B. Everts. Wat is de invloed van de paardencoach op het eindresultaat van de coachsessie, waarbij het paard word ingezet als spiegel?

Transcriptie

1 B. Everts 2012 Wat is de invloed van de paardencoach op het eindresultaat van de coachsessie, waarbij het paard word ingezet als spiegel? Berdien Everts Toegepaste psychologie Saxion Deventer

2 Inhoudsopgave Samenvatting... 2 Voorwoord Theoretisch kader Opdrachtomschrijving Onderzoeksmethode Methodische karakterisering van het onderzoek Dataverzamelingsmethode De enquête Interviews Ervaring Opleiding Werkwijze Communiceren Veiligheid creëren Soort traject Invloed paard Methodiek Conclusie a.d.h.v. de interviews Enquête resultaten Eindconclusie Literatuurlijst Bijlagen

3 Samenvatting Coaching is een term die over de hele wereld wordt gebruikt in allerlei contexten. Zo ook coachen met paarden; een hard groeiende markt. Het paard heeft zich bewezen als hulpmiddel bij het coachen en is een duidelijke toegevoegde waarde. Het paard als element tijdens het coachen is dan ook al vaker onderwerp van onderzoek geweest. Meer informatie over coaching en paardencoaching vind je in hoofdstuk 1. Maar hoe zit het met de coach zelf? Hoe groot is zijn invloed? De centrale vraag die ik wilde onderzoeken is: Wat is de invloed van de paardencoach op het eindresultaat van de coachsessie, waarbij het paard word ingezet als spiegel? Een coach is iemand die helpt om de vooropgestelde doelen te bereiken Verhoeven Het onderzoek bestaat uit diepte-interviews met 6 actieve paardencoaches en een enquête afgenomen bij 60 mensen die deel hebben genomen aan coachsessies of trainingen met paarden bij verschillende coaches. De centrale vraag waar het onderzoek op gebaseerd is, luidt: Wat is de invloed van de paardencoach op het eindresultaat van de coachsessie, waarbij het paard wordt ingezet als hulp? Uit het onderzoek is gebleken dat de coach wel degelijk van invloed is op het eindresultaat van een coachsessie. Dat komt tot uiting in een aantal onderwerpen. De kennis van de coach is bepalend op vele vlakken. We lichten de meest opvallende hier toe. Alle coaches bleken hoger opgeleide mensen te zijn. De coaches zijn random getrokken en lijken een afspiegeling te zijn van het opleidingsniveau. Ik zeg bewust lijken, want 6 coaches zijn niet geheel representatief voor alle paardencoaches in Nederland, maar geven wel een goed indicatie. De methode hoe het paard werd ingezet tijdens het coachen was niet zo zeer van invloed op het te behalen leerdoel. Echter de handvaten die werden aangereikt tijdens het coaches, wel degelijk. Een deelnemer ervaart een betere training te hebben gehad als hij de onderwerpen die behandeld zijn en de inzichten die opgedaan zijn op een praktische wijze vertaald waren naar het dagelijks leven. Wat mede van belang was dat een coach juist moet kunnen inschatten hoeveel tijd een coachee nodig heeft om aan zijn onderwerpen te werken. De juiste hoeveelheid tijd is bepalend voor het succes van de coaching. Ook het op de juiste wijze creëren van openheid en een vertrouwensband is van invloed op het resultaat. Evenals de kennis over het natuurlijke gedrag van het paard en de wijze waarop dit werd gebruikt. In zijn algemeenheid kunnen we zeggen dat het paard een grote invloed heeft op ervaring van de deelnemer, maar dat de trainer of coach een verschil maakt in de kwaliteit en ervaring van de training in zijn algemeenheid. Je kunt veel zonder het paard, maar werken met het paard is iets heel krachtigs Eén van de coaches Uiteindelijk heeft de coach dus zeker invloed op het eindresultaat. De samenwerking tussen het paard en de coach zorgt voor een geheel, het één kan niet zonder het ander. De coach die over de kennis van het paard én het coachproces beschikt, maakt zeker een verschil en weet samen met de deelnemer tot een positief eindresultaat te komen. 2

4 Voorwoord De afgelopen jaren hoor je steeds meer over paardencoaching. Wonderlijke, mooi en ongelofelijke verhalen. Het is haast een verborgen kracht die een paard bezit waar wij als mensen mee mogen samenwerken. Want het paard is een spiegel. Er zijn verschillende onderzoeken gedaan over de kracht en het aandeel van het paard in paardencoaching. Maar doet het paard alles in zijn eentje? Er staat ook nog iemand naast, een coach. Maar wat is dan zijn aandeel? Of staat hij er voor niks bij? Vragen die bij mij opkwamen en een reden om dit onderwerp te kiezen voor mijn onderzoek. Om zo objectief mogelijk te blijven in mijn onderzoek heb ik het diepte- interview niet bij mijn opdrachtgever afgenomen. Uiteraard wil ik hen wel bedanken voor de tips, adviezen en kritische blik. Ik heb 6 andere coaches mogen interviewen en daarnaast zijn er heel wat deelnemers die mijn enquête hebben ingevuld. Ik wil iedereen hier dan ook erg voor bedanken! Zonder jullie was mijn onderzoek niet geslaagd. Ik hoop dat dit weer een andere kijk op paardencoaching biedt en ik wens u dan ook veel plezier bij het lezen van dit onderzoek. Hartelijke groet, Berdien Everts 3

5 1. Theoretisch kader Voordat we naar de interviews en enquête gaan kijken is het goed om eerst het vraagstuk te bekijken. Wat houden verschillende termen in en wat wordt er voor definitie gebruikt? Hoe wordt er vanuit de literatuur tegenaan gekeken? Wat is coaching? Coaching is een term die over de hele wereld wordt gebruikt in allerlei contexten. Grant (2009) stelt dat er nog geen algemeen geaccepteerde definitie voor coaching bestaat, eveneens dat het ontbreekt aan een theoretisch referentiekader. Op basis van verschillende en vaak uiteenlopende definities die terug te vinden zijn binnen de literatuur, kun je de term coaching als volgt veralgemenen: Een coach is iemand die een professionele relatie aangaat met een cliënt of team, niet als expert maar als iemand die helpt om de vooropgestelde doelen te bereiken op een zo ervaringsgerichte manier. Binnen de coaching worden uiteenlopende oefeningen gebruikt, waarbij de nadruk ligt op het overkomen van dagelijkse problemen. Bij coaching wordt de nadruk gelegd op zelfsturing van de cliënt door de sterktes, successen en positieve kanten van de cliënt aan te boren en zo de mogelijkheid geeft om te groeien. (Verhoeven, 2003) Hoe werkt paardencoaching? Voor u dit onderzoek verder leest, ga ik u in het kort beschrijven wat paardencoaching inhoudt. Deze beschrijving is gebaseerd op eigen ervaringen als deelnemer van coachsessies met paarden, het bijwonen van sessies en trainingen van anderen, diepte-interviews met coaches en literatuurstudie. De boeken die zijn gebruikt zijn in de literatuurlijst weergegeven. Paardencoaching is gestart begin jaren 90 in de Verenigde Staten waarna het langzaam overkomt naar Nederland. De oorsprong van het paardencoaching ligt in het kuddegedrag van het paard. Vanuit het principe van het kuddegedrag van het paard wordt er gewerkt met de mensen. Het paard is een kuddedier met een duidelijke positie in de groep. Er zijn twee leiders, de leidhengst en de leidmerrie. De leidhengst leidt en beschermt de groep en hij heeft het recht om de merries te dekken. Om dit recht te verkrijgen geld het recht van de sterkste. De leidmerrie daarentegen wordt gekozen op basis van ervaring; zij heeft laten zien dat ze de beste plaatsen voor eten en water kan vinden. Zij weet waar de kudde heen moet en hoe ze de jongere dieren moet opvoeden. Het primaire doel van de kudde is overleven. Daarom denkt een paard ook altijd in het belang van de kudde en niet in dat van zichzelf. Want de kudde geeft bescherming, wat bijdraagt aan het overleven. Een paard zal dan ook altijd zo snel mogelijk een kudde willen vormen, ook als er mensen bij zijn. Tijdens het coachen met paarden zien we dit ook gebeuren. Het paard vormt een minikudde met de mens. Afhankelijk van de intentie van de deelnemer of de rol die de deelnemer inneemt, zal het paard er voor kiezen om leider dan wel volger te worden. Deze keuze wordt ingegeven vanuit de gedachte een zo sterk mogelijke kudde te vromen en zo een grotere kans van overleven te hebben. Vanuit het gegeven dat paarden reageren op wat er hier en nu gebeurt, zie je dat bij veranderingen het paard dit proces steeds opnieuw herhaald. Hij past zich zo aan, zodat er een zo sterk mogelijke 4

