Informatiedocument voor Werkplekbieders

Transcriptie

1 Informatiedocument voor Werkplekbieders Bacheloropleiding Educatie & kennismanagement groene sector Voltijd- en deeltijdstudie

2 Voorwoord Dit is een aanvulling op de brochure werkplekleren voor werkplekbieders die voltijd- en deeltijdstudenten begeleiden van de bachelor-lerarenopleiding Educatie en Kennismanager groene sector. We vertrouwen erop dat u na het lezen van dit document meer inzicht heeft in het curriculum van de opleiding, het doel van het werkplekleren, informatie omtrent de begeleiding, informatie over de beoordeling en wat u van de student mag verwachten. Werkplekbureau wpl.hogeschool.wageningen@aeres.nl Aeres Informatiedocument voor Werkplekbieders 7 december 2016

3 Inhoud 1 Werkplekleren 1.1 Voltijd werkplekleren Deeltijd werkplekleren LIO leerarbeidsovereenkomst 5 2 Werkplekbegeleiding en -beoordeling 6 3 Organisatie van het onderwijs 7 Bijlagen Bijlage 1 Bijlage 2 Korte beschrijving van de beroepssituaties Niveau van het werkplekleren Aeres Informatiedocument voor Werkplekbieders 7 december 2016

4 1. Werkplekleren Werkplekleren, het werkend leren in de authentieke beroepscontext, is een essentieel onderdeel van de opleiding. De student gaat naast het flankerend onderwijs aan de slag in een (onderwijs) instelling of bedrijf. Het flankerend onderwijs, dat gegeven wordt op de leslocatie van Aeres Hogeschool Wageningen, bestaat uit: lessen verwerkingsopdrachten oefenen van vaardigheden practica gastcolleges toetsen etc. In onderling overleg bepalen de werkplekbieder en de student hoe het werkplekleren zal worden ingericht waarbij de kaders die de opleiding biedt uitgangspunt zijn. Aeres Hogeschool kan daarbij, ook gedurende het verloop van het werkplekleren, ondersteunen en begeleiden. De werkplekbieder draagt de student slechts taken op die passen bij de competenties en beroepsrollen van de betreffende beroepssituatie (BS), zie tabel 2: Omschrijving per werkplekperiode. Afhankelijk van de mogelijkheden op de werkplek vragen wij oefenmogelijkheden of -opdrachten voor de studenten. Meestal is er een combinatie mogelijk tussen meedraaien binnen lopende werkzaamheden enerzijds, en het uitvoeren van een specifieke opdracht die het mogelijk maakt bepaalde werkprocessen te leren beheersen anderzijds. De werkplek moet het volgende kunnen bieden: De student moet de mogelijkheid krijgen om voldoende werkplektaken (leren) uit te voeren. Aan de student moet een bepaalde mate van verantwoordelijkheid worden gegeven, die gepaard gaat met passende begeleiding, zie bijlage 2: Niveau van het werkplekleren. De opdrachten en de context waarbinnen deze moeten worden uitgevoerd, liggen op hbo-niveau. De verdeling van de taken van het werkplekleren op de werkplek komt neer op: 1/3 van de tijd mee draaien met de reguliere werkzaamheden van de organisatie. 1/3 van de tijd de mogelijkheid hebben om de opdrachten van Aeres Hogeschool m.b.t. de beroepssituatie uit te voeren op de werkplek. 1/3 van de tijd de mogelijkheid hebben om een opdracht uit te voeren, mee te denken in de organisatie van processen en/of innovatie binnen de organisatie.

5 1.1. Voltijd werkplekleren De voltijdstudent volgt twee of drie dagen per week flankerend onderwijs en is twee dagen per week aan het werk op de werkplek. We adviseren de student om per beroepssituatie 1 dag per week gedurende het semester op de werkplek aanwezig te zijn. Voor het uitvoeren van een beroepssituatie op de werkplek staat +/- 200 uur per semester. In bijna alle gevallen zal de student twee beroepssituaties in een semester volgen, dus ook twee tot drie werkdagen op de werkplek aanwezig zijn (400 uur voor het uitoefenen van twee BS-sen) Deeltijd werkplekleren Afhankelijk van de genoten vooropleiding en de werkervaring wordt een studietraject bepaald waarbij de deeltijdstudent vrijstellingen krijgt voor delen van de opleiding waar reeds vaardigheden voor zijn ontwikkeld. Een deeltijdstudent heeft een gemiddelde studiebelasting van 20 uur per week, waarvan 6 uur flankerend onderwijs en 14 uur zelfstudie en stage- of werkactiviteiten. Studenten die niet werkzaam zijn in een educatieve setting gaan een extra dag per week werkplekleren binnen een educatieve setting. Afhankelijk van de mogelijkheden op hun werkplek, hun studievaardigheden en beschikbare tijd behaalt de deeltijdstudent 3 of 4 beroepssituaties per studiejaar LIO leerarbeidsovereenkomst Een student kan in het laatste jaar van de opleiding een LIO leerarbeidsovereenkomst aangeboden krijgen op de werkplek. Conform de landelijke richtlijnen m.b.t LIO als betaalde leerwerkplaats betekent dit voor onze voltijdstudenten een 0,5 aanstelling (met max. 13 lesuren). Voor deeltijdstudenten is het ook mogelijk een 0,8 LIO contract af te sluiten. In beide gevallen moet de student wel in staat zijn op de lesdagen (voltijd) dan wel lesdag (deeltijd) aanwezig te zijn in Wageningen.

6 2. Werkplekbegeleiding en beoordeling We vragen aan de werkplekbieder een begeleider voor de student aan te wijzen, de werkplekbegeleider. Dit kan de opdrachtgever zijn of een aangewezen persoon binnen de organisatie die voor de student als vraagbaak en coach dient. De werkplekbegeleider geeft feedback op werkhouding in de begeleidingsgesprekken maar dit kan ook schriftelijk zijn als (onderdeel van) beoordeling van het beroepsproduct. Wij vragen de student om aan het begin van de werkplekperiode de begeleidingsformulieren van de BS-en met de werkplekbieder door te spreken en hiervoor een planning te maken. Wat kan de werkplekbegeleider van de student verwachten: 1. De student informeert u goed en tijdig over doel, inhoud en organisatie van zijn/haar leerwerktraject en voorziet de werkplekbegeleider van het toetsplan. 2. De student stelt zich voortdurend actief op: stelt leeractiviteiten voor, stelt vragen, vraagt ondersteuning of advies, zorgt dat afspraken voor begeleidingsgesprekken worden gemaakt, enz. 3. De student geeft zijn/haar begeleiders (zowel op de school als op de opleiding) inzicht in de voortgang door middel van zijn/haar leerwerkovereenkomst, reflecties en andere documenten (zoals bijvoorbeeld de rubrics en het portfolio). 4. De student houdt zich goed aan gemaakte begeleidingsafspraken. Per beroepssituatie kan de precieze gang van zaken met betrekking tot het werkplekleren verschillen. Dat is dan ook de reden dat het werkplekbureau u geen document kan overhandigen wat het werkplekleren voor uw student precies inhoudt en wat zijn/haar specifieke doelen zijn. De student is verantwoordelijk om u van de juiste informatie te voorzien.

