Handleiding voor stembureauleden

Transcriptie

1 Handleiding voor stembureauleden Hoe ziet de verkiezingsdag er uit? Tweede Kamerverkiezing Gemeente Rotterdam woensdag 15 maart

2 Colofon Uitgave: gemeente Rotterdam Tweede Kamerverkiezing 2017 Foto s omslag, pagina 10 en 14: David Rozing Druk: Veenman+ Oplage: 2000 exemplaren Toegangscodes op codekaart De toegangscodes om de ipad te ontgrendelen en de pincode om de SIM te ontgrendelen staan op een kaart. De kaart vind je in de envelop die aan de stembus hangt. 2

3 Inhoud A Inleiding 4 B Dagindeling stembureau 5 C Belangrijke aandachtspunten 6 D Taken en verantwoordelijkheden 8 stembureauleden E StembureauApp 11 Hoofdstuk 1 Openen stembureau Welkom De stembus Stembox Aanmelden stembureauleden 13 Hoofdstuk 2 Stemming shift Het stemproces Controle van de stempas Kiezerspas Welke identiteitsbewijzen zijn geldig? Machtigingen Stembiljetten Herstel gemaakte fouten 18 Hoofdstuk 3 Shiftwissel De checklist 19 Hoofdstuk 4 Stemming shift Stemmen shift Herstel gemaakte fouten 20 Hoofdstuk 6 Telling 23 Stap 1 - Sneltelling 23 Stap 2 - Eindtelling 24 Hoofdstuk 7 Afsluiten stembureau 25 Bijlagen 1 Handleiding Ipad en StembureauApp 27 2 Stempas en volmacht achterkant stempas 29 3 Kiezerspas en volmacht achterkant kiezerspas 30 4 Schriftelijke volmacht 31 5 Register Ongeldige Stempassen (ROS) 32 6 Voorbeeld ingevuld proces-verbaal 33 7 Checklisten 34 Hoofdstuk 5 Voorbereiden telling Ruim de tafel leeg Openbaar Geldig of ongeldig 22 3

4 A Inleiding Beste stembureauleden, Op 15 maart is de verkiezing van de Tweede Kamer. U heeft zich aangemeld als stembureaulid. Heel veel dank daarvoor! Als lid van een stembureau zorgt u ervoor dat alle Rotterdamse kiezers in een plezierige sfeer en goed georganiseerd hun stem kunnen uitbrengen. Om een geslaagde dag te waarborgen, verzorgen we (online) trainingen en wordt de voorzitter op het stembureau ondersteund door de StembureauApp. Daarnaast is er deze handleiding. Hierin staan we uitgebreid stil bij de gang van zaken op een stembureau. Leest u deze handleiding ruim voor 15 maart goed door. Hij bevat belangrijke informatie. Op de verkiezingsdag is er op ieder stembureau een handleiding aanwezig. Heeft u na het lezen van de handleiding nog vragen? Stuur dan een naar ons verkiezingsteam via: verkiezingen2017dv@rotterdam.nl. Met uw inzet vertrouw ik op een goed verloop van de verkiezingsdag! H.E. Reukema - Gevers Directeur Gebieden 4

5 B Dagindeling stembureau 4:00 uur OPENEN LOCATIE De portier neemt de stembus en bijbehorende materialen in ontvangst 6:30 uur OPENEN STEMBUREAU De portier draagt de stembus en materialen over aan de voorzitter De voorzitter start de StembureauApp Stembureauleden shift 1 komen binnen en worden aangemeld in de app Instructie en taakverdeling door voorzitter aan stembureauleden Start voorbereiding Ca. 17:00 uur broodmaaltijd ter plaatse (deze wordt bezorgd) 21:00 uur EINDE STEMMING EN START TELPROCES Indien van toepassing: voorzitter wijst laatste kiezer in de rij aan die mag stemmen Sleuf van de stembus sluiten nadat de laatste kiezer heeft gestemd Aankomst extra tellers Voorbereiding werkzaamheden door voorzitter volgens checklist in de app Sneltelling volgens instructies en checklist in de app Eindtelling volgens instructies en checklist in de app 7:30 uur STEMMEN SHIFT 1 Het stemlokaal opent de deuren voor de kiezers Start stemmen Ca. 12:00 uur broodmaaltijd ter plaatse (deze wordt bezorgd) 15:30 uur SHIFTWISSEL Voorzitter van shift 1 meldt stembureauleden shift 2 aan in de app Overdracht door voorzitter en leden shift 1 aan de nieuwe stembureauleden Voorzitter shift 1 draagt de ipad over aan de voorzitter van shift 2 16:00 uur STEMMEN SHIFT 2 Vertrek stembureauleden shift 1 Vervolg stemmen Vanaf ca. 02:00 uur AFSLUITEN STEMBUREAU Invullen proces-verbaal door voorzitter en ondertekening door alle aanwezige stembureauleden Stembureauleden verlaten het stembureau De voorzitter gaat naar het inleverpunt en levert het tasje met daarin het proces-verbaal en de ipad met toebehoren in bij de controleur. De portier wacht tot stembus is opgehaald Locatie wordt afgesloten door de portier Deze handleiding volgt, net als de e-learning en de StembureauApp, de activiteiten van een verkiezingsdag van begin tot einde. 5

