Geachte lezer, Asten, 17 december 2013

Transcriptie

1 BEGROTING 2014

2 Geachte lezer, Voor u ligt de begroting 2014 inclusief de meerjarenprognose tot en met Via het Nationaal Onderwijsakkoord en de OCWbegroting 2014/Herfstakkoord is extra geld uitgetrokken voor het primair onderwijs. Dat geld is hard nodig. We doen er echter goed aan zorgvuldig om te gaan met het extra geld. Het is namelijk niet duidelijk hoe enkele afspraken uit het akkoord structureel financieel uitpakken. Bovendien worden gelden met terugwerkende kracht toegekend aan het kalenderjaar Om een goed financieel beeld te krijgen is het dan ook van belang om meerdere kalenderjaren op een rij te zetten. In dit verslag wordt dan ook regelmatig ingegaan op de prognose voor het kalenderjaar 2013 en de toekomstige jaren. Conform artikel 5 lid 4 van de statuten van de stichting is deze begroting vastgesteld door de Raad van Bestuur, na goedkeuring van de Raad van Toezicht. Goedgekeurd namens Raad van Toezicht: Vastgesteld namens Raad van Bestuur F.J. Berends (voorzitter) H.M. Tromp (voorzitter) Asten, 17 december

3 Inhoudsopgave 1. Algemene gegevens 1.0 Gegevens van de organisatie blz Scholen blz Leeswijzer bij de begroting Algemeen blz Baten blz Lasten Blz Kort: 2013 tot en met 2019 in Euro s blz Specificatie staat van baten en lasten blz Reserves en kengetallen blz Lijst met afkortingen blz. 39

4 1. Algemene gegevens 1.0 Gegevens van de organisatie De Stichting draagt de naam Stichting Primair Onderwijs Deurne-Asten- Someren afgekort PRODAS en is statutair gevestigd in de gemeente Deurne, kantoorhoudend te Asten. Als adres van het secretariaat en tevens postadres geldt: Postbus 3, 5720 AA te Asten. Kantooradres: Frits de Bruijnstraat 1, 5721 XR Asten. Onder het bestuur ressorteren 1 speciale school voor basisonderwijs en 25 scholen voor basisonderwijs. Daarmee is PRODAS een van de grotere schoolbesturen van Zuid Nederland. Bankrekeningnummer en plaats bank Deurne IBAN nummer NL31RABO BIC code RABONL2U KvK nummer BTW nummer B De koers die we gaan varen? 4

5 1.1 Scholen teldatum 1-10 ' ' ' '06 schooljaar Wegwijzer De Zeilberg Gerardus Jozef St. S- Hei Zonnebloem De Antonius Rendal 't Leerrijk Willibrordus St. D Willibrordus St. N Maria S Bonifatius St Heiakker D'n Peelparel De Diamant Voordeldonk Piramide Lambertus St. A Deken van Hout De Vonder Lover Het Pieter St Tijl Uilenspiegel Bogerd D'n Ratelaar De Brigantijn De Procentuele stijging/daling -0,7 4% -1,7 4% -3,14% -1,54% -1,84% -2,39% -2,93% -2,7 2% -4,13% -3,54% -4,21% 1-10 ' ' ' ' ' ' '13 5

6 2. Leeswijzer bij de begroting ALGEMEEN We doen er verstandig aan om vooruit te kijken en niet slechts te reageren op wat zich nu voordoet. Een onderwijsinstelling is actief in een zeer dynamische omgeving en heeft tijd nodig om succesvol te kunnen anticiperen of reageren op ontwikkelingen in die omgeving. Strategisch beleid verwijst naar een samenhangend geheel van missie, visie, doelen, plannen en acties. Dit geheel is erop gericht om de organisatie een herkenbare plek te geven in de toekomst en de gewenste successen te laten behalen. Strategisch beleid Prodas: Terugblik Werkgroep strategische beleidsvorming v.a. sept 2012 Diner pensant leiderschapschapsconferentie november 2012 Diner pensant Krimp met B&W s november 20 Studiedag onderwijsgevend personeel januari 2013 Bijeenkomst externe stakeholders februari 2013 Bijeenkomst GMR maart 2013 Vaststelling thema s Raad van Toezicht maart 2013 Verzamelen school specifieke thema s juni 2013 Uitwerking thema s + kwaliteitsborging juni september Keuze beleidsthema s 6

7 7

8 Vervolgstappen: Nulmeting alle scholen 7 oktober tm 8 november 2013 Ambities formuleren december 2013 Vaststelling ambities RvT januari 2014 Realisatie ambities vanaf februari

9 2.1 BATEN De belangrijkste variabele voor de bekostiging is het aantal leerlingen. Uit de basisadministratie van de gemeente Deurne, Asten en Someren zijn de geboortes tussen 1 oktober 2000 tot en met 1 oktober 2013 opgevraagd. Op basis van deze aantallen is een inschatting gemaakt voor onze Prodas scholen wat wij kunnen verwachten aan leerlingaantallen voor de komende jaren. Gemiddeld heeft Prodas een marktaandeel van 86,64%. Dat wil zeggen dat van de geboren kinderen in deze regio 86,64% naar een PRODAS-school gaat. Op basis van de aangeleverde gegevens door de gemeenten verwachten wij het volgende verloop aan leerlingaantallen. Deurne Someren Asten totaal Prodas deel teldatum afname ,57% ,17% ,19% ,31% ,20% ,65% De meerjarenbegroting is gebaseerd op de geprognosticeerde aantallen zoals bovenstaand weergegeven. De begrote bedragen worden gebaseerd op de informatie die op het moment van het maken van de begroting beschikbaar is. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de huidige wet- en regelgeving. Belangrijke informatiebron hiervoor is de informatie die beschikbaar is via het Ministerie van Onderwijs. (Rijks)bijdrage OCW De rijksbijdragen OCW worden uitgekeerd in een lumpsumbedrag. Onderstaande bekostigingsgrondslagen geven aan waaruit de totale vergoeding is opgebouwd. Vergoeding personele kosten De personele vergoedingen van OCW worden gebaseerd op het aantal leerlingen op de teldatum 1 oktober van het voorafgaande jaar en worden per schooljaar toegekend. De personele vergoedingen zijn voor de begroting 2014 gebaseerd op de gepubliceerde GPL gegevens van (Staatscourant 25661). De bijdrage personele vergoedingen is gebaseerd op diverse variabelen. Denk hierbij aan het aantal onderbouwleerlingen (tm 7 jaar), bovenbouwleerlingen (vanaf 8 jaar), schoolgewicht (opleidingsniveau van ouders), grootte van de school en de gemiddeld gewogen leeftijd van het personeel. Voor de meerjarenprognose is zoveel mogelijk rekening gehouden met een reële inschatting van bovenstaande variabelen. Vergoeding personeels- en arbeidsmarktbeleid In de OCWbegroting 2013 is naar aanleiding van het begrotingsakkoord 2013 vanaf 2014 een oplopende taakstelling op de lumpsum voor het primair onderwijs opgenomen. Deze taakstelling is voor het schooljaar verwerkt door een beperkte verlaging van het budget voor personeels- en arbeidsmarktbeleid met 2,14%. 9

