Beheren onder architectuur
|
|
- Stefanie Kok
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 topc beheerarchtectuur Zonder besturng wordt IT noot een enabler Beheren onder archtectuur Bnnen veel bedrjven s men op drectenveau eager om strategsch te denken als het gaat om (neuwe) producten en densten de men n de markt kan zetten. De ICT s herbj steeds vaker een enabler, opent neuwe markten voor de busness en ondersteunt neuwe producten en densten. Verwonderljk s het dan dat veel beheerorgansates net n staat bljken met deze strategsche ontwkkelngen mee te gaan. Er ontbreekt op dt nveau nog veel besturng. In dt artkel bespreekt Bart de Best een oplossngsrchtng om dt spannngsveld op te heffen: beheerarchtectuur. Bart de Best De meeste Nederlandse organsates hebben de afgelopen jaren ITIL-best practces met succes toegepast voor hun ICT-servceverlenng en hebben daar de vruchten van geplukt. Dt s net zonder slag of stoot gegaan. Voor het nakomen van de sla-afspraken bleek veel meer nodg dan best practces ten aanzen van het verrchten van beheertaken. Veel organsates hebben dan ook veel tjd en geld besteed aan de besturng van de beheerorgansate door het nrchten van beheerprocessen, waarbnnen de ITIL-best practces het best tot hun recht komen. Markant genoeg zetten net veel organsates na de stappen verrchten en nrchten de derde en laatste stap, het rchtng geven aan de nrchtng van de beheerorgansates. Daardoor voeren veel beheerorgansates een zwalkend beled, dat hen per saldo net veel verder helpt. Just deze rchtnggevende stap maakt het mogeljk om een koers ut te stppelen en deze te bewaken. Het rchtng geven aan een beheerorgansate bljkt n de praktjk goed mogeljk door: het stellen van langere- en kortetermjndoelen n bjvoorbeeld een koersnota de geënt s op de busnessdoelen; het jaarljks opstellen van een ICTbeled gebaseerd op de Busness Balanced Score Card, met bjvoorbeeld volwassenhedsdoelen; het opstellen en bewaken van een referentearchtectuur met archtectuurprncpes de n het verlengde lggen van de nnovate de de busness verest; het defnëren en bewaken van een beheerorgansateblauwdruk de meegaat n de ontwkkelngen van de bedrjfsprocessen; het opstellen en bewaken van beheerprocesontwerpcrtera de nvullng geven aan de behoefte van de bedrjfsprocessen. Beheerarchtectuur Al deze rchtnggevende maatregelen en het effectueren ervan n de beheerorgansate wordt n dt artkel beheren onder archtectuur genoemd of kortweg beheerarchtectuur. Herbj s beheerarchtectuur als volgt gedefneerd: Beheerarchtectuur schept de kaders waarbnnen de beheerorgansate wordt vormgegeven. Herbnnen wordt tevens een rchtng aangegeven om te komen tot een consstente, toekomstvaste en voor de busness brukbare beheerorgansate, de afgestemd s op het busnessbeled. Herbj vormt beheerarchtectuur een aspectgebed van het totale werkterren van archtectuur. 5 jun
2 topc beheerarchtectuur In dt artkel wordt eerst verder ngegaan op de bassbegrppen rchten, nrchten en verrchten. Daarna wordt het begrp beheerarchtectuur uteengezet aan de hand van een framework. Vervolgens worden de taken, verantwoordeljkheden en bevoegdheden besproken de aan beheerarchtectuur zjn gerelateerd en wordt n het kort ngegaan op archtectuurprncpes en de toepassng ervan. Ten slotte wordt ngegaan op het profel en de postonerng van het boegbeeld van beheerarchtectuur n een organsate: de beheerarchtect. Volwassenhed De dre stappen verrchten, nrchten en rchten zjn af te beelden op het INKvolwassenhedsmodel 1. Hern wordt het volgende groepad van organsatevolwassenhed onderkend: actvtetgeorënteerd (verrchten; utvoeren vanut de egen scope: ad hoc); procesgeorënteerd (nrchten; taken, verantwoordeljkheden en bevoegdheden); systeemgeorënteerd (nrchten; samenwerkng van processen); ketengeorënteerd (rchten; afstemmen op de rest van de keten); excellente en transformate (rchten; de kunst van het veranderen s meester gemaakt). Het s dus mogeljk om verrchten, nrchten en rchten te beschouwen als dre volwassenhedsfasen. Van een beheerorgansate s meestal vrj snel vast te stellen n welke fase deze verkeert. Een organsate de geen bestuurljk vermogen heeft en dus alleen gercht s op het verrchten van de beheertaken kenmerkt zch doordat: de beheerorgansate taakgeorënteerd s; de beheertaken voornameljk operatoneel van aard zjn; er geen procesmanagers zjn de doelen nastreven; er geen sla s zjn, of sla s de alleen gercht zjn op best effort zonder dat er sturng utgaat naar procesmanagers. Organsates de wel bestuurljk vermogen hebben en de het verrchten van beheertaken dus aansturen op bass van ngerchte beheerprocessen, kenmerken zch doordat: de organsate procesgeorënteerd s; de beheertaken zowel operatoneel als tactsch van aard zjn; er procesmanagers zjn de SMART doelen nastreven; de SMART doelen zjn afgestemd op de afgesloten sla s. De beheerorgansates de rchtng geven aan het verrchten en nrchten kenmerken zch doordat naast bovenstaande: de beheerorgansate (systeem- en/of keten)georënteerd s; de beheertaken ook strategsch van aard zjn; er een beheerarchtect s de de beheerorgansate op koers houdt; SMART doelen zjn afgestemd op de Busness Balanced Score Card en net utslutend op de egen Balanced Score Card van een ICT-afdelng. Organsates de het rchten nog net helemaal n de vngers hebben, ljden veelal aan het zogenaamde Alce n Wonderland-syndroom: wel de weg vragen maar net weten waar je heen wlt. Elke weg s dan de juste weg, ofwel: je bent dwalend. De beheerarchtect s degene de Alce ledt vanut een vse op beheer de afgestemd s op de behoeften van de busness. Hj borgt hermee dat de ngeslagen weg ledt tot een ngerchte beheerorgansate, afgestemd op de behoeften van de busness. Veel organsates volgen bovenstaande groestappen. De meeste daarvan verkeren nog n de nrchtngsfase en sommge staan aan de vooravond van de rchtngsfase. De groestappen ljken dan ook beheerarchtectuur voor veel organsates ut te sluten als ware het een brug te ver, omdat de beheerorgansate er nog net aan toe s. De concluse s echter net just. Beheerarchtectuur kan wel degeljk toegevoegde waarde beden aan een beheerorgansate, ongeacht het volwassenhedsstadum waarn deze verkeert. Zo kan een beheerarchtect de organsate n haar volwassenwordng begeleden door deze zch n de juste rchtng te laten ontwkkelen en te borgen dat de juste structuren worden gekozen bnnen de procesnrchtng. Hermee wordt het bottom-up nrchten veel meer top-down nrchten. Het toepassen van beheerarchtectuur n een onvolwassen organsate heeft wel een beperkng: er s veelal weng draagvlak voor. Dt draagvlak moet gevoed worden door het bewustzjn dat beheerarchtectuur waarde toevoegt aan de vormgevng en utvoerng van de beheerorgansate. Daarnaast heeft het toepassen van beheerarchtectuur n een volwassen organsate als voordeel dat er organsatestructuren zjn de de beheerarchtect kan hanteren om de organsate een bepaalde kant op te krjgen. Zo kunnen veranderngen n een portfolo van beheermddelen makkeljker worden doorgevoerd als er een proces Change Management s ngercht dat toezet op het hanteren van het portfolo. De volwassenhed van de organsate s dus geen voorwaarde voor het toepassen van beheerarchtectuur. Dt s dan ook geen graadmeter voor de vaststellng of een organsate qua beheerarchtectuur goed aan de weg tmmert. Symptomen De onderstaande symptomen zjn ndcatef voor het ontbreken van beheren onder archtectuur: De beheertaken zjn onevenwchtg verdeeld over functes en afdelngen, waardoor werkzaamheden vertragng oplopen jun 2007
