Publicaties en rapporten van het Nederlands Expertise Centrum Exoten

Transcriptie

1 Publicaties en rapporten van het Nederlands Expertise Centrum Exoten Indien u belangstelling heeft voor een overdruk of digitale versie van de onderstaande publicaties kunt u een e- mail sturen naar een betrokken (co)auteur of onderstaande medewerkers van een betrokken organisatie: Raymond Creemers (RAVON): r.creemers@ravon.nl Ben Crombaghs (Natuurbalans): crombaghs@natuurbalans.nl Eelke Jongejans (IWWR, Radboud Universiteit Nijmegen): E.Jongejans@science.ru.nl Hans Hollander (Zoogdiervereniging): hans.hollander@zoogdiervereniging.nl Rob Leuven (IWWR, Radboud Universiteit Nijmegen): r.leuven@science.ru.nl Boudewijn Odé (FLORON): ode@floron.nl Riyan van den Born (ISIS, Radboud Universiteit Nijmegen): r.vandenborn@fnwi.ru.nl Gerard van der Velde (IWWR, Radboud Universiteit Nijmegen): g.vandervelde@science.ru.nl Hein van Kleef (Stichting Bargerveen): H.vanKleef@science.ru.nl André van Kleunen (SOVON): Andre.vanKleunen@sovon.nl Versie Algemeen Herder, J.E. & T. Woeltjes, Exoten in Nederland? dat wil je toch niet op je geweten hebben? DN- Magazine 23(4): Jongejans E., O. Skarpaas, M.J. Ferrari, E.S. Long, J.T. Dauer, C.M. Schwarz, E.S.J. Ruschert, R. Jabbour, D.A. Mortensen, S.A. Isard, D.A. Lieb, Z. Sezen, A.G. Hulting & K. Shea, A unifying gravity framework for dispersal. Theoretical Ecology 8: Lammers, W. & J. van Delft, Vijf veelgestelde vragen over exoten. Natura 110(2): 16. Odé, B. & R. Beringen, Jaarrapport exoten Rapport VOFF / Stichting FLORON. Van Delft, J., Eindrapportage Signaleringsproject Exoten VOFF in opdracht van Team Invasieve Exoten van De Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit van het Ministerie van Economische Zaken. VOFF, Nijmegen. Van Delft, J., B. Odé, V. Dijkstra & R. Creemers, Wel of niet bestrijden? Natura 110(2): Van den Born, R.J.G. & L.N.H. Verbrugge, De maatschappelijke beleving van exoten. NATURA 110(2): Van der Velde, G., S. Rajagopal, M. Kuyper-Kollenaar, A. bij de Vaate, D.W. Thieltges & H.J. MacIsaac Biological invasions: concepts to understand and predict a global threat. Chapter 4. In: R. Bobbink, B. Beltman, J.T.A. Verhoeven & D.F. Whigham (eds.). Wetlands: functioning, biodiversity conservation and restoration. Ecological Studies 191: 61-90, Springer Verlag. Van der Velde, G., R.S.E.W. Leuven, R. Leewis & A. bij de Vaate, Aquatic invaders: from success factors to ecological risk assessment; introduction. Biological Invasions 11(9): Van der Velde G. & R.S.E.W. Leuven, The special column of aquatic invasive species science. Editorial. Current Zoology 57(6): Van der Velde, G., Water space invaders: hoe exotische soorten onze wateren binnendringen. De tiende van Itersonlezing. Papyrus : 4-7. Van der Velde G., Water space invaders 2: hoe exotische soorten onze wateren binnendringen. De tiende van Itersonlezing. Papyrus : Van der Velde, G., Water space invaders 3: hoe exotische soorten onze wateren binnendringen. De tiende van Itersonlezing. Papyrus : Verbrugge, L.N.H., R.J.G. Van den Born & H.J.R. Lenders, Exploring public perception of non-native species from a visions of nature perspective. Environmental Management 52(6): Verbrugge, L.N.H., Going global: Perceiving, assessing and managing biological invasions. PhD-thesis, Radboud University Nijmegen. Amfibieën en reptielen Aukema, R. & B. Crombaghs, Managementplan Italiaanse Kamsalamander. Natuurbalans - Limes Divergens BV, Nijmegen. In opdracht van Team Invasieve Exoten (Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit). 1

2 Bogaerts, S., Italiaanse kamsalamander Triturus carnifex. In: Creemers, R.C.M. & J.J.C.W. van Delft (RAVON) (redactie), De amfibieën en reptielen van Nederland. Nederlandse Fauna 9. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, European Invertebrate Survey-Nederland, Leiden. Bosman, W & J. van Delft, Verspreiding van de Italiaanse kamsalamander in Nederland en mogelijkheden voor beheersing en eliminatie. Stichting RAVON, Nijmegen. Bosman, W. & J. van Delft, Rapportage activiteiten stichting RAVON in het kader van de casus stierkikker. INVEXO, Stichting RAVON, Nijmegen. Bugter, R.J.F., S. van de Koppel, R.C.M. Creemers, A.J. Griffioen & F.G.W.A. Ottburg, Uitheemse slangen in Nederland. Een analyse van de kans op introductie, vestiging, uitbreiding en schade. Alterra, Natuurbalans-Limes Divergens en RAVON in opdracht van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit. Creemers, R.C.M.., Brulkikkers in Baarlo. RAVON Rapport p. Creemers, R.C.M. Brulkikkers in Baarlo RAVON, Nijmegen. In opdracht van TIE, provincie Limburg, Waterschap Peel en Maasvallei, gemeente Peel en Maas. Crombaghs B.H.J.M. & B. Niemeijer, De brulkikker in Baarlo. Eliminatie van een populatie brulkikkers Lithobates catesbeianus in een particuliere parktuin in Baarlo. Natuurbalans - Limes Divergens BV, Nijmegen. Devisscher, S., T. Adriaens, A. De Vocht, S. Descamps, M. Hoogewijs, R. Jooris, J. van Delft & G. Louette, Beheer van de stierkikker in Vlaanderen en Nederland. Rapporten van het Instituut voor Natuuren Bosonderzoek 2012 (52). Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Brussel. Felix, R.P.W.H. & B. H.J.M. Crombaghs Exotische groene kikkers in Zuid-Limburg. Resultaten van een genetisch onderzoek. Natuurbalans - Limes Divergens BV, Nijmegen. Felix, R., B. Crombaghs & R. Geraeds. Exotische Meerkikkers in Zuid-Limburg. Natuurhistorisch Maandblad 101 (7): Grant, E.H.C., Muths, E.L., Katz, R.A., Canessa, S., Adams, M.J., Ballard, J.R., Spitzen-van der Sluijs, A., Watry, M.K., Woodhams, D.C., White, C.L., Salamander chytrid fungus (Batrachochytrium salamandrivorans) in the United States Developing research, monitoring, and management strategies, Open-File Report, Reston, VA, p. 26 Goverse, E., R. Creemers & A. Spitzen van der Sluijs, Case study on the removal of the American bullfrog in Baarlo, the Netherlands. RAVON, Report Hoogen, D. & B. Crombaghs, Verspreidingsonderzoek Italiaanse kamsalamander (Triturus carnifex). Natuurbalans Limes Divergens BV, Nijmegen. Kik, M., A. Martel, A. Spitzen-van der Sluijs, F. Pasmans, P. Wohlsein, A, Gröne and J. M. Rijks, Ranavirus-associated mass mortality in wild