6 C Belangrijke aandachtspunten StembureauApp Bij de Tweede Kamerverkiezing op 15 maart wordt weer op alle stembureaus in Rotterdam gebruik gemaakt van de StembureauApp. Volg alle stappen die de StembureauApp aangeeft! Voor jezelf maar ook voor de verkiezingsorganisatie. De app ondersteunt de voorzitter van het stembureau met checklists op verschillende momenten van de dag. Daarnaast controleert de app automatisch de geldigheid van de stempassen en ondersteunt hij de voorzitter bij het tellen van de stemmen. Ook kan de voorzitter via de app alle stembureauleden aanmelden en chatten met de helpdesk. Afwezigheid stembureaulid Is een stembureaulid niet aanwezig? Dan geeft de voorzitter dat telefonisch door aan de helpdesk via of via de chatfunctie in de StembureauApp. Werkt de app (tijdelijk) niet? In ieder hoofdstuk van de handleiding staat bij het symbool dat hier links staat afgebeeld, omschreven wat je moet doen op dat moment van de verkiezingsdag. Hou tijdens de verkiezingsdag je mobiele telefoon bij de hand en neem ook op als je door een anoniem nummer wordt gebeld! Het kan zijn dat de helpdesk contact met je zoekt. Identiteitsbewijs De kiezer moet zijn stempas en een (geldig) identiteitsdocument overhandigen. Toegestaan zijn een Nederlands of EU paspoort, rijbewijs of identiteitskaart. Een kiezer mag stemmen met een identiteitsbewijs dat op de dag van de stemming maximaal 5 jaar is verlopen (dus geldig tot 16 maart 2012). Stempas Elke kiezer ontvangt van de gemeente een stempas. Op de stempas staat het adres van een stembureau in de buurt. Om te stemmen is de kiezer niet gebonden aan het stembureau dat op de stempas staat. De kiezer kan stemmen in één van de stembureaus in de gemeente Rotterdam. Kiezerspas Een kiezer kan in een andere gemeente stemmen dan zijn woonplaats met een vooraf aangevraagde kiezerspas. Machtigingen Een gemachtigde kan de stem van de volmachtgever alleen uitbrengen als hij zelf tegelijkertijd ook gaat stemmen. Een gemachtigde mag naast zijn eigen stem maximaal twee volmachtstemmen uitbrengen. Machtigen kan op twee manieren: Volmacht achterkant stempas Volledig ingevulde achterkant van de stempas, inclusief handtekening. Behalve dit volmachtsbewijs, moet de gemachtigde ook een (kopie van) een identiteitsbewijs van de volmachtgever overhandigen. Deze kopie van het identiteitsdocument van de volmachtgever mag ook maximaal vijf jaar verlopen zijn. Schriftelijke volmacht De kiezer kan ook ruim voor de verkiezing bij de gemeente een zogenoemde schriftelijke volmacht aanvragen. Bij het stemmen met een vooraf aangevraagde volmacht hoeft géén (kopie) identiteitsdocument van de volmachtgever te worden getoond. Achterin de handleiding vind je voorbeelden van stempassen, kiezerspassen en de machtigingen. Bekijk deze goed. Omdat stembureaus niet altijd goed zijn verlicht, zit er in de stembox een lampje. Zet deze naast de ipad, met de lichtbundel boven de camera gericht. Het licht valt dan op de QR-code op de stempas zodat de camera van de ipad deze beter scant. Stemgeheim De kiezer moet in het geheim zijn stem uitbrengen in het stemhokje. Je grijpt in als twee kiezers zich tegelijkertijd in het stemhokje (dreigen te) bevinden. Lichamelijk contact wordt hierbij vermeden. Kinderen die in staat zijn de kiezer te beïnvloeden bij het stemmen, mogen niet mee in het stemhokje. 6

7 Assistentie in een stemhokje Assistentie in een stemhokje is toegestaan wanneer de kiezer vanwege een lichamelijke beperking niet zelfstandig kan stemmen. De voorzitter beoordeelt of de lichamelijke beperking de kiezer belemmert om alleen te stemmen. De kiezer bepaalt wie hem in het stemhokje begeleidt, dit kan ook een stembureaulid zijn. De begeleider ontvangt een hesje van de voorzitter en trekt dit aan. Zo is duidelijk zichtbaar waarom twee mensen zich in één stemhokje bevinden. De stembureauleden zijn herkenbaar aan de sticker op hun kleding. Geen reclame en beïnvloeding In het stembureau mag geen reclamemateriaal worden verspreid (ook geen partijbuttons, partijposters of partijfolders). Leden van het stembureau mogen geen blijk geven van hun politieke voorkeur. Als dit toch gebeurt, is het de taak van de voorzitter om hier tegen op te treden. Veilig en gastvrij De stembureauleden zorgen samen voor een veilige en gastvrije omgeving. De huisregels voor Rotterdamse stembureaus hangen in het stembureau. Het is in dit stemlokaal niet toegestaan om: huisdieren mee te nemen, met uitzondering van hulphonden; op rolschaatsen, rollerskates en dergelijke te rijden; te roken en/of alcohol en/of drugs te gebruiken; na het stemmen in het stemlokaal te verblijven (tenzij men zich in de publieke ruimte bevindt); op luidruchtige wijze mobiele telefoongesprekken te voeren; lawaai te maken of op een andere manier de orde te verstoren; zich agressief te gedragen tegen stembureauleden, toezichthouders, politie of andere personen; activiteiten te ontplooien die gericht zijn op het beïnvloeden van de keuze van de kiezers. De voorzitter is eindverantwoordelijk voor de gang van zaken op het stembureau en voor de handhaving van de orde. Hij let op de volgende punten: of stembureauleden hun politieke voorkeur voor zichzelf houden; of de kiezers in vrijheid hun eigen keuze maken; of er voldoende afstand is tot de stemhokjes; of kiezers alleen gaan stemmen. Ordeverstoring en/of agressief gedrag meldt de voorzitter telefonisch via of 112. Pers Het is pers toegestaan in de publieksruimte van het stemlokaal te verblijven zolang de orde niet wordt verstoord en de voortgang van de stemming niet wordt belemmerd. Voor eventuele vragen van de media neemt de voorzitter contact op met helpdesk De media heeft toestemming nodig om jou of stembureauleden te filmen. Wil je niet gefilmd worden? Geef dit dan aan. 7