6 situatie ontstaat en de overlevingskans zo groot mogelijk is. Dit is ook een van de krachten van het coachen met paarden. Het paard kan á la minute omschakelen naar een andere taakverdeling of rollenpatroon. Een andere belangrijke eigenschap die paarden hebben ontwikkeld is het vermogen om de stemming van andere wezens aan te voelen. (mens en dier). We zien dat paarden dit in de natuur gebruiken om in te kunnen schatten wat hunkansen zijn bij bijvoorbeeld een groep wolven. Zijn deze wolven volgegeten en lekker loom, dan kunnen de paarden rustig dooreten. Zijn ze echter hongerig en agressief, dan zien we dat de paarden daar direct op reageren door zich te verwijderen. Van dit kunnen aanvoelen van een stemming, intenties en emoties wordt dankbaar gebruik gemaakt bij het coachen, omdat het paard reageert op de stemming, intenties en emoties van deelnemers. Hier komt ook de term spiegelen met paarden vandaan. De reactie van het paard op een deelnemer is voor een coach aanleiding tot het coachgesprek. Gedrag paard Voor het coachen van paarden is kennis van het paard en zijn gedrag nodig. Er zijn een paar karakteristieke trekken die paarden vertonen en waarom ze dit doen. De uitleg en hoe ze er mee omgaan, verschilt van coach tot coach. Het gedrag en de houding, dus zijn lichaam, zegt veel over hoe het paard zich op dat moment voelt. Ik zal een paar gedragskenmerken beschrijven die het meest bij het coachen voorkomen, met de insteek van Morris (1998) en mijn eigen ervaringen. Het zwaaien met de staart gebeurt vaak wanneer het paard gespannen is. Een opgeheven staart betekent dat het paard oplettend is of opgewonden. Als hij zijn staart laat hangen dan wijst dat op uitputting, pijn, onderworpenheid, slaperigheid of angst. Uitschachten, iets wat wel eens gezien wordt, is het laten hangen van zijn zaakje bij een hengst of ruin. Van nature doen ze dit voor het paren maar ook wanneer hij volledig ontspannen is kan hij dit doen. Wat ook wel gezien wordt is het flemen. Dit is een gebaar dat paarden gebruiken wanneer zij bijvoorbeeld in seksuele opwinding verkeren. Wanneer het paard de urine ruikt van een ander paard, krullen zij hun bovenlip op en strekken de hals en het hoofd. Manieren van coachen In de vragen aan de coach en deelnemer werd gevraagd naar de manier van coachen. Daarin werd het grondwerk, systemisch coachen en coachen in de ring benoemd. Hier wil ik iets meer uitleg over geven. Bij het grondwerk wordt er gebruik gemaakt van de gehele bak. Door middel van lichaamstaal moet de deelnemer oefeningen doen met het paard. Het is een speelse manier om een vertrouwensband op te bouwen. De deelnemer gebruikt deze techniek omdat je inspeelt op het natuurlijke gedrag van het paard. Bijvoorbeeld de rol van een hengst en een merrie in de kudde. De hengst heeft een drijvende kracht en de merrie heeft een leidende kracht. Hierbij gebruik je je lichaamstaal. Systemisch coachen gaat uit van het idee dat ieder mens wordt beïnvloed door het systeem waarvan hij deel uitmaakt, te beginnen met het gezin van herkomst. In het paardencoaching wordt dit ook wel gebruikt. Door middel van representanten en het paard die de deelnemer positioneert, creëert de deelnemer zijn eigen systeem. Hierdoor ontstaan inzichten in het systeem en de plaats die een deelnemer inneemt in dit systeem. 5

7 Bij coachen in de ring wordt er een ring uitgezet waarbinnen de coach, de deelnemer en het paard werken. Door een afgezette ruimte creëer je een kleinere veilige ruimte. Het paard weet dat het daarbinnen moet blijven, zeker als hij vaker wordt gebruikt voor coaching. Daarnaast is het een stukje veiligheid omdat de deelnemer er zo uit kan stappen. Binnen deze ring worden er diverse oefeningen uitgevoerd, die aanleiding zijn voor het coachen. 2. Opdrachtomschrijving 2.2 Doel van de opdrachtfout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Er achter komen of de coach een onderscheidende factor is binnen het coachen met paarden en als dat het geval is wat het effect is van de coach op de trainingen. 2.3 Probleemstelling Binnen de wereld van paardencoaching is er altijd veel aandacht voor het effect van het paard in de trainingen. Het paard zorgt voor een verandering in het denken, voelen en doen van de deelnemer. Maar staat de coach er dan voor niets bij? Is de training net zo effectief met als zonder coach? 2.4 Onderzoeksvraag Hoofdvraag Wat is de invloed van de paardencoach op het eindresultaat van de coachsessie, waarbij het paard wordt ingezet als hulp? Subvragen Ervaring Wat is de invloed van de ervaring van een coach? En heeft hij alleen maar met paarden gecoacht of heeft hij ook een tijd zonder paarden gecoacht? Dat maakt een verschil tussen die twee. Want is hij vanuit de interesse voor paarden naar het coaching vak gegaan of heeft hij vanuit de coaching interesse gekregen voor het werken met paarden? Vragen: - Hoe lang coacht u al? (dit is de periode zowel met als zonder paard) - Hoe lang bent u al paardencoach? Opleiding De meeste coaches zijn geschoold. Maar welke opleiding en waar heeft hij deze gedaan? En heeft dat invloed op de manier van werken? Of invloed op het eindresultaat? Vragen: - Welke opleiding(en) heeft u gevolgd? - Waar hebt u die opleiding gevolgd? 6

