Constructeurs aan zet

Transcriptie

1 Hydropeuma 176 JUNI 2009 Dé referetie voor aadrijf- e besturigstechiek Costructeurs aa zet Eergie-efficiëtie is uitgegroeid tot ee krachtig verkoopargumet Driemaadelijks tijdschrift va FIMOP e BELGITRANS - 2de trimester - 39e jaargag - Afgiftekatoor Charleroi X - P ,50 EUR 19 - Commuicatie voor sesore e actore 20 - Twi-spidel voor Nul-foutemotage tot 1000 Nm 36 - Hydraulic Assistace doet veel meer da oderhoud

2 SUCCES KENT VELE DEFINITIES Same met Norgre bepaalt u uw defiitie MIK OP SUCCES MET DE EXCELON PRO REEKS VAN NORGREN EXCELON PRO Waar voor uw geld met deze ieuwe peumatische FRL reeks (Filter, Reduceervetiel, Smeertoestel) WIN TIJD: Pasklaar voor motage e gebruik BESPAAR RUIMTE: Hoogtechologisch composietmateriaal reduceert gewicht e afmetige BESPAAR GELD: isteekkoppelige, bevestigigsklemme e maometer Revolutioair, modulair otwerp 1 isteekkoppelige of getapte aasluitige 2 Wadbevestigige ibegrepe 3 Vergredelde samestellig 4 maometer 5 ¼-draai mauele aftap of automatische aftap 1 2 Voor meer iformatie, surf aar of eem cotact op met Norgre N.V. op tel of per mail op sales@be.orgre.com Lezersdiest 3 5 4

3 FIMOP Belgische Vereigige va Fabricate, Ivoerders e Verdelers va Materiaal voor Idustriële Hydraulica, Peumatica, Automatisatie e aaverwate techieke. Lid va het Europese comité CETOP BELGITRANS Belgische beroepsvereigig voor idustriële aadrijftechieke (mechaisch, elektrisch, mechatroisch e hydro-dyamisch) 176 JUNI 2009 Hydropeuma Dé referetie voor aadrijf- e besturigstechiek vzw FIMOP Tel: +32 (0) Fax: +32 (0) ifo@fimop.be vzw BELGITRANS Tel: +32 (0) ifo@belgitras.be RAAD VAN BESTUUR C. BENOIT, Bürkert Cotromatic R. DECLEER, Decleer, Gaeles & Part. M. DE WINTER, Service Hydro M. ROELANDTS, Pall Belgium J. VERSTRAETEN, Festo Belgium RAAD VAN BESTUUR R. PATERNOSTER, AZ Hollik Belgium L. DE GROEF Esco,Trasmiss. G. HEYVAERT, MGH 2002 P. BOURGUIGNON, Hase Trasmissios L. VAN HOYLANDT, Act i Time TOEZICHTHOUDERS N. LEBOTTE, IMI Norgre M. VANDERPERREN, Parker Haifi TOEZICHTHOUDERS O. VAN HEER, WEG Europe COMMISSIES Cofederatie Toetredige Gids Algemee voorwaarde CETOP Oderwijs - IHP Evets & Beurze Repertorium Tijdschrift Automatio-HP Marketig Hydraulica Marketig Peumatiek Marketig Afsluiters E-News - Webstek Beroepsethiek LEDEN 2008 AF BELGIUM ASCO NUMATICS BENELUX ATLAS COPCO COMPRESSOREN BOGE COMPRESSOREN BOSCH REXROTH BREVINI BELGIO BURKERT CONTROMATIC CLIPPARD EUROPE CQS Techologies COMPAIR GEVEKE DECLEER-GAELENS & PARTNERS DOEDIJNS KOPPEN & LETHEM Doedijs Fluidap DONALDSON ULTRAFILTER EAGLE BURGMANN ERIKS MOTION CONTROL/IECO Euregio Hydraulics FESTO BELGIUM FLUIDTECH HEBU HOGESCHOOL WEST VLAANDEREN (PIH) HYDAC HYDRAULIC ASSISTANCE HYDRAUMEC INTERNATIONAL HYDRAUVISION IMI NORGREN INGERSOLL RAND BENELUX INTERNORMEN Beelux KAESER COMPRESSOREN KAHO ST LIEVEN LEGRIS BELGIUM OLAER BENELUX PALL BELGIUM PARKER HANNIFIN PIRTEK BENELUX REM B MORSSINKHOF SAUER DANFOSS SERVICE HYDRO SMC PNEUMATICS TESTO VAN DE CALSEYDE VAN HECK INTERPIECES VEMOFLEX Wisma Techiek COMMISSIES MARKETING BEURZEN MEDIA WEBSITE LEDEN 2008 ABB ACT IN TIME ANGST & PFISTER ATB AUTOMATION AVD BELGIUM AZ HOLLINK BELGIUM BAUDION GROUP BEGE AANDRIJFTECHNIEK BRAMMER BREVINI BELGIO CALDIC TECHNIEK BELGIUM DEFAWES 96 ESCO TRANSMISSIONS GKN SERVICE BENELUX HABASIT BELGIUM HANSEN TRANSMISSIONS INT. IECO L. TAS & CO MAXON MOTOR BENELUX MEA MGH 2002 NEXEN EUROPE GROUP Psi Cotrol Mechatroics RENOLD CONTINENTAL REXNORD ROTERO BELGIUM Schaeffler Belgium SIEMENS SKF STROMAG TRANSMO VOITH TURBO WEG EUROPE Omslagverhaal COLOFON SECRETARIAAT Wielstraat 12 B Borem Tel Fimop: +32 (0) Tel Belgitras: +32 (0) Fax: +32 (0) automatio@hydropeuma.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Reé Decleer, FIMOP p/a KHNB, Louisalaa 500, B 1050 Brussel REDACTIECOMITE Reé Decleer, Robert Pateroster e Roger Stas REALISATIE CxO Europe Wielstraat 12 - B Borem PUBLICITEIT Dirk Vermat gsm: +32 (0) dirk.vermat@skyet.be Redactie Stij Dom - tel: +32 (0) automatio@hydropeuma.be DRUKKERIJ Artoos, Kampehout Verspreidig ex. NL ex FR Automatio Magazie is ee uitgave va de beroepsvereigige Fimop e Belgitras. De adverteties i Automatio Magazie worde ter goedkeurig aa het redactiecomité voorgelegd. Alle adverteties die betrekkig hebbe op de techieke e de producte voor idustriële automatiserig kome i aamerkig voor publicatie. Alle artikels e berichte i de redactioele bijdrage va dit tijdschrift werde door de redactie geselecteerd. Zij verschije gratis e bevatte gee adverteties. De auteurs zij veratwoordelijk voor hu tekste. Volged ummer: september 2009 AUTOMATION paraît aussi e fraçais Lid va de Uie va de uitgevers va de Periodieke Pers. Copyright FIMOP Costructeurs aa zet Ihoud EXPERT GROUP DRIVES & CONTROL Efficiët e flexibel aadrijve met peumatiek 6 DOSSIER Samestellig va basisolië 9 Costructeurs aa zet 28 Coditie Bewakig bij hydraulische systeme 32 BEURZEN Moco-Hydromech: vakevet voor motio cotrol, drives & trasmissios 13 REPORTAGE Miljarde euro s aa perslucht gaa jaarlijks i rook op 15 Commuicatie voor sesore e actore 19 Maiteace Parters gaat op i Mitsubishi Heavy Idustries 31 TOEPASSING Trasmissie voor de verplaatsig va atees: ogebruikelijke maoeuvres 16 Twi-spidel voor Nul-foute-motage tot 1000 Nm 20 Magetische lagertechiek zorgt voor efficiëtiestijgig 23 Nieuwe productielij Iverter Drives 8400 operatioeel 25 De ieuwe Temsebrug, ee dubbele basculebrug 26 Sesore hygiëisch geïtegreerd i de machie 35 PORTRET Hydraulic Assistace doet veel meer da oderhoud 36 ACTUALITEIT Bosch Rexroth breidt etwerk serviceparters uit 27 Nieuw operatorpael voor stadaardaadrijvige 27 News BIBLIO-TECH JUNI P 3