8 D Taken en verantwoordelijkheden stembureauleden Let op: de taken zijn voor deze verkiezing voor het eerst anders verdeeld. Op het stembureau Belangrijk is dat leden op een stembureau met elkaar samenwerken. Dit betekent onder andere onderling signalen doorgeven en hulp bieden bij mogelijk lastige situaties. De stembureauleden zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de gang van zaken in het stembureau. s Morgens richten zij het stembureau in en leggen zij de stemmaterialen op aanwijzing van de voorzitter op de juiste plaats. Zij ondersteunen het stemproces door toezicht te houden op de stemhokjes en te controleren of de kiezer zijn stembiljet in de stembus stopt. Na het stemmen, tellen de stembureauleden op aanwijzing van de voorzitter de uitgebrachte stembiljetten volgens de telinstructie. Het is toegestaan om de stembureauleden in onderling overleg van taak te laten wisselen. In verband met het bedienen van de ipad kunnen alleen de voorzitter en plaatsvervangend voorzitter met elkaar van taak wisselen en dus niet met de andere stembureauleden. De gemeente Rotterdam is niet aansprakelijk voor schade aan persoonlijke eigendommen van de stembureauleden die ten tijde van het uitoefenen van hun functie op de verkiezingsdag is ontstaan. De voorzitter De voorzitter is eindverantwoordelijk voor de gang van zaken op het stembureau, hij weet precies wat er op een verkiezingsdag van hem wordt verwacht. De voorzitter verdeelt de taken onder de stembureauleden voorafgaand en tijdens het stemmen, en gedurende het tellen. Tijdens het stemmen controleert de voorzitter de echtheid van de stempas en controleert hij de geldigheid door deze te scannen met de StembureauApp. De voorzitter is te herkennen aan: de sticker met voorzitter ; hij zit in het midden van de tafel; is degene die de ipad bedient. De voorzitter dient kennis te hebben genomen van de inhoud van het procesverbaal. Tip: Bestudeer op rustige momenten op het stembureau nogmaals het proces-verbaal. De voorzitter is de enige die de ipad bedient en laat deze nooit onbemand achter. Als hij even weg moet, draagt hij de ipad over aan de plaatsvervangend voorzitter die dan de ipad in zijn plaats mag bedienen. Als de ipad het niet doet, probeer deze eerst opnieuw op te starten. Volg de instructies van deze handleiding. Lukt dit niet? Neem dan telefonisch contact op met de helpdesk om dit te melden. Indien nodig werk je verder met behulp van de checklists uit de handleiding en/of het Register van Ongeldige Stempassen. Proces-verbaal De app is een hulpmiddel voor de werkzaamheden op een stembureau. Het invullen van het proces-verbaal met bijlagen is de formele verslaglegging van de verkiezingsdag. In het proces-verbaal wordt ook de uitslag van het stembureau vastgelegd. Daarbij wordt een verklaring gegeven van eventuele verschillen tussen de toegelaten kiezers en de getelde stembiljetten. Als de aantallen niet overeenkomen en de voorzitter heeft hiervoor geen verklaring, dan moeten alle ingenomen stempassen, volmachten en kiezerspassen waarmee gestemd is opnieuw worden geteld. Is het verschil hiermee niet verklaard dan moeten de stembiljetten opnieuw geteld worden. Dankzij de StembureauApp zien de controleurs die bij de helpdesk zitten op afstand ook of er een (groot) verschil is. Als het verschil tussen het aantal toegelaten kiezers en het aantal getelde stembiljetten groter is dan vijf, neemt de helpdesk telefonisch contact op met de voorzitter om te helpen het verschil op te lossen of te verklaren. 8

9 Plaatsvervangend voorzitter De plaatsvervangend voorzitter is het eerste lid aan tafel. Hij controleert of de stempas van de kiezer is door de gegevens op de stempas en het identiteitsbewijs van de kiezer op achternaam, geboortedatum en geldigheid te vergelijken. Bij een volmacht controleert hij of de achterkant van de stempas (of achterkant van de kiezerspas) is getekend. Na deze controles geeft hij de stempas aan de voorzitter. Als de voorzitter vanwege onvoorziene omstandigheden (tijdelijk) de stemtafel of het stembureau verlaat, neemt de plaatsvervangend voorzitter de rol van voorzitter over. Op dat moment gelden dezelfde verantwoordelijkheden voor de plaatsvervangend voorzitter als voor de voorzitter. Stembureaulid aan tafel Het stembureaulid is het derde lid aan tafel. Hij neemt de stempas van de voorzitter aan, schrijft hier een volgnummer op en maakt de stempas onbruikbaar door er een groot kruis op te zetten. Dit geldt voor alle soorten passen die worden ingenomen. Vervolgens reikt hij het stembiljet uit aan de kiezer. Het stembiljet wordt pas uitgereikt als er een stemhokje vrij is. Als een kiezer per ongeluk zijn stembiljet verkeerd invult - en nog niet in de stembus heeft gedaan - mag het lid aan tafel één keer een nieuw biljet uitreiken. Hij neemt het verkeerd ingevulde biljet in en noteert op het biljet dat het onbruikbaar is vanwege een vergissing. Ook biljetten die worden teruggegeven, omdat de kiezer weigert te stemmen, moeten worden ingenomen en onbruikbaar worden gemaakt door er een groot kruis op te zetten. Op deze biljetten moet worden genoteerd dat het gaat om een weigering. Het derde lid aan tafel heeft voor deze verkiezing zes genummerde stapels voor zich op de tafel: 1. stempassen 2. volmachten 3. kiezerspassen 4. ongeldige stempassen, volmachten en kiezerspassen 5. teruggegeven stembiljetten (als gevolg van een vergissing of een weigering) 6. passen die door een (tijdelijke) storing in de app niet ingescand zijn. Deze kunnen aan het einde van de dag of tussendoor zodra de app het weer doet alsnog worden ingescand en vervolgens op de juiste stapel worden gelegd en voorzien van een volgnummer. Voor het tellen van de stemmen begint moet deze stapel leeg zijn. Stembureaulid bij de stembus Eén stembureaulid neemt plaats bij de stembus. Hij let erop dat de kiezer het stembiljet in de bus stopt en houdt toezicht op de stemhokjes. Ook zorgt hij ervoor dat kiezers volgens de looprichting het stembureau verlaten. Neemt een kiezer het stembiljet mee? Dan turft het lid bij de stembus dit op de turflijst. Stembureaulid bij de deur Het stembureaulid bij de deur verwelkomt de kiezers, hij vraagt ze alvast hun stempas en identiteitsbewijs bij de hand te houden. Hij beantwoordt eventuele vragen van kiezers. Op een locatie met een dubbel stembureau verwijst het lid bij de deur de kiezer naar het minst drukke stembureau. Tellers Per stembureau komen om uur twee extra tellers helpen. Ze melden zich bij de voorzitter en volgen verdere instructies op. 9

10 Dubbele stembureaus Dubbele stembureaus in één ruimte zijn niet elkaars concurrenten, maar werken juist met elkaar samen. Het is belangrijk dat de kiezersstroom verdeeld wordt over beide bureaus, zodat beide bureaus na sluiting van het stembureau ongeveer evenveel stembiljetten hoeven te tellen. Op deze manier kunnen jullie ook gezamenlijk opruimen en het stembureau verlaten. Toezichthouder Verkiezingen De toezichthouders zullen de stembureaus bij surveillance aandoen. Gebiedsmedewerkers Tussen 7.30 uur en 9.00 uur komen medewerkers van het gebiedskantoor kijken of het stembureau vindbaar en toegankelijk is voor kiezers. Volg eventuele aanwijzingen van de gebiedsmedewerkers op. Portier De portier is vanaf uur op het stembureau aanwezig om de stembus en bijbehorende materialen in ontvangst te nemen. Hij draagt deze over aan de voorzitter. In de ochtend is hij tot 8.00 uur bij het stembureau aanwezig. Aan het einde van de verkiezingsdag meldt de portier zich weer om uur. Hij zorgt ervoor dat het stembureau wordt afgebroken en netjes wordt achtergelaten. Na de telling en afronding draagt de portier de stembus over aan de transporteur en sluit het stembureau af. Stadswacht In de stemlokalen waar veel kiezers worden verwacht, is permanent een stadswacht aanwezig. De stadswacht is beëdigd tot buitengewoon opsporingsambtenaar (BOA) en heeft daardoor onder andere een taak gericht op handhaving van openbare rust en orde. De stadswacht stemt zijn inzet bij mogelijk risicovolle situaties of calamiteiten altijd af met de voorzitter. Voor stembureaus waar geen permanente stadswacht aanwezig is, geldt dat via de helpdesk om assistentie van een stadswacht kan worden gevraagd. 10

