde eisen, werd het team effectief weerhouden voor de competitie. Dat deze eerste selectie niet evident was, kon gemerkt worden aan het feit dat 40 ziekenhuizen ( zowel Nederlandse als Vlaamse ) hun protocol hadden ingestuurd en dat er slechts 8 ziekenhuizen weerhouden werden om aan de rea-competitie deel te nemen. Deze competitie bestond uit twee delen. In de voorronde moest elk team afzonderlijk en zonder dat de andere teams konden toekijken een proef uitvoeren. Deze proef was een casus waarbij een patiënt met een hartstilstand op een verpleegafdeling gereanimeerd werd door een afdelingsverpleegkundige en waarbij het rea-team de reanimatie moest overnemen. Het ALS protocol werd opgestart en moest gedurende 8 minuten uitgevoerd worden. Het team bestond uit vijf personen. De teamleider, Prof. Dr. Koen Monsieurs van de spoedgevallendienst stond in voor de diagnosestelling, de opbouw van het ALS protocol en defibrillatie, Melissa De Regge, verpleegkundige kritieke diensten, stond in voor de hartmassage, Niels De Prijck, verpleegkundige van de spoedgevallendienst, stond in voor de medicatietoediening en Dr. Nicolas Mpotos, laatstejaars student geneeskunde, stond in voor het luchtwegbeleid. Lieve Bouters van de intensieve zorgenafdeling, was onze reservespeler voor het geval er een teamlid zou ziek worden. Tijdens de uitvoering van de handelingen werd gelet op verschillende criteria : kennis, technische vaardigheden, samenwerking, communicatie, hypothese ( oorzaak van de hartstilstand achterhalen en daar op inspelen ), snelheid, orde, omgaan met omstaanders, enz. Wanneer alle teams hun individuele proef hadden afgelegd werd het resultaat ( weerhouden of niet weerhouden ) bekendgemaakt. De deelnemers wisten niet hoeveel hun individuele score was of waarop zij respectievelijk goed of slecht gescoord hadden. Zo kregen ze ook geen kans om op eventueel gemaakte fouten te anticiperen in de finale. Voor de finale werden drie teams weerhouden : Rotterdam, Leiden (win- naar van de twee vorige competities) en UZ Gent. De finale werd in een groot auditorium gehouden in aanwezigheid van de congresleden en onder luide aanmoediging van de supporters van elk ziekenhuis. Opnieuw kreeg elk team een moeilijke casus waarop zij moesten verder werken. Eén voor één werden de teams aan het werk gezet. De teams mochten van elkaar niet zien hoe zij tewerk gingen. Er werd terug op dezelfde criteria gequoteerd. Na de drie proeven werden de resultaten onmiddellijk bekendgemaakt. Het UZ Gent reanimatieteam werd als eerste gerangschikt vóór Leiden en Rotterdam. Zij ontvingen voor hun prestatie een cheque van 1.000,00 en mochten een wisselbeker mee naar Gent nemen. Dit impliceert ook dat zij volgend jaar hun titel moeten verdedigen op het volgend Venticare congres. Naast de eerste prijs ontving het UZ Gent team ook een 116 Spoedgevallen JG 24 Nr. 4

5 bijzondere vermelding van de jury voor de kwaliteit (zowel naar inhoud als naar vorm) voor de procedurehandboeken BLS ALS en PLS die werden ingediend. Eens het team terug in Gent werden zij door alle collega s gelukgewenst met hun puike prestatie. Deze overwinning was voor velen de bekroning van een jarenlange inzet om het reanimatiebeleid in het UZ Gent te optimaliseren. Hoe het UZ Gent team de voorbije jaren ontstaan is kom ik te weten aan de hand van een interview met één van de leden van het eerste uur, Melissa De Regge. Red. Hoe is het reanimatieteam ontstaan? M.DR. Tot voor 2001 was de BLS ( Basic Life Support ) training een verplichte bijscholing voor alle verpleegkundigen ( > 1000 ) van het departement verpleging. Deze lessen werden wekelijks ( 2 namiddagen ) gegeven door een verpleegkundige van de spoedgevallendienst. Doch er waren een aantal tekortkomingen merkbaar. Enerzijds zagen we dat één lesgever onmogelijk alle basisverpleegkundigen van alle verpleegafdelingen op jaarbasis kon bijscholen en anderzijds merkten we op dat de verpleegkundigen van de kritieke diensten ( spoed, IZ ) niet naar deze bijscholingen gingen. Het eerste probleem was er één van structurele aard, het tweede was meer een probleem van de invulling van het programma dat niet echt aansloot met de noden van een kritieke dienst. Wanneer we het reanimatiebeleid op de verschillende intensieve zorgenafdelingen en de spoedgevallendienst eens van naderbij gingen bekijken dan stelden we toch vast dat hoewel iedereen van zichzelf dacht dat men goed reanimeerde, er toch op een zeer verschillend niveau gewerkt werd. Vaak zagen we dat een reanimatie ongestructureerd verliep en dat de verpleegkundigen over verschillende vaardigheden beschikten waardoor de kwaliteit van de reanimatie niet altijd evengoed was. Er werd door het diensthoofd verpleging een werkgroep samengesteld om het reanimatiebeleid in het ziekenhuis te analyseren en een voorstel uit te werken. De werkgroep die daarvoor werd opgericht, bestond naast het diensthoofd verpleging uit een arts ( ALS instructeur ) en 6 verpleegkundigen die allen de ALS provider cursus van de ERC gevolgd hadden. De werkgroep had als doelstelling een uniforme ALS richtlijn op te stellen voor de kritieke diensten, een opleiding te ontwikkelen voor alle verpleegkundigen van de kritieke diensten ( 1 x per jaar verplicht te volgen ), en later ook een programma te ontwikkelen waar ook de ASO ( Artsen Specialisten in Opleiding ) zouden kunnen op aansluiten. Red. Hoever staan jullie nu? M.DR. Vandaag is ons project uitgegroeid tot een kwaliteitsproject waar meer middelen voor voorzien zijn. Naast de ALS werkgroep, is ook een BLS en een PLS (Pediatric Life Support) werkgroep opgestart met dezelfde doelstellingen als de ALS werkgroep. Herwerken van de respectievelijke reanimatieprocedures en het opstarten van opleidingen voor de specifieke doelgroepen, die zich op vrijwillige basis, naast hun dagtaak, blijvend inzetten voor het verbeteren van het totale reanimatiebeleid in het ziekenhuis. Sinds 2003 worden deze drie werkgroepen overkoepeld door een stuurgroep die het ziekenhuisbrede beleid uitstippelt, de nodige planningen opmaakt en de budgetten beheert. In die stuurgroep zitten verschillende artsen (van verschillende disciplines), het diensthoofd verpleging en een vertegenwoordiger uit elke werkgroep. Sinds kort hebben we ook een skills lab in gebruik genomen, waar we alle reanimatieopleidingen geven. Daarnaast is er ook geïnvesteerd in materiaal ( zoals reanimatiepoppen, ventilatieballons, een reanimatiekar, defibrillator enz. ) Naast een volledig uitgewerkte ALS richtlijn (met een procedureboek die een speciale vermelding kreeg van de jury op het Venticare congres in Utrecht nvdr ) hebben we vorig jaar ook de BLS en de PLS richtlijnen herbekeken en zijn er twee bijkomende procedureboeken gepubliceerd waarin deze richtlijnen zijn neergeschreven. Elke cursist ontvangt trouwens zo n procedureboek wanneer hij / zij zich inschrijft voor de opleiding. Red. Jullie werken allen voltijds als verpleegkundigen, jullie schrijven procedureboeken, jullie geven de opleidingen aan de verpleegkundigen, is er nog iets dat wij niet weten? M.DR. Inderdaad, vorig jaar hebben we een aantal wetenschappelijke onderzoeken uitgevoerd naar het competentieprofiel van de BLS vaardigheden bij 200 verpleegkundigen in ons ziekenhuis, het gebruik van het Pocket masker versus de PAR ( Public Access Resuscitator ) en de vaardigheden van de spoedverpleegkundigen bij een ballonventilatie versus de ventilatie met een Smart-Bag na Spoedgevallen JG 24 Nr

6 drie en zes maanden. Red. Wat waren de resultaten? M.DR. Ik kan nu niet alle resultaten in detail bespreken. Zij zullen later gepubliceerd worden. Ik kan wel zeggen dat de 0-meting ons leerde dat de basisvaardigheden van zowel de beademing als de hartmassage niet bijzonder goed waren. We hebben die vergeleken met de resultaten van andere centra en gelukkig konden we vaststellen dat we het niet slechter deden dan elders. Dit heeft ons toch aan het nadenken gezet.. We hebben hier voornamelijk uit geleerd dat de opleidingen intensiever moeten gegeven worden en dat er sneller feed-back moet gegeven worden naar de cursisten. Dit is ook de reden waarom de BLS trainingen nu door een grotere groep instructeurs gegeven wordt en dat er meer en meer individueel begeleid wordt. Red. Hoe ziet de toekomst eruit? M.DR. Eerst even op adem komen na al de spanning van ons Nederlands avontuur. We genieten van de felicitaties die we van alle collega s ontvangen. Daarnaast moeten we ons stilaan voorbereiden op de nieuwe lessencycli die na het zomerverlof opstarten. Ook de inhoud van onze drie brochures moet steeds up to date worden gehouden. Wanneer er nieuwe richtlijnen verschijnen moeten deze onmiddellijk in onze procedureboeken worden aangepast. Daarna zullen we ons ook terug moeten voorbereiden om onze titel te gaan verdedigen op het volgend Venticare congres. Red. Wanneer mogen jullie de wisselbeker behouden? M.DR. Als we drie keer opeenvolgend de reanimatiecompetitie winnen. Red. Jullie weten wat gedaan. M.DR. Zeker weten. Red. Bedankt, veel succes en nog eens proficiat. Fixatie... een nood zaak Doel van de fixatie is de bescherming van de patiënt tegen gevaren of risico's die een direct gevolg zijn van zijn gedrag. Ook de veiligheid van anderen kan een reden zijn. Deze interventie kunnen gebeuren met instemming van de patiënt of zijn vertegenwoordigers. In noodsituaties ook zonder instemming (bv. wanneer uitstel onverantwoord is). In principe gaat men er van uit dat de patiënt bekwaam is om zijn eigen belangen te behartigen, te kiezen en toe te stemmen. Ontbreekt de toestemming dan is er sprake van van verzet. Als zorgverleners een vrijheidsbeperkende interventie overwegen moeten zij zich afvragen of uitleg aan en overleg met de patiënt mogelijk is en of toestemming van de patiënt en/of de betrokken familie kan worden verkregen. Al deze antwoorden komen in het spoeddossier. De aard en de ernst van de fixatie moet in functie staan van de omstandigheden. Enkele voorbeelden: In een algemeen ziekenhuis wordt de patiënt opgenomen voor een heelkundige ingreep. Na de ingreep worden er bedhekkens aangebracht. Hier gaat het over een kortstondige fixatie die voorafgaandelijk met de patiënt wordt besproken. Het gaat hier over een korte interventie. Wanneer de patiënt hier van niet op de hoogte werd gesteld kan dit tot een paniekaanval leiden bij het ontwaken. Soms is de psychische en mentale toestand van de patiënt op spoedgevallen van die aard dat het oriëntatievermogen en het realiteitsbesef in die mate verloren zijn dat separatie (nachthospitaal) en fixatie in de rolstoel (zetel) of bed noodzakelijk zijn. Criteria: Specifieer de reeds genomen maatregelen in het spoeddossier: Sedatie Uitleg en instructies aan de patiënt Verhoogd toezicht Andere Alvorens over te gaan tot fixatie van de patiënt moet de 118 Spoedgevallen JG 24 Nr. 4

