Wmo-cliëntervaringsonderzoek over 2015 Gemeente Bunnik

Transcriptie

1 Onderzoeksbureau Wmo-klanttevredenheidsonderzoek.nl Wmo-cliëntervaringsonderzoek over 2015 Verdiepend onderzoek naar hulp bij de huishouding Drs. G. Eijkhout Rapport

2 GEMEENTE BUNNIK Wmo-cliëntervaringsonderzoek over 2015 Verdiepend onderzoek naar de ervaringen van cliënten met het keukentafelgesprek en de hulp bij de huishouding december 2016 Pagina 1

3 COLOFON Samenstelling: Drs. G. Eijkhout Vormgeving en druk: Wmo-klanttevredenheidsonderzoek.nl Wmo-klanttevredenheidsonderzoek.nl Postbus AA Groesbeek Tel.: Website: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, elektronisch of op welke andere wijze dan ook, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Wmoklanttevredenheidsonderzoek.nl. De vragenlijst die ten grondslag ligt aan dit onderzoek is en blijft intellectueel eigendom van Wmo-klanttevredenheidsonderzoek.nl en mag op geen enkele wijze gebruikt worden zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Wmo-klanttevredenheidsonderzoek.nl. Dit rapport is met de grootst mogelijke zorg opgesteld. Wmo-klanttevredenheidsonderzoek.nl kan echter niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele onjuistheden, noch kunnen aan de resultaten, de conclusies of de aanbevelingen rechten worden ontleend. Pagina 2

4 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 3 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN... 4 HOOFDSTUK 1 ONDERZOEKSOPZET Aanleiding van het onderzoek Onderzoeksdoelstelling Onderzoeksdoelgroep Onderzoeksvragen Onderzoeksmethodiek Selectie deelnemers groepsinterview Uitvoering onderzoek Analyse en rapportage... 7 HOOFDSTUK 2 RESPONS Hoe hebben de onderzoeksdeelnemers het keukentafelgesprek beleefd? De term keukentafelgesprek Ervaringen met het keukentafelgesprek Resultaat keukentafelgesprek Wat vinden cliënten belangrijk tijdens een keukentafelgesprek? De effectiviteit van de oplossing: de huishoudelijke hulp Wat wordt verstaan onder een schoon huis verstaan? Hoe wordt de woning momenteel schoongehouden? Wonen de geïnterviewden op dit moment in een schoon huis? De kwaliteit van de hulp Pagina 3

5 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Aan de hand van de geformuleerde onderzoeksvragen trekken we op basis van de onderzoeksresultaten conclusies. Daarnaast geven we enkele aanbevelingen, waarmee de gemeente Bunnik haar beleid en de uitvoering daarvan kan verbeteren. Aan het onderzoek hebben in totaal zes personen meegewerkt. De resultaten van het onderzoek zijn daarom niet generaliseerbaar, maar geven wel signalen af van wat er speelt onder de doelgroep. Definitie van schoon De deelnemers vinden het belangrijk dat de leefruimten goed schoon zijn, vooral de wc, douche-/badkamer, de keuken en de woonkamer. Wel wordt er verschillend gedacht over de definitie van schoon. De een is daar kieskeuriger in dan de ander. Eigen kracht en sociaal netwerk Huishoudelijke taken zoals wassen, boodschappen doen, koken en afwassen doen de meesten zelf. Sommigen voeren zelf ook lichte huishoudelijke klussen uit. Zwaardere klussen worden in verband met gezondheidsproblemen overgelaten aan anderen, zoals de huishoudelijke hulp en in enkele gevallen ook aan de partner of de kinderen. Er kan niet altijd een beroep op de kinderen worden gedaan, omdat zij bijvoorbeeld ver weg wonen, er geen contact is met de kinderen, een drukke baan hebben en/of vanwege het drukke gezinsleven. Effectiviteit hulp De geïnterviewden zeggen dat zij over het algemeen in een voldoende schoon huis wonen. Wel geven de geïnterviewden aan dat het huis niet meer zo schoon is zoals zij dat vroeger gewend waren, maar dat zij nu door hun persoonlijke situatie geen keuze meer hebben. Over de kwaliteit van de hulpen lopen de meningen uiteen. Geïnterviewden zeggen dat zij over sommige hulpen zeer tevreden zijn. Zij doen hun werk goed binnen de tijd die er is. Daar staat tegenover dat de meeste geïnterviewden ook slechte ervaringen hebben gehad. De belangrijkste oorzaken waren dat de hulpen niet goed schoonmaakten en/of weinig initiatief toonden. De aard van het persoonlijke contact speelt ook mee. Bovendien bestaat er ontevredenheid over de dienstverleners tijdens vakantie of ziekte van de hulp. De effectiviteit van de hulp is volgens vijf van de zes geïnterviewden in meer of mindere mate verslechterd. Dit heeft twee oorzaken. De eerste oorzaak is dat het aantal uren huishoudelijke hulp is verminderd. De tweede oorzaak is dat de gezondheid van meerdere geïnterviewden achteruit is gegaan, waardoor zijzelf minder huishoudelijke taken kunnen uitvoeren. Die taken worden dan niet of onvoldoende door een ander overgenomen. De deelnemers zien wel potentie in de tussenoplossing waarbij periodiek (bijvoorbeeld één keer per kwartaal) extra hulp ingeschakeld kan worden voor extra taken. Dit moet wel betaalbaar zijn. Keukentafelgesprek De ervaringen van de deelnemers met het keukentafelgesprek zijn divers. Enkele deelnemers zijn heel tevreden over het verloop van het gesprek. Er was begrip voor de persoonlijke situatie. Andere deelnemers vonden dat het gesprek op zich wel goed verliep, maar hadden het gevoel dat de consulent niet voldoende hun persoonlijke situatie doorhad. De focus lag in de beleving van deze deelnemers vooral op het verminderen van het aantal uren huishoudelijke hulp. Pagina 4