11 E StembureauApp In de stembus vind je het tasje met de ipad. In dit tasje tref je de oplader voor de ipad aan en het proces-verbaal. 010 In bijlage 1 van deze handleiding vind je een uitgebreide instructie voor het in gebruik nemen van de ipad en StembureauApp. Hoe de app werkt Boven in het scherm is een menubalk die elke fase van de verkiezingsdag toont. Afhankelijk van het moment van de dag, biedt de app een andere ondersteuning. Op sommige momenten, zoals bij het openen van het stembureau, de shiftwissel en het afsluiten van het stembureau geeft de app via checklists stap voor stap instructies. Tijdens het stemmen controleert de app de geldigheid van stempassen. Bij het tellen helpt de app bij het opsporen en verklaren van telverschillen. Daarnaast is het mogelijk via de app te chatten met de helpdesk om meldingen door te geven en/of vragen te stellen. Checklists De checklists geven activiteiten aan die de voorzitter en de andere stembureauleden moeten verrichten. Nadat de activiteit is afgerond, vinkt de voorzitter dit af in de StembureauApp. Als dit laatste niet gebeurt, kun je niet verder in de app. Start als eerst de ipad op Zet de ipad aan en ontgrendel de ipad. De toegangscode om de ipad te ontgrendelen zit in de envelop die aan de stembus hangt. Ontgrendel ook de simkaart om verbinding te kunnen maken met het internet. De pincode om de SIM te ontgrendelen vind je op de codekaart. Start de StembureauApp. De voorzitter vult zijn mobiele telefoonnummer in bij de gebruikersnaam. Vervolgens ontvangt de voorzitter op zijn mobiele telefoon het wachtwoord, dat hij invult in de app. Daarna opent het welkomstscherm. Als de app niet werkt, probeert de voorzitter de app opnieuw op te starten volgens de instructie in bijlage 1 van deze handleiding. Werkt de app dan nog niet of is er een storing? Bel de helpdesk! Het stemproces gaat ondertussen gewoon door. De stembiljetten worden tijdelijk handmatig gecontroleerd aan de hand van het Register Ongeldige Stempassen. Facilitaire meldingen kunnen tijdens een storing ook telefonisch worden gedaan via de helpdesk, tel

12 Hoofdstuk 1 Openen stembureau 1.1 Welkom Vandaag is het verkiezingsdag! De portier opent om 4:00 uur de locatie. Alle stembureauleden moeten uiterlijk 6:30 uur op het stembureau aanwezig zijn. De voorzitter pakt de stembus. Deze is afgesloten met een cijferslot. De code van het cijferslot is te vinden op de codekaart die in de envelop aan de stembus hangt. Als de voorzitter de codekaart heeft gebruikt, dan stopt hij de codekaart in de stembox. De voorzitter van shift 2 heeft de codekaart aan het eind van de dag weer nodig. De voorzitter maakt de stembus open en haalt alle materialen eruit. Als eerste start de voorzitter de ipad en voorziet deze van stroom. Vervolgens logt de voorzitter in op de ipad met behulp van de inlogcodes op de codekaart. Hij logt in met zijn mobiele telefoonnummer en wachtwoord in de StembureauApp (het wachtwoord ontvangt de voorzitter per SMS). Aan de hand van de checklist controleert de voorzitter of het stemlokaal goed is ingericht en zorgt hij ervoor dat de taken onder de stembureauleden worden verdeeld. De stembureauleden verzorgen de aankleding van het stembureau en leggen het materiaal voor de stemming klaar. 1.2 De stembus De inhoud van de stembus bestaat onder meer uit: de tas met daarin de ipad met oplader en het proces-verbaal; stembox met het stemmateriaal, ingepakt in de volgorde waarin ze nodig zijn; in bundels verpakte blanco stembiljetten; het papieren Register Ongeldige Stempassen; een krat met waterkoker, verlengsnoer; versnaperingen voor beide shifts. 1.3 Stembox Op het materiaal in de stembox moet het juiste stembureaunummer staan. De stembox bevat onder meer: een zakje met klein materiaal (waaronder rode potloden, stiften, pennen, elastiekjes, rekenmachine en plakband); de benodigdheden voor het openen en inrichten van het stembureau; lampje; de benodigdheden voor het voorbereiden van de telling; de benodigdheden voor de telling; de benodigdheden om het stembureau af te sluiten. 12

13 Handtekening stembiljetten Op de achterzijde van ieder stembiljet moet de handtekening staan van de voorzitter van het centraal stembureau. De voorzitter controleert dit zodra er een bundel wordt aangebroken. Heeft een stembiljet geen handtekening, of een afwijkende handtekening? Dan mag het stembiljet niet aan een kiezer worden uitgereikt. Maak het stembiljet onbruikbaar door er op beide kanten een kruis op te zetten. Sluiten stembus Controleer met de stembureauleden of de stembus leeg is. Sluit de klep van de stembus. Open de sleuf van de stembus, aan de binnenkant van de deksel zit een schuifje. Haal dit schuifje over om de sleuf te openen. De sleuf wordt aan de buitenkant van de deksel vastgezet met de aangebrachte vergrendeling. Daarna wordt de stembus met het bijgeleverde slot gesloten. Het slot is af te sluiten door de cijfers op het slot te verdraaien. 1.4 Aanmelden stembureauleden Voorafgaand aan de verkiezingsdag ontvangt de voorzitter de namen en telefoonnummers van alle stembureauleden. In het scherm Bezetting moeten alle stembureauleden worden aangemeld van shift 1. Je hoeft de stembureauleden na de shift niet af te melden. Heb je iemand ten onrechte ingecheckt? Dan kan de helpdesk dit ongedaan maken. Ben je voorzitter op 15 maart? Neem dan op 14 maart contact op met de andere stembureauleden. Zo weet je zeker dat ze aanwezig zijn de volgende dag. Als een stembureaulid er om 6:45 uur nog niet is, neemt de voorzitter telefonisch contact op met diegene. Als het lid niet bereikbaar of beschikbaar is, meldt de voorzitter dit telefonisch bij de helpdesk. De helpdesk stuurt zo snel mogelijk een vervanger en koppelt dit terug via een chatbericht. De naam van de vervanger verschijnt vanzelf in de StembureauApp in het lijstje met stembureauleden in het menu Bezetting. Zodra het vervangende lid is gearriveerd op het stembureau, meldt de voorzitter hem aan in de app. Als de app niet werkt Doet de StembureauApp het niet tijdens het openen van het stembureau? Gebruik dan de papieren checklist Openen stembureau uit Bijlage 6 achterin deze handleiding. 13