7 patiënt voldoen aan minimum 1 voorwaarde uit ELKE categorie. patiëntverantwoordelijke) Indien de patiënt gefixeerd wordt moet de familie ingelicht worden voor het eerste bezoek (noteren in het spoeddossier) Bij fixatie is een continue observatie van de patiënt vereist, fixatie is geenszins een toezichtvervangend middel. Observaties: Risico's verbonden aan het gebruik van fixatiemateriaal: In het tijdschrift "Verpleegkundig Kader" (sept 2003) wordt in het artikel "Veiligheidsrisico's bij gebruik van bedhekkens en fixatiemateriaal" een overzicht gegeven van aangetroffen risicosituaties en het gevaar dat er zich voordoet. Nog volgens het artikel "Veiligheidsrisico's bij gebruik van bedhekkens en fixatiemateriaal" geeft de auteur G. Demaiter een overzicht van de mogelijke lichamelijke en psychosociale gevolgen. Het zijn o.a.: Longontsteking en respiratoire complicaties Huidletsels Decubitus Incontinentie Constipatie Orthostatische hypotensie Oedeem aan uiteinde van de onderste ledematen Cardiale stress Overlijden door wurging of aspiratie Strijdlustigheid en agressiviteit Woede Angst om verlaten te worden Algemene achteruitgang Aandachtspunten: De fixatiematerialen moeten steeds gebruikt worden zoals beschreven in de handleiding. Bij fixatie moeten steeds minimum 2 extremiteiten kruiselings gefixeerd worden (vb li arm, re been en lendegordel) Indien een patiënt gefixeerd wordt moeten de onrusthekken omhoog gedaan worden De fixatie dient binnen de 24 uur te worden gestopt of bevestigd worden (arts, dienst of Bij fixatie moeten de volgende parameters om de 2 uur geobserveerd en gedocumenteerd worden in het spoeddossier of verpleegdossier in het nachthospitaal. Correct gebruik van de fixatiemiddelen Bewegingsvrijheid van de patiënt Doorbloeding, kleur en sensibiliteit van de gefixeerd extremiteiten Mentale status Vocht en voedingstoestand (honger, dorst, ) Sanitaire behoeften van de patiënt (stoelgang, mictie, ) Vitale parameters ( ademhaling, pols, ) Verdere noodzaak tot fixatie Uit een korte rondvraag blijkt onder meer dat medewerkers en directies vaak onvoldoende bewust zijn van de gevaren, concrete specifieke zorginstructies in het zorgplan van de patiënt ontbreken evenals een schriftelijk beleid met betrekking tot fixatie. Juridische aspecten van het fixeren: Een specifieke wettelijke regeling van alles wat het fixeren van patiënten betreft is niet voorhanden. In België is bij Koninklijk Besluit van 18 juni 1990 in de Wet ter Bescherming van het verpleegkundig beroep vastgesteld dat verpleegkundigen hoger opgeleiden zoals artsen, vier maatregelen mogen nemen ter bescherming van de patiënt, zichzelf of de omgeving. Deze zijn fixatie, afzondering, beveiliging en toezicht. De genomen maatregelen worden achteraf getoest aan de hand van de verslageving. Men moet zich ervan bewust zijn dat het fixeren een B1 handeling is. Dit wil zeggen dat geen voorschrift van een arts nodig is. Een verpleegkundige moetde kundigheid en het inschattingsvermogen bezitten om een beslissing te nemen tot fixeren over te gaan. Wettelijke bepalingen zijn er, zoals hierboven vermelden, weinig over dit onderwerp. Onze wetgeving gaat ervan uit dat men verantwoordelijk wordt geacht voor de gevolgen van de zelf uitgevoerde handelingen. Wanneer een verpleegkundige overgaat tot fixeren van een patiënt tijdens een nachtdienst en er treden complicaties op zal de verpleegkundige ter verantwoording worden geroepen. Door het ontbreken van een duidelijke wetgeving rond het fixeren van patiënten, moet men grote belang hechten Spoedgevallen JG 24 Nr

8 aan een zo concreet mogelijk verpleegplan waarin de patiënten en zijn familie nauw betrokken worden. Referenties: Laeveren Anja,, Fixatie, 5/2004 Demaiter G., Veiligheidsrisico's bij gebruik van bedhekkens en fixatiemateriaal, tijdschrift verpleegkundig Kader 22/5 10/2003 Fixatieprotocol voor niet psychiatrische patiënten, fixatie in bed; Campus O.L.V. Middelares Deurne Prioriteit van MUG-voertuig Marc Van Bouwelen Gegr. verpleegk. I.Z.-Spoed Lic. med.-soc. De juridische adviesgroep van het NVKVV ontving een vraag i.v.m. het rijden van een MUG-voertuig. Gezien vraag en antwoord interessant zijn voor de MUG-diensten, geven we ze hier onderstaand weer met enige commentaar. Bij vervoer van een patiënt na MUG-interventie zitten de arts en de verpleegkundige in de ambulance en een ambulancier brengt het lege MUG-voertuig terug. Mag dit prioritair rijden om bij de ambulance te blijven? Antwoord : In de wegcode is elk chauffeur verantwoordelijk, een gekoppelde verantwoordelijkheid van voertuigen bestaat niet. Art. 37 van de wegcode geeft prioriteit wanneer het prioritaire voertuig een dringende opdracht uitvoert. Is dit het geval? De patiënt is gestabiliseerd en onder toezicht van een gespecialiseerd MUG-team, dus het lege MUG-voertuig heeft geen prioriteit. De enige verantwoording zou kunnen zijn dat de kritieke patiënt onderweg complicaties zou doen, en dat bijkomend materiaal uit de MUG en hulp van de ambulancier nodig is. Het is veiliger hiervoor even via de radio op te roepen zodat de MUG zich alsnog bij de ambulance voegt ; dit zal niet zoveel tijd in beslag nemen. Tot zover het antwoord van de juridische adviesgroep. Hierbij zijn nog een aantal bemerkingen te maken. De wet bepaalt niet wat een dringende opdracht is. In de rechtspraak wordt algemeen aangenomen dat het gaat om een toestand waar een persoon dermate in gevaar is, dat het nemen van zekere risico s door de hulpdiensten aanvaardbaar geacht wordt (o.a. Poté, 1990). Voor het vervoer van de kritieke patiënt kan dit het geval zijn. Voor het louter aanwezig zijn van materiaal in een halfleeg voertuig niet. Buiten de wettelijke bespreking is de vraag in hoeverre snel rijden goed is voor de toestand van de patiënt? In de eerste plaats brengt dat een hoger risico op ongevallen mee, en zelfs een ongeval met blikschade betekent tijdverlies en dus verlies van meer minuten dan men seconden wint door snel te zijn. In de tweede plaats leert de transportgeneeskunde dat veel acceleraties en deceleraties enkel negatief inwerken op de patiënt. Wat dat betreft is het Nederlandse glijdend vervoer een betere rijstijl dan louter het halen van snelheid. In enkele MUG-teams rijden de chauffeurs met het lege MUG-voertuig voor de ambulance om de weg vrij te maken. Dit is rijtechnisch gevaarlijk. Een automobilist die inhoudt bij het horen van een sirene, zal automatisch weer aanzetten zodra het prioritair voertuig voorbij gereden is. Na een MUG/ambulance wordt geen tweede voertuig verwacht (in tegenstelling tot bijv. een politiemotor). De kans op ongevallen in dit systeem lijkt dus merkelijk hoger. Bovendien is dit niet voorzien in de wegcode. Escorteren van voertuigen is een politietaak. De gevolgen voor de chauffeur van de lege MUG kunnen zeer zwaar zijn. Vergeten we ook niet dat strafrechtelijke veroordelingen niet gedragen worden door de werkgever. Tenslotte stelt zich de vraag naar de plaats van de verpleegkundige. Een groot aantal MUG-teams laat niet de ambulancier met de lege MUG volgen, maar de MUGverpleegkundige. (Dat kan wel eens de reden zijn dat de arts niet zozeer de wagen maar wel de verpleegkundige in zijn omgeving wil ingeval de patiënt verslecht ). MUGverpleegkundigen moeten een bijzondere beroepstitel hebben, of gelijkgesteld zijn door ervaring, speciaal om kritieke patiënten te kunnen begeleiden. Een vierde jaar volgen om als chauffeur te rijden terwijl een ambulancier deskundig in basisambulancezorg maar niet in beade- 120 Spoedgevallen JG 24 Nr. 4

9 mingstoestellen, cardiorespiratoire monitoring, vasoactieve medicatie etc. bij arts en patiënt zit, is moeilijk te verantwoorden. Niet medisch-verpleegkundig, niet juridisch, niet professioneel, niet deontologisch. De enige reden is soms administratief-verzekeringstechnisch. Bepaalde ambulanciers hebben in hun taakomschrijving niet het rijden met voertuigen van een andere dienst (MUG). De verzekering B.A. van het MUG-voertuig zal in elk geval de schade dekken die ze zouden veroorzaken bij een eventueel ongeval. Eigen schade zou een probleem kunnen vormen. De beste oplossing is de verzekering B.A. en arbeidsongevallen (en eventueel werkgever bijv. gemeentebestuur) met een aangetekende brief te laten weten dat het vanaf. (datum) tot de opdracht van de betrokkenen behoort met een leeg MUGvoertuig te rijden bij een interventie. Indien de verzekering niet reageert, aanvaardt ze het risico en is de opdracht automatisch gedekt. Ook het rijden met een leeg MUG-voertuig hoort correct en verantwoord te gebeuren. In de eerste plaats door te denken aan de eigen veiligheid, die van de patiënt en die van de overige weggebruikers. Daarnaast door een juiste inzet van medisch personeel, en tenslotte in het besef van de fysieke en juridische kwetsbaarheid van de (verpleegkundige) chauffeur. Influenza... Informatie van de FOD Volksgezondheid. Wat is een grieppandemie? Een nieuwe griep die zich heel snel verspreidt in bijna alle landen van de wereld. Grieppandemieën worden veroorzaakt door het opnieuw opduiken van een oude of het ontstaan van een nieuwe influenza-a-virus stam, waarvoor geen of bijna geen immuniteit bestaat onder de wereldbevolking. Grieppandemieën tasten meer mensen aan, veroorzaken ernstiger ziekte en meer maatschappelijke ontwrichting dan de gewone griep die elke winter bij ons voorkomt. Hoe dikwijls komt zo een grieppandemie voor? Er verlopen meestal enkele decades tussen twee grieppandemieën. Er waren drie grieppandemieën in de vorige eeuw. Jaar De belangrijkste verschillen zijn samengevat in de onderstaande tabel. Gewone griep komt bij ons in meer of mindere mate in de winter voor. In het zuidelijk halfrond circuleert het griepvirus tijdens onze zomermaanden. Bij risicopersonen kan een gewone griep ernstige ziekte veroorzaken maar voor de meesten onder ons is dit geen levensbedreigende situatie. Elk jaar wijzigt de circulerende virusstam, doch dit kan vrij goed ingeschat worden zodat een gepast vaccin tijdig kan gemaakt worden. Een grieppandemie wordt veroorzaakt door een influenzavirus dat totaal verschillend is van recent circulerende virusstammen. Deze wijzigingen kunnen niet voorspeld worden op dezelfde wijze als voor de jaarlijks opduikende griepvirussen, zodat geen gepast vaccin op voorhand kan gemaakt worden. Hoe zullen we weten dat een grieppandemie begonnen is? Grieptype Spaanse Aziatische Hong Kong De Wereldgezondheidsorganisatie registreert wereldwijd Waarschijnlijke oorsprong Onzeker* China China Wereldwijd aantal doden 50 tot 100 milj. 1 miljoen 1 miljoen alle influenzavirus activiteit. *de eerste geregistreerde gevallen waren in Europa en Amerika De start van een pandemie zal door de WGO aangekondigd worden. De regeringen worden hier het eerst van op de hoogte Wanneer verwachten we een nieuwe grieppandemie? gebracht. Niemand weet dit met zekerheid. De intervallen tussen de vorige pandemieën hebben geen herkenbaar patroon. Een grieppandemie volgt niet steeds het jaarlijkse patroon van een gewone griep. Wat is het verschil tussen een gewone griep en een grieppandemie? Kan een grieppandemie voorkomen worden? Ten allen tijde worden internationaal belangrijke inspanningen geleverd om een pandemie in de kiem te smoren. Doch het griepvirus is een zeer besmettelijk virus en aangezien het grootste deel van de wereldbevolking gevoelig is voor een nieuw griepvirus, zal bij pandemie de verspreiding hoogstwaarschijnlijk maar zeer tijdelijk ingedijkt kunnen worden. Spoedgevallen JG 24 Nr