6 Voor de onderzoeksdeelnemers was het niet duidelijk waarom zij minder uren huishoudelijke hulp hebben gekregen en wat de motivatie van de gemeente hierachter was. De deelnemers vinden het belangrijk dat de consulent een inschatting kan maken van de gezondheid en beperkingen van de bewoner en de eventuele partner en daaraan gekoppeld wat iemand nog wel of niet kan. Een goed inlevingsvermogen wordt gezien als een belangrijke eigenschap van de consulent. AANBEVELINGEN: Het lijkt voor cliënten niet altijd duidelijk te zijn waarom er minder uren huishoudelijke hulp werden gegeven naar aanleiding van de herindicaties. Wij adviseren de gemeente Bunnik om duidelijk te communiceren waarop de indicatie wat betreft het aantal uren huishoudelijke hulp is gebaseerd. Uit het onderzoek werd door meerdere onderzoeksdeelnemers aangegeven dat voor hun gevoel de focus van de consulent tijdens het keukentafelgesprek vooral leek te liggen op het verminderen van het aantal uren. Volgens de richtlijnen moet er een gedegen onderzoek plaatsvinden waarbij onder meer gekeken wordt naar de persoonlijke omstandigheden van iemand, de rol die het netwerk kan spelen en wat er nodig is om iemand zo lang mogelijk in zijn of haar omgeving te laten wonen. In principe geldt dat ook voor onderzoeken in het kader van herindicaties. Wij bevelen de gemeente Bunnik aan om deze procedure te verankeren en te toetsen. Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat bepaalde huishoudelijke taken blijven liggen. Het gaat hier vooral om taken die niet wekelijks uitgevoerd hoeven te worden, maar die in de ogen van de onderzoeksdeelnemers zo nu en dan gedaan moeten worden. We bevelen aan om de mogelijkheid te onderzoeken of cliënten bijvoorbeeld één keer per kwartaal een paar uur extra hulp kunnen krijgen voor deze incidentele taken. Indien de mogelijkheid al bestaat, raden we aan om dit beter te communiceren naar de cliënten. Pagina 5