14 14

15 Stembureau Rotterdamse stijl Stembureau Rotterdamse stijl, dubbel stembureau Stembureaulid C C C Voorzitter B B B STEM BUS Stembureaulid STEM BUS STEM BUS PLV Voorzitter A A A Publieksruimte Publieksruimte Publieksruimte C stembiljet B stempas i Stembureaulid i A identiteitsbewijs 15

16 Hoofdstuk 2 Stemmen shift Het stemproces Het stembureau is om 7:30 uur open. 1. Het lid bij de deur verwelkomt de kiezer en vraagt de kiezers om hun stempas en identiteitsbewijs gereed te houden. 2. De plaatsvervangend voorzitter controleert of de stempas van de kiezer is door de gegevens op de stempas en het identiteitsbewijs van de kiezer op achternaam, geboortedatum te vergelijken. Bij een volmacht controleert hij of op de achterkant van de stempas (of achterkant kiezerspas) een handtekening staat en of het kopie identiteitsbewijs aanwezig is. 3. De voorzitter beoordeelt visueel de echtheid van de passen en controleert de geldigheid van de passen door deze te scannen met de StembureauApp. 4. Het derde lid aan tafel neemt de pas in en zet er een volgnummer op. Hij maakt de pas ongeldig door er een groot kruis op te zetten en legt deze op de juiste stapel (iedere stapel wordt apart doorgenummerd). Daarna reikt hij het stembiljet uit aan de kiezer. 5. Het lid bij de stembus controleert of het stembiljet in de stembus wordt gedaan en houdt bij hoeveel stembiljetten niet worden ingediend. Controleer voordat het stembureau opent of er beveiligingscamera s hangen. Bel als dat het geval is de helpdesk. Stemmen door stembureauleden Voor de stemgerechtigde stembureauleden geldt dat zij hun stem kunnen uitbrengen in het stembureau waar zij die dag zitting hebben, ook als ze niet in Rotterdam wonen. Leg de passen van niet-rotterdamse stembureauleden op de stapel niet gescande passen en corrigeer het aantal bij de shiftwissel of bij voorbereiding telling. 2.2 Controle van de stempas De voorzitter scant met de app de QR-code, die linksonder op de stempas staat. Als de QR-code het niet doet, voert de voorzitter het stempasnummer handmatig in, in de app. Heeft een kiezer een vervangende stempas? Dan zit er geen QR-code op de pas om te scannen. Deze stempassen voert de voorzitter handmatig in. De app geeft aan of de kiezer mag stemmen en dus niet voorkomt in het Register Ongeldige Stempassen (ROS). Bovendien wordt gecontroleerd of deze stempas niet eerder is gebruikt die dag. Geeft de app aan dat de stempas wel in het ROS staat, dan mag de kiezer met deze stempas niet stemmen. Neem de stempas in en maak hem ongeldig door er een kruis op te zetten. Houd deze ongeldig gemaakte stempassen apart van de andere stempassen en nummer deze op een apart stapeltje door. De voorzitter en plaatsvervangend letten op de volgende kenmerken: 1. De persoonsgegevens van de kiezer. De plaatsvervangend voorzitter controleert of deze gegevens overeenkomen met het identiteitsbewijs. 2. Aan het hologramfolie is te zien dat de stempas echt is. Dit hologramfolie zit onderaan in het midden. Ook de volmacht en de kiezerspas zijn voorzien van een hologramfolie. 3. Aan de randen van de stempas zijn gekleurde blokjes in een fluorkleur gedrukt. 16

17 2.3 Kiezerspas Een kiezer kan in een andere gemeente zijn stem uitbrengen. Hiervoor vraagt hij vooraf een kiezerspas aan bij de gemeente waarin hij woont. De kiezerspas is een apart document. Controleer de gegevens van de kiezer aan de hand van het identiteitsbewijs. Controleer de echtheid van de kiezerspas aan de hand van het hologramfolie en de rand met blokjes in een fluorkleur. Een kiezerspas heeft geen QR-code. Deze kun je dus niet scannen met de app. Gebruik de knop in de app om de kiezerspas te verwerken. Een door een kiezer vooraf aangevraagde schriftelijke machtiging en een kiezerspas komen niet voor in het ROS en hoeven dus niet te worden gescand. 2.4 Welke identiteitsbewijzen zijn geldig? Toegestane identiteitsdocumenten zijn een paspoort, identiteitskaart of rijbewijs uit Nederland of een ander EU-land dat minimaal geldig is tot 16 maart 2012 (let op de datum geldigheid op het document). Mocht een kiezer een document overleggen dat je niet herkent neem dan contact op met de helpdesk: Als de app niet werkt Het kan gebeuren dat de app tijdelijk niet werkt tijdens het stemmen in shift 1 of shift 2. Controleer de pas dan handmatig met het papieren ROS. Leg de stempassen apart op de stapel van handmatig gecontroleerde stempassen. Als de app weer beschikbaar is kun je ze alsnog scannen, voorzien van een volgnummer en op de juiste stapel leggen. Alternatief document voor identificatie Een kiezer van wie het identiteitsdocument kwijtgeraakt of gestolen is, moet aan de voorzitter een proces-verbaal van de politie of een verklaring van de gemeente kunnen tonen. Ook moet hij een document laten zien waarop zijn naam en foto staan (bijvoorbeeld een pasje van zijn werkgever). 2.5 Machtigingen Kan een kiezer zelf niet komen stemmen? Dan kan hij een andere kiezer machtigen. Dat kan op meerdere manieren: Door het volmachtbewijs op de achterkant van de stempas in te vullen. Door vooraf via de gemeente een schriftelijke volmacht aanvragen. De gemachtigde krijgt dan een speciaal volmachtbewijs. Door het volmachtbewijs op de achterkant van een kiezerspas in te vullen. Een machtiging wordt door de gemachtigde ingeleverd als hij zelf ook gaat stemmen. AIs een kiezer die ook een volmachtstem wil uitbrengen de kopie van het identiteitsbewijs van de volmachtgever vergeten? Laat de kiezer niet toe tot de stemming en vraag of hij later wil terugkomen. Anders mag hij de volmachtstem niet meer uitbrengen. Volmacht achterkant stempas Op de volmacht op de achterkant van de stempas staan twee handtekeningen: één van de volmachtgever en één van de gemachtigde. De volmachtgever geeft aan wie in zijn plaats stemt. De naam en adresgegevens van de gemachtigde moeten volledig zijn ingevuld. De volmachtgever moet een kopie van zijn identiteitsbewijs meegeven aan de gemachtigde. Deze kopie laat de gemachtigde zien op het stembureau. Een goed zichtbare foto van iemands identiteitsbewijs op een telefoon geldt ook als kopie, mits de persoonlijke gegevens duidelijk leesbaar zijn en de handtekening te controleren is. Bij twijfel over de volmacht spreek je de gemachtigde aan. Vraag naar de relatie met de volmachtgever. Overhandig bij een juist ingevulde volmacht in alle 17