3 Beheerarchtectuur Rchten Beeld ICT-beled & archtectuur 1. ICT-beled 2. Referentearchtectuur 3. Blauwdruk beheerorgansate Beheermddelen sluten net aan op de behoeften van beheerders. Er zjn talloze beheertools, de net op elkaar aansluten. Het s net mogeljk om hermee een totaalbeeld te geven van de status van de denstverlenng. Communcateljnen zjn onvolledg en ongestructureerd. De net of matg gedefneerde nterface tussen de projectorgansate en de beheerorgansate ledt tot spannng, op zowel operatoneel, tactsch als strategsch nveau. Bnnen het beheerdomen s er geen dudeljke afbakenng van beheeraspectgebeden zoals functoneel beheer, applcatebeheer en technsch beheer, waardoor beheertaken net eendudg belegd zjn. De strategsche beheerprocessen van ITIL (oude verse), BSL en ASL hebben geen voedngsbodem en worden hoogut ad hoc toegepast. Er s geen dudeljke opdelng n demand- en supplyketens, bjvoorbeeld n de vorm van een blauwdruk. Er zjn geen archtectuurprncpes onderkend op het gebed van beheer. Herdoor worden keer op keer constructefouten gemaakt bj de nrchtng van beheerprocessen en de beheermddelen. Voorbeelden zjn: Een verdelng van taken, verantwoordeljkheden en bevoegdheden ontbreekt, waardoor bjvoorbeeld een servce level manager geen maatregelen kan treffen bj een sla-normafwjkng omdat hj hervoor te weng bevoegdheden heeft. De afstemmng tussen beheerprocessen zoals sla versus cmdb s net slutend, waardoor ncdenten net te relateren zjn aan confguratetems. Er s een matge of helemaal geen afstemmng tussen een beschkbaarhedplan en de bjhorende montorng, waardoor er geen feedbackmechansme s voor het proces Avalablty Management. Inrchten Verrchten Macht Organsate Resources Fguur 1 Framework beheerarchtectuur Processtructuur Organsatestructuur Het ICT-beled geeft geen sturng aan het verbeteren van beheer of rept er n het geheel net over. Er s geen vastgesteld beled (koersnota, et cetera) voor de nrchtng van de beheerorgansate voor de komende jaren. Herdoor s busness algnment ver te zoeken. Wanneer een organsate een aantal van deze symptomen kent, s het verstandg om eens stl te staan bj de vraag of en hoe er meer rchtng aan de beheerorgansate gegeven kan worden. Framework beheerarchtectuur Het framework n fguur 1 geeft een nadere nvullng aan het rchten, nrchten en verrchten van een beheerorgansate. Bnnen dt framework vertegenwoordgen de termen rchten, nrchten en verrchten aspectgebeden van een beheerorgansate; ze representeren geen volwassenhedsfasen. Dt omdat, zoals eerder geconstateerd, beheerarchtectuur n elk aspectgebed een belangrjke rol kan spelen, ongeacht de volwassenhed van de organsate op dt gebed. Naast de dre aspectgebeden s dt beheerarchtectuurframework gebaseerd op het veranderparadgma (ze kader Het paradgma van de verandermanager ). De aspectgebeden passen prma bj de ndelng beeld macht organsate resources. Het rchten geeft een beeld, het nrchten defneert de organsatestructuur en de processtructuur. Het Mensen & mddelen 4. Organgram 5. Rolverdelng 6. Doelen stellen en bewaken 7. Beheerrequrements 8. Procesontwerp 9. Procesnrchtng 10. Procesaudt en -revew 11. Tools 12. Medewerkers verrchten geeft nvullng aan de mensen mddelenkant. Per stap n het veranderparadgma zjn n het framework ook de belangrjkste mjlpalen gedefneerd de bj het rchten, nrchten en verrchten worden opgeleverd dan wel onderhouden (de nummers 1 t/m 12). Aspectgebed rchten Het management van een organsate stelt aan de hand van een vse de busnessdoelen vast en kest daarbj een stratege. Op bass hervan stelt de ICT-manager n samenspraak met de (beheer)archtecten een rchtnggevend ICT-beled vast. De beheerarchtect vertaalt het ICT-beled naar archtectuurprncpes en eventuele aanpassngen n de blauwdruk van de ICT-organsate. De servce manager, bjgestaan door de procesmanagers, geven her nvullng aan met methoden, mensen en mddelen. Op deze wjze s er een evenwcht gekomen dat doet denken aan de tras poltca van Charles Montesqueu. Er s nameljk een schedng gekomen tussen de wetgevende macht (de beheerarchtect), de rechtsprekende macht (de ICTmanager) en de utvoerende macht (de servce manager bjgestaan door procesmanagers) 3. Het rchten gebeurt door de wetgevende en rechtsprekende macht, het nrchten en verrchten door de utvoerende macht. De delverables van het aspectgebed rchten zjn: 5 jun
4 topc beheerarchtectuur 1 ICT-beled. Het beled doet utspraken over de nfrastructuur, applcates, nformate, gegevens, bevelgng en beheer. Van het opgestelde ICT-beled moeten de mpact en de rsco s worden bepaald. Ook moet het ICT-beled op nconsstente met de referentearchtectuur worden getoetst. De beheerarchtect s herbj het geweten van de ICT-manager en geeft aan welke rsco s en welke mpact zjn beled heeft op de beheerorgansate. Hj geeft ook archtectuurprncpes de de rscobeheersng borgen. 2 Referentearchtectuur. Op bass van het procesontwerp en het ontwerp van de beheermddelen worden veranderngen getoetst aan de referentearchtectuur. Dt s een verzamelng van modellen en archtectuurprncpes de maatregelen beschrjven voor onderkende rsco s, het hergebruk van oplossngen bevorderen en kwaltet beheersen. Uteraard s een toetsng op bass van de referentearchtectuur achteraf een formele stap, de voorafgegaan kan worden door een proacteve partcpate van een beheerarchtect n een servce-mprovementproject. De referentearchtectuur geeft dus een nvullng aan het rchten (de beeldvormng) en bedt de mogeljkhed tot gefaseerd en beheerst veranderen (nrchten). Veel organsates hanteren al een referentearchtectuur, maar her ontbreekt het vaak aan beheerarchtectuur. 3 Blauwdruk. De veranderngen n de procesnrchtng moeten overeenkomen met de bassafspraken, zoals procesdemarcate en besturngsljnen, de gedefneerd zjn n de blauwdruk. Het hanteren van een blauwdruk s bjvoorbeeld beschreven n IT Beheer Magazne 10/ Aspectgebed nrchten Op bass van de afgestemde beeldvormng wordt de beheerorgansate vormgegeven of worden wjzgngen doorgevoerd. Hertoe worden zowel nterne als externe afspraken gemaakt over de neuwe of gewjzgde denstverlenng. De delverables van het aspectgebed nrchten zjn: 4 Organgram. De organsatestructuur (het harkje ) wordt vastgesteld rekenng houdend met de kaders van de referentearchtectuur en de blauwdruk. Deze delverable s bj de stap macht gepostoneerd vanwege het ndelen van de staffunctes, ljnfunctes en echelons waarut de escalateljnen en de rapportageljnen voortvloeen. 5 Rolverdelng. De rolverdelng bestaat ut het toekennen van taken, verantwoordeljkheden en bevoegdheden, kortom het functehus. Aan processen worden bjvoorbeeld één procesegenaar, één procesmanager en een of meer procesutvoerenden toegekend. 6 Doelen stellen en bewaken. De ICTmanager stelt de beheerprocesvolwassenhedsdoelen vast. De servce manager stelt de functonele doelen vast. De servce level manager levert nput voor de SMART doelen voor de beheerprocessen. En de beheerarchtect bewaakt de volwassenwordng. Ook borgt hj door mddel van archtectuurprncpes dat de volwassenhedsdoelen, de SMART doelen en functo- Het paradgma van de verandermanager Dt paradgma van de verandermanager (ze fguur 2) leert ons dat organsateveranderngen het best kunnen plaatsvnden door vanut een gemeenschappeljk beeld nvullng te geven aan het aspect macht (verantwoordeljkheden en bevoegdheden). Pas als deze vastgesteld zjn, kan gestart worden met de nrchtng van de organsate. Het bemensen en aanpassen van de mddelen volgt her weer op (resources). De pjlen omhoog geven aan waarnaartoe bj dscusses terug moet worden gekeerd. Beeld Macht Organsate Fguur 2 Paradgma van de verandermanager Resources Van nature zjn veel organsates gewend om veranderngen n de omgekeerde volgorde door te voeren. Dt ledt echter tot conflcten op hogere lagen. Ook ledt het bottum-up nrchten van de beheerorgansate mogeljk tot een kloof tussen de bedrjfs- en de beheerprocessen, omdat de beheerorgansate zch n een andere rchtng ontwkkelt dat de busness. Bron: IT Beheer Magazne 1/ jun 2007