10 De hoogte en invulling voor latere jaren is afhankelijk van nadere besluitvorming door het kabinet. Professionalisering schoolleiders In 2013 is dit bedrag extra verstrekt voor de verdere professionalisering van schoolleiders in het primair onderwijs. Op basis van cao-afspraken worden de middelen voor professionalisering van schoolleiders aan de lumpsum toegevoegd. In de nieuwe CAO-PO zijn ook afspraken gemaakt over de verplichte registratie van schoolleiders. Alle directieleden worden verplicht zich in dat register te registreren. De werkgever moet deze kosten betalen. Voor is in de toeslag voor scholen tot en met 97 leerlingen een bedrag van verwerkt in verband met de afspraken over de verdere professionalisering van de schoolleiding. In de toeslag voor scholen met meer dan 97 leerlingen is twee keer dit bedrag opgenomen. Vergoeding zigeunerkinderen Deze vergoeding is bestemd voor de begeleiding van leerlingen met een culturele achtergrond van de Roma en de Sinti. Binnen Prodas is dit aan de orde bij de basisscholen De Vonder, Het Lover en De Diamant. Deze bijzondere bekostiging is afhankelijk van het aantal zigeunerleerlingen waarvoor deze bekostiging wordt aangevraagd. Hierbij wordt rekening gehouden met de eventuele bekostiging in als gevolg van het meetellen van de gewichten van de op 1 oktober 2012 aanwezige zigeunerkinderen. Leerlinggebonden financiering In het nieuwe stelsel voor passend onderwijs verdwijnt de leerlinggebonden financiering (lgf of rugzak). Lgf is niet bedoeld voor zorg, maar uitsluitend voor onderwijs. Het systeem van leerlinggebonden financiering verdwijnt per 1 augustus Het geld van de rugzakjes wordt dan gebundeld bij de samenwerkende schoolbesturen in een regio (het samenwerkingsverband). Die bepalen vervolgens hoe het geld zo doeltreffend mogelijk kan worden ingezet in de klas. (bovendien is voor het samenwerkingsverband binnen deze regio een verevening van toepassing waardoor er minder geld beschikbaar is) Loonkostensubsidie Vanaf het schooljaar 2008/2009 maken wij voor 10 fte gebruik van de loonkostensubsidieregeling. Hiervoor is 10 fte aan onderwijsondersteunend personeel aangetrokken in de periode 1 januari 2006 tot en met 31 december Op 24 mei 2011 is er een artikel gepubliceerd met daarin de aankondiging dat de subsidie voor onderwijs ondersteunend personeel (de zogenaamde conciërgeregeling) wordt verlengd. Met deze verlenging wordt tegelijkertijd een bezuiniging aangekondigd: vanaf 1 augustus 2012 zal het totale budget dalen met 17%. De regeling zal per 1 augustus 2015 vervallen en de middelen zullen dan worden opgenomen in de reguliere bekostiging. Vergoeding materiële instandhouding De vergoeding voor de materiële instandhouding is met 1,41% geïndexeerd. De gelden die wij ontvangen voor onderhoud, energie, schoonmaak en leermiddelen zijn niet toereikend. Uit de evaluatie blijkt dat de kosten van het onderhoud zijn gestegen door de komst van nieuwe installaties die extra onderhoud vragen. Ook zijn de controles van de gemeente scherper. De school heeft een grotere oppervlakte door onderwijskundige vernieuwingen en er is een sterkere prijsverhoging dan de jaarlijkse prijscompensatie. 10

11 De sterke stijging van kosten voor energie komt voor een deel door de toename van het aantal computers in de school. De kosten voor energie zijn gestegen. Het onderzoek naar de kosten van de leermiddelen laat zien dat de huidige vergoeding maar 74 procent van de kosten dekt. Ten slotte zijn de kosten van schoonmaak veel hoger geworden. Ook de verhoging van de BTW en de assurantiebelasting verhoogt de kosten. Samenvoeging scholen (fusie) Per 1 augustus 2012 zijn de scholen Viersprong en St. Lambertus Someren gefuseerd naar basisschool Leerrijk. Voor 5 jaar is er een vergoeding samenvoeging scholen beschikbaar. (tot en met het schooljaar ). Prestatiebox Dit geld ontvangen we in het kader van het bestuursakkoord primair onderwijs, dat het ministerie van OCW (vertegenwoordigd door de PO-Raad) heeft gesloten. Dat akkoord gaat over landelijke ambities met betrekking tot de kwaliteit van het onderwijs. Het is de bedoeling dat we in het kader van deze ambities de prestatiebox inzetten om, passend bij de eigen situatie en op basis van eigen prioriteiten, het onderwijs te verbeteren. De prestatiebox biedt schoolbesturen bestedingsvrijheid om de ambities uit het bestuursakkoord te realiseren. Het gaat hier namelijk niet om een subsidie met een specifieke verantwoordingslast, maar om bijzondere bekostiging met bestedingsvrijheid. De regeling prestatiebox heeft in principe een looptijd van vier jaar. Door OCW is uitgesproken dat de gelden beschikbaar blijven voor het onderwijs. De gelden zijn derhalve ook voor de opvolgende jaren opgenomen. Extra gelden vanuit het Onderwijsakkoord 2013 Herfstakkoord Al enkele jaren stijgen de kosten sneller dan de inkomsten. Wij hebben hier regelmatig melding van gemaakt bij het Ministerie PO Raad. In het onderwijsakkoord wordt extra geld beschikbaar gesteld voor het primair onderwijs. We zijn heel blij met dit extra geld, maar willen hier zorgvuldig mee omgaan. De gelden dienen met goed beleid ingezet te worden, waar het van belang is om te weten hoe het toekomstperspectief van Prodas eruit gaat zien. Er worden door het ministerie van OCW extra subsidies verstrekt waar een benaming aan wordt gegeven. Onlangs is er 85 miljoen beschikbaar gesteld om jonge leerkrachten in dienst te houden. Het lijkt er dan op dat er geld beschikbaar is voor jonge leerkrachten. Het is echter een éénmalig uitkering in december Deze uitkering is voor het Ministerie een kasschuif. Ofwel de gelden worden naar voren geschoven. Deze gelden worden in weer in mindering gebracht op de onderwijsbegroting. Bovendien heeft stichting Prodas te maken met een krimp van het aantal leerlingen. Hierdoor is het niet mogelijk om jonge leerkrachten te benoemen. De gelden zijn nodig om het huidige vaste personeel te kunnen behouden in de komende jaren. Deze gelden worden voor 5/12 toegekend aan het kalenderjaar 2013 en voor 7/12 aan het kalenderjaar Op een zelfde wijze zal de 296 miljoen euro ( 183, 90 per leerling) vanuit het Herfstakkoord in december 2013 worden toegevoegd aan de lumpsum In december 2013 wordt dus in totaal 380 miljoen euro extra uitgekeerd aan schoolbesturen. Per leerling gaat het om een bedrag van 236,75 euro. Er kan echter geen duidelijkheid gegeven worden of de 183,90 per leerling structureel beschikbaar komt voor het primair onderwijs. Financieel gezien krijgen we een vreemde weergave van de stand van zaken. Het is namelijk niet mogelijk om de 11