7 HOOFDSTUK 1 ONDERZOEKSOPZET 1.1 Aanleiding van het onderzoek In de eerste helft van 2016 heeft de gemeente het Wmo-cliëntervaringsonderzoek over 2015 laten uitvoeren. Mede op basis van de resultaten van dit onderzoek, is er een verdiepend onderzoek georganiseerd om meer inzicht te krijgen in de achtergronden van de meningen van de respondenten met het keukentafelgesprek en de hulp bij de huishouding. 1.2 Onderzoeksdoelstelling De doelstelling van het onderzoek is inzicht te krijgen in de achtergronden van de ervaringen van cliënten met het keukentafelgesprek en de hulp bij de huishouding, om de uitvoering daarvan verder te verbeteren. 1.3 Onderzoeksdoelgroep De onderzoeksdoelgroep bestaat uit de respondenten die zich bij het Wmo-cliëntervaringsonderzoek hebben opgegeven voor het vervolgonderzoek en hulp bij de huishouding ontvangen. 1.4 Onderzoeksvragen Om aan de doelstelling te kunnen voldoen, wordt geprobeerd een antwoord te vinden op de volgende onderzoeksvragen: Welke ervaringen hebben inwoners met het keukentafelgesprek? Welke ervaringen hebben inwoners met de hulp in de huishouding? Kunnen zij mede door die hulp in een schoon huis leven? 1.5 Onderzoeksmethodiek Met behulp van kwalitatieve informatie kan meer inzicht in de belevingswereld van de cliënten verkregen worden. Bij dit onderzoek is gekozen voor een groepsinterview. Hierdoor is het mogelijk om achter het waarom van meningen en ervaringen van cliënten te komen, maar ook om te kijken hoe zaken anders of beter aangepakt kunnen worden. Voordelen van groepsinterviews zijn: De resultaten hebben veel diepgang Er kunnen gevoelige onderwerpen aangesneden worden Omdat de deelnemers ook elkaar beïnvloeden, kunnen nieuwe ideeën, onderwerpen of aandachtspunten aan het licht komen. 1.6 Selectie deelnemers groepsinterview In de vragenlijst van het Wmo-cliëntervaringsonderzoek is aan de respondenten gevraagd of zij bereid waren om mee te doen aan het kwalitatieve vervolgonderzoek. Indien zij dit wilden, konden zij hun NAW-gegevens noteren. Hieruit zijn de deelnemers voor het groepsinterview geselecteerd. Zij zijn door een medewerkster van de gemeente Bunnik gebeld en met hen is een afspraak gepland voor het groepsinterview. Het groepsinterview Pagina 6

8 heeft in het gemeentehuis plaatsgevonden. De NAW-gegevens zijn uitsluitend gebruikt om respondenten te benaderen voor het groepsinterview in het kader van dit onderzoek. De NAW-gegevens zijn na afloop van het onderzoek vernietigd. 1.7 Uitvoering onderzoek De groepsbijeenkomst vond plaats op 12 oktober 2016 van uur tot uur. De bijeenkomst vond plaats in het gemeentehuis van Bunnik. Aan de bijeenkomst hebben vijf personen deelgenomen. Het groepsgesprek is opgenomen met een voice-recorder, namelijk een Philips Conference Set LFH Aan de deelnemers aan de groepsbijeenkomsten is expliciet vermeld dat de opnames noch de transcripties aan medewerkers van de gemeente Bunnik of aan derden beschikbaar gesteld zouden worden. Alle deelnemers stemden ermee in dat de gesprekken opgenomen werden. Eén persoon wilde wel meedoen aan het onderzoek, maar kon door privéomstandigheden niet aan de groepsbijeenkomst deelnemen. Met haar is een telefonisch interview afgenomen. Het interview duurde ongeveer 30 minuten. Het gesprek is met behulp van een Olympus WS321M Digitale voice-recorder opgenomen. Voorafgaand aan het interview is eerst om toestemming gevraagd om het gesprek op te mogen nemen, waarbij expliciet werd vermeld dat de opname uitsluitend zou dienen om het interview te kunnen analyseren. Verder werd expliciet vermeld dat de opname noch de transcripties aan medewerkers van de gemeente Bunnik of aan derden beschikbaar gesteld zouden worden. De respondent stemde ermee in dat het gesprek opgenomen werd. 1.8 Analyse en rapportage Voor een goed begrip van de onderzoeksresultaten moet worden opgemerkt dat kwalitatief onderzoek vooral verkennend en inventariserend van aard is. De resultaten van dit onderzoek geven een diepgaander beeld van de manier waarop de burgers met een hulpvraag de dienstverlening van de gemeente Bunnik en de mate van ondersteuning ervaren. Zo dienen de resultaten, de conclusies en de aanbevelingen ook gelezen te worden. Citaten zijn in beginsel volledig en met een cursief lettertype opgenomen in een kader. Wanneer een naam of andere (persoonlijke) gegevens zijn weggehaald om de anonimiteit van de respondent te waarborgen, is dit weergegeven als ( ). Pagina 7