4 Voorwoord Techologiesector valt terug met 20 procet Het is bija ee cliché; de crisis heeft het gedaa! Ieder uchter mes weet dat de crisis iet bestaat. Het is ee gevolg va ee uit de had gelope vrijheid va hadele i de baksector e adere, zoals de automobielsector, die zoals vroeger geschreve al, ooit de remme heeft opgezet e u de eerste is om te boete. Hier ook weer is de domiotheorie werkelijkheid geworde; mider geld, mider kope, mider auto s, mider werkemers ook bij de leveraciers aa die sector, mider plaatstaal, mider hoogoves, mider bradstofverspillede voertuige, mider gemakkelijk lee, mider jobs Er zij ook bedrijve die va de gelegeheid gebruik make om og meer te soeie da eigelijk odig. E toch is er ee keterig i de maak. Vele KMO s smeke om mese die ze iet vide. De VDAB heeft ee boodschap: hoe hoger opgeleid, hoe mider kas om je job te verlieze EN hoe meer kas om ee ieuwe job te vide. Op 4 jui schreef ee krat i eco-fi bladzijde: Beleggers luste alweer aadele met odertitel: De ruiters va de Apocalyps verdwije aa de horizo! Als dat gee opsteker is. Odertusse, i datzelfde dagblad: Bedrijve late België steeds meer liks ligge va de vijfde aar de achtste plaats gebrek aa stabiliteit e trasparatie va het politiek kader Oze sectore ervare eezelfde ogemak e besluiteloosheid. De markt herstelt zich zeer lagzaam, als ze dat al doet, e oze marktsector zij veelal leveraciers aa de zware idustrie e de automobiel. Toch moete we opleidig e vormig og meer toekomstgericht make. Hoewel ee beetje modewoorde geworde zij creativiteit e iovatie ee drigede oodzaak. E Coditio Moitorig is iet de oplossig va alle makemete, maar ka zeer goed helpe om ee dure stilstad e uitval te elimiere. Reé P.A. Decleer, veratwoordelijke uitgever P JUNI 2009

5 Expert Group Drives & Cotrol Expert Group Drives & Cotrol Beste lezer, Om u og beter va diest te zij, hebbe we sids het vorige ummer oze Expert Group Drives & Cotrol gelaceerd. Zoals u hieroder ziet, hebbe we ee mooie groep va productiefchefs e oderhoudsmaagers verzameld om deel uit te make va de Expert Group Drives & Cotrol. De redactie va Automatio Magazie laat he i elke editie aa het woord late over thema s die braded actueel zij. U leest bruikbare iformatie uit de praktijk. Verscheidee stadpute kome aa bod e visies worde oder de loep geome. I dit ummer komt de visie va Eric Jegers e Dirk Baumas va Agfa-Gevaert aa bod. Met z tweeë zij ze veratwoordelijk voor alle peumatische e hydraulische aadrijvige. Uw meig is belagrijk voor os. Graag otvage we uw reacties op dit iitiatief via automatio@hydropeuma.be. Veel leesgeot. De redactie. Bart Aerts Chef Productie Tiese Suikerraffiaderij Kurt Coppes Diest Nutsvoorzieige Get Idustries v Marc Crop Techisch directeur Vademoortele Marc Gerits Superitedet Plat & Equipmet Egie Ford-Werke GmbH Philippe Haegema Directeur Productie CBR Frak Haselaer Chef Productie Recticel Martial Melis Directeur Productie Air Products Jozef Verdock Vice Presidet Operatios Agfa Materials Joh Ostermeyer Chef Productie Umicore Filip Vlamick Project Maager/ Prevetieadviseur De Pecker Lezersdiest JUNI P 5

6 EG DRIVES & CONTROL Het iklemme gebeurt met koppe die met zware peumatische ciliders i broze busse geduwd worde. Voor het doorsijde va de film wordt ee mes gebruikt dat op ee stagloze cilider dwars over de film beweegt. I de lagsrichtig zorge kleie cilidertjes met mesjes voor het afsijde va de tape op de breedte va de film. Efficiët e flexibel aadrijve met peumatiek Omwille va hu robuustheid, eevoud e lage kostprijs blijve peumatische aadrijvige de werkpaarde va de idustrie. De opkomst va mechatroica mag da wel ee verschuivig met zich meegebracht hebbe aar elektrische aadrijvige. Wie de peumatiek voldoede beheerst e de techische evoluties e ieuwighede volgt, zal ook met peumatische aadrijvige efficiëte e flexibele applicaties kue otwikkele. Vooral bedrijve met ee zekere historie worde vroeg of laat gecofroteerd met de vraag aar de flexibiliteit va hu productieapparaat. Zeker waeer ieuwe producte geïtroduceerd worde e waeer me de productiecapaciteit wil opdrijve botst me vaak op de beperkige va bestaade machies. Dat oude machies echter gee verouderde machies hoeve te zij bewijst me oder meer bij Agfa-Gevaert i Mortsel. We bezochte er de afdelig waar films e plate geproduceerd worde voor medische e grafische toepassige. Sommige istallaties datere er va begi de jare 70 maar werde voortdured gemoderiseerd e beatwoorde vadaag aa alle modere eise izake flexibiliteit, betrouwbaarheid e veiligheid. Voor de automatiserig va bepaalde oderdele va deze grote productielije blijft me veelal verder bouwe op peumatiek, vooral omwille va de eevoud e de lage kostprijs, maar ook omdat de otwerpers, moteurs e oderhoudsmese deze techologieë gewoo zij e perfect beheerse. Als ee istallatie betrouwbaar is e goed fuctioeert, heeft het weiig zi om over te schakele op elektrische aadrijvige, verklare Eric Jegers e Dirk Baumas va Agfa-Gevaert. Met z tweeë zij ze veratwoordelijk voor alle peumatische e hydraulische aadrijvige i de fabriek. E dat zij er heel wat, wat het jaarlijks verbruik aa perslucht bedraagt maar liefst Nm 3. Sel wissele va bobije Om de mogelijkhede e flexibiliteit va peumatische aadrijvige te illustrere eme Eric Jegers e Dirk Baumas os mee aar ee lij waar licht-e hittegevoelige films geproduceerd worde voor de grafische idustrie e de medische sector. Het substraat (= oderlaag) voor deze films (PET, polyester) wordt elders i de fabriek gemaakt door middel va extrusie. Aa de lij worde de grote bobije met film afgerold waara het licht- e/of hittegevoelige materiaal aagebracht wordt op het substraat. Zodra het materiaal gedroogd is, wordt og ee beschermlaag aagebracht die eveees moet droge, waara me de afgewerkte film weer ka oprolle op bobije. Het is ee cotiu proces waarbij de film tusse het afrolle e weer oprolle op de bobije ee weg aflegt va bija twee kilometer, wat odig is om voldoede droogtijd te creëre. Ook het wissele va de bobije waarbij de filme mits gebruikmakig va ee plaktafel aa elkaar verbode worde met ee tape, mag dit cotiu proces iet oderbreke. Om de overschakelig va éé bobij aar ee volgede sel te kue realisere worde beide peumatisch igeklemd i ee groot wiel (ee 2-assige wikkelaar) dat ka katele om de tweede bobij i de goede positie te brege. Het uiteide va de tweede film wordt maueel aagebracht op ee plateau waar ook de eerste film overhee loopt. Zodra die eerste film bija op is, worde de bobije stil gehoude waara de films die da over elkaar ligge, automatisch e bijzoder sel doorgesede e verlijmd worde. Op die maier sluite beide films zoder overlappig aa op elkaar e ka het cotiu proces blijve doorgaa. Ee kleie buffer verderop zorgt ervoor dat de rest va de productie ook tijdes het wissele va de bobije ka doorlope. Zowel het iklemme va de bobije als het sijde e aabrege va de tape worde peumatisch aagedreve. Drukvermeigvuldiger overwit slijtage Ee voorbeeld va flexibiliteit is ee aapassig die we hebbe moete doe aa het systeem om de rolle i te klemme, zegt Algemee zicht op machie voor afwikkele va de bobije. Als ee istallatie betrouwbaar is e goed fuctioeert, heeft het weiig zi om over te schakele op elektrische aadrijvige, verklare Eric Jegers (liks) e Dirk Baumas (rechts) va Agfa- Gevaert, beide veratwoordelijk voor alle peumatische e hydraulische aadrijvige i de fabriek. P JUNI 2009