10 Hoe kan een pandemie België bereiken? Hoogstwaarschijnlijk zal een grieppandemie ons land bereiken doordat mensen een besmetting oplopen in het deel van de wereld waar het virus al erg circuleert. Bij afreis naar ons land introduceren zij het virus. Hoe zullen we weten dat de pandemie België bereikt heeft? België heeft een goed systeem voor de bewaking van het influenzavirus opgezet. Er is een netwerk van virologische laboratoria die alle ongewone analyses dadelijk rapporteren aan het nationaal influenzacentrum voor precieze identificatie. Dit zal er toe bijdragen om een pandemisch griepvirus snel op het spoor te komen. Hoe lang zal de pandemie aanhouden in België? Waarschijnlijk zal de volgende pandemie, zoals de vorige, in Azië ontstaan. Van daaruit zal de pandemie ons mogelijk binnen de tien weken bereiken. Dergelijke uitbraken duren doorgaans 2-3 maanden. Het is mogelijk dat er ons enkele weken of maanden later een tweede golf van de pandemie bereikt. Dit zijn schattingen die we afleiden uit vorige pandemieën, doch op het ogenblik dat de pandemie zich voordoet zal hierover met meer zekerheid informatie verspreid worden. Wie heeft het meest risico om ziek te worden tijdens een pandemie? Het is typisch voor een pandemie dat iedereen ziek kan worden. Het is immers een nieuw virus waarvoor wereldwijd niemand immuun is. Bepaalde groepen of leeftijdsgroepen kunnen gevoeliger zijn dan anderen voor het virus. We zullen dit enkel met zekerheid weten op het ogenblik dat het virus begint te circuleren. Hoeveel mensen in België zullen waarschijnlijk griep krijgen tijdens een pandemie? Gegevens uit voorgaande pandemieën tonen aan dat ongeveer een vierde (25%) van de bevolking griep zal krijgen, doch het kan ook meer zijn. Hoeveel mensen zullen er mogelijk sterven? Dit hangt af van een aantal factoren zoals hoe ziekmakend (virulent) het nieuwe virus zal zijn, welke leeftijdsgroepen er meest vatbaar zijn, wanneer het vaccin zal beschikbaar zijn, hoe efficiënt antivirale geneesmiddelen zullen blijken en hoeveel mensen deze tijdig zullen kunnen nemen. Afgaande op de drie grieppandemieën van de vorige eeuw kan bij de volgende pandemie een vijfde tot een derde van de wereldbevolking besmet raken. Bij een inschatting voor ons land komt dit neer op twee tot drie miljoen zieken, die allen binnen dezelfde periode van 8 tot 12 weken in bed of in het ziekenhuis zullen terechtkomen. Mogelijks zullen er hiervan sterven. De WGO houdt er rekening mee dat er wereldwijd twee tot zeven miljoen griepdoden zullen zijn. Welke invloed zal een pandemie op de gezondheidszorgstructuur hebben? Een pandemie zal de gezondheidszorg aanzienlijk onder druk zetten. Een snel stijgend aantal mensen met griep zullen immers een behandeling nodig hebben thuis, in een instelling of in het ziekenhuis. De ziekenhuizen hebben een medisch interventieplan dat bij de aanvang van een pandemie zal opgestart worden. Welke invloed zal een pandemie op de handel hebben? Elke pandemie is anders. Het is enkel nadat de evolutie van de pandemie duidelijker wordt dat de invloed op de handel kan vastgesteld worden. Afwezigheid op het werk zal grotendeels afhangen van de leeftijdsgroep die het meest gevoelig zal zijn voor het nieuwe virus. Gelijktijdige afwezigheid van een groot aantal personen op het werk kan zorgen voor een grote ontwrichting van de arbeidsprestaties, zelfs bij niet-noodzakelijk personeel. Het transport en de levering van materialen zullen sterk gereduceerd zijn, mogelijk wordt er een beperking van verplaatsingen opgelegd. Hoewel de afwezigheid van kinderen op school niet dezelfde rechtstreekse impact heeft als bij volwassenen, zou dit indirect hetzelfde effect kunnen hebben aangezien deze kinderen moeten verzorgd worden. Hoe zullen andere sectoren van de samenleving getroffen worden? Een pandemie heeft een invloed op alle sectoren van de samenleving door de ziekte zelf maar ook door mogelijke reisbeperkingen, beperkt openbaar transport en uitgestelde leveringen. Idealiter zou er een duidelijk onderscheid moeten worden gemaakt tussen ontwrichting die louter hinderlijk is en ontwrichting die (rechtsreeks of onrechtstreeks) levensbedreigend is en / of een gevaar betekent voor de structuur van de gemeenschap. In de praktijk is dit echter zeer moeilijk te bepalen. Zullen er reisbeperkingen opgelegd worden? Als een pandemie buiten België begint, zal er hoogstwaarschijnlijk een negatief reisadvies uitgevaardigd worden naar de betrokken regio s. Later, afhankelijk van de evolutie van de pandemie, kan het noodzakelijk blijken om de verplaatsing van mensen in België zelf te beperken om de verspreiding van de ziekte te voorkomen of alleszins te reduceren. Welke voorbereidingsplannen bestaan er op internationaal vlak tegen een pandemie? Rekening houdend met de mondiale aard van een grieppandemie, is er nood aan internationale samenwerking om te komen tot degelijke preventie- en controlestrategieën. 122 Spoedgevallen JG 24 Nr. 4

11 De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) heeft richtlijnen opgesteld om pandemische situaties aan te pakken, en heeft sinds 1952 een wereldwijd Influenza Surveillancenetwerk ontwikkeld. Surveillancesystemen werden eveneens ontwikkeld in de VS - de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) en in Europa - het European Influenza Surveillance Scheme (EISS). Het Belgische nationale surveillanceprogramma neemt actief deel aan systemen van de WGO en het EISS. De verkregen gegevens worden samengevat en zijn makkelijk toegankelijk via internet. Internationale relaties vergemakkelijken studies en uitwisseling van gegevens over landsgrenzen heen. Eén van de belangrijkste doelstellingen van het grieppandemiedraaiboek van de Europese commissie is eventuele conflicten tussen de verschillende nationale draaiboeken te vermijden. Welke voorbereidingsplannen hebben we in België tegen een pandemie? In 1996 werden in België de eerste stappen voor een griep pandemieplan genomen, wat leidde tot een voorontwerp in In juni 2004 gaf de Hoge Gezondheidsraad een positief advies over een uitgewerkt plan. Onlangs werd het plan herwerkt in functie van de recente wetenschappelijke ontwikkelingen. Het doel van het Belgisch draaiboek is een tijdige en efficiënte nationale reactie op een influenzapandemie te vergemakkelijken. Het biedt een algemeen kader voor een geïntegreerde nationale aanpak, aangepast naargelang de dreiging en de evolutie van de pandemie. Het plan beoogt de reductie van de gevolgen op de volksgezondheid en de mogelijke maatschappelijke ontwrichting door destabilisatie van de basisdiensten. Dit gebeurt door de zorgsector en de maatschappij continu voor te bereiden. De Hoge Gezondheidsraadgeeft advies voor het voorzien van antivirale geneesmiddelen en vaccinatie. Maatregelen om de verspreiding in te dijken zoals beperking van massamanifestaties, openbaar transport of het sluiten van scholen zullen naargelang de situatie toegepast worden. Het draaiboek voor een influenzapandemie past binnen het Nationaal Interventieplan (NIP / PUI) en het Medisch Interventieplan (MIP / PIM). Het biedt eveneens de context waarin subnationale structuren (de drie Gewesten, de drie Gemeenschappen, Provincies en Gemeentes) hun eigen plannen moeten ontwikkelen voor het verstrekken van medische en maatschappelijke diensten. Op een adequate manier omgaan met een influenzapandemie vereist vanzelfsprekend een gecoördineerd antwoord dat verder gaat dan enkel de gezondheidssector. Wat zijn antivirale geneesmiddelen? Een antiviraal geneesmiddel is een speciale medicatie voor de behandeling van bepaalde virale ontstekingen. Ze zullen een rol spelen in de behandeling van een pandemische griep. Er wordt verwacht dat het gebruik van antivirale geneesmiddelen de duur van de ziekte zal inkorten, de ziektetekens zal milderen en de complicaties en ernst van de ziekte zal verminderen. Ze kunnen eveneens gebruikt worden om griep te voorkomen, voornamelijk in de aanvangperiode van een grieppandemie. Heeft België een voorraad antivirale geneesmiddelen? Ja, er is een voorraad antivirale geneesmiddelen voor dringend gebruik. De regering overweegt om deze voorraad te verhogen. De Hoge Gezondheidsraad brengt hierover advies uit. Hebben antivirale geneesmiddelen bijwerkingen? De antivirale geneesmiddelen die het meest zullen gebruikt worden tijdens een pandemie worden meestal goed verdragen. In bepaalde gevallen kunnen bijwerkingen zoals misselijkheid en braken optreden. Waarom maken we geen vaccin tegen een grieppandemie? Omdat hett een nieuw virus betreft dat op heden niet beschikbaar is en we niet kunnen voorspellen hoe de samenstelling van het virus exact zal zijn. Om een goed vaccin te kunnen ontwikkelen moet men over het virus beschikken en de genetische structuur kennen. Hoe lang zal het duren om een grieppandemie vaccin te maken? Volgens de huidige internationale mogelijkheden zal het, vanaf het ogenblik dat de pandemie van start gaat, minstens vier tot zes maanden duren om het vaccin te produceren. De productie kan verder vertraagd worden door onvoorziene technische problemen. Zijn we zeker dat we voldoende vaccins zullen ter beschikking hebben? Nee, momenteel niet, maar er zullen meer vaccins nodig zijn dan wat we jaarlijks gebruiken. Er is op Europees niveau overleg met de industrie en ook onze regering denkt eraan dit te doen. Er is een werkgroep opgestart die deze problematiek bestudeert. Betekent dit dat er prioriteit zal gesteld worden voor bepaalde doelgroepen? Ja, waarschijnlijk zullen bepaalde groepen voorrang moeten krijgen. Dit zijn in de eerste plaats de gezondheidswerkers omdat die de opvang van de zieken moeten aankunnen en opdat ze door hun veelvuldige contacten de verspreiding niet zouden in de hand werken. Ook personeel dat instaat voor de basisdiensten en de groep mensen die het meest risico lopen om zeer ernstig ziek te worden zullen gevaccineerd worden. Hoe zal je weten wat je moet doen? Er zal regelmatig berichtgeving zijn via de televisie, radio en de websites van de overheid waarbij verteld wordt wat er precies aan de hand is en wat je moet doen. Mensen die geen dringende hospitalisatie nodig hebben, zullen aangeraden worden thuis te blijven. Een telefonische hulp- en informatiedienst zal ter beschikking staan voor advies. Zijn er andere maatregelen die kunnen genomen worden? Spoedgevallen JG 24 Nr

12 Andere maatregelen om de verspreiding in te dijken zoals beperking van massa manifestaties, openbaar transport of het sluiten van scholen zullen naargelang de situatie toegepast worden. Hoe kan ik mijn eigen risico om ziek te worden verminderen en mijzelf en mijn omgeving beschermen? Bedek mond en neus als je moet niezen. Bij het snuiten van je neus gooi je best het papieren zakdoekje dadelijk in een vuilnisbak. Was je handen veelvuldig voornamelijk als je van buiten komt Vermijd je ogen, neus of mond aan te raken Vermijd voor zover je kan naar massabijeenkomsten te gaan Blijf thuis als je ziek bent, voornamelijk als je hoest en koorts hebt, rust, neem koortswerende middelen en drink voldoende. Hierdoor zal je sneller genezen en help je de infectie niet verder verspreiden Wat doet de internationale gemeenschap om de huidige uitbraken van aviaire influenza-a-h5n1 in Azië in te dijken? De verschillende internationale organisaties volgen de uitbraken op de voet en geven steun en advies aan de getroffen landen. De beste oplossing om de epidemie te stoppen, is het zo snel mogelijk doden en vernietigen van alle geïnfecteerde dieren om te voorkomen dat de ziekte zich verder verspreidt. Het vaccineren (met het klassieke humane griepvaccin) van mensen die werken in de besmette pluimveebedrijven en aan de opruiming deelnemen kan nuttig zijn om het ontstaan van nieuwe virussen waar mensen vatbaar voor zijn te helpen voorkomen. De Wereldorganisatie voor dierengezondheid ( OIE) geeft een actuele lijst van de landen die getroffen worden door een vogelgriepvirus. In Europees verband is er een importstop voor siervogels en levend pluimvee uit Azië. Welke maatregelen had België genomen tegenover de recente dreiging die uitging van de gevaarlijke vogelgriep, aviaire influenza-a-h5n1, in Azië? De Dienst Gezondheidsmonitoring van de federale overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu en het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid (WIV), bijgestaan door talrijke wetenschappelijke experts van de universitaire instellingen en het Tropisch Instituut, houden de ontwikkelingen rond de vogelgriep in de gaten. Op dit moment is voor België geen reden tot zorg. Wel heeft de minister van Volksgezondheid een aantal maatregelen getroffen: Preventieve maatregelen zijn genomen om te vermijden dat deze vogelgriep in België uitbreekt. Deze zijn onder meer: een tijdelijk verbod van invoer van gevogelte uit de risicolanden, advies voor vertrekkende en aankomende reizigers vanuit het gebied (web, reisadvies federale overheidsdienst Buitenlandse zaken, affiches in de luchthavens, informatie in het journaal, ) De nationale stuurgroep voor preventie van een grieppandemie wordt regelmatig samengeroepen om de minister te adviseren over de te nemen maatregelen. De ontwikkelingen op wereldniveau worden van zeer nabij opgevolgd. De preventieplannen worden naargelang de evolutie van de dreiging geactualiseerd en volgens de gewijzigde internationale adviezen van onder meer de Wereld-gezondheidsorganisatie aangepast. België heeft een systeem van verhoogde waakzaamheid ingesteld om de griepvirusinfecties vroegtijdig op te sporen, zowel bij de dieren als bij de mens. De problematiek van vogelgriep bij dieren wordt van dichtbij door het Federaal Voedselagentschap ( FAVV) opgevolgd. Er zijn maatregelen genomen om de kans op invoer van het virus te reduceren. De stalen van dieren worden onderzocht in het nationaal referentielaboratorium Centrum voor Onderzoek in Diergenees-kunde en Agronomie (CODA). De waakzaamheid voor menselijke besmettingen met alle typen van griepvirussen wordt opgevolgd door het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid (dat ook de menselijke stalen onderzoekt). De verschillende overheidsdiensten die instaan voor de volksgezondheid (zowel de gemeenschappen als de federale cel medische bewaking) zijn hierbij betrokken. Als er toch infectiehaarden vastgesteld worden zullen waarschijnlijk maatregelen worden genomen zoals vorig jaar: alle personen die in contact geweest zijn met de zieke dieren, mensen die op een besmet bedrijf wonen en alle particulieren bij wie dieren geruimd zijn (mensen die effectief contact gehad hebben) zullen preventief gevaccineerd worden en de mogelijkheid krijgen preventief antivirale geneesmiddelen te nemen. Reisadvies Net zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) vaardigen de Europese landen momenteel geen negatief reisadvies naar Aziatische landen uit ( FOD Buitenlandse zaken). Wel wordt aangeraden pluimveemarkten en bedrijven te vermijden en een strikte basishygiëne na te leven. 124 Spoedgevallen JG 24 Nr. 4

