Chemie en duurzame technologie. 2 de semester
|
|
- Anja Emma van de Velde
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1 Chemie en duurzame technologie 2 de semester
2 2 Radicaalchemie versus carbeniumionchemie
3 3 Petroleum (complex mengsel koolwaterstoffen) ΔT; RADICALAIR -katalyse (zeolieten) CARBENIUMIONEN chemicaliën - ethyleen, lichte olefines en BTX via stoomkraken brandstoffen - vertakte KWS via katalytisch kraken - C=C: verdere functionalisatie mogelijk stoomkraken = link petrochemie/chemie
4 4 Topic 1: Stoomkraken en katalytisch kraken Types verbindingen in aardolie Gebruikte aardoliefracties & gebruikte condities Belangrijkste producten Typische procescondities Topic 2: Radicaalchemie: stoomkraken Mechanisme radicalaire omzetting van KWS Belangrijke reactiefamilies Verband reactiemechanisme en typische procescondities
5 Topic 3: Carbokationchemie: katalytisch kraken Zeolietkatalysatoren: eigenschappen (zie ook O&K) Mechanisme zeolietgekatalyseerde omzetting KWS Belangrijke reactiefamilies (zie Carbokationchemie) 5 Topic 4: Radicalen versus carbokationen Karakteristieke verschil tussen radicalen en carbeniumionen oe verklaart dit verschil tussen C en C : Gebruikte procescondities? et relatieve belang optredende elementaire stappen?
6 6 Topic 1: Stoomkraken en katalytisch kraken Types verbindingen in aardolie Gebruikte aardoliefracties & gebruikte condities Belangrijkste producten Typische procescondities
7 Figuur 1.1 7
8 asfaltenen 8
9 Figuur stoomkraken katkraken goedkoper tegenwoordig ook meer en meer gebruikt als voeding voor stoom- en katkraken
10 Naphtha: PIANO-samenstelling 10 P: parafines I: isoparafines A: aromaten N: naftenen O: olefines (<<< 0.5 wt%)
11 GC GC: 2D Scheiding 11 Lengte: Stat. fase: Tijdschaal: Lengte: Stat. fase: Tijdschaal: Kolom 1 50m apolair minuten uren Kolom 2 2m med-polair seconden 2 onafhankelijke scheidingsmechanismen hogere resolutie dan 1D-GC Van Geem, Pyl, et al. J. Chrom. A. 2010
12 GC GC: Principe 12 1st dimension separation Modulation 2nd dimension separation Detection 4s 4s 4s 4s 4s 4s 4s 4s Enhanced Resolution Enhanced Signal/Noise Ratio
13 GC GC: Data Processing 13 Dallüge et al., J. Chrom. A 2003
14 Keroseen: complex mengsel van KWS 14 GC GC 2nd dimension retention time (s)
15 Typische productopbrengsten 15 voornamelijk β-scissie voornamelijk isomerisatie Figuur 1.8 en Figuur 1.9
16 α, β, γ, δ : relatieve plaatsaanduiding 16 β C-atoom α C-atoom C 3 3 C 3 C γ C-atoom C-C in β positie et C -atoom wordt het α C-atoom genoemd en men telt dan de volgende C-atomen verder als β, γ, δ Van alles wat gebonden is aan het β C-atoom wordt gezegd dat dit in β-positie staat t.o.v. C De -atomen die op het β C-atoom gebonden zijn worden ook β -atomen genoemd en de C- bindingen worden β C- bindingen genoemd.
17 Intermediairen en mechanisme 17 Stoomkraken Nafta: C5-C9 (bp.: C) ΔT: C; RADICALAIR Katalytisch kraken AGO: C9-C25 (bp.: C) -katalyse; C CARBENIUMIONEN Ketenmechanisme: initiatie: C-C en/of C- breking propagatie: β-scissie, -abstractie terminatie: radicaalrecombinatie Ketenmechanisme: initiatie: C-C, C- en C=C protonering propagatie: isomerisatie, -transfer terminatie: deprotonering
18 Typische procescondities 18 Stoomkraken Nafta: C5-C9 (bp.: C) ΔT: C; RADICALAIR Katalytisch kraken AGO: C9-C25 (bp.: C) -katalyse; C CARBENIUMIONEN chemicaliën brandstoffen - Ethyleen, lichte olefines en BTX - vertakte KWS (C5-C9) en - C=C: verdere functionalisatie propyleen mogelijk Stoomkraken = link petrochemie/chemie
19 Industriële stoomkraker 19 TLE: Transfer Line Exchanger Ethyleen C Propyleen naphtha ethaan LPG nafta stoom Reactor TLE koeling Scheiding Butadieen Benzeen Tolueen BTX CIT: Coil Inlet Temperature (ca. 600 C) COT: Coil Outlet Temperature (ca. 850 C) Xylenen reactor oven branders
20 BF: boiler feed (koelwater TLE) P steam: hogedrukstoom Stack: rookgassen 20
21 21 reactor oven branders verbranding aardgas oventemperatuur [K] ± kg KWS u 9000 kj kg KWS kgaardgas 890 kj = ± 32 ton aardgas/u opwarmen (water KWS-voeding) endotherme kraking
22 typische capaciteit: 22 ± ton ethyleen/jaar ± ton propyleen/jaar
23 23
24 Ethaankraking: productopbrengsten 24
25 Productopbrengsten = f(afstand in reactor) 25 ethaankraking 50 1,6 Opbrengst (wt%) ethyleen butadieen propyleen 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 Opbrengst (wt%) benzeen 0, ,0 Afstand in reactor [m]
26 Primaire producten en secundaire producten 26 Stoomkraken: vereenvoudigd reactieschema primaire producten secundaire producten Secundaire reacties: reacties waarin primaire producten (d.i. de lichte olefines) verbruikt worden = addditiereacties (cokesvorming)
27 27 Topic 2: Radicaalchemie: stoomkraken Mechanisme radicalaire omzetting van KWS Belangrijke reactiefamilies Verband reactiemechanisme en typische procescondities
28 Radicalair Ketenmechanisme 28 Initiatie: bindingsdissociatie Propagatie: β-scissie; -abstractie; additie Terminatie: recombinatie Reactiefamilies: Bindingsdissociatie/recombinatie R 1 R 2 R 1 R 2 Waterstofabstractie R 1 R 2 R 1 R 2 (intra and intermoleculair) Radicalaire additie/β-scissie via 5 of 6-ring TS; isomerisatie R 1 R 2 = R 3 R 1 R 2 R 3 (intra and intermoleculair)
29 Initiatie 29 bindingsdissociatie 377 kj/mol 420 kj/mol C C breking C-C binding C C C C C 365 kj/mol 369 kj/mol C 3 C 3 C 420 kj/mol 400 kj/mol C 3
30 Propagatie 30 waterstofabstractiereactie krakingsreactie: β-scissie β C C α.. waterstofabstractiereactie
31 Terminatie 31 radicaalrecombinatie
32 StoomKRAKEN: T = C 32 β-scissie: krakingsreactie Δ > 0; hangt af van ΔE C tert/prim ~ kj/mol; endotherm ΔS > 0; ΔG = Δ TΔS T K hoge T β-scissie radicalen: is TD bevoordeeld bij hogere T k: E a : kj/mol
33 β-scissie Potential energy (kj/mol) Δ r C 3 -C 2 -C 2 C-C distance (pm) C 3 C 2 =C 2
34 BDE s C-: relatieve stabiliteit radicalen BDE (kj/mol) methyl prim-alkyl sec-alkyl tert-alkyl prim-allyl sec-allyl tert-allyl sec-diallyl tert-diallyl prim-propargyl sec-propargyl tert-propargyl sec-diporpragyl tert-dipropargyl benzyl s ec-benzyl tert-benzyl prim-vinyl sec-vinyl fenyl
35 Stoomkraken: T = C 35 1,2 hydride shift Δ < 0; hangt af van ΔE C sec/tert ~ kj/mol: exotherm ΔS 0; ΔG = Δ TΔS T K 1,2 -shift radicalen: is TD benadeeld bij hogere T k: E a : 190 kj/mol; zeer hoog!!!