12 gelden door te sluizen naar Het effect van het resultaat van 2013 zal dus flink zijn. Dit geeft een scheef beeld omdat wij de broekriem flink hebben aangehaald en diverse bezuinigingen hebben door moeten voeren. Door de extra gelden gaan we het kalenderjaar 2013 flink positief afsluiten ten opzichte van de begroting. Dit terwijl wij de gelden hard nodig hebben om de werkgelegenheid voor de komende jaren te behouden. Wij achten ons zelf verantwoordelijk voor het opmaken van een jaarrekening dat een getrouw beeld afgeeft. Derhalve willen wij de ontvangen gelden in 2013 in het eigen vermogen bestemmen voor latere jaren. Vanaf 2015 wordt een extra subsidie verstrekt vanuit het regeerakkoord Rutte 2. De zgn. BUMA bijdrage. Deze gelden komen beschikbaar vanuit het gemeentefonds en worden toegevoegd aan de lumpsum van de schoolbesturen. Onderstaand de financiële consequenties van het Onderwijsakkoord. De bedragen staan vermeld in miljoenen. De bedragen zijn dus landelijk. Vergoeding ID banen In 2013 is één werknemer in dienst bij Prodas op basis van de ID regeling. De subsidie voor deze werknemer wordt verstrekt door de Gemeente Helmond. Gemeente schoolbegeleidingsmiddelen Elke gemeente kan middelen voor scholen beschikbaar stellen. Gemeente Deurne heeft toegezegd om een gedeelte van het schoolmaatschappelijk werk te bekostigen. Daar tegenover staat dat met ingang van 2013 er geen schoolbegeleidingsmiddelen meer verstrekt worden vanuit de gemeente Deurne. De gemeenten Asten en Someren blijven, vooralsnog, schoolbegeleidingsmiddelen verstrekken. Overigens betaalt de gemeente Asten en Someren ook een groot gedeelte van het schoolmaatschappelijk werk. De gemeente Asten is voornemens een deel van de schoolbegeleidingsmiddelen in te zetten voor de nieuwbouw van een peuterspeelzaal. Voor de komende jaren 2014 tot en met 2018 is niet bekend hoe de bekostiging vanuit de gemeenten zal gaan verlopen. De prognose is gebaseerd op onveranderd beleid. 12

13 Gemeentelijke subsidies Voor enkele projecten specifieke kunnen incidentele subsidies aangevraagd worden bij de betreffende gemeente. Subsidie wordt onder andere verstrekt voor: - VVE beleid - Verkeersprojecten - Sociale vaardigheidstrainingen - Weerbaarheid trainingen - Schakelklas - Taalklas De subsidies zijn jaarlijks wisselend en worden per project aangevraagd. Vergoeding gymzalen Enkele scholen hebben een gymzaal in eigen beheer. De betreffende scholen ontvangen op basis van het aantal leerlingen hiervoor een gymvergoeding vanuit de gemeenten. Het betreft de volgende scholen: Gerardus, St. Willibrordus te Neerkant en SBO Brigantijn Deurne en Someren. Deze gymzaalvergoeding is mede gebaseerd op het aantal leerlingen. Voor de komende jaren is dus uitgegaan van een vermindering van de vergoedingen. Overige baten Baten verhuur / medegebruik Door de kinderopvangorganisaties Spring, NulVierDAS BV, Bert en Ernie (Vlierden) en Korein worden lokalen gehuurd voor het verzorgen van kinderopvang en peuterspeelzaalwerk. De gymzalen bij de scholen worden regelmatig verhuurd aan derden. In 2014 start de bouw van Piramide/SBO Brigantijn. Door Prodas wordt een bedrag geïnvesteerd van voor de bouw van een BSO/PSZ locatie. Op hoofdlijnen: Prodas bouwt/financiert. Spring huurt van Prodas (contract van 5 jaar). Gemeente staat tot 2054 richting Prodas garant voor de kapitaalslast voor een vaste rente van 4,25%. Vanaf 2014 vertaalt deze investering zich in een verhoging van de afschrijvingslasten van /40 = Hiertegenover staat een garantie van de gemeente voor een bedrag van De investering gaat onder deze voorwaarden per jaar een bedrag van opleveren. Baten ambulante begeleiding Door vier werknemers van PRODAS wordt de ambulante begeleiding voor de zogenaamde rugzakkinderen verzorgd (cluster 4). Zij ontvangen hiervoor de gelden van het expertisecentrum van cluster 4 (Triade). De LGF financiering loopt door tot en met het schooljaar Hoe de begeleiding van deze kinderen in het kader van passend onderwijs wordt voortgezet is nog onduidelijk. Bijdragen ouders Deze bate bestaat uit diverse bijdragen vanuit de ouders. De bijdragen bestaan uit: bijdragen voor het overblijven, kampactiviteiten, etc. Sponsoring In 2012 een sponsorovereenkomst getekend tussen Stichting Prodas en Vereniging Parentes. De overeenkomst heeft tot doel zodanige omstandigheden te creëren dat aan hoogbegaafde kinderen die daarvoor in aanmerking komen in een eigen setting passend voltijds onderwijs kan worden geboden dat aansluit bij hun behoeften en 13

