JAARGANG 26 APRIL 2010 NIEUWE KOERS PASSEND ONDERWIJS > 4 REACTIE RAPPORT ONDERWIJSRAAD > 7 WETSVOORSTEL GOED BESTUUR > 10

Transcriptie

1 4 JAARGANG 26 APRIL 2010 NIEUWE KOERS PASSEND ONDERWIJS > 4 REACTIE RAPPORT ONDERWIJSRAAD > 7 WETSVOORSTEL GOED BESTUUR > 10

2 Cursussen, conferenties en advies Algemene Onderwijsbond Postbus GW Utrecht Vergroot de meerwaarde van de mr Volg een cursus bij AOb Scholing Themacursussen bij jou in de buurt Werk samen met AOb Scholing aan een professionele mr. AOb Scholing biedt themacursussen op open inschrijving voor individuele (g)mr-leden. Op vier plaatsen in Nederland, dus ook bij jou in de buurt. Maatwerk bij jou op school Liever een cursus of training op maat? Wij komen graag langs op school voor een volledig op maat gesneden programma. Advies en begeleiding Scholing kan ook in de vorm van begeleiding. Dan werken we vooral op afstand via en telefoon. Wil je meer weten? Bel ons! Direct aanmelden op Actuele thema s: Functiemix Huisvesting, binnenmilieu en Arbo Scholingsad Kluwer aanpassing.indd :12:45 een krachtige (g)mr? Kijk voor een cursus of voor een maatwerk-training op uw eigen locatie op meer weten? mail naar scholing@cnvo.nl of bel Uw partner in training en advies

3 Passend onderwijs voor elk kind Samenwerking met ouders Goed bestuur en medezeggenschap Over onderwijs De nieuwe koers met betrek- MR magazine reageert op het Begin februari keurde de Eerste In deze rubriek berichten wij king tot passend onderwijs onlangs verschenen rapport Kamer het wetsvoorstel goed over recente ontwikkelingen in betekent dat er behoorlijk wat Ouders als partners van de onderwijs, goed bestuur goed. het onderwijsveld. Van de strijd werk aan de winkel is voor me- Onderwijsraad. De raad stelt De functies van bestuur en in- tegen smerige gymzalen en dezeggenschapsraden. Scholen onder meer dat ouders zich tern toezicht moeten nu ook in regelgeving over Europees moeten tijdig een zorgprofiel meer als partners van de school het funderend onderwijs wor- aanbesteden tot geld voor een ontwikkelen om aan hun zorg- moeten opstellen. den gescheiden. beter binnenklimaat en de aan- plicht te kunnen voldoen. schaf van laptops op school. > 4 > 7 > 10 > 12 En verder: MR-lid in beeld > 17 MR-log Bas Daene > 18 Column Wilco Brussee > 19 Opinie Paul Zoontjens > 20 Vraag en antwoord > 22 Goede raad > 23 Colofon > 23 Beste lezer, We komen er toch nog weer een keer op terug: passend onderwijs. We hebben er al verschillende keren aandacht aan besteed in MR magazine, maar wisten in de afgelopen periode nog niet precies welke kant het op zou gaan. Op 11 februari jl. is tijdens het algemeen overleg van de Vaste Kamercommissie echter duidelijk geworden dat de nieuwe koers wordt doorgezet. Omdat die nieuwe koers heel wat gevolgen heeft voor scholen in het voortgezet en primair onderwijs, was dat voldoende reden voor ons de zaken nog eens voor u als mr-lid helder op een rij te zetten. In dit nummer besteden we ook aandacht aan het onlangs verschenen rapport van de Onderwijsraad Ouders als partners. De belangrijkste conclusie is dat de betrokkenheid van ouders bij de school en het onderwijs gestimuleerd moet worden. Maar hoe doe je dat dan? De Onderwijsraad heeft de nodige aanbevelingen gegeven. En in dit nummer nog een actueel onderwerp: de nieuwe wetgeving in het kader van goede bestuur en de gevolgen daarvan voor de medezeggenschap. Immers, begin februari heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel goed onderwijs, goed bestuur goedgekeurd. De vraag is wat de scheiding van de functies van bestuur en intern toezicht voor gevolgen heeft voor de medezeggenschap. Juriste Loulène Boersma praat u bij. De redactie Reacties op de inhoud van dit blad? Stuur deze naar mr@kluwer.nl t.a.v. Leonie de Bruin, hoofdredacteur. MR magazine, nummer 4, april

4 Tips voor de (g)mr Nieuwe koers passend onderwijs zet door De nieuwe koers met betrekking tot passend onderwijs wordt doorgezet. Dit is gebleken tijdens het algemeen overleg van de Vaste Kamercommissie Onderwijs op 11 februari Eerdere gesprekken met de belangrijkste besturen-, ouder- en onderwijs vakorganisaties leverden hetzelfde beeld op. Werk aan de winkel voor de (g)mr! Henk Jansen Foto's: Esther Pennarts Veel scholen en samenwerkingsverbanden in het primair en voortgezet (speciaal) onderwijs zijn bezig zich te bezinnen op de koers die de scholen en de samenwerkingsverbanden gaan varen. De vraag is wel wat het effect is van de val van het kabinet. Gezien de brede steun van de partijen valt echter te verwachten dat de Tweede Kamer dit beleid niet controversieel verklaart en dat het ministerie van OCW het gewoon in uitvoering neemt. Ook omdat het de wetgeving nog moet ontwikkelen. Veel samenwerkingsverbanden en scholen zetten al stappen in de realisering van passend onderwijs en richten zich daarbij op kaders die de afgetreden staatsecretaris van OCW in haar brieven heeft beschreven. De beoogde invoerings datum is 1 augustus Zorgplicht Het schoolbestuur krijgt een zorgplicht, dat betekent dat het moet zorgen voor passend onderwijs voor leerlingen die aangemeld worden of die al op school zitten. Passend wil zeggen aansluiten bij de ontwikkeling van leerlingen, de mogelijkheden van het personeel en de wensen van de ouders. Als een bestuur niet aan deze plicht kan voldoen, moet het met de ouders uitzoeken welke school in het samenwerkingsverband dit wel kan. Om dit te kunnen realiseren, moet elke school een zorgprofiel ontwikkelen waarin zij aangeeft welke zorg en ondersteuning ze kan bieden, eventueel met hulp van derden, zoals de gezondheidszorg, jeugdzorg en welzijn of van het (voortgezet) speciaal onderwijs. Het bestuur bespreekt het profiel in het samenwerkingsverband. Het geheel van zorgprofielen en de bovenschoolse zorg, als mede de afspraken met het (voortgezet) speciaal onderwijs moeten zorgen voor een dekkend aanbod van onderwijszorg. Het samenwerkingsverband legt dit vast in het zorgplan. Ook de afspraken die de deelnemers aan het verband maken om aan een leerling (extra) zorg toe te wijzen, nemen ze op in het zorgplan. Elk samenwerkingsverband verdeelt de zorgmiddelen die het van het rijk krijgt over de scholen. Het zorgprofiel van de school is daarbij richtinggevend: hoe breder en/of dieper het profiel, hoe meer middelen de school krijgt. Bij de bepaling van het gewenste zorgprofiel spelen dus niet alleen inhoudelijke argumenten een rol, maar ook financiële. Concurrentieoverwegingen spelen in de keuze van het profiel zeker mee. Immers, als een school veel leerlingen met gevarieerde en ernstige problematieken zorg biedt, heeft dit invloed op het imago van de school. Instemmingsbevoegdheid zorgprofiel De hele mr krijgt instemmingsbevoegdheid bij de inrichting van de zorg in de school en de bepaling van het zorgprofiel. Een wijziging van artikel 10 WMS 4 MR magazine, nummer 4, april 2010