5 Servce manager Beheerarchtect Procesegenaar IT-manager Beheerder Bestuur nele doelen op elkaar zjn afgestemd en realseerbaar zjn. 7 Beheerrequrements. De servce manager zet erop toe dat de procesegenaren de beheerprocessen correct nrchten. Hertoe stelt hj samen met de beheerarchtect genereke en specfeke acceptatecrtera op. De specfeke acceptatecrtera zjn gebaseerd op de rsco s de de ICTmanager, de beheerarchtect, de servce manager en de procesegenaren n rscosesses hebben onderkend. Herdoor worden fouten n beheerprocesnrchtng voorkomen. De genereke acceptatecrtera beschrjven de mnmale functonaltet de de beheerprocessen moeten beden om nvullng te geven aan de functonele doelen. 8 Procesontwerp. Het procesontwerp geeft nvullng aan de gewenste beheerfunctonaltet, vaak aan de hand van een procesflow (of swmmng lane). Het procesontwerp moet voldoen aan de beheerrequrements 9 Procesnrchtng. Veranderngen de nodg zjn om aan de gekozen rchtng nvullng te geven moeten conform het procesontwerp worden geëffectueerd n de beheerprocessen. 10 Procesaudt en -revew. Nadat een proces s vormgegeven, moeten de volwassenhed (audt) en de utvoerng van de afgesproken procedures en werknstructes (revew) worden bewaakt. Aspectgebed verrchten Het aspectgebed verrchten omvat het afstemmen van de benodgde resources (mensen en mddelen) om het proces daadwerkeljk goed te laten verlopen. Dt aspectgebed borgt dat mensen met de vastgestelde methoden de (juste) mddelen gebruken. De delverables van het aspectgebed verrchten zjn: 11 Tools. De tools worden vormgegeven, zodat deze goed passen op de gekozen procesnrchtng. Borgng Beeld Macht Organsate Resources Responsble Accountable Supportve Consulted Informed Borgng 1. ICT-beled 2. Referentearchtectuur 3. Blauwdruk beheerorgansate 4. Organgram 5. Rolverdelng 6. Doelen stellen & bewaken 7. Beheerrequrements 8. Procesontwerp 9. Procesnrchtng 12 Medewerkers. De mensen worden getrand om te werken conform de werknstructes, de sjablonen en de tools. Taken, verantwoordeljkheden en bevoegdheden Net als bj bouwen onder archtectuur s voor beheren onder archtectuur ook een boegbeeld nodg. Er s een beheerarchtect nodg om deze rol n de beheerorgansate te borgen. Utgaande van het beheerarchtectuurframework s een RASCI-tabel (Responsble, Accountable, Supportve, Consulted, Informed) samengesteld (ze fguur 3). Verantwoordeljkhed Verantwoordeljkhed A RS C C I I - A RS C I I - A RS C I I - A C RS C I - A C RS C C A RS C RS C I - CS AS RS S C - C C AC RS C C C AC RS C 10. Procesaudt 1) en revew 2) - A 1) RS 1) A 2) RS 2) C 11. Tools - - C A RS C 12. Medewerkers - - C A RS C Degene de (1) verantwoordeljk s voor het proces en/of het resultaat (procesegenaar) Degene de (1) de procesegenaar ter verantwoordng kan roepen over het resultaat Degene de (>1) produceert, de procesegenaar helpt bj totstandkomng van het resultaat Degene de (>1) geraadpleegd wordt vooraf: kan resultaat beïnvloeden (R,A,S,C, mplceren I) Degene de (>1) geïnformeerd wordt achteraf: kan resultaat net meer beïnvloeden Fguur 3 RASCI-tabel van een beheerarchtect (bron: Bll Veltrop, Internatonal Centre for Organzaton Desgn te Soquel) ID Toelchtng Te beheersen rsco Fguur 4 Template voor archtectuurprncpes Het prncpe n een onelner formaat Utleg van het archtectuurprncpe De delverables van de beheerarchtect zjn dus de referentearchtectuur, de blauwdruk, de beheerrequrements en de audt. Verder geeft de beheerarchtect adves aan de ICT-manager over het ICTbeled, waarbj hj aangeeft welke rsco s gelopen worden bj het gekozen beled. Ook probeert hj de eerder utgezette koers (het beled) voor de beheerorgansate aan te houden, om een zwalkend beled te voorkomen. Herdoor wordt voorkomen dat gedane nvesterngen volledg tenet worden gedaan. Verder advseert de beheerarchtect bj het vormgeven van de beheerorgansate (nrchten), maar ook bj het verrchten. Hj zet er ook op toe dat de servce manager de onderkende beheerprocesnrchtngsrsco s voldoende beheerst. Bj het opstellen van de RASCI moet goed gelet worden op functeschedng tussen de ICT-manager, de beheerarchtect en de servce manager. Methoden en techneken Na het vaststellen van de rol van de beheerarchtect wordt het tjd om stl Toelchtng op de rsco s de door het archtectuurprncpe moeten worden beheerst 5 jun
6 topc beheerarchtectuur te staan bj de methoden en techneken de de beheerarchtect ten denste staan. Hj toetst of wjzgngen en nnovates n het verlengde lggen van de afgesproken ontwkkelrchtng. Herbj s de referentearchtectuur een belangrjk toetsmddel. Zoals eerder gesteld s de referentearchtectuur een verzamelng van modellen en archtectuurprncpes. Daarom s het belangrjk om het begrp archtectuurprncpe nader te duden en met voorbeelden toe te lchten. Vanut beheerarchtectuur bezen s een archtectuurprncpe een rchtljn of utgangspunt voor een servce manager, procesegenaar of beheerder de moet worden gehanteerd bj het nrchten van de beheerorgansate, het veranderen daarvan en verrchten van beheertaken. Een mogeljke template voor deze archtectuurprncpes s weergegeven n fguur 4. Aan elk prncpe wordt een unek nummer gegeven. Dt kan een betekensvol of betekensloos ID zjn. Het prncpe zelf s een onelner, de scherp verwoordt wat de bedoelng s. Belangrjk s dat het prncpe goed wordt begrepen en dat n de loop van de tjd onthouden wordt waarom het prncpe s bedacht. Daarom moet de onelner toegelcht worden en Symbool Klasse Omschrjvng De jure De facto Adves Fguur 5 Classfcate archtectuurprncpes (1) Wet- en regelgevng Symbool Klasse Omschrjvng Standaard Utgangspunt Fguur 6 Classfcate archtectuurprncpes (2) moet worden aangegeven welk rsco hermee beheerst wordt. De classfcate van archtectuurprncpes s belangrjk om aan te geven wat het belang s van de prncpes. Hertoe kan goed gebruk worden gemaakt van de classfcate de n de Nederlandse Overhed Referentearchtectuur (NORA) wordt onderkend (ze fguur 5). De jure, de facto en advserende prncpes kunnen daarnaast ook betrekkng hebben op een standaard of een utgangspunt. De symbolen hervoor zjn weergegeven n fguur 6. Voor enkele voorbeelden van archtectuurprncpes ze het kader Archtectuurprncpes. Profel en postonerng De rol van beheerarchtect verest veel verschllende competentes. Ten eerste wordt van hem net alleen verwacht dat hj een vse op beheer voor een organsate kan ontwkkelen n het verlengde van de busnesswensen, maar ook dat hj het doorvoeren ervan n een organsate kan bewaken vanaf het topmanagement tot en met de werkvloer. Tevens moet deze medewerker standvastg zjn en overtugngskracht beztten. Hj moet gedoogbeled zen te voorkomen en n Ontleend aan goede en al bestaande praktjk Het al dan net volgen van het adves s een verantwoordeljkhed van de betreffende beheerorgansate Ontleend aan standaarden waarbj de voorkeur lgt (n volgorde van afnemende voorkeur) voor nternatonaal, Europees, natonaal (Fundamenteel) utgangspunt gehanteerd door de beheerorgansate; andere utgangspunten zjn hervan afgeled conflcterende stuates kunnen ngrjpen. Het beste kan deze rol zo hoog mogeljk n de organsate worden ngevuld, bj voorkeur als staf van de drecte zelf. Op het moment dat deze rol als staf van de ICT-manager wordt gedefneerd, wordt het gewcht dat de archtect n de weegschaal kan leggen ernstg ngeperkt. Aandachtspunten Bj het ntroduceren van beheerarchtectuur kan men net over één nacht js gaan. In de praktjk zjn er vele