14 mogelijkheden en hiervoor de benodigde financiële middelen te genereren. Parentes heeft verplichting op zich genomen om door middel van sponsoring de benodigde extra financiële middelen te verwerven teneinde Prodas in staat te stellen ook aan twee groepen van ieder 20 kinderen op hoogbegaafden toegesneden voltijds onderwijs te kunnen bieden. De benodigde extra financiële middelen per groep van 20 kinderen zijn begroot op een bedrag van circa per groep per jaar. Overige: Als overige baten is een stelpost opgenomen van Samenwerkingsverband: Het samenwerkingsverband WSNS DAS zal per geliquideerd gaan worden. Het samenwerkingsverband PO is inmiddels opgericht. De zorggelden zullen met ingang van geregeld gaan worden vanuit het regionale samenwerkingsverband. Zorgmiddelen vanuit samenwerkingsverband WSNS t.b.v. SBO Dit is het bedrag dat tot en met ontvangen wordt vanuit het samenwerkingsverband WSNS Deurne-Asten-Someren voor bekostiging van een gedeelte van SBO de Brigantijn (ten behoeve van het aantal leerlingen boven de 2%) Zorgmiddelen vanuit het samenwerkingsverband WSNS t.b.v. de basisscholen Deze middelen worden tot en met ontvangen voortvloeiende uit het zorgplan van het samenwerkingsverband. Voor de specificatie van het WSNS zorgplan verwijzen we naar het zorgplan 2013/2014 van het samenwerkingsverband WSNS Deurne-Asten-Someren. Zorgmiddelen in het kader van passend onderwijs SWV PO 3008: Met ingang van 1 augustus 2014 zal de financiering m.b.t. de zorgmiddelen (passend onderwijs) gaan verlopen via het regionaal samenwerkingsverband (Passend Onderwijs 30-08). Geldstromen zullen van richting veranderen. Zo gaat bijvoorbeeld het huidige rugzakgeld (LGF financiering) niet meer naar de schoolbesturen, maar naar het samenwerkingsverband. Budgetten zullen worden verevend, elke regio krijgt verhoudingsgewijs evenveel middelen voor zware zorg. Hierdoor ontstaat een andere verdeling van geld over het land. Voor het SWV PO is voorlopig bepaald dat de rugzakken per worden verdeeld naar de PO scholen waar de rugzakken vandaan komen. Voor het schooljaar wordt dit voor 100% bekostigd. Voor het schooljaar %. 14

15 2.2 LASTEN Personele lasten: Salariskosten bestuurskantoor PRODAS heeft de administratie in eigen beheer. Er is geen administratiekantoor waaraan de administratieve zaken worden overgedragen. Vanuit de gelden die voorheen naar het administratiekantoor gingen wordt het administratieve personeel bekostigd. De overige kosten van het bestuurskantoor wordt betaald door de scholen door een korting toe te passen op de personele vergoeding van 1,86%. De opgenomen salariskosten betreffen de salariskosten van het bestuurskantoor. De samenstelling van het bestuurskantoor met ingang van is als volgt: Voorzitter Raad van Bestuur 1,00 Lid Raad van Bestuur 1,00 Hoofd financiën 0,91 Stafmedewerker financiën 0,40 Financieel medewerker 0,86 Hoofd Personeelszaken 0,80 Stafmedewerker salarisadministratie/pz 1,00 Administratief medewerkster PZ (2 personen) 1,00 Directie secretaresse 0,83 Receptioniste (3 personen) 0,83 Totaal FTE 8,63 De kosten m.b.t. het bestuurskantoor staan door de bezuinigingen ook onder druk. We kunnen dit gedeeltelijk opvangen door het voeren van de administratie voor andere organisaties. (waaronder het samenwerkingsverband en Prodas Personeel BV). Salariskosten Onderwijzend Personeel De grootste kostenpost van de begroting betreft de salariskosten van het onderwijzend personeel. Door de terugloop van het aantal leerlingen is er ook minder personeel nodig voor in de klas. De CAO PO kent twee regelingen m.b.t. werkgelegenheid, nl: 1. regeling werkgelegenheidsbeleid; 2. regeling ontslagbeleid. Prodas heeft in het kalenderjaar 2000 gekozen voor regeling 1, namelijk werkgelegenheidsbeleid. Het voeren van actief werkgelegenheidsbeleid heeft een belangrijke functie binnen het formatie- en personeelsbeleid. Doelstelling van het werkgelegenheidsbeleid is behoud van werkgelegenheid. Werkgever en werknemer werken actief mee aan het optimaal inzetten van instrumenten van personeelsbeleid ter voorkoming van gedwongen ontslagen. Het is natuurlijk van belang om regelmatig te toetsen of Prodas de regeling werkgelegenheidsbeleid kan blijven handhaven. Mocht dat namelijk niet het geval 15