7 3. Organisatie van het onderwijs De opleiding is onderverdeeld in drie fasen: de propedeusefase, de hoofdfase en de afstudeerfase. Deze worden elk afgesloten met een fase-assessment. Daarin toont de student aan of hij/zij aan de competenties voldoet en aan de eisen die zijn vastgesteld voor de betreffende fase. Tijdens de gehele fase wordt de student begeleid door een fasebegeleider vanuit Aeres Hogeschool Wageningen. Elk beroepsprofiel is beschreven in een aantal herkenbare beroepssituaties (BS-sen). De beroepssituaties zijn het centrale uitgangspunt binnen de opleiding. Elke beroepssituatie omvat een aantal competenties waarin de combinatie van theorie en praktijk een krachtige leeromgeving waarborgt. Aeres Hogeschool biedt 20 verschillende beroepssituaties aan. De beroepssituaties in de propedeusefase zijn verplicht, in de hoofd- en afstudeerfase ontstaat er keuzevrijheid. In een regulier voltijdtraject van vier studiejaren komen 16 beroepssituaties aan bod (zie tabel 1). Afhankelijk van vooropleiding en ervaring kan hiervan worden afgeweken. Tabel 1: Overzicht BS-en/competenties en beroepsrollen per fase Competentiegebieden Vakinhoudelijk Interpersoonlijk Pedagogisch/ didactisch Organisatorisch Fasestructuur Propedeuse Hoofdfase Afstudeerfase Rollen in WPL Rollen: Begeleider 1 Opleider / onderwijsgevende 1 Intermediair 1 Rollen: Begeleider 1 / 2 Opleider / onderwijsgevende 1/2 Adviseur 1 / 2 Beoordelaar 1 Ontwikkelaar 1 Rollen: Afstudeerprofiel Ontwikkelaar 2 Keuze rollen niveau 2 of niveau 2 + Werkplek periode wp1 wp2 wp3 wp4 wp5 wp6 wp7 Samenwerken Onderzoeken Ondernemen Reflectie en ontwikkeling Beroeps situatie BS1, 2, 7 BE1vak of C&A Duur BS3, 4, 5, 6, 8 BE2vak 1 jaar 1,5 jaar 1,5 jaar BS9, 10 en drie (keuze) BS-en + afstudeeropdracht Aeres Informatiedocument voor Werkplekbieders 7 december 2016

8 Werkplekperiode (Wp) Tabel 2: Omschrijving per werkplekperiode Omschrijving Bedrijf (B)/ Onderwijs (O) Wp1 Wp2 Wp3 Wp4 Wp5 Wp6 Wp7 Deze werkplekperiode staat in het teken van de groene sector die gekozen is door de student. De student leert het bedrijfsleven kennen, vaardigheden worden vergroot op het vakgebied door het uitvoeren van opdrachten. Uitgangspunten zijn vakervaring, vakkennis en vakvaardigheid in relatie tot kennisoverdracht. Beroepssituaties: 1, BE1vak Deze werkplekperiode is de eerste kennismaking met het lesgeven. Op deze onderwijs werkplek organiseert de student praktische lessen waarbij leerlingen hun vakkennis en vakvaardigheden vergroten. Het opbouwen van contacten en het samenwerken met bedrijven rond de school hoort daarbij. In deze werkplekperiode is de student ook bezig met het proces samenwerken. In een groep voert de student een opdracht uit voor het bedrijfsleven. Beroepssituaties: 2, 7 Als docent werkt de student met een begeleider op de achtergrond aan het organiseren van leren. Daarbij geeft de student theoretische lessen en maakt hij/zij gebruik van activerende werkvormen. Natuurlijk is de student ook bezig met de leerresultaten van de leerlingen en het bespreken daarvan. In deze werkplekperiode voert de student ook een natuurwetenschappelijk onderzoek uit samen met medestudenten. Werkplekperiodes 2 en 3 zijn gekoppeld. De student kan een jaar op dezelfde school werkplekleren en in dat zelfde jaar met medestudenten 2 projecten uitvoeren: gericht op samenwerken en onderzoeken. Beroepssituaties: 3, 6 Bedrijven zijn voortdurend in beweging, zoeken de actualiteit, volgen of zetten trends. Ondernemerschap staat dan ook centraal in deze periode. De student adviseert het bedrijf in hun ontwikkeling en bij hun innovaties. Hoe creëert de student draagvlak voor de ontwikkelingen en hoe bouwt hij/zij een netwerk op? Beroepssituaties: 8 BE2vak en evt. een keuze BS Deze werkplekperiode staat niet de activerende didactiek centraal en het overdragen van kennis maar verschuift de aandacht naar de rol van docent als begeleider van leerprocessen, groepsprocessen en individuele leerlingen. Beroepssituaties: 4, 5 De invulling van de werkplek is naar keuze van de student. Dit is de periode dat een student ook een minor volgt, intern bij Aeres Hogeschool, extern bij een andere hogeschool of universiteit, in binnen,- of buitenland. Het studieprogramma zoals een ieder dat moet volgen heb je in de voorgaande perioden gedaan. Kenmerken van de studieonderwerpen zijn: verdiepen en verbreden. Beroepssituaties: 9, drie keuze BS-en = Minor In de afstudeerfase kies je voor een verdieping van het profiel vmbo-docent, mbo-docent of kennismanager (Groene Sector). Tijdens deze periode werkt de student aan een afstudeeronderzoek en zijn/haar profilering. Beroepssituaties: 9, 10 en drie keuze BS-sen en afstudeeropdracht B O B O B B O??