8 Werkwijze coach Hoe werkt de coach binnen de sessies? Maakt hij gebruik van een ring binnen de bak? Of werkt hij vanuit het systemisch werken. Daarnaast kan het ook zijn dat er gecoacht wordt vanuit grondwerk. Deze verschillende manier van werken zorgen voor een andere insteek van het traject. Vragen: - Houdt u intake gesprekken?zo ja, wat houden deze dan in(voor doel, prijs, kennismaking)? Zo nee, waarom niet? - Stelt u in het intakegesprek het doel vast samen met de klant? - Op welke manier coacht u? a) Coachen in de ring Hierbij is er in de bak een ring uitgezet waarbinnen u met het paard werkt. b) Coachen vanuit systematisch werken Hierbij word gewerkt vanuit het idee dat ieder mens wordt beïnvloed door het systeem waarvan hij deel uitmaakt, te beginnen met het gezin van herkomst. c) Coachen vanuit grondwerk Hierbij wordt gebruik gemaakt van de gehele bak. Doormiddel van lichaamstaal moet u oefeningen doen met het paard. d) Anders, namelijk Communiceren Communiceren binnen een sessie is natuurlijk van groot belang. Maar geeft de coach handvaten mee aan de deelnemer om in de praktijk mee aan de slag te gaan? Om het traject nut te laten hebben voor de deelnemer moet hij de reactie van het paard vertalen en concrete tools voor de praktijk meegeven. Toont de coach belangstelling voor anderen? Houdt hij rekening met de gevoelens en de behoeften van de deelnemer? Dat is belangrijk om goed contact met de deelnemer te krijgen. Vragen: - Geeft u aan de deelnemer handvaten mee om in de praktijk toe te passen? En hoe doet u dit? - Legt u uit wat bij het paard gebeurd en vertaalt u dat naar concrete onderwerpen in de praktijk? - Houdt u rekening met de gevoelens van uw deelnemers tijdens het coachproces? En hoe doet u dat? - Is het probleem duidelijk genoeg naar voren gekomen tijdens de training/ coachsessie? Hoe houd je dit in de gaten of meet je dit? Wat als het niet naar voren komt? Veiligheid creëren De veiligheid bieden en creëren voor de deelnemer is erg belangrijk. Hij moet aangeven dat hetgeen besproken is tussen de deelnemer en de coach blijft. Hij moet openheid, vertrouwen en respect creëren. Vragen: - Geeft u aan dat wat er gezegd word tussen u en de deelnemer blijft? - Is er altijd een vertrouwensband tussen u en de deelnemer? 7

9 Soort traject Wat voor traject heeft de deelnemer afgelegd? Was de training eenmalig? Een groepstraining of een individuele sessie? Of was het meerdere malen? Dit is belangrijk om te weten, want wanneer iemand meerdere malen is geweest heeft diegene misschien een ander of beter beeld van de sessie en coach. Vragen: - Wat voor trajecten geeft u? (open trainingen, bedrijfstrainingen) - Welke onderwerpen traint u? - Evalueert u na een training of het vastgestelde doel is behaald? Invloed paarden De paarden spelen zeker een rol binnen de training en die moeten we dan ook zeker niet vergeten. Ondanks dat het gericht is op de coach. Als je het niet kunt vergelijken dan valt er geen antwoord te geven. Want hoeveel paarden worden er per sessie gebruikt? En verschilt dat bij een groep of individuele sessie? En gebruikt iemand het hele traject één en hetzelfde paard of gebruikt hij verschillende? Vragen: - Met hoeveel paarden werkt u per training - Met hoeveel verschillende paarden werkt u in een traject? - Het resultaat wat u nu bereikt met u deelnemers, zou u dat ook zonder paarden kunnen bereiken? Methodiek Er zijn veel verschillende manieren waarop er met het paard gewerkt wordt. Is dat op het paard of er naast? Doet de deelnemer er oefeningen mee, lopen ze in de wei of in de bak? En maak je gebruik van de hele bak of een afgebakende ruimte? Dat zijn vragen die over de methodiek moeten worden meegenomen. Vragen: - Op welke manier werkt u met het paard? (meerdere antwoorden mogelijk) - Cliënten zitten op een paard - Oefeningen met het paard laten doen - Met paard/paarden in de wei werken - Met de paarden in de bak werken - Met het paard/paarden in een afgezette ring werken. - De cliënt houdt het paard met een touw vast Hypothesen 1. Wanneer een coach verschillende werkwijzen heeft toegepast, was dat van invloed op het behalen van het leerdoel van de deelnemer? 2. Wanneer een deelnemer gebruik heeft gemaakt van 2 of meer paarden, geeft hij het paard dan als hulpmiddel een hoger cijfer? 3. De deelnemers die aangeven het resultaat ook zonder paard te kunnen bereiken, waarderen die de trainer gemiddeld hoger dan de deelnemers die het resultaat zonder het paard niet konden bereiken? 4. Hebben de deelnemers die hun leerdoel niet hebben bereikt, geen intake gehad? 8

10 5. Als de coach niet tot de kern van het ontwikkeldoel is gekomen omdat ze te weinig tijd hadden, heeft de deelnemer dan geen intake gehad? 6. Geven de deelnemers, wanneer ze de handvaten niet goed in de praktijk toe kunnen passen of helemaal niet mee krijgen, een lager cijfer voor de training in het algemeen? 7. Als de deelnemer een kort traject heeft gevolgd, blijft hij dan meer aan de oppervlakte met zijn onderwerpen dan een deelnemer die een lang(er) traject heeft gevolgd? 8. Wanneer de deelnemer wel openheid en vertrouwen ervaart, zorgt dit dan ook voor diepgang in de coachgesprekken? 3. Onderzoeksmethode 3.1 Methodische karakterisering van het onderzoek In dit onderzoek heb ik gekozen voor aan de ene kant een kwantitatieve onderzoeksmethode, namelijk de enquête. Aan de andere kant kwalitatieve onderzoeksmethode, namelijk diepteinterviews en de literatuurstudie. 3.2 Dataverzamelingsmethode De methode waarmee de data zal worden verzameld zal door middel van een online enquête worden gedaan. Daarnaast worden er verdiepende interviews gehouden onder willekeurig gekozen coaches om meer informatie over de vraag te weten te komen. 3.3 De enquête De enquête is opgesteld naar aanleiding van de subvragen, zo om gezamenlijk tot het antwoord op de hoofdvraag te komen. In bijlage 1 zit het begeleidend schrijven voor de enquête. In bijlage 2 zit de enquête zelf, deze werd gebruikt voor de deelnemers van de trainingen om online in te vullen. Daaropvolgend in bijlage 3 zitten de vragen voor de coaches, deze komen overeen met die van de deelnemers. Zo om een optimaal vergelijken te bereiken. 9