13 G inkt L Internationale websites Wereldorganisatie voor dierengezondheid ( OIE) Wereldgezondheidsorganisatie ( WHO) De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties ( FAO) Belgische websites Federale Overheidsdienst Buitenlandse zaken (FOD Buitenlandse zaken ) Nationaal griepcentrum ( WIV) Influenza info Nationaal Griepcentrum Het voedselagentschap ( FAVV) Al deze links, en meer... kunnen aangeklikt worden op de gekende website Kies Surfplank en kijk onder de rubriek Griep... Spoedgevallen JG 24 Nr

14 Wetstraat 7 SEPTEMBER Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 31 mei 1989 houdende nadere omschrijving van de fusie van ziekenhuizen en de bijzondere normen waaraan deze moeten voldoen. Verscheen in het Belgisch Staatsblad op 28 oktober 2005 onder het artikelnummer Op 14 juli 2005 werd door de Minister van Maatschappelijke Integratie de Omzendbrief betreffende de Dringende Medische Hulpverlening aan vreemdelingen die illegaal in het land verblijven verstuurd aan de diverse betrokken instellingen. In dit schrijven tracht Minister Dupont C. enige verduidelijking te scheppen in de regeling van Dringende Medsiche Hulp aan illegalen. Deze tekst werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 16 augustus Wat is belangrijk om te onthouden uit deze omzendbrief? 1. Dringende Medische Hulpverlening omhelst alleen medische hulp op medisch voorschrift, zowel preventief als curatief. 2. Aanbeveling tot het opmaken en uitreiken van een Medische Kaart, via dewelke het O.C.M.W. zich ertoe verbindt in te staan voor medische kosten voor een specifieke zorg en zorgtermijn. Hierdoor zullen er minder problemen zijn met betrekking tot het financiële aspect rond de zorgverlening. 3. Een maximum geldigheidsduur van 3 maand is aanbevolen voor de Medische Kaart. De integrale tekst kan nagelezen worden op de website Gemeld... Criminaliteit in ziekenhuizen gestegen De criminaliteit in ziekenhuizen is in vier jaar tijd met een kwart gestegen. Dat blijkt uit cijfers van Binnenlandse Zaken. Er wordt onder meer steeds vaker gestolen uit ziekenhuizen. Maar opvallend is vooral de stijging van het aantal geweldmisdrijven.de politie registreerde in feiten, 23% meer dan in Diefstal en afpersing komen met feiten in 2004 (of 24% meer dan in 2000) het meeste voor. Maar ook de zuivere geweldsmisdrijven (slagen, verkrachting, aanranding e.d.) stegen met 9,5% tot 408 feiten vorig jaar. En het vandalisme klom met 44% (156 feiten in 2004). Men gaat ervan uit dat ieder ziekenhuis met de misdaad te maken krijgt. De bevoegde ministers Patrick Dewael en Rudy Demotte willen wijzen op de risico's en plannen een campagne met folders en affiches in ziekenhuizen. Ook een heus handboek om misdaad in klinieken te voorkomen wordt rondgestuurd. De andere mobiele middelen De minister van Volksgezondheid spoort aan tot een diversificatie van de middelen om een zo aangepast mogelijke oplossing te kunnen bieden. Sinds enkele jaren worden oplossingen uitgetest waarbij ook een helikopter wordt toegevoegd aan de organisatie van de Dringende Geneeskundige Hulpverlening. Op dit ogenblik zijn al twee helikopters voor dergelijke opdrachten door de minister erkend. Deze zijn gestationeerd in Brugge en in Brasur-Lienne. Vanaf 2006 zullen ook medische interventievoertuigen met ambulanciers (MIVA) ingevoerd worden. Deze voertuigen moeten een overgangsoplossing bieden tussen de klassieke polyvalente ziekenwagen en de MUG. Bron: 25/10/ Spoedgevallen JG 24 Nr. 4

15 Pre-hospitaal Trombolyse bij Acuut Myocardinfarct: Tijd winnen = Myocard redden abcd Metalyse - Samenstelling en verpakking - Metalyse U: 1 injectieflacon met units (40 mg) tenecteplase + 1 voorgevulde spuit met 8 ml water voor injectie. - : 1 injectieflacon met units (50 mg) tenecteplase + 1 voorgevulde spuit met 10 ml water voor injectie. De gereconstitueerde oplossing bevat units (5 mg) tenecteplase per ml. Therapeutische indicaties Metalyse is geïndiceerd bij de thrombolytische behandeling van patiënten verdacht van een myocard infarct met blijvende ST-elevaties of een recent linker bundeltakblok, binnen 6 uur na het optreden van de symptomen van een acuut myocard infarct (AMI). Dosering en wijze van toediening Metalyse dient te worden voorgeschreven door artsen met ervaring in het toepassen van een thrombolytische behandeling en met de faciliteiten om het gebruik te monitoren. De behandeling dient zo spoedig mogelijk na het optreden van symptomen te worden ingezet. Metalyse dient te worden toegediend op basis van lichaamsgewicht, met een maximum van units (50 mg tenecteplase). Het volume dat nodig is om de juiste dosis toe te dienen kan worden berekend uit het volgende schema: Lichaamsgewicht patiënt categorie (kg): < 60 Tenecteplase (U): Tenecteplase (mg): 30 -Overeenkomstig volume van de gereconstitueerde oplossing (ml): 6 - Lichaamsgewicht patiënt categorie (kg): 60 en < 70 Tenecteplase (U): Tenecteplase (mg): 35 -Overeenkomstig volume van de gereconstitueerde oplossing (ml): 7 - Lichaamsgewicht patiënt categorie (kg): 70 en < 80 Tenecteplase (U): Tenecteplase (mg): 40 -Overeenkomstig volume van de gereconstitueerde oplossing (ml): 8 - Lichaamsgewicht patiënt categorie (kg): 80 en < 90 Tenecteplase (U): Tenecteplase (mg): 45 -Overeenkomstig volume van de gereconstitueerde oplossing (ml): 9 - Lichaamsgewicht patiënt categorie (kg): 90 Tenecteplase (U): Tenecteplase (mg): 50 -Overeenkomstig volume van de gereconstitueerde oplossing (ml): 10. De benodigde dosis dient als een enkele intraveneuze bolus in ongeveer 10 seconden te worden toegediend. Een bestaande intraveneuze lijn mag worden gebruikt voor de toediening van Metalyse, maar alleen als deze 0,9% natriumchloride-oplossing bevat. Metalyse is onverenigbaar met glucose-oplossing. Er dient geen ander geneesmiddel te worden toegevoegd aan de injectie-oplossing. Adjuvante therapie Acetylsalicylzuur (ASA) en heparine dienen zo snel mogelijk na de diagnose te worden toegediend om het thrombogene proces te remmen. ASA dient zo snel mogelijk na de aanvang van de symptomen van het AMI te worden toegediend en als onderhoudsbehandeling te worden voortgezet. De aanbevolen orale aanvangsdosering ligt tussen de 150 en 325 mg per dag. Als de patiënt niet in staat is om de tabletten in te slikken, mag, indien beschikbaar, een intraveneuze aanvangsdosering van mg worden gegeven. De ASA dosering gedurende de volgende dagen zal worden bepaald door de behandeld arts. Heparine dient zo snel mogelijk na bevestiging van de diagnose AMI te worden toegediend en gedurende tenminste 48 uur, op basis van het lichaamsgewicht te worden voortgezet. Voor patiënten die 67 kg of minder wegen, wordt een intraveneuze aanvangsbolus heparine van niet meer dan IU aangeraden, in eerste instantie gevolgd door een infusie van niet meer dan 800 IU/uur. Voor patiënten die meer dan 67 kg wegen, wordt een intraveneuze aanvangsbolus heparine van niet meer dan IU aangeraden, in eerste instantie gevolgd door een infusie van niet meer dan IU/uur. Bij patiënten die al een behandeling met heparine ontvangen, dient de aanvangsbolus niet te worden gegeven. De infusie-snelheid dient te worden aangepast om een aptt van seconden te handhaven (1,5 tot 2,5 keer de controle of een plasma-heparine-spiegel van 0,2 tot 0,5 IU/ml). Contra-indicaties Metalyse is gecontraïndiceerd in de volgende situaties omdat thrombolytische therapie is geassocieerd met een hoger risico op bloedingen: - Een belangrijke bloedingstoornis op dit moment of in de afgelopen 6 maanden - Patiënten met een gangbare gelijktijdige therapie van orale anticoagulantia (INR > 1,3) - Elke voorgeschiedenis van beschadiging aan het centrale zenuwstelsel (bijvoorbeeld neoplasma, aneurysma, intrancraniale of spinale operatie) - Bekende haemorrhagische diathese - Ernstige, ongecontroleerde hypertensie - Grote operatie, biopsie van een parenchymaal orgaan of significant letsel in de afgelopen 2 maanden (dit omvat eveneens elk letsel geassocieerd met het huidige AMI) - Recent hoofd- of schedelletsel - Verlengde cardiopulmonaire resuscitatie (> 2 minuten) in de afgelopen 2 weken - Acute pericarditis en/of sub-acute bacteriële endocarditis - Acute pancreatitis - Ernstige leverfunctiestoornis, met inbegrip van leverfalen, cirrose, portale hypertensie (oesophagus varices) en actieve hepatitis - Actief ulcus pepticum - Arterieel aneurysma en bekende arteriële/veneuze misvormingen - Neoplasma met verhoogde kans op bloedingen - Elke bekende voorgeschiedenis van een beroerte of een transient ischemic attack of dementie - Overgevoeligheid voor het actieve bestanddeel tenecteplase of één van de hulpstoffen Bijwerkingen Hemorragie is een zeer vaak voorkomende bijwerking geassocieerd met het gebruik van tenecteplase. Het type hemorragie is voornamelijk oppervlakkig op de injectieplaats. Ecchymosis wordt gewoonlijk waargenomen, maar vereist meestal geen specifieke actie. Sterfte en permanente invaliditeit zijn gerapporteerd bij patiënten die een hersenbloeding (inclusief intracraniale bloedingen) en andere ernstige voorvallen met bloedingen hebben doorgemaakt. Aandoeningen van het immuunsysteem Soms: Anafylactische reacties (inclusief rash, urticaria, bronchospasmen, laryngeaal oedeem) Aandoeningen van het zenuwstelsel Soms: Intracraniale hemorragie (inclusief verwante symptomen als somnolentie, afasie, convulsie) Aandoeningen van het hart Zeer vaak: Reperfusie aritmieën. Zelden: Haemopericardium Aandoeningen van de bloedvaten Zeer vaak: Bloedingen, Hypotensie. Vaak: Ecchymose SomsThrombotische embolisatie. Zeer zelden: Oog hemorragie, Cholesterol-kristal embolie Aandoeningen van het ademhalingsstelsel, de borstkas en het mediastinum Vaak: Epistaxis. Soms:Pulmonale hemorragie Aandoeningen van het maagdarmstelsel Vaak: Bloedingen in het maagdarmkanaal, misselijkheid, braken. Soms: Retroperitoneale bloedingen Aandoeningen van de nieren en urinewegen Vaak: Urogenitale bloeding Algemene aandoeningen en stoornissen op de plaats van toediening Zeer vaak: Oppervlakkige bloedingen, gewoonlijk van puncties of beschadigde bloedvaten. Vaak: Verhoogde temperatuur. Zoals ook bij andere thrombolytische middelen, zijn de volgende bijwerkingen gemeld als gevolg van een myocard infarct en/of thrombolytische behandeling: - Zeer vaak (>10%): hypotensie, hartslag en ritmestoornissen, angina pectoris, - Vaak (>1%,<10%): terugkerende ischemie, hartfalen, re-infarct, cardiogene shock, pericarditis longoedeem - Soms (>0,1%,<1%): hartstilstand, mitralis insufficiëntie, pericardiale effusie, veneuze trombose, cardiale tamponade, myocardiale scheur - Zelden (>0,01%, < 0,1%): longembolie. Deze cardiovasculaire bijwerkingen kunnen levensbedreigend zijn en kunnen leiden tot de dood. Aflevering Op doktersvoorschrift Registratienummers Metalyse U: EU/1/00/169/002 EU/1/00/169/005 Metalyse U: EU/1/00/169/003 - EU/1/00/169/006 Datum laatste aanpassing van de bijsluiter Meer gedetailleerde informatie kunt u op aanvraag verkrijgen n.v. Boehringer Ingelheim s.a. - Vesalius Science Park - Arianelaan Brussel Tel.: 02/