36 Kinetiek: activeringsenergieën 36 intramoleculaire -abstractie Van Geem, 2005, Ind. Eng.Chem.Res., 44, 3402 intramoleculaire -abstractie
37 relatief belangrijker bij 37 C-C splitsing r = k p R E a BDE C-C 370 kj/mol monomoleculair hoge p KWS hoge T β-scissie (C-) r = k p R E a = 170 kj/mol lage p KWS hoge T β-scissie (C-C) r = k p R E a = 120 kj/mol lage p KWS hoge T Isomerisatie (intra) r = k p R E a = 50 kj/mol lage p KWS lage T bimoleculair vorming van lichte olefines -abstractie r = k p R p R E a = kj/mol hoge p KWS lage T additie aan C=C r = k p R p C=C E a = 20 kj/mol hoge p C=C lage T secundaire reacties = reacties waarin de gevormde olefines verbruikt worden
38 Verband mechanisme procescondities 38 ρ = stoomdilut ie = kg stoom kg KWS dilutie ogere T (KRAKEN: Δ > 0, ΔS > 0) Lage partieeldruk (STOOMkraken) Korte verblijftijd Voeding Primaire producten Secundaire producten Secundaire reacties = addditiereacties ( cokesvorming)
39 Temperatuurprofiel in reactor 39 concentratie olefines neemt toe met de afstand in de reactor COT CIT snel opwarmen tot reactietemperatuur k bindingsdiss. bij T < 600 C is zeer klein traag opwarmen endotherme kraking cokesvorming nog beperkt (c olefines nog relatief laag) redelijk snel opwarmen beperken relatief belang van secundaire reacties (E a, add < E a,β-scissie )!
40 Energievereisten Stoomkraken vreet energie 40 Opwarmen en verdampen voeding C p, Δ verdamping Endotherme kraking Δ r ; E a CIT COT C p 160 β-scissie Potential energy (kj/mol) Δ r C 3 -C 2 -C 2 C-C distance (pm) C 3 C 2 =C 2
41 Cokesvorming: gevolgen voor proces 41 naphtha ethaan LPG nafta stoom C Reactor TLE koeling cokesvorming toename warmteweerstand verhogen warmte-toevoer naar reactor reactorbuizen: T wand (legering: T max ) energie-efficiëntie oven TLE: T uitlaat warmte-verdracht stoomproductie toename drukval verhogen inlaatdruk reactor reactorcoil: P selectiviteit: ethyleen, propyleen
42 42 naphtha ethaan LPG nafta stoom C Reactor TLE koeling cokesvorming Ontkolen reactorcoil & TLE (T max ; T uitlaat TLE ; P max ) looptijd procesefficiëntie eigenschappen legering reactorbuizen levensduur reactor uitstoot restgassen (CO 2, NO X ) milieukosten milieu-aspect
43 Cokesvorming: mechanismen Katalytische cokesvorming belangrijk bij opstarten/zeer korte looptijd 2. eterogene niet-katalytische cokesvorming wordt ook soms thermische cokes genoemd dominerend voor het grootste deel van de looptijd 3. omogene niet-katalytische cokesvorming weinig belangrijk voor T<900 C en lichte voeding Niet te kennen
44 Katalytische cokesvorming 44 Niet te kennen
45 eterogene niet-katalytische cokesvorming 45 belangrijke cokesprecursoren: C C: acetyleen, methylacetyleen C=C: ethyleen, propyleen, butenen C=C-C=C: butadieen, cyclopentadieen aromaten: benzeen alkylaromaten: tolueen, xyleen aromatische olefinen: styreen Niet te kennen
46 Green Olefins 46 Renewable Feeds for Conventional Crackers Oils, Fats & Greases ydrodeoxygenation ( 2 /NiMo) DO product (C 14 -C 24 n-paraffins) Steam Cracking CO, CO 2, 2 O ydrocracking ( 2 /Pt/-zeolite) Fractionation Light Olefins & BTX LPG (C 3 -C 4 ) Jet Fuel (C 10 -C 15 ) Naphtha (C 4 -C 10 ) Steam Cracking Ghent University - Laboratory for Chemical Technology 46
47 Feedstock Composition 47 DO Product Renewable Naphtha Petroleum Naphtha C 7 C 24 C 3 C 18 C 3 C 12 Ghent University - Laboratory for Chemical Technology 47
48 Effect of feedstock on product yields 48 Yields [wt%] θ = 0.3s, δ = 0.45kg/kg Petroleum Naphtha Renewable Naphtha DO Product Methane CO CO Ethylene Propylene butene butadiene Benzene Toluene Fuel Oil COT 870 C 865 C 835 C Ghent University - Laboratory for Chemical Technology 48
49 Petroleum naphtha steam cracking 49 Effect of Coil Outlet Temperature (COT): 820 C 880 C Aromatics benzene δ = 0.45 kg/kg COP = 1.7 bara θ 0.3 s Yield [wt%] toluene styrene Light Olefins ethylene COT [ C] [ ] 15 propylene butadiene COT [ C] Ghent University - Laboratory for Chemical Technology 49
50 Renewable naphtha steam cracking 50 Effect of Coil Outlet Temperature (COT): 820 C 865 C Aromatics benzene δ = 0.45 kg/kg COP = 1.7 bara θ 0.3 s 7 Yield [wt%] COT [ C] toluene styrene Yield [wt%] Light Olefins ethylene propylene butadiene COT [ C] Ghent University - Laboratory for Chemical Technology 50
51 DO product steam cracking 51 Effect of Coil Outlet Temperature (COT): 805 C 865 C Aromatics benzene δ = 0.45 kg/kg COP = 1.7 bara θ 0.3 s 7 Yield [wt%] toluene styrene COT [ C] Yield [wt%] Light Olefins propylene ethylene butadiene COT [ C] 1-butene Ghent University - Laboratory for Chemical Technology 51
52 Radicaalchemie versus carbokationchemie Topic 3 Belangrijke zeolieteigenschappen (Zie ook: O&K) Mechanisme zeolietgekatalyseerde omzetting KWS Belangrijke reactiefamilies (Zie: carbokationchemie)
53 Stoomkraken Nafta: C5-C9 (bp.: C) Katalytisch kraken AGO: C9-C25 (bp.: C) ΔT: C; RADICALAIR -katalyse; C CARBENIUMIONEN chemicaliën brandstoffen - Ethyleen, lichte olefines en BTX - vertakte KWS (C5-C9) en propyleen - C=C: verdere functionalisatie mogelijk Stoomkraken = link petrochemie/chemie Ketenmechanisme: initiatie: C-C en/of C- breking, propagatie: β-scissie, -abstr., additie terminatie: radicaalrecombinatie Ketenmechanisme: initiatie: C-C, C- en C=C protonering, propagatie: isomerisatie en β-scissie terminatie: deprotonering
54 Nadelen zeolietkatalysatoren cokesvorming katalysatorregeneratie nodig tijdschaal deactivering tijdschaal reactie: gefluidiseerd bed (Riserreactor) regenerator: afbranden cokes CO 2 warmte kan gebruikt voor opwarmen voeding FCC: Fluid Catalytic Cracking
55
56
57 Zeolietkatalysatoren zeolieten zijn kristallijne, microporeuze aluminosilicaten zeolieten hebben poriën en/of kanalen van moleculaire dimensies (0.3 1 nm) MFI ZSM-5 DON REM nm
58 FAU zeoliet Y t-butylcarbeniumion in ZSM-5 isobuteen in FAU n-octaan in ZSM-5
59 Zeolieten: zure eigenschappen actief centrum: brug-hydroxylgroep Al en Si: tetraëdrische coördinatie Brønsted zuur centrum
60 Bronsted aciditeit zeolieten = f(si/al) Regel van Lowenstein: er worden geen AlO 4 -AlO 4 bindingen gevormd * Next Nearest Neighbour * * * NN is altijd Si Nearest Neighbour * * Al * zuur -atoom * * * * *
61 Lowenstein: er worden geen AlO 4 -AlO 4 bindingen gevormd Al is via een O-brug steeds gebonden aan Si zuursterkte beïnvloedt door aanwezigheid Al-atomen vanaf 2 de tetraederlaag NNN = Next Nearest Neighbour Geïsoleerd Al 1 Al in 2de tetraederlaag Al/u.c. Si/Al aantal Al-NNN zuursterkte
62 zuursterkte zeolieten = f(si/al) Si/Al Al/u.c. Si/Al 6 unit cell sterkste zwakkere zuursterkte nagenoeg constant zwakkere sterkste Al-rijk Al-arm