9 Bijlage 1 Korte omschrijving van de beroepssituaties met toelichting werkplekleren De Basiseenheden Basiseenheid 1 Communicatie en Analyse Communiceren en analyseren zijn belangrijke basisvaardigheden voor mensen die werken in het onderwijs en andere (midden)kaderfuncties. In deze basiseenheid wordt door aanbod van kennis, inzichten en een actieve training van vaardigheden, een brede basis gelegd voor het toekomstig functioneren van de student binnen de opleiding en later het beroep. Het gaat hier om de vakgebieden wiskunde, biologie, natuurkunde, scheikunde, Nederlands, Engels en basis onderzoeks- en rapportagevaardigheden. In de basiseenheid Communicatie en Analyse heeft de student de gelegenheid deficiënties in deze kennis en vaardigheden weg te werken. De uitvoering van deze basiseenheid is niet gerelateerd aan werk- of stageplek en wordt afgerond met schriftelijke toetsing en/of opdrachten. Basiseenheid 1 VAK Een professional in een educatief beroep moet z n mannetje staan binnen het vakgebied waarin hij opereert. Het kunnen uitvoeren van praktische handelingen uit het vakgebied en het beheersen van de bijbehorende theoretische basiskennis is een must. Daarbij hoort ook een gedegen kennis van de levende en dode materialen die in het betreffende vakgebied gebruikt worden. Uitgangspunt van deze basiseenheid is het kunnen functioneren in het vakgebied op het niveau van meewerkend voorman (of een vergelijkbare functie). Als basis voor de inhoud wordt mede gebruik gemaakt van de competenties uit CKS2005 (MAO-competenties). Werkplekleren: het werkplekleren vindt plaats in een reële werksituatie bij een bedrijf in de sector. Concreet betekent dit dat de student op handelingsniveau praktisch bezig is en kennis en inzicht in de praktijk verwerft. Basiseenheid 2 VAK Een professional in een educatief beroep moet z n mannetje staan binnen het vakgebied waarin hij opereert. Werkvoorbereiding, werkplanning, calculatie en inzet van de juiste materialen zijn belangrijke aspecten van het werk van de professional. Operationeel bedrijfsmanagement staat dan ook centraal. Ondernemersvaardigheden worden in ieder bedrijf ingezet om de doelstellingen van het bedrijf te realiseren. Een goed geschreven ondernemingsplan verwoordt hoe mensen en middelen op operationeel niveau moeten worden ingezet om de bedrijfsdoelstellingen te realiseren. Naast het operationeel bedrijfsmanagement vormt ook het contact met klanten, toeleveranciers en personeel een onderdeel van deze basiseenheid. Werkplekleren: het werkplekleren vindt plaats in een reële werksituatie bij een bedrijf in de sector. Concreet betekent dit dat de student op bedrijfsvoeringniveau bezig is en een ondernemingsplan voor een bestaande of nieuwe situatie uitwerkt en concrete operationele processen in beeld brengt met mogelijke verbeteringen.

10 De kerndelen Beroepssituatie 1: Situaties rond vakinhoudelijke deskundigheidsontwikkeling Binnen deze beroepssituatie staat het verwerven van (nieuwe) vakinformatie en het overdragen van deze informatie aan anderen centraal. Werken in een educatief beroep met groene kennisoverdracht vereist gedegen vakkennis, vakvaardigheid en vakervaring. Maar vooral ook een continue verbreding en verdieping daarvan, waardoor het mogelijk wordt anderen op operationeel niveau aan te sturen. Het werkplekleren: In overleg met je vakinhoudelijke begeleider vanuit Aeres Hogeschool stel je een leerwerkovereenkomst op die richtinggevend is voor de activiteiten die je gedurende de werkplekperiode uitvoert. Tijdens het eerste semester ontwikkel je groenvakinhoudelijke kennis, vaardigheden en competenties op je werkplek. Je toont deze ontwikkeling op 2 manieren aan: 1. Je voert een praktijkgericht onderzoek uit dat als doel heeft om een bedrijfsproces op de werkvloer te optimaliseren. Dit onderzoek verantwoord je in een rapportage en mondelinge presentatie. Deze presentatie wordt beoordeeld aan het einde van semester 1; 2. Je ontwikkelt je breed als professional in het bedrijf en de sector. Door allerhande zelfgekozen activiteiten te ontplooien en ervaring op te doen in het bedrijf, ontwikkel je inzichten en competenties. Je verzamelt gedurende je werkplekperiode bewijs dat laat zien dat je competent bent. Je legt dit bewijs vast in je ontwikkelportfolio, dat later gebruikt kan worden om je professionele ontwikkeling aan te tonen bij het propedeuse-assessment. Vanuit fasebegeleiding wordt het maken van het ontwikkelportfolio aangestuurd en de totstandkoming ervan ondersteund. Beroepssituatie 2: Leersituaties met praktische instructie Om een praktische instructie te kunnen voorbereiden, uitvoeren en evalueren, dient een (groen)docent kennis te hebben van de leeromgeving, de beroepspraktijk (vakkennis) en de mogelijk te gebruiken didactische modellen. Daarnaast moet hij in staat zijn een (praktische) leersituatie te organiseren waarin de leerling inzicht, (vak)kennis en (vak)vaardigheid kan vergroten. Tijdens de leersituatie dient de docent ruimte te bieden aan de verschillen tussen leerlingen, en een leerklimaat te creëren waarbij in een veilige en ordelijke omgeving geleerd wordt. Leerlingen laten samenwerken zodat ze groepsprocessen leren begrijpen en benutten is daar onderdeel van. Ook het opbouwen en onderhouden van contacten met bedrijven en organisaties buiten de school behoren tot deze beroepssituatie. Los van mogelijke excursie-, stage- of oefenmogelijkheden kan de docent hierdoor voortdurend een actueel beeld van de beroepspraktijk schetsen én op de hoogte blijven van nieuwe (vak)ontwikkelingen. Het werkplekleren: De student gaat ervaring opdoen binnen een groene educatieve setting, bijvoorbeeld: VMBO/MBO-scholen: onderwijsassistent. Instructeur PTC+/IPC: instructeur Bedrijfssituaties met een groene educatieve setting mogelijk De kwaliteit van de begeleiding hangt in belangrijke mate af van de student zelf, de student en werkplekbegeleider maken aan de hand van het toetsplan BS2 (aan te leveren door de student of op te vragen bij het werkplekbureau wpl.hogeschool.wageningen@aeres.nl) een leerwerkovereenkomst. Beroepssituatie 3: Leersituaties met een activerende didactiek Bij een leersituatie met een activerende didactiek moet de (groene) docent kennis hebben van het totaalbeeld van een volledige les. Hij dient een volledig didactisch concept te kunnen voorbereiden waarbij de activiteit van de leerling voorop staat. Bij de voorbereiding van de les gebruikt de docent creatieve oplossingen om de leerling een uitdagende lesinhoud en leeromgeving te bieden. De docent houdt rekening met de mogelijkheden van de school, de les past binnen de visie van de school en de docent overlegt met anderen (directe collegae, leidinggevende en andere betrokkenen) over de te geven les.