5 11Fotocredit_wit Het onderwijs moet aansluiten bij de ontwikkeling van de leerling, de mogelijkheden van het personeel en de wensen van de ouders. lijkt derhalve voor de hand te liggen. Scholen staan dus in de naaste toekomst allereerst voor de taak aan te geven welk profiel ze op 1 augustus 2012 willen hebben. Er zijn nog geen voorbeeldprofielen gemaakt. Wel is duidelijk dat het profiel een mengeling is van wat de school aan basiszorg geeft (dat kan van school tot school verschillen), wat de school met hulp van derden aanbiedt en welke zorg een leerling buiten school kan krijgen. De school moet ook afspraken maken over de deskundigheidsbevordering van het personeel, die nodig is om het gewenste profiel te kunnen waarmaken. Omdat de breedte van het zorgprofiel samenhangt met de deskundigheidsbevordering van het personeel (hoe breder en dieper het profiel, hoe groter de benodigde deskundigheid), moet de school het zorgprofiel en de nascholingsplannen in samenhang met elkaar ontwikkelen. Overigens zijn er ook andere mogelijkheden om de deskundigheid in de school te vergroten: ondersteuning van leerkrachten door derden (ambulant begeleiders bijvoorbeeld) of het inhuren van specialisten die op school leerlingen begeleiden. Medezeggenschap in het samenwerkingsverband Het dekkend aanbod van onderwijs en zorg in het samenwerkingsverband en de procedures om speciale zorg aan een leerling toe te wijzen, maken onderdeel uit van het zorgplan van het samenwerkingsverband. De vraag is hoe we de medezeggenschap hierover kunnen organiseren. Tot nu toe is het voor medezeggenschapsraden heel moeilijk invloed uit te oefenen op het zorgplan van het samenwerkingsverband waar de school/ het schoolbestuur deel van uit maken. Bijna geen enkele (g)mr is in de gelegenheid invloed uit te oefenen alvorens de besturen in het samenwerkingsverband het zorgplan vaststellen. Meestal stellen de besturen het zorgplan vast na onderling overleg en leggen ze het resultaat daarna voor aan hun (g)mr die instemmingsbevoegdheid heeft. Op deze wijze heeft de (g)mr en heel weinig invloed: hij komt als mosterd na de maaltijd. De vorming van een bovenbestuurlijke medezeggenschapsraad is weliswaar een mogelijkheid die de WMS biedt, maar waar bijna geen gebruik van wordt gemaakt. Tot nu toe werd er in de brieven van de staatssecretaris van OCW alleen gerept over de invloed van ouders op het niveau van het hele samenwerkingsverband (dekkend aanbod van zorg, > MR magazine, nummer 4, april

6 Waar moet u als (g) mr op letten? Het proces van in kaart brengen en vaststellen van het zorgprofiel is een strategisch keuzeproces, dat niet van de ene op de andere dag gerealiseerd is. Zorg ervoor dat de mr invloed kan uitoefenen op dit proces. Bijvoorbeeld door in het begin te letten op de inbreng van alle betrokkenen bij het ontwikkelen van het zorgprofiel: personeel, ouders en leerlingen. Als een extern bureau de wensen van betrokkenen met betrekking tot het zorgprofiel in kaart brengt, zorg dan dat de mr invloed uitoefent op de keuze van het bureau en de aanpak van ervan (worden alle betrokkenen bevraagd?). Als de directie (of het bestuur) nog geen plannen gemaakt heeft voor de inrichting van het proces, vraag dan desnoods aan de directie (of het bestuur) op welke wijze zij het proces denkt in te richten. Als de WMS niet aangepast wordt of nog niet aangepast is als de school het zorgprofiel wil vaststellen, kan de mr gebruik maken van artikel 10 b van de WMS. Daarin staat dat de mr instemmingsbevoegdheid krijgt bij de vaststelling of wijziging van het zorgplan, aannemende dat het zorgprofiel opgenomen wordt in het zorgplan van de school. Het personele deel van de mr heeft instemmingsbevoegdheid bij het nascholingsbeleid van de school (WMS, artikel 12 c.). Ga na of de beoogde nascholing op tijd (2012) vruchten afwerpt om het zorgprofiel te realiseren. Besef daarbij ook dat de school de benodigde expertise van buiten kan inhuren (afspraken met externe instanties). Deze afspraken staan ook in het zorgprofiel. Zoek voor het zorgplan van het samenwerkingsverband contact met de andere medezeggenschapsraden in het samenwerkingsverband, leg de zorgprofielen naast elkaar en ga na of u gezamenlijke afstemming in de standpunten met betrekking tot het dekkende aanbod van zorg in de regio kunt bereiken. Zo lang de bovenbestuurlijke medezeggenschap nog niet wettelijk geregeld is, moet de mr ervoor zorgen dat hij zijn standpunten bij het bestuur inbrengt, voordat het bestuur zijn standpunten in het samenwerkingsverband met de andere besturen gaat bespreken. Beter vooraf invloed uitoefenen, dan geconfronteerd worden met een zorgplan dat de schoolbesturen al afgekaart hebben. In het zorgprofiel van de school staan ook de afspraken die gemaakt zijn met externe instanties die zorg kunnen verlenen (in of buiten de school). Er kan sprake zijn van het aangaan of veranderen van een duurzame samenwerking met één of meer van deze instanties. Een onderwerp waarbij de gehele (g)mr adviesbevoegdheid heeft (WMS artikel 11 d.). De gevolgen van deze samenwerking voor personeel, ouders en leerlingen zijn onderwerpen waarbij deze geledingen instemmingsbevoegdheid hebben (artikelen 12a., 13a. en 14.a van de WMS). zorgtoewijzing). In haar laatste brief van begin februari 2010 heeft zij het echter over medezeggenschapsraden die instemming moeten verlenen bij de vaststelling van de inrichting van de zorg binnen het samenwerkingsverband. Nagegaan wordt of de WMS voor wat betreft deze bovenbestuurlijke medezeggenschap aangepast moet worden. De staatssecretaris heeft in ieder geval toegezegd dat de ouderorganisaties en vakbonden de medezeggenschapsorganen moeten ondersteunen in hun rol als kritische gesprekspartner van het schoolbestuur bij de beoordeling van de kwaliteit van het zorgprofiel en de zorgplannen. < Zie voor meer informatie: Henk Jansen is onderwijskundige en organisatieadviseur en bekleedt diverse bestuursfuncties in het onderwijs. Hij is lid van het bestuur van het regionale samenwerkingsverband Passend Onderwijs Eemland, dat als enige regio in Nederland een experiment Passend Onderwijs uitvoert. Het gaat om 120 scholen voor primair, speciaal onderwijs en voortgezet (speciaal) onderwijs. 6 MR magazine, nummer 4, april 2010

