MAATSCHAPPELIJK VERSLAG De Rading

Transcriptie

1 MAATSCHAPPELIJK VERSLAG 2013 De Rading

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 I Algemeen... 5 Inleiding... 5 Missie en visie... 5 Eisen in de verantwoording: Leeswijzer... 5 II Hulpvarianten... 7 Effectief en efficiënt... 7 Buiten regionale plaatsingen... 7 II a Specialistische (pleeg)gezin interventies... 8 Intensief Orthopedagogische Gezinsbehandeling (IOG)... 8 Signs of Safety (SOS)... 8 Basic Trust / Video Interactie Begeleiding (VIB)... 9 Netwerkverkenning- en ontwikkeling... 9 PMTO (Parent Management Training Oregon)... 9 PCIT Triple-P Contextuele Behandeling en Leergroepen voor Alle betrokkenen bij Seksueel misbruik (CLAS) Nanny Plus Contextuele gezinstherapie Tools4U Onderwijszorgprogramma s II b Pleegzorg Pleegzorg Bestandsopbouw II c Meidenhulpverlening Meidenbehandelgroep Fides Observatiediagnostiek in combinatie met kortverblijf Meidenhuis MDFT-Moedige Meiden (Multi Dimensional Family Therapie) Pretty Woman Sport en beweging On the Move II d Residentiële hulpvarianten Langverblijfgroepen Impala s en Elandhuis Kamertrainingscentra (KTC) III Projecten Trauma

3 Veiligheid Duurzaamheid Cliëntparticipatie Rading academie Het Nieuwe Werken IV Kwaliteitsbeleid HKZ Doelrealisatie en effectmeting: prestatie indicatoren Levensbeschouwing Behandeling van klachten en bezwaarprocedures Dossieropbouw, inzage- en afgifterecht Beschikbaarheid en bereikbaarheid V Medezeggenschap Cliëntparticipatie zie ook III Projecten duurzaamheid Pleegouderraad (POR) Nederlandse Vereniging voor Pleegouders (NVP) Ondernemingsraad (OR) VI Samenwerking Jeugdhulp op Maat Voorbereiding transitie Weg met de Wachtlijsten Kwartaalgesprekken met de provincie Deelname aan extern overleg Provinciale Advies Commissie (PAC) Jeugdzorg Nederland VII Personeel en Organisatie Personeelscijfers De Rading Implementatie personeelsregelingen Deskundigheidsbevordering Medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) Arbobeleid Het Nieuwe Werken Ondersteunende diensten VIII Bedrijfsvoering Beleidscyclus Risicobeheersing

4 Financiële positie per 31 december Uitvoering 2013 en vooruitblik 2014 en IX Samenstelling raden, bestuur en commissies Juridische structuur Besturingsmodel Medezeggenschapsstructuur Werkgebied Samenwerkingsrelaties Normen voor goed bestuur Raad van Bestuur Raad van Toezicht Samenstelling Managementteam Inhoudelijke ondersteuning RvT en Managementteam Samenstelling Ondernemingsraad Samenstelling PleegOuderRaad

5 I Algemeen Inleiding Het jaar 2013 heeft navolging op het jaar 2012 opnieuw volop in het teken gestaan van de voorbereiding op de transitie. Per 1 januari 2015 komt de verantwoordelijkheid voor de thans provinciaal gefinancierde jeugdzorg (de ambulante hulp, pleegzorg, de dag- en residentiële hulp, de overige onderdelen van de provinciale jeugdzorg: kindertelefoon, diagnostiek, indicatiestelling, casemanagement, advies en meldpunt kindermishandeling) zowel bestuurlijk als financieel, integraal te liggen bij de gemeenten. Deze stelselwijziging is een bekrachtiging van de ingezette koers door de overheid, namelijk de zorg dicht bij het kind in zijn of haar eigen omgeving met de eigen kracht van het netwerk op gemeentelijk niveau inzetten. Op een laagdrempelige wijze, met weinig procedures, korte lijnen, snel hulp waar nodig en samenwerking tussen alle betrokken personen en instanties. Wij ondersteunen deze veranderingen. Samen met de provincie, de gemeenten en onze samenwerkingspartners (specifiek Lijn5, Intermetzo en Lindenhorst-Almata) zetten wij ons voor het slagen van de veranderingen in. De Rading houdt vast aan de eerder ingezette koers, namelijk De Rading verder ontwikkelen en neerzetten als herkenbare gespecialiseerde tweedelijns organisatie. De Rading biedt specialistische zorg; meidenhulpverlening, pleegzorg(plus), intensieve ambulante programma s (IOG, LOG, PCIT, PMTO, PPI, VIB, CLAS, Triple P, Nanny Plus, Contextuele gezinstherapie, netwerkverkenning en netwerkontwikkeling) en residentiële 24-uurs hulp (kortdurend verblijf voor meisjes met observatie-diagnostiek, meidenbehandelgroep, zelfstandigheidstrainingen basis en licht, en langverblijf) en heeft een duidelijke doelgroep focus. De Rading houdt daarbij verbinding met de zorgketen voor jeugd. De Rading werkt vanuit het kind perspectief. Het kind staat centraal. Vanuit dit vertrekpunt onderhoudt De Rading nauwe samenwerking met basisvoorzieningen, gemeenten, CJG s, provincie en overige specialistische jeugdzorgpartners. De Rading, Lijn5, Intermetzo en Lindenhorst-Almata zijn in 2013 een nieuwe fase in de specialistische samenwerking ingegaan. Sinds maart 2013 werken we samen onder de naam Jeugdhulp op Maat vanuit een gedeelde missie en visie, aansluitende doelgroep focus en herkenbare/aanvullende expertise. Wij bieden hulp op de snijvlakken jeugdzorg, jeugd-lvb, kinder- & jeugdpsychiatrie en hulp met dwang en drang. Wij helpen de groep kinderen en jongeren met meervoudige complexe hulpvragen door een samenhangend aanbod van alle vormen van gespecialiseerde jeugdhulp aan te bieden, ongeacht de zwaarte van de problematiek. Een samenwerkingsverband dat het verschil maakt door de bundeling van expertise. De Rading kan tevreden terugkijken op In deze jaarverantwoording wordt een korte schets van de interne ontwikkelingen en resultaten gegeven. Missie en visie De missie en visie worden breed gedragen en bieden de leidraad voor het handelen. De missie en visie werken verbindend binnen en buiten de organisatie en maakt dat De Rading vanuit kracht kan opereren in de complexe context van Jeugdzorg. Om te kunnen verbinden is het nodig om te weten wie je zelf bent, bewust te zijn van de grondslag van de onze organisatie en je daarmee verbonden te voelen. Eisen in de verantwoording: Leeswijzer In dit jaarverslag 2013 legt De Rading verantwoording af over het gevoerde beleid. Tevens worden ontwikkelingen aangegeven en waar het aan de orde is de stand van zaken. De provincie heeft met betrekking tot de verantwoording en verslaglegging een aantal eisen gesteld. Deze hebben betrekking op kwaliteit van het gevoerde beleid: effectieve hulp, efficiënte hulp, vraaggestuurde hulp, kwaliteitsbeleid en levensbeschouwing. 1. Effectieve hulp Het beleid van De Rading is er op gericht om voorafgaand aan de zorg duidelijke en haalbare doelen vast te leggen. De realisatie van deze doelen wordt periodiek gemeten. In hoofdstuk IV Kwaliteitsbeleid wordt uitvoeriger op dit gegeven ingegaan. 2. Efficiënte hulp De Rading heeft een gezonde financiële huishouding, in die zin dat er sprake is van een positief resultaat, maar kan met het oog op de onzekere financiering na de transitie grote financiële risico s kunnen lopen. In hoofdstuk VIII wordt dit toegelicht (zie ook de jaarrekening 2013). 5