amphibians, The Netherlands, 2010: A first report. The Veterinary Journal 190(2): Leeuwen, T. van, De invloed van Batrachochytrium dendrobatidis op vrijlevende vroedmeesterpadden (Alytes obstetricans). Studentenrapport i.o.v. Stichting RAVON (Nijmegen) & Van Hall Larenstein (Velp). Martel, A., C. Adriaensen, M. Sharifian-Fard, M. Vandewoestyne, D. Deforce, H. Favoreel, K. Bergen, A. Spitzen-van der Sluijs, S. Devisscher, T. Adriaens, G. Louette, K. Baert, A. Hyatt, S. Crameri, F. Haesebrouck & F. Pasmans, The novel Candidatus Amphibiichlamydia ranarum is highly prevalent in invasive exotic bullfrogs (Lithobates catesbeianus). Environmental Microbiology Reports. DOI: /j x Martel, A., C. Adriaensen, M. Sharifian-Fard, A. Spitzen-van der Sluijs, G. Louette, K. Baert, B. Crombaghs, J. Dewulf & F. Pasmans The absence of zoonotic agents in invasive bullfrogs (Lithobates catesbeianus) in Belgium and The Netherlands. EcoHealth 10(4): Martel, A., A. Spitzen-van der Sluijs, M. Blooi, W. Bert, R. Ducatelle, M. C. Fisher, A. Woeltjes, W. Bosman, K. Chiers, F. Bossuyte & F. Pasmans Batrachochytrium salamandrivorans sp. nov. causes lethal chytridiomycosis in amphibians. PNAS. DOI: /pnas Martel, A., M. Blooi, C. Adriaensen, P. Van Rooij, W. Beukema, M. C. Fisher, R. A. Farrer, B. R. Schmidt, U. Tobler, K. Goka, K. R. Lips, C. Muletz, K. R. Zamudio, J. Bosch, S. Lotters, E. Wombwell, T. W. J. Garner, A. A. Cunningham, A. Spitzen-van der Sluijs, S. Salvidio, R. Ducatelle, K. Nishikawa, T. T. Nguyen, J. E. Kolby, I. Van Bocxlaer, F. Bossuyt & F. Pasmans. Recent introduction of a chytrid fungus endangers Western Palearctic salamanders, Science 346 (6209): 630. Meilink, W.R.M., J.W. Arntzen, J.J.C.W. van Delft & B. Wielstra, Genetic pollution of a threatened native crested newt species through hybridization with an invasive congener in the Netherlands. Biological Conservation 184: Spikmans, F. & J. Ouborg, Genetisch onderzoek muurhagedissen in Nederland t.b.v. risicoanalyse geïntroduceerde exotische muurhagedissen en genetische vitaliteit autochtone populatie Maastricht. Stichting RAVON, Nijmegen. 2

3 Spitzen-Van der Sluijs, A. M. and R. Zollinger Literature review on the American bullfrog. Stichting RAVON, Nijmegen, the Netherlands. Spitzen- Van der Sluijs, A. M. and R. Zollinger Risk assessment on the American bullfrog and the fungus Batrachochytrium dendrobatidis, Stichting RAVON, Nijmegen, the Netherlands. Spitzen-Van der Sluijs, A. M. and R. Zollinger Literature review on Batrachochytrium dendrobatidis, Stichting RAVON, Nijmegen, the Netherlands Spitzen-Van der Sluijs, A. M., R. Zollinger, W. Bosman, P. van Rooij, F. Clare, A. Martel, F. Pasmans Short report Batrachochytrium dendrobatidis in amphibians in the Netherlands and Flanders (Belgium). Stichting RAVON, Nijmegen. Spitzen-Van der Sluijs, A., A. Martel, E. Wombwell, P. van Rooij, R. Zollinger, T. Woeltjes, M. Rendle, F. Haesebrouck, F. Pasmans, Clinically healthy amphibians in captive collections and at pet fairs: A reservoir of Batrachochytrium dendrobatidis. Amphibia-Reptilia 32: Spitzen-Van der Sluijs, A., J. van Delft, W. Bosman & J. Herder, Collaboration for conservation succes in the Netherlands. FrogLog 22(1): Spitzen - van der Sluijs, A.M. & J.J.C.W. van Delft, Ziektekundig onderzoek Italiaanse kamsalamanders. Rapport Stichting RAVON, Nijmegen. Spitzen - van der Sluijs, A.M., S. Bogaerts, T. Woeltjes, F. Pasmans & A. Martel, Rapport Pathway analyse chytrid 2.0. Stichting RAVON, Nijmegen. Spitzen - van der Sluijs, A.M., W. Bosman & F. Spikmans, Update chytridiomycose. RAVON 17(4): Spitzen - van der Sluijs, A.M., A. Martel, F. Pasmans, R.T. Zollinger, W.W. Bosman, Batrachochytrium salamandrivorans. Onderzoeksresultaten van de levensvatbaarheid van de schimmel in substraat en de gevoeligheid van Habitatrichtlijnsoorten voor de schimmel. RAVON rapport nr , Stichting RAVON, Nijmegen. Spitzen-van der Sluijs, A., Martel, A., Asselberghs, J., Bales, E.K., Beukema, W., Bletz, M.C., et al., Expanding distribution of lethal amphibian fungus Batrachochytrium salamandrivorans in Europe. Emerging Infectious Diseases. Van Buggenum, H.J.M., B. Ballengée, M. Kik, A.M. Spitzen - van der Sluijs, Een voor amfibieën dodelijk ranavirus ook in Limburg. Natuurhistorisch Maandblad 104(3): Van Delft, J.J.C.W. & R.C.M. Creemers, Early Warning System en effectmonitoring Amerikaanse brulkikker in Baarlo en Noord-Brabant. Stichting RAVON i.o.v. De Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit, Bureau Risicobeoordeling en Onderzoeksprogrammering, Team Invasieve Exoten en Gegevensautoriteit Natuur. Van Delft, J.J.C.W., A.M. Spitzen - van der Sluijs & J. Janse, Veldwerk ten behoeve van genetisch onderzoek inheemse en Italiaanse kamsalamanders op de Veluwe. Stichting RAVON i.o.v. De Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit, Team Invasieve Exoten. Van Delft, J.J.C.W. & M. Schiphouwer, Controle database NOBANIS met betrekking tot exotische Vissen, amfibieën en reptielen. Oplevering geannoteerde database. Van Delft, J.J.C.W., A. van Rijsewijk & W. Bosman, Nulmeting amfibieën in het kader van zonnebaarsbestrijding in het Mastbos bij Breda i.s.m. Staatsbosbeheer. Oplevering database. Van Delft, J.J.C.W. & J.E. Herder, Analyse edna Italiaanse kamsalamander Stichting RAVON i.o.v. De Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit, Bureau Risicobeoordeling & onderzoeksprogrammering, Team Invasieve Exoten. Van Delft, J.J.C.W. & R.C.M. Creemers, Early Warning System en effectmonitoring Amerikaanse brulkikker in Baarlo en Noord-Brabant, Stichting RAVON i.o.v. De Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit, Bureau Risicobeoordeling en Onderzoeksprogrammering, Team Invasieve Exoten en WUR, Stichting Dienst Landbouwkundig Onderzoek Alterra, Team Spatial Knowledge Systems. Van Delft, J. J.C.W., Informatie exotische vissen, amfibieën en reptielen beter ontsloten. Kijk op Exoten 11: 9. Van Delft, J. J.C.W, Informatie over de Nederlandse situatie m.b.t. uitheemse schildpadden voor een update van de exotendatabase NOBANIS (op verzoek van de Deense herpetoloog Henrik Bringsøe). Van Delft, J.J.C.W. & R.C.M. Creemers, Early Warning System en effectmonitoring Amerikaanse brulkikker in Baarlo en Noord-Brabant, Stichting RAVON i.o.v. De Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit, Bureau Risicobeoordeling en Onderzoeksprogrammering, Team Invasieve Exoten. Van de Koppel, S., N. van Kessel, B.H.J.M. Crombaghs, W. Getreuer & H.J.R. Lenders, Risk analysis of the Russian rat snake (Elaphe Schrenckii) in the Netherlands, Natuurbalans - Limes Divergens BV, ReptielenZoo SERPO, Delft, Radboud University Nijmegen. 38 p. Van de Koppel, S., N. van Kessel, B.H.J.M. Crombaghs, W. Getreuer & H.J.R. Lenders, Risk analysis of the asp viper (Vipera aspis) in the Netherlands, Natuurbalans-Limes Divergens BV, ReptielenZoo SERPO, Delft, Radboud University Nijmegen. 38 p. 3