7 Rapport Onderwijsraad: Meer samenwerking met ouders De Onderwijsraad stelt in zijn onlangs verschenen advies Ouders als partners dat ouders meer verantwoordelijkheid moeten nemen voor de ontwikkelkansen van hun kinderen. Ook moeten zij zich als partners van de school opstellen. Schoolteams op hun beurt moeten beter communiceren met ouders. Frederik Smit Het onderwijsbeleid is de afgelopen jaren gericht geweest op de versterking van de rechten van ouders als afnemers van het onderwijs. De Onderwijsraad sluit in zijn advies aan bij de groeiende aandacht voor samenwerking van opvoeders thuis en op school en voor de grotere verantwoordelijkheden en plichten van de ouders als deelnemers in de samenleving en de school als gemeenschap. Deze verschuiving van verantwoordelijkheden van overheid en school naar de ouders is als een vorm van afschuiven te interpreteren: gaat het mis met het kind, dan ligt het niet (alleen) aan de overheid of school maar (ook) aan de ouder zelf. Betrokkenheid De Onderwijsraad heeft op 17 februari jl. een gedegen advies gepresenteerd aan de voorzitter van de Tweede Kamer over de positie en betrokkenheid van ouders in het onderwijs. De belangrijkste conclusie is dat de betrokkenheid van ouders bij de school en het onderwijs gestimuleerd moet worden. Niet alleen vanwege een mogelijke taakverlichting, afstemming over de opvoeding en ondersteuning van het leerproces, maar ook als uiting van burgerschap. De Onderwijsraad verwacht van ouders dat zij als burgers een bijdrage leveren aan de school als gemeenschap via bijvoorbeeld de ouderraad of de mr. Betrokkenheid van ouders bij elkaar, bij de klas en bij de school kan de sociale samenhang in een buurt, wijk of dorp versterken. Immers: ouders die elkaar kennen, spreken elkaar aan. Het ouderverband moet in eerste instantie bijdragen aan een sterkere sociaal-pedagogische omgeving. Vrijwillige inzet van ouders is volgens de Onderwijsraad daarvoor essentieel. Klant of partner Scholen kunnen de ouders als klant of als partner benaderen. Schoolteams die de ouders als leveranciers van leerlingen beschouwen, zien ouders vooral als klanten van diensten (onderwijs) die zij voor hun kinderen van de school afnemen. Vanuit deze visie heeft het personeel belang bij een sterke rechtspositie zonder afhankelijk te zijn van de voorkeuren van ouders. Leerkrachten willen vooral een professionele afstand tot ouders bewaren. Schoolteams die ouders als partners zien, stemmen onderwijs en opvoeding op elkaar af, houden elkaar goed op de hoogte en streven naar samenwerking. Uit onderzoek weten we dat schoolleiders ouders als klanten maar ook als partners zien. Samenwerking tussen school en ouders hangt samen met een positieve visie van schoolleiders op de rol van ouders als (mogelijke) partners van leerkrachten. Wanneer ouders participeren in de ouderraad of de mr en werkelijk betrokken worden bij de school, beschikt de school doorgaans over interne (hulp)motoren met enorm veel stuwkracht. Betrokkenheid heeft te maken met 'er belang bij hebben' en 'zich loyaal voelen tegenover de school'. Het gaat er dus niet alleen om wat ouders doen, maar ook om wat ouders voelen. Ze moeten zich met de school en de mensen die daar werken verbonden voelen. Partnerschap Internationaal is het begrip partnerschap al jaren in gebruik om betekenisvolle samenwerkingsrelaties tussen onderwijsinstellingen, ouders en de lokale gemeenschap vorm te geven. Partnerschap is dan op te vatten als een proces waarin de betrokkenen elkaar wederzijds ondersteunen en proberen de eigen bijdragen zo veel mogelijk op elkaar af te stemmen. Dit om het leren, de motivatie en de ontwikkeling van leerlingen en deelnemers te bevorderen. De ouders geven schoolteams immers doorgaans ( gratis ) waardevolle informatie waarmee zij hun voordeel kunnen doen. > MR magazine, nummer 4, april

8 Illustratie: Iris Kiewiet 8 MR magazine, nummer 4, april 2010

9 Participatie van ouders op school is voor hun kinderen ook weer een voorbeeld van actief burgerschap. Partnerschap is er in twee vormen: meehelpen en meedenken/meebeslissen op school. Op de meeste basisscholen verrichten ouders hand- en spandiensten. Schoolteams stimuleren ouders doorgaans gebruik te maken van hun inspraakmogelijkheden. Het zijn echter vooral de ouders uit de middelbare en hogere milieus die in de mr gaan. Op een deel van de witte scholen beslissen hoger opgeleide ouders mee over beleidsvraagstukken en denken ze mee met het bestuur over het beleid. Laag opgeleide ouders participeren meestal niet bij de medezeggenschap. Onbegrip Veel mensen uit het onderwijs vinden het moeilijk te begrijpen dat ouders onderwijs belangrijk vinden, terwijl ze nauwelijks betrokken zijn of participeren. Dit wordt deels veroorzaakt doordat veel migrantenouders onvoldoende zicht hebben op het onderwijsstelsel. Zij beseffen niet dat de school van hen verwacht dat ze door interactie met de school laten zien dat ze belang hechten aan onderwijs en het leren van hun kinderen. Ouders die zelf weinig of geen onderwijs hebben genoten, vertrouwen hun kinderen toe aan de school en gaan er vanuit dat de experts het daar beter weten dan zijzelf. Barrières Hoewel het onderwijs erkent dat ouders (meer) bij het onderwijs en het beleid betrokken moeten worden, hebben schoolteams vaak niet de wens en de vaardigheden ouders te laten participeren. Er zijn verschillende barrières die partnerschap in de weg staan: Voor een succesvolle relatie met ouders moet er een evenwicht zijn tussen de rechten en plichten van de partners bij opvoeding en onderwijs. Ouders hebben weinig rechten en vooral plichten. De Wet medezeggenschap op scholen biedt onvoldoende garanties voor allochtone ouders om een rol van betekenis te spelen. Schoolleiders op scholen met achterstandsleerlingen zien ouders minder vaak als partners, omdat ze volgens hen niet altijd op een gelijkwaardig niveau kunnen communiceren over opvoeding en onderwijs. Schoolteams hebben vaak niet de vaardigheden ouders bij de school te betrekken. Schoolteams zijn (soms) bang voor acties van onhandelbare ouders. Ouders hebben steeds vaker een hogere opleiding dan de leraren, die daardoor een natuurlijk overwicht missen. Leerkrachten ervaren bemoeienis van juist de hoger opgeleiden als een vorm van concurrentie en voelen zich bedreigd in de uitoefening van hun beroep. Randvoorwaarden Wat zijn belangrijke voorwaarden voor partnerschap én hoe kun je ouders het gevoel te geven dat de school ook van hen is? Meer contact en communicatie met de ouders. Openstellen voor (kritische) ouders die een bijdrage willen leveren aan het verbeteren van de school als gemeenschap. Voor betrokkenheid en participatie van allochtone ouders geldt dat begeleiding vanuit een schoolbegeleidingsdienst of gemeente noodzakelijk is, dat er voldoende faciliteiten en voorzieningen zijn en dat de schoolleiders de schoolteams weten te enthousiasmeren. Allochtone ouders hebben baat bij de instelling van een ouderraad. Stimulans Het advies van de Onderwijsraad kan voor schoolteams een stimulans zijn scholing te volgen om de communicatie met ouders te optimaliseren en een (nieuwe) visie te ontwikkelen op de gewenste rol van ouders bij het onderwijs en de inbedding van de school in de lokale gemeenschap. Het rapport van de Onderwijsraad biedt helaas geen inzicht hoe de landelijke ouderorganisaties en begeleidinginstellingen zich de afgelopen jaren hebben ingezet voor verbetering van de positie van ouders in het onderwijs en wat de kosten en baten van hun inspanningen zijn geweest. Het algemeen overleg van de Vaste Kamercommissie over ouderbetrokkenheid is uitgesteld, totdat er een kabinetsreactie komt op het advies. Het is nog niet bekend wanneer die verschijnt. Geraadpleegde literatuur: Onderwijsraad (2010). Ouders als partners. Versterking van relaties met en tussen ouders op school. Den Haag: Onderwijsraad. Slump, K. (2009). Ouders aan de zijlijn van het onderwijsveld. Bijdrage aan de symposiumbundel van de NVOR: de juridische positie van de ouders in het onderwijs. Smit, F., Driessen, G., Sluiter, R. & Brus, M. (2007). Ouders, scholen en diversiteit. Ouderbetrokkenheid en -participatie op scholen met veel en weinig achterstandsleerlingen. Nijmegen: ITS. Smit, F., Doesborgh, J., Felling, B., Kuijk, J. van (2009). Medezeggenschap: de wind in de zeilen. Nijmegen: ITS. Dr. Frederik Smit is als senior-onderzoeker verbonden aan het ITS van de Radboud Universiteit Nijmegen Over de auteur MR magazine, nummer 4, april