6 3. Vraaggestuurde hulp De door De Rading geboden zorg is cliëntgericht en afgestemd op de behoefte van de cliënt. Dit wordt vastgelegd in het hulpverleningsplan, inclusief de inbreng van jongeren en ouders. Het hulpverlenings-plan wordt opgesteld conform de eisen van de Wet op de Jeugdzorg. Zie ook hoofdstuk IV. 4. Kwaliteitsbeleid. De Rading heeft een kwaliteitsbeleid, dat erop gericht is dat de uitvoering van de zorg getoetst kan worden (zie hoofdstuk IV). Daartoe worden diverse middelen ingezet. De Rading experimenteert met alternatieve vormen van medezeggenschap van cliënten, bijvoorbeeld (internet) fora (zie hoofdstuk V). 5. Levensbeschouwing Betreffende levensbeschouwing en de klachtencommissie wordt verwezen naar hoofdstuk IV. Hollandsche Rading, 25 april 2014 R.S.A. de Vries Algemeen directeur 6

7 II Hulpvarianten Effectief en efficiënt De Rading heeft in 2013 wederom het streven van de provincie gesteund om te zoeken naar een optimale balans tussen hulp die helpt en het aantal kinderen dat met het beschikbare geld geholpen kan worden. Enerzijds mag de kwaliteit niet ten koste gaan van de druk om meer kinderen te helpen voor hetzelfde geld. Anderzijds geldt het principe goed is goed genoeg zodat ook de wachtlijsten niet onnodig oplopen(zie Hoofdstuk VI en VIII). Om dit te bereiken is het nodig om inzicht te krijgen in effectiviteit van de geboden hulp. De Rading werkt zoveel mogelijk met evidence-based programma s en het overige hulpaanbod wordt voortdurend ontwikkeld naar de nieuwste wetenschappelijke inzichten en getoetst op effectiviteit en efficiëntie door o.a. wetenschappelijk onderzoek in samenwerking met (verschillende) universiteiten, indienen van interventies ter beoordeling van effectiviteit bij NJI, praktijkgestuurd effectonderzoek(methode evaluatie), doelrealisatie en cliënttevredenheid. Gegeven de grenzen aan beschikbare middelen en de wenselijkheid van flexibilisering van het hulpaanbod, zet De Rading niet in op het concurreren op vergelijkbare producten. De Rading heeft ervoor gekozen haar hulpaanbod te verbinden en te verdiepen en daar waar nodig te specialiseren waardoor het hulpaanbod nog meer herkenbaar wordt voor cliënten en samenwerkingspartners in aanpalende sectoren als GGZ, LVG, REC4 maar ook voor lokale jeugdwelzijn en jeugdgezondheidsorganisaties. In dit hoofdstuk worden de inhoudelijke ontwikkelingen in 2013 geschetst. Buiten regionale plaatsingen Alle plaatsingen die via Bureau Jeugdzorg Utrecht aangemeld worden zijn voor De Rading provinciale plaatsingen. Er zijn 38 plaatsingen die vanuit andere Bureaus Jeugdzorg in 2013 zijn gerealiseerd, en die voorafgaand aan de aanvang van de zorg niet duurzaam in de provincie Utrecht verbleven. Het betreffen vooral plaatsingen binnen pleegzorg, zeven jeugdhulp en een residentiële plaatsing. Sinds 1 januari 2013 geldt dat ieder kind die over de provinciegrens heen hulp ontvangt gesubsidieerd wordt door de provincie waaruit het kind afkomstig is. Dit heeft een toename van de bureaucratie in de hand gewerkt. Immers, iedere gefinancierde plaatsing betreft een formele beschikking, inclusief de aanvraag en verantwoording. Dit betekent dat De Rading hoofdaannemer is bij plaatsingen en begeleidingen van Utrechtse kinderen in andere provincies, soms een rechtstreekse subsidierelatie heeft met een andere provinciale overheid en soms onderaannemer is bij plaatsingen en begeleiding van kinderen die afkomstig zijn uit andere provincies dan Utrecht. Dit zorgt voor veel extra bureaucratisch werk in de vorm van het opstellen en ondertekenen van contracten, subsidieaanvragen, subsidievaststellingen, afspraken over betaling van pleegoudervergoedingen, extra archivering etc. De Rading zal met het oog op de transitie bij gemeenten/regio s aandacht vragen voor de te verwachte toename van bureaucratisering op dat gebied. 7

8 II a Specialistische (pleeg)gezin interventies De hulpverleners van de specialistische (pleeg)gezinsinterventies van De Rading bieden hulp en ondersteuning aan jeugdigen en hun (pleeg)gezinnen, waarbij het kind/de jongere centraal staat in zijn/haar systeem (van (pleeg)gezin en familie). Hulp is gericht op het zodanig verbeteren van het (pleeg)gezinsklimaat dat de jeugdige veilig en gezond kan opgroeien en ontwikkelen. Hiertoe worden positieve krachten binnen het (pleeg)gezin versterkt en inzichten en vaardigheden vergroot. Afhankelijk van de hulpvorm bezoeken de hulpverleners het (pleeg)gezin thuis of zijn er afspraken op kantoor of elders (bijv. op school). In 2013 is het accent gelegd op de inzet van interventies t.b.v. het vergroten van opvoedingsvaardigheden en verbeteren van de relatie tussen de ouder en het kind bij de terugplaatsing van het kind in het eigen gezin. Intensief Orthopedagogische Gezinsbehandeling (IOG) Intensieve orthopedagogische gezinsbehandeling (IOG) richt zich op ouders en hun kinderen in de leeftijd van 0 tot 18 jaar, met ernstige en/of langdurige gezins- en opvoedingsproblematiek. De Rading participeert (zowel inhoudelijk als financieel) in de Landelijke Initiatiefgroep IAG 1, een praktijkinitiatief ondersteund door het kennisinstituut NJI, om de methodiek IAG (IOG, IAG-LVB en IPG) te actualiseren, te verstevigen en te verankeren. Gedurende het jaar 2013 is, in 10 maandelijkse bijeenkomsten, daartoe door De Rading actief deelgenomen aan de ontwikkelgroep om een nieuwe handleiding IAG samen te stellen. Er is daarbij intensief samengewerkt met andere zorgaanbieders van jeugdhulp, LVB en GGZ. In oktober 2013 is het eindresultaat gepresenteerd en een persbericht uitgegaan. De handleiding is verkrijgbaar via het NJI. Doel is dat middels de aangepaste, actuele versie van de methodiekhandleiding IAG opgenomen blijft in de Databank als effectieve interventie. In 2013 is gestart met het afbouwen van IOG als interventie binnen De Rading. Dit als resultaat van de transitie, waarbij de ambulante hulp in het lokale veld zal worden overgenomen, o.a. door de buurteams in Utrecht en omstreken. Iets minder dan de helft van de IOG medewerkers van De Rading voeren hun werkzaamheden uit in de buurtteams van Utrecht. Signs of Safety (SOS) De afgelopen vijftien tot twintig jaar is veiligheid voor kinderen de kern geworden van de jeugdbescherming en van grote delen van de jeugdzorg daar omheen. Veel meer dan vroeger is er aandacht voor het voorkómen van kindermishandeling en voor het stoppen van geweld tegen kinderen. Het was noodzakelijk om te zoeken naar een manier van werken, waarbij de focus op veiligheid van kinderen wordt gecombineerd met de eigen kracht van gezinnen, families en andere sociale netwerken. Signs of Safety is een benadering die dit doel nastreeft. In 2010 is in Utrecht een pilot gestart om SOS te implementeren. De Rading is van het begin af aan betrokken bij Signs of Safety. Er zijn tot en met 2012 acht uitvoerend medewerkers getraind en 2 gedragswetenschappers. De Rading is gestart met toepassing van SOS in lopende zaken. In 2013 is op indicatie van BJU de module SOS ingezet, soms op basis van vragen vanuit de Spoedeisende zorg (SEZ). De SOS-module duurt maximaal 6 maanden. Er wordt op basis van gestelde bodemeisen door de verwijzer (veelal Bureau Jeugdzorg), in samenwerking met het gezin, de verwijzer en belangrijke betrokkenen bij het gezin (uit eigen netwerk en eventuele professionals) toegewerkt naar een gezamenlijk opgesteld veiligheidsplan. De Rading zet SOS in voor high risk cases, bij gezinnen waar het onveilig is. Veel gezinnen hebben na het in gang zetten van het veiligheidsplan nog vervolghulp nodig, zoals opvoedondersteuning of behandeling gericht op verwerking van traumatische gebeurtenissen. Samen met de ouders en het netwerk de focus op de veiligheid van het kind behouden, moet er toe leiden dat er vaker dan voorheen voor thuis gekozen kan worden in plaats van voor uithuisplaatsing en moet het mogelijk maken dat uithuisplaatsingen korter dan tot nu toe duren en snel weer omgezet kunnen worden in een thuisplaatsing. 1 IOG valt samen met OPG-LVB en IPG (Intensieve Psychiatrische Gezinsbehandeling) onder het overkoepelende IAG (Intensieve Ambulante Gezinsbehandeling) 8