63 Invloed poriëngeometrie op adsorptie KWS Fysisorptie olefine: dipool-geïnduceerde dipoolinteractie (C=C/ ) en VdW Δ fys -75 kj/mol - dipool-geïnduceerde dipoolinteracties = f(si/al) - van der Waals interactie KWS/zeolietwand - afmetingen poriën - afmetingen, vorm, structuur geadsorbeerde moleculen Δ fys -70 kj/mol Δ fys -60 kj/mol 1-octene in -FAU (Si/Al = 95) benzene in -FAU (Si/Al = 95)
64 Interactie met de zeolietwand draagt bij tot Δ ads TON MTW bijdrage met poriëndiameter TON ethaan UTD nm MTW UTD nm >0.7 nm
65 Carbokationen carbeniumionen carboniumionen C 6e 8e C C 3 : sp 2 ; planair C 5 : σ-brug (3c-2e)
66 Alkylcarbeniumionen: C CarbEniumionen primaire alkylcarbeniumionen secundaire alkylcarbeniumionen tertiaire alkylcarbeniumionen Alkenylcarbeniumionen: C en C=C vinylcarbeniumionen: C=C (C sp) allylcarbeniumionen: C=C-C homo-allylcarbeniumionen: C=C-C-C Areniumionen: C afgeleid van aromaten fenylcarbeniumionen: (C 6 5 ) benzeniumionen: (C 6 7 ) benzylcarbeniumionen: (C 6 5 C 2 ) Cyclopropylmethylcarbeniumion
67 Relatieve stabiliteit alkylcarbeniumionen Alkylgroepen geven elektronen via: inductief effect: e-donatie via σ-bindingen netto-lading op sp 2 C atoom tertiar C primair C secundair C hyperconjugatie: dispersie positieve lading C-C polarizeerbaarder dan C- elektronen in C- σ-binding compenseren gedeeltelijk ladingstekort van C Stabiliteit alkylcarbeniumion bepaald door structurele aard, i.e. primair, secundair of tertiair, van C ; stabiliteitsverschillen binnen elke structurele klasse, als gevolg van aard alkylsubstituenten, zijn eerder gering
68 Relatieve stabiliteit alkenylcarbeniumionen vinylcarbeniumionen: C=C (C sp); GEEN resonantie C C C 2 C 2 C 3 1-penteen-1-yl-carbeniumion allylcarbeniumionen: C=C-C ; stabilisatie door resonantie 2 C C C C 2 C 3 2-penteen-1-yl-carbeniumion C 2 C C 2 1,4-pentadien-3-yl-carbeniumion C C cumulatieve resonantie homo-allylcarbeniumionen: C=C-C-C ; geringe stabilisatie door resonantie 2 C C 2 C C C 3 3-penteen-1-yl-carbeniumion
69 vinylcarbeniumion OMO LUMO
70 Relatieve stabiliteit areniumionen fenylcarbeniumion: C=C (lege sp 2 ); GEEN resonantie benzeniumion: C=C-C=C-C ; stabilisatie door resonantie benzylcarbeniumion: C 6 6 -C ; sterke stabilisatie door resonantie
71 CyclopropylmethylcarbEniumionen 2 C 2 C C 2 C 2 C C 2 C C 2 C 2 C C 2 C 2 cyclopropaan C C stabilisatie > benzylisch sterke stabilisatie door resonantie; enkel mogelijk voor gebogen C-C σ-bindingen in cyclopropaan
72 Relatieve stabiliteit carbeniumionen cyclopropylmethyl fenyl
73 CarbOniumionen AlkaancarbOniumionen: protonering C- of C-C; σ-brug 3 C C 3 C C C C C C -ethoniumion C-ethoniumion PCP: geprotoneerd cyclopropaan is van bijzonder belang AlkeencarbOniumionen: protonering C=C; π-brug C C C C-etheenoniumion C
74 PCP: geprotoneerd cyclopropaan C 2 C 2 C C C C randgeprotoneerd cyclopropaan (rand PCP) C C 2 C C 2 C C hoekgeprotoneerd cyclopropaan (hoek PCP) C C vlakgeprotoneerd cyclopropaan (vlak PCP) C 2 hoog energetisch
75 Samenvatting relatieve stabiliteit carbokationen methyl Stabiliteit inductief effect hyperconjugatie resonantie vinyl fenyl primair carboniumionen secundair allyl allyl (cumulatief) benzenium benzyl tertiair cyclopropylmethyl
76 Belangrijke reactiefamilies katalytisch kraken 76 alkaan carboniumion protolytisch kraken alkeen carbeniumion isomerisatie β-scissie deprotonering alkaan hydridetransfert niet-vertakkende isomerisatie vertakkende isomerisatie alkeen alkylering Monomoleculaire reactie: één deeltje betrokken in vorming transitietoestand (TT) Bimoleculaire reactie: twee deeltjes betrokken in vorming transitietoestand (TT)
77 Protolytische kraking: carboniumion carbeniumion 77 - gebrugd alkoniumion protonering C- C 3 C R 2 3 C C R 3 C C R protonering C-C 3 C 3 C R C 4 2 C R C 3 - gebrugd alkaanmethoniumion Tertiaire C- reactiever voor protonering dan C-C 3
78 Isomerisatie: omleggingsreacties 78 Niet-vertakkende omleggingen 1,2 hydride shift: C- in β-positie C via -gebrugd alkeenalkoniumion R 1 C C R 3 R 1 C C R 3 R 1 C C R 3 R 2 R 4 R 2 R 4 R 2 R 4 alkeenalkoniumion 1,2 methylshift: C-C 3 in β-positie C via C 3 -gebrugd alkeenalkoniumion R 1 3 C C C R 3 R 1 C C 3 C R 3 R 1 C C C 3 R 3 R 2 R 4 R 2 R 4 alkeenalkoniumion R 2 R 4
79 Snelheid 1,2 shifts: hangt af van relatieve stabiliteit C 79 De sec-sec, tert-tert en sec-tert 1,2-shift verlopen heel snel. De tert-sec 1,2-shifts verlopen veel trager vermits het secundaire carbeniumion minder stabiel is dan het tertiaire carbeniumion. 1,2 -S 1,2 Me-S 1,2 -S tertiair C secundair C secundair C tertiair C traag snel snel
80 Isomerisatie: omleggingsreacties 80 Vertakkende omleggingen C- in γ-positie van C via PCP C C C 2 C C 2 C 2-hexylcarbeniumion rand PCP vlak PCP 3-Me-2-pentylcarbeniumion 2-Me-3-pentylcarbeniumion Vertakkende omleggingen verlopen trager dan niet-vertakkende omdat het vlakpcp hoog energetisch is
81 Orbitaalvoorstelling vertakkende isomerisatie C 2 C C C 2 rand PCP 81 C C C 2 vlak PCP C C C C C 2 2 C
82 β-scissie: breken C-C in β van C 82 secundair C C-2-buteenisoproponiumion secundair C β-scissie meest stabiele C=C Snelheid β-scissiereactie hangt af van relatieve stabiliteit van de betrokken C : tert-tert kraking is heel snel
83 Alkylering: C C=C of C aromaat (Friedel-Crafts alkylering) 83 C-1-penteenisoproponiumion alkylering meest stabiele C Snelheid alkylering hangt af van stabiliteit gevormde C : stabiliteit gevormde C snelheid alkylering
84 ydridetransfert: C alkaan 84 - gebrugd alkoniumion Reactiviteit alkaan als hydridedonor hangt af van stabiliteit gevormde C : stabiliteit gevormde C snelheid hydridetransfert
85 Deprotonering: C C=C; breken C- in β-positie 85 β-scissie: breken C-C in β van C β-scissie propyleen C 3 C-2-buteenoniumion deprotonering meest stabiele C=C Snelheid deprotonering hangt af van stabiliteit gevormde C=C: stabiliteit gevormde C=C snelheid deprotonering
86 86 Welke carbeniumionen kunnen er gevormd worden door protonering van 2-methyl-1-penteen? Geef het mechanisme van de vorming en de naam van de gevormde carbeniumionen.
87 87 protonering C=C meest stabiele C C-2-penteenoniumion C 3 2-Me-1-penteen C C C 2 C 2 C 3 C C C 3 C 2 C 2 C 3 overwegend C 3 C C C 2 C 2 C 3 2-methyl-2-pentylcarbeniumion C 3 C C C 2 C 2 C 3 2-methyl-1-pentylcarbeniumion
88 88 Welke carboniumionen kunnen er gevormd worden door protonering van 2-methylpentaan? Geef het mechanisme van de vorming van elk van deze carboniumionen. Geef het mechanisme van de protolytische kraking die de gevormde carboniumionen kunnen ondergaan.