16 zijn dan dient stichting Prodas tijdig in overleg te gaan met de vakbonden (het zgn. DGO overleg) om over te gaan tot een sociaal plan. Wij moeten goed zicht hebben op ons personeelsbestand om goed te kunnen prognosticeren hoe het natuurlijk verloop zal zijn. Onze bekostiging vanuit het Ministerie zal sterk gaan verminderen. Belangrijke vraag die opkomt is dan: Hebben wij niet te veel personeel? 83% van ons budget bestaat uit personele lasten. De overige 17% zijn voornamelijk vaste lasten. Een full time baan bespaart gemiddeld De salariskosten onderwijzend personeel zijn berekend op basis van ons huidige personeelbestand. In de berekeningen tot en met 2020 is rekening gehouden met het natuurlijk verloop van het personeel. Van enkele personeelsleden is bekend wanneer zij het dienstverband willen beëindigen. Tevens is rekening met de pensioengerechtigde leeftijd en een extra natuurlijk verloop van 4 fte per jaar. De financiële ontwikkeling van de loonkosten is dan als volgt: Onderwijzend personeel Bestuurskantoor Persoonsgebonden functies Onderwijsassistenten Conciërges ID banen Administratief medewerkers Logopedisten Schoonmakers loonkosten op niveau periodieken, loonsverhogingen premiestijging 1,5% onderwijsakkoord extra loonruimte Totaal loonkosten Vervangingen/tijdelijken De vervangingen/tijdelijken is de extra inzet van personeel. (bovenop de vaste verplichtingen). We verwachten aan vervangingskosten rond de nodig te hebben per jaar. Uit de prognose kan dan geconstateerd worden dat een groot gedeelte van de vervangingen door het vaste personeel uitgevoerd wordt. De ontwikkeling van de werkgeverslasten is lastig om te begroten. De ervaring uit de laatste jaren leert dat de stijging van de salariskosten beperkt wordt gecompenseerd door het ministerie. Op dit gebied blijft Prodas een risico lopen, omdat door overheidsmaatregelen (denk aan verhoging pensioenpremies, overige sociale verzekeringspremies) tussentijdse stijgingen van lasten op kunnen treden. Voor de compensatie voor gestegen werkgeverslasten, wordt namelijk het referentiemodel gehanteerd. Deze systematiek geldt voor alle overheidssectoren (incl. onderwijs). De werkelijke ontwikkeling van arbeidskosten in het PO speelt in de compensatie dus geen enkele rol. Uitgangspunt voor de compensatie is de ontwikkeling van arbeidskosten in de marktsector. Voor 2014 zijn de volgende premiestijgingen gepubliceerd waarvan al zeker is dat zij niet gecompenseerd gaan worden: Vervangingsfonds: stijging van 7.77% naar 8.2% met een aankondiging dat deze premiestijging doorzet per Als stichting Prodas hebben wij 16

17 echter geen last van deze verhoging, omdat wij met ingang van gekozen hebben voor het eigen risicodragerschap. Participatiefonds: stijging van 3.00% naar 4.00%, met een aangekondigde stijging per van 0.33%. Deze stijgingen zijn in de loonkosten voor een percentage van 1.5% opgenomen. De grootste afwijking t.o.v. het landelijk gemiddelde zijn bij Prodas de BAPO lasten. In de bekostiging is een percentage van 2% opgenomen om de BAPO lasten te kunnen bekostigen. Voor 2013 constateren wij een loonkostenverplichting van aan BAPO opname t.o.v. een vergoeding van De meerkosten bedragen Deze kosten maken onderdeel uit van de loonkosten en betekent dat deze middelen niet ingezet kunnen worden in het onderwijs zelf. Salariskosten persoonsgebonden functies Op peildatum is er voor 2,9 fte personeel werkzaam in een zogenaamde persoonsgebonden functie. 1,1 fte is werkzaam in een schaal 10 functie. 1,8 fte is werkzaam in een schaal 11 functie. Er zullen geen persoonsgebonden functies bijkomen. De persoonsgebonden functies tellen niet mee voor de functiemix. Vervangingskosten Met ingang van 1 augustus 2013 was het voor besturen met een lumpsum van meer dan 20 mln. mogelijk om eigen risicodrager te worden. (een uitzondering geldt voor het zogenaamde vakbondsverlof). De keuze voor volledig ERD schap wordt genomen voor de duur van 3 jaar. Voor het vakbondsverlof en een kleine solidariteitspremie wordt een percentage van 0.29% in rekening gebracht. (voor Prodas circa ). Stichting Prodas heeft gekozen voor het eigen risicodragerschap. Wij zijn van mening dat een onderdeel van goed werkgeverschap preventie van ziekteverzuim van het personeel is. De verplichte aansluiting bij het Vervangingsfonds betekent dat de besturen die kans zien het ziekteverzuim laag te houden (en daarmee de behoefte aan vervanging) en op een doelmatige wijze zelf voorzien in kwalitatief goede vervanging, nu niet beloond worden. Tevens zijn wij van mening dat het declaratiesysteem onnodig hoge administratieve lasten geeft. Wij behouden de afdracht aan het Vervangingsfonds liever als extra ruimte in de lumpsum, ter versterking van het beleidsvoerend vermogen. Geen vervangingsbeleid, goed personeelsbeleid (inclusief goede personeelszorg). Voor de komende 2 jaren (2014 en 2015) is de verwachting uitgesproken dat het huidige ziekteverzuimpercentage van 6.6% teruggebracht kan worden naar 4%. We verwachten hiermee een totale besparing te realiseren van In het kalenderjaar 2014 zal de besparing zich gedeeltelijk opheffing door een extra investering in het ziekte- en verzuimbeleid. WGA: Per 1 juli 2007 is PRODAS wat betreft de Regeling Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA) eigen risicodrager. De regeling WGA maakt deel uit van de Wet WIA (Wet en Inkomen naar Arbeidsvermogen). Het arbeidsongeschiktheidspercentage is nog niet bekend. De uitkeringskosten worden geschat op een bedrag van per jaar. Op de peildatum wordt voor vier werknemers een bijdrage betaald voor de uitkering WGA. Salariskosten ID banen Per is één werknemer voor 1 fte (was 1 fte) werkzaam in een ID baan. 17

18 Salariskosten schoonmaak Per is er voor 7,06 fte( was 7,48 fte)werkzaam als schoolschoonmaker. Salariskosten administratief personeel Per is er voor 6,5 fte (was 6,64 fte )werkzaam als administratief medewerker. Salariskosten conciërge Per is er voor 7.27 fte (was 7,67fte) werkzaam als conciërge. Salariskosten onderwijsassistenten Per is er voor 9,4 fte (was 9,77 fte) werkzaam als onderwijsassistent. Salariskosten logopedisten Per is er voor 1,07 fte (was 1,07fte) werkzaam als logopedist. De natuurlijke uitstroom wordt niet ingevuld met een nieuwe vacature. Binnen de organisatie Prodas wordt bekeken hoe een ontstane vacature aan onderwijs ondersteunend personeel intern opgelost kan worden. In de praktijk zien we bijvoorbeeld administratief medewerkers en conciërges werkzaam zijn bij meerdere scholen binnen hun bestaande werktijdfactor. Overige personele lasten: Onderstaand een uiteenzetting van de personele lasten: Kosten Arbo De preventiemedewerker ziet toe op het naleven van de RI en E en de uitvoering van het plan van aanpak per school. Het Arbobeleid zal nog eens uitgebreid aan de orde komen in de GMR. Personeel via payroll bedrijf Tijdelijk extra personeel wordt ingezet via de payroll constructie. Inkoop extra ondersteuning, extern personeel Deze post is opgenomen voor het inhuren van ZZP-ers, vrijwilligersvergoedingen etc. Dus personeel niet via een uitzendbureau en niet in eigen dienst. Conciërges (inleen) Betreft de conciërges die worden ingehuurd via de Atlant groep. Deze personen zijn niet in dienst bij Stichting Prodas. (betreft 4.05fte) Scholingskosten Stichting PRODAS is een echte onderwijsorganisatie. Scholing vinden we belangrijk, daarom hebben we een scholingsvoorziening binnen onze eigen organisatie. De PRODAS academie. De PRODAS academie is geen academie in traditionele zin, maar een transferpunt, een plaats waar vraag en aanbod gematched wordt. Onderstaand een kijk in het aanbod van de Prodas academie: Hoogbegaafdheid NT2 cursus door SBO ICT trainingen en workshops Rekentuin training 25 deelnemers Techniek en ik, train de trainer en workshops in ontdeklab 18