9 In 2013 is de door enkele SOS-medewerkers een train-de-trainer SOS gevolgd met als doel de werkwijze uit te rollen naar de verschillende teams, gedragswetenschappers en leidinggevenden binnen De Rading. De eerste 4 pleegzorgteams worden begin 2014 getraind in de uitgangspunten en werkwijze vanuit Signs of Safety. Basic Trust / Video Interactie Begeleiding (VIB) De Rading voert de Basic Trust VIB Methode uit die in de databank Effectieve Interventies van het NJI is opgenomen. Het gebruiken van videobeelden bij de ondersteuning en advisering van opvoeders is een middel dat zijn kracht en effectiviteit bewezen heeft zoals blijkt uit verschillende internationale wetenschappelijke studies 2. De Rading beschikt over 12 gecertificeerde medewerkers en er zijn nog 2 medewerkers in opleiding. Er is tevens een interne opleider/supervisor in opleiding waardoor de randvoorwaarden voor een goede borging van de methodiek aanwezig zijn. In 2013 heeft De Rading zitting genomen in het project pleegzorg in beeld. Dit project geïnitieerd door de Associatie Intensieve Thuisbehandeling beoogt het doorontwikkelen van de Video Interactie Begeleiding. Resultaten zijn naast een methodiek die preventief in te zetten is binnen pleeggezinnen ter bevordering van de hechting tussen pleegkind en pleegouder, een geactualiseerde methodiek bij curatieve inzet van VIB. Ook zal er een werkboek voor pleegouders, ouders en kinderen beschikbaar komen ter bestendiging van de module en geaccrediteerde bijscholing voor video interactie begeleiders en trainers daarvan. Een staffunctionaris van De Rading neemt daartoe deel aan de Landelijke Expert Groep. Netwerkverkenning- en ontwikkeling Uitgangspunt is dat het netwerk een belangrijke rol heeft in het bieden van sociale steun. Voor veel jeugdigen in de jeugdzorg, met name de jeugdigen die in residentiële voorzieningen verblijven, geldt dat het contact met ouders en familie verstoord is en de vertrouwensband beschadigd. Deze jeugdigen hebben vaak een laag zelfbeeld en zijn minder goed in staat om contacten en relaties met anderen aan te gaan. Daarnaast geldt voor jeugdigen die in residentiële woonvormen verblijven, dat het lastiger is om contacten en relaties op te bouwen met personen buiten deze voorziening. Het komt ook voor dat pleegkinderen worstelen met de relaties die zij hebben met enerzijds hun pleeggezin, anderzijds het sociale systeem waar zij oorspronkelijk uitkomen. Met name in de adolescentiefase is het van belang om (pleeg)kinderen te steunen bij het ontwikkelen van een ondersteunend sociaal netwerk. Netwerkverkenning en -ontwikkeling is gericht op empowerment van het kind en het gezinssysteem in de vorm van een niet professionele vertrouwenspersoon eventueel in aanvulling op het eigen netwerk. Netwerkontwikkeling is een vast onderdeel binnen de verschillende hulpvarianten van De Rading. Door meerdere gekwalificeerde functionarissen zijn in 2013 zowel trajecten met cliënten vormgegeven, als ook ondersteuning aan uitvoerend medewerkers van De Rading.Netwerkverkenning is een aparte module die in 5 tot maximaal 10 gesprekken wordt geboden, afhankelijk van de vraag van de cliënt. Naast individuele trajecten, op maat, wordt uitvoering gegeven aan verschillende trainingen die gericht zijn op versterken van de jongere in zijn/haar netwerk. PMTO (Parent Management Training Oregon) Parent Management Training Oregon (PMTO) is een oudertherapie voor (pleeg)gezinnen met kinderen in de leeftijd van 4 12 jaar waarvan één of meerdere van de kinderen gedragsproblemen heeft. Er zijn vele internationale onderzoeken beschikbaar die aantonen dat de problematiek van kinderen afneemt als gevolg van PMTO. Op dit moment loopt er een grootschalig RCT onderzoek (Randomized Controled Trial) naar de effecten van PMTO in Nederland. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de Universiteit van Maastricht. Om de effecten van de ingezette begeleidingsmethodiek te kunnen toetsen binnen pleegzorg is door de Universiteit van Amsterdam, in samenwerking met De Rading in 2012 een onderzoek gestart onder subsidie van Zonmw en loopt door tot halverwege Het onderzoek wordt uitgevoerd door drs. Anne Maaskant onder supervisie van prof. dr. J. Hermanns. In dit onderzoek wordt door middel van een Randomized Controled Trial onderzocht of het aanbieden van PMTO aan pleegouders het risico op afbreuk van plaatsingen kan voorkomen. De resultaten kunnen een bijdrage leveren aan het oplossen van een belangrijk probleem in de jeugdzorg: het verkleinen van het risico van voortijdig afbreken van pleeggezinplaatsingen. De voorbereidingen voor het onderzoek zijn in 2010 gestart. De dataverzameling is gestart in januari Eind 2013 is de dataverzameling afgerond. Resultaten kunnen eind Van IJzendoorn& Juffer (2003) Meta-analyses of sensitivity and attachment interventions in early childhood; Juffer F.(2010) Beslissingen over kinderen in problematische opvoedingssituaties. Inzichten uit gehechtheidsonderzoek. 9

10 verwacht worden. Een voorzichtige tussenmeting in 2013 laat positieve resultaten zien naar het effect van PMTO in pleegzorg. Ter ondersteuning van (pleeg)ouders wordt het aanbod van interventies voor kinderen met ernstige externaliserende gedragsproblematiek uitgebreid naar (pleeg)ouders van jeugdigen van 12 jaar tot 15 jaar. De Rading heeft in 2012 en 2013 bijgedragen in de ontwikkeling van deze module. In 2013 is een start gemaakt met de eerste behandelingen. Onderwerpen als veiligheid, aanmoediging en grenzen, onderhandeling, zicht en toezicht en communicatie vormen in deze behandeling de basis. Uitgangspunt is bij PMTO is dat er gewerkt wordt in ouder- en pleegoudersystemen waar deze nog genoeg invloed hebben op de jongeren en de jongeren zelf nog voldoende basis in het gezin hebben om tot een effectieve behandeling te komen. Jongeren worden vanzelfsprekend nadrukkelijk - bij de veranderingen die ze willen bewerkstelligen in huis en in het samen leven thuis - betrokken. In 2012/2013 heeft De Rading door inzet van PMTO een belangrijke bijdrage geleverd aan het project Orthopsychiatrie in de Wijk in nauwe samenwerking met het Leger des Heils en Trajectum. Binnen dit project werd een jeugdige met orthopsychiatrische problematiek in een gezinshuis geplaatst met alle benodigde ondersteuning. PMTO vormde de basismethodiek voor gezinshuisouders in de begeleiding en opvoeding van de jeugdige. De inzet van PMTO werd als succesvol en door gezinshuisouders als zeer ondersteunend ervaren. Deze ervaringen wordt benut om PMTO breder in te zetten in de ondersteuning aan gezinsouders. In 2013 zijn twee zaken in gezinshuizen gestart. De Rading participeert in het Kenniscentrum PMTO. Door binnen het kenniscentrum samen met uitvoerende organisaties en onderzoekscentra de krachten te bundelen en in te spelen op behoeften en initiatieven in het veld van de jeugdzorg en jeugd-ggz, slaagt het Kenniscentrum erin PMTO in de dagelijkse praktijk aantoonbaar effectief te laten zijn en voor een steeds grotere doelgroep toepasbaar te maken. De samenwerking tussen het Kenniscentrum en de instellingen die PMTO uitvoeren is de kern van het bestaan van het Kenniscentrum. Deze uitwisseling en bundeling van krachten maakt dat PMTO zich in enkele jaren zo stevig heeft kunnen verankeren en verbeteringen - zoals de implementatie van elementen uit Signs of Safety, om gericht te werken aan het vergroten van de veiligheid in gezinnen - zo eenvoudig landelijk worden doorgevoerd. In 2013 zijn vanuit het kenniscentrum metingen gedaan naar de effecten van PMTO binnen Pleegzorg. De Rading bleek effectief in het terugdringen van gedragsproblemen (zowel internaliserend als externaliserend) bij de jeugdigen en stress bij de pleegouders. In 2013 heeft het PMTO team een start gemaakt met de behandeling van biologische ouders. Met name in terugplaatsingstrajecten van pleegzorg naar huis (hulpverleningsvariant) is PMTO in geïndiceerde gevallen een succesvolle methode om ouders toe te rusten in het versterken van opvoedingsvaardig-heden. In 2013 zijn drie zaken afgerond. Twee nieuwe therapeuten zijn in 2013 gecertificeerd. PCIT De interventie PCIT (Parent-Child Interaction Therapy) is in 2013 ingezet om de ontwikkelings-bedreigingen en de gedrags- en hechtingsproblemen bij kinderen van 2-7 jaar te verminderen en de stress bij (pleeg)ouders te verminderen door de opvoedingsvaardigheden van de (pleeg)ouders te vergroten en de kwaliteit van de (pleeg)ouder-kind relatie te verbeteren. Kinderen met een oppositioneel opstandige gedragsstoornis, een gedragsstoornis in engere zin en ADHD komen in aanmerking voor de behandeling. PCIT blijkt ook effectief te zijn in het voorkomen van kindermishandeling en verwaarlozing en bij het behandelen van gezinnen waar mishandeling en verwaarlozing plaatsvindt. PCIT wordt in de databank van het NJI aangeduid als een effectieve interventie bij hechtingsproblematiek Waar PCIT in 2012 nog vooral in pleegzorg is ingezet is in 2013 outreachend gewerkt naar biologische ouders en is gekeken naar meer flexibele mogelijkheden om PCIT uit te voeren. Zo zijn enkele behandelingen in de thuissituatie of in de buurt vormgegeven zodat ook ouders met geringere mogelijkheden of motivatie konden worden bereikt. In het kader van terugplaatsing van jeugdigen vanuit de pleegzorg (hulpverleningsvariant) is PCIT in gezet om ouders te ondersteunen in de relatievorming met hun kind en opvoedingsvaardigheden te vergroten. In 2013 zijn twee nieuwe therapeuten gecertificeerd. 10

