Geografie en milieu: Nederlandse Geografische Studies 193. trend of traditie? Onder redactie van G.J. Ashworth J. Waalkens. Utrecht/Groningen 1995

Transcriptie

1 Nederlandse Geografische Studies 193 Geografie en milieu: trend of traditie? Onder redactie van G.J. Ashworth J. Waalkens Utrecht/Groningen 1995 Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap/ Faculteit der Ruimtelijke Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen..

2 INHOUD Voorwoord 5 Figuren 10 Tabellen 10 Auteurs 11 1 Geografie en milieu: Trend of traditie? G.J. Ashworth en J. Waalkens Heden en verleden De inhoud van dit boek 15 2 Over de bloei, teloorgang en voorzichtige herwaardering van het ecologische denken in de sociale geografie B.C. de Pater Inleiding Het gematigde klimaat als bakermat van de beschaving Ecologisch denken in Nederland: Schuiling en Keuning Maatschappelijke modernisering en 'ont-geografisering' Aanzet tot een nieuw paradigma: Christaller Een aarzelende rentree van de ecologie in de Nederlandse geografie Politieke ecologie versus White c.s.: botsing van analyseniveaus Afsluiting: het gevaar van 'cultureel determinisme' 29 3 Bestuur over de Wadden G.H.M. Tromp Inleiding Geografische begrenzing Bestuurlijk overleg: onderzoek naar de stand van zaken Bestuurlijk overleg: knelpunten en conclusies 39 4 De rol van GIS in het milieubeleid en -beheer van de Waddenzee M.G.Vroom Enkele geografische kenmerken van het milieubeleid en -beheer in de Waddenzee De ontwikkeling van GIS als instrument voor beleid en beheer De rol van GIS in het milieubeleid van de Waddenzee De rol van GIS in het milieubeheer van de Waddenzee De potentiële rol van GIS in de Waddenzee 46

3 Milieu-informatie & geo-informatie G.J.M. Kreuwel Inleiding GIS-infrastructuur BIMZ: Beheerssysteem Integrale Milieuzonering Opgedane ervaringen BORIS: Bodemverontreinigings- en Ruimtelijk info-systeem 52 Havenregio's als vestigingsruimte voor economische activiteiten: de rol van milieufactoren Hugo Parker Brady en Pieter Witzenburg Inleiding Het belang van milieufactoren bij de locatiekeuze van bedrijven Milieu(beleid) als een pushfactor voor bedrijven? Positionering van de Eemsmondhavens Beleid ten aanzien van de bescherming van kwetsbare getijdegebieden ('wetlands'), in het bijzonder de Waddenzee Economische effecten van de PKB Waddenzee Toetsing aan de hand van de resultaten van het Aegis-project Imago van het Waddengebied Conclusies 61 Concurrentievermogen en milieu: een troebele relatie? Een theoretisch kader om het concurrentievermogen te meten J.W. Wolff Inleiding Definitie van begrippen Determinanten en indicatoren Enkele interessante resultaten Bredere toepasbaarheid 66 Rotterdam vervaagt: De milieu-effecten en omvang van maritieme deconcentratie bepaald Bart Kuipers Inleiding: Maritieme deconcentratie De functies van zeehavens Ruimtelijke dynamiek in en rond zeehavens: Rotterdam Ruimtelijke herstructurering: 'ruilverkaveling' Logistieke redenen: beheersbaarheid & reactietijd Effecten van maritieme deconcentratie Schaalvoordelen: multimodale terminals Maritieme deconcentratie gemeten Rotterdam: Logicon Valley of knooppuntennetwerk? De produktie-, distributie- & exportfunctie vergeleken Conclusie: Rotterdam vervaagt 82

4 9 Woon-werkverkeer: op het snijvlak van economie en milieu P.S.M. Smit Inleiding Beperking van het personenverkeer de juiste weg? Wonen, werken en mobiliteit De ontwikkeling van de woon-werkafstanden Woon-werkverkeer: een mobiliteitsprobleem Verplaatsingsnoodzaak of vrije keuze? De individuele woon- en werkcarrières Conclusies Op weg naar duurzaam goederenvervoer I.C. Slebos Inleiding Goederenvervoer en milieu Pijler van de Nederlandse economie? Goederenvervoer en bedrijvigheid Gewenst beleid Conclusies Minderheden en milieu; het Gabcfkovo Project E. Bakker Inleiding De Donau: welvaart, veiligheid en bevaarbaarheid Het Gabcikovo Project: plannen, bouw en contractbreuk Huidige stand van zaken De Hongaarse minderheid en het Gabcikovo- Project: inleiding Gevolgen van het Gabcikova-project voor het milieu Economische gevolgen Etnische structuur in de regio Handelswijze van de nationale overheid Conclusies Milieu en ontwikkeling: een uitdaging aan de ontwikkelingsgeografie L.J. De Haan Inleiding Milieu-studies in de ontwikkelingsgeografie in Nederland Het conceptuele kader van de ontwikkelingsgeografie Het kwetsbare milieu in tropische en (semi-)aride gebieden De ongemakkelijke relatie tussen duurzaamheid en ontwikkeling: de uitdaging aan de ontwikkelingsgeografie 120

5 13 De aandacht voor het milieu in het middelbaar aardrijkskundeonderwijs A.G. Kanneworff Inleiding Een korte historie van de aandacht voor het milieu in het aardrijkskunde-onderwijs Aardrijkskunde in de basisvorming Het nieuwe milieu-onderwerp voor het eindexamen aardrijkskunde vwo Conclusie Summary 141 FIGUREN 5.1: Milieu-informatie en geo-informatie : Een GIS-infrastructuur : Confrontatie en cumulatie berekening : Confrontatie en cumulatie berekening, vervolg : PKB-gebied Waddenzee : Methodologisch kader concurrentievermogen en concurrentiepositie : Zwaartepunten van maritieme deconcentratie? : Bedrijven in en om mainport Rotterdam : Effecten van maritieme deconcentratie op bereikbaarheid, milieu en ruimte : Synthetische zeehavenregio's : Ontwikkeling files : Gemiddelde verandering van woon-werkafstand na verandering van baan of woning : Gemiddelde verandering woon-werkaf stand na verandering van baan of woning bij de eerste, tweede en derde carrièrestap \ : Eindexamenvraag VWO TABELLEN 8.1: Procentuele groei in de totale werkgelegenheid en de werkgelegenheid in de transportsector in 'havenregio's' : Aan- en afvoerstromen per 'havenregio', : Aan en afvoerstromen per functie : Belangrijkste veranderingen met betrekking tot woon-werkverkeer : Gemiddelde af-/toename woon-werkaf stand na elke carrièrestap : Uitkomsten Trenbreukscenario : Goederenvervoer en economie (1988, afgerond) : Hongaars bevolkingsaandeel in gemeenten rond het Gabcikovo Project : Kaartnummers Grote Bosatlas (50e druk) met als thema milieu