10 Goed bestuur en medezeggenschap Vorig jaar stemde de Tweede Kamer in met het voorstel de functie van bestuur en intern toezicht, net als in het hoger en middelbaar beroepsonderwijs, ook voor het funderend onderwijs te scheiden. Op 2 februari jl. keurde de Eerste Kamer het wetsvoorstel goed onderwijs, goed bestuur waar dit principe in is opgenomen eveneens goed. Loulène Boersma Belangrijk oogmerk van de nieuwe wetgeving is in het primair en voortgezet onderwijs het bestuurlijk instrumentarium te verbeteren, zodat de overheid in bepaalde gevallen slagvaardig kan optreden. Het gaat daarbij om gevallen waarin sprake is van: een ernstige of langdurig tekortschietende onderwijskwaliteit op een school bestuurlijk wanbeheer van één of meer scholen een combinatie van beide. Verder bevat deze wet bepalingen die de verdere ontwikkeling van principes van goed bestuur moeten stimuleren. Zo is de functiescheiding van bestuur en intern toezicht verplicht gesteld voor alle schoolbesturen en een wettelijke basis gelegd voor (sector)codes voor goed bestuur. De wet komt voort uit de afspraak in het coalitieakkoord van het nu demissionaire kabinet Balkenende IV om de basiskwaliteit van het onderwijs te garanderen bij een toenemende ruimte voor schoolbesturen. Financiering gekoppeld aan leerresultaten Wat betekent dit nu voor de besturen? De nieuwe wetgeving houdt onder andere in dat schoolbesturen verplicht zijn aan een code goed bestuur te voldoen en ook een scheiding moeten aanbrengen tussen de functies besturen en intern toezicht houden. Daarbij wordt rekening gehouden met de bestuurlijke diversiteit in de sector. De besturen mogen zelf beslissen hoe zij hieraan de komende maanden inhoud en vorm willen geven. Naast de functiescheiding koppelt de overheid de financiering van scholen voortaan aan het leveren van minimum leerresultaten. Deze resultaten zijn wettelijk beschreven en betreffen de vakken Nederlandse taal, rekenen en wiskunde. Het ontwerpbesluit tot wijziging van het besluit bekostiging WPO en het inrichtingsbesluit WVO houdende vaststelling van de wijze van meting en beoordeling van leerresultaten is eind februari aan de beide kamers verzonden. De meest voor de hand liggende ingangsdatum van de wet is naar het zich laat aanzien 1 augustus Scheiding bestuur en intern toezicht Ieder bestuur moet functioneren volgens de algemene principes van goed bestuur. Onderdeel van goed bestuur is dat iedere rechtspersoon die met publieke gelden scholen in stand houdt, het interne toezicht op het bestuur goed regelt. Binnen de school moet het schoolbestuur dus een scheiding aanbrengen tussen de rollen van uitvoerend besturen en intern toezicht. Bij uitvoerend besturen gaat het om het feitelijk belast zijn met het uitoefenen van de (bovenschoolse) bestuurlijke taken en bevoegdheden. Op veel scholen ligt deze rol nu in belangrijke mate bij de directeur of rector. Het intern toezicht moet toezien op de organisatie en degenen die zich bezighouden met het uitvoerend bestuur. Op grond van de wet heeft de interne toezichthouder de volgende taken: a. Het goedkeuren van begroting en jaarverslag, en indien van toepassing, het strategisch meerjarenplan van de school. b. Het toezien op de naleving door het bestuur van wettelijke verplichtingen, de code voor goed bestuur en de afwijkingen van die code. c. Het toezien op rechtmatige verwerving en doelmatige en rechtmatige aanwen- 10 MR magazine, nummer 4, april 2010

11 ding van de middelen van de school. d. Het aanwijzen van een accountant die verslag uitbrengt aan de toezichthouder en het toezichthoudend orgaan. e. Het jaarlijks afleggen van verantwoording over de uitoefening van de bevoegdheden en de uitvoering van de taken. De organisatievorm waarin de functiescheiding tussen intern toezicht en bestuur wordt gegoten, heeft de wetgever vrijgelaten. Het enige voorschrift is dát er een dergelijke scheiding moet zijn. Deze scheiding tussen bestuur en intern toezicht kan op twee manieren worden vormgegeven: een organieke of functionele manier. Een organieke scheiding betekent dat toezichthouders en bestuurders deel uitmaken van verschillende organen, bijvoorbeeld van een college van bestuur en een raad van toezicht. Een functionele scheiding wil zeggen dat de bestuurders en de toezichthouders weliswaar allen lid zijn van hetzelfde orgaan ( het bestuur ), maar dat er tussen de verschillende leden van dat orgaan een duidelijke taakverdeling bestaat tussen toezichthoudende taken en uitvoerend bestuurlijke taken. Een functionele scheiding houdt dus in dat er één orgaan is waarin personen zitten met een bestuursfunctie en (andere!) personen met een toezichtfunctie. De wijze van functiescheiding moet in de statuten en reglementen worden vastgelegd. Raad van toezicht en medezeggenschap Wanneer wordt gekozen voor het raad van toezichtmodel heeft de (g)mr een rol. Via een aanvulling op artikel 11 adviesbevoegdheid van de WMS krijgt de (g)mr namelijk een adviesbevoegdheid over de competentieprofielen waaraan de toezichthouders of het toezichthoudend orgaan moeten voldoen. Daarnaast heeft de Tweede Kamer een amendement aangenomen, waarbij de (g)mr een bindende voordracht kan doen Mr adviseert over competentieprofielen toezichthouders voor één zetel in de raad van toezicht. De (g)mr wordt in de gelegenheid gesteld die voordracht te doen, maar kan afzien van de bevoegdheid. In de toelichting op het amendement dat deze bindende voordracht regelde wordt verwezen naar het middelbaar beroepsonderwijs waar straks de ondernemingsraad formeel dat recht krijgt. Binnen de medezeggenschapsstructuur voor het funderend onderwijs, zoals geregeld in de WMS, wordt de (g)mr dus betrokken bij de samenstelling van de raad van toezicht doordat hij een bindende voordracht kan doen voor één lid. Het gaat hier om een voordracht van de gezamenlijke medezeggenschap, dus van ouders, personeel en in het voortgezet onderwijs leerlingen. Voor eenpitters is dit de mr en in andere gevallen de gmr. Naast de adviesbevoegdheid voor de competentieprofielen en het doen van een bindende voordracht is het heel goed mogelijk dat ook andere bevoegdheden aan de orde zijn. Ik denk hierbij met name aan een wijziging van het managementstatuut. Ook hiervoor is, indien de wettelijke bevoegdheid gevolgd is, sprake van een adviesbevoegdheid van de voltallige (g)mr. < Loulène Boersma is juridisch adviseur bij het Bureau Katholiek Onderwijs in Den Haag en werkzaam voor de bond KBO en de bond KBVO. MR magazine, nummer 4, april