4 Van Kessel et al., 2016, Pilot bestrijding Italiaanse kamsalamander in drie wateren in het Kroondomein het Loo in de periode , Voortgangsrapportage Natuurbalans en RAVON. Veenvliet, P., Amerikaanse brulkikker Rana catesbeiana. In: Creemers, R.C.M. & J.J.C.W. van Delft (RAVON)(redactie), De amfibieën en reptielen van Nederland. Nederlandse Fauna 9. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, European Invertebrate Survey-Nederland, Leiden. Veenvliet, P., Roodwangschildpad Trachemys scripta elegans. In: Creemers, R.C.M. & J.J.C.W. van Delft (RAVON)(redactie), De amfibieën en reptielen van Nederland. Nederlandse Fauna 9. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, European Invertebrate Survey-Nederland, Leiden. Vleut, I. & W. Bosman, Actuele verspreiding van de Italiaanse kamsalamander (Triturus carnifex) in Gelderland en een morfometrische vergelijking met de inheemse kamsalamander (Triturus cristatus). Stichting RAVON. Rapportnr S2, 25 p. Wielstra, B., P. Arntzen, J. J.C.W van Delft & W. Meilink, Genetische vervuiling op de Veluwe. Hybridisatie tussen een inheemse en een exotische Kamsalamandersoort. RAVON 17: Beleid, regelgeving en beheer De Hoop L., H. Hollander, E. de Hullu, N. van Kessel, H.H. van Kleef, T.E.P.A. Lam, B. Odé, M. Schiphouwer, F. Spikmans & R.S.E.W. Leuven, Een effectieve aanpak van invasieve exoten in Nederland: Inventarisatie van verbetervoorstellen voor juridische instrumenten op nationaal niveau. Nederlands Expertise Centrum Exoten (NEC-E), Radboud Universiteit Nijmegen (Instituut voor Water en Wetland Research en Vaksectie Bestuursrecht), Stichting Bargerveen, Bureau van de Zoogdiervereniging, Natuurbalans Limes Divergens, FLORON en RAVON. Verslagen Milieukunde 499. Radboud Universiteit, Nijmegen. 64 pp. Devisscher, S., T. Adriaens, A. De Vocht, S. Descamps, M. Hoogewijs, R. Jooris, J. van Delft & G. Louette, Beheer van de stierkikker in Vlaanderen en Nederland. Rapporten van het Instituut voor Natuuren Bosonderzoek 2012 (52). Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Brussel. Leuven R.S.E.W. & G. van der Velde, Exoten: tolereren of bestrijden? Kader in Handboek Praktisch natuurbeheer voor levensgemeenschappen. RAVON, Nijmegen. Schiphouwer, M., R.S.E.W. Leuven, J. van Delft & F. Spikmans, Wettelijke haken en ogen aan exotenonderzoek en beheer. Journaal Flora en fauna 9(3): Spikmans, F., M. de Vos & J. Vos, Dikkopelrits bestreden in Neede. H2O 4: Van Kleef, H., N. van Kessel, B. Niemeijer & G. Hoogerwerf, Methoden voor bestrijding van ongewenste uitheemse aquatische gewervelden. Stichting Bargerveen en Natuurbalans Limes Divergens BV, Nijmegen. 83 p. Van Kleef, H.H., L. de Hoop, B. Odé, J. van Zuidam & R.S.E.W. Leuven, Verkenning bestrijdingsmaatregelen watercrassula. Nieuwsbrief Werkgroep Plaagsoorten 9: 4-5. Verbrugge, L.N.H., R.J.G. van den Born & R.S.E.W. Leuven, 2011 Evaluatie convenant invasieve waterplanten: startmeting. Verslagen Milieukunde 383. Radboud Universiteit, Nijmegen. 84 p. Verbrugge, L.N.H., R.J.G. van den Born & R.S.E.W. Leuven, 2013 Evaluatie convenant waterplanten Verslagen Milieukunde 440. Institute for Science, Innovation and Society & Institute for Water and Wetland Research, Radboud Universiteit, Nijmegen. 98 p. Verbrugge, L.N.H., R.S.E.W. Leuven, J.L.C.H. van Valkenburg & R.J.G. van den Born, Evaluating stakeholder awareness and involvement in risk prevention of aquatic invasive plant species by a national code of conduct. Aquatic Invasions 9(3): Verbrugge, L.N.H., Aaibare exoten: een bedreiging of verrijking voor de Nederlandse natuur? Dierplagen 18(1): Verbrugge, L.N.H. & A.H.M. Rutenfrans, Exoten in groen onderwijs: een inventarisatie en analyse van lesmateriaal over (invasieve) exoten gericht op mbo en hbo groenopleidingen. Rapport in opdracht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. Adviesbureau Beleef en Weet en Radboud Universiteit, Nijmegen. Mossen en macrophyten Andeweg, R., De verwildering van Ailanthus altissima (Mill.) Swingle (Hemelboom) in Rotterdam. Gorteria 23: Baas, W.J. & L. H. Duistermaat De opmars van Grote waternavel (Hydrocotyle ranunculioides L.f.) in Nederland, Gorteria 25(4): Beringen, R., Natuurlijke verjonging en hybridisatie bij populieren (Populus nigra en P. x canadensis). Gorteria 24(6): Beringen, R., Aandacht voor bastaardduizendknopen gevraagd. Floronnieuws 12: 7. Cegłowska, A., K. Sokołowsk, A. Samecka-Cymermana, K. Kolon, S. Jusik & A.J. Kempers, Copper and zinc in Elodea canadensis from rivers with various pollution levels. Ecological Indicators 67:

5 Collas, F.P.L., R. Beringen, K.R. Koopman, J. Matthews, B. Odé, R. Pot, L.B. Sparrius, J.L.C.H. van Valkenburg, L.N.H. Verbrugge & R.S.E.W. Leuven, Knowledge document for risk analysis of the non-native Tapegrass (Vallisneria spiralis) in the Netherlands. Radboud University Nijmegen. Reports Environmental Science p. Dauer JT & Jongejans E (2013) Elucidating the population dynamics of Japanese knotweed using integral projection models. PLOS ONE 8:e Den Hartog, C. & G. van der Velde Occurrence of the seagrass Halophila stipulacea (Hydrocharitaceae) along the mediterranean coast of Turkey. Posidonia Newsletter 4(2): 5-6. Horsthuis, M.A.P. & M. Zonderwijk, Extra aandacht voor Watercrassula (Crassula helmsii (Kirk) Cockayne). Gorteria 29(1-2): 1-6. Kleuver, J.J. & W.J. Holverda, Ludwigia urugayensis (Camb.) Hara (Onograceae) verwilderd. Gorteria 21(3): Koopman, K.R., R. Beringen, F.P.L. Collas, J. Matthews, B. Odé, R. Pot, L.B. Sparrius, J.L.C.H. van