18 gevallen het stembiljet aan de kiezer. Bij gerede twijfel over het tot stand komen van de volmacht neem dan de volgende tekst op in het proces-verbaal: relatie kiezer / volmachtgever niet duidelijk. Schriftelijke volmacht Overhandigt de gemachtigde een vooraf bij de gemeente aangevraagd volmachtbewijs, dan heeft hij geen kopie van het identiteitsbewijs van de volmachtgever nodig. Dit volmachtbewijs is niet ondertekend. Het volmachtbewijs kan niet worden gescand met de app. Gebruik de knop Volmacht om dit te verwerken. Mag de gemachtigde stemmen? Dan zet de plaatsvervangend voorzitter een paraaf op het volmachtbewijs. nieuw stembiljet (mits het biljet nog niet in de stembus is gedeponeerd). Het lid aan tafel neemt het oude stembiljet in, zet er een volgnummer op en een kruis doorheen en noteert dat het biljet is ingenomen als gevolg van een vergissing. Deze biljetten worden op een aparte stapel bewaard. Als een kiezer weigert te stemmen, gaat dit op dezelfde manier. Er moet dan op het stembiljet worden genoteerd dat het is ingenomen als gevolg van een weigering. Aantal volmachten Een kiezer mag per verkiezing met maximaal twee volmachten stemmen. De gemachtigde moet zijn eigen stem tegelijk uitbrengen met de volmachtstem(men). Dit betekent dat een kiezer met maximaal drie stembiljetten het stemhokje in gaat. Bewaar de volmachten apart van de andere stempassen en nummer deze op een apart stapeltje. Dit aantal is aan het einde van de dag nodig bij het invullen van het proces-verbaal. Een kiezer die het volmachtbewijs op de achterzijde van zijn stempas heeft ingevuld, mag de volmacht intrekken en alsnog zelf gaan stemmen. Teken dit dan wel aan op de stempas door het doorhalen van de gegevens van de gemachtigde op de achterzijde van de stempas. 2.7 Herstel gemaakte fouten Is een stempas of volmacht per ongeluk verkeerd ingevoerd? Dan kun je deze fout direct herstellen met de knop laatste invoer annuleren. Ontdek je de fout op een later tijdstip? Dan kun je de fout herstellen tijdens de Shiftwissel. 2.6 Stembiljetten Is er een stemhokje vrij? Dan krijgt de kiezer van het lid aan het einde van de tafel een stembiljet. De kiezer vult zijn stem in en doet het stembiljet in de stembus. Soms gaat er iets mis bij het stemmen. Bijvoorbeeld omdat een kiezer het stembiljet verkeerd heeft ingevuld. Het lid bij de stembus verwijst de kiezer dan terug naar het lid aan het einde van de tafel. Daar krijgt de kiezer één keer een 18

19 Hoofdstuk 3 Shiftwissel Het is 15:30 uur. De leden van shift 2 komen het stembureau binnen. Tussen 15:30 en 16:00 uur wordt de nieuwe groep stembureauleden ingewerkt. Dit heet shiftwissel. Het is een belangrijk moment. De taken moeten goed worden overgedragen, terwijl het stemmen doorgaat. Tijdens de shiftwissel kijken de leden van shift 2 mee met de leden van shift 1. De voorzitter van shift 1 is verantwoordelijk voor de shiftwissel. Hij vult op het proces-verbaal de namen van de leden van de tweede shift in. Hij laat de leden van shift twee een paraaf zetten bij hun naam. Hij meldt de leden aan in de app. (De leden van shift 1 hoef je niet af te melden.) Hij verdeelt de taken onder de nieuwe leden. Hij geeft aan wanneer de leden van shift 1 hun positie mogen verlaten. Hij vult op het proces-verbaal het tijdstip van vertrek in. 3.1 De checklist Om ervoor te zorgen dat de overdracht van de 1e aan de 2e shift zo snel en nauwkeurig mogelijk gebeurt, ondersteunt de StembureauApp dit proces met een checklist. De voorzitter shift 1 werkt deze af en voorzitter shift 2 kijkt mee. In deze checklist wordt ook gecontroleerd of het aantal stempassen, kiezerspassen en volmachten in de app klopt met de stapels passen op tafel. Als er een verschil is, kan dit worden gecorrigeerd. Zo start de tweede shift met een kloppende telling. Na het voltooien van alle controles logt voorzitter 1 uit. Hij draagt de kaart met toegangscodes voor stembus, ipad en simkaart en zijn plaats aan tafel over aan voorzitter 2. Voorzitter 2 logt in met zijn mobiele telefoonnummer. Via een SMS ontvangt hij zijn wachtwoord waarmee hij inlogt in de app. Vervolgens opent het tabblad Stemmen shift 2. Werk bij dubbele stembureaus goed samen tijdens de shiftwissel, door bijvoorbeeld de kiezers tijdelijk naar één stembureau te leiden. Als de app niet werkt Als de StembureauApp het niet doet tijdens de shiftwissel, moet hiervoor de papieren checklist Shiftwissel worden gebruikt die in deze handleiding is opgenomen in de bijlage 19

20 Hoofdstuk 4 Stemmen shift Stemmen shift 2 De nieuwe stembureauleden zijn ingewerkt. De leden van shift 1 gaan naar huis. Het stemmen gaat verder. Tijdens shift 2 is het vaak drukker dan tijdens shift 1. Veel kiezers komen na hun werk stemmen. Rond 17:00 uur worden de broodjes voor shift 2 bezorgd. Voor alle informatie over het stemproces verwijzen wij naar de voorgaande hoofdstukken. Het is handig als de portier om 21:00 uur bij de buitendeur staat. Hij kan dan aan de kiezers die nog aan komen, melden dat de stemming gesloten is Om 21:00 uur verschijnt er in de app een knop in het scherm de laatste kiezer heeft gestemd. Klik hier op als de laatste kiezer daadwerkelijk gestemd heeft. Hiermee start de voorbereiding van de telling. 4.2 Herstel gemaakte fouten Is een stempas of volmacht per ongeluk verkeerd ingevoerd? Dan kun je deze fout direct herstellen met de knop laatste invoer annuleren. Ontdek je de fout op een later tijdstip? Dan kun je de fout herstellen tijdens Voorbereiden telling. Als er nog stempassen zijn die gedurende de dag niet zijn gescand als gevolg van een tijdelijke storing in de app, kunnen deze alsnog worden ingescand, op de juiste stapel worden gelegd en voorzien worden van een volgnummer. Pas daarna druk je op de knop dat de laatste kiezer heeft gestemd. 20