12 Overonderwijs VO Amsterdamse kinderen geen voorrang De Voorzieningenrechter in de rechtbank Amsterdam heeft op 8 maart 2010 de vordering afgewezen van een groot aantal Amsterdamse ouders om hun kinderen voorrang te verlenen bij de toelating tot Amsterdamse middelbare scholen. Als zich op bepaalde Amsterdamse middelbare scholen meer kinderen aanmelden dan er plaatsen zijn, wordt geloot. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen kinderen uit Amsterdam en kinderen van buiten Amsterdam. De voorzieningenrechter heeft geoordeeld dat er geen aanleiding is Amsterdamse kinderen voorrang te geven. Er is volgens de rechter geen recht van vrije schoolkeuze. De ouders konden zich ook niet met succes beroepen op het gelijkheidsbeginsel. De rechter woog zwaar mee dat Amsterdamse middelbare scholen van oudsher een regiofunctie hebben. De frustratie die de Amsterdamse ouders en kinderen ervaren als gevolg van het feit dat kinderen uit omliggende gemeenten mogen meeloten, weegt volgens de rechter niet op tegen de omstandigheid dat kinderen uit omliggende gemeenten bij overtekening helemaal niet op die scholen geplaatst kunnen worden. Het feit dat kinderen uit omliggende gemeenten wel voorrang krijgen bij scholen buiten Amsterdam doet daar volgens de rechter niet aan af. Dat er geen recht op vrije schoolkeuze bestaat en dat het evenmin eenvoudig is een systeem van loting bij toelating aan te tasten bleek in juni 2008 ook al uit een uitspraak van de Rechtbank Haarlem. Het werd toen niet in strijd geacht met de Wet op het voortgezet onderwijs en het daarop gebaseerde Inrichtingsbesluit om te loten binnen een groep kinderen die geschikt werd geacht voor een bepaalde schoolsoort. De school hoefde van de rechter bij overtekening geen nader onderzoek te verrichten naar de vraag of sommige leerlingen binnen die groep wellicht toch meer geschikt waren dan anderen. Bron: 8 maart 2010 PO/VO Ontwikkelingen rondom Europees aanbesteden De 'Wet Implementatie Rechtsbeschermingsrichtlijnen Aanbesteden' (WIRA) is in werking getreden. De wet is relevant voor besturen en scholen die aanbesteden (bijvoorbeeld de schoolboeken). Op grond van deze wetgeving kunnen bedrijven bestaande overeenkomsten/contracten, die gesloten zijn voor 20 december 2009 en niet volgens de aanbestedingsregels tot stand zijn gekomen, door de rechter laten vernietigen. Tot op heden was het meestal zo dat een reeds afgesloten overeenkomst juridisch onaantastbaar was, ook als deze in strijd met het aanbestedingsrecht was gesloten. Scholen die nu zonder aanbesteding een overeenkomst sluiten, voor bijvoorbeeld de levering van schoolboeken, terwijl zij wel tot aanbesteding verplicht zijn, lopen kans dat die overeenkomst wordt vernietigd. De VO-raad adviseert scholen die hiermee te maken krijgen juridisch advies in te winnen en aan te geven dat de school volgend jaar wel aanbesteedt. De WIRA bepaalt ook dat een aanbestedende dienst verplicht is alle inschrijvers de relevante redenen voor de beslissing tot gunning mee te delen. Afgewezen inschrijvers hebben vijftien kalenderdagen om deze beslissing aan te vechten bij de rechter. Het drempelbedrag voor Europees aanbesteden is per januari 2010 verlaagd van ,- naar ,- (zonder BTW).. Bron: VO-raad, 2 maart MR magazine, nummer 4, april 2010

13 PO/VO Actie tegen smerige gymzalen De gemeente Zwolle gaat met de schoolbesturen in de stad overleggen over het beter schoonmaken en beheer van de gymzalen. Uit een door een lokale partij opgesteld Zwartboek Vieze Gymzalen blijkt dat de properheid van de sportzalen nogal eens te wensen overlaat. De partij deed het onderzoek na klachten van ouders en van scholen over staat van onderhoud, veiligheid en hygiëne van de sportzalen in Zwolle. Uit het onderzoek blijkt dat veel zalen ronduit smerig zijn. De douches zijn niet schoon, de vloeren niet gedweild en de toestellen zijn oud en zitten vol stofnesten. Voor zowel de scholen als de ouders is onduidelijk wie er verantwoordelijk is voor het beheer en de schoonmaak van de zalen. Mensen weten niet bij wie ze terecht moeten met hun klachten. Ze worden naar het schoolbestuur verwezen, maar dit komt zelf weer bij de gemeente klagen. Ook de gemeente weet niet precies wie er is aan te spreken op het gebrek aan hygiëne. Wel stelt de gemeente dat deze in de regel niet verantwoordelijk is voor het schoonmaken van schoolgebouwen en sportzalen. Bron: Binnenlands Bestuur, 1 maart 2010 VO 48 miljoen voor beter binnenklimaat VO Vmbo en havo samen wiskunde in klas 1 Geef leerlingen van het vmbo theoretische leerweg en de havo samen wiskunde in de brugklas. Dat is een van de adviezen die de Onderwijsraad heeft gepubliceerd om doorstroommogelijkheden in het middelbaar onderwijs te vergroten. Leerlingen in afzonderlijke vmbo-t-klassen lopen meer risico onder hun niveau te presteren dan wanneer ze bij havo-leerlingen in klas zitten. In de gezamenlijke brugklassen kunnen de scholieren vakken als Nederlands, Engels en wiskunde op vmbo- en havo-niveau krijgen. Vmbo-leerlingen hebben die vakken namelijk nodig als ze hun havo-diploma willen halen. De VO-raad laat in een reactie weten dat de Onderwijsraad met positieve elementen komt, maar dat de voorgestelde adviezen het voortgezet onderwijsstelsel onder druk zetten. De VO-sector wil alle mogelijkheden aangrijpen om de talenten van leerlingen beter benutten. De adviezen van de Onderwijsraad sluiten aan bij die ambitie, aldus de VO-raad. De VO-sector gaat ermee aan de slag, maar wijst wel op de extra regelvrijheid en investeringen die daarvoor nodig zijn. Demissionair staatssecretaris Van Bijsterveldt heeft 48 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de verbetering van het binnenklimaat in scholen voor voortgezet onderwijs. Scholen die het binnenklimaat willen verbeteren, kunnen voor 60 procent de kosten hiervoor vergoed krijgen via de bijdrage van Van Bijsterveldt. De overige 40 procent moeten ze zelf betalen. Ze kunnen het geld aanwenden voor bijvoorbeeld betere isolatie en ventilatiemogelijkheden. Van Bijsterveldt merkt op dat de investering een dubbel positief effect heeft, omdat de leer- en werkomstandigheden voor leerlingen en personeel worden verbeterd en de economie een impuls krijgt. Schoolbesturen hadden tot 31 januari 2010 de tijd om een subsidieaanvraag voor een verbouwing in te dienen. Het beschikbare geld wordt gebruikt voor 375 school gebouwen. Bron: Onderwijsraad; VO-raad, 8 maart 2010 Bron: OCW, 2 maart 2010 MR magazine, nummer 4, april