7 EG DRIVES & CONTROL Zijframe va de plaktafel, ook gebruikt als zij peumatische schakelkast. De drukvermeigvuldiger (boveaa op foto / rechtopstaad) zorgt lokaal voor ee hogere druk da die va het persluchtet. Eric Jegers. Door slijtage aa de broze busse was er steeds meer kracht odig om de wrijvig te overwie. Het vervage va de busse zou echter iet eevoudig zij omwille va de beperkte plaats e het feit dat deze perfect uitgelijd moete zij. De peumatiek laat echter toe om ee drukvermeigvuldiger te plaatse waarmee me de druk va het persluchtet lokaal ka verhoge, wat voldoede is om de extra wrijvig door slijtage te overwie. De drukvermeigvuldiger is ee pompje dat door de verhoudig i oppervlakke va zij ciliders de druk verdubbelt. De druk va de perslucht zowat 6 bar wordt er eerst verlaagd tot 4 bar om vervolges met de drukvermeigvuldiger op 8 bar te kome. De flexibiliteit zit oder meer i het feit dat we deze verhoogde druk allee gebruike voor de broze bus waar het effectief odig. De adere blijve op ee lagere druk werke zodat iet oodig eergie verbruikt wordt. Maar als het later odig zou blijke kue ook bijkomede ciliders op de drukvermeigvuldiger aageslote worde. Ook de keuze tusse peumatische e elektrische aadrijvig wordt op deze machie mooi geïllustreerd. Bij het oprolle va de bobije aa het eide va de lij heeft me ee situatie die eigszis aaloog is aa het afrolle. Allee moet het sijde va de film er veel seller gebeure e gesychroiseerd worde met de selheid va de film zodat me ee diagoale sede krijgt die overeekomt met éé omwetelig op de bobij. Vooral het sychroisere was met ee peumatische aadrijvig vrij problematisch. Deze slede met het mes wordt daarom elektrisch aagedreve, wat toelaat met ee costate e gecotroleerde selheid te bewege. De put va de film wordt da weer peumatisch tege de ieuwe bobij aagedrukt. Ee bijkomed aspect aa de machie is dat de iklemmig va de bobij ekel bedied mag worde i ee bepaalde positie om te voorkome dat de 1,5 to wegede bobij ogeplad zou losse. Daarom zit er ee vetiel op het grote wiel dat via ee ok ekel schakelt i ee bepaalde positie va het wiel. Het zij dat soort kleie, praktische oplossige die het geheel eevoudig e overzichtelijk houde. Ook i de schakelkast overwit de peumatiek het bij deze machie duidelijk va de elektroica. Peumatische of elektrische aadrijvig? Er zij wel applicaties waar we overgaa va peumatica aar elektrische aadrijvig, zegt Dirk Baumas. Meestal is de uitdagig da om ee auwkeurige positioerig te krijge. Omwille va de selheid gebeurt het ook soms, maar meestal ka dat ook peumatisch opgelost worde. De reactietijd ka bijvoorbeeld igekort worde door ee vetiel dichter bij de cilider te plaatse. Het omgekeerde gebeurt trouwes ook, vooral waeer me met explosiegevaarlijke zoes te make heeft. Da ka het eevoudiger e goedkoper zij om ee elektrische aadrijvig te vervage door ee peumatisch systeem, wat we bijvoorbeeld al gedaa hebbe voor het opee va deure e poorte. Beide specialiste volge aadachtig welke ieuwe evoluties zich i de wereld va de peumatiek aadiee, al wordt er iet altijd voor de ieuwste techologie gekoze. Soms is het voordeel va ee ieuwigheid ekel plaatsbesparig maar daar heb je iets aa als het iet past i je bestaade systeem. Waar we wel duidelijk de vruchte va plukke zij verbeterde afdichtige. We werke met olievrije perslucht va 4 (+ 1 reserve) Atlas Copco compressore (va elk 250 kw) e da heb je dichtige odig die de droge lucht aakue. Voor de bedieig va kleppe hebbe we ook peumatische compoete i agressieve milieus. Daar heb je eveees de juiste afdichtige odig. Ee bijkomede rede om iet metee elke ieuwigheid i huis te hale is dat ee grote mate va stadaardiserig agestreefd wordt. Al make de techische verschille tusse oplossige op de markt toch dat er flik wat leveraciers zij va peumatisch materiaal, waaroder Festo, Legris, Norgre, Asco Numatics, SMC e Parker. Stadaardiserig va compoete is éé dig, de tweede vraag is hoe ver je moet gaa i het stadaardisere op ee bepaald merk of leveracier. Dat ka helpe om gustige prijsafsprake te bekome maar het ka je ook te afhakelijk make. Ikopers e techici moete daar same de gulde middeweg i zoeke Lezersdiest JUNI P 7

8 Laat gebruikte smeerolie he t milieu ie t aar de dui v el helpe. Laat uw gebruikte olie ophale door ee erked operator. Eé druppel gebruikte olie ka maar liefst 1000 liter water vervuile. Mede daarom bet u als professioele oliegebruiker verplicht uw gebruikte olie te late ophale door ee erked ophaler. Let er evewel op dat dit correct gebeurt. Immers: allee als uw olie volges de door OVAM, BIM of OWD voorgeschreve procedure is opgehaald, ka deze op ee milieuvriedelijke maier worde gerecycleerd. Meg uw olie bijvoorbeeld iet met adere afvalstoffe, wat dat maakt recyclage ee heel stuk moeilijker. Uw gebruikte olie late ophale is ook goed voor uw portemoee. Voor kleie hoeveelhede hebt u amelijk oder bepaalde voorwaarde recht op ee forfaitaire vergoedig. Verduiveld mooi meegeome, toch? Eerst smere, da recyclere Valorlub is ee iitiatief va het bedrijfsleve e erked of aavaard door de drie regioale overhede Lezersdiest