11 De docent geeft bij het begin van de les aan wat het doel van de les is, geeft de geldende regels aan voor de les, de activiteit van de leerling, de manier waarop de leerling sturing krijgt en hoe de leerling beoordeeld wordt op het einde van de les. Ook wordt er teruggekeken naar het proces waarin de leerling gezeten heeft. De docent heeft een totaalbeeld van de les en van het verloop hiervan, weet op de juiste momenten de les te sturen, in te grijpen daar waar gewenst is en leerlingen bewust te laten zijn van hun eigen leerproces. De les kan op verschillende manieren worden vormgegeven: individuele opdrachten, groepsopdrachten en praktijklessen. Hierbij wordt de meest ideale omgeving gezocht: het lokaal, een praktijkruimte en/of een locatie buiten de school etc. Werkplekleren: De student gaat ervaring opdoen op een VMBO of MBO-school als junior-docent. De kwaliteit van de begeleiding hangt in belangrijke mate af van de student zelf, de student en werkplekbegeleider maken aan de hand van het toetsplan BS3 (aan te leveren door de student of op te vragen bij het werkplekbureau een leerwerkovereenkomst. Beroepssituatie 4: Leersituaties met bijzondere kenmerken De inzichten in leren en de rollen en taken van een docent daarbij veranderen. Van traditionele kennisoverdrager verschuift de rol van docent naar begeleider en coach. Naast het geven van een traditionele klassikale les bevindt de docent zich nu deels of soms zelfs compleet in werksituaties waarin hij te maken heeft met zelfstandig leren, werkplekleren, project gestuurd onderwijs en natuurlijk leren. Dit vereist specifieke kennis en eigenschappen. Om leerlingen zelfstandig te laten leren dient een docent een leeromgeving te kunnen organiseren waarin dat kan plaatsvinden. Leerlingen dienen in die omgeving zelfstandig, op hun eigen niveau en werkwijze te kunnen werken en dienen daarbij het beoogde einddoel duidelijk voor ogen te hebben. De begeleidend docent zoekt de balans tussen loslaten en sturen, begeleidt leerlingen in hun leerproces en lost samen met de leerlingen eventuele (groeps)problemen op. Dit alles vergt van de docent een flexibele, open houding waarbij vooraf vastgestelde uitkomsten van het leerproces niet altijd aan de orde zijn. De nieuwe docent moet op vormen van nieuw leren kritisch kunnen reflecteren en daar verantwoorde keuzes in kunnen maken. Werkplekleren: Tijdens het werkplekleren werkt de kandidaat in een groene educatieve setting aan taken om de competenties te verwerven. Het beste is als deze op de werkplek toegesneden taken in overleg met de begeleider op de werkplek en door de student zelf worden ontwikkeld. Als dat niet lukt kan gebruik worden gemaakt van de hieronder weergegeven taken: Mijn rol als begeleider van een leergroep; Mijn rol als begeleider van persoonlijke ontwikkeling; Leren in buitenschoolse situaties; Leren van en met anderen; Onderzoek nieuwe leervormen. Beroepssituatie 5: Begeleidingssituaties van leerlingen Het begeleiden van leerlingen vindt plaats binnen twee hoofdgebieden: sociaal-emotionele begeleiding en leerinhoudelijke begeleiding. Om sociaal-emotionele begeleiding te kunnen geven dient een docent onder andere problemen te herkennen, gespreksvaardig te zijn en een vertrouwensband te kunnen opbouwen. Tegelijk moet hij duidelijke grenzen kunnen stellen en een (professionele) bepaalde afstand kunnen bewaren. Voor de leerinhoudelijke begeleiding (het ondersteunen van de leerling bij het maken van keuzes binnen het leerproces) is actuele kennis van zowel het vakgebied, het bedrijfsleven en de inhoud van de opleiding van belang. Naast het direct begeleiden van de leerling vormt ook het contact met ouders, stagebieders, collegae en interne- en externe deskundigen onderdeel van deze beroepssituatie. Werkplekleren: De student kan ervaring opdoen binnen een groene educatieve setting: Praktijkonderwijs/VMBO/MBO. De student dient de mogelijkheid te hebben actief betrokken te zijn bij leerlingbegeleiding op sociaal-emotioneel gebied (evt. in een ondersteunende rol) zoals een coach/mentor in een onderwijssetting deze vorm geeft. Daarbij staan het ontwikkelen van de eigen gespreksvaardigheden en