16

17

18 Wat met uw veiligheid? INTROCAN - VASOFIX SAFETY Perifere veiligheidskatheters Optimale bescherming tegen prikongevallen Veiligheid in alle eenvoud, geen aanpassing van uw gewoontes Automatische activering HCR3232 FEB 2005 B. Braun Medical N.V./ S.A. Woluwelaan, 140b B 1831 DIEGEM Tel Fax order.be@bbraun.com

19 De Vraagbaak D.Lauwaert, HVP SPGD AZ VUB R. Beckers, Urgentiearts SPGD AZ VUB VRAGEN Vraag 1: Een 42-jarige dame wordt van thuis door een ziekenwagen binnengebracht op de SPGD. Zij verklaart reeds verschillende dagen last te hebben van nausea, braken en een extreem warmtegevoel. Ze zegt dat ze vroeger nooit ernstige medische problemen heeft gehad en dat ze geen medicatie neemt. Zij verklaart dat zij zich de laatste tijd gemakkelijk moe voelt, veel gewicht heeft verloren en gemakkelijk nerveus wordt. Bij het eerste onderzoek vindt de verpleegkundige dat de patiënte rusteloos is, trillende handen heeft en dat haar huid warm en vochtig aanvoelt. Haar extremiteiten zijn oedemateus en er is een peri-orbitaal oedeem aanwezig. De vitale parameters zijn: BD 98/52 mm Hg; HR 148/min; RR 40/min; T 40.3 C. Deze bevindingen duiden op: A: een thyreotoxische crisis B: een bijniercrisis C: een myxoedeemcrisis D: een acute hypoparathyroidie Vraag 2: Gastro-intestinale indigestie, diaphorese of hevig zweten, koorts en oorsuizen (tinnitus) zijn symptomen van welke van de volgende aandoeningen? B: hyperbare zuurstoftherapie C: IV ascorbinezuur D: IV methyleenblauw Vraag 4: Een patiënt wordt op de SPGD binnengebracht met als diagnose een geruptureerde oogbol. Dit was het gevolg van een slag met een stok op zijn oog. Welke verpleegkundige interventie is hier noodzakelijk: A: plaats een metalen beker op het gekwetste oog B: plaats een metalen beker op het gekwetste oog en een zacht verband op het niet-gekwetste oog C: plaats een drukverband op beide ogen D: plaats een drukverband op het gekwetste oog Vraag 5: Een patiënt vertoont verschillende kneuzingen. Je merkt een groengele verkleuring t.h.v. het abdomen. Hoe oud is deze kneuzing? A: 0 1 dag B: 1 4 dagen C: 5 7 dagen D: 8 10 dagen A: gastro-oesofagale reflux B: acute salicylaatintoxicatie C: appendicitis D: acute paracetamolintoxicatie Vraag 3: De eerste behandeling van methemoglobinemie is: A: toediening van 100 % zuurstof Spoedgevallen JG 24 Nr

20 Antwoorden: Vraag 1: A Dit scenario geeft weer dat het hier gaat om een patiënt met een thyreotoxische crisis of een thyroidstorm. Dit is een levensbedreigende uiting van hyperthyroidie. Dit kan voorkomen bij een patiënt met een onbehandelde of onvoldoende behandelde hyperthyroidie en manifesteert zich gewoonlijk zeer abrupt. Bij het uitblijven van behandeling kunnen er ernstige cardiale en respiratoire complicaties ontstaan die snel kunnen leiden tot hartfalen en zelfs tot de dood. De behandeling heeft tot doel de lichaamstemperatuur onder controle te krijgen, de cardiale complicaties te vermijden en via medicatie de effecten van de verhoogde thyroidhormoonspiegel te verminderen. De bijniercrisis of Addisoncrisis, veroorzaakt door een inadequate productie van corticosteroïden, is geassocieerd met een koude, klamme huid, oligurie en een ernstige hypovolemie en hypotensie. Myxoedeemcrisis wordt gezien bij patiënten met hypothyroidie en wordt geassocieerd met een lichaamstemperatuur lager dan 33.8 C, hypoventilatie en bradycardie. Peri-orbitaal oedeem en oedeem ter hoogte van de ledematen kan voorkomen. Acute hypoparathyroidie is een tekort aan parathyroidhormoon wat een hypocalcemie veroorzaakt. Symptomen daarvan kunnen zijn: paresthesieën, krampen, tetanie, urineretentie en laryngeale spasmen met stridor. In sommige situaties kunnen producten zoals nitraten en lidocaine methaemoglobinemie veroorzaken. Elk haemoglobinemolecule bevat in zijn haemgroep Fe. Produkten zoals nitraten, lidocaine en aniline kleurstoffen oxideren het ijzeratoom, waarbij zij Fe2+ omzetten in Fe3+ en derhalve methaemoglobine aanmaken, een substantie die zich niet kan binden aan zuurstof en die tevens de Hb-dissociatiecurve doet verschuiven. Methyleenblauw reduceert Fe3+ terug tot Fe2+. Ascorbinezuur kan eveneens gebruikt worden bij de behandeling, maar werkt veel trager. Vraag 4: B Een geruptureerde oogbol wordt beschermd d.m.v. een plastieken of een metalen beker over het gekwetste oog. Om te vermijden dat het gekwetste oog beweegt, dient eveneens het niet-gekwetste oog afgedekt te worden met een zacht oogverband. Een drukverband mag nooit aangelegd worden. Dit zou immers kunnen veroorzaken dat het glasachtig vocht uit de oogbol wordt gedrukt met verergering van de bestaande letsels. Vraag 5: C Een groen-gele kneuzing is 5 7 dagen oud. Rode letsels zijn 0 1 dag oud. Blauw-purpere kneuzingen 1 4 dagen. Geel-bruine 8 10 dagen Vraag 2: B Deze symptomen zijn geassocieerd met een acute salicylaatintoxicatie, een toestand die een invloed heeft op het centrale zenuwstelsel. Een salicylaatintoxicatie veroorzaakt een opstapeling van pyrodruivenzuur en melkzuur, waardoor een hyperthermie en een metabole acidose ontstaan. Gastro-lintestinale irritatie veroorzaakt nausea, braken en hematemesis. Tinnitus of oorsuizen komt niet voor bij een gastro-oesofagale reflux, een appendicitis of een paracetamolintoxicatie. Vraag 3: D Spoedgevallen JG 24 Nr. 4

Influenza... Informatie van de FOD Volksgezondheid. Wat is een grieppandemie?

Influenza... Informatie van de FOD Volksgezondheid. Wat is een grieppandemie? Influenza... Informatie van de FOD Volksgezondheid. Wat is een grieppandemie? Een nieuwe griep die zich heel snel verspreidt in bijna alle landen van de wereld. Grieppandemieën worden veroorzaakt door

Nadere informatie

Grieppandemie. Wat moet u weten over een grieppandemie (wereldgriep)?

Grieppandemie. Wat moet u weten over een grieppandemie (wereldgriep)? Grieppandemie Wat moet u weten over een grieppandemie (wereldgriep)? Grieppandemie 2 Wat leest u in deze folder? Deze folder gaat over een grieppandemie (wereldgriep). U leest de antwoorden op 10 belangrijke

Nadere informatie

GRIEPVACCINATIE VOOR ZORGVERLENERS Hoe kan griep voorkomen worden?

GRIEPVACCINATIE VOOR ZORGVERLENERS Hoe kan griep voorkomen worden? GRIEPVACCINATIE VOOR ZORGVERLENERS Hoe kan griep voorkomen worden? WAT IS SEIZOENSGRIEP? WAT IS SEIZOENSGRIEP? > Een acute luchtweginfectie: Plots begin met koorts en rillingen Hoofdpijn Spierpijn Keelpijn

Nadere informatie

14u05-14u50 Geef griep geen kans op de werkvloer. Els De Pinnewaert, verpleegkundig ziekenhuishygiënist

14u05-14u50 Geef griep geen kans op de werkvloer. Els De Pinnewaert, verpleegkundig ziekenhuishygiënist 14u05-14u50 Geef griep geen kans op de werkvloer Els De Pinnewaert, verpleegkundig ziekenhuishygiënist GRIEPVACCINATIE VAN ZORGVERLENERS Hoe kan griep voorkomen worden? 1. Griep quiz 2. Wat is seizoensgriep?

Nadere informatie

Informatie voor zorgpersoneel. Vaccinatie tegen Nieuwe Influenza A (H1N1) Bescherming tegen de Mexicaanse Griep ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP

Informatie voor zorgpersoneel. Vaccinatie tegen Nieuwe Influenza A (H1N1) Bescherming tegen de Mexicaanse Griep ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP Informatie voor zorgpersoneel Vaccinatie tegen Nieuwe Influenza A (H1N1) Bescherming tegen de Mexicaanse Griep 1 ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP U ontvangt deze folder omdat u in aanmerking komt voor een vaccinatie

Nadere informatie

Handleiding voor het gebruik van medische wacht- en hulpdiensten

Handleiding voor het gebruik van medische wacht- en hulpdiensten Handleiding voor het gebruik van medische wacht- en hulpdiensten Medische wacht- en hulpdiensten zijn er steeds voor mensen die medische zorgen nodig hebben. De realiteit leert echter dat men vaak niet

Nadere informatie

Hoesten, niezen en neus snuiten in papieren zakdoekje. Zakdoekje direct weggooien. Handen wassen met water en zeep. ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP

Hoesten, niezen en neus snuiten in papieren zakdoekje. Zakdoekje direct weggooien. Handen wassen met water en zeep. ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP Hoesten, niezen en neus snuiten in papieren zakdoekje. Zakdoekje direct weggooien. Handen wassen met water en zeep. ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP Lees deze brochure aandachtig. In deze brochure staat praktische

Nadere informatie

GRIEPVACCINATIE 2012. Waardoor komt het? Wat zijn de verschijnselen? Adviezen

GRIEPVACCINATIE 2012. Waardoor komt het? Wat zijn de verschijnselen? Adviezen GRIEPVACCINATIE 2012 De griepprik zal dit jaar op woensdag 14 november worden gegeven, tussen 15 en 18 uur. Mensen die ervoor in aanmerking komen krijgen ongeveer 2 weken van tevoren een uitnodiging toegestuurd.