9 DOSSIER Idustriële olië (hydraulische e thermische olië voor idustriële toepassige, de trasformatorolië e de smeerolië voor compressore e turbies): samestellig is sterk afhakelijk va de toepassig; meestal worde deze olië gekemerkt door ee lage levesduur (tot meer da 20 jaar). Samestellig va basisolië De vlag smeermiddel dekt vele ladige. Het gaat hier iet ekel over de klassieke motorolie, maar eveees over metaalbewerkigsvloeistoffe, trasformatorolie, hydraulische vloeistoffe, Het is reeds bij voorbaat duidelijk dat de samestellig va de gebruikte olie sterk zal afhage va het soort olie e va de toepassig. Het is dus vrij moeilijk om de samestellig va smeerolie exact te defiiëre. Naar samestellig ka toch reeds ee eerste grote opdelig worde gemaakt. De grote overmaat va de smeermiddele bestaat amelijk uit ee basisolie waaraa additieve zij toegevoegd. De basisolie wordt ofwel gewoe uit petroleum (mierale basisolie) of bestaat uit gesythetiseerde compoete (sythetische basisolie). Zowel aa de mierale als aa de sythetische basisolie worde dezelfde additieve toegevoegd. De aard e de hoeveelheid va deze additieve is sterk afhakelijk va de kwaliteit va de basisolie e va de beoogde toepassig. Bij het otwikkele va ee ieuwe smeerolie wordt, aa de had va ee geselecteerde basisolie, ee specifiek additievepakket op put gesteld. I het geval va motorsmeerolië gebeurt dit aa de had va uitgebreide proefcampages op testbake. Ee voorwaarde hierbij is wel dat de techische eigeschappe va de basisolie kue gegaradeerd worde. Mierale basisolie Ee mierale basisolie is ee megsel va geraffieerde destillatiefracties afkomstig uit de vacuüm-destillatiekolom va ee raffiaderij. Ze bevat ekel koolwaterstoffe als samestellede compoete, waari evetueel og spore va zwavel-, zuurstof- e stikstofhoudede koolwaterstoffe aawezig zij. Deze ruwe destillatiefractie wordt verder gezuiverd door extractie (verwijdere va PAK s e compoete die hetero-atome bevatte) e door verwijdere va wasse (dewaxig ; verlage va het stolput). Evetueel wordt hieraa og ee hydrofiishig (cotact met waterstof bij hoge druk e temperatuur over ee katalysator) toegevoegd. Bij mierale basisolië worde de meeste hetero-atome via de additieve toegevoegd. Deze additieve bevatte ee breed gamma aa deze hetero-atome: zwavel, stikstof, fosfor, zuurstof e chloor. Daaraast worde via de additieve ook og ee aatal metale i de olie igebracht: zik i atislijtage-additieve (Zdiorgaodithiofosfate); barium, calcium e atrium i detergete. De mierale basisolie bevat va ature uit ook ee zeker gehalte aa polycyclische aromatische koolwaterstoffe (PAK s). Gegeves va CONCAWE toe aa dat het PAK-gehalte* va hoog geraffieerde basisolie (solvetextractie, evetueel aagevuld met ee kleibehadelig of ee hydrofiishig) tusse de 0.3 e de 22 ppm gelege is. *De cocetratie aa de volgede PAK s werd bepaald: fluorathee, pyree, chrysee, bezo(b)fluorathee, bezo(e) pyree, bezo(a)pyree, perylee, bezo(g,h,i)perylee, (1,2)-bezofluoree, (2,3)-bezofluoree, bezo(a)atracee, bezo(k)fluoratee, ideo(1,2,3)pyree e dibezoatracee. Sythetische basisolie Ee sythetische basisolie ka evetueel ook ekel uit koolwaterstoffe bestaa (polymere vaα-olefies) maar bevat meestal aazielijke hoeveelhede hetero-atome: zuurstof (poly-ethere poly-esterolië), fosfor (fosforzure esterolië), silicium (silico- t Idustriële olië worde meestal gekemerkt door ee lage levesduur (tot meer da 20 jaar). Bij het otwikkele va ee ieuwe smeerolie wordt, aa de had va ee geselecteerde basisolie, ee specifiek additievepakket op put gesteld JUNI P 9

10 105 - Lezersdiest

11 DOSSIER De meeste leveraciers va deze olië houde er mometeel ee politiek va total fluid maagemet op a. Het is duidelijk dat de samestellig va de gebruikte olie sterk zal afhage va het soort olie e va de toepassig. t eolië) e halogee (gehalogeeerde olië). Voor ee aatal smeermiddele is de samestellig va de verse olie wel bij voorbaat geked. Koelmiddelvloeistof voor automotore: megsel va 50% water met 50% ethyleeglycol. Metaalbewerkigsolië (bij sijde, bore, walse e trekke va metale): emulsies va zo 4-10% olie i water; de basisolie ka zowel va mierale als va sythetische origie zij e wordt verder aagevuld met ati-oxidatia, ati-slijtage-additieve, bactericide e fugicide. Idustriële olië Idustriële olië (hydraulische e thermische olië voor idustriële toepassige, de trasformatorolië e de smeerolië voor compressore e turbies): samestellig is sterk afhakelijk va de toepassig; meestal worde deze olië gekemerkt door ee lage levesduur (tot meer da 20 jaar); trasformatorolië (isolatie e koelmiddel voor trasformatore) bevatte vroeger PCB s omwille va de stabiliteit; u worde slechts PCB-vrije trasformatore op de markt gebracht. Besluit Smeermiddele zij heel divers qua samestellig. De samestellig wordt hoofdzakelijk gedicteerd door de techische vereiste. Deze techische vereiste worde door het beoogde gebruikt opgelegd. Koolwaterstoffe make de hoofdmoot va de smeermiddele op mierale basis uit. De hetero-atome e metale worde hoofdzakelijk via de additieve toegevoegd. Zelfs hoog geraffieerde mierale basisolie bevat ee lage cocetratie aa PAK s. Het probleem va de PCB s situeert zich hoofdzakelijk (zou zich hoofdzakelijk moge situere) bie het segmet va de trasformatorolië. Het is opvalled dat het zwavelgehalte bij sommige verse smeerolië reeds bove de toelaatbare gres ligt voor de behadelde olië die als bradstof moge gebruikt worde. I sommige verse olië kue zware metale (bv. koper) aawezig zij als additief, zodat het gehalte zware metale va verse smeerolië de toegelate hoeveelhede i herwerkte afvalolie beadert. Remvloeistof is gee olie e ka op ee efficiëte herwerkigswijze geregeereerd worde; daarom mag remvloeistof iet opgeome worde i het afvaloliecircuit. Samestellig va afgewerkte olie Het is duidelijk dat de aard e de hoeveelheid va de verotreiigige i smeerolië sterk zulle afhage va de toepassig waarvoor de smeerolie werd gebruikt. Naast deze verotreiigige door het gebruik ka de smeerolie og verotreiigd worde door het bijmege va adere types smeerolie, solvete of chemisch afval. Dit bijmege moet zo veel mogelijk vermede worde, teeide de heropwerkig tot ee kwaliteitsproduct te waarborge. Bijmege is trouwes voor solvete e chemisch afval bij wet verbode. Hydraulische olië / Turbie- e compressorolië Algemee gesproke hebbe smeermiddele voor deze specifieke toepassige ee veel lagere levesduur da de motorsmeermiddele. Over het gehalte aa verotreiigede bestaddele eri kue weiig gegeves teruggevode worde. Gezie de vrij gelijkaardige aard va toepassig als voor de motorsmeermiddele, ka worde verwacht dat de verotreiigige hoogstwaarschijlijk va dezelfde aard zij. Idie de aadrijvig elektrisch gebeurt, da zal het aadeel va water, PAK s, lichte compoete e stof lager zij i deze categorie smeermiddele i vergelijkig met de motor-smeermiddele. De meeste leveraciers va deze olië houde er mometeel ee politiek va total fluid maagemet op a. Dit houdt vooreerst i dat de kwaliteit va de olie regelmatig wordt gecotroleerd. Dit laat toe om de gebruiksduur va de olie gevoelig te verlege (gee oliewissel op ee vast tijdstip maar wel waeer de kwaliteit va de olie ovoldoede is). Ee tweede voordeel hierva is dat de oliewissel door de leveracier wordt uitgevoerd, zodat ee goed gedefiieerde afgewerkte oliestroom otstaat die bij de leveraciers ka worde opgehaald. bro: VITO - EMIS-website: Lezersdiest JUNI P 11

