KANKER. H.H. TAN, arts 2015

Transcriptie

1 KANKER H.H. TAN, arts 2015

2 1B

3 1C

4 1D

5 1E

6 KANKER 2 - > 100 verschillende soorten kanker - Belangrijkste doodsoorzaak : > 16 miljoen 2015: 9 miljoen - In Nederland: * nieuwe gevallen / jr * (2011) - Kosten RIVM: 3 miljard / jr (2007)

7 KANKER 3 KLASSIFICATIE Carcinoma = krab = kwaadaardig tumor metastaseert + V.b.: Primair: * Borstca. Secundair: * Botca. * Longca. * Leverca. * Ovariumca.

8 KANKER 4 Andere termen: TUMOR = zwelling - benigne = goedaardig - maligne = kwaadaardig NEOPLASMA = nieuwvorming

9 KANKER 5 TNM KLASSIFICATIE T (umor) N (lymfeklieren) M (metastase) V.b.: T 1 N 1 M 1 bij borstca. D.w.z. borstca. (kleinste) dat de oksellymfeklieren heeft aangetast en gemetastaseerd naar het ovarium is

10 KANKER 6 NAAMGEVING - goedaardig: * Lipoom (meestal ingekapseld) metastaseert niet - kwaadaardig: * Adeno-carcinoom * Plaveiselcel-carcinoom metastaseert wel

11 KANKER 7 DE BIOLOGIE VAN KANKER De celgroei wordt door 4 factoren gereguleerd: - Apoptose (geprogrammeerde celdood) - Cyclines (eiwitten die de celcyclus reguleren) - Groeifactoren - Groeiremmers

12 KANKER 8 CARCINOGENESE = het ontstaan van kanker MUTATIE leiden t.g.v.: = verandering in de basenvolgorde van een gen ONCOGENEN - genen die t.g.v. mutatie tot kankercellen - activering van het oncogen leidt tot kanker * uitblijven van apoptose * ongecontroleerde celdeling * verstoorde celgroei V.b.: RAS

13 KANKER 9 TUMOR SUPPRESSOR GENEN - het inactiveren van een tumorsuppressorgen leidt tot kankercel V.b.: * P 53 * APC DNA REPARATIE GEN - hersteld

14 KANKER 10 normaal darmweefsel verlies van APC gen colonca. (kwaadaardig) kleine poliep (goedaardig) mutatie of verlies van P 53 -functie oncogen (RAS gen) grote poliep (goedaardig) - duur: 7 jaar

15 KANKER 11 ETIOLOGIE - endogene oorzaken - genetische factoren: * BRCA 1 en BRCA 2 -gen autosomaal dominant autosomaal recessief - externe oorzaken: * roken niet alleen bij longca., hoofd/halsca. ook bij alvleesklierca., oesophagusca., blaasca., nierca. en botca.

16 KANKER 12 ANTIROOKCAMPAGNE - bij jeugd/tieners * PFC (prefrontale cortex) is nog onrijp verslaving verhoogde gevoeligheid voor verslaving - Overheidsbeleid? - Tabaksindustrie?

17 KANKER 13 ALCOHOL - verhoogde kans op mondca., keelca., leverca., ZON / STRALING strottenhoofdca., borstca., oesophagusca., rectumca. - UVstraling verhoogt kans op huidca. (melanoom, basaalcelca.) - ioniserende straling (medische en industriële bronnen) verhoogt kans op schildklierca., borstca. VOEDING - vet (overgewicht) - zout, gerookt/bewerkt vlees, vis - te warm

18 KANKER 14 CHRONISCHE INFECTIES - Papillomavirus (type 16, 18) - veroorzaakt cervixca. - HIV veroorzaakt Kaposisarcoom - Helicobacter kan maagca. veroorzaken

19 KANKER 15 BORSTCA. (MAMMACA.) - Wereld: 1 miljoen / jr - Ned.: nieuwe gevallen / jr - Risicofactoren: roken, alcohol, zon>>, pil(?), HRT, erfelijk (BRCA 1 en BRCA 2 ) - Symptomen: knobbeltje op de borst + andere symptomen - Bevolkingsonderzoek: mammografie, echo - Therapie: MSO (mammasparende operatie), mastectomie, chemotherapie, radiotherapie