11 Triple-P 4 Sinds 2009 voert De Rading het (evidence-based) groepsprogramma Triple P4 uit. De hulpvorm wordt aangeboden aan pleegouders ter ondersteuning van het opvoederschap van hun pleegkind. Aanvankelijk was dit gericht op pleegouders met kinderen van 6 tot 12 jaar. Dit groepsprogramma sloot goed aan bij de vraag is en is uitgebreid voor (pleeg)kinderen die ouder zijn dan 12 jaar. Inmiddels worden er ook Triple P trainingen aan pleegouders met oudere kinderen gegeven. In 2013 zijn er 2 groepen voor pleegouders met kinderen van 6 tot 12 jaar geweest en 1 voor pleegouders met kinderen van 12 tot 16 jaar. Contextuele Behandeling en Leergroepen voor Alle betrokkenen bij Seksueel misbruik (CLAS) CLAS is een contextuele behandeling gericht op de verwerking van seksueel misbruik bij alle betrokkenen. Wanneer er sprake is van seksueel misbruik of wanneer er vermoedens zijn van seksueel misbruik van een kind binnen het gezin, de familie of de naaste omgeving heeft dit ernstige gevolgen voor degene die misbruikt is, maar ook voor de overige betrokkenen. Binnen CLAS wordt er gewerkt aan behandeldoelen door middel van individuele gesprekken, groepsbehandeling, WRITEjunior (schrijftherapie voor getraumatiseerde kinderen en adolescenten) 3, EMDR (Traumabehandeling: Eye Movement Desensitization and Reprocessing) 4, de Horizonmethode (cognitief-gedragsmatige groepsbehandeling voor slachtoffers van seksueel misbruik) 5 en sport -en bewegingstrajecten. In 2013 zijn de medewerkers van CLAS opgeleid in de Horizonmethode en WRITEjunior. Met beide methodes zijn in 2013 de eerste ervaringen opgedaan. In 2013 heeft zich vanuit de expertise en de consultfunctie van CLAS in het werkveld de eerste contouren van een expertisecentrum op het gebied van seksualiteit, misbruik en relaties gevormd. In de zomer van 2013 is in samenwerking met Lijn5 een aanvraag bij het zorgkantoor ingediend voor financiering om CLAS te ontwikkelen voor de LVB doelgroep. - In samenwerking met het lectoraat van de CHE (Chr. Hogeschool Ede) is samen met andere organsinisaties in 2013 een projectvoorstel geschreven om de CLAS methodiek dichter bij het gezin te brengen en aan te sluiten op de transformatie principes: organisatie van hulp, het creëren van maatwerk in het kader van één gezin, één plan. - Nauwkeurige afstemming met wijkteams en gezinssituatie door de CLAS behandelaars. - En een bredere netwerkgerichte aanpak, waarbij naast de cirkel van gezin en familie het bredere netwerk een functie heeft in herstel van gezinsveiligheid. Veiligheid van kinderen in gezinnen vormt de focus van deze aanpak; Met hulp die uitgaat van een integrale aanpak van trauma gerelateerde behandeling en gezinsbehandeling en netwerkontwikkeling wordt resultaat geboekt. In de beoogde methodiekinnovatie is het nodig om de indicaties voor deze vorm van specialistische hulp te ontwikkelen, nu er grote nadruk komt te liggen op de generalistische lokale aanpak. Op dit moment worden er fondsen benaderd om de financiering hiervoor rond te krijgen om in 2014 te kunnen starten. In 2013 namen we met de start van de Horizongroep deel aan het onderzoek van de werkplaats kindermishandeling van de VU (Vrije Universiteit) naar de gevolgen van seksueel misbruik in gezinnen. Dit onderzoek loopt door in In samenwerking met de Universiteit van Amsterdam is er onderzoek gedaan naar de effectiviteit van WRITEjunior. Onderzocht is de effectiviteit op zowel korte als langere termijn. Uit de eerste onderzoeksresultaten blijkt dat de behandeling effectief is in het verminderen van de post traumatische stress klachten, de depressie klachten en op de nare gedachten die kinderen hebben, zowel op de korte als op de lange termijn. Ook ouders geven aan dat de kinderen na behandeling weer goed functioneren thuis. Een uitgebreidere beschrijving van de onderzoeksresultaten is te vinden in: Clinical Psychology and Psychotherapy Clin. Psychol. Psychother. (2009) Published online in Wiley InterScience ( DOI: /cpp EMDR is een geprotocolleerde, evidence based behandelprocedure gericht op het desensitiseren - ofwel verzwakken - van herinneringen aan beschadigende gebeurtenissen die aanleiding geven tot een psychische klacht of aandoening (De Jongh & Ten Broeke, 2003). De effectiviteit van EMDR voor posttraumatische stressstoornis, ofwel PTSS, is in verscheidene gerandomiseerde, gecontroleerde studies vastgesteld. Hierbij werd EMDR vergeleken met zowel wachtlijstcontrolecondities als actieve behandelingen. Uit diverse zogenaamde meta-analyses blijkt dat EMDR een effectieve behandeling is voor acute en chronische PTSS (bijv. Van Etten & Taylor, 1998; Bisson et al., 2007; Seidler & Wagner, 2006;). Zie ook de Multidisciplinaire richtlijn Angststoornissen, De Horizonmethodiek heeft tot doel de negatieve gevolgen van het misbruik voor het vertrouwen en het (sociale) functioneren van het kind te herstellen. En voor de ouders dat zij in staat zijn hun kind optimaal steun te bieden. Veranderingsonderzoek laat een significante vermindering zien direct na de behandeling van (seksuele) gedragsproblemen en de afname van angst, depressie en posttraumatische stressstoornis (PTSS). Voor de niet-seksuele gedragsproblemen zet die significante vermindering zich zelfs verder door in de zes maanden na de therapie, Huiskes & Plugge (2004). 11