19 Presenter Kinect in ontdeklab: voor 20 deelnemers One note (gratis scholing van Microsoft in ontdeklab) voor 2o deelnemers Scholing bij Winsys: alle scholen minimaal de ICT-er Scholing Office 365: alle scholen minimaal de ICT-er Mediaproof scoolscience ontwikkelteam 21st century skills workshop Een mogelijkheid tot extra scholing is de lerarenbeurs. De lerarenbeurs maakt het voor iedere leerkracht van primair onderwijs mogelijk om eenmaal in zijn carrière een stevige bijscholing te volgen. Met het geld uit de beurs worden studiekosten betaald en in de meeste gevallen ook de vervanging op school. De vergoeding voor deze vervangingskosten krijgt het bevoegd gezag. De lerarenbeurs voor de scholing wordt gestort op de rekening van de betreffende leerkracht. Vanaf 2012 geldt de Lerarenbeurs uitsluitend voor erkende bachelor- en masteropleidingen. Deze beurs kan aangevraagd worden bij de IB groep. De aanvraagperiode is meestal rond april van het kalenderjaar. Ook buiten de PRODAS academie wordt veel scholing ingekocht. We stimuleren de scholen kritisch te zijn wat en waar wordt ingekocht/gevolgd. Waar mogelijk proberen we ook intern scholing te organiseren. Wij zijn ervan overtuigd dat we binnen PRODAS personeel met specialistische vakkennis hebben. Het idee hierbij is dat kwaliteiten, vaardigheden en dienstverlening die normaliter door de scholen extern wordt ingekocht nu ingekocht wordt bij de eigen Prodas - Expert-groep. Op deze wijze wordt niet alleen het intern potentieel benut, maar kan deze werkwijze ook een bijdrage leveren aan het naar beneden brengen van de tijdelijke over-formatie waar de organisatie anders mogelijk last van zou hebben. Management ontwikkeling (kweekvijvertraject) Op dit moment zijn twee werknemers opgenomen in het kweekvijvertraject. Zij krijgen hiervoor een facilitering van een dag per week en de school waar zij stage lopen krijgt een compensatie voor de salariskosten. De duur van een dergelijke stage betreft twee schooljaren. Het traject voor deze 2 werknemers stopt per We blijven proberen via het eigen management development traject (de kweekvijver ) geschikte mensen uit ons eigen personeelsbestand te interesseren voor het directeurschap. Voor de komende jaren blijven we hier een bedrag voor budgetteren. Scholing directie Ook de professionalisering van de schoolleiders blijft belangrijk. Hiervoor is een apart budget opgenomen. Scholing van directie kan namelijk pas plaatsvinden na goedkeuring door de Raad van Bestuur. De scholing van directies is dan ook op bovenschools niveau geregeld. Als een directeur participeert in een teamscholing zijn de kosten voor de school. Kosten integraal personeelsbeleid Twee directeuren worden gefaciliteerd voor het begeleiden en beoordelen van het nieuwe personeel. Ook in het kader van de functiemix zal dit voor het boekjaar 2014 een extra tijdsinvestering vragen. De bijbehorende assessments e.d. staan opgenomen onder deze post. Gezien de geringe instroom van nieuw personeel is het bedrag lager opgenomen t.o.v. voorgaande jaren. 19

20 Kosten formatieve en personele knelpunten Op het moment dat een school formatief in de knel komt kan er een beroep gedaan worden op de knelpunten pot. Tevens zijn hierin kosten opgenomen voor begeleidings- en juridische trajecten. Voor deze personele verplichtingen is een bestemmingsreserve gevormd. Kantinekosten personeel Onder deze post staan de consumpties op de werkplek die geen deel uitmaken van een maaltijd Overige personeelskosten Onder deze post staan alle overige kosten m.b.t. het personeel opgenomen. Bijvoorbeeld jubilea vieringen, uitjes personeel, lief en leedvergoedingen. Elke werknemer in dienst van Stichting Prodas dient te beschikken over een verklaring omtrent gedrag. De kosten voor de aanvraag worden door Stichting Prodas vergoed. Werkkostenregeling (wkr): Prodas werkt sinds conform de Belastingregeling Werkkostenregeling. Deze regeling houdt in er maximaal 1,5% van het totale fiscale loon besteed kan worden aan onbelast vergoedingen en verstrekkingen voor onze werknemers. Tevens is er nog sprake van gerichte vrijstellingen. Over het bedrag boven de vrije ruimte (1.5% van de fiscale loonsom) dient 80% eindheffing betaald te worden. We zijn nog niet verplicht om gebruik te maken van de wkr. Tot en met 2014 mag elk jaar gekozen worden voor de werkkostenregeling. Na 2014 wordt de wkr verplicht voor alle werkgevers. Overige uitkeringen Via het UWV ontvangt Prodas uitkeringen in het kader van ziektewet (vangnet) en zwangerschaps- en bevallingsverlof. Afschrijvingen De eerste afschrijving vindt plaats in het jaar na aanschaf. De afschrijvingskosten over het kalenderjaar 2014 hebben dus betrekking op de investeringen in het boekjaar 2013 en eerder. Afschrijving vindt plaats als de investering hoger is dan Prodas is voornemens om de afschrijving in te laten gaan met ingang van de investeringsdatum. Deze methodiek gaat in met ingang van Hiervoor zal een andere software systeem gebruikt gaan worden. De conversie van het oude naar het nieuwe systeem moet nog plaatsvonden. Door de bezuinigingen is ervoor gekozen gemiddeld 1.5 jaar langer te doen met de ICT infrastructuur. In 2014 zal de investering in ICT plaatsvinden. De afschrijvingskosten hierover komen ten laste van 2014 en verdere jaren. De éénmalige (kleine) kosten zullen circa bedragen. Deze kosten zijn opgenomen onder de ICT kosten. De verwachte investering zal bedragen. De afschrijvingstermijn is vastgesteld op gemiddeld 5 jaar. In 2014 start de bouw van Piramide/SBO Brigantijn. Door Prodas wordt een bedrag geïnvesteerd van voor de bouw van een BSO/PSZ locatie. Vanaf 2014 vertaalt deze investering zich in een verhoging van de afschrijvingslasten van /40 = Hiertegenover staat een garantie van de gemeente voor een bedrag van De investering gaat onder deze voorwaarden per jaar een bedrag van opleveren. 20