9 HOOFDSTUK 2 RESULTATEN ONDERZOEK In dit hoofdstuk worden de resultaten van de groepsbijeenkomsten en de beide interviews besproken. In drie paragrafen wordt ingegaan op de onderzoeksvragen. In paragraaf 2.1 wordt besproken hoe de onderzoeksdeelnemers het keukentafelgesprek hebben beleefd. In paragraaf 2.2 ingegaan op de effectiviteit van de gevonden ondersteuningsvormen. 2.1 Hoe hebben de onderzoeksdeelnemers het keukentafelgesprek beleefd? De term keukentafelgesprek Niet iedereen kan zich meteen herinneren of zij een keukentafelgesprek heeft gehad. De term keukentafelgesprek was hierin enigszins verwarrend, omdat de term erg letterlijk werd genomen. Na enig doorvragen bleek dat er toch wel een onderzoek heeft plaatsgevonden Ervaringen met het keukentafelgesprek De ervaringen van de deelnemers met het keukentafelgesprek zijn divers. Twee deelnemers zeggen dat het gesprek heel fijn was. Er was begrip voor de persoonlijke situatie. Ik heb ook een heel fijn gesprek gehad. ( ) Ze begreep mijn situatie. [Aan het aantal uren hulp] wordt niet getornd. Heel plezierig. Gezellig. Zeer bereid om ervoor te zorgen dat er uren kwamen. Andere deelnemers geven juist een ander beeld. Zij zeggen dat het gesprek op zich wel goed verliep, maar zij hadden het gevoel dat de consulent niet voldoende hun persoonlijke situatie doorhad. De focus was in de beleving van deze deelnemers vooral gericht op het verminderen van het aantal uren huishoudelijke hulp. Een deelnemer zegt dat zij het gedrag van de consulent dermate storend vond dat zij het gesprek heeft beëindigd. Vooral de directieve toon was haar een doorn in het oog. Het aantal uren van deze deelnemer werd met de helft verminderd en zou mogelijk verder verminderd worden als mevrouw niet bereid om bepaalde spullen op te ruimen. Later heeft er nog een tweede gesprek plaatsgevonden met een andere consulent. Dit gesprek verliep wel goed. Vooral de medische deskundigheid van deze tweede consulent werd op prijs gesteld. Een andere deelnemer vond het gesprek met de consulent heel eenzijdig. [De consulent] is heel druk aan het woord geweest. Ze zei mij dat er (uren huishoudelijke hulp) wat vanaf moest, want dan zou een ander ook geholpen kunnen worden. Pagina 8

10 2.1.3 Resultaat keukentafelgesprek Drie van de vijf deelnemers hebben na afronding van het onderzoek minder uren gekregen. Een deelnemer heeft de hulp bij de huishouding stopgezet in verband met de hoogte van de eigen bijdrage. Hij betaalt de huishoudelijke hulp zelf. Een deelnemer behield haar aantal uren. Uit het interview komt naar voren dat het voor de deelnemers niet voldoende inzichtelijk is waarom het aantal uren hulp bij de huishouding is verminderd. Een deelnemer vraagt zich dan ook af of hiervoor een bepaald model wordt gehanteerd om het aantal uren huishoudelijke hulp vast te stellen. Wel geeft een deelnemer aan dat in de brief, die zij van de gemeente heeft ontvangen, stond uitgelegd hoe de consulent tot het aantal uren kwam. De andere deelnemers zeggen dit niet te herkennen. In de brief stond: zoveel uren voor dit, zoveel uren voor dat. Er werd een definitie gegeven van hoe de uren besteed moesten worden. Ik heb een brief gekregen en daarin stond dat ik anderhalf uur kreeg. Later kreeg ik een brief dat ik twee uur kreeg. [Op de vraag van de interviewer: in de brief stond niet uitgelegd waarom u twee uur kreeg?] Totaal niet. ( ) [Er stond niet in:] de kamer kost zoveel tijd en de ramen kosten zoveel tijd. Geen van de deelnemers was bekend dat er iemand bij het gesprek aanwezig mocht zijn. Tijdens een mediationtraject bij een van de deelnemers kwam naar voor dat er iemand bij het gesprek aanwezig mocht zijn. Omdat hierbij wordt verwezen naar een medewerker van MEE, wordt hier vermoedelijk de onafhankelijk cliëntondersteuner bedoeld Wat vinden cliënten belangrijk tijdens een keukentafelgesprek? Uit het interview komt naar voren dat de volgende aspecten belangrijk zijn in een keukentafelgesprek: Minder ambtelijk, meer empathisch Kijk goed naar de gezondheidssituatie van iemand; waar heeft iemand echt behoefte aan? Kijk naar de situatie van cliënten; Wat is uw handicap? Wat doet u de hele dag? Komt u nog weleens buiten? Ziet u weleens mensen? Hoe doet u de boodschappen? Niet bemoeien met privéaangelegenheden, zoals hoe iemand zijn huis heeft ingericht Verleen nazorg; kijk na verloop van tijd naar hoe het gaat. Pagina 9