12 Als grootste dealer va de BeNeLux presetere wij de ieuwe ENERPAC Boltig Solutios catalogus Ee overzicht va alle gereedschappe voor boutverbidige Vraag hem gratis aa op oderstaad adres Filter techologie Fluid maagemet Electroics System techology Cotamiatio moitorig Software solutios Process techology REM-B N.V. REM-B Vlaadere Vaartstraat 69 Omer De Vidtslaa Beerse 1760 Roosdaal-Pamel Tel. : (32) Tel.: (32) Fax.: (32) Fax.: (32) Lezersdiest ifo@remb.be Website:

13 BEURZEN Moco-Hydromech: vakevet voor motio cotrol, drives & trasmissios De bezoeker vidt allerlei toepassige op het gebied va motio cotrol, drives & trasmissios op Moco-Hydromech. Heel wat bedrijve hebbe zich al aagemeld voor de ieuwe editie va easyfairs Moco- Hydromech, die zal plaatsvide op 14 & 15 oktober 2009 i Brussels Expo. Vier maade voor de opeig is 80% va de beursvloer igeome. Het vertrouwe i Moco-Hydromech blijft groot tijdes de ecoomische recessie. I 2009 keert Moco-Hydromech op 14 & 15 oktober terug aar Brussels Expo. Tijdes deze tweedaagse ka de specialist zich verdiepe i de verdere itegratie va mechaica, elektroica e software; de ieuwste methodes voor auwkeurige e selle bewegigscotrole; treds izake draadloze machiecommuicatie; de prestaties va de ieuwste geeratie veldbusse, aadrijvige e precisiesychroisatie, sturige e sesoriek. Adere speerpute tijdes de beurs zij wireless commuicatie e IO-lik. De sterkte va Moco-Hydromech is dat het evet exposate rechtstreeks i cotact bregt met ee groot aatal potetiële klate. Iteressat gegeve tijdes ee ecoomische recessie waarbij de focus méér da ooit op ee hoge retur o ivestmet ligt. Bovedie is er ee lage istapkost e is de kostprijs va deelame trasparat: exposate betale éé all-iclusive kost voor ee stadmodule mét alle basisvoorzieige. Bezoekersmarkt i kaart brege Moco-Hydromech voert ee grootschalig oderzoek waarbij de bezoekersmarkt i kaart wordt gebracht. Zo wordt er geïvesteerd i extere databake om de machiebouwers, werktuigbouwkudige, mechatroici, otwerpers, productiemaagers, techische maagers, quality cotrollers e automatiserigsdeskudige uit de top va de idustrie uit te odige voor hét Belgische vakevet voor motio cotrol, drives & trasmissios. Hierbij ligt de focus op volgede sectore: Automotive Elektrotechiek Egieerig Hout Elektroica Grafische Idustrie Papier & Karto No-Food Istallateurs Kuststoffe Machiebouw Metaal (Petro)chemie Textiel Verpakkig Voedig & Drak Lezersdiest Belgische Vereigig va Fabrikate, Ivoerders, Verdelers voor Idustriële Hydraulica, Peumatica Automatiserig e Aaverwate Techieke Associatio Belge des Fabricats, Importateurs, Distributeurs de Matériel Hydraulique, Peumatique, d Automatisme pour l Idustrie et Techiques Associées ifo@fimop.be Lid va het Europese CETOP Membre du Comité Europée CETOP Maatschappelijke zetel - Siège social Louizalaa, 500, Av. Louise, Brussel 1050 Bruxelles Secretariaat - Secrétariat Wielstraat Borem Tel. 02/ , Fax 02/ Lezersdiest JUNI P 13 adv A5_maa09.idd :11:21

14 Air compressors for every applicatio A divisio of Geveke Egieerig Eergy audit Service 24/7 Compressor Retal We keep your idustry ruig! Compair Geveke NV Leuvesesteeweg 248a B-1800 Vilvoorde Tel.: sales.compair@geveke.be Lezersdiest Ad_automag_2009.idd 1 16/02/ :32:10 Same, kue wij ervoor zorge dat U tijdes de oogstperiode de grille va de atuur ka doorstaa, dag a dag... Als uw busiess va de oberekebare moeder atuur afhagt, helpt het om ee parter zoals Parker te hebbe, die u helpt weer e wid te trotsere. Oze Mobile Systems Egieerig Teams hebbe reeds verschillede va de grootste ladbouw-machiecostructeurs ter wereld geholpe. Door het creëre e itegrere va complete hydraulische e filtratie systeme op ieuwe e bestaade machies zij we er i geslaagd om he redabeler te late producere e meer efficiëte machies op de markt te brege. Het resultaat? Ee grotere betrouwbaarheid e beduided mider oderhoudskoste. Idie U meer hierover wilt wete, cosulteer oze website e otdek hoe Parker u ka helpe om succes te oogste. Tel: +32 (0) Fax: +32 (0) parker.belgium@parker.com Lezersdiest