voetangels en klemmen waar een toekomstg beheerarchtect op bedacht op moet zjn. Herbj de belangrjkste vjf aandachtspunten: Tras poltca. Het utbalanceren van tras poltca stut normalter op veel verzet, omdat bepaalde personen ngeperkt worden qua bevoegdheden, bewegngsvrjhed, status, et cetera. Het belang van een utgebalanceerde functeschedng moet tot n de top van een de organsate geborgd zjn. Keuzevrjheden. Een archtectrol s n wezen bedoeld om rchtng te geven. Dt rchtng geven mplceert een nperkng van de keuzevrjheden. Het belang van deze beperkng moet dudeljk gecommunceerd worden. Wetboek. Een document met archtectuurprncpes kan leden tot een wetboek dat nemand kent en dat als bureaucratsch wordt ervaren. De archtectuurprncpes moeten dan ook geclassfceerd worden naar belang en toepassngsgebed. Herdoor kan per stuate een beperkte set gehanteerd worden. Het nakomen van prncpes en rchtljnen wordt vergemakkeljkt als de archtectuurprncpes vroegtjdg bj de veranderngen worden besproken. Gedoogbeled. Meer dan eens wordt een busnesscase gevonden om af te wjken van een archtectuurprncpe. Herbj ontstaat veelal de negng om deze afwjkngen toe te laten (of tolereren). Het werkwoord gedogen valt dan al snel. Gedoogbeled s net verkeerd, mts tjdeljk van aard. Dt moet 48 5 jun 2007
7 aan banden gelegd worden door bjvoorbeeld een maxmumperode van zes maanden aan te houden en de extra kosten aan de afwjker door te belasten. Sponsor. Beheerarchtectuur kan zeer pragmatsch en ad hoc worden ngezet om constructefouten op te sporen of just te voorkomen. Toch vnden veel organsates een beheerarchtect overbodg, onder het motto: we zouden al blj zjn als we de branden kunnen blussen. Herbj wordt echter voorbjgegaan aan het fet dat het wegnemen van de oorzaak van de brand vaak sneller en goedkoper s dan het blussen en repareren. De sponsor van beheerarchtectuur moet dan ook gezocht worden n de top van een organsate. Vandaarut moet het toepassen van beheerarchtectuur actef gepromoot worden. Geweten van de beheerorgansate Beheerarchtectuur behoort het rchtnggevende geweten te zjn van een beheerorgansate. Dt geweten moet worden ngezet bj het beheersen van de rsco s ten aanzen van organsateveranderngen op zowel strategsch, tactsch als operatoneel nveau. De beheerarchtect stppelt een koers ut waarlangs de beheerprocessen zch n het verlengde van de bedrjfsprocessen ontwkkelen en bewaakt dat deze busness algnment gerealseerd wordt. Herbj zet hj erop toe dat constructefouten worden voorkomen. Een van de belangrjkste delverables s de referentearchtectuur de de prncpes defneert waarmee de onderkende rsco s beheerst worden. De poste van de beheerarchtect moet zorgvuldg worden gekozen om een zo hoog mogeljk effect te verkrjgen. Archtectuurprncpes Enkele voorbeelden van archtectuurprncpes: SM-001 Toelchtng Te beheersen rsco s SM-002 Toelchtng Te beheersen rsco s SM-003 Toelchtng Te beheersen rsco s Bj het vormgeven van een beheerorgansate s tras poltca een randvoorwaarde. Het vakgebed van de ICT-manager, de beheerarchtect en de servce manager mogen net gecombneerd worden n één persoon, omdat de rscobeheersng dan mplcet en ntern georganseerd s. Door deze rollen aan verschllende personen toe te kennen en hen op een prestate af te rekenen worden de rsco s explcet en extern bewaakt. Als de ICT-manager tevens archtect s, kunnen ondoordachte besluten worden genomen de op korte termjn voordelg zjn maar op mddellange termjn desastreus. Zo kan hj bjvoorbeeld besluten om bezungngen door te voeren de bnnen enkele jaren vele malen moeten worden terugbetaald. Hetzelfde geldt voor een servce manager de het rekencentrum opneuw nrcht om bepaalde sla-gebreken op te lossen. Taken, verantwoordeljkheden en bevoegdheden moeten met elkaar n balans zjn om een proces effectef en effcënt te krjgen en te houden. Veel organsates vergeten dat verantwoordeljkheden en bevoegdheden hand n hand moeten gaan. Als een servce level manager wel verantwoordeljk wordt gesteld voor het halen van sla-normen maar geen bevoegdhed krjgt om n te grjpen bj het net-halen van een norm, dan heeft hj steeds te maken met rodestoplchtrapportages. Voorkomen dat een procesmanager verantwoordeljk wordt voor een msson mpossble. Als het verloop van procesmanagers erg hoog s, kan dt kenmerkend voor zo n stuate. Voor alle beheerprocessen geldt de demand-supplyndelng. Het ndelen van de beheerprocessen n demand- en supplyprocessen geeft de mogeljkhed om beheerdomenen te defnëren. De verdelng van beheerprocessen over beheerdomenen geeft een dudeljke demarcateljn (schedngsljn) tussen de klant en de leverancers. Beheerketens worden zo snel nzchteljk gemaakt. Vooral bj utbestedng van beheer s het noodzakeljk dat er een heldere schedng s tussen hetgeen s utbesteed en hetgeen de beheerorgansate zelf utvoert. Anders ontstaat er een onevenwchtge samenwerkng. Dt rsco s ook aanwezg bj het ntern verkeerd verdelen van processen over afdelngen. De klant moet zch concentreren op de demandprocessen en de leverancer op de supplyprocessen. Anders wordt het prncpe van beschkken, bewaken en besturen net nagekomen en kan ongewenste belangenverstrengelng optreden. Met dank aan de vele revewers van dt artkel, met name Steven van der Lnden, Lous van Hemmen, Pascal Hujbers en Maarten As. Drs. Ing. B. de Best RI Reactes zjn welkom op bartb@qforce.nl. Noten Lnden, S. van de, Bj Forts bepaalt de klant de organsate, n: IT Beheer Magazne 1/ Best, B. de, Drevoudg demand en supply, n: IT Beheer Magazne 10/ jun
Applicatieportfoliomanagement
governance Applcateportfolomanagement Governance zet applcatebeheer op scherp Nu applcates steeds nauwer verweven zjn met bedrjfsprocessen, s een gestructureerde aanpak van het applcatebeheer noodzakeljk,
Nadere informatieISO/IEC 38500 BiSL ASL
nformatevoorzenng Een vergeljkng ISO/IEC 38500 BSL ASL ISO/IEC 38500, BSL en ASL kunnen een grote rol spelen n het professonalseren van de nformatevoorzenng, eder model vanut hun egen doelstellng en kracht.
Nadere informatieIn vier stappen naar een succesvolle informatievoorziening
In ver stappen naar een succesvolle Meer toegevoegde waarde van IT voor de busness IT wordt dkwjls ervaren als net aanslutend op de wensen van de busness en net strategsch voor de organsate. Er gaat veel
Nadere informatieZo krijg je wél grip op IT-investeringen
T-servcemanagement Zo krjg je wél grp op T-nvesterngen ntegrate van applcate- en projectportfolomanagement Met één druk op de knop een overzcht genereren van alle T-projecten en bjbehorende applcates (of
Nadere informatieOntvlechting van ICT vereist nieuwe samenwerking
Behoefte aan Archtectuur Lfecycle Management Ontvlechtng van ICT verest neuwe samenwerkng Bnnen de ICT s sprake van verzulng van zowel de systemen als het voortbrengngsproces. Dt komt doordat de ICT n
Nadere informatieEen levensloopregeling voor software
Een levensloopregelng voor Neuwe benaderng - en nformatebevelgng De gebruker van een nformatesysteem streeft naar contnuïtet. De ongestoorde werkng van s hervoor essenteel. Maar wat weet de gebruker van
Nadere informatieToelichting advies gemeenteraad bij aanvraag aanwijzing als lokale publieke media-instelling
B000012403 25 ĩ O Toelchtng adves gemeenteraad bj aanvraag aanwjzng als lokale publeke meda-nstellng Ì...Ï 1. Algemeen De wetgever heeft gekozen voor een s ys teem waarbj per gemeente, voor de termjn van
Nadere informatieDe enterprisearchitect als coach
archtectuur De enterprsearchtect als coach Naar een vloeende samenwerkng tussen enterprseen projectarchtecten Grotere organsates kennen vaak een (te strkte) schedng tussen enterprse- en projectarchtecten.