21 Hoofdstuk 5 Voorbereiden telling Voordat gestart kan worden met het tellen, sluit de voorzitter de sleuf van de stembus. Samen met de plaatsvervangend voorzitter neemt hij plaats aan tafel. Hierop liggen de ipad, het proces-verbaal en de stapels passen die gedurende de dag zijn ontstaan. 5.1 Ruim de tafel leeg De voorzitter volgt de stappen in de checklist uit de app. De volgnummering op de stempassen en volmachten worden door de voorzitter vergeleken met de aantallen in de app. Hij vult de aantallen in op het papieren proces-verbaal. Alle ingenomen stempassen, kiezerspassen en volmachten (zowel de gebruikte als de ongeldige), stembiljetten die ongeldig zijn gemaakt (door een weigering of door een vergissing) en de turflijst met meegenomen stembiljetten die is bijgehouden door het lid bij de stembus gaan in de daarvoor bestemde voorbedrukte enveloppen. Op de enveloppen noteert de plaatsvervangend voorzitter de aantallen. De enveloppen worden verzegeld en apart gelegd zodat ze niet bij de stembiljetten terecht kunnen komen. Schriftelijke verklaring De app is een hulpmiddel voor de werkzaamheden op een stembureau. Het invullen van het proces-verbaal met bijlagen is de formele verslaglegging van de verkiezingsdag. In het proces-verbaal wordt ook de uitslag van het stembureau vastgelegd. Daarbij wordt een verklaring gegeven van eventuele verschillen tussen de toegelaten kiezers en de getelde stembiljetten. Als de aantallen niet overeenstemmen, moet opnieuw geteld worden. Komen de aantallen niet overeen, tel dan de stapels passen opnieuw en neem dat aantal over. Als de app niet werkt Als de StembureauApp het niet doet tijdens het voorbereiden van de telling, moet hiervoor de papieren checklist Voorbereiden telling worden gebruikt (zie bijlage van deze handleiding). 21

22 5.2 Openbaar Stemmen is openbaar. Op de verkiezingsdag mag iedereen in de publieke ruimte van het stembureau zijn, zolang zij de stemming niet belemmeren of verstoren. Het tellen van de stemmen is ook openbaar. Na 21:00 uur blijft de deur van het stembureau gewoon open. Bij een aantal locaties zoals verzorgingshuizen gaat de toegangsdeur na 21:00 uur op een automatisch slot. Zorg dat de portier bij de deur staat om eventuele belangstellenden binnen te laten 5.3 Geldig of ongeldig Een stembiljet is geldig als één van de witte rondjes voor de antwoordmogelijkheden geheel of gedeeltelijk rood is gemaakt. Een stembiljet is ongeldig als: er meerdere gekleurde rondjes zijn. Hierdoor is het niet duidelijk op welke antwoordmogelijkheid is gestemd; er geen rondje is gekleurd, maar de kiezer heeft een kruisje gezet achter een antwoordmogelijkheid; het rondje met een andere kleur dan de kleur rood is ingekleurd; de kiezer bijvoegingen heeft geplaatst waardoor de kiezer te identificeren is. Bij onduidelijkheden beslissen de stembureauleden samen of een stembiljet geldig is. Komen ze er samen niet uit? Dan beslist de voorzitter. Is er niets ingevuld? Dan is het een blanco stem. Bezwaren kiezers De eventueel aanwezige kiezers mogen bezwaar maken tegen het ongeldig verklaren van een stembiljet. Ook mogen zij bezwaar maken per antwoordmogelijkheid. Je moet dit vermelden in het proces-verbaal. In het proces-verbaal heb je ook ruimte voor een reactie op dit bezwaar van de stembureauleden. 22

23 Hoofdstuk 6 Telling Stap 1 Sneltelling De voorzitter maakt nu de stembus open en leegt de bus op de grond. Op de grond maken de leden een grote cirkel met nummerbordjes, met een duidelijke looproute. Deze nummers staan voor de partijen. Er zijn ook twee bordjes voor blanco en ongeldige stemmen. De telling per partij kan beginnen! Elk lid pakt om de beurt een biljet en vouwt het open. Achter elkaar lopen de leden langs de voorzitter en roepen het lijstnummer. De voorzitter turft iedere stem in de StembureauApp. Door met de leden oogcontact te maken en het nummer te herhalen laat zij zien dat zij het gehoord heeft. Na die bevestiging lopen de leden door en leggen het biljet met de tekstkant boven, op de stapel bij het juiste nummer. Dit herhaalt zich tot alle biljetten op zijn. Let op: blanco stemmen en ongeldige biljetten worden apart gelegd bij de bordjes zonder dat aan de voorzitter te melden. Als alle biljetten bij de juiste nummers liggen, pakken twee leden de stapel met blanco en ongeldige stemmen. Samen bekijken ze de biljetten en roepen deze een voor een af: zijn ze blanco, ongeldig, of zit er toch nog één tussen die bij een partij hoort? Dit kan de voorzitter alsnog invoeren in de app. Zodra de voorzitter alles heeft ingevoerd in de app drukt zij op verzenden. Daarmee is de voorlopige uitslag doorgegeven aan de controlekamer. Als de app het niet doet Gebruik de turflijst in de bijlage om de stembiljetten te turven. Maak met een mobiele telefoon een foto van de ingevulde lijst en mail deze naar verkiezingen2017dv@rotterdam.nl. 23

24 Telling Stap 2 Eindtelling Nu is het belangrijk om te weten hoeveel stemmen de afzonderlijke kandidaten hebben gekregen. Daarvoor worden de stapels per partij gesorteerd op kandidaatnummer. De voorzitter instrueert de stembureauleden en geeft iedereen een partijlijst uit het papieren proces-verbaal. Elk lid pakt de bijbehorende stapel biljetten en sorteert de kandidaten op volgorde. Een stapel begint dus met alle nummers 1 van de partij, dan alle biljetten voor nummer 2, enzovoort. Op de papieren partijlijst wordt het aantal stemmen per kandidaat genoteerd en het totaal per lijst opgeteld. Na ondertekening van de lijst wordt die aan de voorzitter gegeven. Tot de partijlijsten op zijn krijgt ieder lid steeds een nieuwe lijst om te sorteren De voorzitter neemt de aantallen uit de papieren lijsten over in de app. Ook de partijlijsten van partijen die geen stemmen hebben gekregen worden uitgereikt en door het stembureaulid ingevuld en ondertekend. Hierna gaan de blanco en ongeldige biljetten in de bijgeleverde enveloppen, waarop het aantal biljetten wordt genoteerd. Als alle stapels geteld zijn en alle papieren partijlijsten zijn ingevuld en aan de voorzitter gegeven, rolt iedereen per partij de stapel biljetten op. Met een elastiek eromheen gaan de rollen in een zak die verzegeld wordt. De zak gaat terug in de stembus. De enveloppen met stempassen, volmachten, kiezerspassen, teruggegeven stembiljetten, niet-gebruikte stembiljetten en de stamper gaan ook in de stembus. De stembus gaat dicht, op slot en wordt verzegeld. De voorzitter voert intussen alle informatie in de app in en maakt het papieren proces-verbaal compleet. 24