Valkenburg, L.N.H. Verbrugge & R.S.E.W. Leuven, Knowledge document for risk analysis of the non-native Monkeyflower (Mimulus guttatus) in the Netherlands. Radboud University Nijmegen. Reports Environmental Science p. Jongejans, E., A.W. Sheppard & K.Shea, What controls the population dynamics of the invasive thistle Carduus nutans in its native range? Journal of Applied Ecology 43: Jongejans, E., N.M. Pedatella, K. Shea, O. Skarpaas & R. Auhl, Seed release by invasive thistles: the impact of plant and environmental factors. Proceedings of the Royal Society B 274: Jongejans, E., O. Skarpaas, P.W. Tipping & K. Shea, Establishment and spread of founding populations of an invasive thistle: the role of competition and seed limitation. Biological Invasions 9: Jongejans, E., K. Shea, O. Skarpaas, D. Kelly, A.W. Sheppard & T.L. Woodburn, Dispersal and demography contributions to population spread of Carduus nutans in its native and invaded ranges. Journal of Ecology 96: Jongejans, E, O. Skarpaas & K. Shea, Dispersal, demography and spatial population models for conservation and control management. Perspectives in Plant Ecology, Evolution and Systematics 9: Jongejans, E, K.Shea, O. Skarpaas, D. Kelly & S.P. Ellner, Importance of individual and environmental variation for invasive species spread: a spatial integral projection model. Ecology 92: Jongejans E, M.R. Allen, A.E. Leib, K.M. Marchetto, N.M. Pedatella, J. Peterson-Smith, E.S.J. Rauschert, D.C. Ruggiero, L.A. Russo, L.E. Ruth, Z. Sezen, O. Skarpaas, B.J. Teller, L.A. Warg, S. Yang, R. Zhang & K. Shea, Spatial dynamics of invasive Carduus thistles. In: Chan F., D. Marinova & R.S. Anderssen (eds) MODSIM2011, 19th International Congress on Modelling and Simulation. Modelling and Simulation Society of Australia and New Zealand, pp Jongejans, E., E.J. Silverman, O. Skarpaas & K. Shea, Post-dispersal seed removal of Carduus nutans and C. acanthoides by insects and small mammals. Ecological Research 30(1): Keser, L.H., E.J.W. Visser, W. Dawson, Y.-B. Song, F.-H. Yu, M. Fischer, M. Dong, & M. van Kleunen, Herbaceous plant species invading natural areas tend to have stronger adaptive root foraging than other naturalized species. Frontiers in Plant Science 6. doi: /fpls Luijten, S.H. & B. Odé, Status en het voorkomen van een aantal belangrijke invasieve plantensoorten in Nederland. FLORON-Rapport 47. Stichting FLORON, Leiden. Marchetto, KM, E. Jongejans, K. Shea & S.A. Isard, Plant spatial arrangement affects projected invasion speeds of two invasive thistles. Oikos 119: Marchetto, K.M., M.B. Williams, E. Jongejans, R. Auhl, & K. Shea, Applications of particle image velocimetry for seed release studies. Ecology 91: Marchetto, K.M., E. Jongejans, M.L. Jennis, E.M. Haner, C.T. Sullivan, D. Kelly & K. Shea, Shipment and storage effects on the terminal velocity of seeds. Ecological Research 25: Marchetto, K.M., K. Shea, D. Kelly, R. Groenteman, R. Sezen & E. Jongejans, Unrecognized impact of a biocontrol agent on the spread rate of an invasive thistle. Ecological Applications. 24: Matthews, J., R. Beringen, F.P.L. Collas, K.R. Koopman, B. Odé, R. Pot, L.B. Sparrius, J.L.C.H. van Valkenburg, L.N.H. Verbrugge & R.S.E.W. Leuven, Knowledge document for risk analysis of the non-native Curly Waterweed (Lagarosiphon major) in the Netherlands. Radboud University Nijmegen. Reports Environmental Science p. Matthews, J., K.R. Koopman, R. Beringen, B. Odé, R. Pot, G. van der Velde, J.L.C.H. van Valkenburg & R.S.E.W. Leuven, Knowledge document for risk analysis of the non-native Brazilian waterweed (Egeria densa) in the Netherlands. Reports Environmental Science 468. Radboud University, Nijmegen. 61 p. 5

6 Matthews, J., R. Beringen, R.S.E.W. Leuven, G. van der Velde, J.L.C.H. van Valkenburg & B. Odé, Knowledge document for risk analysis of the non-native poison ivy (Toxicodendron radicans) in the Netherlands. FLORON & Radboud University Nijmegen. Reports Environmental Science 477. Radboud University, Nijmegen. 57 p. Katherine M. Marchetto, E. Jongejans, K. Shea & R. Auhl, Water loss from flower heads predicts seed release in two invasive thistles. Plant Ecology & Diversity 5(1): Keser, L.H., E.J.W. Visser, W. Dawson, Y.-B. Song, F.-H. Yu, M. Fischer, M. Dong, & M. van Kleunen, Herbaceous plant species invading natural areas tend to have stronger adaptive root foraging than other naturalized species. Frontiers in Plant Science. DOI: /fpls Odé, B Waterwaaier maaien is waterwaaier zaaien. FLORON Nieuws 19: 17. Peeters-Van der Meijden, K. & T. Rotteveel, Lysichiton americanus Hultèn & H. St John, een imposante indringer. Gorteria 32(2): Shea, K., E. Jongejans, O. Skarpaas, D. Kelly & A. Sheppard, Optimal management strategies to control local population growth or population spread may not be the same. Ecological Applications 20: Skarpaas, O., K. Shea & E. Jongejans, Watch your time step: trapping and tracking dispersal in autocorrelated environments. Methods in Ecology and Evolution 2: Skarpaas, O., E.J. Silverman, E. Jongejans & K. Shea, Are the best dispersers the best colonizers? Seed mass, dispersal and establishment in Carduus thistles. Evolutionary Ecology 25: Van der Velde, G. & C. den Hartog Continuing range extension of Halophila stipulacea (Forssk.) Aschers. (Hydrocharitaceae) in the Mediterranean. Now found at Keffalinia and Ithaki (Ionian Sea). Acta Bot. Neerl. 