12 daarbij passende houding als sociaal-emotioneel begeleider voorop. Ook ervaringen in actieve begeleiding binnen een WSW-bedrijf, zorgboerderij, justitiële inrichting enz. kunnen dienen als mogelijke werkplekomgeving. Beroepssituatie 6: Onderzoek- en adviessituaties in de groene sector Onderzoeken en adviseren zijn belangrijke vaardigheden voor mensen die werken in een groen educatief beroep. Onderzoek vaardigheden kunnen bij uiteenlopende situaties worden ingezet om te komen tot een objectief en afgewogen oordeel en/of advies. Een groene onderwijsakte geeft bevoegdheid voor de aan het groen verwante vakken binnen het VMBO zoals biologie, natuurkunde en scheikunde. Daarom richten we ons binnen deze beroepssituatie op onderzoek en advies in complexe, vak relevante situaties binnen de groene sector. De natuurwetenschappelijke basis van het vakgebied staat daarbij centraal. Het gaat hierbij om kennis en vaardigheden op het gebied van bijvoorbeeld ecologie, fysiologie, celbiologie en gedrag. De professional in een educatief (groen) beroep is uiteraard in staat daarbij relevante (natuurwetenschappelijke) vakliteratuur te gebruiken en zijn onderzoeksresultaten te verwerken in een adviesrapport. Werkplekleren: In deze beroepssituatie staan het onderzoeksrapport en adviesrapport centraal. Het onderzoek en de rapportage daarvan wordt uitgevoerd in een reële beroepscontext: Binnen een bedrijf, organisatie of school waarbinnen zich een reële natuurwetenschappelijke probleemsituatie voordoet, of waar men zoekt naar verbetering van de bestaande situatie; Studenten kunnen ervoor kiezen om op basis van onderzoek en advies te werken aan een verbetering binnen hun vakrichting en pas later een opdrachtgever voor de advisering te zoeken; Deze opdracht wordt bij voorkeur in een groep uitgevoerd; Beroepssituatie 7: Situaties rond organiseren en samenwerken. In deze beroepssituatie werkt de student in een groep - aan zijn ontwikkeling als adviseur, als deelnemer en als voorzitter van een projectgroep in het groene vak. Een groep van 4 of 5 studenten vraagt/ontvangt een authentieke opdracht van een opdrachtgever. Bij de start gaan de opdrachtgever en de studenten om de tafel om de opdracht af te stemmen op de eisen van de opleiding. Elke student heeft 300 uur beschikbaar voor de opdracht, verspreid over de periode februari tot en met juni. De aard van de opdracht kan heel breed zijn: zowel van educatieve, organisatorische als commerciële aard. De opdracht moet aan het groene vakgebied zijn gekoppeld. Werkplekleren: Samenwerking groene school en bedrijf: invulling sector oriëntatie in de regio; regioleren voor het mbo. Beroepssituatie 8: Situaties rond brede professionalisering in de studierichting Een professional in de groene vakrichting moet in staat zijn om zijn verworven kennis en ervaring te delen en uit te wisselen met gelijkwaardige gesprekspartners binnen de sector. De leergierige professional is voortdurend op zoek naar nieuwe inzichten, trends en ontwikkelingen, maakt deze zich snel eigen, weet ze op hun waarde te schatten en weet ze waar nodig toe te passen. Werkplekleren: De werkplek is een creatieve en innovatieve onderneming met een toekomstgerichte onderzoeksopdracht. De student gaat op de werkplek op een onderzoeksmatige wijze een bedrijfsprobleem analyseren en oplossen met inzet van deskundigheid uit diverse netwerken. Het resultaat is een innovatief plan c/q product en een breed netwerkoverzicht. Beroepssituatie 9: Ontwikkelsituaties in het onderwijs / bedrijf Ontwikkelen is onlosmakelijk verbonden met het werken in een educatieve setting. Het ontwikkelen kan daarbij vele vormen aannemen: ontwikkelen van leermateriaal, ontwikkelen van de invoering van een onderwijsvernieuwing maar ook het ontwikkelen van een vernieuwing binnen een bedrijf of bedrijfstak kan aan de orde zijn. Welk type ontwikkelsituatie je ook bekijkt, deze zullen vaak worden ondersteund door een leertraject waarbij betrokkenen worden geschoold.

13 Deelnemen aan, of projectleider zijn van een ontwikkelproject vergt het vermogen om planmatig te werken. Om daarbij relevant en actueel te zijn, dient de ontwikkelaar kennis te hebben van en te kunnen inspelen op zaken die op dat moment in het beroepenveld spelen. Creativiteit komt om de hoek kijken op het moment dat er ontwerpen worden gemaakt en naar oplossingen moet worden gezocht. Wanneer het product eenmaal klaar is, volgt wellicht wel het moeilijkste deel van het ontwikkeltraject: het implementeren van het product of de verandering. Uiteraard vergt het werken als ontwikkelaar een uitstekende schrijf- en uitdrukkingsvaardigheid. Werkplekleren: Voor het werkplekleren zoekt de student naar een reële ontwikkelopdracht in een educatieve setting. Geschikte opdrachtgevers zijn bijvoorbeeld een school, een bedrijf uit de groene sector, een educatieve dienst of een educatieve uitgeverij (bijvoorbeeld het Ontwikkelcentrum). Beroepssituatie 10: Situaties rond persoonlijk functioneren Werken als professioneel docent (of kennismanager) vereist eigenschappen als inzet en initiatief. De professional moet zicht hebben op zowel het micro-, meso- als macroniveau van zijn werkomgeving. Gebaseerd daarop moet hij zich continu blijven ontwikkelen op persoonlijk- en vakgebied en dient hij zo nodig zijn functioneren daarop aan te passen. Hij moet verantwoord kunnen omgaan met beroepsdilemma s, rekening houdend met morele waarden en gebaseerd op een breed mensbeeld. Communicatie met alle lagen van de werkorganisatie is standaard onderdeel van de professie. Leiding geven en delegeren van werkzaamheden kunnen daar ook bij horen. Een brede inzetbaarheid, veranderingsbereidheid en het kunnen omgaan met eigen werkdruk zijn onontbeerlijk in de professionele uitoefening van het vak docent of kennismanager. Werkplekleren: De BS kan uitgevoerd binnen een werkplek bij een bedrijf of school, afhankelijk van de naastliggende gekozen beroepssituatie die de student al uitvoert binnen een organisatie. Binnen de organisatie zal de student werken aan de volgende zes competenties: * Pro- actief kunnen handelen (inzet, initiatief) * Communiceren met collega s en directies * Kunnen leiding geven en delegeren * Zichzelf kunnen ontwikkelen op persoonlijk en vakgebied * Het kunnen omgaan met werkdruk * Verantwoord kunnen omgaan met beroepsdilemma s Dit wordt verwerkt in drie bewijzen waarvan het visie document het kenmerkende bewijs is. 1. Keuzebiografie graden feedback 3. Visiedocument