21 Huisvestingslasten Groot onderhoud (bovensschools geregeld) Het groot onderhoud is uitbesteed aan TreeTops. TreeTops is een facilitair onderhoudsbedrijf, welke het volledige planmatige onderhoud van de scholen onder zijn beheer heeft. De kosten worden bovenschools beheerd. Alle incidentele onderhoudskosten onder een bedrag van 500 dienen door de school zelf betaald te worden uit de schoolexploitatie. Vanaf 2015 zal de doordecentralisatie van het buitenonderhoud van de gemeenten plaats gaan vinden. Schoolbesturen gaan de vergoedingen voor het buitenonderhoud ontvangen en zullen ook verantwoordelijk gaan worden voor de financiering van het groot onderhoud. Voor zowel het binnen- als het buitenonderhoud is een meerjaren onderhoudplan opgesteld. Het zg. buitenonderhoud drukt onevenredig hoog op de begroting van Prodas. Onderstaand een overzicht n.a.v. het opgemaakte meerjaren onderhouds plan. In Euro's x Vergoeding voor onderhoud Kosten onderhoud MOP Per saldo Er staan diverse nieuwbouwprojecten in de planning. De volgende scholen krijgen op korte termijn te maken met nieuwbouw Piramide en SBO de Brigantijn te Deurne en de Deken van Hout in Asten. Voor de nieuwbouw en verhuiskosten zijn bedragen opgenomen in 2015 en Energie en water Via een inkoopcollectief op initiatief van de Besturenraad kopen wij de energie in. Op basis van de huidige voorschotbedragen verwachten wij een stijging van de energielasten. Schoonmaakkosten In 2013 heeft een Europese aanbesteding plaatsgevonden voor de schoonmaak. Na een zorgvuldig gelopen traject is GOM aangewezen als de schoonmaakdienst voor Prodas. Wij verwachten hiermee een besparing van circa op jaarbasis te kunnen realiseren. 21

22 Overige huisvestingslasten De overige huisvestingslasten bestaan uit beveiligingskosten (alarmopvolging en onderhoud aan de brand- en alarminstallaties), tuinonderhoud en overige. Overige instellingslasten Administratie en beheerlasten De administratie en beheerlasten bestaan uit: Kosten dienstreizen voor werknemers van stichting Prodas is het mogelijk om zakelijke dienstreizen te declareren. De kostenvergoeding bedraagt 0.30 per kilometer. Fiscaal gezien kan een bedrag van 0,19 per kilometer onbelast verstrekt worden. De overige 0,11 wordt geschoven onder de werkkostenregeling. Kosten administratie dit betreffen de kosten van de financiële en salarisadministratie. Accountantskosten betreft de kosten van de controle door accountantskantoor DVE accountants. Contributie besturenorganisatie betreft de bijdrage aan de besturenorganisaties VosAbb en Besturenraad. Tevens staan opgenomen de kosten voor de PO-Raad. Overige beheer en bestuurskosten hieronder staan onder meer de kosten voor de Raad van Toezicht opgenomen. Overige administratiekosten betreft telefoonkosten, portokosten, kopieerkosten, drukwerk en kantoorbenodigdheden. Kleine aanschaffingen Bedragen onder de norm van worden in één keer ten laste van het resultaat gebracht. ICT kosten Omdat de infrastructuur m.b.t ICT in 2014 flink zal wijzigen is het voor de begroting moeilijk in te schatten of er extra kosten komen. In de begroting is uitgegaan van ervaringscijfers van voorgaande jaren. Overige kosten De overige kosten bestaan uit kosten bibliotheek en onderhoud meubilair en inventarissen. Beleidsontwikkeling In diverse kostenposten is een gedeelte opgenomen in het kader van de beleidsagenda van het bestuur. Onder deze posten vallen zowel het staand beleid als te ontwikkelen beleid. Nieuw in de opsomming is: Scholen van één familie ( ) Prodas scholen zijn altijd als unieke en zelfstandige scholen in de samenleving geplaatst. Onder het motto verantwoordelijkheden en bevoegdheden zo diep mogelijk in de organisatie, staat de school centraal. Het onderwijs in bijvoorbeeld Helenaveen heeft geen raakvlakken met een school in kern van Someren. Voor personeelsleden soms wel, maar voor ouders zeer zeker niet. 22