20 KANKER 16 OVARIUMCA. erfelijk - Risicofactoren: HRT (oestrogeentherapie) bij menopauze vrouwen, - Symptomen: vaginaal bloedverlies - Diagnose: echo, laparoscopie - Therapie: --- CERVIXCA. - Risicofactoren: Papillomavirus (type 16, 18), - Diagnose: uitstrijkje (PAP-test), coloscopie - Therapie: conisatie, chemotherapie, radiotherapie

21 KANKER 17 ENDOMETRIUMCA. - Ned.: 1900 / jr - Risicofactoren: oestrogeen, eliminatie van het ovarium, obesitas + DM / hypertensie - Symptomen: hevig bloedverlies (menorragie), onregelmatig bloedverlies (metroragie), pijn bij plassen - Diagnose: vaginale echo, hysteroscopie - Therapie: uterus extirpatie (hysterectomie), adnexa, radiotherapie

22 KANKER 18 PROSTAATCA. - Ned.: / jr (2011), Risicofactoren: testosteron? - Symptomen: bloed in urine, moeite met plassen - Diagnose: bloed PSA, transrectale echografie + biopt, CT-scan, MRI-scan - Therapie: chirurgisch?, radiotherapie, hormoontherapie

23 KANKER 19 NIERCA. anemie - Risicofactoren: roken, obesitas, asbest - Symptomen: bloed in urine (hematurie), koorts, - Diagnose: bloed ery, ca t.g.v. renine >, IVP, echo, CT-scan - Therapie: chirurgisch, immunotherapie (bij metastase)

24 KANKER 20 TESTISCA. - Ned.: 700 / jr BLAASCA. - Wereld: / jr, Ned.: / jr, Risicofactoren: roken, chemische stoffen - Symptomen: bloed in urine (hematurie), - Therapie: chirurgisch, chemotherapie, radiotherapie - Prognose: 5 jaars-overleving: 80-90% (geen meta) 10-20% (wel meta)

25 KANKER 21 LONGCA. - Ned.: / jr - Risicofactoren: roken, asbest - Symptoom: bloederig sputum - Diagnose: X-foto, CT- / PET-scan (metastasering), bronchoscopie + biopt - DD: adenoca. (niet rokers), kleincellig ca. (rokers), plaveiselcelca. (bronchiën), grootcellig ca. - Therapie: chirurgisch, chemotherapie, radiotherapie * Antirookcampagne: vnl. jeugd (overheid?, tabaksindustrie?)

26 KANKER 22 LEVERCA. - Risicofactoren: meestal metastasering (secundair), hepatocellulairca. t.g.v. hepatitis B/C (primair) - Symptomen: geelzucht, vocht in de buik (ascites), geen eetlust (anorexie) - Diagnose: echo, CT- / MRI-scan, biopsie - Therapie: chirurgisch, levertransplantatie, chemotherapie, radiotherapie

27 KANKER 23 MAAGCA. - Risicofactoren: zout >>, gerookt vlees, gerookte vis, Helicobacter Pylori - Symptomen: vol gevoel in de maag, vermoeidheid - Diagnose: CT-scan, MRI-scan, gastroscopie (+ bioptie) - Therapie: chirurgisch, chemotherapie

28 KANKER 24 SLOKDARMCA. - Ned.: 23 van , 8 van (2011) - Risicofactoren: roken, alcohol, te weinig groente, chron. zuurbranden - Symptomen: slikklachten, pijn achter sternum, bloed braken (hematemesis), gewichtsverlies - Diagnose: X-foto, endoscopie + bioptie, CT-scan - Therapie: chirurgisch, stent, chemotherapie, radiotherapie - Prognose: 5 jaar: 10-20%

29 KANKER 25 PANCREASCA. - Wereld: / jr - Ned.: 2000 / jr - Risicofactoren: roken (30%), vet > - Symptomen: BB-pijn, gewichtsverlies (eetlust <), misselijkheid, diarree, geelzucht - Diagnose: bloed + echo / CT-scan (kop/staart) - Therapie: chirurgisch, palliatief (verstopping, geelzucht), chemotherapie - Prognose: slecht, < 1 jaar

30 KANKER 26 COLONCA. - Ned.: nieuwe gevallen (2011) - Risicofactoren: vet >>, dierlijk eiwit >, roken, beweging <, Polyposis Coli - Symptomen: bloed in ontlasting - Diagnose: rectoscopie, coloscopie + biopt - Therapie: eliminatie poliepen, stoma (permanent bij rectaalca. ; tijdelijk bij colonca.), chemotherapie, radiotherapie