Nadere informatieDe kloof: welke kennis heeft een opdrachtgever nodig?
projectmanagement Goed opdrachtgeverschap De kloof: welke kenns heeft een opdrachtgever nodg? Een van de redenen waarom projecten net succesvol zjn s de kloof tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Om
Nadere informatieeffectief inzetten? Bert Dingemans
archtectuur Is meten weten? Kwaltateve en kwanttateve analyse n archtectuurmodellen Kwaltateve en kwanttateve analyses kunnen de denstverlenng van de enterprsearchtect verbeteren. Toch s de nzet van deze
Nadere informatiezijn, kunnen we stellen dat de huidige analyses vooral toegespitst zijn op een ordergerichte situatie.
1\1. H. CORBEY El'\ R. A JAT\SEJ'\ FLEXBLTET EN LOGSTEKE KOSTEN DE LOGSTEKE GELDSTROOMDAGt LOGSTEKE KOSTEN Voor het onderzoek 'Logsteke geldsrroomdagnose' zjn verschllendc utgangspunten geformuleerd. Ten
Nadere informatieOne size fits not all
archtectuur One sze fts not all Methoden voor enterprsearchtectuur Welke maner van archtectuur bedrjven past het best bj een organsate? Een (onderzoeks)rchtng om meer grp te krjgen op bepalende factoren
Nadere informatieARU. ;ijniv-ersitejt. e 3 ndhov (2007.050) TEM. niet uitleenbaar
ARU 27 TEM (27.5) ;jnv-erstejt e 3 ndhov F net utleenbaar Colofon Ttel Onderzoek naar Rollen en Rolcombnates bj lokale Rabobanken l onderttel Afstudeeropdracht Verse, datum 27 augustus 27 Samengesteld
Nadere informatieHeerhugowaard Stad van kansen
Heerhugowaard Stad van kansen Bestuursdenst I adves aan Burgemeester en Wethouders Reg.nr: BW 13-0415 Sector/afd.: SO/OV Portefeullehouder: S. Bnnendjk Casenr.: Cbb130383 Steller/tst.: E. Brujns Agenda:
Nadere informatielus+ De klachtencommissie en de rol van de vertrouwenspersoon ongewenste omgangsvormen
De klachtencommsse en de rol van de vertrouwenspersoon ongewenste omgangsvormen Op het moment dat emand te maken krjgt met ongewenst gedrag zjn er verschllende mogeljkheden om dat ongewenst gedrag te stoppen.
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Dutch summary)
Nederlandse samenvattng (Dutch summary) Gezondhedszorg s kostbaar en wordt steeds duurder onder nvloed van een toenemende en veranderende vraag naar zorg door een vergrjzende samenlevng, toenemende vraag
Nadere informatieofficiële bijdrage aan het CMMI. Jan Jaap Cannegieter
Nederlandse bjdrage aan offcële CMM CMMI-s De Nederlandse stchtng SPIder heeft s ontwkkeld voor het CMMI, verschllende routes door het CMMI voor het oplossen van bepaalde problemen of het halen van bepaalde
Nadere informatieHoe toekomstvast is de gemeentelijke midofficearchitectuur?
archtectuur Het mdoffce concept van GEMMA Hoe toekomstvast s de gemeenteljke mdoffcearchtectuur? Bj het realseren van de elektronsche overhed spelen de gemeenten een voorhoederol. Rchtnggevend daarbj s
Nadere informatie- 2 - Datum vergadenn Nota openbaar: ľľo 9. Verzoek toepassing regeling Rood voor Rood met gesloten beurs op de locatie Scharlebeltweg 1 te Nijverdal
- 2 - Nota Voor burgemeester en wethouders Nummer: 4INT05600 IIIIIIlllllllllIIIIIIIIIIIlllllllllllllllll Onderwerp: Datum vergadenn Nota openbaar: ľľo 9 Gemeente Hellendoorn DEC. 20W Verzoek toepassng
Nadere informatie3.7.3 Welke meetinstrumenten zijn geschikt voor het vastleggen van motorische vaardigheden?
3. Dagnostek 3.7. Hoe meet je verbeterng of verslechterng n het dageljks functoneren met betrekkng tot de mobltet (ztten, staan, lopen, verplaatsen) bj CP? 3.7.3 Welke meetnstrumenten zjn geschkt voor
Nadere informatieProcess mining: leuk voor de liefhebber of noodzaak?
process mnng Process mnng: leuk voor de lefhebber of noodzaak? Pledoo voor een breder draagvlak en toepassng n de audtpraktjk Process mnng toepassen n de audtpraktjk. Waarom zouden we dat wllen? En wat
Nadere informatieSERVICESFORTINET PRE PRE PRE SALES SALES
SERVICE The tme you need SERVICESFORTINET Presales Support - Consultancy - Testapparatuur, Demo s en Plots - Wreless Ste Survey - Tranngen Installate Servce - Onderhoudscontracten - Telemarketng Al deze
Nadere informatieFeestelijke opening nieuwe woningen bij Op de Bies
KleurRjk dgtaal magazne voor medewerkers van Koraal Groep - 2015 - Nr. 6 Verder n dt magazne: Neuwe aanpak leerwerkbedrjven Feesteljke openng neuwe wonngen bj Op de Bes RICHTPUNT 2015: een neuwe kjk op
Nadere informatieDe waarde van de CIO
organsatestructuur De waarde Model voor de toegevoegde waarde In de afgelopen decenna s de rol van IT n de bedrjfsvoerng steeds groter geworden. Door het toenemende belang van IT neemt ook de nvloed en
Nadere informatieBeroepsregistratie en vooraanmelden voor beroepsregistratie. in de jeugdhulp en jeugdbescherming
Beroepsregstrate en vooraanmelden voor beroepsregstrate n de jeugdhulp en jeugdbeschermng Inhoudsopgave Werk jj n de jeugdhulp of jeugdbeschermng? Bjvoorbeeld n de ggz? Ben je socaal werker? Of begeled
Nadere informatieDe convergentie van ITIL V3 en COBIT 4.1
softwareontwkkelng bedrjfsprocessen De convergente van ITIL V3 en COBIT 4.1 Raamwerken meer complementar Vorg jaar s een neuwe verse verschenen van de twee bekende en veel gebrukte nternatonale raamwerken
Nadere informatieDE HAVO-LEERLING STUDIEVAARDIG
DE HAVO-LEERLING STUDIEVAARDIG Handrekng voor scholen hoe zj op gestructureerde en structurele wjze de vaardgheden ut de Genereke studevaardghedenset voor doorstroom havo-hbo n hun currculum op kunnen
Nadere informatieBronnen & Methoden bij Marktscan medischspecialistische zorg 2015
Bronnen & Methoden bj Marktscan medschspecalstsche zorg 2015 Hoofdstuk 2: Wachttjden voor medsch specalstsche zorg Ontwkkelng van wachttjden Voor de wachttjdanalyses s gebruk gemaakt van gegevens afkomstg
Nadere informatieIs de app een onmisbaar onderdeel van de les of het leerproces? nee. Is de leerling/student 16 jaar of ouder?
Beslsboom onderwjsapps Deze beslsboom helpt je bj het maken van de afwegng of (en onder welke voorwaarden) je een onderwjsapp kunt gebruken bnnen jouw les. START HIER het onderzoek naar je app Is de app
Nadere informatieHandreiking Behorende bij Verslag over de Uitvoering Abw, IOAW, IOAZ en WIK 2003
Handrekng Behorende bj Verslag over de Utvoerng Abw, IOAW, IOAZ en WIK 2003 Inhoud Onderdeel A Beeld omtrent de wetsutvoerng Verantwoordng omtrent tekortkomngen rechtmatghed Inledng 3 1. Verantwoordng
Nadere informatieAUDIT FACILITY MANAGEMENT
Mnstere van Verkeer en Waterstaat. Rjkswaterstaat, stafdenst Audt RWS AUDT FACLTY MANAGEMENT drs. P. Kool drs..e. Leene Stafdenst Audt RWS 's-gravenhage, jun 999 waterstaat nent&te! /Fex. 070-3513003 Audt
Nadere informatieGemeentefonds verevent minder dan gedacht
Gemeentefonds verevent mnder dan gedacht Maarten A. Allers Drecteur COELO en unverstar hoofddocent aan de Rjksunverstet Gronngen De rjksutkerng aan gemeenten wordt verdeeld op bass van utgangspunten de
Nadere informatie6. Behandeling van kinderen met spastische cerebrale parese gericht op verbetering van handvaardigheid
6. Behandelng van knderen met spastsche cerebrale parese gercht op verbeterng van handvaardghed 6.1.Wat s de meerwaarde van oefentherape bj de behandelng van knderen met spastsche CP op vaardghedsnveau
Nadere informatieNota van B&W. onderwerp Uitrol gemeentelijk hondenbeleid in overig deel Nieuw-Vennep. Portefeuilehouder S. Bak, drs. Th.L.N.
gemeente Haarlemmermeer Nota van B&W onderwerp Utrol gemeenteljk hondenbeled n overg deel Neuw-Vennep Portefeulehouder S. Bak, drs. Th.L.N. Weterngs ollegevergaderng 5 november 20 3 nlchtngen A. Monster
Nadere informatieHoorn. Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Hoorn maakt bekend dat:
W- -r GEMEENTE Hrn A. Vaststellen functewaarderng functeprfelen Brandweer. Het cllege van burgeeester en wethuders van de geeente Hrn aakt bekend dat: A. het p 17 augustus 20 het vlgende algeeen verbndend
Nadere informatieBiesbosch verdient het!