14 Overonderwijs PO Samenwerking Erasmus en basisscholen Op de openbare basisschool Pluspunt in Rotterdam-Alexander is het startsein gegeven voor het Wetenschapsknooppunt van de Erasmus Universiteit. Dat is bedoeld voor talentvolle leerlingen van verschillende Rotterdamse basisscholen. Het Rotterdamse bestuur van het openbaar onderwijs BOOR werkt voor het Wetenschapsknooppunt niet alleen samen met de Erasmus Universiteit, maar ook met de pabo van de Hogeschool Rotterdam en het Natuur Historisch Museum in de Maasstad. Binnen het Wetenschapsknooppunt worden lesprogramma's en activiteiten ontwikkeld waarvan basisschoolleerlingen profiteren. Ook studenten van de Erasmus Universiteit en de pabo van de PO Knelpunten functiemix In het kader van de functiemix PO hebben sociale partners en het ministerie van OCW gesproken over gesignaleerde knelpunten en problemen. Resultaat hiervan is de 'handleiding invoering functiemix', die te vinden is op de websites van de onderwijsorganisaties. Met betrekking tot het (als gevolg van de CAO-afspraken) kunnen ontstaan van een soms (zeer) kleine formatieruimte voor LB- en LC-functies is een aantal oplossingen gevonden. Hogeschool Rotterdam doen eraan mee. Dat geldt tevens voor wetenschappelijk medewerkers en leerkrachten. Het Orion Programma van de Stichting Platform Bèta en Techniek heeft de Erasmus Universiteit een startpremie van euro toegekend voor het Wetenschapsknooppunt. Bron: VOS/ABB, 1 maart 2010 PO/VO Wereldranglijst onderwijsprestaties Nederland valt net buiten de top tien op de wereldranglijst van onderwijsprestaties (plaats elf), maar zit wel in de kopgroep van twintig landen met meer dan 5000 punten. Bovenaan staat Japan, gevolgd door nog vier Aziatische landen. Daarna komen kleinere Europese landen met Finland op tien, net één plaats boven Nederland. De onderzoekers hebben niet alleen naar het gemiddelde gekeken, ook bekeken ze hoeveel procent van de deelnemers in de tests het basisniveau haalt. Daarin scoort Nederland opvallend goed en komt met 97 procent op een derde plaats. Nederland weet dus op school vrijwel alle jongeren een behoorlijke basiskennis bij te brengen. Tegenvaller is de positie bij de bollebozen. Als gekeken wordt naar de score van het aantal best presterende jongeren komt Nederland opeens op een 22ste plaats. In ons land haalt slechts 9 procent dat topniveau, terwijl dat in Finland op 12 ligt en bij koploper Taiwan op 22 procent. Natuurlijk zetten de onderzoekers allerlei kanttekeningen bij hun lijstje: aan hoe meer tests landen meededen, hoe betrouwbaarder hun positie. Nederland en ongeveer de helft van de toppresteerders doen al sinds 1964 mee, toen de allereerste internationale wiskundetest werd georganiseerd. De meeste andere landen sloten in de jaren negentig aan. Bron: bond KBO, 28 februari 2010 Bron: 25 februari MR magazine, nummer 4, april 2010

15 VO Leerling recht op volledig bevoegde leraar VO Mr beslist mee over laptops op school Op welke manier een school de voorziening van laptops regelt, is aan de school zelf. Er moet echter wel aan bepaalde strikte voorwaarden voldaan worden als de school ouders wil verplichten kosten te maken voor een laptop. Er is een aantal belangrijke voorwaarden waaraan voldaan moet worden: instemming van de oudergeleding van de mr en een schriftelijke overeenkomst tussen de school en de ouder. Als een school een klas met een laptop wil laten werken, is het nodig dat alle leerlingen in deze klas over een laptop beschikken. Deze laptopklas is in dit geval een extra activiteit, de school biedt ook onderwijs aan waarvoor geen laptop nodig is. Als de school voor de laptops kosten in rekening wil brengen bij ouders, heeft zij ten eerste de instemming van de oudergeleding van de mr hiervoor nodig. De WMS geeft in artikel 14, tweede lid, onder c en d, de oudergeleding namelijk instemmingsrecht over het vaststellen en wijzigen van het schoolkostenbeleid van de school en de hoogte en bestemming van de ouderbijdrage. Als de oudergeleding hiermee ingestemd heeft en de school de ouder vervolgens wil verplichten tot het betalen van een bijdrage, in dit geval voor een laptop, dan moet de school dit in een schriftelijke overeenkomst voorleggen aan de ouder. Daarin dient duidelijk vermeld te zijn dat het een vrijwillige bijdrage betreft. Als de ouder niet akkoord gaat, kan de school de leerling uitsluiten van de activiteit waarvoor de ouderbijdrage bedoeld is. In dat geval zal een leerling dus onderwijs volgen op dezelfde school, maar in een klas waarvoor geen laptop nodig is. Als de ouder deze overeenkomst echter tekent, kan de school de ouder weldegelijk verplichten te betalen voor de kosten van een laptop. Op bijna 80% van de scholen in het voortgezet onderwijs is het aantal onbevoegde leraren gestegen, blijkt uit onderzoek van Trouw. De bonden vinden het onwenselijk dat schoolbesturen steeds vaker onbevoegd personeel voor de klas zetten en vooral dat zij daar vrede mee lijken te hebben. Het Trouw-onderzoek laat zien dat in het voortgezet onderwijs steeds vaker structureel onbevoegde leraren voor de klas staan. Uit eerder onderzoek van het ministerie van OCW bleek dat 75% van de leraren volledig bevoegd is. De Commissie Rinnooy Kan adviseerde dat er zowel meer als beter opgeleide docenten voor de klas moeten komen te staan. De besturen lijken die doelstelling nu eenzijdig naar beneden bij te stellen, vonden de bonden. Bron: AOb, 26 februari 2010 Bron: OCW, Brief aan de Tweede Kamer, 18 februari 2010 MR magazine, nummer 4, april

16 Overonderwijs PO Winnaar oudervriendelijk jaarverslag De hoofdprijs van 1500 euro voor het Volgens het juryrapport maakt het verschil of een jaarverslag geschreven is meest oudervriendelijke jaarverslag 2008 is toegekend aan het bestuur van de vanuit de doelstellingen van de school Stichting Katholiek Onderwijs Flevoland-Veluwe. Volgens de vakjury scoorde centraal wordt gesteld. Ouders willen in of dat de ouders en wat zij willen weten deze stichting een dikke voldoende. Het het jaarverslag zeker iets lezen over de jaarverslag is zeer uitnodigend geschreven. Verantwoording en kwaliteitszorg uitslag citotoetsen, opleiding leerkrach- kwaliteit van het onderwijs, zoals ICT, staan hoog in het vaandel met daarnaast ten, de vrijwillige ouderbijdrage, tussenschoolse opvang en hoe schoon de toilet- een goede toekomstpassage. Verder een uitgebreide rapportage over huisvesting. ten er uit zien. Verder kent de Zaken als het verslag van de raad van jaarrekening als onderdeel van het jaarverslag een grote variëteit. Zo heeft een toezicht en de begroting zijn voldoende, maar kunnen een slag beter. SARKON, bestuur in de resultaten een incidentele een stichting voor confessioneel onderwijs uit Den Helder heeft de tweede prijs tief resultaat ontstaat, terwijl feitelijk een afboeking verwerkt waardoor een nega- van 750 euro ontvangen. De derde prijs, positief resultaat is gerealiseerd. Een ander bestuur handhaaft het positieve re- goed voor een geldbedrag van 500 euro, was weggelegd voor Flore, een interconfessionele stichting voor onderwijs uit waarom de omvang van het resultaat zo sultaat en geeft in een toelichting aan Alkmaar. De extra prijs de NKO prijs hoog is en de noodzaak daarvan. Het - van 500 euro is door de ouderjury, uitgereikt aan Fectio uit Houten. tal best practices staat vanaf woensdag volledige juryrapport met een groot aan- Deze tweede keer hebben 25 besturen op de website van de NKO. een jaarverslag ingezonden. Deze staan De prijzen zijn uitgereikt door Lucille voor 530 scholen en leerlingen. Barbosa, directeur van de Nederlandse Katholieke vereniging van Ouders (NKO). Zij ziet het jaarverslag als een middel om de dialoog tussen ouders en school te stimuleren. Als ouders voor je school kiezen ga je ook met ze in dialoog. Bron: 11 maart 2010 Jaarverslag 2008 VO Subsidie bestrijding agressie en geweld Net als vorig jaar kunnen werkgevers met een publieke taak een aanvraag indienen voor subsidie in het kader van het project Veilige Publieke Taak. Doel hiervan is het eigen initiatief op het terrein van de aanpak van agressie en geweld stimuleren. Initiatieven in het onderwijs kunnen gericht zijn op onderwijspersoneel, leerlingen en de werkomgeving. Denk daarbij aan: - initiatieven die de aangiftebereidheid stimuleren - het ontwikkelen van strategieën of trainingen die de respectvolle omgang bevorderen - voorlichtingsmateriaal dat de grenzen aangeeft. De initiatieven moeten een effectieve bijdrage leveren aan de vermindering van het aantal voorvallen van agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak met 15% ten opzichte van de 0-meting in Iedere aanvraag wordt tevens beoordeeld op kennis van omvang van het veiligheidsprobleem, het innovatieve karakter, de duurzaamheid en de bruikbaarheid van de voorgestelde aanpak voor andere organisaties. De sluitingstermijn voor het indienen van de aanvraag is 15 mei Bron: Centrum School en Veiligheid, februari MR magazine, nummer 4, april 2010