89 89 Tertiaire C- reactiever voor protonering dan C-C 3 C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 overwegend C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 C 3 3 C C C 2 C 2 C 3-2-methyl-2-pentoniumion C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 C-2-methyl-2-pentoniumion C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 C-2-methyl-4-pentoniumion
90 Mechanisme protolytisch kraken gevormde carboniumionen methyl-2-pentoniumion C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 C-2-methyl-2-pentoniumion C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 C-2-methyl-4-pentoniumion C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 C 3 C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 3 C C C 2 C 2 - C 3 - C 3-2-methyl-2-pentylcarbeniumion 2-pentylcarbeniumion 3-methyl-1-butylcarbeniumion 2 C 4 C 4
91 91 Geef het mechanisme voor de hydridetransfertreactie van het 2-Me-2-pentylcarbeniumion met: - n-butaan - i-butaan - 1,3-cyclopentadieen Welk van deze drie reacties verloopt het snelst?
92 hydridetransfertreactie 2-Me-2-pentylcarbeniumion met n-butaan 92 stabiliteit gevormde C snelheid hydridetransfert C 3 C C 2 C 2 C 3 C C C C 3 C overwegend C 3 C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 2 C C 2 C 2 C 3 3 C C C 2 C 3 C-2-Me-pentaan-2-(1-butoniumion) C-2-Me-pentaan-2-(2-butoniumion) C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 2 C C 2 C 2 C 3 1-butylcarbeniumion (primair C ) C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 3 C C C 2 C 3 2-butylcarbeniumion (secundair C )
93 hydridetransfertreactie 2-Me-2-pentylcarbeniumion met i-butaan 93 C 3 C C 2 C 2 C 3 C C C 3 3 C C 3 C 3 overwegend C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 C C C 3 C 3 C C 3 C 3 C-2-Me-pentaan-2-(2-Me-1-proponiumion) C 3 C-2-Me-pentaan-2-(2-Me-2-proponiumion) C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 2 C C C 3 C 3 2-Me-1-propylcarbeniumion (primair C ) C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 C 3 C C 3 C 3 t-butylcarbeniumion (tertiair C )
94 hydridetransfertreactie 2-Me-2-pentylcarbeniumion met 1,3-cyclopentadieen 94 stabiliteit gevormde C snelheid hydridetransfert C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 C C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 C C-2-Me-pentaan-2-(1,3-cyclopentadieen-5-oniumion) C 3 3 C C C 2 C 2 C 3 C 1,3-cyclopentadieen-5-ylcarbeniumion
95 snelste reactie? stabiliteit gevormde C snelheid hydridetransfert 95 3 C C C 2 C 3 2-butylcarbeniumion (secundair C ) C 3 C C 3 C 3 t-butylcarbeniumion (tertiair C ) C 1,3-cyclopentadieen-5-ylcarbeniumion Reactiviteit voor -transfertreactie: methyl vinyl fenyl primair secundair homo-allyl allyl allyl (cumulatief) benzenium benzyl tertiair cyclopropylmethyl i-butaan > 1,3-cyclopentadieen > n-butaan
96 96 Geef het mechanisme van alle monomoleculaire reacties die het 2-Me-2-pentylcarbeniumion kan ondergaan.
97 97 d. deprotonering: breken σc- in β-positie 2 Me-groep in β β C 2 e. 1,2 -shift van σc- in β-positie c. β-scissie: breken σc-c in β-positie a. deprotonering: breken σc- in β-positie β 3 C C C C C 3 α β γ f. vertakkende omlegging: σc- in γ-positie b. 1,2 -shift van σc- in β-positie 6 mogelijke reacties: - 2 mogelijke deprotoneringen (reacties a en d) - 2 mogelijke 1,2 hydrideshifts (reacties b en e) - 1 mogelijke β-scissie (reactie c) - 1 mogelijke vertakkende omlegging (reactie f)
98 1. mogelijke reacties met σc- in β-positie: a, b en d,e 98 C 3 C 2 C C C C 3 C 2 a) deprotonering C C C C 3 3 C C 2 C C C C 3 3 C -2-methyl-2-pentoniumion overwegend gevormde C=C C 2 b) 1,2 -shift C C C C 3 3 C overwegend gevormd C C 3 C 2 C C C C 3 C 2 3 C C 2 d) deprotonering 3 C C C C C 3-2-methyl-1-pentoniumion e) 1,2 -shift C 2 C C C C 3 C C C C3 3 C
99 2. mogelijke reacties met σc-c in β-positie: c 99 C 3 C 2 C C 2 C C 3 C 3 C 2 C C 2 C 2 C 3 C-isobuteenethoniumion c) β-scissie C 3 C 2 C C 2 C 2 C 3 isobuteen ethylcarbeniumion
100 3. mogelijke reacties met σc- in γ-positie: f 100 C 3 C 2 C C 2 C C 3 C 3 C 2 C C 2 C vlak PCP C 3 C 2 C 2 C C C 2 C 2 C C 3 C C 3 3 C C 3 2,2-dimethyl-3-butylcarbeniumion 2,3-dimethyl-2-butylcarbeniumion
101 Simultaan optredende reacties bij kraken iso-octaan 101 Met CN C8: 231 verbindingen; 893 reacties 35 paraffins 179 protolytic scissions 78 hydride transfers 94 olefins 137 protonations 102 carbenium ions 88 hydride shifts 36 methyl shifts 193 PCP isomerizations 21 β-scissions 21 alkylations 161 deprotonations 101
102 102 Topic 4: Radicalen versus carbokationen Karakteristieke verschil tussen radicalen en carbeniumionen oe verklaart dit verschil tussen C en C : Gebruikte procescondities? et relatieve belang optredende elementaire stappen?
103 103 heterolytic homolytic Figuur 1.6 energieverschil primair/tertiar C : 170 kj/mol energieverschil primair/tertiar C : 40 kj/mol
104 carbeniumion radicaal Inductief: stabilisatie e-tekort door e-donatie via sigma-bindingen 104 C : 6 e rond C; lading op C = 1 C : 7 e rond C; lading op C = 0 R 2 R 3 R 2 R 3 R 1 R 1 Mesomeer: stabilisatie e-tekort door e-donatie via of sigma- of pi-bindingen in betapositie LUMO SOMO OMO ΔE res 2 ΔE stab ΔE res 2 ΔE stab ΔE destab overlap lege p AO met pi-mo C=C overlap enkel bezette p AO met pi-mo C=C C versus C : stabilisatie e-tekort radicalen <<<< carbeniumionen
105 isopropylcarbeniumion isopropylradicaal 105 LUMO LUMO OMO SOMO
106 Stoomkraken: T = C Katalytisch kraken: T = C 106 β * α β-scissie * TD: Δ ~ ΔE C tert/prim ~ kj/mol ΔS > 0; ΔG = Δ TΔS hoge T T hoog TD bevoordeeld k: E a : kj/mol T hoog k relatief groot TD: Δ ~ ΔE C tert/prim ~ kj/mol ΔS > 0; ΔG = Δ TΔS relatief lage T T laag TD benadeeld k: E a ~ Δ: zeer hoog T laag k zeer klein C versus C : β-scissie radicalen >>>> β-scissie carbeniumionen
107 Stoomkraken: T = C Katalytisch kraken: T = C 107 * 1,2 hydride shift * TD: Δ ~ ΔE C sec/tert ~ kj/mol ΔS 0; ΔG = Δ TΔS hoge T T hoog TD benadeeld TD: Δ ~ ΔE C sec/tert ~ kj/mol ΔS 0; ΔG = Δ TΔS relatief lage T T laag TD bevoordeeld k: E a : 190 kj/mol k: E a : kj/mol T hoog k zeer klein T laag k zeer groot C versus C : 1,2-shift radicalen <<<< 1,2-shift carbeniumionen
108 Isopropylcarbeniumion; TS 1,2 -shift Isopropylradicaal; TS 1,2 -shift 108 bindend E TS 1,2--shift: relatief laag anti-bindend E TS 1,2--shift: zeer hoog
Scheikunde II. Prof. Dr. I. De Vynck Prof. Dr. M.-F. Reyniers. 2 ste semester hoorcollege5
1 Scheikunde II Prof. Dr. I. De Vynck Prof. Dr. M.-F. Reyniers 2 ste semester 2002-2003 Scheikunde II 2 Belangrijke types chemische reacties 1. Substitutiereacties 3 nucleofiel elektrofiel radicalair 2.