11 Als het gaat over de vraag waar een consulent tijdens het keukentafelgesprek vooral op moet letten wat betreft het schoonhouden van de woning, zijn de volgende suggesties genoemd: Kijk goed naar de sanitaire ruimten en de keuken, want dat is voor de cliënten erg belangrijk Kijk goed naar wat iemand zelf nog wel en niet kan. 2.2 De effectiviteit van de oplossing: de huishoudelijke hulp Wat wordt verstaan onder een schoon huis verstaan? Allereerst werd aan de deelnemers gevraagd wat zij onder een schoon huis verstaan. Opvallend is dat vooral de vrouwelijke deelnemers aangeven dat zij de manier waarop zij vroeger zelf hun woning schoonhielden, als maatstaf nemen om de huidige situatie te beoordelen. Hieruit kwam naar voren dat de deelnemers het belangrijk vinden dat de leefruimten goed schoon zijn, vooral de wc, douche-/badkamer, de keuken en de woonkamer. De onderzoeksdeelnemers hebben ook aangegeven hoe vaak de huishoudelijke taken uitgevoerd moeten worden: Meerdere keren per week stof afnemen. Er moet wekelijks gezogen worden Badkamer, wc en keuken moet minimaal eenmaal per week schoongemaakt worden Hoe wordt de woning momenteel schoongehouden? Een aantal deelnemers heeft nog een partner, maar die partner kan vanwege gezondheidsredenen niet altijd de huishoudelijke taken volledig overnemen. Andere deelnemers hebben geen partner meer vanwege overlijden of scheiding. Meerdere geïnterviewden geven aan dat hun kinderen niet of weinig kunnen bijdragen, omdat zij bijvoorbeeld ver weg wonen, er geen contact is met de kinderen, zij een drukke baan hebben en/of vanwege het drukke gezinsleven. Andere deelnemers zeggen dat hun zoon of dochter bijvoorbeeld wekelijks mee komt helpen in het huishouden. Bij anderen gebeurt dat ook, maar meer op incidentele basis. De situatie verschilt dus heel sterk. Het inzetten van andere leden uit het sociale netwerk is voor de meesten lastig. Dit heeft te maken met de leeftijd van de buurtgenoten en vrienden of met de aard van het contact. Een geïnterviewde kan wel een beroep doen op haar kerkelijke gemeente. Buiten de huishoudelijke hulp, hebben meerdere geïnterviewden ook andere oplossingen gevonden. Deze oplossingen bestaan uit: Familieleden die helpen met poetsen of strijken Glazenwassers die de ramen aan de buitenkant wassen Bekenden die eten koken. Pagina 10