17 Wilma Groen: Communicatie met achterban gaat goed Wilma Groen (36) werkt al zo n twaalf jaar bij het Linde College in Wolvega. Met een volledige aanstelling werkt ze parttime als onderwijsassistent handel & administratie op het vmbo en beheert ze het boekenfonds van de school. Daarnaast zorgt ze ervoor dat de website www. lindecollege.nl up-to-date blijft. Leonie de Bruin Wat is het Linde College voor school? Het Linde College is een regionale scholengemeenschap voor vmbo, havo en vwo, waar zo n 1200 leerlingen onderwijs volgen. De school wordt gekenmerkt door ordelijkheid, veiligheid en een redelijk strakke organisatie. Respect staat hoog in het vaandel, bij zowel de leerlingen als bij het personeel. Waarom ben je in de mr gegaan? Een jaar of tien geleden was er een besturenfusie gaande tussen het Linde College en de RSG Trompmeesters in Steenwijk. Omdat ik daar toen meer van wilde weten, ben ik in de mr gegaan. Ik ben er achter gekomen dat je als mr-lid een belangrijke taak hebt als vertegenwoordiger van je achterban. Het onderwijsondersteunend personeel is naar mijn idee vaak te bescheiden en opereert meestal op de achtergrond. Mijn aandachtsgebieden in de mr zijn arbo en veiligheid binnen de school. Hiervoor werk ik samen met ons hoofd facilitaire dienst. Een voorbeeld van een verbetering die we hebben doorgevoerd, is dat er nu een goed werkend luchtbehandelingsysteem is en dat het plan voor de bedrijfshulpverlening is bijgesteld. Welke ontwikkelingen spelen er nu? We houden ons bezig met good governance en de functiemix. Ook hebben we het schoolplan onder de loep genomen. Een van de punten van aandacht is de ICT, die gaat in de nabije toekomst een belangrijke rol spelen binnen het onderwijs op onze school. Jullie wonnen eind vorig jaar de mr-prijs voor de goede communicatie met de achterban. Hoe verloopt die? De communicatie met de achterban verloopt via diverse kanalen. Zo hebben we voor het personeel het informatieblad Het Lindetakje. Dit blad wordt wekelijks via de verstuurd aan alle personeelsleden. Voor de leerlingen hebben we de leerlingenraad en de schoolkrant en voor de ouders het ouderbulletin, Leilinde. Omdat er ook leerlingen in de mr zitten, is het goed dat er regelmatig een stukje in de schoolkrant komt te staan over de taken en werkzaamheden van de mr. In de toekomst willen we graag een vaste rubriek in de Leilinde. En dan is er nog de mr-informatie op onze website waarmee we alle doelgroepen bereiken. De reden dat we de mr-prijs hebben gewonnen, is omdat de communicatie met onze achterban goed verloopt. We houden ze op verschillende manieren op de hoogte en we hebben een informatieve en inspirerende website. Helaas ontvangen we weinig feedback, maar er komen wel regelmatig reacties binnen. Heb je tips of ideeën voor andere mr's? Als mr passeren veel beleidsstukken de revue. Kies speerpunten waar je een periode, meestal een schooljaar, aan gaat werken. Zorg wel dat het bestuur je op de hoogte houdt van de ontwikkelingen en maak gebruik van de kennis van je achterban. Laat bijvoorbeeld een econoom onder het personeel de begroting bekijken. Hierdoor vergroot je ook de betrokkenheid van de achterban. < Interessante ontwikkelingen, boeiende discussies, bruikbare tips? Wilt u hier meer over vertellen in deze rubriek, stuur dan een mail naar: mr@kluwer.nl onder vermelding van MR-lid in beeld. MR magazine, nummer 4, april

18 Bas Daene MR-LOG Sponsorloop Bas Daene is sinds oktober 2009 mr-lid op de basisschool van zijn dochter Floortje (6). Hij vertelt op deze plek over zijn ervaringen. Bas (38) werkt bij een middelgroot ICT-bedrijf, is getrouwd met Lies en heeft naast Floortje nog een zoon, Bas junior (3). Beste lezers, Voor de eerste keer sinds ik in de mr zit, lag er een echt voorstel van de directeur op tafel. Letterlijk op tafel, want Rob, de directeur, had het die middag geschreven en geen tijd meer om het vóór de vergadering te verspreiden. Zo begonnen we met een leespauze. Al lezende viel het me op dat Rob gespannen onze reacties bekeek. Nou moet ik zeggen dat van de gezichten van mijn mr-collega s de verbazing eenvoudig was af te lezen, maar al snel bleek dat Rob die verbazing compleet verkeerd uitlegde. Ja mensen, begon hij, ik ben naar een mr-cursus voor schoolleiders geweest en weet nu hoe ik een voorstel voor jullie op papier moet zetten. Kijk, je begint met het voorstel zelf, dan schrijf je op wat de aanleiding is en wat de gevolgen zijn en hoe dat wordt geregeld en dan zet je jullie bevoegdheid erbij en tot slot het gevraagde besluit, goed hè? Ja, Rob, heel mooi, antwoordde Caroline, één van de moeders, maar wat je hier voorstelt, dat meen je toch niet? Nu maakte Rob s tevredenheid plaats voor verbazing. Natuurlijk meen ik dat en het team is het helemaal met me eens. Vragend keek hij naar Rita, Joke en Marijke. Die knikten alle drie van ja. Toen richtten alle ogen zich op mij. Bas, jij vindt het toch ook een goed idee?, vroeg Rob hoopvol. Ja en wie moest ik nu teleurstellen: Rob of de moeders? Sponsoractiviteit stond er boven het voorstel van Rob. In eerste instantie dacht ik dat hij een lucratief contract met KPN of McDonalds wilde afsluiten, maar het bleek iets heel anders te zijn. Rob s vrouw loopt al jaren met een team mee in de Roparun, een estafetteloop van Parijs naar Rotterdam, om geld in te zamelen voor kankerpatiënten. Nu leek het Rob leuk als onze school dat team zou sponsoren. Zijn voorstel was dat wij het goede voorbeeld gaven door voorop te lopen bij een sponsorloop van de leerlingen. Dat was goed voor het imago van de mr, goed voor ons, met name voor Corry, Caroline en Esther die alle drie wat aan de zware kant zijn, en goed voor het doel. Driemaal goed, dacht ik, en daarom stemde ik voor. Zo kon het gebeuren dat ik op een woensdagmiddag, in een inderhaast aangeschaft sportbroekje, samen met mijn collega mr-leden en omringd door enorm veel lawaai producerende basisschoolleerlingen, klaar stond bij de start van onze eigen sponsorloop. En wie stond er bij de startlijn met het startpistool in z n gewone kloffie? Juist, Rob. Hij vroeg om stilte voor de start en boven het lawaai uit hoorde ik hem nog iets roepen over hoe trots hij op zijn mr was, maar toen klonk het schot al en daar liepen we dan. Heel even voorop, want al snel vlogen de kinderen ons links en rechts voorbij. Corry, Esther en Caroline hielden het na 200 meter voor gezien en ook Joke en Marijke bleven al snel achter. Ik heb dapper geprobeerd juf Rita bij te houden, maar na twee rondjes liet ik me stilletjes in het gras zakken. Nooit gedacht dat je zo stijf kon worden van mr-werk. < 18 MR magazine, nummer 4, april 2010