Nadere informatiePolymerisatie: radicalair versus katalytisch
oofdstuk 2 1 2 3 Polymerisatie: radialair versus katalytish Polymerisatie: radialair versus katalytish Topi 1: thermodynamia TD plafondtemperatuur TD proesuitvoering PE Topi 2: Radialaire polymerisatie
Nadere informatieReactiemechanismen bij halogeenalkanen versie (2)
Reactiemechanismen bij halogeenalkanen samenvatting versie 17-1-2016 (2) Inhoud 1. Vorming van reactieproducten... 2 2. Elektrofiel en nucleofiel... 2 3. Polariteit van een covalente binding... 2 4. Verbreken
Nadere informatieOpgave 1. Lewis-elektronenstructuren 12 punten, 15 minuten
Tentamen rganische hemie A, 8S110 Donderdag 25 januari 2007 9.00-12.00 uur Bij het begin van de 8 opgaven staat het aantal punten dat te verdienen is en de geadviseerde tijdsbesteding. Succes! pgave 1.
Nadere informatieINTRODUCTIECURSUS BOUWCHEMIE HOOFDSTUK 5: ORGANISCHE CHEMIE
INTRODUCTIECURSUS BOUWCHEMIE HOOFDSTUK 5: ORGANISCHE CHEMIE OVERZICHT 1. Structuur van het koolstofatoom 2. Isomerie 3. De verzadigde koolwaterstoffen of alkanen 4. De alkenen 5. De alkynen 6. De alcoholen
Nadere informatieToegepaste Quantumchemie NWI-MOL106 Prof. G. C. Groenenboom en Prof. F. M. Bickelhaupt, HG00.068/HG00.310, 8:30-11:30/12:30, 28 okt 2015
NWI-MOL106 Prof. G. C. Groenenboom en Prof. F. M. Bickelhaupt, HG00.068/HG00.310, 8:30-11:30/12:30, 28 okt 2015 Vraag 1: Lewis zuren en basen en HSAB theorie Volgens de HSAB theorie zijn kleine atomen
Nadere informatieKoolstofchemie I. Scheikunde Havo 4
Koolstofchemie I Scheikunde Havo 4 2.4 Alkanen en alkenen alkanen ruimtelijke bouw van de moleculen isomerie naamgeving toepassingen alkanen (zelf doornemen) onvolledige verbranding (zelf doornemen) alkenen
Nadere informatieTentamen Katalyse 5 januari 2011
Tentamen Katalyse 5 januari 2011 Toelichting aandachtig lezen voordat U start met de opgaven! 1. Maak elk van de opgaven op een apart vel papier met daarop uw naam en studentennummer. 2. Suggestie: maak
Nadere informatieLEES DE VRAGEN AANDACHTIG ALVORENS TE ANTWOORDEN: 1. Het reactieve intermediair isobutyl cation (1) legt spontaan om naar een tert-butyl cation (2).
Organische Chemie en Spectroscopie: onderdeel Organische Chemie (studiejaar 2012-2013). Toets 2, X + Y stroom: 7 november 2012. Tijdstip: 10.00-13.00 uur. Plaats: WENT - BLAUW Toets 2 (1.5 ECTS) van het
Nadere informatieXIII. Samenvatting. Samenvatting
XIII In dit werk wordt de invloed van dimethyldisulfide (DMDS) en van zeven potentiële additieven op het stoomkraken van n-hexaan onderzocht aan de hand van experimenten in een continu volkomen gemengde
Nadere informatieToegepaste Quantumchemie NWI-MOL106 Prof. G. C. Groenenboom en Prof. F. M. Bickelhaupt, HG00.068/HG00.310, 8:30-11:30/12:30, 28 okt 2015
NWI-MOL106 Prof. G. C. Groenenboom en Prof. F. M. Bickelhaupt, HG00.068/HG00.310, 8:30-11:30/12:30, 28 okt 2015 Vraag 1: Lewis zuren en basen en HSAB theorie Volgens de HSAB theorie zijn kleine atomen
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/36998 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36998 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Dunnen, Angela den Title: Surface-structure dependencies in catalytic reactions
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9 Samenvatting door Dylan 551 woorden 30 december 2016 9 4 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Paragraaf 1 Aardolie ( onzuivere stof ) - Organisch materiaal -
Nadere informatieaan dat de combinatie van deze 2 kraakscherpte-indices toelaat om de productendistributie op eenduidige wijze te bepalen. De tweede methode is
XVI Samenvatting Stoomkraken van koolwaterstoffen is één van de basisprocessen in de petrochemische industrie. De koolwaterstoffen worden bij hoge temperaturen (1000 à 1150K) onder toevoeging van stoom
Nadere informatieBij het opstellen van de Lewisstructuur houd je rekening met de octetregel en het aantal valentie-elektronen.
Scheikunde SE4 Hoofdstuk 12 Paragraaf 2 Begrippenlijst: Valentie-elektronen: De elektronen in de buitenste schil van de atomen. Lewisstructuur: Elektronenformule. Octetregel: In elke schil van de atoom
Nadere informatieUitwerkingen Basischemie laboratoriumonderwijs hoofdstuk 10
Uitwerkingen Basischemie laboratoriumonderwijs hoofdstuk 10 Opgave 10.1 Toepassingen van aardolie 1. benzine, brandstof voor motoren 2. asfalt, voor het maken van wegen 3. plastics, voor het maken van
Nadere informatieOpgave 1. Reacties 16 punten
Eindtoets Organische Chemie, 6M1X1 10 april 2015 9:00 12:00 uur. Bij het begin van elke opgave staat het aantal punten dat te verdienen is. Er zijn in totaal 4 opgaven en 60 punten. Opgave 1. Reacties
Nadere informatieZumdahl, hfst. 22. industriele chloorchemie van chloor naar PVC Z22. Accent/Illustratie:
Zumdahl, hfst. 22 Z22 22.1-22.3: inl. organische chemie 22.4: inl. industriele petrochemie & raffinage 22.5: functionele groepen & ind. Produkten 22.6-22.7 polymeren en de polymeer industrie Accent/Illustratie:
Nadere informatieOrganic Chemistry. 5 th Edition Paula Yurkanis Bruice. Chapter 8. Substitution Reactions of Alkyl Halides
Organic Chemistry 5 th Edition Paula Yurkanis Bruice Chapter 8 Substitution Reactions of Alkyl Halides Substitutie en eliminatie reacties Het atoom of de groep die wordt vervangen (gesubstitueerd) of geëlimineerd
Nadere informatieTB192 - M (ini)casus 1
Organisch Chemische industrie Zumdahl, hfst. 22 Z22 22.1-22.3: inl. organische chemie 22.4: inl. industriele petrochemie & raffinage 22.5: functionele groepen & ind. Produkten 22.6-22.7 polymeren en de
Nadere informatieH10 Analyse. H10.2 Spectroscopie. H10.3 Spectrofotometrie. H10.4 Kwantitatieve analyse. H10.5 Chromatografie
H10 Analyse H10.2 Spectroscopie Een spectroscopie (licht) gaat via golflengtes. De eenheid op de x as is 1 /nm. Sommige stoffen of deeltjes adsorberen fotonen met specifieke golflengten. Dit gebeurt omdat
Nadere informatieHet katalytisch kraken en coking van alkaan/alkeen mengsels in een TEOM -reactor
FACULTEIT TOEGEPASTE WETENSCHAPPEN Chemische Proceskunde en Technische Chemie Laboratorium voor Petrochemische Techniek Directeur: Prof. Dr. Ir. Guy B. Marin Het katalytisch kraken en coking van alkaan/alkeen
Nadere informatieUitwerking 1 Katalyse (SK-BKATA) 25 oktober 2010
Departement Scheikunde, Faculteit Bètawetenschappen, UU. In elektronische vorm beschikbaar gemaakt door de CorrecCie der U.S.S. Proton. Het college SK-BKATA werd in 2010/2011 gegeven door Prof. Dr. B.M.
Nadere informatieParagraaf 1: Fossiele brandstoffen
Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Fossiele brandstof Koolwaterstof Onvolledige verbranding Broeikaseffect Brandstof ontstaan door het afsterven van levende organismen,
Nadere informatieUitwerkingen Bio-organische Chemie Werkcollege 1. 1. Hoeveel protonen, neutronen en elektronen hebben de volgende elementen:
Uitwerkingen Bio-organische hemie Werkcollege 1 1. oeveel protonen, neutronen en elektronen hebben de volgende elementen: a. 39 K 19 c. 13 6 b. 32 S 16 d. 200 g 80 a. 19 protonen, 19 elektronen, 20 neutronen.