25 Hoofdstuk 7 Afsluiten stembureau De app heeft ook een checklist voor het opruimen en afsluiten van het stemlokaal. Samen ruimen de leden het stembureau volgens de checklist op. Het lampje gaat mee in de stembox. De waterkoker, haspel en stembox laten ze achter bij de stembus in de krat. Afval mag natuurlijk gewoon in de afvalzakken. Alle leden van het stembureau ondertekenen het proces- verbaal, dit papieren proces-verbaal is alleen geldig met de juiste handtekeningen. De controleur staat al klaar op het inleverpunt en weet dankzij de StembureauApp welke stembureaus een verschil hadden en welke een precies kloppende telling. Hierdoor verloopt het controleproces een stuk soepeler en sneller. De controleur controleert of de voorzitter de ipad en toebehoren inlevert, of de ipad werkt, of het papieren proces-verbaal compleet is en of deze correct is ingevuld. Als de controle in orde is, tekent de voorzitter voor de overdracht. Zijn dag zit erop. De dag zit er bijna op! De voorzitter noteert de vertrektijden van de stembureauleden in de app en op het papieren procesverbaal en geeft aan dat de stembureauleden kunnen vertrekken. De StembureauApp stuurt automatisch een SMS naar de transporteur met het stembureaunummer zodra de checklist Afsluiten stembureau is afgerond. De transporteur weet dan dat hij de stembus van dat stembureau op kan halen. De voorzitter brengt het tasje met de ipad, oplader en het proces-verbaal naar het inleverpunt om deze in te leveren en te laten controleren. Het adres staat op het label aan het tasje. De portier draagt de stembussen over aan de transporteur en sluit daarna het stembureau af. Als de app niet werkt Als de StembureauApp het niet doet tijdens het afsluiten van het stembureau, moet hiervoor de papieren checklist Afsluiten worden gebruikt die achterin de handleiding zit. 25

26 Bijlagen Bijlage 1 Handleiding ipad en StembureauApp Bijlage 2 Stempas en volmacht achterkant stempas Bijlage 3 Kiezerspas en volmacht achterkant kiezerspas Bijlage 4 Schriftelijke volmacht Bijlage 5 Register Ongeldige Stempassen (ROS) Bijlage 6 Voorbeeld ingevuld proces-verbaal Bijlage 7 Als de StembureauApp niet werkt - checklisten 26

27 Bijlage 1 Handleiding ipad en StembureauApp 1. De ipad opstarten De ipad staat uit. Dit betekent dat je de ipad en de simkaart moet ontgrendelen. Als je de ipad langere tijd niet gebruikt, vergrendelt deze automatisch en wordt het scherm zwart (de simkaart blijft wel ontgrendeld). Hieronder vind je de instructies om de ipad op te starten en te ontgrendelen. 1.2 Aanzetten en ontgrendelen ipad Als de ipad helemaal uit staat, zet je deze aan door de knop linksboven (aan de zijkant) enkele seconden in te drukken. Het apple symbool verschijnt in het scherm. Dit duurt ongeveer een minuut. 1.3 Tussentijds ontgrendelen ipad Ontgrendel de ipad door twee keer op de thuisknop te drukken. Voer de toegangscode in (zie codekaart) 2. De StembureauApp 2.1 Inloggen Klik op het icoontje van de StembureauApp: Voer bij Gebruikersnaam het mobiele 010 nummer in dat je hebt doorgegeven aan de organisatie van de verkiezingen. Druk op de knop SMS wachtwoord Ontgrendel de ipad door op de thuisknop te drukken en voer de toegangscode in (zie codekaart). Nu verschijnt het bericht Sim vergrendeld. Druk vervolgens op Ontgrendel. Voer de pincode om de SIM te ontgrendelen (zie codekaart) in en druk op Ok Binnen enkele seconden tot een minuut ontvang je een sms-bericht op je mobiele telefoon met uw wachtwoord van 6 cijfers. Voer het wachtwoord in en druk op Inloggen Iedere keer dat je uitlogt en opnieuw wilt inloggen, moet je een nieuw wachtwoord per SMS opvragen. Als je vijf keer een fout maakt met het invoeren van het wachtwoord, blokkeert de app. Neem in dat geval telefonisch contact op met de helpdesk via

28 2.2 Wat als de StembureauApp vastloopt? 1. Sluit de StembureauApp af Dubbelklikken op de thuisknop Swipe het scherm van de app omhoog totdat hij verdwijnt Start de StembureauApp opnieuw op 2. Lukt dit niet, bel de helpdesk via om het probleem door te geven. De medewerkers kunnen adviseren wat de volgende stap is. 3. Zoek in de papieren handleiding op waar je bent gebleven en wat voor die fase van de dag de oplossing is als de app het niet doet. In sommige gevallen heb je materialen nodig uit de bijlage Als de StembureauApp niet werkt. 28

29 Bijlage 2 Stempas en volmacht achterkant stempas 29

30 Bijlage 3 Kiezerspas en volmacht achterkant kiezerspas 30

31 Bijlage 4 Schriftelijke volmacht Stempassen 31

32 Bijlage 5 Register Ongeldige Stempassen (ROS) 32

33 Bijlage 6 Voorbeeld ingevuld proces-verbaal, pagina 1 en 2 33

34 34 Voorbeeld ingevuld proces-verbaal, pagina 3 en 4

35 Voorbeeld ingevuld proces-verbaal, pagina 5 35

36 Bijlage 7 - Als de StembureauApp het niet doet Checklist openen stembureau 36 Checklist openen stembureau

37 Checklist shiftwissel Checklist shiftwissel 37

38 Checklist voorbereiden telling 38 Checklist voorbereiden telling

39 Checklist telling Checklist telling 39

40 40 Turflijst

41 Checklist afsluiten Checklist afsluiten 41

42