11 4. Interviews Hieronder worden de vragen weergegeven die zijn gesteld in een diepte interview aan zes verschillende coaches. Per vraag wordt het antwoord per coach gegeven met daaraan een conclusie. In zowel de vragen, antwoorden als de conclusies word gesproken over deelnemer, cliënt, coachee of klant. Hiermee wordt hetzelfde bedoeld. 4.1 Ervaring 1.1 Hoe lang coacht u al? (met en zonder paard) Respondent 1: Ik heb alleen nog maar met paard gecoacht en dit is 2 jaar. Respondent 2: Ik coachte 16 jaar zonder paard. Respondent 3: In mijn opleiding SPH ben ik natuurlijk altijd al coachend bezig geweest. Maar het echte coachen doe ik nu één jaar. Respondent 4: Ik ben begonnen met de trektochten met paarden. En daar coach je eigenlijk ook. Dat is ongeveer 20 jaar geleden. Respondent 5: Zonder paard is negen jaar. Ik ben begonnen met loopbaanbegeleiding en mediation. In de terugkoppeling gesprekken van de loopbaanbegeleiding had ik het me de leidinggevende 10 minuten over de sessie en 50 minuten over hem en zijn problemen. Toen dacht ik dat ik daar ook gewoon maar mee bezig ging en onderdeel van mijn werk werd. Toen opleiding executive coaching gedaan, maar ik ben begonnen als fiscaal jurist. Uiteindelijk kwam ik op een plek te wonen waar ik ruimte had voor mijn paarden en hoorde ik steeds meer over paardencoaching. Daarnaast vind ik dat je alleen een paardencoach kan zijn als je een verrekte goede coach ben en verrekt goed kan omgaan met paarden. Uiteindelijk werkte die mix. Respondent 6: Geen periode zonder paard gecoacht, wel al les gegeven vanaf 15 jaar 1.2 Hoe lang bent u al paardencoach? Respondent 1: Ik ben in 2009 begonnen, 2 jaar dus. Respondent 2: Nu ben ik inmiddels al 5 jaar met paarden aan het coachen Respondent 3: Mijn bedrijf heb ik nu één jaar, dus één jaar met paarden aan het coachen. Respondent 4: Ik ben begonnen met de trektochten met paarden. En daar coach je eigenlijk ook. Dat is ongeveer 20 jaar geleden. Respondent 5: Dat is nu drie jaar. Respondent 6: 8 jaar 10

12 1.3 Conclusie Hoe lang de paardencoaches al coachen is erg divers. De één heeft zonder paarden gecoacht en de ander werkt alleen maar samen met één paard. Er is sowieso veel diversiteit onder de paardencoaches in Nederland dus de geïnterviewde coaches geven de diversiteit mooi weer. Wat we wel terug zien is dat iedere coach al heel lang met paarden werken, ook al is het in privé sfeer. Hierbij zie je wel dat lange ervaring en kennis van het paard nodig is om te gaan coachen met paarden. Je moet het gedrag van een paard kennen en weten wat het inhoudt. 4.2 Opleiding 2.1 Welke opleiding(en) heeft u gevolgd? Respondent 1: Eerst heb ik bestuurskunde gestudeerd, waarna ik heb gewerkt en intern een opleiding heb gevolgd waarmee ik veel met mensen en hun ontwikkeling bezig was. Tegelijkertijd deed ik de training voor naturalhorsemanship waarbij ik ontdekte dat ik de twee werelden wou combineren. Toen heb ik een opleiding paardencoaching gevolgd. Ik had daarnaast inmiddels al kennis gemaakt met het systemisch paardencoaching, wat ik een mooie manier vond waarmee je de diepte inging. Na de opleiding heb ik dus nog systemisch paardencoaching gedaan. Respondent 2: Ik kom uit organisatie en advies vak, coaching en training. Toen zijn we op een boerderij gaan wonen waarbij we uiteindelijk paarden hebben genomen. Toen ben in de verhalen van mijn paarden gaan gebruiken in mijn organisatie en advies praktijk. Het fysiek emotionele doe ik het meest, mensen uit hun hoofd krijgen. Maar ik heb eerst opleiding gedaan tot technisch ingenieur, toen in mijn werk een leidinggevende functie gaan doen. Zodoende verschillende trainingen gedaan in coaching, training, leiderschap vaardigheden. Een paar persoonlijkheidstrajecten. Op een gegeven moment ben ik in de adviesrol gestapt en ben ik heel veel gaan samenwerken met externe partijen. Uiteindelijk vertelde mij iemand over Emiel Voest en daar ben ik me verder in gaan verdiepen. Ik heb niet een echte opleiding gevolgd tot paardencoach. Respondent 3: Ik heb SPH gedaan, maar heb altijd paard gereden. Toen ik was afgestuurd ben ik eerst gaan reizen. De paarden waren door mijn drukke studie wat naar de achtergrond gegaan, maar ik wilde er wel weer iets mee. En in Zuid-Afrika kwam ik projecten tegen waarin ze coachten met paarden. Via hun ben ik in contact gekomen de opleiding EquineAssisted Coaching. Respondent 4: Dat bestond in die tijd nauwelijks. Op dit moment is het woord coach the next hype, je hebt een energiecoach, sportcoach, enz. Coach is eigenlijk een vervuild woord, en je kunt niet meer terugschakelen hoe dat dan 20 jaar geleden was. Ik heb trainingen gevolgd, waren dat opleidingen? Nee. Tegenwoordig zijn heel veel dingen trainingen en geen van allen zijn een opleiding. Ik ben heel simpel, toen we met een clubje bezig waren zeiden mensen dat ze een of andere opleiding hebben gevolgd. Nou, jij en ik en nog iemand, met zijn drieën aan de keukentafel en over 2 weken hebben wij een opleiding. Dus de waarde van het woord opleiding gaat bij mij nogal, doet niet zoveel. Het is te licht. Als ik het doortrek naar de klassen die ik zie, naar de mensen die voor een minor therapie met paarden bij mij komen. Die nog niet eens met een paard kunnen lopen en alleen naar de mens kijken, en niet naar het paard. Dus opleiding zegt me niks. Iemand van 25 met aardig wat levenservaring, en 11