Nadere informatieDe invloed van zuursterkte en zeolietporiënstructuur op de kinetiek van het katalytisch kraken van iso-octaan
Faculteit Toegepaste Wetenschappen Vakgroep hemische Proceskunde en Technische hemie Laboratorium voor Petrochemische Techniek Voorzitter: Prof. Dr. ir. G. B. Marin De invloed van zuursterkte en zeolietporiënstructuur
Nadere informatieDirect Activation of Allylic Alcohols in Palladium Catalyzed Coupling Reactions Y. Gümrükçü
Direct Activation of Allylic Alcohols in Palladium Catalyzed Coupling eactions Y. Gümrükçü Alhoewel er de afgelopen jaren al geweldig veel gedaan is om de effecten van het menselijk handelen op het milieu
Nadere informatieOrganische Chemie. 29 januari, tijd: 3 uur. Vermeld op elk antwoordblad naam, studie, studentennummer
rganische Chemie 29 januari, 2010 tijd: 3 uur Vermeld op elk antwoordblad naam, studie, studentennummer (Bij elke vraag is het maximaal aantal te verkrijgen punten vermeld) Gebruik geen roodschrijvende
Nadere informatieDe huidige inrichting van de chemische industrie
De huidige inrichting van de chemische industrie www.shell.com Dr.ir. Gerard P.J. Dijkema Systemen in Energie, Water en Industrie spm1530 11 Juni 2012 Faculteit Techniek, Bestuur en Management Sectie Energie
Nadere informatie4. deleted. 1. ATP kan een reactie aandrijven omdat
1. ATP kan een reactie aandrijven omdat a. bij de hydrolyse van ATP warmte vrijkomt b. de hydrolyse van ATP de entropie doet toenemen c. ATP sterk bindt aan het substraat van enzymen d. ATP thermodynamisch
Nadere informatie1 Alkanen. 1 Alkanen C n H 2n+2
oofdstuk - Alkanen 5 Alkanen Alkanen n n+ Alkanen zijn koolwaterstoffen (moleculen waarin enkel koolstof- en waterstofatomen voorkomen) waarin de koolstofatomen uitsluitend aan elkaar gebonden zijn door
Nadere informatieInhoudsopgave. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen C1 54 de stofklassen op basis van de functionele groep herkennen.
Inhoudsopgave Carbonzuren en carbonzuurderivaten... 2 1. Karakteristieke groep en naamgeving... 2 2. Toepassingen en voorkomen... 2 3. Fysische eigenschappen... 3 3.1. Kook- en smeltpunt... 3 3.2. Oplosbaarheid...
Nadere informatiePracticum Gas-Chromatografie en kraken met zeoliet
Practicum Gas-Chromatografie en kraken met zeoliet Introductie: Dit is een practicumhandleiding en beschijft 3 verschillende onderdelen. Het gaat over chromatografie en kraken met zeoliet in combinatie
Nadere informatieIV. Chemische binding
1 IV. Chemische binding De covalente binding 2 De covalente binding 3 delen elektronen covalente binding A-B elektrostatische interactie tussen kernen/elektronen ongelijk delen elektronen covalente binding
Nadere informatieVI.Covalente verbindingen: Orbitalen
VI.Covalente verbindingen 1 Orbitalen microscopische eigenschappen bindingslengten en -hoeken, bindingsorde (BO), elektronendistributie, polariteit gelokaliseerd e-model molecule = som discrete bindingen
Nadere informatieSamenvatting Samenvatting
VI Samenvatting Stoomkraken is een petrochemische proces om verzadigde koolwaterstoffen te breken in kleinere, vaak onverzadigde, koolwaterstoffen. Het is de voornaamste industriële methode om lichtere
Nadere informatieDrie druppels olie De weg van grondstof naar verbruik
Drie druppels olie De weg van grondstof naar verbruik Wim Derks Shell Technology Center Amsterdam Copyright of Shell projects and Technology 1 Inhoud Presentatie Mijn achtergrond (prive / opleiding / banen)
Nadere informatieSamenvatting Hoofstuk 1 Hoofdstuk 2 nbu nbu nbu nbu nbu
Samenvatting Katalystoren worden toegepast in de meeste chemische processen voor het maken van produkten die van belang zijn voor onze dagelijkse behoeften met betrekking tot voedsel, energie, medicijnen
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/37172 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37172 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kortlever, Ruud Title: Selective and efficient electrochemical CO2 reduction on
Nadere informatieIV. Chemische binding
1 IV. Chemische binding Waarom worden chemische bindingen gevormd? 2 zie ook Hoofdstuk 9 0 0 E = 0: kernen + elektronen; geen interactie/in rust QM atoommodel atomen gasfase C, H, H, H, H gasfase Energie
Nadere informatieUitwerkingen Basischemie laboratoriumonderwijs hoofdstuk 10
Uitwerkingen Basischemie laboratoriumonderwijs hoofdstuk 10 Opgave 10.1 Toepassingen van aardolie 1. benzine, brandstof voor motoren 2. asfalt, voor het maken van wegen 3. plastics, voor het maken van
Nadere informatievrijdag 28 oktober :40:59 Nederland-tijd Moleculaire stoffen 4havo hoofdstuk 2; Chemie Overal
+ Moleculaire stoffen 4havo hoofdstuk 2; Chemie Overal + 2.2 Elektrisch geleidingsvermogen Demo 2.1 Geleidt stroom als vaste stof: ja / nee Geleidt stroom als vloeistof: ja/nee Opgebouwd uit welke atoomsoorten?
Nadere informatieIV. Chemische binding
1 IV. Chemische binding 2 Intermoleculaire krachten microscopische eigenschappen: bindingslengten en -hoeken, bindingsorde (BO), elektronendistributie, polariteit gelokaliseerd e-model: molecule = som
Nadere informatie1. Beschrijf met behulp van structuurformules het mechanisme voor de vorming van ethaanthiol.
OEFENOPGAVEN Reactiemechanisme, mesomerie Thioverbindingen Wanneer men broomethaan met een oplossing van kaliumwaterstofsulfide (K + HS - ) laat reageren, ontstaat onder andere ethaanthiol, CH 3 CH 2 SH.
Nadere informatieFysische Chemie en Kinetiek
Fysische Chemie en Kinetiek 2007-2008 Deeltentamen 02 04 april 2008, 09-12 uur Naam: Studentnummer: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad en de opgaven. Gebruik kladpapier
Nadere informatieSamenvatting. nieuwe cyclische organofosfor-verbindingen: van ringen tot kooien
nieuwe cyclische organofosfor-verbindingen: van ringen tot kooien Het in dit proefschrift beschreven onderzoek was gericht op het vergroten van de toegang tot (multi)cyclische organofosfor verbindingen.