19 Column Wilco Brussee Echte gymleraar voor de prinsesjes We schrijven 28 februari 2010, de laatste dag van de Olympische Winterspelen in Vancouver. Oranje heeft acht medailles behaald, maar dat blijkt tegen te vallen. Mart Smeets interviewt IOC-lid prins Willem-Alexander op tv. Naast opbeurende woorden voor Sven Kramer en Gerard Kemkers over de wissel en psychologische beschouwingen over het toekomstig welbevinden van bobsleeër Edwin van Calker, laat onze kroonprins zich uit over het sportonderwijs in Nederland en dan meer in het bijzonder het gebrek daaraan. Reeds in 1996, zo zegt hij, heeft hij in een interview gepleit voor de herinvoering van vakleerkrachten gymnastiek. Elke basisschool zou naar zijn mening zo n vakleerkracht moeten hebben. Hij had destijds eerst even met het ministerie van Onderwijs contact opgenomen en hoorde toen dat ze het gymnastiekonderwijs weer gingen opzetten. Nu, veertien jaar later, moet hij constateren dat herinvoering is uitgebleven. De kroonprins is hier duidelijk niet content mee en zou graag willen dat zijn drie dochters een echte gymleraar krijgen voor hun lichamelijke opvoeding. Ik moet allereerst zeggen dat ik het wel van lef vond getuigen dat Willem- Alexander zo n statement durfde te maken. Hij pleit feitelijk voor aanpassing van beleid en wetgeving wat voorbehouden is aan de politiek. Waarom steekt de kroonprins dan toch zijn nek uit? Misschien zag hij zijn kans schoon nu een demissionair kabinet het land runt. De nog zittende bewindslieden hebben genoeg andere dingen aan hun hoofd dan zich zorgen te maken over hun ministeriële verantwoordelijkheid voor uitspraken van de kroonprins. Bovendien sluit ik niet uit dat Willem-Alexander zich bewust was van de mogelijkheid dat de net beëdigde minister van Onderwijs ad interim, André Rouvoet - een familieman bij uitstek -, sympathiek zou staan tegenover de opnieuw verwoorde ideeen. Een goede timing dus van de kroonprins. Hij hoeft niet bang te zijn dat zijn vrouw hem opnieuw moet corrigeren. Ook míjn zegen heeft hij. Sport staat mij na aan het hart, ik doe het helaas te weinig maar geniet er volop van. Bovendien is de maatschappij als geheel er enorm bij gebaat dat mensen meer gaan bewegen. Ik hoop dan ook dat het pleidooi van de kroonprins op de diverse onderwijsagenda s terechtkomt. De medezeggenschapsraden in den lande kunnen hierbij een handje helpen door herinvoering van de vakleerkracht gymnastiek bespreekbaar te maken bij hun besturen. Ik wil aan hen adviseren gebruik te maken van hun initiatiefrecht zoals geregeld in artikel 6 lid 2 van de WMS. Dit artikellid bepaalt dat de mr over alle aangelegenheden de school betreffende aan het bevoegd gezag voorstellen kan doen en standpunten kenbaar kan maken. De besturen moeten hier uiterst serieus mee omgaan en zijn verplicht binnen drie maanden een schriftelijke, met redenen omklede reactie aan de mr uit te brengen. Hopelijk omarmen zij de voorstellen en voorkomen we met z n allen dat er opnieuw veertien jaar wordt stilgezeten! < Wilco Brussee is advocaat bij Brussee Lindeboom Advocaten te Den Haag. MR magazine, nummer 4, april

20 De lang(zam)e weg naar thuisonderwijs Kennen wij schooldwang in Nederland? Het belangrijkste argument vóór die stelling is wel dat het hier verboden is kinderen thuis te onderwijzen. En juist dat argument staat op de helling, doordat de rechter de weg daar naartoe aanzienlijk gemakkelijker lijkt te maken. Tenzij de wetgever alsnog in de toekomst ingrijpt natuurlijk. Laten we onze aandacht richten op een recente kantonzaak. Paul Zoontjens Nederland kent sinds 1901 een wettelijke regeling van de leerplicht: ouders van een kind dat vijf jaar is geworden, zijn verplicht dat kind op een school in te schrijven en ervoor te zorgen dat het regelmatig die school bezoekt. De leerplicht eindigt bij zestien jaar. Als iemand op zijn zestiende nog geen startkwalificatie heeft behaald loopt de leerplicht door tot maximaal achttien jaar. Alleen heet het dan kwalificatieplicht. De leerplicht is een belangrijk principe in ons recht. In feite betekent het dat de staat een deel van de vorming en opvoeding van het kind aan de ouderlijke macht heeft onttrokken. De rechtvaardiging daarvoor is het belang van het kind. Elk kind is gebaat bij onderwijs voor zijn latere beroepskansen en levensgeluk. Daarnaast beschermt de leerplicht het kind tegen ouders die het willen bestemmen voor kinderarbeid. Leerplicht en schooldwang De leerplicht ontzegt het individu zijn recht te kiezen voor wel of geen onderwijs voor zijn kind. Leidt leerplicht ook tot schooldwang? Daarover zijn de meningen verdeeld. In de officiële stukken wordt vaak aangevoerd dat er voldoende keuzevrijheid is, dus geen schooldwang. Scholen zelf zijn vrij hun lesmateriaal en pedagogische signatuur te bepalen, zodat ouders iets te kiezen hebben. Als ouders problemen hebben met de aanwezige scholen in de buurt, kunnen zij altijd zelf nieuwe scholen oprichten. Voor een leerplichtig kind staat verder de mogelijkheid open onderwijs te volgen aan een particuliere dagschool, mits de school wat de inrichting van het onderwijs en de bevoegdheden van de leraren betreft overeenkomt met een door de overheid bekostigde school. Ten slotte kunnen ouders voor hun kind ontheffing vragen van de leerplicht, indien zij bijvoorbeeld overwegende bezwaren hebben tegen de richting van alle binnen redelijke afstand van de woning gelegen scholen. We spreken hier van richtingsbezwaren. Daarop komen we nog terug. Degenen die vinden dat er wel sprake is van schooldwang in ons land, wijzen erop dat het stichten van nieuwe eigen scholen een lastige zaak is vandaag de dag. Als het gaat om een school die de overheid bekostigt, zijn de kansen klein door de scherpe criteria die daarvoor gelden. Het stichten van een particuliere dus onbekostigde school is alleen aantrekkelijk voor hen die voldoende geld hebben. Je moet er dan vanuit gaan dat je een paar duizend euro op jaarbasis aan het onderwijs van je kind kwijt bent. Ten slotte, zo maakt deze groep duidelijk, is het in Nederland verboden je kind thuis onderwijs te geven. Nederland is met Duitsland ongeveer het laatste land in Europa dat een wettelijk verbod op thuisonderwijs kent. Dat is niet altijd zo geweest. Het is in de loop der tijd in de wetgeving vastgelegd, zonder dat daar een uitgebreide, principiële maatschappelijke discussie aan vooraf is gegaan. Velen hechten inmiddels aan een dergelijk verbod. Thuisonderwijs strijdt in hun ogen met allerlei idealen die we aan goed onderwijs voor onze kinderen verbinden: het is kwalitatief riskant, het houdt kinderen apart van andere kinderen en het creëert ruimte voor praktijken die onvoldoende stuurbaar en controleerbaar zijn in het belang van het kind. Juist dat laatste aspect maakt dat de tegenstanders van thuisonderwijs nog in de meerderheid zijn, want stel je voor dat je daarmee verkapte Koranscholen of broeinesten van islamitisch terrorisme toestaat! Richtingsbezwaren Niettemin is er al jaren een groep van 100 tot 200 ouders actief die intensief voor thuisonderwijs ijvert. Ze doen dat via acties om onder de werking van de Leerplichtwet uit te komen door een ontheffing te verkrijgen. Het bewandelen van de weg van richtingsbezwaren lijkt 20 MR magazine, nummer 4, april 2010