15 REPORTAGE Idie de juiste eergiebesparigsmaatregele worde toegepast, moet het volges Yves Deauw, techical support egieer bij SMC Peumatics, mogelijk zij om i ee tijdsbestek va mider da 1 jaar hierop miljarde euro s te bespare. Miljarde euro s aa perslucht gaa jaarlijks i rook op Door verlagig va de persluchtdruk i ee systeem met 1 bar ka al gauw 7 tot 10% worde bespaard op de elektriciteitsrekeig va ee oderemig. Grofweg koste persluchtlekkages de Europese gemeeschap jaarlijks zo 7,2 miljard euro. Om og maar te zwijge va de oodige CO2-uitstoot va 55 miljoe to. Het oderwerp Eergiebesparig prijkt bij SMC, ee Japase producet va peumatische compoete e systeme voor de markt va idustriële automatiserig, al jare hoog op de ageda. Hoewel de persluchttarieve ee veelvoud zij va de tarieve va water e elektriciteit, worde de koste va perslucht i ee oderemig toch vaak oderschat, zo stelt Yves Deauw. Dit bleek recet og, a het uitvoere va effectieve luchtmetige, bij ee Belgische chocoladefabrikat. Als gevolg va persluchtlekkages zage zij jaarlijks ruim euro i rook opgaa. Doodzode, zeker waeer me zich realiseert hoe eevoudig het is om de juiste eergiebesparigsmaatregele door te voere om ee lekdichtheid te realisere va 90 tot 95%. Luchtlekkages verhelpe De eevoudigste, maar iet meest effectieve, maier om op bovegeoemd put geld te bespare is het verhelpe va de vele luchtlekkages i persluchtleidigette e applicaties. De grootste boosdoeers zij veelal ojuist of ozorgvuldig gemoteerde koppelige of verslete afdichtige i persluchtcompoete. Ee kortetermijoplossig die zeker werkt, allee iet leidt tot besparige op de lagere termij. Om dat te realisere moet i de otwerpfase va ee peumatisch systeem de eergiezuiige compoete reeds worde meegeome. Compoete zoals speciale ciliders met extra zuigeroppervlak e eergiezuiige vetiele. Met adere woorde: kies i plaats va ee gewoo reduceervetiel voor ee selheidregelvetiel met igebouwd reduceervetiel (ASR-compoet) e/of ee selheidregelvetiel met igebouwd flowvetiel (ASQ-compoet), aldus Deauw. Met dergelijke compoete is de arbeidsslag zeer auwkeurig te regele door eerst het drukverschil over de zuiger i balas te brege, alvores de arbeidsslag wordt igezet. Zoder wijzigige Werkig eergie besparede vetiele. te hoeve doorvoere i het peumatisch schakelschema ka, zelfs bij bestaade peumatische systeme, met bovegeoemde compoete ruim 33% aa persluchteergie worde bespaard, zo vertelt Deauw. Eergie-efficiëte ozzles Ee adere mogelijkheid om aazielijk te bespare op perslucht is door het toepasse va eergie-efficiëte ozzles bij blaasapplicaties. Dit zij applicaties waarbij blaaslucht wordt gebruikt voor het reiige va werkstukke, het droge e koele va producte, e ook voor het uitwerpe va defecte producte uit ee productielij. I combiatie met de juiste besturig zij met dergelijke ozzles besparige mogelijk tot maar liefst 75%, omdat de druk i de leidig aar de ozzle toe aazielijk mider turbulet e eergieverslided is als waeer gewerkt wordt met ee covetioeel smoorvetiel. Behalve bij blaasapplicaties, zij ook bij de aasturig va actuatore sigificate resultate te behale tot wel 30%. De moeite va het probere beslist waard dus. Berekeigssoftware Hadige hulpmiddele voor het uitrekee va de mogelijke besparige i ee bedrijf zij de door SMC Peumatics otwikkelde softwaremodules. Met het meest uitgebreide pakket, de Eergy Savig Software, ka amelijk ee berekeig voor ee complete fabriek worde uitgevoerd. Verder staa op be ee drietal eevoudige besparigscalculatore voor het uitrekee va de besparig op éé productielij. Idie uit deze berekeige blijkt dat er persluchtbesparige mogelijk zij, da is het raadzaam om eerst ee eergiebesparigsaudit uit te voere, om vervolges op ee efficiëte e effectieve maier de oodige luchtlekkages te kue aapakke. Allee door op deze wijze aa de slag te gaa zij evetuele ivesterige die odig zij, ook weer sel terugverdied. Ee eerste stap dus op weg aar duurzaam odereme. Metige tijdes ee lek audit Lezersdiest JUNI P 15

16 TOEPASSING Het otwerp va de hydrostatische trasmissie va het voertuig werd aa deze omstadighede aagepast. De trasporter moest ee hoge stabiliteit e robuustheid kue garadere i de oherbergzame Acatama-woestij. Trasmissie voor de verplaatsig va atees: ogebruikelijke maoeuvres ALMA is de aam va ee oderzoeksistallatie voor ruimteobservatie. Het oderzoeksstatio is gebouwd op de Atacama-hoogvlakte i Chili e moet het meest performate observatorium ooit worde. I de laatste uitbreidigsfase zulle op ee hoogte va meter e ee oppervlakte va 15 km 2 66 radiotelescope voor ruimteoderzoek worde geïstalleerd. De atees, die tot 115 to kue wege, moete i de loop va het oderzoeksprogramma geregeld worde verplaatst. Ee kolfje aar de had va Scheuerle, ee bedrijf uit het zuide va Duitslad, dat de twee speciale trasporters voor de verplaatsige levert. Voor het otwerp va de hydrostatische trasmissie va de trasportvoertuige deed Scheuerle ee beroep op de kowhow va Rexroth. ALMA staat voor Atacama Large Millimeter Array, ee istallatie waarmee de oderzoekers submilllimetrische radiogolve kue opvage. Europa eemt aa het project deel via het ESO (Europea Souther Observatory). Dat kreeg de zware taak toebedeeld om ee oplossig te zoeke voor het probleem va de verplaatsige. I het belag va ee optimale observatie moete de atees, met ee gewicht va bija 115 to e paraboolreflectore va twaalf meter, geregeld worde verplaatst. Voor de atees werde op de site ogeveer 200 fuderige voorzie. Millimeterwerk Het ESO besloot deze opdracht toe te vertrouwe aa Scheuerle, ee Duits bedrijf gespecialiseerd i trasportvoertuige voor zwaar vervoer. Zij zulle twee trasporters voor het vervoer va de atees otwikkele e levere. Va bij het begi wiste de bij het project betrokke partije dat voor het verplaatse va de atees ee hydrostatische trasmissie odig zou zij. Allee ee gescheide oplossig, met adere woorde ee vrije opstellig va de pompe e de axiale zuigermotore, zou het project de flexibiliteit verlee die absoluut oodzakelijk is om ee dergelijk voertuig te otwerpe. Daaraast is precisie e wedbaarheid op de millimeter auwkeurig oodzakelijk bij het verplaatse e herpositioere va de fragiele atees. De drie steupute op de fuderig hebbe de grootte va ee hadpalm, e dat voor ee gewicht atee e voertuig same va ogeveer 250 to, vertelt Max Kraus, de igeieur die veratwoordelijk is voor het project bij het ESO i het Duitse Müche. Voor het otwerp va de hydrostatische trasmissie dede ESO e Scheuerle ee beroep op Rexroth. Mafred Glöckler, projectigeieur bij Rexroth, heriert zich og de eerste vergaderige met Scheuerle: Al bij het eerste cotact met de igeieurs va Scheuerle werd duidelijk dat we voor dit project gee gewoo materiaal kode gebruike. Adreas Kohler, Chef Techiek bij Scheuerle, beadrukt dat het project ook voor de voertuigcostructeur va Pfedelbach buite de orm viel: We hebbe de volledige hydrostatische trasmissie herteked e ee trasportoplossig otwikkeld die rekeig houdt met de extreme omstadighede. Twee powerhouses toree uit bove het chassis va het voertuig. Hieri bevide zich de dieselmotore e de pompe met variabel slagvolume e de axiale pompe A4VG 125. P JUNI 2009