12 Ik heb een gelukje dat mijn oudste dochter en mijn schoonzoon elke woensdag een dag komen om de snippers op te ruimen. Mijn zoon zeemt de ramen buiten. De ramen boven worden door de glazenwasser gedaan. Wat [de huishoudelijke hulp] niet doet, zoals spinnenwebje weghalen, dat doet mijn dochter. De deelnemers gaven aan zelf de boodschappen te doen, te koken en af te wassen. Het merendeel doet ook zelf de was. Het strijken laten sommige deelnemers echter over aan anderen, zoals familie of de huishoudelijke hulp. Voor een aantal deelnemers is het lastig om iets in het huishouden bij te dragen doordat zij visueel beperkt zijn of weinig energie hebben. Anderen kunnen daarentegen wel zelf meer huishoudelijke taken uitvoeren, maar het zware werk is in veel gevallen niet mogelijk in verband met klachten zoals niet kunnen bukken. Onder het zware werk vallen huishoudelijke taken als stofzuigen, bedden opmaken en de natte ruimten schoonhouden. De volgende activiteiten doen geïnterviewden (deels) nog zelf: Boodschappen doen Af en toe de wc schoonmaken Afwassen Strijken Koken Rommel opruimen Bed afhalen Wonen de geïnterviewden op dit moment in een schoon huis? Aan de deelnemers werd gevraagd of ze vinden dat ze in een schoon huis wonen. De meningen waren hier enigszins over verdeeld. Enerzijds werd gezegd dat de leefruimten schoon waren maar de extra klusjes bleven liggen terwijl een andere deelnemer aangaf dat ze wel tevreden was. Hieruit bleek dat er een verschil zit in de definitie van schoon. De geïnterviewden zeggen dat zij over het algemeen in een voldoende schoon huis wonen. Wel geven de geïnterviewden aan dat het huis niet meer zo schoon is zoals zij dat vroeger gewend waren, maar dat zij nu door hun persoonlijke situatie geen keuze meer hebben. Een van de geïnterviewden zegt dat bijvoorbeeld de keuken of de douche niet altijd voldoende is schoongemaakt. Ondanks dat er hierover soms irritaties of ontevredenheid bestaan, is er bij de geïnterviewden wel berusting. De geïnterviewden geven aan dat het aantal uren niet altijd voldoende is om in huis helemaal naar tevredenheid schoon te kunnen wonen. Pagina 11

13 Je knijpt je ogen maar een beetje dicht zodat je het stof niet ziet De kwaliteit van de hulp Over de kwaliteit van de hulpen lopen de meningen uiteen. Geïnterviewden zeggen dat zij over hun huidige hulpen zeer tevreden zijn. Zij doen hun werk goed binnen de tijd die er is. Daar staat tegenover dat de meeste geïnterviewden ook slechte ervaringen hebben gehad. De belangrijkste oorzaken waren dat zij niet goed schoonmaakten en/of weinig initiatief toonden. De aard van het persoonlijke contact speelt ook mee. Als er een goede band is met de hulp, heeft dit een positieve invloed op de meningsvorming over de hulp. Enkele geïnterviewden zeggen ook weleens een hulp gehad te hebben die stal. Dit is gemeld bij de leverancier van huishoudelijke ondersteuning. De geïnterviewden geven aan dat als de hulp op vakantie is of ziek is, dat de vervanging dan niet goed is. Vaak is er helemaal geen vervanging aanwezig. Als dat eenmalig is, wordt dat niet meteen als bezwaarlijk ervaren. Maar als de periode langer duurt, wordt dit wel als bezwaarlijk ervaren. Bovendien vinden meerdere deelnemers het vervelend als er een vervangende hulp komt, omdat dan alles opnieuw uitgelegd moet worden en hen de weg gewezen moet worden. Als mijn hulp ziek is, heb ik pech. ( ) Als het langer dan twee weken duurt wordt er voor vervanging gezorgd. De deelnemers die na de herindicatie minder huishoudelijke ondersteuning krijgen gaven aan dat ze merken dat de situatie is verslechterd. Zoals eerder al is aangegeven merken de deelnemers dat er taken blijven liggen of erbij inschieten. Er heerste een gevoel van ontevredenheid over het verminderde aantal uren. De effectiviteit van de hulp is volgens vijf van de zes geïnterviewden in meer of mindere mate verslechterd. Dit heeft twee oorzaken. De eerste oorzaak is dat het aantal uren huishoudelijke hulp is verminderd. Hierdoor blijven dingen liggen of worden niet goed onderhouden. De tweede oorzaak is dat meerdere geïnterviewden zeggen dat hun gezondheid achteruitgaat. Hierdoor kunnen zijzelf minder huishoudelijke taken uitvoeren. Die taken worden dan niet of onvoldoende door een ander overgenomen. Bij een deelnemer is het aantal uren gelijk gebleven. Voor haar is de situatie niet veranderd en zij is tevreden. Aan de deelnemers werd gevraagd wat ze van een tussenoplossing zouden vinden, bijvoorbeeld één keer in de zoveel tijd extra uren voor de taken zoals de keukenkasten schoonmaken. De deelnemers gaven aan hier wel potentie in te zien. Wanneer hiervoor een kleine extra vergoeding gevraagd zou dat voor sommigen geen probleem zijn. Voor anderen zou het wel een probleem zijn, omdat zij financieel krap zitten. Pagina 12