23 Prodas blijft als faciliterende en sturende organisatie in de achtergrond. Vaak op negatieve momenten (fusie, ontslag, sluiting, overplaatsing of bij bezuinigingen) komt de achterliggende organisatie naar voren met alle gevolgen van dien. Samenwerking tussen scholen en personeelsleden, het delen van kennis en het werken aan gezamenlijke projecten gaan vaak moeizaam. Op het niveau van directeuren speelt dit niet, maar bij teamleden en ouders en kinderen vaak des te meer. Pratend over de school en Prodas komt er een 95%/5% beleving boven. Het wordt hoog tijd om het positieve, de kracht en mogelijkheden van de organisatie als geheel te versterken. De interne trots, het gevoel bij dezelfde club te horen voor personeel en voor ouders de herkenning en erkenning van een stevige organisatie die garanties biedt, kwaliteit bewaakt en een meerwaarde vormt voor ouders om voor een Prodas school te kiezen. Zeker mag de eigenheid van elke school een aantrekkelijk couleur lokale blijven, maar dan misschien meer in de verhouding school Prodas in termen van 80%/20% Geen eenvoudig traject, geen kortlopend traject. Gedacht moet worden aan een periode van minimaal 3 jaar, te starten vanuit de interne beleving en kansen. Vanuit de gedeelde en beleefde waarden van de organisatie, die de eenheid, het familiegevoel voeden. Hier zijn technieken voor die ingezet kunnen worden, om vanuit en binnen teams, de bewustwording op dit punt in gang te zetten. Vervolgens dient deze beleving ook zichtbaar gemaakt te worden in de uitingen van de organisatie. Van huisstijl tot website, van gebouwbelettering tot informatiegids. De familiekenmerken als vertrouwde en zekere herkenningspunten. Uitvoering m.b.v. een externe projectleider. Te starten met een voorhoede groep en begeleid door een klankborgroep van ouders, leerkrachten en directeuren. De RvT mag rekenen op een presentatie begin 2014, om betrokken te zijn en om namens de stakeholders input en reflectie te geven. Voor het eerste jaar is een minimaal bedrag van opgenomen, als start om te werken aan de positieve en bindende Prodas familienaam. Het bedrag opgenomen onder de diverse kostenposten is als volgt te specificeren: Bedrag Plusklassen/hoogbegaafdheid Prodas Onderwijskundige ICT beleidsmedewerker Kweekvijver 2 kandidaten Human Dynamics projectkosten Project rouw en verlies Intervisie Scholing directie incidenteel De ondernemende basisschool MD trajecten Managementconferentie 1 keer per jaar Scholen van familie Strategische beleid Kwaliteitszorg WMK Formatieve knelpunten Beoordelen nieuw personeel Vergaderingen ADV Kosten Manager Kosten projectleider ONVOORZIEN

24 Ouderraad/MR/GMR Voor de GMR activiteiten is een afzonderlijke begroting opgesteld. Per school wordt, conform CAO, een bedrag bijgedragen voor de facilitering van de GMR. De inrichting van de ouderraad en MR op de scholen hoort bij het beleid van de betreffende school De overige instellingslasten bestaan uit: Werving en selectiekosten, vergaderkosten, verzekeringen, abonnementen, schoolreisjes/vieringen, kosten PR en representatiekosten. Leermiddelen De kosten leermiddelen zullen gaan dalen door de daling in het aantal leerlingen. Financiële baten en lasten Voor 2013 en de volgende jaren zijn we uitgegaan van een rendement van 1.5% per jaar. De liquiditeitsprognose is het uitgangspunt voor de berekening van het rendement. 24

25 3.0 kort begrot ing 2013 Prognose 2013 Begrot ing 2014 Begrot ing 2015 Begrot ing 2016 Begrot ing 2017 Begrot ing 2018 Begrot in g 2019 Rijksbijdragen Overheidsbijdragen Overige bijdragen Totaal baten Personele lasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige instellingslasten Lasten Saldo Financiële baten en lasten Resultaat exclusief extra subsidies Resultaat exclusief extra subsidies Extra subsdies vanuit Onderwijsakkoord Incidentele subsidies Min OCW BUMA bijdrage Resultaat in jaarrekening Bestemmingsreserve Resultaat na bestemming

26 3.1 specificatie staat van baten en lasten Prognose BAT EN (Rijks)bijdragen OCW Vergoeding personele kosten Vergoeding personeels- en arbeidsmarktbeleid Vergoeding zigeunerkinderen Groeiregeling Professionalisering schoolleiders (2014 in lumspum) Leerling Gebonden Financiering Loonkostensubsidie Vergoeding Materiële instandhouding Doordecentralisatie buitenonderhoud Onderwijsakkoord incidentele arb vw Onderwijsakkoord concierges en klass. Ass Onderwijsakkoord extra loonruimte Convenant leerkracht Overige bijdrage Samenvoeging scholen (fusie) Prestatiebox (cultuureducatie) T otaal (Rijks)bijdragen OCW ,49% 94,63% 94,7 1% 94,22% 93,59% 92,7 2% 92,94% 93,16% Overige overheidsbijdragen Vergoeding ID banen Gemeente schoolbegeleiding Gemeente subsidies Taalklas subsidies Diamant/Lover Vergoeding Gymzalen T otaal overheidsbijdragen ,92% 0,7 3% 0,7 9% 0,64% 0,64% 0,63% 0,64% 0,65% Overige baten Human Dynamics inkomsten Baten Verhuur/ medegebruik Baten Ambulante begeleiding Bijdrage ouders Sponsoring Parentes Zorgmiddelen vanuit WSNS t.b.v. SBO Zorgmiddelen vanuit het WSNS t.b.v. de basisscholen SWV PO Expertisecentrum SBO inkomsten Overige baten T otaal overige baten ,59% 4,64% 4,50% 5,14% 5,7 7 % 6,65% 6,42% 6,19% T OT AAL BAT EN ,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 26

27 Personele lasten Lonen en salarissen Prognose Salariskosten bestuurskantoor Salariskosten onderwijzend personeel VAST Extra premiestijgingen 1,5% Loonruimte en onderwijsakkoord/periodieken Salariskosten onderwijzend personeel tijdelijk/vervangingen Salariskosten persoonsgebonden functies Salariskosten tlv Vervangingsfonds WGA eigenrisico Salariskosten Eigen Risico Salariskosten ID banen Salariskosten schoonmaak Salariskosten administratief medewerker Salariskosten conciërge Salariskosten onderwijsassistent Salariskosten logopodist T otaal Lonen en salarissen Overige personele lasten Kosten Arbodienst contract Kosten arbo (reïntregatie, begeleiding en preventie) Personeel via pay roll bedrijf Inkoop ondersteuning, personeel extern Conciërge (inleen) Schoolbegeleidingsmiddelen Scholingskosten/Nascholing Magistrum/kweekvijvertraject Scholing bewegingonderwijs Scholing directie Scholing lerarenbeurs Kosten Integraal pers.beleid (beoordelen, mob., kanjerpr.) Kosten formatieve knelpunten Kantinekosten personeel Overige personeelskosten Verklaring goed gedrag vergoeding T otaal Overige personele lasten Uitkeringen (-/-) Vervangingsfonds uitkeringen Uitkeringen overigen (eigen risico personeel) T otaal Uitkeringen (-/-) T otaal 4.1 Personele lasten ,24% 82,7 3% 82,7 3% 82,7 3% 82,7 3% 82,7 3% 82,7 3% 82,7 3% 27