17 TOEPASSING Voor de verschillede oderzoeksprogramma s moet het projectteam de 66 atees regelmatig verplaatse. Omdat het zwaarteput hoog ligt, moet de hydrostatische trasmissie zorge voor ee gelijkmatige verplaatsig zoder schokke of oderbrekige. Grote stabiliteit De omstadighede die voor de radioastroomie zeker gustig zij plaatste de costructeurs e de hydraulicaspecialiste veratwoordelijk voor de bouw va de voertuige voor ee uitdagig va formaat: de hoogvlakte va Acatama, gelege op ee hoogte va meter, is ee va de meest oherbergzame streke ter wereld. Er is weiig zuurstof e de temperature kue extreem variëre. Temperature va 50 grade of meer i de zomer e -40 grade i de witer zij gee uitzoderig. Het otwerp va de hydrostatische trasmissie va het voertuig werd aa deze omstadighede aagepast. De trasporter moest ee hoge stabiliteit e robuustheid kue garadere i de oherbergzame Acatama-woestij maar ook uiterst auwkeurige iterveties kue uitvoere i het park voor fragiele schotelatees. Volges de hydraulicaspecialiste vormde de omgevigsomstadighede echter iet het grootste probleem. I de mobiele hydraulica worde we vaak gecofroteerd met ogustige implatatieomstadighede. Oze oplossige blijve betrouwbaar zolag de dieselmotor voldoede vermoge levert, aldus Glöckler. Daarom toree twee zogeaamde powerhouses uit bove de bestuurderscabie. De twee motore i de powerhouses levere op zeeiveau ee eorm vermoge va pk; maar i de zuurstofarme atmosfeer va de Atacama-woestij loopt dit terug tot 820 pk. Vier axiale zuigerpompe met variabel slagvolume va het type A4VG voorzie i totaal 14 axiale zuigermotore met variabel slagvolume va het type A6VM va druk. Op die maier kue het trasportvoertuig va 135 to, tie meter breed, 20 meter lag e zes meter hoog e de 115 to schotelatees veilig worde verplaatst. De beproefde DA-regulator staat borg voor ee soepele, vlotte verplaatsig va de atees. De regulator cotroleert het debiet va de pompe e bijgevolg de selheid va de verplaatsig. I de laatste millimeters activeert de bestuurder de gevoelige bedieig met behulp va schakelaars e ee afstadsbedieig buite de cabie, et als bij ee miiauto. Om ee auwkeurige e gelijkmatige bewegig te verkrijge bij de plaatsig va de atees, wordt de draaihoek va de pomp i deze fase gecotroleerd met ee elektro-proportioele regulator. Hellig va tie procet Wat os i het begi echt zorge baarde, ware de trajecte tusse de observatiesite op meter hoogte e het basiskamp op meter hoogte, beket Glöckler. De ieuwe atees worde eerst geleverd e afgewerkt i het basiskamp; daaraast moete de atees regelmatig teruggebracht worde aar het basiskamp voor oderhoud. De afstad tusse de verschillede atees op de hoogvlakte bedraagt maximum slechts 15 kilometer; het traject tusse ALMA e het basiskamp is bija twee keer zo lag. Maar het probleem zit vooral i de hellig: er moet bija meter overbrugd worde; op sommige pute bedraagt de helligsgraad tie procet. I deze omstadighede moete de aadrijfsysteme aa zware vereiste voldoe, e wel om twee redee. Tijdes het klimme met ee gewicht va 250 to moete de pompe e de motore cotiu ee maximumvermoge levere. Maar ook tijdes het afdale, waeer de atees aar het basiskamp moete worde gebracht, wordt het hydraulisch systeem zwaar belast omdat de trasmissie diest doet als rem. Ee mechaisch remsysteem zou deze klus iet kue klare. Volges de eerste berekeige bleek al sel dat we bij het afdale zoude moete igrijpe op de draaihoek va de motor met variabel slagvolume om het oodzakelijke remkoppel te kue verkrijge, aalyseert Glöckler. We doe i dat soort gevalle vaak ee beroep op ee elektrische of hydraulische proportioele regelig. Uiteidelijk hebbe we gekoze voor ee mechaische regelig va de draaihoek, die i het circuit ka worde igeschakeld, merkt Glöckler op. Rekeig houded met de extreme omgevigsomstadighede e het feit dat de implatatiesite zo afgelege is, ko deze oplossig ee maximum aa bedrijfsveiligheid biede. De hydrostatische trasmissie geereert de permaete remkracht die odig is voor het totale gewicht va 250 to, zodat de bestuurder odaks de helligsgraad volledig zoder mechaische rem ka. Bij voertuigcostructeur Scheuerle e bij Rexroth zij de veratwoordelijke erva overtuigd dat ze same het optimale voertuigotwerp hebbe gevode. Max Kraus (ESO) bevestigt dit: Met gee ekele aadrijftechologie zoude we dit type voertuige kue bouwe hebbe e al helemaal iet gezie de complexe eise die i deze omstadighede aa ee voertuig worde gesteld. De kowhow va Rexroth was i dit project da ook va oschatbare waarde, wat de hydrostatische trasmissie vormt het hart va het trasportvoertuig Lezersdiest JUNI P 17

18 Moitorig Ad 90x265:A4 mobile 26/5/09 09:14 Page 1 krachtige bewegig Reliable Moitorig, Whatever the Coditios Fluid Clealiess Tred Moitorig Particle Coutig Brevii Fluid Power bregt u verder Wereldwijd hebbe oze producte i diverse sectore hu spore verdied. Wij biede de complete productrage voor elk hydraulisch systeem e zie het oplosse va uw probleme op het gebied va hydraulica als oze grootste uitdagig. Met oze eige testfaciliteite e oderdelemagazij i Nederlad is de aftersales bovedie sterk odersteud. Brevii Fluid Power is hét sterke merk als het gaat om betrouwbare hydraulische systeme. Of het u gaat om losse compoete, complete custom made hydraulische systeme of turkey projecte, oze iovatieve producte garadere dat u i bewegig blijft. Water Cotet measuremet Filter Elemet life Fluid Coditio Moitorig The best moitorig solutios for every type of fluid Brevii Fluid Power Beelux Rötgeweg AB Alphe aa de Rij Postbus AT Alphe aa de Rij T F ifo@breviifluidpower.l For further iformatio, cotact: PALL BELGIUM (Idustrial) Leuvesesteeweg 325, bus 7, 1932 Zavetem TEL : +32/(0)2/ FAX : +32/(0)2/ E.Mail : ifo-belux@pall.com Lezersdiest Lezersdiest