13 is daar bewust actief mee omgegaan, kan meer in zijn mars hebben dan iemand van 45 met een gepamperd leventje. Die dan twee trainingen gaat doen en zegt; ik ben coach want ik heb een opleiding gevolgd. Voor mij, ook omdat ervaringsgericht leren beter werkt voor mezelf, is dat waar ik de meeste kwaliteiten in zie ontstaan. Je kunt uit een boek niet leren luisteren. Dat wil niet zeggen dat ik geen respect heb voor mensen die een onderzoek of studie doen, maar dan wil ik dus kijken, is de controlegroep wel goed? Is de setting wel zinvol geweest? En die vragen stellen is nog steeds notdone, maar dat is wel wat ik ga en blijf doen. Want dat is voor mij de waarde. Respondent 5: Ik ben begonnen als fiscaal jurist, toen loopbaanbegeleiding en mediation, daarna executive coaching. Respondent 6: Ik heb eerst bedrijfskunde gestudeerd, maar was er op den duur helemaal klaar mee. Het werken met de dieren is voor mij en voor de mensen veel leuker. Als je alleen al in de natuur bent is er al een ontspanning bij mensen, de setting is heel informeel. Het coachen is niet mijn hoofdtaak, het gaat vaak om het rijden, maar je ziet gewoon aan het dier dat het niet vlekkeloos gaat. Dan ga je kijken naar waar houd je spanning vast? Ik doe heel veel op intuïtie, ik heb de opleiding centered riding gedaan. Ik heb de instructeur opleiding gedaan en daar ga je mee aan de slag. Dan zie je wat voor mooie resultaten je bied wanneer je mensen bewust maakt van zichzelf. Ik heb bij akasha rijkunsten zithouding coach gedaan. Daar kijk je naar houdingen van ruiters Conclusie Het opvallende met de zes geïnterviewde is dat niemand is begonnen met een opleiding tot paardencoach en dat iedere coach HBO of hoger heeft behaald. Iedere coach is met heel wat anders begonnen dan met paardencoaching, van fiscaal jurist tot bestuurskunde. Vervolgens hebben vier wel een echte opleiding tot coaching met paarden gevolgd, met als toevoeging dat iedereen al vanaf jonge leeftijd met paarden heeft gewerkt. Twee van de zes zijn autodidact geweest. Zij hebben geen opleiding gevolgd maar door kennis, veel doen en ervaring hebben zij de juiste bagage gecreëerd om te werken als paardencoach. Ook hieruit blijkt weer dat het als coach erg belangrijk is dat je over de juiste kennis en ervaring beschikt om als goede coach aan de slag te kunnen. Of dit nou via een opleiding wordt geleerd of door autodidact te zijn, het is nodig voor het werk van de coach Conclusie Zoals al bij de vorige conclusie terug kwam is dat er vier wel een echte opleiding tot coaching met paarden gevolgd hebben en twee van de zes autodidact zijn geweest. De plekken waar de opleidingen zijn gevolgd verschillen. Of deze opleidingen inhoudelijk voldoende basis hebben weten we niet, misschien een onderwerp voor een ander onderzoek? Maar zoals gezegd is het belangrijk dat je als coach over de juiste kennis en ervaring moet beschikken om als goede coach aan de slag te kunnen. 12

14 4.3 Werkwijze 3.1 Houdt u intakegesprekken? Zo ja, wat houden deze dan in (voor doel, prijs, kennismaking)? Zo nee, waarom niet? Respondent 1:Ja en nee, het hangt er heel erg vanaf hoe iemand mij benaderd. Als iemand helemaal blanco is en die zegt ik heb een issue en wil daar aan komen werken dan heb ik of een persoonlijke intake of bel diegene. Maar dat is meer om te verkennen hoe staat iemand erin. De ene keer nodig ik ze uit voor een individuele sessie en de andere keer voor een workshop. Daarbij bied ik ze aan om de eerste keer alleen te komen kijken en de tweede keer kom je met je eigen inbreng. Ik zie het zo dat de deelnemer zo meer zelf zijn intake vorm geeft want hij denk zelf na over zijn vraag. Dit omdat hij bijvoorbeeld een ander aan het werk ziet, of een verhaal voorbij hoort inkomen waar hij zichzelf in herkent en dan vormt de vraag van diegene zich vanzelf. Dan hoef ik daar niet in te gaan spitten. Mijn intake is heel kort, aan het begin voor een sessie, en ik kijk alleen maar tijdens dat de deelnemer verteld. Ik vraag natuurlijk wel dingen, maar ik kijk vooral naar hoe diegene doet of kijkt en dat sla ik op. Dan laat ik hem in de bak en uiteindelijk kiest het paard toch. En dan kijk ik naar wat doet het paard nu en dat relateer ik natuurlijk wel wat voor vraag heeft iemand. Als iemand de vraag heeft waarom hij altijd ruzie heeft met zijn collega, dan kijken we wat er in de bak gebeurt en aan het einde kom ik hier wel op terug. Maar ik pak het niet altijd als leidraad om de bak in te gaan, want daar kan altijd dingen gebeuren die je gaat missen als je met zo n enorm gestuurde blik gaat kijken. Ik snap dat de intake belangrijk is om aan de vraag van de klant te voldoen, maar aan de ander kant als jij naar zo paardencoach gaat voor out of the box weet je misschien je vraag nog helemaal niet. Dus ja, ik heb wel een soort intake, maar het is de ene keer wel meer dan de ander en het is afhankelijk van de persoon. Respondent 2: In de groepstrainingen niet echt. In de coaching gebruik ik het paard nooit in de eerste sessie, dus dat is een soort van intake. Ligt er aan wat voor type vraag je hebt. Ik gebruik het wanneer het aan de orde is. Ik ga altijd wel een keer met de cliënt naar buiten, een rondje lopen langs de wei. Soms zonder een directe vraag of oefening. Andere keer ga ik echt bewust met ze naar buiten en doe ik gerichte dingen met het paard. Maar doe ik niet iedere keer, soms is het helemaal niet aan de orde. Een cliënt komt bij mij en dan kijken we aan de hand van de vraag of we wel of niet met de paarden werken. Mijn type van werken is altijd een combinatie van mentaal en fysiek-emotioneel. Dus doe heel veel lichaamswerk, ze krijgen ook oefeningen mee voor hun ademhaling waarmee ze iedere dag aan de gang gaan. Ik wil dat ze meer in hun lijf komen. Bij komt er ook niemand in de bak voordat ik dat lichaamswerk heb gedaan. Ik merkte gewoon dat de paarden helemaal van slag raakte omdat mensen helemaal niet in hun lijf zaten. In groepen merk je dat er een groepsdynamiek bij komt. In 9 van de 10 organisaties speelt samenwerken een heel grote rol. Respondent 3:Ja, ik bespreek eigenlijk altijd wat de verwachtingen zijn. Want mensen die naar paardencoaching komen hebben allemaal verschillende verwachtingen. Sommige mensen denken dat het een wondermiddel is, ze hebben problemen en gaan in de bak en het is opgelost. Nou, helaas anders was ik nu wel multimiljonair geweest. Dus ik probeer altijd een beetje helder te krijgen wat verwacht je er nou van, wat wil je er mee. Daarnaast leg ik een stukje uit hoe het werkt, dat ze alles zelf moeten doen maar dat ik hun daarin ondersteun samen met het paard. En ik probeer altijd een coachvraag te formuleren, wat wil je nu eigenlijk. Want we moeten kijken of we het kunnen halen. 13

15 Achteraf moeten we kijken wat we gedaan hebben. Dan proberen we dat samen te formuleren en gaan we de afspraak maken. Ik probeer altijd het intake gesprek en de coaching zelf op een aparte dag te doen. Het kan wel achter elkaar aan, maar dan heb je heel veel indrukken, daarom doe ik het op een aparte dag. Respondent 4: Ja, maar ik zet niks op papier. Hoewel ik langzamerhand merk dat ik dat toch moet gaan doen, omdat ik teveel mensen nu bij elkaar heb. En dan af en toe niet meer weet welk verhaal bij welke persoon hoorde. Ik heb drie dames die best op elkaar lijken, qua items en qua persoon. Dat ankert het niet helemaal goed. Dus heb ik langzamerhand in mijn hoofd aan het creëren, hoe ziet dat er dan uit? Qua opzet. De prijs bespreek ik sowieso. Het doel laat ik mensen benoemen, wat wil je, waarom kom je? Hoe kom je bij mij? Dat geeft heel veel informatie. Als iemand wordt doorgestuurd die heel onzeker was, en door mij zekerheid heeft gekregen, dan is de kans vrij groot dat die tweede persoon dat ook zoekt. Omdat het dat is waar ze voor komen, want dat is wat die ander gezegd heeft. Dus dat neem ik mee. Ze zullen het niet altijd zo benoemen, maar dat zijn vast de onbewuste triggers waarom iemand soms dan komt. En af en toe her bespreek het even, wat wil je? Aan de andere kant laat ik dat soms ook weer heel snel los, omdat ik zie dat er weer heel andere zaken spelen. Die ze eigenlijk niet op tafel willen leggen. Maar dan heb ik zo van ja, met dit heb ik een probleem als ik je zomaar bij mijn paard loslaat. En aan de andere kant laat ik dat soms gebeuren, gecontroleerd. Ik had laatst een man, die kwam via een vriendin van hem en die vriendin had heel veel gebabbeld, het eerste paar lessen. En hij kwam, want hij wou ook wel iets met paarden, maar hij had last van zijn rug en wist niet of hij wel kon rijden. Maar dat was wel het enige wat hij wou, want dat gepraat op de bank, nee. Hij was kapitein in het leger en ik ging hem niet zeggen dat hij moest praten op de bank. Dan moet je dat zo neerzetten in de context van deze persoon, dat het voor hem mentaal onmogelijk is, hoe mooi ik ook de dingen zou zeggen, dat hij potdicht zit. Hij zit potdicht door zijn vooroordelen. Ik ben een man, ik ben ouder, ik ben kapitein in dienst, ik geef altijd opdracht, dus zij gaat mij niet iets vertellen. Dus dan moet ik beseffen dat hij daar vandaan komt en moet ik hem daar vandaan halen. Dus hij zat binnen het kwartier op het paard. En vervolgens zat hij te bedenken dat hij een heleboel niet wist. Maar ja dat kan ik je nu niet uitleggen want je bent nu bezig om niet te kiepen. Dus dat doen we vanaf de grond, want dan kun je weer nadenken. En vervolgens kwam hij een les later, ik hoef er voorlopig niet meer op want ik snap dat ik op de grond moet beginnen. Dat is de weg van de minste weerstand in dat geval. Want had ik hem verteld, dan was ik hem als klant kwijt geweest en voor hem een absoluut gemiste kans. Dus creëren van wat er nodig is. In dit geval is het weghalen van zijn vooroordeel en ingenomenheid. Respondent 5: Ik heb altijd een intakegesprek, dat is niet specifiek voor een paardencoaching traject, maar je hebt een vraag en je komt bij mij. Voor mij is een intake gesprek een kennismakingsgesprek, wat i s jouw vraag, wat kan ik jou bieden? Daarin hoeft niet altijd gebruik worden gemaakt van een paard. In een intakegesprek gaat het dus uiteindelijk om het inventariseren van jouw vraag en wanneer is het traject voor jou succesvol. En dan heel praktisch; hoe laat gaat het duren? Welk prijskaartje hangt eraan? Hoe zit het met de voorbereiding, krijg je werk mee? Dat zijn echt de dingen die ik in een intakegesprek bespreek. Respondent 6: Wisselt waarvoor ze komen. Ik ga niet met iemand om tafel zitten en formulieren inschrijven. Wat is er op dit moment. Sommige mensen komen maar 1x andere lopen hier 3 jaar. Het is ook maar net hoe het loopt en hoe het bevalt. Waar komen mensen vandaan? Hoe zit met 14

16 financiën, wat kunnen mensen missen. Vroeger vertelde ik mijn visie en de theorie erachter, maar nu ga ik meteen naar het paard toe. Maak maar eens kennis met het paard en ondertussen komt dan wel van waarom ben je hier, wat wil je, waar loop je tegen aan? De prijs staat vast en het doel is de vraag Conclusie Op de vraag of er intakegesprekken werden gehouden kwamen diverse antwoorden. Over het algemeen is het antwoord ja, hoewel de meeste niet het woord intakegesprek daarvoor gebruiken. Ze inventariseren de vraag die de coachee heeft en kijken vanuit daar hoe ze gaan werken met de coachee. Daarnaast worden er bij groepstrainingen vaak geen intake gehouden. Heeft het geen houden van een intake invloed op het behalen van het doel? Wat ook opvallend is dat elke coach de coachvraag wel in het achterhoofd houdt maar het eerst loslaat om zo te kijken wat het paard naar voren brengt. 3.2 Stelt u in het intakegesprek het doel vast samen met de klant? Respondent 1: Als het een bedrijfstraining is dan heb ik wel heel duidelijk een opdracht, maar dat is anders bij een individuele klant. Bij een individuele klant heb ik maar één doel en dat is iemand weer terug in zijn eigen kracht te zetten. Respondent 2: Coaching is voor mij altijd een traject van 4 tot 6 gesprekken. Waarbij we in het eerste half uur kijken naar wat is je vraag en wat kan ik ermee? En of ze iets met mij kunnen, want ik werk altijd in combinatie met het mentaal en fysiek-emotioneel, en sommige mensen willen dat niet. Dan moet je niet bij mij komen. Maar meestal is het wel dat ze nieuwsgierig worden. Dan weet ik de aard van de vraag maar de aard van de vraag die eronder zit, dat weet ik nog niet. Die komen we tegen in de loop van het traject. Respondent 3:Ja, het is wel zo dat de coachee zijn eigen coachvraag moet vaststellen. Ik kan wel een coachvraag opstellen, maar als de coachee daar zich niet 100% in kan vinden dan gaan we hem sowieso niet halen. Dus ik wil altijd graag dat iemand zelf de coachvraag stelt en dan zeg ik er ook meteen bij van dan en dan gaan we coachen. En in eerste instantie laat ik de coachvraag helemaal los, want soms heeft iemand de coachee verteld dat grenzen aangeven een leerdoel is. Dan zit iemand in zijn hoofd van grenzen aangeven is echt mijn leerdoel. Die zegt dan dat hij een leerdoel of coachvraag heeft; ik moet mijn grenzen aangeven. Maar dan ben je bezig in de bak en dan blijken er veel meer andere dingen aanwezig te zijn die veel sneller naar voren komen. Dus ik probeer altijd te zeggen dat ik de vraag eerst loslaat en we gaan gewoon bezig, dan kijken we wat er naar voren komt. Dan gaan we dat eerst doen en dan kijken we wel of grenzen aangeven daarin terugkomt. Dus het kan ook zijn dat de coachvraag helemaal niet aan de orde komt, want er waren een heleboel anderen dingen die naar voren kwamen. En dan wil ik de vraag ook loslaten en daarom geef ik het van tevoren aan. Anders zeggen mensen aan het einde dat het helemaal niet goed was omdat de coachvraag helemaal niet aan de orde is geweest. Enerzijds wil ik wel altijd een coachvraag hebben, maar anderzijds laat ik het los. Want paarden zeggen niet van o jij wilt bezig met grenzen aangeven dan gaan we daar mee aan de slag, zo werk dat niet. 15

17 Respondent 4: Ja, bij vrijwel iedereen. Ik heb nu een meisje, die heeft een rugzakje. En die heeft zij niet nodig maar haar ouders. En de problemen die zij heeft komen door haar ouders, vooral haar vader. Een heel stil, teruggetrokken klein kind. Een heel overdreven, manipulerende vader. Absoluut onredelijk. Als voorbeeld er was een afspraak niet helemaal goed gelopen dus mijn en hun. En hij is 7 keer naar de boerderij gekomen en ik was er niet. Want ik ben er niet standaard, ik ben er alleen wanneer ik afspraken heb. Dus hij was zo ongeveer witheet toen hij me zag. En die man kan dat niet scheiden, hij kan niet inzien dat zijn 7 keer naar de boerderij gaat zonder afspraak niks met mij te maken heeft maar met hem en zijn actie. En als jij 11 bent en dat is papa, dan kun je verzinnen wat daar allemaal gebeurt. Dus het kind is bijna alleen maar aan het poetsen en vlechtjes aan het maken. En dan sta ik rustig achter haar en dan praat ze honderduit. Maar als je haar aankijkt of er voorstaat, dan is het een stil poppetje. Dus wat kan ik voor haar betekenen? Laat haar maar rustig vlechten en dat contact maken op haar tempo. Dat is veel therapeutischer dan dat we er zijn gestapt, maar dat is wat ik zie dat het kind nodig heeft. Papa zo snel mogelijk weg. In het begin bleef hij erbij, en dan bleef hij een half uur bij. Dan was zij onzichtbaar en papa maar vragen. De eerste drie keer was dat leuk omdat hij deels geïnteresseerd is, maar je komt toch voor haar? Dat was voor mij ook een proces. Totdat ik zag dat zij in het begin ook niet de schakel maakte want de tijd was te kort. En op het moment dat papa of mama een keer weg moest, toen pas zag ik het meisje zag wat ook nog bestaat. En vanaf dat moment bonsjour ik papa ook zo snel mogelijk weg. Ik ben ook twee tegen hem in gegaan terwijl zij er bij stond, en dat heeft ook wat veranderd. En ik vrees dat dat een van de weinige dames is die wat anders tegen hem zegt dan ja en amen. Dat is een zandkorrel in de woestijn, want die ene zal het verschil niet maken, maar er moet een zijn om mee te beginnen. Al is het maar voor haar zelfbeeld. Respondent 5: Ja, en het lastige daarvan is, het moet maar net werken. Als je bezig bent kan het veranderen, maar het is meer wanneer is het voor jou succesvol? Als je zegt wanneer ik assertiever ben. Ja, assertiever worden en zijn, daar zit nogal een stukje tussen. Maar als jij het gevoel hebt dat assertiever aan het worden bent en begrijpt hoe het werkt en voor jou is het traject dan succesvol, dan ben je niet assertief maar ben je een goed eind onderweg. Dus als je zegt mijn doel is assertief zijn, nou ja als je twee jaar de tijd hebt dan Het is iets wat de mens moet leren, wat moet groeien en dat krijg je niet met een traject van 7, 8, 10 gesprekken. Maar je geeft wel de aanzet en hebt alle handvaten om het vervolgens te doen. Dus voor mij is het wanneer is het succesvol en dat is niet altijd hetzelfde als een concreet doel. Respondent 6: Mensen komen met een doel/vraag bij mij. Daar ga je je dan op spitsen. Soms denk ik wow, we moeten eerst 26 stappen terug want we zijn nog lang niet bij jouw vraag. Dan gaan we terug naar de basis Conclusie Wanneer ik vroeg of er een doel werd vastgesteld gaven de coaches aan, dat meestal de vraag van de deelnemer als doel werd gebruikt. Hierbij moet er rekening worden gehouden dat er niet altijd een concrete intake werd gehouden. Er wordt soms wel een intake gehouden, maar werd hier niet altijd het woord intake voor gebruikt. Daarnaast werden er bij groepen geen intake gehouden. Omdat er geen concrete intake is, zou het kunnen dat het doel van de deelnemer ook niet goed kan worden vastgesteld. 16

18 Daarnaast kan het ook zijn dat tijdens het werken met de paarden er een ander (onderliggend) probleem naar voren komt. Dan gaat de coach daar verder op in en wordt het oorspronkelijk doel op de achtergrond gesteld. 17

19 3.3 Op welke manier coacht u? Respondent 1: a)coachen in de ring Hierbij is er in de bak een ring uitgezet waarbinnen de deelnemer met het paard werkt b)coachen vanuit het systemisch werken hierbij word gewerkt vanuit het idee dat ieder mens wordt beïnvloed door het systeem waarvan het deel uitmaakt, te beginnen met het gezin van herkomst c)coachen vanuit grondwerk Hierbij word gebruikt gemaakt van de hele bak. Doormiddel van lichaamstaal moet de deelnemer oefeningen doen met het paard d)anders, namelijk Voor groepssessie gebruik ik de hele bak, maar anders gewoon in de ring. Soms bouw ik ook wel eens een parcours en laat de deelnemer en het paard erdoorheen lopen. Een andere manier wat ik wel eens gebruik is energetisch lichaamswerk. Dan vraag je iemand door te ademen en vraag je waar dat blijft hangen. Ik gebruik soms theoretische achtergrond voor de uitleg naar de deelnemers Respondent 2: a)coachen in de ring Hierbij is er in de bak een ring uitgezet waarbinnen de deelnemer met het paard werkt b)coachen vanuit het systemisch werken (maar niet met de paarden!) Hierbij word gewerkt vanuit het idee dat ieder mens wordt beïnvloed door het systeem waarvan het deel uitmaakt, te beginnen met het gezin van herkomst c)coachen vanuit grondwerk Hierbij word gebruikt gemaakt van de hele bak. Doormiddel van lichaamstaal moet de deelnemer oefeningen doen met het paard d)anders, namelijk los werken in de bak, waarbij ik een beweging ga genereren. Want hoe ga je een paard laten bewegen zonder duwende energie, maar door ruimte te maken zodat hij je gaat volgen? Hoe moet je dat nou doen? Respondent 3: a)coachen in de ring Hierbij is er in de bak een ring uitgezet waarbinnen de deelnemer met het paard werkt b)coachen vanuit het systemisch werken Hierbij word gewerkt vanuit het idee dat ieder mens wordt beïnvloed door het systeem waarvan het deel uitmaakt, te beginnen met het gezin van herkomst c)coachen vanuit grondwerk Hierbij word gebruikt gemaakt van de hele bak. Doormiddel van lichaamstaal moet de deelnemer oefeningen doen met het paard d)anders, namelijk In de hele bak meestal, maar dat ligt ook aan de faciliteiten die ik heb. Ik geef ze altijd simpele opdrachten, en dat kan zijn doe een halster om en loop een rondje. En dan mag je zelf zeggen hoeveel rondjes je loopt, want dat is ook altijd heel interessant. Want sommige mensen leggen de lat voor zichzelf heel hoog en willen 10 rondjes lopen. De ander zegt 1, want die denkt ik weet niet wat ze bedoelt. Dat merk ik wel heel vaak, als ik iets zeg, weten mensen vaak niet wat ik bedoel, wat ik van hun wil zien. Want mensen zijn altijd heel sociaal wenselijk en proberen ze het 18

20 altijd op hun manier goed te doen. Maar het is nooit goed of fout en wat zij dan doen zegt veel meer over hun. Dat is een opdracht maar soms vertel ik ook wel over de cowboys en indianen. Die reden dan rond en hadden ook wel eens een pauze nodig. Dan hadden ze nergens een boom om het paard aan vast te zetten en dan probeerden ze het paard aan de grond vast te zetten. Dit mag jij nu ook gaan doen. Met een halstertouw moeten ze dan het paard vast zetten aan de grond en rondjes erom heen gaan lopen. Respondent 4: a)coachen in de ring Hierbij is er in de bak een ring uitgezet waarbinnen de deelnemer met het paard werkt b)coachen vanuit het systemisch werken Hierbij word gewerkt vanuit het idee dat ieder mens wordt beïnvloed door het systeem waarvan het deel uitmaakt, te beginnen met het gezin van herkomst c)coachen vanuit grondwerk Hierbij word gebruikt gemaakt van de hele bak. Doormiddel van lichaamstaal moet de deelnemer oefeningen doen met het paard d)anders, namelijk Ik gebruik ze ook als metafoor. Dan werk ik niet zozeer met paarden, maar als gespreksonderwerp. Zijn paarden dan waar ik aan refereer. Dus wat is een team, wat is een kudde? Wat is jouw positie in het team, wat is jouw positie in de kudde? Dus de metafoor hoe het werkt. En wat is systemisch werken? Dat heeft niemand mij ooit uitgelegd. Het gaat voor mij teveel naar de spirituele kant. En besef dat we in de begintijd communiceren met paarden, het zweverigste was wat we konden zijn. Dat was toen niet en dat is het nu ook niet. Dat is een soort escape van mensen, die heel erg rigide zitten in het systeem. Het woord systeem triggert sowieso bij mij weer een kippenvel momentje, hoezo systeem? Ik ben een individu, en dat klopt omdat ik onderdeel ben van mijn leefwereld. Maar omdat nou weer in een systeempje in combinatie met paarden, ik weet het niet. Met mensen vind ik het nog wat anders, want die kunnen er bewust in en uit stappen. Maar paarden kunnen er veel minder bewust in en uitstappen. Want dat paard is ook een systeem. En waar word dan dat systeem van het paard overlapt door die van de mens. Of verkeerd aangesproken. Want stel je voor dat je een vrij dominant paard hebt, en die doet mee aan een sessie. En die moet op een plek gaan staan die representeert dat hij een zwak mormel is. Dat gaat voor mij te ver. Dan ga je het paard op iets aanspreken wat niet klopt. En dat heb jij er last van of het paard heeft er last van. Want dat klopt niet. Ik vind het weer te ver gaan dat als je met een paard werkt en je vraagt hem iets doen dat dan wel tegen de energie van het veulentje is wat hij nog bij zich draagt en dat je daardoor niet met moeder en veulentje moet gaan werken. Dat vind ik nou weer van het gehalte waarin je mij kwijt bent. Wat een onzin. Als zo n beest hier op dit werelddeel van de aardbol geboren word heeft hij al heel veel mazzel. Dan heb je nog beetje geluk waar je terecht komt of niet. Maar je zou in deze wereld en deze setting moet zien te redden. En alles met fluwelen handschoentjes word je niet beter van. Dus overdreven beschermen vind ik de vermenselijking. Want wat is de kernreden van paarden? Survival of the fittest. Al het andere komt er na. Als ik niet survival, dus niet de fittest ben, heb ik een probleem. Dan is het einde verhaal. Dus wat zijn mijn bedreigingen? Alle dingen die mij kunnen aanvullen en die worden gerepresenteerd door iedere hond, blaadje, wind, enz. Dat is de realiteit van een paard, zo zit hij in elkaar. Daar heeft hij geen vrije keuze in. En voor mij gaat het dus 100x dieper om gewoon die natuurwetten te bekijken en veel minder ver dan iedereen die sociale, spirituele verbindinkjes heeft. Ik ben heel duidelijk, dat is ook een product van mij van 10 jaar in de Pyreneeën. 19

21 Als je daar een been breekt, ben je dood, als paard. Sowieso, en daar helemaal. En dat is waar ik vanuit coach, de natuur basis. Respondent 5: a)coachen in de ring Hierbij is er in de bak een ring uitgezet waarbinnen de deelnemer met het paard werkt b)coachen vanuit het systemisch werken Hierbij word gewerkt vanuit het idee dat ieder mens wordt beïnvloed door het systeem waarvan het deel uitmaakt, te beginnen met het gezin van herkomst c)coachen vanuit grondwerk Hierbij word gebruikt gemaakt van de hele bak. Doormiddel van lichaamstaal moet de deelnemer oefeningen doen met het paard d)anders, namelijk De ring is groot genoeg. Het paard kan zich nergens verstoppen, dus hij kan nergens even met zijn kop in de hoek gaan staan. En negen van de tien keer gebeurt er met dat paard heel weinig. Bij de mens is inmiddels al veel gebeurd maar dan heeft het paard nog niet spannend veel in fysieke inspanning gehad. Energetisch misschien van alles, maar fysiek niet. Die ring werkt voor mij op dit moment goed. Ik werk wel op een grasmat. En ik heb een keer commentaar gekregen van iemand die ook met paarden werkt, die werkt in een binnen manege, en die zij dat is veel makkelijker. Toen dacht ik moet ik hier nou ook zand gaan strooien? Nee, want jij hebt hier een vergrootglas. Dit is niet zomaar een spiegel maar een vergrootglas. Dat paard is namelijk bezig met gras eten. En je moet echt contact maken wil hij überhaupt zijn hoofd optillen. En je moet alles in je leidinggevende kwaliteiten goed doen en dan komt hij met je mee, is het allemaal prima. Maar probeer hem eerst maar eens met zijn neus van het gras af te krijgen. Maar dat is hetzelfde als sms ende collega s en iedereen die ergens anders zit met zijn hoofd dan bij jouw presentatie of verhaal. Ik vraag ook altijd, zit iedereen altijd met zijn volle aandacht bij jouw verhaal? Meestal is het dan nee. Respondent 6: a)coachen in de ring Hierbij is er in de bak een ring uitgezet waarbinnen de deelnemer met het paard werkt b)coachen vanuit het systemisch werken Hierbij word gewerkt vanuit het idee dat ieder mens wordt beïnvloed door het systeem waarvan het deel uitmaakt, te beginnen met het gezin van herkomst c)coachen vanuit grondwerk Hierbij word gebruikt gemaakt van de hele bak. Doormiddel van lichaamstaal moet de deelnemer oefeningen doen met het paard d)anders, namelijk Ik werk eigenlijk altijd buiten. De deelnemer rijdt op het paard terwijl ik ernaast fiets. Zo lopen we door het bos heen. Alleen als het echt heel slecht weer is werk ik wel eens in de bak. 20