12 Nanny Plus Nanny Plus is een intensieve orthopedagogische gezinsbehandeling en biedt hulp aan gezinnen met kinderen van 0 tot 12 jaar, waar ernstige problemen zijn in de opvoeding en waar het kind (gedrags)problemen vertoont. Hierbij valt te denken aan kinderen met (kenmerken van) AD(H)D, ODD, PDD-NOS, maar ook internaliserende problematiek zoals angst en depressie. Indien er sprake is van psychiatrische problematiek bij ouders en KOPP problematiek bij kinderen, dan wordt dit meegenomen in de behandeling. De behandeling start altijd met observatiediagnostiek als onderdeel van de behandelmodule kort maar krachtig 6 van Esther ten Brink. Daarna richt de orthopedagoog zich op verschillende facetten (verdieping); verder life-coachen om positieve gezinsinteracties te bestendigen, psychoeducatie, kindbehandeling, systeemgesprekken, betrekken van het netwerk (vrienden, familie, andere hulpverlening, school) in het veranderingsproces van het gezin. Er wordt gedaan wat nodig is en wat moet dat kan, dit alles gericht op de hulpvraag van het cliëntsysteem. De ouders hebben baat bij de geboden hulp. Bij ouders met (zware) persoonlijke problematiek zien we echter dat aansluitend een (lichtere) vorm van hulp noodzakelijk blijft. De orthopedagogen van Nanny Plus zoeken benodigde hulp in samenwerking met gemeentelijke/ lokale hulpverleners al dan niet in de vorm van buurt/wijkteams. De ontwikkelde Nanny methodiek is in 2013 uitgesplitst in vier flexibele varianten van Nanny Plus (8-15 uur per week, flexibel), waarbij op de vraaggericht een mix gemaakt wordt van de verschillende onderdelen: observatiediagnostiek en de kort maar krachtig behandelmodule observatiediagnostiek, de kort maar krachtig behandelmodule en diagnostiek kind observatiediagnostiek, de kort maar krachtig behandelmodule, met aansluitend de verdiepings-module voor de bestendiging van de opvoedcompetenties en -vaardigheden observatiediagnostiek, de kort maar krachtig behandelmodule, diagnostiek kind, met aansluitend de verdiepingsmodule voor de bestendiging van de opvoedcompetenties en -vaardigheden Contextuele gezinstherapie De contextuele gezinstherapie binnen De Rading wordt ingezet wanneer eerdere hulpverlening onvoldoende effect sorteerde en duidelijk is geworden dat de gezinsverhoudingen en gezinspatronen (transgenerationele problematiek) in belangrijke mate belemmerend werken voor de ontwikkeling van de jeugdige. Dit gebeurt zowel als de jeugdige nog thuis woont als bij de jeugdige die bij De Rading al in zorg zijn. Om ontwikkelingsmogelijkheden te creëren voor de jeugdige zijn betrouwbare relaties met de ouders en belangrijke derden nodig. De contextuele gezinstherapie stimuleert het aangaan van de onderlinge dialoog tussen betrokkenen over de ontstane problemen van de individuele gezinsleden en de problemen binnen het gezinssysteem. Contextuele gezinstherapie is in alle gevallen gericht op de toekomst en beoogt dat door verhelderde/verbeterde gezinsverhoudingen, de jeugdige zich constructief kan gaan ontwikkelen. In 2013 is een toename geconstateerd in het aantal aanmeldingen waarbij een vechtscheiding aanleiding was voor aanmelding. De successen en hiaten die de contextuele therapie constateert in de behandeling van deze complexe problematiek, geven voor 2014 een koers voor de aanscherping van de behandeling hiervan. Tools4U Voor het trainen van sociale vaardigheden van jeugdigen wordt Tools4U (een effectieve evidence-based methode) ingezet. De Tools4U training is een individuele sociale en cognitieve vaardigheidstraining voor jongeren in de leeftijd van 12 tot 18 jaar. De Tools4U training is uit te breiden naar een plusvariant training, waarbij er bijeenkomsten met ouders en met jongere en ouders samen worden toegevoegd. De Tools4U is in 2013 ingezet bij pleegzorg (5 trajecten), de residentiële afdelingen (2 trajecten) en de Utrechtse School (6 trajecten). Onderwijszorgprogramma s Het programma Tools4U is beschikbaar voor jongeren die de Utrechtse School bezoeken. In 2013 zijn er zes Tools4u training aangeboden aan jongeren van de Utrechtse School. Er is regelmatig overleg tussen de medewerkers van De 6 Brink, E. ten, Bekkers, H., Kolster, N. & Oord, S. van der. (2009). Kort maar Krachtig, effectiviteit van een intensieve kortdurende nanny thuisbehandeling op ouderfactoren. In: Tijdschrift van de Vereniging voor Kinder- en Jeugdpsychotherapie, nr. 2, 2009.De behandelmodule Kort maar krachtig is kleinschalig onderzocht met de volgende resultaten]: 3 maanden na deze behandeling blijkt deze significant effectiever dan de reguliere zorg op het gebied van zowel de opvoedstress van de ouders, de opvoedcompetentie en de opvoedingsvaardigheden. 12

13 Rading en die van de Utrechtse School over de vraag en behoefte van jongeren en hun ouders naar passende en ondersteunende hulp. 13

14 II b Pleegzorg Pleegzorg De Rading voorziet in kwalitatief goede pleegzorg. De schaalgrootte van De Rading biedt de randvoorwaarde om dit op een efficiënte en effectieve manier te doen. Voortdurende investering in de inhoudelijke ontwikkeling is onontbeerlijk. Dit om de hulp aan het pleegkind en zijn of haar ouders en pleegouders zo optimaal mogelijk aan te bieden en recht te doen aan de enorme variëteit aan hulpvragen. De Rading zet daarbij in op het bieden van goede pleegzorgbegeleiding die inspeelt op de hulpvraag van het kind, de begeleidingsvraag van pleegouders en die van ouders. Soms uit zich dit door hulp aan kinderen of jongeren, soms in pedagogische ondersteuning van (pleeg)ouders, andere keren in investeren in de samenwerking tussen pleegouders en ouders, begeleiden van omgangsregelingen of interveniëren bij crises. Als de basispleegzorgbegeleiding onvoldoende is of verwacht wordt dat dit onvoldoende is kan De Rading extra effectieve interventies inzetten voor de ondersteuning, training en behandeling van pleeggezinnen en pleegkinderen. Daarmee wordt beoogd om de voortijdige beëindiging van plaatsingen te verminderen. In een promotie onderzoek aan de Universiteit Groningen naar de oorzaak van afgebroken pleegzorg plaatsingen werd de juistheid van deze keuze nogmaals bevestigd 7. De volgende interventies worden binnen pleegzorg ingezet: Basic Trust/Video Interactie Begeleiding (VIB), Parent Management Training Oregon (PMTO), Pleegouder Pleegkind Interventies (PPI), Parent Child Interaction Therapy (PCIT), Tools4U en Triple-P 4 Groepsaanbod. In 2013 heeft De Rading geïnvesteerd in de verdere ontwikkeling van de methode hulpverleningsvariant. De hulpverleningsvariant is de periode bij de start van een pleegzorgplaatsing waarbij uitgezocht dient te worden wat het perspectief van de pleegzorgplaatsing is. Wordt toegewerkt naar een terugplaatsing naar ouders of wordt een opvoedbesluit genomen waarbij gemarkeerd wordt dat het kind niet meer opgroeit bij ouders. Helderheid van dit perspectief is van groot belang voor zowel het kind, diens ouders als pleegouders (zie ook o.a. P. van den Bergh/T. Weterings Pleegzorg in perspectief (2010), Nederlands Jeugdinstituut wat werkt in de pleegzorg (2012). In samenspraak met PI research is een concept methodiek beschreven waarmee in 2013 gewerkt is. Naar aanleiding van ervaringen hiermee zal in 2014 de module vastgesteld en verder geïmplementeerd worden. In samenwerking met andere organisaties voor jeugd- en opvoedhulp is door De Rading de methodiek ouderbegeleiding na een opvoedbesluit ontwikkeld en uitgevoerd. Duidelijk is dat er behoefte is aan extra begeleiding voor ouders en pleegouders als het opvoedbesluit is genomen waarbij niet tot terugkeer van het pleegkind naar het gezin van herkomst wordt besloten. De impact van zo n besluit is groot en de module helpt betrokkenen om dit te verwerken en een nieuw evenwicht te vinden als het gaat om onderlinge relaties, de rol van de ouder(s) en consequenties voor omgang met het kind. De reacties van zowel ouders als pleegouders op de module zijn positief. De modulebeschrijving is in 2013 ter beoordeling aan de databank effectieve interventies van het Nederlands Jeugdinstituut aangeboden. De beoordeling van de module is nog niet afgerond. Nadat er in de afgelopen jaren veel aandacht is uitgegaan naar de ontwikkeling van interventies binnen pleegzorg, is in 2013 t.b.v. de ontwikkeling van basisbegeleiding pleegzorg deze nader gedefinieerd, uitgewerkt en beschreven. In samenwerking met het Nederlands Jeugdinstituut en andere jeugdzorg-organisaties die pleegzorg uitvoeren is in 2012 een basisdocument beschreven waarin visie op pleegzorgbegeleiding, taken en in te zetten instrumenten beschreven zijn. Aan de hand van dit document en in overleg met pleegouders en pleegzorgbegeleiders is in 2013 de methode pleegzorgbegeleiding, de methode deeltijd pleegzorgbegeleiding en de methode begeleide omgangsregeling beschreven en deels geïmplementeerd. Verdere implementatie vindt in 2014 plaats. In het vierde kwartaal 2013 is een project gestart om het starttraject van de pleegzorgplaatsing aan te passen. Binnen dit project wordt bij aanmelding direct een pleegzorgbegeleider gekoppeld aan het pleegkind, ouders en pleegouders. In het kader van continuïteit van zorg blijft deze pleegzorgbegeleider de eerste contactpersoon voor alle partijen. In de eerste gesprekken wordt daarbij nog specifieker onderzocht of plaatsing binnen het netwerk van het pleegkind mogelijk is of dat personen uit het netwerk van het aangemelde gezin op andere manieren ondersteuning kunnen bieden aan het kind. Tevens worden ouders nog uitgebreider bevraagd op de 7 Resultaat van pleegzorgplaatsingen: een onderzoek naar break down en de ontwikkeling van adolescente pleegkinderen bij langdurige pleegzorgplaatsingen: Oijen, Simon van; Rijksuniversiteit Groningen. Dissertatie