19 REPORTAGE Wat is IO-Lik? IO-Lik is, dat wordt steeds opieuw beadrukt, gee (ieuwe) veldbus. Ee veldbus impliceert speciale bekabelig wat bij IO-Lik iet vereist is. Het is ee commuicatiesysteem dat digitale commuicatie over de traditioele actorsesor bekabelig (3 draads, maar ook 2 draads) toelaat. Commuicatie voor sesore e actore De kogel lijkt u echt door de kerk: IO-Lik wordt zoder meer ee succes. Ee gedurfde uitspraak misschie, mar iet zoder grodige overwegige gedaa. Sids zij voorzichtige coceptvoorstellig u ogeveer 3 jaar gelede, op de Haover Messe, leek het of de markt iet echt wou toehappe. Op de recete Haover Messe bleek da eidelijk de ommekeer, al is het misschie omdat de gebruiker voor ee voldoge feit wordt gesteld. MotorstarterIO-Lik: IO-Lik drigt ook voor het eerst door i zogeaamde hogere producte die worde uitgerust met ee IO-Lik master (foto Siemes). IOLikSchema: De plaats va IO-Lik i de totale commuicatie. De idicatore die hiertoe aaleidig hebbe gegeve: het aatal lede va de IO-Lik vereigig is expoetieel toegeome e het aatal gepreseteerde producte eveees waarbij sommige hogere producte. Dat zij producte die op zich iets hebbe te make met IO-Lik maar die wel va ee IO-Lik master worde voorzie zoals ee motorstarter. Te slotte e dit is va cruciaal belag: IO-Lik producte (sesore e actore) zulle tege dezelfde prijs op de markt worde gebracht als dezelfde producte zoder IO-Lik iterface. Die beslissig betekede destijds het succes va HART, ee digitaal commuicatiesysteem voor de proces idustrie, dat imiddels meer odes ket da om het welk adere veldbus i de proces idustrie same. Wat e waarom? IO-Lik is tot op zekere hoogte verwat met HART toch wat het cocept betreft, mider of iet wat de doelstellig e praktische implemetatie (markt) betreft. Huidige modere sesore zij alle tot op zekere hoogte uitgerust met itelligetie i de vorm va ee processor, ee DSP, geheuge, dat ee pak aa waardevolle iformatie bevat die tot op vadaag iet beschikbaar is voor het cotrolesysteem. Daarvoor moet immers daadwerkelijk gecommuiceerd worde met de sesor of actuator (iet ekel de o/off status). Zo heeft de microprocessor va ee fotocel weet va de kwaliteit va detectie (licht, storige door HF licht, adere storige,...), maar dat ligt buite het bereik va het cotrolesysteem. Met IO-Lik ka me iet allee over proces data (biair of aaloog) beschikke, maar ook over zogeaamde service data (parameters, diagose data). De istellig va ee sesor die vadaag ter plaatse (dip swiches) gebeurt, ka via het cotrolesysteem gebeure. De sesor zal alarme kue geerere waarop gepast ka worde gereageerd. Verschillede commuicatiemodes De commuicatie bij IO-Lik verbeurt door 24 V pulsmodulatie over de seriële UART iterface. IO-Lik ket meerdere commuicatiemodes, maar I/O modules zij steeds SIO (stadaard geschakelde, IO) compatibel. Dit houdt i dat éé I/O module volstaat om zowel digitale e aaloge sesore of actuatore aa te spreke, maar ook iet IO-Lik sesore kue hierop aageslote worde. De itegratie va IO-Lik ka gebeure op diverse iveau s: gebruik maked va de stadaard veldbusprotocols (via de master) zoals DPV0, DPV1, PCP,..., tijdes de egieerig met behulp va tools als GSD, GSDML, FDCML,..., e teslotte zij er og de zogeaamde device tools als FDT/DTM e.a. De IO-Lik masters (I/O modules) odersteue 4 commuicatiemodes: vooreerst Stadaard IO (SIO) e daaraast Com1, Com2 e Com3 voor de respectievelijke IO-Lik slaves. Com1 sesore schakele tusse SIO mode e digitale commuicatiemode aa 4,8 kbaud. De commuicatie is tijdelijk e beperkt (a de opstart i SIO mode). Com2 sesore kue zowel SIO aa, maar kue ook cotiu, vawege de hogere baud rate (38,4 kbaud), digitaal commuicere (simultaa proces e service data). Vaaf Com2 mode is volledige systeemitegratie mogelijk. Com3 teslotte is ee 2-draadsversie e commuiceert aa ee 230 kbaud rate. Voordele De voordele va IO-Lik zij divers. Elektrisch heeft me te make met mider variatie aa kabels, het otwerp e de cofiguratie wordt eevoudiger, de itegratie wordt eevoudiger, e de betrouwbaarheid va de istallatie zal verhoge. Vauit het oogput va oderhoud ka me seller defecte toestelle detectere (statusmeldige) e vervage, wisselstukke worde beter beschikbaar (mider verschillede sesore odig), mider stilstadtijd door diagosetools, mider oderdele i voorraad,... P. Paulus IOLikModuleBalluff: Costructeurs va modules biede og maar allee IO- Lik modules aa daar het systeem dowward compatibel is (foto Balluff) Lezersdiest JUNI P 19

20 TOEPASSING De twispidel is same met zij besturige e ee peumatisch werkede lift igebouwd i ee trolley. Zo kue de medewerkers hem zoder moeite bewege e praktisch gewichtsloos va odere tege de tractorchassis aazette, die aa hagers zweved de motagelij doorlope. Twi-spidel voor Nul-foute-motage tot 1000 Nm Joh Deere i Maheim bouwt per jaar ogeveer tractore, allemaal aa éé motagelij. Vele worde met ee speciale twispidel gemoteerd, wat het werk voor de gebruikers die bove hu hoofd moete schroeve met grote aadraaimomete, aamerkelijk lichter maakt. Het systeem stelt zich automatisch i op verschillede schroefafstade e garadeert de hoogste proceszekerheid. Multispidels zij tegewoordig bija stadaard geworde, iet allee i de automobielidustrie maar ook bij de fabricage va bouw- e ladbouwmachies. Deze twispidel, die u ogeveer aderhalf jaar i de Maheimer Traktorewerke wordt gebruikt, is atuurlijk gee stadaard stuk gereedschap. Wat hij ka aadraaimomete tot 1000 Newtometer (Nm) verwerke, stelt zich automatisch i op verschillede boute, oderzoekt of de verbidige correct worde afgewerkt e documeteert alle schroefresultate. De digitaal gecotroleerde spidels va het type Tesor ST e de bijbehorede Power-Focus-besturige die dat mogelijk make, zij geleverd door Atlas Copco Tools. Ook zorge deze besturige er voor dat deze speciale moeraazetters i het productiesy- steem va de tractorefabriek probleemloos wordt opgeome. Dat is de hypothese die Joh Deere astreeft bij veiligheidskritische verbidige, de hoogste stap va proceszekerheid i de schroefmotage (stap 5): de Nul-foute-motage. De twispidel is same met zij besturige e ee peumatisch werkede lift igebouwd i ee trolley. Zo kue de medewerkers hem zoder moeite bewege e praktisch gewichtsloos va odere tege de tractorchassis aazette, die aa hagers zweved de motagelij doorlope. De motagewage is gebouwd door Iovatec, ee i motagehulpmiddele gespecialiseerde machiebouwer uit Zweibrücke. Als schroefspidels fugere twee Tesor-ST-rechte moeraazetters, die ormalerwijs als hadbediede moeraazetters worde igezet. Ee motagewage voor twee verbidige De motagewage wordt voor twee gevalle igezet: te eerste bij alle tractore met geveerde voorasse e aadrijvig op alle wiele; bij deze modelle wordt het zogeaamde lagerblok met vier M20-boute (aadraaimomet 610 Nm) voor de drijfstag gemoteerd, die de kracht va de verselligsbak overbregt op de vooras. Te tweede wordt met de motagewage bij ee kleier Motagestatio va odere; de beide Tesor-ST-moeraazetters zitte op ee motagewage e motere sychroo. De aadrijvig va de beide moeraazetters: de te motere tractorchassis doorlope aa hagers zweved de motagelij; de moeraazetters schroeve va beede af. P JUNI 2009