14 De keuzedelen Beroepssituatie 11: Beoordelingssituaties In elke leersituatie is het noodzakelijk het effect ervan ook te meten. Om dat te doen op een wijze die het best aansluit bij het gegeven onderwijs, is het noodzakelijk competenties te verwerven die je in staat stellen de juiste keuzes te maken ten aanzien van beoordelingsmethoden. Het beoordelen van het eindresultaat en het proces dat daartoe heeft geleid, zijn daarbij van even groot belang. Na het beoordelen zullen zowel kandidaten als opdrachtgevers op de juiste wijze van feedback moeten worden voorzien, zodat de kwaliteit van het leerproces en het eindproduct voortdurend verbeteren. Werkplekleren: Tijdens het werkplekleren werkt de kandidaat in een educatieve setting aan taken om de competenties te verwerven. De werkplek kan een groen VMBO of groen MBO zijn waar authentiek getoetst wordt. Binnen het bedrijfsleven is het mogelijk te functioneren in een educatieve setting zoals bij een onderwijsadviesbureau, opleidingsbureau of interne opleidingsafdeling. Beroepssituatie 12: Leersituaties met betrekking tot passend onderwijs Werken als docent in het voortgezet (speciaal)- en beroepsonderwijs betekent werken met leerlingen met diverse onderwijsbehoeften. Dit stelt eisen aan docentvaardigheden, zoals planmatig werken en het bewust didactisch en pedagogisch handelen. Tegemoet komen aan de instructie- en ondersteuningsbehoeften van leerlingen, o.a. door preventief handelen, staat in deze beroepssituatie centraal. Daarbij is ook het vermogen om te kunnen omgaan met emotionele- en conflictsituaties en het vermogen om daarbij je eigen gedrag te relativeren van belang. De docent stelt een groepsplan, of indien nodig, een individueel handelingsplan op. Tevens raadpleegt en/of adviseert de docent zijn collega s. Werkplekleren: De student gaat de zorgstructuur in kaart brengen en analyseren. De student gaat zich verdiepen in specifieke instructie- en ondersteuningsbehoeften van leerlingen, gaat hier een plan voor opzetten en uitvoeren. Van de uitvoering worden video-opnames gemaakt en geanalyseerd. Ook gaat de student in samenspraak met de werkplek een product ontwikkelen ten behoeve van de leerlingen met een specifieke (onderwijs-en ondersteunings) behoefte aldaar. Beroepssituatie 13: Opleidingssituaties in bedrijven en organisaties De term een leven lang leren is inmiddels gemeengoed geworden in onze maatschappij. Mensen worden binnen of buiten hun werkomgeving continue bijgeschoold of omgeschoold. Het verzorgen, ontwikkelen en vermarkten van opleidingen of cursussen gebeurt vaak door commerciële opleidingsorganisaties, maar ook door interne afdelingen (HRD-afdeling of als onderdeel van personeelszaken) in middelgrote en grote organisaties. Werken als bedrijfsopleider betekent vooral rekening houden met de opleidingsvraag van het bedrijf of individu. Tevens kan het vergroten van het leervermogen van de organisatie onderdeel zijn van de taak, met als doel het snel integreren van nieuwe kennis. Daarnaast is het steeds weer ontwikkelen, actualiseren en optimaliseren van cursussen noodzakelijk om klanten zowel commercieel als inhoudelijk een aantrekkelijk aanbod te kunnen doen. Werkplekleren: Tijdens het werkplekleren werkt de kandidaat in een commerciële educatieve setting aan taken om de competenties te verwerven. Het beste is als deze op de werkplek toegesneden taken in overleg met de begeleider op de werkplek en door de student zelf worden ontwikkeld. Als dat niet lukt kan gebruik worden gemaakt van de hieronder weergegeven taken: De rol van verkoper van opleidingen De rol als intaker De rol van ontwikkelaar De rol van bedrijfsopleider / trainer De rol van inkoper van opleidingen

15 De rol van adviseur van het management De rol van begeleider van leerprocessen in organisaties De rol van relatiebeheerder De rol als professional Beroepssituatie 14: Marketing- en communicatiesituaties in de groene sector Zowel commerciële bedrijven als opleidingsinstituten werken tegenwoordig sterk klantgericht. Met deze beroepssituatie richten we ons op het werken in functies met een sterk communicatief karakter; voorlichting, public relations of marketing binnen de groene sector. Het (her)kennen van de publieksgroep en het daarvoor specifiek ontwikkelen van teksten of informatie is daarbij essentieel. Daarnaast moet een professionele voorlichter, inkoper of verkoper uiteraard ook een communicatieplan en marketingplan kunnen samenstellen. Het kunnen opbouwen en onderhouden van relaties en een netwerk zijn hierbij onmisbare eigenschappen. Werkplekleren: Tijdens het werkplekleren werkt de kandidaat in een groene communicatieve en marketinggerichte setting aan taken om de competenties te verwerven. Het heeft sterk de voorkeur dat de uit te voeren taken door de student in overleg met de begeleider op de werkplek, na overleg met de Aeres Hogeschool-begeleider, worden vastgesteld en ontwikkeld. Mogelijke werkplekken: NME centra, staatsbosbeheer, dierenparken, primaire productie met een omvang van minimaal 1 miljoen euro, tuincentra, brancheorganisaties, fabrikanten met minimumomvang, importeurs met eigen klantenkring. Deze beroepssituatie kan in een onderwijssetting uitgevoerd worden. Mogelijke taken en rollen: Marktonderzoek naar afzetmogelijkheden van het te vermarkten product Onderzoek naar prijsbeleid en prijsvorming Doelgroepenonderzoek Opstellen communicatieplan Opstellen marketingplan Organiseren van: beurs, congres of tentoonstelling Beroepssituatie 15: Bestuurlijke- en beleidssituaties in de groene sector In deze beroepssituatie staat het vertalen van beleid in praktisch uitvoerbare plannen centraal. De professional die werkt in een rol als beleidsmedewerker of consultant binnen de groene sector is betrokken bij het ontwikkelen van beleidsadviezen. Daarbij dient hij onder andere rekening te houden met geldende regelgeving maar met name ook met de uitvoerbaarheid. Beleid dient daarbij vertaald te worden naar concrete activiteiten in uitvoeringsplannen. Daarnaast is hij in staat te communiceren over de beleidsvoornemens met betrokken doelgroepen en kan hij veranderingsprocessen begeleiden zodat vooraf gestelde doelen kunnen worden bereikt. Werkplekken: Lokale en regionale overheden, provinciale landschappen, natuur- en milieuorganisaties, Staatsbosbeheer, Dienst Landelijk Gebied (min. LNV), internationale ontwikkelingsorganisaties, NGO s. Rol student: Assistent beleidsmedewerker. Taken: Assisteren bij opstellen beleidsplan Opstellen activiteitenplan Schrijven projectplan Draagvlak creëren bij doelgroepen