Nadere informatieSamenvattingen koolstofchemie
Samenvattingen koolstofchemie Algemeen Notaties Structuurformule: Een structuurformule is een getekende weergave van een molecuul waar alle verbindingen te zien zijn. Voorbeelden: 4.3C op bladzijde 134
Nadere informatieTentamen Anorganische Chemie I
Tentamen Anorganische Chemie I 29-3-2006 et tentamen bestaat uit vijf onderdelen (A,, C, D en E). De eerste tien vragen zijn meerkeuze vragen, het is hierbij voldoende om het nummer van de vraag en het
Nadere informatieMerk op dat een zeer analoge reeks besproken werd in de cursus op pagina 24. Examen Organische Scheikunde januari 2006 NH 2 H 3 C CH 3 NH 2 CH 3 CN A
Examen rganische Scheikunde januari 2006 1) Rangschik onderstaande verbindingen volgens afnemende basiciteit. Motiveer en geef duidelijk aan welke effecten een rol spelen. Illustreer met resonantievormen
Nadere informatie1 e coördinatiesfeer. 2 e coördinatiesfeer
Samenvatting Coördinatie-Gedreven Inkapseling van vergangsmetaalkomplexen in Moleculaire Capsules en hun Toepassing in Hydroformylering en roton Reductie Katalyse 289 In traditionele homogene katalyse
Nadere informatieIntermoleculaire krachten ELEKTRONEGATIVITEIT, POLAIRE ATOOMBINDING, DIPOOLMOMENT, ION-
Intermoleculaire krachten ELEKTRONEGATIVITEIT, POLAIRE ATOOMBINDING, DIPOOLMOMENT, ION- DIPOOLINTERACTIE EN HYDRATATIE, DIPOOL-DIPOOLINTERACTIE, WATERSTOFBRUG, LONDONINTERACTIE Paragrafen of subparagrafen
Nadere informatieSamenvatting voor de leek
SUMMARY Summary 179 OPERANDO SXRD: A NEW VIEW ON CATALYSIS Samenvatting voor de leek In dit proefschrift presenteer ik de resultaten van mijn onderzoek met behulp van röntgenkristallografie naar de structuur
Nadere informatieEindexamen scheikunde havo 2011 - I
Beoordelingsmodel Uraanerts 1 maximumscore 2 aantal protonen: 92 aantal elektronen: 88 aantal protonen: 92 1 aantal elektronen: aantal protonen verminderd met 4 1 2 maximumscore 2 Voorbeelden van een juist
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde H12
Samenvatting Scheikunde H12 Samenvatting door Jacco 2854 woorden 22 mei 2018 10 1 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal 12 Molecuulbouw en stofeigenschappen 12.2 Lewisstructuren 12.2.1 Lewisstructuur
Nadere informatieScheikunde Samenvatting H4+H5
Scheikunde Samenvatting H4+H5 Hoofdstuk 4 4.2 Stoffen worden ingedeeld op grond van hun eigenschappen. Er zijn niet-ontleedbare stoffen en ontleedbare stoffen. De niet-ontleedbare stoffen zijn verdeeld
Nadere informatiescheikunde vwo 2018-II
aarverf aarverf moet hechten aan het haar, daarom is kennis van de moleculaire structuur van een haar belangrijk. De buitenkant van een haar bestaat uit schubben die de haar compleet bedekken. Aan het
Nadere informatieBiofysische Scheikunde: NMR-Spectroscopie
De Chemical Shift Vrije Universiteit Brussel 20 maart 2012 Outline 1 2 Outline 1 2 Herhaling: Energieniveau s van een Spin-1/2 Het Geïnduceerde Veld B 0 B 0 B 0 B 0 B 0 B = σb 0 B' B' B' B' B' B lokaal
Nadere informatieTentamen Verbrandingstechnologie d.d. 9 maart 2009
Tentamen Verbrandingstechnologie d.d. 9 maart 2009 Maak elke opgave op een afzonderlijk vel papier Diktaat mag gebruikt worden, aantekeningen niet Succes! Opgave 1: Diversen (a) Geef de algemene reactie
Nadere informatieOEFENVRAAGSTUKKEN STEREOCHEMIE Hoofdstuk 16 PULSAR CHEMIE
OEFEVRAAGSTUKKE STEREOEMIE oofdstuk 16 PULSAR EMIE 1,2-dimethylcyclopropaan Als men diazomethaan, 2 2, laat reageren met trans-2-buteen ontstaan verscheidene reactieproducten. Van één van de reactieproducten
Nadere informatieTOVERS VAN HELDER. Aanmaaktover 18 AANMAKEN 1 TON PIEPSCHUIM PRIJS Vraag Wat is de prijs van het aanmaken en leveren van 1 ton piepschuim?
2017 www.entropie.nl TOVERS VAN HELDER Aanmaaktover 18 AANMAKEN 1 TON PIEPSCHUIM PRIJS 113.069 Vraag Wat is de prijs van het aanmaken en leveren van 1 ton piepschuim? Antwoord Recept ΔSσ ΔScf ΔSθ [kj/
Nadere informatie1.4 De langste koolstofketen wordt zodanig genummerd, dat de zijketens op de plaatsen met de laagste nummers komen, bijvoorbeeld.
1. Alkanen 1.1 Naamgeving alkanen 4 methaan () 8 decaan ethaan () 9 undecaan propaan () 10 dodecaan () 2 butaan () 11 tridecaan () 3 pentaan () 12 tetradecaan () 4 hexaan () 13 pentadecaan () 5 heptaan
Nadere informatieSpel rond organische chemie
Spel rond organische chemie Doel van het spel De leerlingen de naam- en formulevorming van de alkanen, alkenen, alkylen en alkadiënen. Als uitbreiding kan je ook de isomerie aanleren met het spel. Benodigdheden
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 en 3
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 en 3 Samenvatting door een scholier 2082 woorden 9 oktober 2005 6,4 56 keer beoordeeld Vak Scheikunde Scheikunde, hoofstuk 2 en 3 Par. 2.1 Fossiele brandstoffen Fossiele
Nadere informatie1 Algemene begrippen. THERMOCHEMIE p. 1
TERMOCEMIE p. 1 1 Algemene begrippen De chemische thermodynamica bestudeert de energieveranderingen en energieuitwisselingen bij chemische processen. Ook het voorspellen van het al of niet spontaan verloop
Nadere informatiescheikunde vwo 2017-II
Kerosine uit zonlicht maximumscore 3 Een voorbeeld van een juiste berekening is: E = ( 2,42 0 5 ) + 0,5 ( 3,935 0 5 ) + 0,5 (,05 0 5 ) = +3,84 0 5 (J mol ). juiste verwerking van de vormingswarmten van
Nadere informatieChapter 8b Samenvatting Een katalysator is een stof die de snelheid van een chemische reactie verhoogt, zonder daarbij zelf verbruikt te worden. Boven
Een katalysator is een stof die de snelheid van een chemische reactie verhoogt, zonder daarbij zelf verbruikt te worden. Bovendien kan door middel van een katalysator de selectiviteit van een reactie,
Nadere informatieAutogeen snijden. Het proces en de gassen
Laskennis opgefrist (nr. 36) Autogeen snijden. Het proces en de gassen Het autogeensnijden is in de metaalindustrie nog altijd het meest toegepaste thermische snijproces. Deze populariteit ontleent het
Nadere informatietrans-[ptcl 2 (SR 2 )(NR 3 )] and cis-[ptcl 2 (SR 2 )(PPh 3 )] in de
Organotinhalogeniden (R n SnX 4-n ; n = 1 3, R = organische groep, X = Cl, Br, I) worden gebruikt als grondstof voor de productie van PVC stabilisatoren (RSnX 3, R 2 SnX 2 ), anti-tumor geneesmiddelen
Nadere informatieTentamen QCB augustus 2005, 14:00-17:00 uur, A. van der Avoird
Aantal pagina s: 5 1 Tentamen QB 3 9 augustus 005, 14:00-17:00 uur, A. van der Avoird Vraagstuk 1 et B atoom heeft grondtoestand 1s s p en het atoom grondtoestand 1s, dus het molecuul B heeft vier valentie-elektronen.
Nadere informatie32 e Nationale Scheikundeolympiade
32 e ationale Scheikundeolympiade Akzoobel Sassenheim afd. RD&I TERIETETS antwoordmodel woensdag 8 juni 2011 Deze eindtoets bestaat uit 21 (samengestelde) deelvragen verdeeld over 7 opgaven. Gebruik voor
Nadere informatieDe twee snelheidsconstanten hangen op niet identieke wijze af van de temperatuur.
In tegenstelling tot een verandering van druk of concentratie zal een verandering in temperatuur wel degelijk de evenwichtsconstante wijzigen, want C k / k L De twee snelheidsconstanten hangen op niet
Nadere informatieUitwerkingen van de opgaven uit: CHEMISCHE ANALYSE ISBN , 1 e druk, Uitgeverij Syntax Media Hoofdstuk 19 Gaschromatografie bladzijde 1
Hoofdstuk 19 Gaschromatografie bladzijde 1 Opgave 1 a Welke voordelen heeft een capillaire kolom ten opzichte van een gepakte kolom? Veel betere scheiding: hoger schotelgetal b Welk nadeel is aan een capillaire
Nadere informatieHet kunnen onderscheiden van verschillende isomeren is nodig voor het begrijpen van de unieke eigenschappen die isomeren bezitten.
Eindtoets Bio-organische Chemie (8RB19) Mandag, 7 april, 2014, 9:00 12:00 (3 uur) Bij het begin van elke opgave staat het aantal punten dat te verdienen is en de geadviseerde tijdsbesteding. Er zijn in
Nadere informatieThe Pd-Catalyzed Semihydrogenation of Alkynes to Z-Alkenes: Catalyst Systems and the Type of Active Species R.M. Drost
The Pd-Catalyzed Semihydrogenation of Alkynes to Z-Alkenes: Catalyst Systems and the Type of Active Species.M. Drost Samenvatting De Pd-Gekatalyseerde Z-Selectieve Semi-hydrogenering: Katalysatorsystemen
Nadere informatieHoofdstuk 3: Organische chemie - Koolwaterstoffen... 3
Hoofdstuk 3: Organische chemie - Koolwaterstoffen... 3 1. Alkanen... 3 1.1. Inleiding... 3 1.2. Bouw... 3 1.3. Naamgeving... 3 1.4. Isomerie... 4 1.5. Fysische eigenschappen... 4 1.6. Chemische eigenschappen...