31 KANKER 27 HOOFD/HALSCA. - Wereld: nieuwe gevallen / jr (mondca.), ,, /,, (keelca.), ,, /,, (str.hoofdca.) - Risicofactoren: roken, alcohol - Symptomen: pijnloos (vroeg stadium), rode plekjes/ zweertjes in de mond ingroei in bot: hoofdpijn, nekpijn - Diagnose: tandarts, endoscopie + biopt - Therapie: chirurgisch, radiotherapie

32 KANKER 28 NON-HODGKIN LYMFOOM (NHL) - Wereld: nieuwe gevallen / jr - Risicofactoren: weerstand, HIV-patiënten met immuno suppressiva - Symptomen: BB-klachten, pijnloze zwelling van lymfeklieren - Diagnose: CT-scan (thorax, abdomen), beenmerg biopsie - Therapie: Afhankelijk van stadium: stadium I, II: radiotherapie, stadium III, IV: chemotherapie, immunotherapie, bij recidief: stamceltherapie

33 KANKER 29 HODGKIN LYMFOOM - Ned.: 400 / jr - Risicofactor: Epstein-Barrvirus - Symptomen: pijnloze zwelling van lymfeklieren (hals, oksel, liezen), vermoeidheid, koorts e.c.i., nachtzweten - Diagnose: beenmergpunctie: Reed-Sternbergcel + - Therapie: chemotherapie, radiotherapie

34 KANKER 30 LEUKEMIE = sterke proliferatie van leukocyten - Wereld: / jr - Onderverdeeld in: * LYMFATISCHE LEUKEMIE B-cellen / T-cellen in het lymfatische weefsel * MYELOÏDE LEUKEMIE B-cellen / T-cellen in het beenmerg * ACUTE LEUKEMIE beenmerg dat in korte tijd een groot aantal onrijpe cellen produceert * CHRONISCHE LEUKEMIE beenmerg dat in korte tijd een groot aantal rijpe cellen produceert

35 KANKER 31 - Symptomen: vermoeidheid, gewichtsverlies, koorts + infectie, spontane bloedingen, blauwe plekken, neusbloeding - Diagnose: bloedonderzoek, beenmergbiopsie - Therapie: chemotherapie, antibiotica, bloedtransfusie - Prognose: 5 jaars-overleving: * acute myeloïde leukemie: 20% * chronische lymfatische leukemie: 70%

36 KANKER 32 MELANOOM - Wereld: / jr - Risicofactoren: UV-straling, zonlicht - Symptomen: asymmetrische laesie Ø > 6 mm - Diagnose: biopsie - Therapie: chirurgisch

37 KANKER 33 SCHILDKLIERCA. - Risicofactor: ioniserende straling - Symptoom: heesheid? - Diagnose: noduli (knobbels) - Therapie: chirurgisch

38 KANKER 34 GLIOMEN = tumoren uit gliacellen - Risicofactor: straling - Symptomen: krachtsverlies, spraakstoornis, epileptisch insult, bewustzijn, hoofdpijn (druk op hersenvliezen) - Diagnose: CT- / MRI-scan, EEG - Therapie: chirurgisch, bestraling

39 KANKER 35 KANKER bij - kinderen: leukemie - volwassenen: prostaatca., borstca., pancreasca., colonca., longca., maagca. BEVOLKINGSONDERZOEK - borstca.: jr - cervixca.: jr - darmca.

40 KANKER 36 SAMENVATTING - Ned.: / jr, (2011) - ROKEN geeft kans op: longca., borstca., hoofd/halsca., pancreasca., oesophagusca., blaasca.

41 KANKER 37 - ANTIROOKCAMPAGNE bij de jeugd is gewenst, i.v.m. onrijpe prefrontale cortex (PFC), die nog gevoelig is voor verslaving (dopamine vrijmaken door beloningscentra) * Overheid? * Tabaksindustrie?

42 KANKER 38 - OVERMATIGE ALCOHOL CONSUMPTIE geeft kans op: hoofd/halsca., oesophagusca., leverca., borstca., rectumca. - LIFESTYLE: * voeding * vermijden van obesitas * beweging is aan te bevelen ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~