Besbosch verdent het! Ontwkkelscenaro s - Endadves - Utgevoerd n opdracht van: Parkschap De Besbosch Opgesteld door: Buck Consultants Internatonal Njmegen, 14 oktober 2013 Voorwoord Snds medo jul 2013
Nadere informatieDeze factsheet ouderen en eenzaamheid is een gezamenlijke uitgave van GGD Midden-Nederland en Schakels, adviesbureau voor welzijn en zorg.
Deze factsheet ouderen en eenzaamhed s een gezamenljke utgave van GGD Mdden-Nederland en Schakels, advesbureau voor welzjn en zorg. Inhoud Informateblad Wat s eenzaamhed? Wat veroorzaakt eenzaamhed? Overge
Nadere informatieopleidingen Creditmanagement en activabeleid (13 dagen) ook modulair te volgen Risico-analyse (*) (1 dag)
Academy for Credt Management 2005 - bron van deskundghed opledngen OPLEIDINGSINSTITUUT ERKEND DOOR DE VLAAMSE OVERHEID EEN INITIATIEF VAN GRAYDON BELGIUM NV UITBREIDINGSTRAAT 84-B1 TE 2600 BERCHEM 18E
Nadere informatieEH SmartView. Een slimme kijk op risico s en mogelijkheden. www.eulerhermes.nl. Monitoring van uw kredietverzekering. Euler Hermes Online Services
EH SmartVew Euler Hermes Onlne Servces Een slmme kjk op rsco s en mogeljkheden Montorng van uw kredetverzekerng www.eulerhermes.nl EH SmartVew Montor uw rsco s en maak onmddelljk gebruk van neuwe kansen
Nadere informatieorganisatieverandering
busness IT algnment De dynamek van organsateveranderng en de mpact op nformate management Een andere kjk op busness IT algnment Dverse nterne en externe factoren bepalen hoe nformate wordt ngezet om de
Nadere informatiePraktijkboek De knop om!
Praktjkboek De knop om! Maak uw organsate energebewust >> Duurzaam, Agrarsch, Innovatef en Internatonaal ondernemen De knop om! Maak uw organsate energebewust Voorwoord Bnnen bedrjven en nstellngen wordt
Nadere informatieLUCIA MARTHAS. Institute for Performing Arts HBO MBO. Talent is only the starting point. Vooropleiding. Leerbedrijf.
LUCIA MARTHAS Insttute for Performng Arts Talent s only the startng pont - Irvng Berln - HBO MBO Vooropledng Leerbedrjf Onderwjsvse Voorwoord Het Luca Marthas Insttute for Performng Arts (LMIPA) s een
Nadere informatieMens en organisatie in de perfect storm van digitalisering
Inzcht n de dgtale Mens en organsate n de perfect storm van dgtalserng Iedereen heeft te maken met de dgtalserng van onze maatschappj. Door de enorme groe van beschkbare nformate, aangewakkerd door technologe,
Nadere informatieD-1029 DGG (INTERN) Betuweroute. Ministerie van Verkeer en Waterstaat
D-029 DGG (NTERN) Betuweroute Mnstere van Verkeer en Waterstaat Organsateontwkkelng Betuweroute Ontwerp van de projectorgansate tjdens de utvoerngsfase f nhoudsopgave.. nledng 2. Ontwerpprncpes 3. Projectdrecte
Nadere informatieVereniging van waterbedrijven in. Lobby Agenda 2014-2015
Verengng van waterbedrjven n Nederland Lobby Agenda 2014-2015 Neuwe Vewn-webste, neuws, standpunten en publcates beter toegankeljk Op 1 september s de neuwe webste van Vewn gelanceerd. De neuwe webste
Nadere informatieCAO. Gehandicaptenzorg
2016 CAO Gehandcaptenzorg Vragen en contact Vragen van werkgevers Voor vragen op het gebed van de nterpretate/toepassng van de CAO kunnen georganseerde werkgevers (leden) zch wenden tot: Verengng Gehandcaptenzorg
Nadere informatieEH SmartView. Een slimme kijk op risico s en opportuniteiten. www.eulerhermes.be. Monitoring van kredietverzekering. Euler Hermes Online Services
EH SmartVew Euler Hermes Onlne Servces Een slmme kjk op rsco s en opportunteten Montorng van kredetverzekerng www.eulerhermes.be De voordelen van EH SmartVew De juste nformate op het juste moment helder
Nadere informatieBestemmingsplan Groene Kruisweg te Albrandswaard 3 mei 2011 PvN Peter J. van Nederpelt p.van.nederpelt@ooms.com (010)424 88 25 (010)424 88 89
r^ooms.com Ooms Makelaars Bedrjfshusvestng B.V. Maaskade 113 Postbus 24040 3007 DA Rotterdam Telefoon (010) 424 88 88 Fax (010) 424 88 89 Het College van B&W van de Gemeente Albrandswaard Postbus 1000
Nadere informatieBeleggen in duurzame aandelen bij Robeco
Beleggen n duurzame aandelen bj Robeco Beleggen n duurzame aandelen bj Robeco Insttutonele beleggers staan voor tal van utdagngen. Zo leggen pensoendeelnemers, klanten en de samenlevng steeds meer druk
Nadere informatieMiddenkaderfunctionaris bouw & infra (Netwerkschool)
Mddenkaderfunctonars bouw & nfra (Netwerkschool) MBO College voor Bouw, Infra & Intereur Door ondernemend te zjn krjg k meer verantwoordeljkhed. 2013-2014 BOL Nveau 4 Thorbeckelaan 184 Almelo Crebo: 22012
Nadere informatieOPVOLGINGSONDERZOEK INZAKE DE AANBEVELINGEN DIE IN 2014 DOOR HET VAST COMITÉ P WERDEN GEFORMULEERD INZAKE DE EENHEDEN VAN GESPECIALISEERDE
OPVOLGINGSONDERZOEK INZAKE DE AANBEVELINGEN DIE IN 2014 DOOR HET VAST COMITÉ P WERDEN GEFORMULEERD INZAKE DE EENHEDEN VAN GESPECIALISEERDE INTERVENTIE VAN DE GEÏNTEGREERDE POLITIE Toezchtsonderzoek nr.
Nadere informatieForse besparing op telefonie
KleurRjk dgtale neuwsbref voor medewerkers van Koraal Groep - februar 2015 Verder n deze neuwsbref: The Thunderbes maken razendsnel naam op nternet Forse besparng op telefone RvB en RvT bezoeken Berkenhofcollege
Nadere informatieBreman, Spaans & Harnas
Z3-b34 Breman, Spaans & Harnas m a n a g e m e n t c o n s u l t a n t s BRANSTORMSESSE OVER KOSTEN EN EFFECTEN VAN VERVOERMANAGEMENT «SU NHOUDSOPGAVE. Voorwoord pag. 2. Clusterng van vervoermaatregelen
Nadere informatieCP-richtlijn: Uitwerking van aanbeveling 4.2
CP-rchtljn: Sperkrachttranng bj CP Aanbevelng 4.2.: Wat s het effect van krachttranng op ROM, spertonus en kracht? Jul 2012 Project Knowledgebrokers: Werkgroepleden: Corna Lujten (Revant Revaldatecentrum)
Nadere informatieuw kenmerk doorkiesnumrner 06-25274802 Onderwerp Brandweeradvies bestemmingsplan Stadscentrum, deelplan Prins Mauritsplein
nkomende post E Hoogeveen " 13.0089347* _
Nadere informatieDit is de digitale schoolgids van. IKC Het Sterrenbos
2015 2016 Dt s de dgtale schoolgds van IKC Het Sterrenbos IKC het Sterrenbos IKC-gds schooljaar 2015-2016 IKC het Sterrenbos; Onderwjs Knderopvang 2 4 jargen Buten Schoolse Opvang schoolvakantes adressen
Nadere informatieNlj JHJEF. .1N0 138 fc
Nlj JHJEF NL89C067 NATIONAAL INSTITUUT VOOR KERNFYSICA EN HOGE-ENERGIEFYSICA U.PH. LELY (DHV) RAPPORTEUR P.J.T. BRUINSMA, E. HEINE, G. KOENDERINK, F.B. KROES, L.H. KUIJER, J.G, NOOMEN, J.B. SPELT, A.G.C.