41: Van Tussenbroek, B. I., M.M. van Katwijk, T.J. Bouma, T. van der Heide, L.L. Govers & R.S.E.W. Leuven, Non-native seagrass Halophila stipulacea forms dense mats under eutrophic conditions in the Caribbean. Journal of Sea Research, 115, 1-5. Vogels, J., M. Nijssen, W. Verberk & H. Esselink, Effects of moss-encroachment by Campylopus introflexus on soil-entomofauna of dry-dune grasslands (Violo-corynephoretum). Proc. Neth. Entomol. Soc. Meet. 16: Vreeken, B. & R. Beringen, Actualisatie status en voorkomen van een aantal belangrijke invasieve plantensoorten in Nederland. Rapport Stichting FLORON, Leiden. Yang, S., E. Jongejans, S. Yang & J. Bishop, The effect of consumers and mutualists of Vaccinium membranaceum at Mount St. Helens: Dependence on successional context. PLoS ONE 6:e Zhang, R., E. Jongejans & K. Shea, Warming increases the spread of an invasive thistle. PLoS ONE 6:e Soortteksten op: Ailanthus altissima (Hemelboom) Ambrosia artemisiifolia (Alsemambrosia) Ambrosia psilostachya (Zandambrosia) Ambrosia trifida (Driedelige ambrosia) Baccharis halimifolia (Struikaster) Cabomba caroliniana (Waterwaaier) Cornus sericea (Canadese kornoelje) Crassula helmsii (Watercrassula) Egeria densa (Egeria) Eichhornia azurea Eichhornia crassipes (Waterhyacint) Heracleum sosnowskyi Hydrocotyle ranunculoides (Grote waternavel) Hydrocotyle verticillata Lagarosiphon major (Verspreidbladige waterpest) Ludwigia grandiflora (Waterteunisbloem) Ludwigia peploides (Kleine waterteunisbloem) Lysichiton americanus (Moeraslantaarn) Myriophyllum aquaticum (Parelvederkruid) Myriophyllum heterophyllum (Ongelijkbladig verderkruid) Rhus radicans (Gifsumak) Sagittaria latifolia (Breed pijlkruid) Sicyos angulatus (Stekelige komkommer) Solidago nemoralis (Grauwe guldenroede) 6

7 Nieuwsbrieven Kijk op exoten. Deze exotennieuwsbrief is in 2012 van start gegaan. De verschenen nummers zijn te downloaden op: Portretten van exoten. In vrijwel iedere editie van de nieuwsbrief Schubben & Slijm staat de rubriek Portret van een exoot en er zijn diverse andere bijdragen over exoten in verschenen. Alle nummers zijn te downloaden via: Ongewervelden Admiraal W., G. van der Velde, H. Smit & W.G. Cazemier, The rivers Rhine and Meuse in the Netherlands: present state and signs of ecological recovery. Hydrobiologia 265: Bacela-Spychalska, K. & G. van der Velde, There is more than one killer shrimp : trophic position and predatory abilities of invasive amphipods of Ponto-Caspian origin. Freshwat. Biol. 58: Bij de Vaate A., K. Jazdzewski, H.A.M. Ketelaars, S. Gollasch & G. van der Velde, Geographical patterns in range extension of Ponto-Caspian macroinvertebrate species in Europe. Can. J. Fish. Aquat. Sci. 59: Bij de Vaate A., R. Breukel & G. van der Velde, Long-term developments in ecological rehabilitation of the main distributaries in the Rhine delta: fish and macroinvertebrates. Hydrobiologia 565: Bij de Vaate A.& G. van der Velde, Quagga mossel verdringt driehoeksmossel. Bionieuws 17 (16): 3. Bij de Vaate A., S. Rajagopal & G. van der Velde, The zebra mussel in Europe: summary and synthesis. Chapter 41. In: G. van der Velde, S. Rajagopal & A. bij de Vaate (eds.). The Zebra Mussel in Europe. Backhuys Publishers, Leiden/Margraf Publishers, Weikersheim, pp Bij de Vaate, A., G. van der Velde & R.S.E.W. Leuven & K.C.M. Heiler, Spread of the quagga mussel, Dreissena rostriformis bugensis, in Western Europe. In:. Nalepa T.F & D.W. Schloesser (eds). Quagga and Zebra Mussels: Biology, Impacts, and Control. Second Edition CRC Press, Taylor & Francis Group. Boca Raton, FL, pp Bradie J.N., S.A. Bailey, G. van der Velde & H.J. MacIsaac, Brine-induced mortality of non-indigenous invertebrates in residual ballast water. Mar. Environ. Res. 70: Bruijs M.C.M., B. Kelleher, G. van der Velde & A. bij de Vaate, Oxygen consumption, temperature and salinity tolerance of the invasive amphipod Dikerogammarus villosus: indicators of further dispersal via ballast water transport. Arch. Hydrobiol. 152: Collas, F.P.L., K.R. Koopman, J. Matthews, G. van der Velde & R.S.E.W. Leuven, Weir management as tool for mitigating effects of invasive freshwater mussels in impounded river sections. In: Schielen, R. (ed.). Book of Abstracts NCR-days 2012, Netherlands Center for River Studies, 4-5 October 2012, Arnhem, pp Collas, F.P.L., K.R. Koopman, A.J. Hendriks, L.N.H. Verbrugge, G. van der Velde & R.S.E.W. Leuven, Effects of desiccation on native and non-native molluscs in rivers. Freshwater Biology 59(1): Collas, F.P.L., A.D. Buijse, A.J. Hendriks & R.S.E.W. Leuven, Using species sensitivity distributions for assessing effects of river management measures on native and non-native mollusc assemblages. Proceedings 2nd International Meeting on Biology and Conservation of Freshwater Bivalves, Buffalo, October 6, p. 48. Collas, F.P.L., A.Y. Karatayev, L.E. Burlakova & R.S.E.W. Leuven, Boat hull mediated overland dispersal chance of dreissenid mussels. Proceedings 2nd International Meeting on Biology and Conservation of Freshwater Bivalves, Buffalo, October 6, p. 59. De Gelder, S., G. van der Velde, D. Platvoet, N. Leung, M. Dorenbosch, H.W.M. Hendriks & R.S.E.W. Leuven, Competition for shelter sites: testing a possible mechanism for gammarid species displacements. Basic and Applied Ecology (in press). De Hoop, L., M.C.M. Bruijs, F.P.L. Collas, L.M. Dionisio Pires, M. Dorenbosch, A. Gittenberger, J. Matthews, H.H. van Kleef, G. van der Velde, J.A. Vonk & R.S.E.W. Leuven, Risicobeoordeling en uitzetcriteria voor de uitheemse quaggamossel (Dreissena rostriformis bugensis) in Nederland. Radboud Universiteit Nijmegen (Instituut voor Water en Wetland Research), DNV GL, Deltares, Bureau Waardenburg, GiMaRIS, Stichting Bargerveen, Universiteit van Amsterdam (Institute for Biodiversity and Ecosystem Dynamics). Verslagen Milieukunde 507. Radboud Universiteit, Nijmegen. 84 pp. Den Hartog C. & G. van der Velde, Invasions by plants and animals into coastal, brackish and fresh waters of the Netherlands. Proc. Koninkl. Nederlandse Akad. Wetensch. Series C 90: Den Hartog C., F.W.B. van den Brink & G. van der Velde, Brackish-water invaders in the River Rhine. A bioindication for increased salinity level over the years. Naturwiss. 76: Den Hartog C., F.W.B. van den Brink & G. van der Velde, Why was the invasion of the river Rhine by Corophium curvispinum and Corbicula species so successful? J. Nat. Hist. 26:

8 Gittenberger, E., A.W. Janssen, W.J. Kuijper, J.G.J. Kuiper, T. Meijer, G. van der Velde & J.N. de Vries, De Nederlandse zoetwatermollusken. Recente en fossiele weekdieren uit zoet en brak water. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, KNNV uitgeverij & Stichting EIS-Nederland. Nederlandse Fauna 2: (with English summary). Gittenberger, E., A.W. Janssen, W.J. Kuijper, J.G.J. Kuiper, T. Meijer, G. van der Velde & J.N. de Vries, De Nederlandse zoetwatermollusken. Recente en fossiele weekdieren uit zoet en brak water. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, KNNV uitgeverij & Stichting EIS. Nederlandse Fauna 2: e herziene druk (with English summary). Groenenberg D.S.J., F.P. Wesselingh, S. Rajagopal, J.M. Jansen, M.M. Bos, G. van der Velde, E. Gittenberger, B.W. Hoeksema, H. Raad & H. Hummel, On the identity of broad-shelled mussels (Mollusca, Bivalvia, Mytilus) from the Dutch delta region. Contr. Zool. 80: Grutters, B.M.C., M.J.J.M. Verhofstad, G. van der Velde, S. Rajagopal & R.S.E.W. Leuven, A comparative study on byssogenesis of zebra and quagga mussels: the effects of water temperature, salinity and light-dark cycle. Biofouling 28: Hadderingh R.H., G. van der Velde & P.G. Schnabel, The effect of heated effluent on the occurrence and the reproduction of freshwater limpets Ancylus fluviatilis Müller, 1774, Ferrissia wautieri (Mirolli, 1960) and Acroloxus lacustris (L., 1758) in two Dutch water bodies. Hydrobiol. Bull. 21: Jenner H.A., G. van der Velde & S. Rajagopal, Leidingen in last. Biologische aangroei in koelwatersystemen. Natuur & Techniek 67: Kelleher, B., G. van der Velde, S. Rajagopal & M. van der Gaag, Leeft Mytilopsis leucophaeata (Dreissenidae) in de Waal? Corresp.-blad Ned. Malac. Ver. 297: (with English summary). Kelleher B., P.J.M. Bergers, F.W.B. van den Brink, P.S. Giller, G. van der Velde & A. bij de Vaate, Effects of exotic amphipod invasions on fish diet in the Lower Rhine. Arch. Hydrobiol. 143: Kelleher, B., G. van der Velde & A. bij de Vaate, Nu ook levende Mytilopsis leucophaeata (Dreissenidae) in de Waal. Corresp.-blad Ned. Malac. Ver. 307: (with English summary). Kelleher B., G. van der Velde, K.J. Wittmann, M.A. Faasse & A. bij de Vaate, Current status of the freshwater Mysidae in the Netherlands with records of Limnomysis benedeni Czerniavsky, 1882, a Pontocaspian species in Dutch Rhine branches. Bull. zool. Mus. Univ. Amsterdam 16 (13): Kelleher B., G. van der Velde, P.S. Giller & A. bij de Vaate, Dominant role of exotic invertebrates, mainly Crustacea, in diets of fish in the lower Rhine River. In: J.C. von Vaupel Klein & F.R. Schram (eds.). The biodiversity crisis and Crustacea. Proc. 4th Internat. Crust. Congr., Amsterdam, The Netherlands July, Vol. 2. A.A. Balkema, Rotterdam. Crustacean Issues 12: Kelleher B., A. bij de Vaate, M. Swarte, A.G. Klink & G. van der Velde, Identification, invasion and population development of the ponto-caspian isopod Jaera istri Veuille (Janiridae) in the lower Rhine, The Netherlands. Beaufortia 50: Le Thi Thu, Y., A. Jan Hendriks & R.S.E.W. Leuven, Metal bioaccumulation in the invasive mussels Dreissena polymorpha and Dreissena rostriformis bugensis) in the rivers Rhine and Meuse. Environmental Chemistry & Toxicology 30(12): Leuven, R.S.E.W., Zoetwaterkreeften in Limburg. De Natuurgids 19: Leuven R.S.E.W. & G. van der Velde, Wrattige venuschelp (Venus verrucosa) doublet in de eblijn van Schiermonnikoog. Spirula-Corr.-blad Ned. Malac. Ver. Nr. 367: 32. (with English summary). Leuven, R.S.E.W. & G. van der Velde, Hitch-hiking snails: dispersal of the brown garden snail Cornu aspersum (O.F. Müller 1774) by cars. Spirula 374: (in Dutch with English summary). Leuven, R.S.E.W., G. van der Velde, I. Baijens, J. Snijders, C. van der Zwart, H.J.R. Lenders, A. bij de Vaate, The river Rhine: a global highway for dispersal of aquatic invasive species. Biological Invasions 11 (9): Leuven, R.S.E.W., F.P.L. Collas, K.R. Koopman, J. Matthews & G. van der Velde, Mass mortality of invasive zebra and quagga mussels by desiccation during severe winter conditions. Aquatic Invasions 9(3): Marguillier S., F. Dehairs, G. van der Velde, B. Kelleher & S. Rajagopal, Initial results on the trophic relationships based on Corophium curvispinum in the Rhine traced by stable isotopes. In: P.H. Nienhuis, R.S.E.W. Leuven & A.M.J. Ragas (eds.). New concepts for sustainable management of river basins. Backhuys Publishers, Leiden, pp Matthews, J., G. van der Velde, A. bij de Vaate & R.S.E.W. Leuven, Key factors for spread, impact and management of Quagga mussels in the Netherlands. Radboud University Nijmegen & Waterfauna, Lelystad. Reports Environmental Science p. Matthews, J., G. van der Velde, A. bij de Vaate, F.P.L. Collas, K.R. Koopman & R.S.E.W. Leuven, Rapid range expansion of the invasive quagga mussel in relation to zebra mussel presence in The Netherlands and Western Europe. Biological Invasions 16(1):

9 Matthews, J., A.M. Schipper, A.J. Hendriks, Y. Le, A. bij de Vaate, G. van der Velde & R.S.E.W. Leuven, A dominance shift from the zebra mussel to the invasive quagga mussel may alter the trophic transfer of metals. Environmental Pollution 203: Paalvast P. & G. van der Velde, Distribution, settlement and growth of first-year individuals of the shipworm Teredo navalis L. (Bivalvia: Teredinidae) in the Port of Rotterdam area, The Netherlands. International Biodegradation & Biodeterioration 65: Paalvast P. & G. van der Velde, New threats of an old enemy: The distribution of the shipworm Teredo navalis L. (Bivalvia: Teredinidae) related to climate change in the Port of Rotterdam area, the Netherlands. Mar. Pollut. Bull. 62: Paalvast, P., B.K. van Wesenbeeck, G. van der Velde & M.B. de Vries, Pole and pontoon hulas: An effective way of ecological engineering to increase productivity and biodiversity in the hard-substrate environment of the port of Rotterdam. Ecol. Eng. 44: Paalvast, P. & G. van der Velde, What is the main food source of the shipworm Teredo navalis? A stable isotope approach. J. Sea Res. 80: Parker L.E., S. Culloty, R. O'Riordan, B. Kelleher, S. Steele & G. van der Velde, Preliminary study on the gonad development of the exotic ascidian Styela clava in Cork Harbour, Ireland. J. mar. biol. Assoc. U. K. 79: Platvoet D., J.T.A. Dick, C. MacNeil, M.C. van Riel & G. van der Velde, Invader-invader interactions in relation to environmental heterogeneity leads to zonation of two invasive amphipods, Dikerogammarus villosus (Sowinsky) and Gammarus tigrinus Sexton: amphipod pilot species project (AMPIS) report 6. Biol. Invasions 11: Platvoet D., J.T.A. Dick, N. Konijnendijk & G. van der Velde, Feeding on micro-algae in the invasive Ponto-Caspian amphipod Dikerogammarus villosus (Sowinsky, 1894). Aquat. Ecol. 40: , 247. Platvoet D., G. van der Velde, J.T.A. Dick & S. Li, Flexible omnivory in Dikerogammarus villosus (Sowinsky, 1894) (Amphipoda). Amphipod pilot species project (AMPIS) report 5. Crustaceana 82: Pollux B.J.A., D. Minchin, G. van der Velde, T.A. van Alen, S.Y. Moon-van der Staay & J.H.P. Hackstein, Zebra mussels (Dreissena polymorpha) in Ireland, AFLP-fingerprinting and boat traffic both indicate an origin from Britain. Freshwat. Biol. 48: Pollux B.J.A., G. van der Velde & A. bij de Vaate, A perspective on a global spread of the zebra mussel (Dreissena polymorpha): a review on possibilities and limitations. Chapter 4. In: G. van der Velde, S. Rajagopal & A. bij de Vaate (eds.), The Zebra Mussel in Europe. Backhuys Publishers, Leiden/Margraf Publishers, Weikersheim, pp Rajagopal, S., G. van der Velde & H.A. Jenner, Aangroeibestrijding van de brakwatermossel Mytilopsis leucophaeta bij de centrale Hemweg en Velsen. Deel II. Thermische bestrijding en chlorering. KEMA rapport KES/WBR p. Rajagopal, S., G. van der Velde & H.A. Jenner, Aangroeibestrijding van de brakwatermossel Mytilopsis leucophaeta bij de centrales Hemweg en Velsen. Deel I: Biologie en klepbewegingsgedrag met behulp van de Mosselmonitor. KEMA rapport KES p. Rajagopal, S., G. van der Velde, B.G.P. Paffen & A. bij de Vaate, Ecology and impact of the exotic amphipod, Corophium curvispinum Sars, 1895 (Crustacea: Amphipoda), in the River Rhine and Meuse. Publications and reports of the project "Ecological Rehabilitation of the Rivers Rhine and Meuse" No : Rajagopal, S., G. van der Velde, M. van der Gaag & H.A. Jenne,r Effects of low-level chlorination on byssal attachment strength of the zebra mussel, Dreissena polymorpha (Pallas). Proc. eighth International Zebra Mussel and Aquatic Nuisance Species Conference, March 16 to 19, 1998: 335. Rajagopal, S., V.P. Venugopalan, K.V.K. Nair, G. van der Velde & H.A. Jenner, Settlement and growth of the green mussel Perna viridis (L.) in coastal waters: influence of water velocity. Aquat. Ecol. 32: Rajagopal, S., G. van der Velde, B.G.P. Paffen, F.W.B. van den Brink & A. bij de Vaate, Life history and reproductive biology of the invasive amphipod Corophium curvispinum (Crustacea: Amphipoda) in the Lower Rhine. Arch. Hydrobiol. 144: Rajagopal, S., G. van der Velde, H.A. Jenner, M. van der Gaag & A.J. Kempers, Effects of temperature, salinity and agitation on byssus thread formation by Zebra mussel Dreissena polymorpha. Neth. J. Aquat. Ecol. 30: Rajagopal, S., G. van der Velde & H.A. Jenner, Response of Zebra Mussel, Dreissena polymorpha to elevated temperatures in the Netherlands. Chapter 16. In: F. D'Itri (ed.): Zebra Mussels and aquatic nuisance Species. Ann Arbor Press, Inc., Chelsea, MI 48118, pp Rajagopal, S., G. van der Velde & H.A. Jenner, Shell valve movement response of Dark false mussel, Mytilopsis leucophaeta, to chlorination. Water Res. 31:

10 Rajagopal, S., G. van der Velde, B.G.P. Paffen & A. bij de Vaate, Growth and production of Corophium curvispinum G.O. Sars, 1895 (Amphipoda), an invader in the Lower Rhine. In: F.R. Schram & J.C. von Vaupel Klein (eds.). Crustaceans and the biodiversity crisis. Proc. 4th Internat. Crust. Congr., Amsterdam, The Netherlands, July 20-24, Vol. I. Brill, Leiden: Rajagopal, S., G. van der Velde & A. bij de Vaate, Reproductive biology of the Asiatic clams, Corbicula fluminalis and Corbicula fluminea in the river Rhine. Arch. Hydrobiol. 149: Rajagopal, S., G. van der Velde & H.A. Jenne,r Does status of attachment influence survival time of zebra mussel, Dreissena polymorpha, exposed to chlorination? Environ. Toxicol. Chem. 21: Rajagopal, S., G. van der Velde, M. van der Gaag & H.A. Jenner, Laboratory evaluation of the toxicity of chlorine to the fouling hydroid Cordylophora caspia. Biofouling 18: Rajagopal, S., G. van der Velde, M. van der Gaag & H.A. Jenner, Sublethal responses of zebra mussel, Dreissena polymorpha (Pallas) on low-level chlorination: an experimental study. Biofouling 18: Rajagopal, S., G. van der Velde & H.A. Jenner, Effects of low-level chlorination on zebra mussel, Dreissena polymorpha. Water Res. 36: Rajagopal, S., M. van der Gaag, G. van der Velde & H.A. Jenner, Control of brackish water fouling mussel, Mytilopsis leucophaeata (Conrad) with sodium hypochlorite. Arch. Environ. Contam. Toxicol. 43: Rajagopal, S., G. van der Velde, M. van der Gaag & H.A. Jenner, Can intermittent chlorination really control mussel fouling in industrial cooling water systems? Proceedings of the 11th International Conference on Aquatic Invasive Species, February, 2002, Alexandria, VA. The Professional Edge, Pembroke, ON. CD-ROM : Rajagopal, S., G. van der Velde, M. van der Gaag & H.A. Jenner, How effective is intermittent chlorination to control adult mussel fouling in cooling water systems? Water Res. 37: Rajagopal, S., V.P. Venugopalan, G. van der Velde & H.A. Jenner, Response of fouling brown mussel, Perna perna (L.) to chlorine. Arch. Environ. Contam. Toxicol. 44: Rajagopal, S., G. van der Velde, M. van der Gaag & H.A. Jenner, Byssal detachment underestimates tolerance of mussels to toxic compounds. Mar. Pollut. Bull. 50: Rajagopal, S., M. van der Gaag, G. van der Velde & H.A. Jenner, Upper temperature tolerances of exotic brackish-water mussel, Mytilopsis leucophaeata (Conrad): an experimental study. Mar. Environ. Res. 60: Rajagopal, S., G. van der Velde, M. van der Gaag & H.A. Jenner, Factors influencing the upper temperature tolerances of three mussel species in a brackish water canal: Size, season and laboratory protocols. Biofouling 21: Rajagopal, S., G. van der Velde, J. Jansen, M. van der Gaag, G. Atsma, J.P.M. Janssen-Mommen, H. Polman & H.A. Jenner, Thermal tolerance of the invasive oyster Crassostrea gigas: Feasibility of heat treatment as an antifouling option. Water Res. 39: Rajagopal, S., V.P. Venugopalan, G. van der Velde & H.A. Jenner, Greening of the coasts: a review of the Perna viridis success story. Aquat. Ecol. 40: Rajagopal, S., B.J.A. Pollux, J.L. Peters, G. Cremers, S.Y. Moon-van der Staay, T. van Alen, J. Eygensteyn, A.H.A.M. van Hoek, A. Palau, A. bij de Vaate & G. van der Velde, Origin of Spanish invasion by the zebra mussel, Dreissena polymorpha (Pallas, 1771) revealed by amplified fragment