15 voorgeschiedenis van hun kind. Dit om een nog completer beeld te genereren t.b.v. de bemiddeling en matching met een pleeggezin. Na evaluatie van het project wordt besloten tot bredere uitrol van het nieuwe starttraject. Om pleegouders nog beter te ondersteunen is er in 2013 gestart met een zogenaamd buddyproject. Binnen dit project ondersteunt een aantal ervaren pleegouders, naast de gebruikelijke professionele begeleiding, nieuwe pleegouders. We maken hiermee nog beter gebruik van de schat aan ervaring en expertise die er bij de pleegouders van De Rading aanwezig is. In 2013 was er (wederom) veel druk op de bezetting binnen pleegzorg. Dit geleid tot een geringe uitbreiding van de capaciteit. Ondanks dat is gedurende het jaar de bezetting binnen pleegzorg voortdurend boven de 100% geweest (gemiddeld 103%). Deel/weekend In 2013 is gekeken naar de inzet en duur van weekendpleegzorg. Tot nog toe was de begeleiding en financiële bemoeienis van De Rading bij inzet van weekendpleegzorg voor onbepaald duur. In 2013 is (inhoudelijk) beoordeeld dat in de meeste gevallen een afbouw na 2 jaar goed mogelijk lijkt. Dit heeft geleid tot een aanpassing van de voorwaarden voor inzet van weekendpleegzorg bij (pleeg)gezinnen. Weekendpleegzorg kan daarna onder eigen regie en verantwoordelijkheid van het (pleeg)gezin worden gecontinueerd. De aanpassing zal leiden tot het efficiënter inzetten van de beschikbare middelen. Observatiediagnostiek (i.c.m. verblijf) De module is in 2013 op verschillende manieren ingezet: - bij complexe problematiek om de juiste pleegzorg begeleiding en interventie in te zetten. - als observatie- en handelingsgerichte diagnostiek binnen residentiële hulp (is integraal onderdeel binnen de kortverblijf en diagnostiek Meidenhuis) - steeds vaker bij biologische gezinnen, mede in het kader van informatie voor de kinderrechter bij ernstige echtscheidingsproblematiek. - diagnostiek t.b.v. gemeentelijke pilots - ontwikkeling van psychodiagnostiek t.b.v. meidenproblematiek op het expertisegebied seksualiteit, trauma en relaties Gezinsonderzoek/bemiddeling Twee uiterst belangrijke onderdelen van het pleegzorgproces zijn het gezinsonderzoek en de bemiddeling. Gezinsonderzoekers bereiden aspirant pleeggezinnen voor op het pleegouderschap en toetsen of deze gezinnen geschikt zijn voor het pleegouderschap. Tevens doen zij onderzoek als kinderen binnen het netwerk geplaatst worden en duidelijk dient te worden of het betreffende pleegkind bij dit netwerkgezin veilig en zo optimaal mogelijk op kan groeien. Ook het doen van aanvullend onderzoek bij pleegouders waarbij bijvoorbeeld een nieuwe partner in het gezin komt behoort tot hun takenpakket. De bemiddelaars matchen de vraag van het pleegkind aan het aanbod van een pleeggezin. Uitgangspunt daarbij is de vraag van het kind. Vele factoren spelen een rol bij de koppeling van kind en gezin: leeftijd eigen kinderen van pleegouders, cultuur, woonplaats, pedagogische vaardigheden van pleegouders, problematiek van het pleegkind, wensen van ouders, klik tussen kind en gezin etc. Cruciaal voor het slagen van de pleegzorgplaatsing is de inschatting die bij de koppeling gemaakt wordt tussen te verwachten ontwikkelingen gedurende de plaatsing en de flexibiliteit en capaciteiten van pleegouders, kinderen en pleegkinderen. Bestandsopbouw Om aan de groeiende vraag naar pleegzorg te kunnen blijven voldoen is het noodzakelijk om te kunnen blijven beschikken over een goed bestand van pleeggezinnen. In september 2012 is een landelijke campagne (met steun van het Stichting Kinderpostzegels Nederland) gestart. De campagne ontdek de pleegouder in de buurt is onderdeel van de actie ontdek de pleegouder in jezelf die in 2011 is gestart. Beide campagnes worden door Pleegzorg Nederland gecoördineerd en landelijk door de verschillende instelling voor jeugd- en opvoedhulp geïnitieerd en (financieel)ondersteund. De Rading participeert actief in dergelijke campagnes. In de afgelopen 25 jaar is De Rading erin geslaagd om een groot en divers bestand van geschikte pleeggezinnen op te bouwen en aan zich te binden. Hierdoor is zij in staat gebleken om de toenemende vraag naar pleeggezinnen goed op te vangen. Dat wil De Rading de komende jaren blijven realiseren, mede door kindgericht te werven en selecteren. 15

16 Werving pleeggezinnen - Kindgericht werven Wanneer er geen geschikte verblijfsmogelijkheden binnen het netwerk van het kind is, zet de pleegzorgbegeleider de expertise van de medewerker kindgericht werven in. Deze medewerker benadert het indirecte netwerk door middel van acquisitie en advertenties. De vervolgstap is dat er een informatiebijeenkomst georganiseerd wordt voor geïnteresseerde aspirant pleegouders. Voor verschillende pleegkinderen zijn er inmiddels op deze manier betrokken en geschikte pleegouders gevonden. Werving Op lokaal gebied werft De Rading allochtone pleegouders door te participeren in het project Diversiteit in pleegzorg waarbij in samenwerking met organisaties voor allochtone jeugdigen gezocht wordt naar nieuwe pleegouders. Tevens wordt actief samenwerking gezocht en voorlichting gegeven aan sleutelfiguren van allochtone gemeenschappen en organisaties die geïnteresseerd zijn in pleegzorg en het pleegouderschap. Voorts reageert De Rading op vragen vanuit de media en onderhoudt De Rading contacten met media om hen te voorzien van juiste informatie. Tweewekelijks vindt een informatieavond plaats voor belangstellenden voor het pleegouderschap. Regelmatig worden voorbereidingsgroepen voor aspirant pleegouders georganiseerd met als resultaat nieuwe beschikbare pleegouders. Pleegouderbestand Aanmeldingen pleegouders Bruto-aanmelding Bezoekers informatieavond Netto aanmelding Definitief / geaccepteerd Netwerkpleegouders geaccepteerd Niet-geaccepteerde netwerkpleegouders Omvang pleegouderbestand (absolute aantallen) Totaal aantal pleegouders waarvan het aantal beschikbare pleegouders waarvan het aantal pleegouders dat bezet is waarvan het aantal pleegouders op rust Uitstroom totaal > Uitstroom Bestandpleegouders > Uitstroom Netwerkpleegouders In onderstaande tabel is zichtbaar dat het gebruik van pleegzorg in 2013 toegenomen. Het was dan ook noodzakelijk om de capaciteit in 2013 te verhogen. De vraag blijft stijgen en de mogelijkheden om te plaatsen, door het groot aantal nieuwe pleeggezinnen, blijft aanwezig. De druk op pleegzorg zal in 2014 naar verwachting - mede gezien de verdere geplande afbouw van residentiële plaatsen - opnieuw hoog zijn. De grootste categorie in het aantal nieuwe plaatsingen in de pleegzorg wordt vooral veroorzaakt door de leeftijdscategorie 0-11 jaar. Wanneer het noodzakelijk is dat kinderen uit huis worden geplaatst, is een pleeggezin in verreweg de meeste situaties het beste alternatief. De Rading heeft in 2013 voor veel jonge kinderen een pleeggezinplaatsing weten te realiseren. Er worden mogelijkheden gecreëerd om pleegzorg voor pubers verder uit te bouwen. Hierbij gaat het om zowel een toename van de plaatsingsmogelijkheden te bewerkstelligen als om geslaagde plaatsingen van pubers te realiseren. Door middel van gerichte werving, voorbereiding en aangepaste begeleiding van pleegouders en specifieke begeleiding van tieners is een stijging van het aantal tieners binnen pleegzorg haalbaar. In 2013 is een eerste opzet gemaakt voor uitvoering hiervan. Dit zal in 2014 verder gestalte krijgen. 8 Dit aantal komt niet overeen met de in de factsheets pleegzorg opgenomen aantal, maar is wel het aantal beschikbare pleegouders eind

17 Cijfers totaal aantal plaatsingen Totaal aantal plaatsingen (in absolute aantallen) Lopende plaatsingen op Lopende plaatsingen op Alle gerealiseerde (nieuwe) plaatsingen Het aantal jeugdigen dat gebruik gemaakt heeft van pleegzorg. (Het gaat hier om unieke personen, niet de doorplaatsingen en niet de wijziging in pleegzorgvariant) Bezettingsgraad gedurende het hele jaar in percentage Cijfers leeftijdsopbouw nieuwe plaatsingen Plaatsingen (deeltijd/voltijd) naar leeftijd 0-4 jaar jaar jaar jaar Vanaf 18 jaar Onbekend Totaal aantal plaatsingen

18 II c Meidenhulpverlening Meidenbehandelgroep Fides Fides is een behandelgroep voor meisjes tussen 15 en 18 jaar met afhankelijkheid- of loverboyproblematiek, die seksueel risicogedrag vertonen en het risico lopen om in het loverboycircuit terecht te komen. De behandeling van Fides vormt een schakel in de keten van Meidenhulpverlening in de provincie Utrecht en richt de behandeling op verdere doorplaatsing naar zelfstandigheidstraining (kamertrainingscentra) De wetenschappelijk gefundeerde methodiek voor deze behandelgroep is ontwikkeld in samenwerking met het Ambulatorium van de universiteit Utrecht. Om de uitvoering van de methodiek blijvend te verbeteren wordt er binnen Fides een vier jaarlijkse cyclus gehanteerd van methode-evaluatie. Methode-evaluatie maakt onderdeel uit van praktijkgestuurd effectonderzoek. Het is de fase waarin de verzamelde onderzoeksgegevens worden gerapporteerd en gebruikt voor de verdere verbetering uitvoering van het programma. In 2011 is binnen Fides een methode-evaluatie uitgevoerd, ondersteund door onderzoekers en adviseurs vanuit SEJN (NJI en Praktikon). De verbeterpunten (aanpassing module werken met ouders en verbetering overgangstraject vanuit gesloten naar open setting) zijn in 2012 uitgevoerd en in 2013 ook positief geëvalueerd. Observatiediagnostiek in combinatie met kortverblijf Meidenhuis Het Meidenhuis heeft twee belangrijke taken; diagnostiek en bescherming. In het Meidenhuis is plek voor meisjes tussen de 13 en 18 jaar. Vanuit een veilige situatie wordt onderzocht wat het geschikte vervolg kan zijn. Bij sommige meisjes kan sprake zijn van uit de hand gelopen gezinsverhoudingen, maar er zijn ook meisjes die slachtoffer zijn geworden van loverboys of die tegen hun zin uitgehuwelijkt dreigen te worden. De methodiek (ontwikkeld in samenwerking met het Ambulatorium van de Universiteit van Utrecht) omvat een intensief diagnostisch programma dat is afgestemd op het meisje en haar gezinssysteem. Het Meidenhuis brengt op basis van de uitkomsten een advies uit voor passende vervolghulp. In 2013 hebben 36 meisjes gebruik gemaakt van het Meidenhuis en zijn de plaatsingen afgesloten met een diagnostisch rapport en behandeladvies. MDFT-Moedige Meiden (Multi Dimensional Family Therapie) De toegekende offerte in het kader van de zorgvernieuwing in 2009 heeft het mogelijk gemaakt dat Lijn5, De Lindenhorst en De Rading hun krachten konden bundelen voor meisjes (zowel normaal begaafd als licht verstandelijk beperkt) die risico s lopen in het kader van seksueel grensoverschrijdend gedrag, misbruikrelaties, het ontwikkelen van persoonlijkheidsproblematiek, risico op tienerzwangerschap en middelenmisbruik. Er is bij deze meisjes sprake van complexe gezinsproblematiek. Bij de overgang van gesloten naar open jeugdzorg was geen aansluitende trajecthulpverlening mogelijk, omdat de eindtermen van de gesloten jeugdzorg niet aansluiten op de begintermen van de open jeugdzorg. Een betere aansluiting en afstemming op elkaar en een gefaseerde overgang is noodzakelijk om meisjes voldoende veiligheid te bieden en te laten profiteren van de gebundelde mogelijkheden en expertise van de open en gesloten jeugdzorg. In samenwerking met de bovengenoemde instellingen wordt het overdrachtstraject uitgevoerd door een intersectoraal team dat volgens de MDFT (Multi Dimensional Family Therapie) methodiek werkt. De MDFT is erkend door de erkenningscommissie Gedragsinterventies van Justitie en door het NJI opgenomen in de Databank effectieve Jeugdinterventies. De in 2012 gestarte tendens, om MDFT vaker in te zetten bij pubermeisjes in pleeggezinnen, heeft zich in 2013 voortgezet. Op het moment dat deze meisjes in de puberteit komen ontstaat er in sommige situaties een beeld van grensoverschrijdend, vaak seksueel, risicovol gedrag, spijbelen, blowen, onttrekken aan gezag. Dit strookt niet me de verwachtingen van pleegouders. Om te voorkomen dat de pleegzorgplaatsingen beëindigd worden, wordt MDFT ingezet. Door de fusie tussen De Lindenhorst en Almata is in 2012 een start gemaakt met de eerste begeleidingstrajecten MDFT voor jongens, dit is in 2013 verder uitgebreid. In 2013 zijn er 44 MDFT trajecten gestart of afgesloten, waarvan 7 bij jongens. Pretty Woman PW is een bijzondere en geïntegreerde methodiek uitgevoerd door Stichting Stade (Jes030), een welzijnsorganisatie en De Rading, waarin tevens tot juli 2013 BJZ Utrecht participeerde voor de toeleiding en veiligheidsbeoordeling inzake meisjes die risico lopen door misbruikrelaties. 18

19 Voor meiden die gevaar in een misbruikrelatie(o.a. loverboys) terecht te komen, wordt voorlichting, advies en begeleiding geboden. Binnen de begeleiding wordt ook gebruik gemaakt van erkende interventies als Girls Talk (groepscounselingprogramma) 9 en Rots en Water (weerbaarheidtraining) 10, gericht op het versterken en stimuleren van het zelfvertrouwen en vergroten van de weerbaarheid in individuele en groepshulpverlening. In 2013 is een start gemaakt met de methodiekbeschrijving en positionering van Pretty Woman mede in het licht van de transitie en transformatie. Sport en beweging On the Move. Een gezond pedagogisch klimaat en goede effectieve programma s worden verbonden met een gezonde fysieke ontwikkeling en is daarmee aanvullend op het hulpverleningsaanbod van De Rading voor meisjes. Het is hierbij van belang dat de vaak verstoorde verbinding tussen het hoofd en het lichaam wordt hersteld (Buysse en Duijvestein, 2011) 11. Vanuit het idee dat sport en beweging hier ondersteunend in kan zijn, is er een gecombineerd aanbod van hulpverlening en sport/beweging ontwikkeld voor deze specifieke doelgroep: relationeel en seksueel getraumatiseerde meisjes tussen de 13 en 23 jaar die in begeleiding zijn binnen de meidenhulpverlening van De Rading. Na het ontwikkelen van een succesvol sportprogramma voor relationeel- en seksueel getraumatiseerde meisjes tussen de 13 en 23 jaar van Lijn5 en De Rading in 2011, is dit in 2012 verder doorontwikkeld en is gestart met het aanbieden van sport-zorgprogramma s aan alle jongeren van De Rading en Lijn5. In 2013 zijn twee sport-zorg coördinatoren voor De Rading en Lijn5 in co financiering met de gemeente aangesteld. On the Move heeft in 2013 een eigen website en werkt binnen Utrecht samen in het samenwerkingsverband: Sport op Maat. In 2014 zal on the move voor alle jongeren binnen Jeugdhulp op Maat worden ingezet. In samenwerking met de Universiteit van Utrecht is een specifieke trainershandleiding voor het tennistraject geschreven om aan de doelstelling te werken: van ander- naar zelfregulatie. Daarnaast zijn er de eerste stappen gezet om meetinstrumenten te ontwikkelen om inzicht te krijgen in hoeverre de doelstellingen bereikt worden. Er wordt vanuit de sport-zorgprogramma s nadrukkelijke samenwerking gezocht met de reguliere sportverenigingen om zoveel mogelijk jongeren na de projecten daar in te laten stromen. Vanuit sport-zorg worden zowel jongeren als sportverenigingen hierin ondersteund. In 2013 zijn er ook voor andere trajecten handleidingen geschreven en zijn er contacten geweest met het NJI wat er nog nodig is om het project On the Move in de databank van het NJI te krijgen. In 2014 zal het NISB( Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen) ons begeleiden om het in de databank van de NISB op te nemen. 9 Het doel van Girls' Talk is bevordering van seksuele gezondheid van laag opgeleide adolescente meiden (circa jaar) met diverse etnische achtergronden. Girls' Talk is een intensieve semigestructureerde en seksespecifieke groepscounselmethodiek.interventie is opgenomen in de databank effectieve jeugdinterventies. 10 Rots en Water is een programma voor jeugdigen van 4 tot 18 jaar, dat hen leert zich enerzijds te verdedigen tegen verschillende vormen van geweld en anderzijds oog en gevoel te krijgen voor eigen grensoverschrijdend gedrag. Interventie is opgenomen in de databank effectieve jeugdinterventies. 11 Buysse, W., & Duijvestein, P. (2011). Sport zorgt: ontwikkeling van vier waardevolle sportaanpakken voor jongeren in de jeugdzorg. DSP Groep: Amsterdam. 19

20 II d Residentiële hulpvarianten In 2011 is De Rading in samenwerking met het Nederlands Jeugdinstituut, het Trimbos Instituut en Triple P International gestart met het ontwikkelen van ConnXionz, een module specifiek gericht op gezinnen van jongeren in de residentiële voorziening. ConnXionz is een opvoedmethodiek die een positieve verbinding tussen de pedagogisch medewerker, de jongere en zijn ouders/verzorgers bevordert. Een belangrijk onderdeel van de ConnXionz methodiek is de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het behandelklimaat in de leefgroep van verschillende betrokken functionarissen(leidinggevende, gedragswetenschapper en de pedagogisch medewerkers). Er worden op individueel niveau doelen gesteld met de jongeren. Ouders worden hierbij zoveel mogelijk betrokken. Vervolgens wordt op een gestructureerde manier aan deze doelen gewerkt. Op deze manier wordt zorg gedragen voor consistentie in het gedrag van alle pedagogisch medewerkers en ouders ten opzichte van de jongeren. Langverblijfgroepen Impala s en Elandhuis De doelgroep van de langverblijfgroepen bestaat uit jeugdigen die, als gevolg van een combinatie van een problematische gezinssituatie en eigen (externaliserende gedrags-)problematiek, geen perspectief hebben om thuis of in een vervangende gezinssituatie te kunnen wonen. In de meeste gevallen hebben de jeugdigen en het gezin van herkomst een langdurige hulpverleningsgeschiedenis. De jeugdigen die opgenomen worden in de langverblijfgroepen hebben in de eerste plaats een stabiele woonomgeving nodig. Van groot belang is dat de jeugdige een woonomgeving voor langere tijd heeft (continuïteit in zorg), een omgeving waar hij kind mag zijn, waar hij opgevoed wordt en de kans krijgt zich te ontwikkelen (achterstand inhalen, groei naar zelfstandigheid). Een team van pedagogisch medewerkers zorgt voor de jongeren en betrekt ouders zoveel als mogelijk bij de opvoeding van de jeugdige. Het bieden van een zo optimaal mogelijke opvoedingssituatie voor jongeren, vraagt om een goed pedagogisch basisklimaat De hierop gestoelde methodiek ConnXionz, lijkt een positief effect te hebben op de gemiddelde behandelduur. Deze was gemiddeld 27 maanden in Binnen de langverblijfgroepen wordt veel geïnvesteerd in netwerkverkenning en netwerkontwikkeling. Doelstelling is om voor iedere jongere een niet professioneel netwerk te mobiliseren waar de jongere tijdens en na de plaatsing ondersteuning van ervaart. De Rading zet hiervoor medewerkers in die gespecialiseerd zijn in netwerkontwikkeling. Kamertrainingscentra (KTC) De Rading biedt in de vorm van zelfstandigheidstraining behandeling aan jongeren van 16 tot en met 21 jaar, die vaak al enige tijd binnen de hulpverlening verblijven en nog onvoldoende sociale en praktische vaardigheden bezitten om zelfstandig te wonen. Het ontbreken van deze vaardigheden komt mede door de aanwezigheid van problematiek van de jongere in combinatie met een niet adequaat of het ontbreken van een sociaal netwerk waarin de jongere kan leren. Het hoofddoel van een zelfstandigheidstraining is dat jongeren zelfstandig een huishouden kunnen voeren en zo maximaal mogelijk in de maatschappij kunnen participeren. Begeleiding wordt geboden bij sociaal emotionele, praktische en financiële leerdoelen. Daarnaast vindt er ook ondersteuning plaats in het omgaan met familie en het gezinsleven. Bij niet overgaan tot behandeling en begeleiding in de groei naar zelfstandigheid, stagneert de ontwikkeling van de jongere waardoor de jongere meer risico loopt op delinquent gedrag, verslavingsproblematiek, schulden, geen beroepscarrière, ongezonde levensstijl en het ontbreken van een goede dagbesteding en sociaal netwerk. Uiteindelijk kunnen zij zelfs dak- of thuisloos raken. De Rading heeft twee varianten van zelfstandigheidstraining, een basis variant en een lichte variant, waarbij jeugdige wonen in huisvesting van De Rading en waarbij de begeleiding respectievelijk meer of minder intensief is, afhankelijk van de ondersteuningsbehoefte van jongeren. Tevens wordt de methodiek ambulant ingezet om uithuisplaatsingen te voorkomen of te bekorten. De methodiekbeschrijving van KTC in 2013 afgerond en is een start gemaakt met de implementatie hiervan. De methodiek bestaat uit een theoretische onderbouwing en een praktische uitvoering die opgebouwd is uit diverse bouwstenen, afhankelijk van de hulpvraag van de jongere. Daardoor wordt de effectiviteit van de behandeling verbeterd. 20