16 Beroepssituatie 16: Kwaliteit en logistieke situaties in de groene sector De groene sector werkt overwegend met verse en/of levende producten. Kwaliteitsbeheersing maar ook logistieke zaken zoals doorlooptijd, opslag en transport zijn daarbij van groot belang. Werken binnen dat deel van de sector vereist een uitstekende kennis van logistieke processen en kwaliteitsbeheer. Het opstellen van plannen daarvoor moet immers leiden tot het behalen van de commerciële doelstellingen van een bedrijf. Veranderingen in logistiek of kwaliteit vinden zelden enkel op één plek plaats. Daarom maakt ook het inzicht in ketenbeheersing en het aansturen van veranderingsprocessen binnen die keten onderdeel uit van deze beroepssituatie. Werkplekleren: Tijdens het werkplekleren werkt de kandidaat in een groene setting gericht aan taken om de competenties te kunnen verwerven. Mogelijke werkplekken: Primaire productie: Een groep samenwerkende ondernemers die streek-eigen producten verkoopt (Opperdoes, duinboeren, flevosap enz.) Derde tak bij een primair bedrijf (zwembad, camping, zorgboerderij). Een bedrijf moet om een geschikte werkplek te kunnen zijn een omzet realiseren van minstens euro per jaar. Productie van niche producten Secundaire productie: Dierenpark Toeleverende en verwerkende bedrijven Importeurs en exporteurs (met fysieke goederenhandling) Tuincentra Dierenspeciaalzaak Adviesbureau Mogelijke werkplektaken en -rollen: Adviseren omtrent kwaliteitsmanagement en logistiek Onderzoek naar verticale samenwerkingsmogelijkheden Adviseren omtrent productie in ketenverband Organiseren van een congres, beurs of tentoonstelling gericht op ketenproductie, kwaliteit en/of logistiek Beroepssituatie 17: Managementsituaties in de groene sector De taken van een (assistent)manager in de groene sector bestaan voor een deel uit leidinggeven en voor een deel uit inhoudelijk (financieel en strategisch) management. Binnen deze beroepssituatie richten wij ons op het laatste. De professionele (assistent)manager is in staat een bedrijf te analyseren, om vervolgens keuzes te kunnen maken, rekening houdend met technische ontwikkelingen en economische, maatschappelijke en ecologische aspecten van de onderneming. De balans vinden tussen bedrijfsaspecten enerzijds en maatschappelijke ontwikkelingen anderzijds, kortom duurzaam ondernemen, staat daarbij centraal. Werkplekleren: Een optimalisatie kan via een specifieke opdracht uitgevoerd worden, maar kan ook het gevolg zijn van de bedrijfsanalyse. Bedoeling is dat er een win-win situatie ontstaat. Aan de ene kant biedt de werkplek de student een oefenplek, voorziet de student van informatie en overlegt met de student. Aan de andere kant levert de student het bedrijf een waardevol advies. Criteria werkplek BS 17 kan worden uitgevoerd op een bedrijf (profit/non-profit) met een relatie tot de studierichting van de student. Het bedrijf moet een bepaalde omvang hebben. Onderwijsinstellingen:

17 BS17 kan eventueel ook uitgevoerd worden op een onderwijsinstelling mits de taken en rollen van de student een duidelijke link hebben met het managen van bedrijven in de groene sector. Criteria: er moet een duidelijk ondernemerselement zijn (ook bij non-profit bedrijven); er moet een link zijn met de sector van de studierichting; om een complete analyse mogelijk te maken stelt de werkplek bedrijfsgegevens ter beschikking. Het verdient aanbeveling ook over financiële bedrijfsgegevens te beschikken. Er worden eventueel afspraken gemaakt over vertrouwelijkheid; de werkplek moet een voldoende complex niveau hebben, bijvoorbeeld doordat er een gezinsinkomen verdiend wordt of doordat er meerdere medewerkers werkzaam zijn. Beroepssituatie 18: Beroepsbegeleidende situaties in de groene sector Als werkbegeleider werkend in de groene zorgsector (bijvoorbeeld zorgboerderij of WSW-bedrijf) werk je met mensen met fysieke, verstandelijke en/of psychische beperkingen. Rekening houden met beperkingen en tegelijk mogelijkheden zien voor passende (werk)activiteiten is de kern van deze beroepssituatie. Werken als leidinggevende in het spanningsveld tussen verlenen van zorg enerzijds en de bedrijfsbelangen anderzijds hoort daar ook bij. De professionele werkbegeleider zet daarvoor methodisch handelen in en is gericht op de ontwikkeling en het welbevinden van zijn medewerkers of cliënten. Werkplekleren: Situatie Bedrijf Het opdoen van ervaring in een beroepsbegeleidende situatie met de combinatie van zorg en groen (WSW-bedrijf, re-integratiebedrijf, zorgboerderij) Het draait hierbij om de volgende rollen: Dagelijkse begeleider van de zorgdragers (Aankomend) trajectbegeleider / casemanager (Aankomend) planner van dagelijkse organisatie (operationele beslissingen) Meedenker in de strategische planning van het bedrijf / instelling (tactische beslissingen) Ontwikkelaar van nieuwe groen activiteiten Situatie VMBO en funderend beroepsonderwijs Begeleidende rol en casemanagement van zorgvragers (leerlingen) met een indicatie (geen reguliere leerlingen). Het bezig zijn met deze zorgvragers op het overgangsgebied van school naar passend werk. Daarnaast het verkennen van bedrijven (WSW-bedrijf, re-integratiebedrijf, zorgboerderij) en het maken van een simulatie bedrijfsopzet in dezelfde context en met dezelfde complexiteit als het werkplekleren in een bedrijfssituatie. Beroepssituatie 19: Ontwerp- en vormgevingssituaties Binnen de groene sector kan het ontwerpen en vormgeven van leefomgeving, werkomgeving of leeromgeving onderdeel van het werk zijn. In deze beroepssituatie staat het creatief of methodisch vormgeven van ruimten en/of objecten centraal. Te denken valt aan functies waarin ontwerpen van (bloem)versiering, landschapsinrichting, houderijsystemen of technische systemen aan de orde zijn. Ook het ontwikkelen van educatieve omgevingen of objecten (tentoonstellingen, kinderboerderij enz.) kan onderdeel uitmaken van deze beroepssituatie. Werkplekleren: de kandidaat doet ervaring op in de rol van creatief ontwerper/vormgever van ruimtes en/of objecten. Hij/zij zoekt naar een reële ontwerpopdracht binnen het bedrijfsleven of educatieve omgeving. Voorbeelden:

18 Ontwerpen van een object of ruimte binnen een onderwijsorganisatie of educatieve omgeving. Een (oefen)werkplek binnen een ontwerpafdeling als lid van een multidisciplinair team. Ontwerpprojecten binnen het (groene) bedrijfsleven in een team met een bekwame werkplekbegeleider. Beroepssituatie 20: Beroepsoriënterende situaties Kinderen hebben brede interesses en weten in hun tienerjaren vaak niet wat ze later willen worden en welke vervolgopleiding daarbij te kiezen. Met name binnen het VMBO en het praktijkonderwijs vindt een beroepsoriëntatie plaats waarbij kinderen snuffelen aan verschillende beroepen. Werken als docent of begeleider in deze beroep oriënterende fase stelt specifieke eisen. Uiteraard dient hij zelf goed op de hoogte te zijn van het werken binnen de verschillende sectoren waarop de leerling zich oriënteert. Daarnaast dient hij leeractiviteiten uit te zetten die geschikt zijn voor de leerling en tegelijk representatief zijn voor de bedrijfstak of sector. Het eventueel beoordelen van werkplekken of leerbedrijven op geschiktheid, en het daarmee samenhangend onderhouden van de relaties met deze bedrijven maakt ook onderdeel uit van deze beroepssituatie. Werkplekleren: In deze beroepssituatie werk je vooral binnen een school waar je een uitvoerende, begeleidende en organiserende taak kunt uitvoeren die te maken heeft met beroepsoriëntering van leerlingen. Buiten scholen kan gedacht worden aan een werklozenproject of andere projecten waarbij mensen weer passend op de arbeidsmarkt gebracht moeten worden. Als taken organiseer en begeleid je het loopbaanleren en ontwikkel je ook instrumenten voor een verbeterde loopbaanbegeleiding. Verder analyseer je de arbeidsmarkt en arbeidsmarktmogelijkheden voor de mensen die je begeleidt. De afstudeeropdracht met het afstudeeridee De onderzoekende professional In de afstudeerfase kies je voor een verdieping van het profiel vmbo-docent, mbo-docent of kennismanager (Groene Sector). VMBO docent: Een groene docent met een belangrijk accent in begeleidingstaken. MBO docent: Een groene docent met een belangrijk accent in vak expertise. Kennismanager: Een groene deskundige met een functie in een groene kennisoverdrachtsituatie. De invulling van de afstudeeropdracht en de gekozen beroepssituatie moeten logischerwijs met elkaar samenhangen en de opdracht is relevant voor de werkplek. Daarnaast moet de afstudeeropdracht voldoende complexiteit hebben en een onderzoekscomponent bevatten.

19 Bijlage 2: Niveau van het werkplekleren Bij elke rol en in elke context is het mogelijk om aan te geven in hoeverre de uitoefening van werkzaamheden op hbo-niveau ligt. Dit is per werkplekopdracht verschillend. Om een indicatie te geven over het niveau van de roluitoefening, gebruiken we de volgende vier termen: verantwoordelijkheid reikwijdte complexiteit transfer In het figuur op de volgende pagina zijn de niveaus voor deze aspecten verder uitgewerkt. Het is belangrijk dat je per rol een ontwikkeling doormaakt van het niveau beginnend bekwaam naar het hbo-startniveau. Voor studenten in de propedeusefase betekent het dat het werkplekleren minstens een beroep doet op uitoefening van je rollen op het eerste niveau, in de hoofdfase ontwikkel je het werken en denken op het tweede niveau en in een afstudeerproject laat je overtuigend zien dat je op het tweede niveau kunt acteren. De vier aspecten zijn gebruikt voor de bepaling van de gedragsindicatoren per competentie, waarop je in het fase-assessment wordt beoordeeld. Tevens gebruiken we de aspecten om werkplekken en werkplekopdrachten in te schatten naar niveau. Soms is een werkplekopdracht te complex voor een propedeusestudent, maar heel geschikt voor een afstudeerder.

20 Vier aspecten aan de roluitvoering Beginnend bekwaam Dit niveau is minimaal bereikt aan het eind van de propedeusefase. Werkend op hbo-startniveau Dit niveau is bereikt in de hoofdfase en wordt verder uitgediept en/of verbreed in de afstudeerfase Verantwoordelijkheid De mate waarin je verantwoordelijkheid draagt voor deelnemers, medewerkers, leerprocessen, bedrijfsprocessen, de organisatie. Je draagt deelverantwoordelijkheid en voert afgesproken werkzaamheden naar verwachting uit. Je bent verantwoordelijk op operationeel niveau. Je werkt onder supervisie van anderen en verantwoord jouw werkzaamheden aan je opdrachtgever. Je draagt eindverantwoordelijkheid voor afgebakende processen of producten. Je schakelt van operationele verantwoordelijkheid naar beleidsmatige kaders en v.v. Je verantwoord je werkzaamheden aan je opdrachtgever. Je maakt keuzen op grond van goed onderbouwde afweging bij een moreel vraagstuk of dilemma. Reikwijdte De mate waarin je bewust bent van de keten waarin werkzaamheden plaatsvinden en verbinding hebt met partijen en personen in deze keten. Je bent met name gericht op uitvoering van de eigen taken en rol. Je werkt samen met anderen en vooral op initiatief van anderen. Je hebt zicht op (mogelijke) effecten van je eigen handelen en dat van anderen. Je ziet de context waarin je eigen taak /rol wordt uitgeoefend. Je neemt initiatieven om samenwerking aan te gaan en uit te bouwen. Je bent in staat buiten de bekende kaders te denken en te handelen. Complexiteit De mate waarin je overweg kunt met complexe situaties en taken. Je kunt kennis t.b.v. uitvoering van je taak toepassen en verwerken. Je kunt een eenduidige situatie analyseren en de analyse gebruiken voor het bepalen van je taak. Je combineert feiten, principes en methoden bij het uitvoeren van taken. Je analyseert complexe situaties en weet daarin je eigen positie en betekenis te bepalen. Je kunt nieuwe kennis vormen door te reflecteren op de uitoefening van eigen werkzaamheden. Transfer De mate waarin de student kennis kan toepassen in nieuwe of gewijzigde situaties. Je kunt ervaringskennis benoemen en aanwenden voor een taak op aanpalend gebied. Je kunt aan leken in het vakgebied de basiselementen van je rol vertellen. Je kunt bijdragen aan veranderingstrajecten. Je kunt ervaringskennis verbinden aan theoretische kennis. Je kunt verworven kennis toepassen t.b.v. een ander vraagstuk op een ander gebied. Je kunt veranderingen initiëren en ondersteunen.

21 Copyright 2016, Stichting Aeres Groep. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Aeres. Postbus 80, 6700 AB Wageningen Mansholtlaan 18, Wageningen aereshogeschool.nl/wageningen

22