length polymorphism (AFLP) fingerprinting. Biol. Invasions 11: Rajagopal, S., G. van der Velde & H.A. Jenner, Turning the heat on zebra mussels: temperature as a control option. Chapter 36. In: G. van der Velde, S. Rajagopal & A. bij de Vaate (eds.). The Zebra Mussel in Europe. Backhuys Publishers, Leiden/Margraf Publishers, Weikersheim, pp Rajagopal, S., G. van der Velde & H.A. Jenner, Chlorination for Dreissena polymorpha control: old warhorse for the new pest? Chapter 38. In: G. van der Velde, S. Rajagopal & A. bij de Vaate (eds.), The Zebra Mussel in Europe. Backhuys Publishers, Leiden/Margraf Publishers, Weikersheim, pp Rajagopal, S. & G. van der Velde, Invasive species: implications for industrial cooling water systems. In: S. Rajagopal, H.A. Jenner & V.P. Venugopalan (eds.) Operational and environmental consequences of large industrial cooling water systems. Springer Science+Business Media, pp Sluys, R., A. Faubel, S. Rajagopal & G. van der Velde, A new and alien species of oyster leech (Platyhelminthes, Polycladida, Stylochidae) from the brackish North Sea Canal, The Netherlands. Helgoland Mar. Res. 59: Stoffels, B.E.M.W., J.S. Tummers, G. van der Velde, D. Platvoet, H.W.M. Hendriks & R.S.E.W. Leuven, Assessment of predatory ability of native and non-native freshwater gammaridean species: a rapid test with water fleas as prey. Current Zoology 57 (6): Van den Brink, F.W.B. & R.S.E.W. Leuven, Zoetwatergarnalen in Limburg. De Natuurgids 21:

11 Van den Brink, F.W.B. & G. van der Velde, Observations on the seasonal and yearly occurrence and the distribution of Atyaephyra desmaresti (Millet, 1831) (Crustacea, Decapoda, Natantia) in the Netherlands. Hydrobiol. Bull. 19: Van den Brink, F.W.B., G. van der Velde & J.F.M. Geelen, Life history parameters and temperaturerelated activity of an American crayfish, Orconectes limosus (Rafinesque, 1817) (Crustacea, Decapoda), in the area of the major rivers in the Netherlands. Arch. Hydrobiol. 114: Van den Brink, F.W.B., G. van der Velde & A. bij de Vaate, A note on the immigration of Corophium curvispinum Sars, 1895 (Crustacea: Amphipoda) into the Netherlands via the river Rhine. Bull. zool. Mus. Univ. Amsterdam 11(26): Van den Brink, F.W.B., G. van der Velde & W.G. Cazemier, The faunistic composition of the freshwater section of the River Rhine in The Netherlands: its present state and changes since In: R. Kinzelbach & G. Friedrich (eds.). Die Biologie des Rheins. Limnologie aktuell 1: Van den Brink, F.W.B., G. van der Velde & A. bij de Vaate, Slijkgarnaal bedreigt Rijnfauna. Bionieuws 1991/1: 7. Van den Brink, F.W.B., G. van der Velde & A. bij de Vaate, Amphipod invasion on the Rhine. Nature 352: 576. Van den Brink, F.W.B. & G. van der Velde, Slijkgarnalen (Crustacea: Amphipoda: Corophiidae) in Nederland. Het Zeepaard 52: Van den Brink, F.W.B., G. van der Velde & A. bij de Vaate, De Rijn. De trage stroom naar ecologisch herstel. Natuur & Techniek 61: Van den Brink, F.W.B., B.G.P. Paffen, F.M.J. Oosterbroek & G. van der Velde, Immigration of Echinogammarus (Stebbing, 1899) (Crustacea: Amphipoda) into the Netherlands via the Lower Rhine. Bull. zool. Mus. Univ. Amsterdam 13: Van den Brink, F.W.B., G. van der Velde & A. bij de Vaate, Ecological aspects, explosive range extension and impact of a mass invader, Corophium curvispinum Sars, 1895 (Crustacea, Amphipoda), in the Lower Rhine (The Netherlands). Oecologia 93: Van den Brink, F.W.B. & G. van der Velde, Zoetwater-exoten in Nederland: aanwinst of verstoring? Levende Nat. 99: (with English summary). Van der Gaag, M., S. Rajagopal, G. van der Velde & H.A. Jenner, Settlement and growth of barnacles Balanus improvisus Darwin, 1854 in the brackish Noordzeekanaal, The Netherlands. In: F.R. Schram & J.C. von Vaupel Klein (eds.). Crustaceans and the biodiversity crisis. Proc. 4th Internat. Crust. Congr., Amsterdam, The Netherlands, July 20-24, Vol. I. Brill, Leiden, pp. Van der Gaag, M., G. van der Velde, S. Wijnhoven & S. Rajagopal, Temperature dependent larval occurrence and spat settlement of the invasive brackish water bivalve Mytilopsis leucophaeata (Conrad, 1831) (Dreissenidae). Journal of Sea Research 87: Van der Velde, G., The immigrant triclad flatworm Dugesia tigrina (Girard) (Plathelminthes, Turbellaria). Range-extension and ecological position in the Netherlands. Hydrobiol. Bull. 9: Van der Velde, G. & J.G.M. Roelofs, Ferrissia wautieri (Gastropoda, Basommatophora), nieuw voor Nederland. Basteria 41: (with English summary). Van der Velde, G. & R.H. Hadderingh, De verspreiding van Ferrissia wautieri (Mirolli) (Gastropoda, Ancylidae) in Nederland. Basteria 45: (with English summary). Van der Velde, G., F.W.B. van den Brink, M. van der Gaag & P.J.M. Berger,s Changes in numbers of mobile macroinvertebrates and fish in the River Waal in 1987, studied by sampling the cooling-water intakes of a power plant: first results of a Rhine biomonitoring project. In: R. Kinzelbach & G. Friedrich (eds.). Die Biologie des Rheins. Limnologie aktuell 1: Van der Velde, G., Population dynamics and population structure of Ferrissia wautieri (Mirolli, 1960) (Gastropoda, Ancylidae) in a pond near Nijmegen (The Netherlands). Hydrobiol. Bull. 24: Van der Velde, G., Lauria cylindracea (Da Costa, 1778) in de Botanische tuin te Nijmegen. Corresp.-blad Ned. Malac. Ver. 16, 261: 864. Van der Velde, G., D.C.R. Hermus, M. van der Gaag & H.A. Jenner, Cadmium, Zinc and Copper in body, byssus and shell of the mussels Mytilopsis leucophaeta and Dreissena polymorpha in the brackish Noordzeekanaal of The Netherlands. In: D. Neumann & H.A. Jenner (eds.). The Zebra Mussel Dreissena polymorpha: ecology, biological monitoring and first applications in the water quality management. Gustav Fischer Verlag, Stuttgart. Limnologie aktuell 4: Van der Velde, G., M. van der Gaag & H.A. ten Hove, De exotische trompetkalkkokerworm (Ficopomatus enigmaticus (Fauvel)), een nieuwe kolonisator in het Noordzeekanaal. Het Zeepaard 53: Van der Velde, G., B.G.P. Paffen, F.W.B. van den Brink, A. bij de Vaate & H.A. Jenner, Decline of Zebra mussel populations in the Rhine. Competition between two mass invaders (Dreissena polymorpha and Corophium curvispinum). Naturwiss. 81: