FICTIE BK 2 REIS DOOR DE TIJD PERRON 1

Transcriptie

1 FICTIE BK 2 REIS DOOR DE TIJD PERRON 1 Reis door de tijd Hij is alleen in zijn cel. Zijn medegevangene is na hem opgehaald en niet meer teruggekeerd. Hoeveel dagen zijn er sindsdien verstreken? Hij ligt op zijn brits en krijgt dagelijks bezoek van de stadschirurgijn. Zijn voeten zijn verbonden, zijn armen weer in de kom gezet en om zijn linkerhand zit een smerig windsel. Een paar dagen heeft hij om bij te komen. Daarna hoort hij de grendels van zijn cel knarsen en komen ze weer binnen. Nee, kermt hij, nee, alsjeblieft niet... Help hem overeind, zegt een stem. Nee, nee... mompelt Crispijn. Sterke handen onder zijn oksels; hij schreeuwt het uit. Draag hem. Als een zak meel ligt hij over de schouder van de man; zo verlaat hij zijn cel. Zijn zwaar geplaagde armspieren verdragen die behandeling niet en van het ene op het andere moment wordt hij opgenomen in een razende duizeling die hem steeds verder de duisternis in slingert. Als hij door zijn oogleden gluurt, is het weer licht om hem heen. De vuren van de martelkamer... Nee, mompelt hij. Het is goed, zegt een stem naast hem. Je bent veilig. Uit: De bastaard van Brussel van Simone van der Vlugt 1 Fictie - Reis door de tijd BK 2.indd :08:22

2 FICTIE BK 2 REIS DOOR DE TIJD Wat ga je doen? Je gaat aan de slag met boeken, verhalen en films. Zo maak je reizen in de tijd, naar vroeger en naar de toekomst. Je komt in werelden die niet echt bestaan en je duikt in levens van andere jongeren. Ook verdiep je je nog verder in gedichten. Je maakt het tweede deel van je eigen fictiedossier. In je fictiedossier houd je bij welke boeken en gedichten je gelezen hebt en wat je ervan vond. Wat heb je nodig? In deze module werk je met: - verschillende soorten teksten; - filmfragmenten; - informatie over verschillende verhaalsoorten; - een woordenboek; - internet. Wat leer je? Je leert: - de namen van een aantal verhaalsoorten; - vanuit welke persoon je een verhaal kunt beleven; - hoe een schrijver speelt met de tijd; - hoe je realistische verhalen kunt herkennen; - hoe je het thema in een verhaal kunt vinden; - hoe je je mening kunt geven over de teksten die je gelezen hebt. 2

3 FICTIE BK 2 REIS DOOR DE TIJD PERRON 1 1 Vroeger Mochten meisjes in de riddertijd dezelfde dingen doen als jongens? Hoe ging het er vroeger aan toe in een kasteel? Waren alle ridders dapper? Hoe was het om als jongen te leven in de Tweede Wereldoorlog? En wat gebeurde er als je als Nederlandse scheepsjongen verliefd werd op een Japans meisje? Als je historische boeken leest, kom je veel te weten over vroeger. Je leert hoe mensen aten, sliepen, werkten en speelden. Je leert welke kleren ze droegen en welke voorwerpen ze gebruikten. Daardoor lijkt het wel of je er zelf bij was! Op dit perron duik je in verhalen over vroeger. Je eigen leeservaring 1 Lees de theorie Historische verhalen op bladzijde 4 en beantwoord de volgende vragen. 1 Je hebt vast weleens boeken gelezen die zich niet in onze tijd afspelen, maar bijvoorbeeld in de Tweede Wereldoorlog of in de riddertijd. Of je hebt er in ieder geval wel van gehoord. Noteer twee titels van zulke historische verhalen. 2 Over welke tijd gingen deze boeken? 3 Waaraan kun je zien dat een boek zich in een bepaalde tijd afspeelt? Noem drie dingen. Historische verhalen 2 Lees de theorie Historische verhalen op bladzijde 4 en geef van de volgende stellingen aan of ze waar of niet waar zijn. 1 Historische verhalen spelen altijd heel erg lang geleden. waar / niet waar 2 Historische verhalen kunnen gaan over dingen die echt gebeurd zijn. waar / niet waar 3 Een schrijver moet voor een historisch verhaal eerst onderzoek doen. waar / niet waar 4 Een historisch verhaal moet gaan over een persoon die echt geleefd heeft. waar / niet waar 5 Vaak kun je aan de gebeurtenissen zien in welke tijd het verhaal zich afspeelt. waar / niet waar 6 De schrijver van een historisch verhaal weet hoe de personen vroeger dachten en voelden. waar / niet waar 3

4 FICTIE BK 2 REIS DOOR DE TIJD PERRON 1 Historische verhalen Historische verhalen spelen zich af in het verleden. Ze gaan dus over vroeger. Er zijn verschillende soorten historische verhalen. - Verhalen over mensen die een rol in de geschiedenis hebben gespeeld. Een voorbeeld van zo n verhaal is De boogschutter van Hirado van Rob Ruggenberg. Bijna alle personen in het boek hebben echt bestaan en ook heel veel gebeurtenissen zijn echt. De schrijver heeft uit oude papieren zo veel mogelijk gegevens verzameld en daar een verhaal van gemaakt. Je weet dus niet of het precies zo gegaan is als in het boek staat, maar het komt in de buurt. - Verhalen over dingen die vroeger echt gebeurd zijn. De meeste historische verhalen gaan hierover. De schrijver bedenkt zelf verhaalpersonen die iets meemaken dat echt gebeurd is. Een voorbeeld van zo n verhaal is De bastaard van Brussel van Simone van der Vlugt. Simone van der Vlugt bedacht hier Crispijn, de onechte zoon van de graaf van Egmond. Zijn vader wordt onthoofd en Crispijn beleeft zo de aanloop naar de Tachtigjarige Oorlog. - Verhalen over bedachte personen en bedachte gebeurtenissen die zich afspelen in het verleden. Een voorbeeld van zo n verhaal is De ridders van Rosande van Lydia Rood. Het verhaal gaat over Jorinde die graag haar zes broers wil helpen. Ze zijn ridder, maar zitten in moeilijkheden. Maar Jorinde is een meisje en een meisje kan geen ridder worden. Dit is een bedacht verhaal met bedachte personen, dat zich afspeelt in de riddertijd. Een schrijver die een historisch verhaal wil schrijven, doet eerst onderzoek. Hij (of zij) wil weten wat er precies gebeurd is en welke mensen erbij waren. Ook wil hij weten hoe het leven was in die tijd. Als je historische verhalen leest, krijg je dus veel informatie over vroeger. Hoe de mensen leefden, wat ze aten en welke kleren ze droegen. Daardoor wordt het verhaal geloofwaardiger. Alleen weet de schrijver niet wat de mensen toen dachten en voelden. Dat bedenkt hij er zelf bij. Dat maakt de personen wel echter. Tip Kom je een vreemd, ouderwets woord tegen in het verhaal? Kijk dan eens achter in het boek. In veel historische boeken staat achterin een woordenlijst met onbekende woorden en hun betekenis. Bijvoorbeeld: chirurgijn - dokter, scheepsarts (uit: De boogschutter van Hirado van Rob Ruggenberg). Lang geleden 3 Lees de theorie Historische verhalen en het fragment Hulp en beantwoord de volgende vragen. 1 Noem woorden waaraan je kunt zien dat dit een historisch verhaal is. 2 In welke tijd speelt dit verhaal zich af, denk je? Kies uit: de riddertijd - de twintigste eeuw - de Griekse / Spartaanse tijd. 3 Wie vertelt dit verhaal? Kies uit: Leander - de ik-persoon - iemand anders. 4 Wat betekent het woord passief in dit fragment? Kies uit: niets doen - ondernemen - huilen. 4

5 FICTIE BK 2 REIS DOOR DE TIJD PERRON 1 Hulp Melas krijgt een harde opvoeding in een kazerne in Sparta. Hij wil dolgraag weer naar huis en weet te ontsnappen met de hulp van Leander, een slaaf. Ik kreeg mijn ogen nauwelijks open. Opnieuw trok iemand aan mijn mouw. Ssst. Ik ben het, Leander. Hij waste mijn gezicht met koud water en gaf me brood met olijven. Je mag niet wachten tot Trifonas of Alexius je eten geven, zei hij. Je moet eten, desnoods voedsel stelen zodat je niet verzwakt. Stelen mag. Je krijgt alleen straf als ze je betrappen. Ik kwam te weten dat nog meer jongens werden behandeld zoals ik. Het was een oefening om te wennen aan het leven in de kazerne. Ze zonderden me af en lieten me honger en kou lijden om te zien of ik in staat was voor mezelf te zorgen: niet passief afwachten dus maar s nachts rondsluipen en eten stelen. Kom mee, zei Leander. Buiten was het fris. In het kamp kregen we maar één kledingstuk. Kou en hitte moesten we verdragen. Leanders huid was veel donkerder dan de mijne. Hem zouden ze niet gemakkelijk zien in het donker. Hoe heb je de deur open gekregen? De deur zat met een touw op slot, antwoordde hij. Ik zal je laten zien hoe je hun knopen loskrijgt. Kom! Plots hoorde ik stemmen en ik dook in het gras. Slaven probeerden te ontsnappen, zei Leander. We zagen hoe een slaaf werd vastgebonden en werd meegevoerd. Spartanen waren hard voor zichzelf en nog veel harder voor hun slaven. Een slaaf die probeerde te ontsnappen, werd zonder pardon naar de gevangenis gebracht en vaak doodgemarteld. Ik dacht terug aan Androcles, onze huisslaaf. Wanneer vader niet thuis was, behandelde moeder Androcles als een vriend. Hij mocht met ons mee aan tafel. Hij was de vriendelijkste man die ik kende. Hij hielp mijn moeder met het drogen van lavendel en tijm. Daarna maakten ze er zalven en aftreksels van. Mijn moeder leerde hem hoe hij een verzwikte enkel of gebroken been moest verzorgen. Om de drie weken kwam mijn vader een paar dagen thuis, dan veranderde het leven van Androcles helemaal. Ga water halen, snel! snauwde mijn vader vaak. Mijn vader liep rond in zijn rode soldatenmantel en tussen zijn riem zat een dolk. We waren bang voor hem. Androcles bediende mijn vader op zijn wenken, het hoofd gebogen. Bij ons eten slaven gewoon mee aan tafel, vertelde ik Leander. Tenminste, als mijn vader niet thuis is. Zeg dat maar niet aan Trifonas of Alexius, zei Leander. Want dat is tegen de Spartaanse wetten. Slaven zijn ook mensen, protesteerde ik. Ze behoren alleen tot een ander volk. Zeg zulke dingen niet, siste Leander. We liepen naar een plek met veel olijfbomen. Leander klom in een boom. De olijven waren rijp door de zon van de laatste dagen. Ik wil naar huis, zei ik. Ik houd niet van het legerkamp en de trainingen. Uit: Vlucht uit Sparta van Karen Sergeant 5 Fictie - Reis door de tijd BK 2.indd :08:23

6 FICTIE BK 2 REIS DOOR DE TIJD PERRON 1 Spartaanse wetten 4 Lees het fragment Hulp nog eens en beantwoord de vragen over de inhoud. 1 Wie komt de ik-persoon te hulp? 2 Hoe werd Androcles, de huisslaaf van de ik-persoon, thuis behandeld? Noem twee verschillende manieren. 3 Wat is de taak van Trifonas en Alexius volgens jou? Kies uit: de jongens in het legerkamp trainen - de jongens in het legerkamp eten geven - de olijven plukken. 4 Wat zijn de gevoelens van de ik-persoon tegenover zijn vader? 5 Wat vind je van dit fragment? Zou je dit boek willen lezen? Een verborgen leven 5 Lees het fragment Een geheim bericht en beantwoord de volgende vragen. 1 Wanneer speelt dit verhaal zich volgens jou af? Kies uit: in de achttiende eeuw - in de Tweede Wereldoorlog - in de middeleeuwen. 2 Noem twee dingen of woorden waaraan je kunt zien wanneer het verhaal speelt. 3 Wie vertelt het verhaal? Vul in: Het verhaal wordt verteld door. 4 Als je naar de titel van het boek kijkt, wie is dan volgens jou de ik-persoon? 6