Nadere informatie

Informatie voor zorgpersoneel. Vaccinatie tegen Nieuwe Infl uenza A (H1N1) Bescherming tegen de Mexicaanse Griep ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP

Informatie voor zorgpersoneel. Vaccinatie tegen Nieuwe Infl uenza A (H1N1) Bescherming tegen de Mexicaanse Griep ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP Informatie voor zorgpersoneel Vaccinatie tegen Nieuwe Infl uenza A (H1N1) Bescherming tegen de Mexicaanse Griep ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP 032 Folder vac. zorgpers A5_NL.indd 1 16-10-2009 14:44:29 Wat

Nadere informatie

Antivirale middelen tijdens een grieppandemie

Antivirale middelen tijdens een grieppandemie Antivirale middelen tijdens een grieppandemie Standpunt van de overheid over het gebruik ter voorkoming van ziekte 1. Samenvatting Bedrijven en organisaties die een vitale rol spelen bij het zo goed mogelijk

Nadere informatie

SEIZOENSGRIEP EN HET GRIEPVACCIN

SEIZOENSGRIEP EN HET GRIEPVACCIN SEIZOENSGRIEP EN HET GRIEPVACCIN Nr. 108 Wat is de klassieke of seizoensgriep In de volksmond wordt er gesproken over de griep, waar het gaat over een zware verkoudheid of een luchtwegeninfectie met enkele

Nadere informatie

BCOU PROTOCOL NIEUWE INFLUENZA A H1N1, DE ZOGENAAMDE MEXICAANSE GRIEP, VERSIE 26 AUGUSTUS 2009 / IVK

BCOU PROTOCOL NIEUWE INFLUENZA A H1N1, DE ZOGENAAMDE MEXICAANSE GRIEP, VERSIE 26 AUGUSTUS 2009 / IVK BCOU PROTOCOL NIEUWE INFLUENZA A H1N1, DE ZOGENAAMDE MEXICAANSE GRIEP, VERSIE 26 AUGUSTUS 2009 / IVK MEDE OP BASIS VAN NOTITIE NUOVO Teksten voor website PCOU en Willibrord Het H1N1-influenzavirus (de

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Griep of influenza

Patiënteninformatie. Griep of influenza Patiënteninformatie Griep of influenza Inhoud Inleiding... 3 Informatie over griep... 3 Wat is griep?... 3 Is vaccinatie belangrijk?... 3 Voor wie is griepvaccinatie sterk aangeraden?... 3 Wanneer moet

Nadere informatie

Fixatie: Gebruik van een bekken- of schoudergordel

Fixatie: Gebruik van een bekken- of schoudergordel AUTEUR DE MEYER GINETTE;VAN CAUWENBERGE KATRIEN VALIDATIETEAM VERMINCK RUDI EIGENAAR DE MEYER GINETTE EINDVERANTWOORDELIJKE Vanhoonacker Pascal ZOEKTERMEN : Inhoudsopgave 1. Doelstelling, omschrijving...

Nadere informatie

HOOFDSTUK I. Algemene bepalingen.

HOOFDSTUK I. Algemene bepalingen. 14 FEBRUARI 2005. Ministerieel besluit tot vaststelling van de bijzondere criteria voor de erkenning van geneesheren-specialisten houders van de bijzondere beroepstitel in de urgentiegeneeskunde, van geneesherenspecialisten

Nadere informatie

Infectiepreventie. De jaarlijkse griepprik

Infectiepreventie. De jaarlijkse griepprik Infectiepreventie De jaarlijkse griepprik 1 De jaarlijkse griepprik Deze folder informeert u over de vaccinatie tegen de seizoensgriep. U krijgt deze folder omdat u, net als uw collega s, ook dit jaar

Nadere informatie

Ons kenmerk Inlichtingen bij Doorkiesnummer Den Haag PG/ZP jun. 08

Ons kenmerk Inlichtingen bij Doorkiesnummer Den Haag PG/ZP jun. 08 De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ons kenmerk Inlichtingen bij Doorkiesnummer Den Haag 26 jun. 08 Onderwerp Bijlage(n) Uw brief Antivirale middelen en

Nadere informatie

Richtlijnen Palliatieve en Supportieve zorg

Richtlijnen Palliatieve en Supportieve zorg Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Oncologisch Handboek Palliatieve zorg V1.2008 PALLIATIEVE ZORG: TOELICHTING EN PRAKTISCHE RICHTLIJNEN 1 Inleiding In 2002 werden drie wetten met betrekking tot de zorg voor

Nadere informatie

BS Gewijzigd door: MB (BS ) HOOFDSTUK 1. - Algemene bepalingen

BS Gewijzigd door: MB (BS ) HOOFDSTUK 1. - Algemene bepalingen 12 NOVEMBER 1993. - Ministerieel besluit tot vaststelling van de bijzondere criteria voor de erkenning van geneesheren - specialisten houders van de bijzondere beroepstitel in de URGENTIEGENEESKUNDE, alsook

Nadere informatie

Griep: Aanbevelingen voor de zieken en hun omgeving. Voor meer informatie : www.influenza.be. info@influenza.be

Griep: Aanbevelingen voor de zieken en hun omgeving. Voor meer informatie : www.influenza.be. info@influenza.be 0800/99.777 Griep: Interministerieel Commissariaat Influenza Eurostation II Victor Hortaplein 40 Bus 10 1060 Brussel Voor meer informatie : Aanbevelingen voor de zieken en hun omgeving www.influenza.be

Nadere informatie

Sectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid Afdeling Gezondheid

Sectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid Afdeling Gezondheid Sectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid Afdeling Gezondheid SCSZ/09/082 BERAADSLAGING NR 09/047 VAN 28 JULI 2009 MET BETREKKING TOT DE VERWERKING VAN GECODEERDE PERSOONSGEGEVENS

Nadere informatie

Opdat we aan onze patiënten kunnen zeggen: U bent in goede handen

Opdat we aan onze patiënten kunnen zeggen: U bent in goede handen Opdat we aan onze patiënten kunnen zeggen: U bent in goede handen Preventie van zorginfecties en bestrijding van microbiële resistentie via promotie van de handhygiëne Nationale campagne 2010-2011 Conform

Nadere informatie

Griep, feiten en tips vaccinatie tegen seizoensgriep

Griep, feiten en tips vaccinatie tegen seizoensgriep Griep, feiten en tips vaccinatie tegen seizoensgriep Wat is griep? De wetenschappelijke benaming voor griep is influenza. Griep is een besmettelijke ziekte en wordt veroorzaakt door het influenzavirus.

Nadere informatie

BESCHIKKING van het Comité van Ministers van de Benelux Economische Unie met betrekking tot het grensoverschrijdend spoedeisend ambulancevervoer

BESCHIKKING van het Comité van Ministers van de Benelux Economische Unie met betrekking tot het grensoverschrijdend spoedeisend ambulancevervoer BESCHIKKING van het Comité van Ministers van de Benelux Economische Unie met betrekking tot het grensoverschrijdend spoedeisend ambulancevervoer Het Comité van Ministers van de Benelux Economische Unie,

Nadere informatie

Actie ter ondersteuning van de federale beleidsnota drugs

Actie ter ondersteuning van de federale beleidsnota drugs FEDERAAL WETENSCHAPSBELEID Wetenschapsstraat 8 B-1000 BRUSSEL Tel. 02 238 34 11 Fax 02 230 59 12 www.belspo.be Actie ter ondersteuning van de federale beleidsnota drugs Projectformulier ten behoeve van

Nadere informatie

25 APRIL Koninklijk besluit houdende. vaststelling van de normen. waaraan een functie `zeldzame ziekten' moet voldoen

25 APRIL Koninklijk besluit houdende. vaststelling van de normen. waaraan een functie `zeldzame ziekten' moet voldoen 25 APRIL 2014. - Koninklijk besluit houdende vaststelling van de normen waaraan een functie `zeldzame ziekten' moet voldoen om te worden erkend en erkend te blijven BS 08/08/2014 HOOFDSTUK 1. - Algemene

Nadere informatie

Voorstel van resolutie. betreffende een meer doeltreffende preventie van vrouwelijke genitale verminking in Vlaanderen

Voorstel van resolutie. betreffende een meer doeltreffende preventie van vrouwelijke genitale verminking in Vlaanderen stuk ingediend op 1680 (2011-2012) Nr. 1 19 juni 2012 (2011-2012) Voorstel van resolutie van de dames Marijke Dillen, Gerda Van Steenberge en Linda Vissers en de heren Frank Creyelman, Filip Dewinter,

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

SIGMA Vorderingsboek

SIGMA Vorderingsboek VORDERINGSBOEK Automatisch Externe Defibrillator Pagina 1 van 10 Inhoud Inleiding... 3 Persoonlijke gegevens... 4 Deelnemingsvoorwaarden... 5 Homologatievoorwaarden... 5 Organisatie specialty Hulpverlening

Nadere informatie

LAAT GRIEP DEZE WINTER IN DE KOU STAAN

LAAT GRIEP DEZE WINTER IN DE KOU STAAN LAAT GRIEP DEZE WINTER IN DE KOU STAAN 10 vragen over griepvaccinatie GRIEPVACCINATIE.BE AGENTSCHAP ZORG & GEZONDHEID 1. Waarom vaccinatie tegen griep? Vaccinatie is de enige manier om je tegen griep en

Nadere informatie

Voorontwerpbesluit van de Vlaamse Regering betreffende de planning van het medisch aanbod

Voorontwerpbesluit van de Vlaamse Regering betreffende de planning van het medisch aanbod Voorontwerpbesluit van de Vlaamse Regering betreffende de planning van het medisch aanbod DE VLAAMSE REGERING, Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, artikel 5,

Nadere informatie

FAQ HULPVERLENING DUIKEN

FAQ HULPVERLENING DUIKEN FAQ HULPVERLENING DUIKEN Inhoud Hulverlening duiken?... 2 Cursus BLS?... 2 Cursus WOUNDCARE?... 3 Cursus OIGEN PROVIDER?... 3 Cursus RESCUE DIVER?... 4 Vrijstellingen voor de cursus?... 4 Waar kan ik cursussen

Nadere informatie

Figuur 1: aantal nieuwe gevallen (incidentie) van influenza in functie van de leeftijd.

Figuur 1: aantal nieuwe gevallen (incidentie) van influenza in functie van de leeftijd. Figuur 1: aantal nieuwe gevallen (incidentie) van influenza in functie van de leeftijd. Figuur 2: conceptueel kader voor globalisatie en volksgezondheid. Stilleestekst deel 2 Pagina 1 van 9 Figuur 3A:

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 3 maart 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 3 maart 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34

Nadere informatie

Fixatie. informatie voor familie van de patiënt wiens bewegingsvrijheid beperkt wordt

Fixatie. informatie voor familie van de patiënt wiens bewegingsvrijheid beperkt wordt Fixatie informatie voor familie van de patiënt wiens bewegingsvrijheid beperkt wordt Inhoud Vrijheidsbeperkende maatregelen 3 Visie 4 Fixatiematerialen 5 Mogelijk nadelige gevolgen van vrijheidsbeperkende

Nadere informatie

Publicatie KB omtrent zorgkundige

Publicatie KB omtrent zorgkundige Publicatie KB omtrent zorgkundige Op 3 februari 2006 verscheen in het Staatsblad het KB van 12 januari 2006 omtrent de verpleegkundige activiteiten die zorgkundigen mogen uitvoeren en de voorwaarden waaronder

Nadere informatie

BUIKGRIEP. en infectiepreventie

BUIKGRIEP. en infectiepreventie BUIKGRIEP en infectiepreventie BUIKGRIEP en infectiepreventie Wat is buikgriep? Buikgriep of gastro-enteritis is een ontsteking van de darmen die vaak veroorzaakt wordt door virussen en gepaard gaat met

Nadere informatie

Ik laat me vaccineren tegen seizoensgriep! U toch ook?

Ik laat me vaccineren tegen seizoensgriep! U toch ook? vzw AZ Alma campus sijsele Gentse Steenweg 132 B-8340 Sijsele-Damme tel. 050 72 81 11 campus eeklo (Maatschappelijke Zetel) Moeie 18 B-9900 Eeklo tel. 09 376 04 11 www.azalma.be PERSBERICHT AZ Alma promoot

Nadere informatie

Samenvatting. Griepvaccinatie: wie wel en wie niet?