Nadere informatieOperational excellence vereist excellente procesondersteuning
bedrjfsvoerng Operatonal excellence verest excellente procesondersteunng Esen aan bedrjfsvoerngssystemen worden steeds hoger Organsates moeten tegenwoordg hun processen goed geregeld hebben. Om deze operatonal
Nadere informatie.,. Behoort bij: Nadere Regels maatschappelijke ondersteuning 2015. Gemeente Boekel. 1 i. lnhoud GEMEENTEBOEKEL
Scan nummer 2 van 3 - Scanpagna van 0 Nadere Reges maatschappejke ondersteunng 205.,. Behoort bj: Gemeente Boeke GEMEENTEBOEKEL 't k :,% nhoud Inedng Jurdsche status Hoofdstuk Procedure medng, onderzoek
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der StatenGeneraal 2 Vergaderjaar 986987 07 Husvestng der Kamer Nr. 66 Herdruk BRIEF VAN DE BOUWBEGELEIDINGSCOMMISSIE Aan de Voorztter van de Tweede Kamer der StatenGeneraal 'sgravenhage,
Nadere informatieReinier van der Kuij
03 2014 Wonngcorporates en Vastgoedontwkkelng: Ft for Use? Rener van der Kuj Wonngcorporates en Vastgoedontwkkelng: Ft for Use? Rener van der Kuj Technsche Unverstet Delft, facultet Bouwkunde, afdelng
Nadere informatieI I i I I I 1 I I 1 I I I I f i
f 2.3 Kwaltetsdag Rjkswaterstaat 998 "Goed utbesteden, Nu en Na 2000" 95 (2) woensdag, 2 december 999 RA Congrescentrum, Amsterdam D 0 C (bblotheek en documentate) ~s?- Denst Weg- en Waterbouwkunde ^3b^
Nadere informatieVoorontwerp bestemmingsplan Hoek Overste Den Oudenlaan. maart 2004. r... -~ -", --. -.. ... - ..,~ :;-. 4J. '-.4.b: Dienst Stadsontwikkelíng
Voorontwerp bestemmngsplan Hoek Overste Den Oudenlaan maart 2004 r... -~.. -", --. -......... -..,~ ;; :;-. 4J. '-.4.b:! l Gemeente Utrecht Denst Stadsontwkkelíng - lcd'_dg -\~~"\., "".~ ~\S..SEN.BROEK
Nadere informatieKostenefficiënte woningbouw met eigen identiteit
#2 2015 9 wonngen Ons Huuske te Apeldoorn Kosteneffcënte wonngbouw met egen denttet In gesprek met Pm Ketelaars, conceptmanager en grondlegger van het Hejmans Woon Concept Hoe ondersched je jezelf n de
Nadere informatiegelezen het raadsvoorstel nummer RV van het college van burgemeester en wethouders van Den Helder van 28 februari 2012;
gemeente Den Helder Raadsbeslut Raadsvergaderng d.d. : 2 aprl 2012 Beslut nummer Onderwerp : RB12.0044 :Stmu!erngsregelng gevelopwaarderng wnkelpanden 'STADSHART DEN HELDER 2012-2013' De raad van de gemeente
Nadere informatieUitgebreide aandacht warmtapwatersystemen. Door afnemende warmtevraag voor ruimteverwarming, neemt het belang van het
NEN 5128: overzcht van rendementen Utgebrede aandacht warmtapwatersystemen Door afnemende warmtevraag voor rumteverwarmng, neemt het belang van het opwekkngsrendement voor warmtapwater toe. In de norm
Nadere informatieDit is de digitale schoolgids van. basisschool de Kameleon
2015 2016 Dt s de dgtale schoolgds van bassschool de Kameleon De Kameleon schoolgds 2015-2016 Dt s de schoolgds van samenwerkngsschool de Kameleon. schoolvakantes adressen 2 Woord vooraf Beste ouders/verzorgers,
Nadere informatieOnderhoud en beheer van infrastructuur voor goederenvervoer
CE Oplossngen voor mleu, econome en en technologe Oude Oude Delft Delft 180 180 2611 HH Delft tel: tel: 015 0152 2150 150 150 fax: 015 2 150 151 fax: 015 2 150 151 e-mal: ce@ce.nl webste: e-mal: ce@ce.nl
Nadere informatieBeleid Gebruik van de openbare ruimte; Standplaatsen
Beled Gebruk van de openbare rumte; Standplaatsen Wetstechnsche nformate Gegevens van de regelng Overhedsorgansate Offcële naam regelng Cteerttel Besloten door Deze verse s geldg tot (als de vervaldatum
Nadere informatieIKC-gids. Dit is de digitale schoolgids van. IKC Binnenstebuiten
IKC-gds 2015 2016 Dt s de dgtale schoolgds van IKC Bnnenstebuten IKC Bnnenstebuten nformategds 2015-2016 schoolvakantes adressen 2 Woord vooraf Beste ouders/verzorgers, Geachte ouders, verzorgers en andere
Nadere informatieanwb.nl/watersport, de site voor watersporters
Het s net zo gebrukeljk om voor klene jachten een sleepproef te laten utvoeren. Zo'n proef s duur en daardoor vaak net rendabel. Toch loont een sleepproef de moete. Aan de hand ervan kunnen bj voorbeeld
Nadere informatieRekenen met rente en rendement
Rekenen met rente en rendement Woekerpols? Lenng met lokrente? Er wordt met de beschuldgende vnger naar banken en verzekeraars gewezen de op hun beurt weer terugwjzen naar de consument: Deze zou te weng
Nadere informatieVernieuwing Lake Land Hotel Jachthaven 1 Monnĩckendam Gemeente Waterland
FFF ï ī-ï n t on ra n t -1 «.u jy l l ;I H n rŗ nr Es Verneuwng Jachthaven 1 Monnĩckendam Gemeente Waterland Bestemmngsplan, ontwerpstjl en welstand. Datum: 8 februar 2014 Jachthaven 1 1141 AV Monnckendam,
Nadere informatieMRT/RT MKT/KT. Wormwielreductoren. www.triston.nl
MRT/RT MKT/KT Wormwelreductoren www.trston.nl Het s tjd voor Trston! Natuurljk wlt u dat uw producteproces soepel verloopt. Trston helpt. Want met de wormwelreductoren van Trston kest u voor langdurge
Nadere informatiedonkerstraat samen de stad ontwerpen Masterplan Leieboorden park cafe parel
Masterplan Leeboorden Dt paneel maakt deel ut Menen. De wandelng neemt u n het plan voor gemaakt deze wandelng s te verkrjgen n het stadhus waar u ook het overzchtsplan assen van het masterplan n het groot
Nadere informatiePrivaat-gestuurde Gebiedsontwikkeling
Prvaat-gestuurde Gebedsontwkkelng Sturng, Samenwerkng & Effecten n Nederland en Engeland Dr. r. E.W.T.M. Heurkens Prvaat-gestuurde Gebedsontwkkelng Sturng, Samenwerkng & Effecten n Nederland en Engeland
Nadere informatie' 7 MEi Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
I..n I hj Retouradres Postbus 20011 2511 AE Den Haag Mnstere van Economsche Zaken en Klmaat T.a.v. De mnster, de heer r. Erc Webes MBA Postbus 20401
Nadere informatieAfhaling. Afhaling van gefrankeerde zendingen 1. Collect & Send 2. ATH (Afhaling ten Huize) 3. Transport (Afhaling per vrachtwagen)
Afhalng Afhalng van gefrankeerde zendngen 1. Collect & Send. ATH (Afhalng ten Huze) 3. Transport (Afhalng per vrachtwagen) Afhalng van ongefrankeerde zendngen (Collect & Stamp) 1. Maxmaal volume en gewcht.