Nadere informatieSamenvatting. Schema 1. Olefinepolymerisatie (C2) en syndiotactische carbeenpolymerisatie (C1). R R R R R C R R R
Polymerisatie van gefunctionaliseerde 1 monomeren is een interessante nieuwe manier om polymeren te synthetiseren met een hoge dichtheid aan functionele groepen. Deze polymeren zijn moeilijk te verkrijgen
Nadere informatieInleiding tot de organische chemie. Voorbereidingsdagen diergeneeskunde
Inleiding tot de 2011-2012 Inhoudstabel Hoofdstuk 1: De verbindingsklassen 1. Inleiding 3 1.1 Wat zijn koolstofverbindingen? 1.2 Waarom zijn er zoveel koolstofverbindingen? 1.3 Voorstellen van koolstofverbindingen
Nadere informatieVOORBEELDEXAMEN CHEMIE VOOR LEVENSWETENSCHAPPEN I
VRBEELDEXAMEN EME VR LEVENSWETENSAPPEN R 10806 duur van examen: 3 uur pmerking vooraf: bij alle opgaven geldt, tenzij anders vermeld, dat oplossingen waterig zijn en zich ideaal gedragen en dat de temperatuur
Nadere informatieOefenvraagstukken 4 VWO Hoofdstuk 6 antwoordmodel
efenvraagstukken 4 VW oofdstuk 6 antwoordmodel Een 0 D komt overeen met 7,1 mg a 2+ per liter water. 1 In 0,5 liter water is 58,3 mg a 2+ opgelost. oeveel 0 D is dit? Per L opgelost: 2 x 58,3 mg a 2+ =
Nadere informatie12 Additiereactie. Er verdwijnt een dubbele binding door toevoeging van een broommolecuul.
Antwoorden oefenvraagstukken 2, 3, 6, 0 en 2 pgave (2) Dit is geen chemische reactie, want er ontstaan geen nieuwe stoffen. Bij een kraakproces ontstaan uit dodecaan, 2 26 (l), twee verschillende stoffen.
Nadere informatieExtra oefenopgaven H4 [rekenen met: vormingswarmte, reactiewarmte, rendement, reactiesnelheid, botsende-deeltjesmodel]
Extra oefenopgaven H4 [rekenen met: vormingswarmte, reactiewarmte, rendement, reactiesnelheid, botsende-deeltjesmodel] Gebruik bij deze opdrachten BINAS-tabellen 8 t/m 12 / 38A / 56 / 57. Rekenen met vormingswarmte
Nadere informatieTentamen Chemische Binding NWI-MOL056 Prof. dr. ir. Gerrit C. Groenenboom, HG00.304/065, 17:30-20:30/21:30, 6 feb 2014
Tentamen Chemische Binding NWI-MOL056 Prof. dr. ir. Gerrit C. Groenenboom, HG00.304/065, 17:30-20:30/21:30, 6 feb 2014 Vraag 1: Moleculaire orbitalen diagram voor NO 1a. MaakeenMOdiagramvoorNO,inclusiefdecoreMOs.
Nadere informatieFysische Chemie Oefeningenles 1 Energie en Thermochemie. Eén mol He bevindt zich bij 298 K en standaarddruk (1 bar). Achtereenvolgens wordt:
Fysische Chemie Oefeningenles 1 Energie en Thermochemie 1 Vraag 1 Eén mol He bevindt zich bij 298 K en standaarddruk (1 bar). Achtereenvolgens wordt: Bij constante T het volume reversibel verdubbeld. Het
Nadere informatieCopolymerization of Ethene and Functionalized Comonomers with Cationic α-diimine Palladium Catalysts Li, Weidong
University of Groningen Copolymerization of Ethene and Functionalized Comonomers with Cationic α-diimine Palladium Catalysts Li, Weidong IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version
Nadere informatieFormules Materiaaltechnologie
Formules Materiaaltechnologie June 11, 2014 Hoofdstuk 2: Netto kracht tussen 2 atomen is de som van de aantrekkende en de afstotende kracht. F N = F A + F R Als een atoom in balans is, is de som van de
Nadere informatieFiguur 1 Enantiomeren.
Inleiding De synthetisch organisch chemicus beschikt over een gereedschapskist aan technieken waarmee hij in staat is (bijna) iedere denkbare verbinding te synthetiseren. De synthese van deze verbindingen
Nadere informatieNuclear Magnetic Resonance
Nuclear Magnetic Resonance Spectroscopy (Kernspin resonantie spectroscopie) Toepassingen van NMR spectroscopie Structuuropheldering van (vaak) organische verbindingen Identificatie van onbekende stoffen
Nadere informatieUITWERKING CCVS-TENTAMEN 15 april 2019
l UITWERKING CCVS-TENTAMEN 15 april 2019 Frank Povel NB. Deze uitwerking is door mij gemaakt en is niet de uitwerking die de CCVS hanteert. Er kunnen dan ook op geen enkele wijze rechten aan deze uitwerking
Nadere informatieNATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE EINDTOETS THEORIE
NATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE EINDTOETS THEORIE Universiteit Twente Enschede maandag 1 juni, opgaven Deze eindtoets bestaat uit deelvragen verdeeld over opgaven Gebruik voor elke opgave een apart antwoordvel,
Nadere informatieV.Covalente verbindingen: Ruimtelijke structuur
V.Covalente verbindingen: 1 Ruimtelijke structuur Zelfstudie: VSEPR Geen examenstof: 4.2 isomerie: p. V-13 t.e.m. V-28 microscopische eigenschappen: bindingslengten en -hoeken, bindingsorde (BO), elektronendistributie,
Nadere informatieControlling Radical-Type Reactivity with Transition Metals and Supramolecular Cages P.F. Kuijpers
Controlling Radical-Type Reactivity with Transition Metals and Supramolecular Cages P.F. Kuijpers Controleren van Radicaal-Type reactiviteit met Overgangsmetalen en Supramoleculaire Capsules In de moderne
Nadere informatieTransition Metal Catalysis in Confined Spaces S.H.A.M. Leenders
Transition Metal Catalysis in Confined Spaces S.H.A.M. Leenders Samenvatting vergangsmetaal Katalyse in Beperkte Ruimtes Grondstoffen kunnen worden omgezet in waardevolle producten met behulp van chemische
Nadere informatieTECHNIEKBLAD 17. Zeoliet adsorptie
89 TECHNIEKBLAD 17 Zeoliet adsorptie Synoniemen, afkortingen en/of procesnamen n.v.t. Verwijderde componenten - KWS - Solventen - NH 3 Principeschema 90 Procesbeschrijving Zeoliet is een aluminiumsilicaat
Nadere informatiebron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB L333 van 04/12/97
bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB L333 van 0/12/7 ankerverwekkende stoffen: vervolg Gassen (aardolie), benzeeninstallatie waterstofbehandelaar depentanisatortopproducten; gevormd
Nadere informatieProef toets Massaspectrometrie Structuuranalyse
Proef toets Massaspectrometrie Structuuranalyse 1. Hieronder ziet u de 70 ev EI massaspectra van een onbekende verbinding. Exacte massabepaling geeft aan dat het gaat om C 9 H 9 FO. 123 95 75 152 69 Welke
Nadere informatieNATIONALE SCHEIKUNDEOLYMPIADE
NATIONALE SEIKUNDEOLYMPIADE ORRETIEMODEL VOORRONDE 2 (de week van) woensdag 9 april 2008 Deze voorronde bestaat uit 23 meerkeuzevragen verdeeld over 6 onderwerpen en 2 open vragen met in totaal 10 deelvragen
Nadere informatieSAMENVATTING Hoofdstuk 1
Polyvinylchloride (PVC) is één van de meest toegepaste polymeren. Dit is te danken aan de vrij lage productiekosten en de grote veelzijdigheid. PVC kan toegepast worden in een heel breed scala aan producten,
Nadere informatieMicellaire katalyse in epoxidatieprocessen van alkenen N. Braaksma, M. Kind, G. van Dijk, M. Hidding
Micellaire katalyse in epoxidatieprocessen van alkenen N. Braaksma, M. Kind, G. van Dijk, M. Hidding Januari 2009 Inleiding Prilezhaev-reacties behoren tot de meest gebruikelijke methodes om epoxides te
Nadere informatie