Samenvatting. Griepvaccinatie: wie wel en wie niet? Samenvatting Griepvaccinatie: wie wel en wie niet? Griep (influenza) wordt veroorzaakt door het influenzavirus. Omdat het virus steeds verandert, bouwen mensen geen weerstand op die hen een leven lang

Nadere informatie

1. Zorg voor je eigen veiligheid, die van het slachtoffer en van de omstaanders

1. Zorg voor je eigen veiligheid, die van het slachtoffer en van de omstaanders Aanbevelingen van de Belgische Reanimatieraad (BRC) voor Cardiopulmonaire Reanimatie en Automatische Externe Defibrillatie, uitgevoerd door de eerste hulpverleners ter plaatse opgeleid in de technieken

Nadere informatie

Protocol dat de onafhankelijkheid van Vlaamse openbare statistieken garandeert

Protocol dat de onafhankelijkheid van Vlaamse openbare statistieken garandeert Protocol dat de onafhankelijkheid van Vlaamse openbare statistieken garandeert Dit protocol volgt de praktijkcode voor Europese statistieken, principe 1: Professionele onafhankelijkheid van statistische

Nadere informatie

Veel gestelde vragen (seizoens)griepvaccinatie

Veel gestelde vragen (seizoens)griepvaccinatie Veel gestelde vragen (seizoens)griepvaccinatie Griep of griepje? De symptomen van verkoudheid lijken soms wel wat op die van griep waardoor men al snel denkt met een griepje te maken te hebben. Maar in

Nadere informatie

Reglementering over defibrillatoren

Reglementering over defibrillatoren Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid Dienst Veiligheid van de Consumenten Reglementering over defibrillatoren Versie 23/05/07 Referenties : Koninklijk besluit houdende veiligheids- en andere voorwaarden

Nadere informatie

Wet houdende diverse bepalingen betreffende gezondheid 13 december 2006 Verschenen in het Belgisch Staatsblad

Wet houdende diverse bepalingen betreffende gezondheid 13 december 2006 Verschenen in het Belgisch Staatsblad Wet houdende diverse bepalingen betreffende gezondheid 13 december 2006 Verschenen in het Belgisch Staatsblad 22.12.2006 A. Omkadering De Gezondheidswet werd goedgekeurd op 13 december 2006 en is gepubliceerd

Nadere informatie

Follow-up van humanitaire werkers die terugkeren uit door ebola getroffen gebieden

Follow-up van humanitaire werkers die terugkeren uit door ebola getroffen gebieden Follow-up van humanitaire werkers die terugkeren uit door ebola getroffen gebieden Gevalideerd door de RMG op 18 / 12 / 2014 Inhoud Doel... 3 Doelstellingen... 3 Dankbetuiging... 3 Medische follow-up na

Nadere informatie

Advanced Life Support Provider Course (ALS)

Advanced Life Support Provider Course (ALS) Advanced Life Support Provider Course (ALS) Doelstelling Het grondig inoefenen van de nieuwe richtlijnen en technieken voor gevorderde reanimatie van volwassenen. Deze werden verspreid door de Europese

Nadere informatie

Contactnummer: Francis Vermote hoofdverpleegkundige. dr. Peter Casteleyn verantwoordelijke arts spoedgevallendienst

Contactnummer: Francis Vermote hoofdverpleegkundige. dr. Peter Casteleyn verantwoordelijke arts spoedgevallendienst spoedgevallendienst Op de spoedgevallendienst kunt u terecht voor alle dringende medische problemen. We beschikken over de nodige faciliteiten om patiënten in de meest kritische toestand op te vangen.

Nadere informatie

Intensieve Zorgen. informatiebrochure

Intensieve Zorgen. informatiebrochure Intensieve Zorgen informatiebrochure 1 Inhoudstafel 1. Inleiding en verwelkoming 2. Voorstelling afdeling 3. Bezoekuren 4. Medische opvolging 5. Geïnformeerde toestemming 6. Meebrengen 7. Contact 3 1.

Nadere informatie

17 JUNI Koninklijk besluit betreffende de verklaring bij opname in een ziekenhuis

17 JUNI Koninklijk besluit betreffende de verklaring bij opname in een ziekenhuis 17 JUNI 2004. - Koninklijk besluit betreffende de verklaring bij opname in een ziekenhuis BS 14/07/2004 in voege sinds 01/09/2004 Gewijzigd door: KB 15/12/2008 BS 16/02/2009 KB 28/06/2011 BS 18/08/2011

Nadere informatie

Griep (influenza) Maatregelen bij besmetting

Griep (influenza) Maatregelen bij besmetting Griep (influenza) Maatregelen bij besmetting Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U bent opgenomen in ons ziekenhuis en heeft van uw arts gehoord dat u (mogelijk)

Nadere informatie

SPOEDGEVALLEN INHOUD. Redactie Spoedgevallen. Vlaamse Vereniging van Verpleegkundigen Spoedgevallenzorg vzw. Bestuursleden V.V.V.S.

SPOEDGEVALLEN INHOUD. Redactie Spoedgevallen. Vlaamse Vereniging van Verpleegkundigen Spoedgevallenzorg vzw. Bestuursleden V.V.V.S. Redactie Spoedgevallen Hoofdredactie Door Lauwaert Redactieleden Johan Beullens Marc Van Bouwelen Eindredactie en Vormgeving Johan Beullens Bestuursleden V.V.V.S. Voorzitter Marc Weeghmans Ondervoorzitter

Nadere informatie

Tussentijdse resultaten van de monitoring voor vogelgriep januari tot september 2007

Tussentijdse resultaten van de monitoring voor vogelgriep januari tot september 2007 Tussentijdse resultaten van de monitoring voor vogelgriep januari tot september 2007 Actieve monitoring bij wilde vogels In de actieve monitoring werden van januari tot einde september 2007 bij 2.047 wilde

Nadere informatie

Visie op gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen in bed

Visie op gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen in bed Visie op gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen in bed In O.C. Engelbewaarder kan het noodzakelijk zijn om vrijheidsbeperkende maatregelen in bed te gebruiken. Fixeren is, met of zonder toestemming

Nadere informatie

1) In hoeverre is het instrument in uw organisatie gebruikt geweest?

1) In hoeverre is het instrument in uw organisatie gebruikt geweest? Verwerking antwoorden enquête over het reflectie instrument slikproblemen Mei 2015 Vlaamse werkgroep slikproblemen Steunpunt Expertisenetwerken (SEN) Aantal bevraagden 120 Aantal reacties 36, ofwel 30%

Nadere informatie

OVERZICHT TERUGBETALING NIET-DRINGEND ZIEKENVERVOER IN VLAANDEREN HEVERLEE, NOVEMBER 2016

OVERZICHT TERUGBETALING NIET-DRINGEND ZIEKENVERVOER IN VLAANDEREN HEVERLEE, NOVEMBER 2016 OVERZICHT TERUGBETALING NIET-DRINGEND ZIEKENVERVOER IN VLAANDEREN HEVERLEE, NOVEMBER 2016 1. Context Regelmatig verschijnen in de media verhalen van patiënten die een heel hoge factuur moeten betalen voor

Nadere informatie

2. De wettelijke bepaling op Palliatieve Support Teams (PST s)

2. De wettelijke bepaling op Palliatieve Support Teams (PST s) 2. De wettelijke bepaling op Palliatieve Support Teams (PST s) Alvorens met dit hoofdstuk te starten moeten er eerst twee zaken worden toegelicht. Ten eerste moet met de bespreking van de wettelijke bepaling

Nadere informatie

2-1-2014. De jongerenbox. Creatief en op maat communiceren met de AYA. Kwalitatief onderzoek. Inhoud. Inleiding

2-1-2014. De jongerenbox. Creatief en op maat communiceren met de AYA. Kwalitatief onderzoek. Inhoud. Inleiding De jongerenbox Creatief en op maat communiceren met de AYA Medewerkers: UZ Gent: E. Decoene, M. Quaghebeur, A. Raes, N. Nolf, V. Van De Velde, L. Dillen Universiteit Gent, afdeling verplegingswetenschappen

Nadere informatie

Aanbevolen vaccinaties aanvullend op het basisschema

Aanbevolen vaccinaties aanvullend op het basisschema kindergeneeskunde informatiebrochure Aanbevolen vaccinaties aanvullend op het basisschema Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Vaccinatie tegen meningococcen B 4 3. Vaccinatie tegen Varicella (windpokken) 5

Nadere informatie

Influenza vaccinatie van ziekenhuismedewerkers

Influenza vaccinatie van ziekenhuismedewerkers Influenza vaccinatie van ziekenhuismedewerkers Achtergrond Het RIVM en Vernet Verzuimnetwerk B.V. hebben een onderzoek uitgevoerd onder ziekenhuismedewerkers naar de relatie tussen de influenza vaccinatiegraad

Nadere informatie

Beleid 'onvrijwillige zorg' Vrijheidsbeperking binnen Lang Verblijf. woonzorg en dagbesteding

Beleid 'onvrijwillige zorg' Vrijheidsbeperking binnen Lang Verblijf. woonzorg en dagbesteding Beleid 'onvrijwillige zorg' Vrijheidsbeperking binnen Lang Verblijf woonzorg en dagbesteding 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Wanneer wordt onvrijwillige zorg toegepast? 4 3. De wetgeving 5 3.1 Wet bijzondere

Nadere informatie

Oncologisch Centrum Strategische doelstellingen ONCOLOGISCH CENTRUM ONCOLOGISCH HANDBOEK DEEL 1

Oncologisch Centrum Strategische doelstellingen ONCOLOGISCH CENTRUM ONCOLOGISCH HANDBOEK DEEL 1 Oncologisch Centrum Strategische doelstellingen ONCOLOGISCH CENTRUM ONCOLOGISCH HANDBOEK DEEL 1 OH_OC_deel 1_2017-2018 Inhoud 1. Voorwoord... 3 2. Doelstellingen... 4 Het belang van het Oncologische Centrum

Nadere informatie

Federaal Fonds ter bestrijding van de verslavingen OPROEP 2014

Federaal Fonds ter bestrijding van de verslavingen OPROEP 2014 Federaal Fonds ter bestrijding van de verslavingen OPROEP 2014 1 Mevrouw, Mijnheer, Het Fonds ter bestrijding van de verslavingen werd opgericht in 2006 met een jaarlijks budget van 5.000.000 (3.000.000

Nadere informatie

Zwangerschap en vaccinatie tegen Nieuwe Influenza A (H1N1) ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP

Zwangerschap en vaccinatie tegen Nieuwe Influenza A (H1N1) ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP Zwangerschap en vaccinatie tegen Nieuwe Influenza A (H1N1) ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP Zwangerschap en vaccinatie tegen Nieuwe Influenza A (H1N1) Nieuwe Influenza A, ook wel Mexicaanse griep genoemd, geeft

Nadere informatie

Uw brief van Uw kenmerk: Ons kenmerk: Bijlage: III.21/721.40.067/358/06 model-document Contactpersoon : E-mail: Tel.: Fax: Frank VERDUYN Call Center

Uw brief van Uw kenmerk: Ons kenmerk: Bijlage: III.21/721.40.067/358/06 model-document Contactpersoon : E-mail: Tel.: Fax: Frank VERDUYN Call Center vda Brussel Burgemeesters Provinciegouverneurs Instellingen en Bevolking Bevolking Arrondissementscommissarissen Uw brief van Uw kenmerk: Ons kenmerk: Bijlage: III.21/721.40.067/358/06 model-document Contactpersoon

Nadere informatie

Hoe medewerkers bevlogen aan het werk houden?

Hoe medewerkers bevlogen aan het werk houden? Hoe medewerkers bevlogen aan het werk houden? Hoe medewerkers bevlogen aan het werk houden? Bevlogenheid en burn-out in België Uitdagend werk, positieve relaties met collega s en leidinggevenden, opleidingsmogelijkheden

Nadere informatie

VERKOUDHEID OF GRIEP?

VERKOUDHEID OF GRIEP? VERKOUDHEID OF GRIEP? Een verkoudheid wordt meestal veroorzaakt door besmetting met een virus. Die kan via speekseldruppeltjes maar meestal besmetten we ons zelf nadat we met onze handen in contact zijn

Nadere informatie

Resultaten van de monitoring voor vogelgriep in 2014

Resultaten van de monitoring voor vogelgriep in 2014 Resultaten van de monitoring voor vogelgriep in 2014 Actieve monitoring bij wilde vogels In 2014 werden bij de actieve monitoring 3.036 wilde vogels op de aanwezigheid van vogelgriep onderzocht. Net als

Nadere informatie

DNR EEN ZORGVULDIGE AFWEGING VAN WAT MEDISCH NOG ZINVOL IS

DNR EEN ZORGVULDIGE AFWEGING VAN WAT MEDISCH NOG ZINVOL IS DNR EEN ZORGVULDIGE AFWEGING VAN WAT MEDISCH NOG ZINVOL IS Een zorgvuldige afweging van wat medisch (nog) zinvol is... Soms biedt een medische behandeling geen oplossing meer voor een bestaand medisch

Nadere informatie

OVERZICHT TERUGBETALING NIET-DRINGEND ZIEKENVERVOER IN VLAANDEREN HEVERLEE, MEI 2019

OVERZICHT TERUGBETALING NIET-DRINGEND ZIEKENVERVOER IN VLAANDEREN HEVERLEE, MEI 2019 1. Context OVERZICHT TERUGBETALING NIET-DRINGEND ZIEKENVERVOER IN VLAANDEREN HEVERLEE, MEI 2019 Regelmatig verschijnen in de media verhalen van patiënten die een heel hoge factuur moeten betalen voor het

Nadere informatie

Splenectomie Chirurgie Waregem O.L.V. van Lourdes Ziekenhuis

Splenectomie Chirurgie Waregem O.L.V. van Lourdes Ziekenhuis Splenectomie Chirurgie Waregem O.L.V. van Lourdes Ziekenhuis Chirurgie Waregem_Versie 1_Sep 2016 Inleiding Deze folder geeft uitleg over het operatief verwijderen van de milt, ook wel splenectomie genoemd.

Nadere informatie

Ongeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen

Ongeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen Ongeneeslijk ziek Samen uw zorg tijdig plannen Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1 Een naaste die met u meedenkt...3 1.2 Gespreksonderwerpen...3 2. Belangrijke vragen...3 2.1 Lichamelijke veranderingen...3

Nadere informatie

Feedback rapport Kwaliteitsindicatoren palliatieve zorg. Fictief voorbeeld feedbackrapport TEAM X

Feedback rapport Kwaliteitsindicatoren palliatieve zorg. Fictief voorbeeld feedbackrapport TEAM X Feedback rapport Kwaliteitsindicatoren palliatieve zorg Fictief voorbeeld feedbackrapport TEAM X Auteurs: Kathleen Leemans, Joachim Cohen Contact: kleemans@vub.ac.be 02/477.47.64 De indicatorenset is ontwikkeld

Nadere informatie

Speech. Dames en heren, excellenties,

Speech. Dames en heren, excellenties, Speech Door minister Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, op de conferentie over antimicrobiële resistentie op 9 en 10 februari in Amsterdam. Dames en heren, excellenties, Welkom in onze hoofdstad

Nadere informatie

Samenvatting van de IMA-studie. Sociaaleconomisch profiel en zorgconsumptie van personen in primaire arbeidsongeschiktheid

Samenvatting van de IMA-studie. Sociaaleconomisch profiel en zorgconsumptie van personen in primaire arbeidsongeschiktheid 1 Samenvatting van de IMA-studie Sociaaleconomisch profiel en zorgconsumptie van personen in primaire arbeidsongeschiktheid Het aantal arbeidsongeschikten alsook de betaalde uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid

Nadere informatie

Federaal fonds ter bestrijding van de verslavingen - oproep 2008 -

Federaal fonds ter bestrijding van de verslavingen - oproep 2008 - Federaal fonds ter bestrijding van de verslavingen - oproep 2008 - Minister Onkelinx en de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu zijn erg betrokken bij de problematiek van het

Nadere informatie

Inleiding. A Case finding B Multifactoriële C Multifactoriële. Transfer van informatie bij ontslag

Inleiding. A Case finding B Multifactoriële C Multifactoriële. Transfer van informatie bij ontslag Inleiding Het College van Geneesheren voor de dienst Geriatrie heeft in het kader van kwaliteitsverbeterende initiatieven de laatste jaren gewerkt rond het gebruik van assessment instrumenten. Aan de hand

Nadere informatie

Bijzondere beroepstitel:

Bijzondere beroepstitel: 2012 2013 Bijzondere beroepstitel: Verpleegkundige gespecialiseerd in de intensieve zorg en spoedgevallenzorg Hogeschool West-Vlaanderen Departement Rijselstraat 5 8200 Brugge T 050 38 12 77 Wouter.Decock@howest.be

Nadere informatie

Coordinatie--Bijzondere-Beroepstitel-verpleegk -Intensieve--Spoed--MB doc

Coordinatie--Bijzondere-Beroepstitel-verpleegk -Intensieve--Spoed--MB doc 19 APRIL 2007. - Ministerieel besluit tot vaststelling van de criteria voor erkenning waarbij de beoefenaars van de verpleegkunde gemachtigd worden de bijzondere beroepstitel van verpleegkundige gespecialiseerd

Nadere informatie

ZA5222. Flash Eurobarometer 287 (Influenza H1N1) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish)

ZA5222. Flash Eurobarometer 287 (Influenza H1N1) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish) ZA5222 Flash Eurobarometer 287 (Influenza H1N1) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish) FLASH 287 INFLUENZA Q1. Bent u van plan zich te laten vaccineren tegen de seizoensgriep dit jaar? Ja, ik

Nadere informatie

FAQ ZORGKUNDIGE. 1. Welke verpleegkundige handelingen kunnen worden gedelegeerd aan de zorgkundige sinds de lijst van 12 januari 2006?

FAQ ZORGKUNDIGE. 1. Welke verpleegkundige handelingen kunnen worden gedelegeerd aan de zorgkundige sinds de lijst van 12 januari 2006? 1. Welke verpleegkundige handelingen kunnen worden gedelegeerd aan de zorgkundige sinds de lijst van 12 januari 2006? 2. Wat is er veranderd met de publicatie van het KB van 27 februari 2019? 3. Om welke

Nadere informatie

verpleegeenheid MiCS medium care / hartbewaking / eenheid voor acute beroertezorg

verpleegeenheid MiCS medium care / hartbewaking / eenheid voor acute beroertezorg verpleegeenheid MiCS medium care / hartbewaking / eenheid voor acute beroertezorg Met deze brochure willen wij u kennis laten maken met de verpleegeenheid, het team en allerlei zaken die tijdens uw verblijf

Nadere informatie

Deelnemen aan een klinische studie in Az Damiaan. Informatie voor de patiënt SAP 12496

Deelnemen aan een klinische studie in Az Damiaan. Informatie voor de patiënt SAP 12496 Deelnemen aan een klinische studie in Az Damiaan Informatie voor de patiënt SAP 12496 Bron: clinical trial center UZ Leuven 2010 2 Inhoud Inleiding 4 Wat is een klinische studie? 5 Waarom deelnemen aan

Nadere informatie

Bof Brief ouders (t.e.m. 4 de leerjaar)

Bof Brief ouders (t.e.m. 4 de leerjaar) 246 DRAAIBOEK INFECTIEZIEKTEN CLB Bof Brief ouders (t.e.m. 4 de leerjaar) KORTE VERSIE VOOR MEER INFORMATIE ZIE ANDERE ZIJDE Beste ouder(s), Een medeleerling van uw dochter of zoon heeft dikoor (bof).

Nadere informatie

Interview met Lia van Rijswijk, Research verpleegkundige

Interview met Lia van Rijswijk, Research verpleegkundige Interview met Lia van Rijswijk, Research verpleegkundige Auteur: H. van de Klij Vertaald/bijgewerkt: Nieuwsbrief: 1988 Pagina: 17-18 Jaargang: 4 Nummer: 4 Toestemming: Illustraties: Bijzonderheden: buitenland

Nadere informatie

VRAGEN EN ANTWOORDEN IN VERBAND MET DE ZIEKTE VAN NEWCASTLE EN VOGELGRIEP

VRAGEN EN ANTWOORDEN IN VERBAND MET DE ZIEKTE VAN NEWCASTLE EN VOGELGRIEP Ziekte van Newcastle en vogelgriep: F.A.Q. versie 8 VRAGEN EN ANTWOORDEN IN VERBAND MET DE ZIEKTE VAN NEWCASTLE EN VOGELGRIEP 1. Wat wordt verstaan onder hobbypluimvee? 2. Wanneer moet ik mijn beslag met

Nadere informatie

Vaccinatie van ouderen tegen pneumokokken. Nr. 2018/05. Samenvatting

Vaccinatie van ouderen tegen pneumokokken. Nr. 2018/05. Samenvatting Vaccinatie van ouderen tegen pneumokokken Nr. 2018/05 Vaccinatie van ouderen tegen pneumokokken pagina 2 van 6 Veel mensen dragen pneumokokken bij zich zonder ziek te worden. De pneumokok kan echter ernstige

Nadere informatie

Griep uit Mexico. Oefeningen

Griep uit Mexico. Oefeningen 2009-17 tekst 1 Amsterdam, 2 mei 2009 Er is een nieuwe griep. Deze ontstond in Mexico. Daar stierven 15 mensen door de griep. Naam Eerst zei men varkensgriep. Nu zegt men Mexicaanse griep. De griep is

Nadere informatie

BANABA INTENSIEVE ZORGEN EN SPOEDGEVALLENZORG 2014-2015

BANABA INTENSIEVE ZORGEN EN SPOEDGEVALLENZORG 2014-2015 BANABA INTENSIEVE ZORGEN EN SPOEDGEVALLENZORG 2014-2015 INHOUD 04 Doel van de opleiding 05 Banaba Intensieve zorgen en spoedgevallenzorg 06 Situering van de opleiding 08 Curricula 09 Individueel traject

Nadere informatie

Aan de voorzitters, secretarissen en leden van de medische raden, Aan de hoofdgeneesheren, Aan de leden van Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant

Aan de voorzitters, secretarissen en leden van de medische raden, Aan de hoofdgeneesheren, Aan de leden van Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant Antwerpen, vrijdag 28 december 2012 Aan de voorzitters, secretarissen en leden van de medische raden, Aan de hoofdgeneesheren, Aan de leden van Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant Betreft: Vrije honoraria

Nadere informatie

FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu

FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Directoraat-generaal Organisatie gezondheidszorgvoorzieningen RAC Vesaliusgebouw Pachecolaan 19/5 1010 Brussel uw brief van uw kenmerk

Nadere informatie

Rechtspositionele aspecten bij grieppandemie

Rechtspositionele aspecten bij grieppandemie Rechtspositionele aspecten bij grieppandemie 1. Ik heb symptomen van (Mexicaanse) griep; wat nu? Meld je ziek bij je leidinggevende. Geef bij ziekmeldingen aan dat je denkt het griep te hebben. De symptomen

Nadere informatie

Compensatie eigen risico is nog onbekend

Compensatie eigen risico is nog onbekend Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (M. Reitsma-van Rooijen, J. de Jong. Compensatie eigen risico is nog onbekend Utrecht: NIVEL, 2009) worden gebruikt. U

Nadere informatie

10 GEBODEN VOOR UW VEILIGE ZORG

10 GEBODEN VOOR UW VEILIGE ZORG 10 GEBODEN VOOR UW VEILIGE ZORG INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN INHOUD 1. Introductie...4 2. Geef alle informatie over uw gezondheidstoestand...5 3. Laat u identificeren...6 4. Geef informatie over

Nadere informatie

Goede scores voor het OLV Ziekenhuis

Goede scores voor het OLV Ziekenhuis Toelichting bij de resultaten van het OLV Ziekenhuis voor de kwaliteitsindicatoren van het Vlaams Ziekenhuisnetwerk Goede scores voor het OLV Ziekenhuis Het project Sinds enkele jaren is er meer aandacht

Nadere informatie

15-07-2008 Kamervragen aan de ministers van VWS en LNV over de explosieve stijging van het aantal Q-koorts gevallen in Brabant

15-07-2008 Kamervragen aan de ministers van VWS en LNV over de explosieve stijging van het aantal Q-koorts gevallen in Brabant 15-07-2008 Kamervragen aan de ministers van VWS en LNV over de explosieve stijging van het aantal Q-koorts gevallen in Brabant Kamervragen van het lid Thieme aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn

Nadere informatie

Gent - Dinsdag 12 mei 2015

Gent - Dinsdag 12 mei 2015 Gent - Dinsdag 12 mei 2015 Netwerking en zorgcircuits DOEL : Bevorderen van de kwaliteit van opvang en de verdere behandeling van het (kritiek) zieke kind REALISATIE : Kritische zelfevaluatie Samenwerking

Nadere informatie

GEZONDHEIDSENQUETE 2013

GEZONDHEIDSENQUETE 2013 GEZONDHEIDSENQUETE 2013 RAPPORT 5: PREVENTIE Stefaan Demarest, Rana Charafeddine (ed.) Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance J. Wytsmanstraat

Nadere informatie

Eindtermen vervolgopleiding intensive care verpleegkundige

Eindtermen vervolgopleiding intensive care verpleegkundige Eindtermen vervolgopleiding intensive care verpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care verpleegkundige is ontleend aan het deskundigheidsgebied intensive

Nadere informatie