Nadere informatieALCOHOLKENNIS DOORGESPEELD
Al cohol kenn s door gespeel d Eval uat eal cohol voor l cht ng doorpeer sopf est val s ALCOHOLKENNIS DOORGESPEELD Evaluate alcoholvoorlchtng door peers op festvals December 2005 INTRAVAL Gronngen-Rotterdam
Nadere informatieIntegere programmering voor cyclische personeelsplanning
UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR 2011 2012 Integere programmerng voor cyclsche personeelsplannng Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van Master of Scence
Nadere informatie09 -tl- 201 fvan wijzigingen Horeca Exploitatieverordening voor Delft voorheen Exploitatieverordening Horeca 1998
Bjlage: Overzch, Gescand archef datum 09 -tl- 201 fvan wjzgngen Horeca Explotateverordenng voor Delft voorheen Explotateverordenng Horeca 1998 V Algemeen Opschrft Opschrft t f Kern van de wjzgng(en) en
Nadere informatieWaardeoverdracht. Uw opgebouwde pensioen meenemen naar uw nieuwe pensioenuitvoerder
Waardeoverdracht Uw opgebouwde pensoen meenemen naar uw neuwe pensoenutvoerder In deze brochure 3 4 5 6 Gefelcteerd! Een neuwe baan Wel of net kezen voor waardeoverdracht? Vergeljk de regelngen Hoe waardevast
Nadere informatieGebiedsgericht Voorraadbeleid van Woningcorporaties. Een analyse van planningsbenaderingen in Vogelaarwijken. Arne van Overmeeren
04 2014 Gebedsgercht Voorraadbeled van Wonngcorporates Een analyse van plannngsbenaderngen n Vogelaarwjken Arne van Overmeeren Gebedsgercht Voorraadbeled van Wonngcorporates Een analyse van plannngsbenaderngen
Nadere informatie31 januari 2014 P5 REM afstuderen AR3R030. Samen of alleen? Lisa Bruijntjes Ziekenhuisvastgoed
Samen of alleen? 31 januar 2014 P5 REM afstuderen AR3R030 Lsa Brujntjes 1302531 Zekenhusvastgoed Inhoudsopgave 31 januar 2014 Introducte onderzoek Bevndngen ut de lteratuur en praktjk Het beslutvormngsmodel
Nadere informatieDigitale Atlas Europa en de Digitale Agenda
Europa Bevorderng van vertrouwen n en deelname aan dgtale wereld Dgtale Atlas Europa en de Dgtale Agenda De Dgtale Atlas Europa, bestaand ut dertg natonale atlassen, heeft als doel een beeld te schetsen
Nadere informatieDen Haag, i g. Kenmerk: DGB 2013-5559
Den Haag, g NOV Kenmerk: DGB 2013-5559 Beroepschrft n cassate tegen de utspraak van de Rechtbank te 's-gravenhage X "Z van 3 oktober 2013, nr. 13/07712, op een beroepschrft van SHMRMMI tefj betreffende
Nadere informatie~~i~il' 1025 VS Amsterdam. Geacht bestuur,
/ - Mr. W. Nass Vrjstraat 2a Postbus 420 5600 AK Endhoven Tel 040-2445701 Fax 040-2456438 Advocatenkantoor Mr. W. Nass Het bestuur van de BOA. e-mal Neuwe Purrnerweg 12 na~kanooma.n 1025 VS Amsterdam nternet
Nadere informatieGemeentelijk Rioleringsplan 2009-2013 gemeente Den Helder
Stuknummer: bl09.0099 Gemeenteljk Rolerngplan 0 gemeente Den Helder gemeente Den Helder "\ v T&* I Gemeente Der Helder pempnteljk Rolenngplan v ^ > A090 Den Helder, aprl Gemeenteljk rolerngplan Den Helder
Nadere informatieBijlage 11 Rijksauditdienst Ministerie van Finanan. Colofon
Ssmenuettnna aodtrapport over de utkomsten tand,, wetteljke taek ten aanzen van begrogngshookstuk 56 Fnancert 20, Mnstere von Fnancen Bjlage Rjksaudtdenst Mnstere van Fnanan Colofon Samenvattend audtrapport
Nadere informatie1.1 Gegevens aanvrager. 1.2 Ondertekening door aanvrager. 1 Invullen door Aanvrager. Ministerie van Veiligheid en Justitie
Mnstere van Velghed en Justte Aanvraagformuler Verklarng Omtrent het Gedrag Natuurljke Personen (VOG NP) Invullen n blokletters; Bj het ndenen van de aanvraag bj de gemeente moet u een geldg denttetsbewjs
Nadere informatieDit is de digitale schoolgids van R.K. basisschool St. Jacobusschool 2014-2015
Dt s de dgtale schoolgds van R.K. bassschool St. Jacobusschool 2014-2015 s t n p 5 v f 1 z k c o g 2 8 x u e d b r z l y g 6 4 m q h t 7 9 St. Jacobusschool schoolgds 2014-2015 3 schoolvakantes adressen
Nadere informatieCats. Den Haag, ~ '' Kenmerk: DGB 2010-423
Cats Den Haag, ~ '' Kenmerk: DGB 2010-423 ] Motverng vanjhet beroepschrft n cassate (rolnummer 10/00158) tegen de utspraak van het Gerechtshof te Arnhem van 1 december 2009, nr. 08/00145, j j/ nzake SËËÊÊÊÈÈÊÈtemÈ
Nadere informatiePagina 0 van 37 VADEMECUM ZORG OP ONZE SCHOOL. 09/374 05 00 schoolsint-maria-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 0 van 37 VADEMECUM ZORG OP ONZE SCHOOL Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be Pagna 1 van 37 NIVEAU 1. ALGEMENE ZORG... 2 1.1. KENMERKEN
Nadere informatieDETERGENTEN IN UW DAGELIJKS LEVEN
Het etket van hushoudeljke detergenten beter begrjpen Vanaf 8 oktober 2005 zullen de etketten en verpakkngen van detergenten geledeljk aan meer nformate bevatten. WAT MOET U HIEROVER WETEN? De komende
Nadere informatiePermar WS Horaplantsoen 2 Aan de Gemeenteraad van Ede Postbus 350
permar Permar WS Horaplantsoen 2 Aan de Gemeenteraad van Ede Postbus 350 6710 BJ Ede Postbus 9022 T (0318) 67 91 11 6710 HK EDE F (0318) 67 93 08 E-mal nfo@permar.nl www.permar.nl Onderwerp: Datum: Jaarverslag
Nadere informatieDossiersjablonen aanpassen
Dossersjablonen aanpassen IRON MOUNTAIN CONNECT RECORDS MANAGEMENT C4.3 01.17 2017 2015 Iron Mountan Incorporated. Alle rechten voorbehouden. Iron Mountan en het logo van de berg zjn gedeponeerde handelsmerken
Nadere informatieProostwetering 24L 3543 AE Utrecht Phone +31 (0)30-241.60.30 Fax +31 (0)30-241.60.43 info@realxs.nl. Brochure NL versie.indd 1 24-11-2011 9:38:42
Proostweterng 24L 3543 AE Utrecht Phone +31 (0)30-241.60.30 Fax +31 (0)30-241.60.43 nfo@realxs.nl Brochure NL verse.ndd 1 24-11-2011 9:38:42 Inhoud Pagna 1. Inledng 3 2. Organsate & Tjdbalk 4 3. realxs
Nadere informatieinhoudsopgave CD MET Bijlagen Bestemmingsplan Beeldkwaliteitplan Landschapsplan Inmetingstekening kavels Artist s Impressions
O N T W I K K E L I N G S K A D E R nhoudsopgave 1 Voorwoord 3 2 Leeswjzer 4 3 Kaders 5 3.1 Fscale kaders 3.2 Prvaatrechteljke overeenkomst 3.3 Bestemmngsplan 3.4 Beeldkwaltetplan 3.5 Landschapsplan 3.6
Nadere informatiefederatie Samen voor een mooi en duurzaam Drenthe. Raad van de gemeente Emmen Postbus 30001 7800 RA EMMEN
Hertenkamp 6 9401 HL Assen telefoon (0592) 311 150 e-mal nfo@nmfdrenthe.nl www.nmfdrenthe.nl federate Raad van de gemeente Emmen Postbus 30001 7800 RA EMMEN K o p e Grffe Assen, 3 aprl 2013 Betreft: Energesprong
Nadere informatieGEMEENTE HELLEN DOORN lichand.: 1 FEB 2013. A1 B Stuk itreťw.: Werkpr.. Kopie aan: Archief' ü 1 N reeks/vlvcrtr.:
13INK00403 mn 11 Mnstere van Bnnenlandse Zaken en Konnkrjksrelates > Retouradres Postbus 200112500 EA Den Haag Burgemeesters Wethouders Gemeenteraadsleden Overhedsmedewerkers GEMEENTE HELLEN DOORN lchand.:
Nadere informatie